DOCSLIB.ORG

Türk Dilçiliyində Urum Dilinin Mənşəyi Problemi

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Türk Dilçiliyində Urum Dilinin Mənşəyi Problemi Məhərrəm MƏMMƏDLİ, Türk dilçiliyində urum dilinin mənşəyi problemi Türk dilçiliyində urum dilinin mənşəyi problemi Məhərrəm MƏMMƏDLİ, Bakı Dövlət Universiteti, filologiya elmləri doktoru, professor [email protected] Açar sözlər: urum, türk, oğuz, qıpçaq, fonetik, morfoloji Ключевые слова: урумы, тюрки, огузы, кипчаки, фонетическая структура, морфологическая структура Key words: urum, turk, oghuz, gipchag, phonetics, morphological Məqalədə azsaylı tiirk xalqlarından olan urumlarm mənşəyi, mövqeyi və səciyyəvi dil xüsusiyyətləri araşdırılır. Türkologiyada urumların mən­ şəyi ilə bağlı mübahisələrə aydınlıq gətirilir, onların oğuz və qıpçaq mən­ şəli olması fikri müdafiə edilir. Fonetik və morfoloji quruluşda oğuz və qıpçaq mənşəli xüsusiyyətlər digər müasir türk dilləri ilə müqayisəli şə­ kildə müəyyənləşdirilir. üasir türk xalqları bir kökdən tə­ urumdan 77,5 mini Mariupolda yaşayır. şəkkül tapmış, sonrakı inkişaf Urumlar iki qrupa bölünür: 1) türkdilli Mdövrlərində ictimai-siyasi hadisələrləurumlar; və 2) yunandilli urumlar. Mənşəcə coğrafi regionlaşmalarla bağlı diferensial- fərqli urumlar müxtəlif ərazilərdə məskun­ laşmış, tayfa amilinin üstünlüyü onların laşmışlar. Mariupol quberniyasında 21 formalaşmasında həlledici rol oynamışdır. kənddən 10-da urumlar, 9-da ramlar və 2- Hazırda türk xalqlarının tayfa müxtəlifliyi də qarışıq şəkildə urumlar və ramlar ya- tarixi məlumatlardan əlavə, dil özəlliklə­ sayırlar. Əhalinin statistikasına görə, ri, etnoqrafik və antropoloji əlamətlərlə urumlar ramlarla müqayisədə çoxluq təşkil müəyyən olunur. İndiyə qədər bu istiqa­ edir. Hazırda Ukraynada 77.156 nəfər mətlərdə xeyli araşdırmalar aparılsa da, uram, 4.153 nəfər ram yaşayır. bəzi türk dillərinin mənşəyi və mövqeyi­ “Urum” sözünün mənası ərəb mənşəli nə tam aydınlıq gətirilməmişdir. Urumlar rum sözü ilə əlaqələndirilir. Türk dilləri­ da mənşəyi mübahisəli azsaylı türk xalq- nin qanunauyğunluğuna görə, milli sözlə­ larındandır. Onlar Ukrayna (Mariupol, Za- rin əvvəlində r samiti işlənmir. Buna görə porojye), Gürcüstan və Qazaxıstanda də rum sözü proteza hadisəsinə məruz qal­ yaşayırlar. Xristian dininə sitayiş edirlər. mış, uram şəklində sabitləşmişdir. Başqa Qaraçay-Çərkəz Respublikasında yaşayan fikrə görə, urum sözü türk mənşəlidir. Et- urumlar çərkəz dilində danışır və türkdilli rasklar Romanın adını - UP-URUM, yəni urumlardan fərqlənirlər. Son statistik he­ abad şəhər və ya kənd anlamında işlətmiş­ sablamalara görə, urumların sayı 130.000-ə lər. Sonralar bu söz “Ruurn’dan “Roma” yaxındır. Ukraynada yaşayan 91,5 min şəklinə düşmüşdür. 27 TƏFƏKKÜR // 1 (13) 2017 // Mənbələrdə bu xalq türkdilli yunanlar, təsində olsa da, dəyişməmiş, mənşəyini, qıpçaq türkləri, qıpçaq-oğuzlar, yunan tatar­ eləcə də dillərini mühafizə etmişlər. Urum ları, yunan-qreklər, Mariupol yunanları və s. və rumlular qonşu və ya bir ərazidə yaşa­ adlandırılır. Gürcüstana urumlar XVIII yüz­ salar da, məişət leksikasında, xüsusilə də illikdən XX yüzilliyin əvvəllərinə qədər alınma sözlərin işlədilməsində uyğunluq Türkiyədən miqrasiya etmişlər. İlk dəfə yaranmışdır; məs.: skola-məktəb, daskal- XVIII yüzillikdə Türkiyədən Gürcüstana müəllim, maraz-xəstəlik, meze-qəlyanal- mis mədənlərində işləmək üçün gəlmiş­ tı, nana-baba, tüfek-tüfəng, mana-ana, ta­ lər. İkinci dəfə XIX yüzillikdə Ərzurum, ta-ata. Gü-müşxana və Artvindən Rusiyanın cə­ Urumlar barədə araşdırmalarda onların nubuna Zalqa dağətəyinə (Gürcüstan) köç­ türk əsli barədə fikirlərdə də müxtəliflik müşlər. Sovet dönəmində Dmanisi, Tetkar, vardır. Tədqiqatçıların əksəriyyəti onları Mameuli, Zalqa və Axalski rayonlarında qıpçaqların varisi hesab edir (V.V.Bartold, məskunlaşmışlar (1). İ.Venqerenko və b.). Türk alimi Osman Urumların mənşəyi, türk dilləri ailəsin­ Uyamk urumları oğuz tayfalarının törəmə­ də mövqeyi indiyədək mübahisəlidir. Rus- si və dillərinin oğuz qrupunun cənub-qərb dilli mənbələrdə urumlarla rumlular yarımqrupuna daxil olması firkindədir (6, mənşəcə eyniləşdirilir. Bu mənbələrin s. 11-12). Yonca Anzeroğlunun mövqeyi məlumatına görə, urumlar Krıma yunan isə fərqlidir; urum türklərinin tarixinin koloniyalarının tərkibində e.ə. IV-b.e. IV araşdırıcısı K.Kiora əsaslanaraq onların ta­ yüzilliklərində gəlmişlər. Krımda Osmanlı rixən Dəşti-Qıpçaqda yaşadığını, qıpçaq­ imperiyası dövrünə qədər yunanları roma- larla oğuzların qarışmasından yarandığı lılar adlandırmışlar. Türklərin təsiri ilə dil­ fikrini irəli sürür (4). lərini unutmuş, sonra urum adlanmışlar. Mübahisələrin meydana çıxmasının Urumlar qədim romalılardır (2). Bəzi təd­ əsas səbəbi Krım-tatar xalqı kimi, urum- qiqatçıların fikrincə, urumların etnogene- ların etnogenezisində müxtəlif tayfaların zisində yerli xristian əhali, xüsusilə də iştirakı ilə bağlıdır. Qara dənizin şimal sa­ qoto-alanlar mühüm rol oynamışlar. hili boyunca Krımın ən qədim sakinləri Türkdilli mənbələrdə isə urumların yu­ yeni eradan əvvəl XI yüzillikdən başlaya- nan mənşəyi təkzib edilir. Bu mənbələrdə qar tavr və kimmer tayfaları olmuşdur. də urumların ilk yurdunun Krım olduğu Kimmerlər e.ə. X yüzillikdən VIII yüzilli­ qeyd olunur. Qara dənizin şimalı türklərin yin ilk yarısına qədər İdil çayından Qara məskun olduğu bölgədir. Urumlar isə dənizin şimalına doğru geniş bir ərazidə - Krımda yaşayan, xristianlığı qəbul edən Kimmeriyada yaşamışlar. E.ə. VIII yüzil­ türklərdir (3). XVII yüzilliyin sonlarında likdə Kimmeriya sakalarm nəzarətinə ke­ Rusiya hökuməti urumları Qara dənizin sa­ çir və kimmerlər Qafqaza, Şərqi Anadoluya hillərindən Mariupola və Qafqaza köçür­ miqrasiya edirlər. Onların mənşəyi barədə müşdür. 1780-ci ilə qədər urumlar Krım­ müxtəlif fikirlər vardır; Hind-Avropa, İran da yaşamış, II Yekaterina tərəfindən Krım­ və türk mənşəli olması barədə mübahisə­ dan çıxarılaraq öncə Ukraynanın orta və lər mövcuddur. Türkologiyada kimmerlə- şimal bölgələrinə göndərilmiş və sonralar rin türk mənşəli olması fikri daha çox Azov dənizinin sahillərinə gəlmişlər. Yüz­ müdafiə olunur. Görkəmli türk tarixçisi illiklər boyu rumlular türk dillərinin əha­ Taner Tarhan yazır: “Kimmerlər və iskit- 28 Məhərrəm MƏMMƏDLİ, Türk dilçiliyində urum dilinin mənşəyi problemi lər eski çağdakı Türk Kültur Tarihinin da­ dəyişməsi türk dillərinə xas qədim fone­ ha genel bir deyilse de Milli Tarihimizin tik xüsusiyyətdir. Bu dəyişmələr müasir ilk temsilçileridir. Böyük tarixçi Prokopius tatar, başqırd, qaraqalpaq, uyğur, saka, çu- kimmerləri bulqarların atası olaraq göstə­ vaş və türk dilləri üçün də xarakterikdir; rir” (5, 8). E.ə. VII yüzillikdə iskitlər Krı­ məs.: un, tup, ut, küz, süz, gül~göl (tat., ma yürüş etmiş, min ilə yaxın baş.), çul-yol, küle-göl (çuv.), buran-bo­ hakimiyyətdə qalmuşlar. Bu bölgə e.ə. III ran, güzel, büyük (t.) və s. Azərbaycan di­ minillikdə german mənşəli qotların, II yüz­ lində isə hər iki səs uyğunluğu dialekt illikdə isə sarmat və alanların istilasına səviyyəsindədir, Quba şivələri üçün səciy­ məruz qalmışdır. Həmin dövrlərdə yunan­ yəvidir: quca, çuban, qunağ, üküz, kümür lar və italyanlar da Krımın sahillərində dü­ və s. Sözün ilk hecasında u saitinin möv­ şərgələr qurmuşlar. qeyi qeyri-sabitdir, o səsi ilə əvəzlənir; Müasir urum dilinin fonetik və qram­ məs.: oşax-uşaq yoqaru, xoroz, çoxur- matik quruluşu, lüğət tərkibi qıpçaq və çuxur və s. U>o dəyişməsi əsasən tatar, oğuz xüsusiyyətləri əsasında formalaşmış­ başqırd, qaraqalpaq və qazax dillərində, dır. Spesifik cəhətlərin arealına və üstün­ qismən də uyğur, türk və türkmən dillə­ lüyünə görə A.N.Qarkaves urum dilinin rində yayılmışdır. Bu dəyişmə Azərbaycan dialektlərini dörd qrupa bölmüşdür: qıp- dili və dialektləri üçün xarakterik deyil, çaq-poloves, qıpçaq-oğuz, oğuz-qıpçaq və Quba, Bakı, Muğan və Naxçıvan şivələ­ oğuz (6). Oğuz xüsusiyyətləri türk, Azər­ rində məhdud areala malikdir; məs.: ocuz, baycan və qaqauz dilləri ilə ümumilik təş­ borun, yomağ, qomral (Qb.) və s. kil edir. Düzdür, bu dillərlə urum dili Velyar r| səsi söz ortasında və sonunda arasında oxşarlıq olsa da, türk dilindən bə­ işlənir. Bu səs qıpçaq poloves dialektində zi xüsusiyyətlərinə görə fərqlənir: g>d işlənir, oğuz dialektində isə normal n səsi gel~del), h>o (haber~aber) , k>h (çık-çıh, ilə əvəzlənir (ateşiq büyük, babaq duyar). akıl—ahıl), o>e ( yol~yel), k>t ( kim~tim), Bu qədim səs qıpçaq və karluq dillərində bol~ol, var~bar, ver~ber və s. (7, 12). ədəbi dil səviyyəsində işlənir. Oğuz dillə­ Urum və Azərbaycan dilləri arasında ox­ rində müxtəlif şəkildə saxlanmışdır; türk­ şar cəhətlər həm ədəbi dil, həm də dia- mən ədəbi dilində, türk və Azərbaycan lekt səviyyəsindədir. dillərinin dialektlərində mühafizə olun­ Fonetik quruluş. Urum dili yazısı yeni muşdur. Velyar q səsi Azərbaycan dilinin dillərdəndir. Bu dilə aid mətnlərin bir his­ qərb şivələrində geniş yayılmış, söz kök­ səsi yunan əlifbası ilə yazılmışdır. 1920- lərində, yiyəlik halda, mənsubiyyət və 30-cu illərdə urumların yaşadığı kəndlərdə şəxs kateqoriyalarının II səxsində işlən­ Krım-tatar dili tədris olunmuşdur. İndi məkdədir. kirill əlifbasından istifadə olunsa da, rəs- Digər türk dilləri ilə müqayisədə bəzi miləşməmiş, müxtəlif variantlarda işlən­ samit dəyişmələri də mövcuddur. Urum məkdədir. 8 sait, 23-30 samit səs vardır. dilində söz əvvəlində k, g~t dəyişməsi ge­ E saiti iki səsi ifadə edir; həm e, həm də niş areala malikdir məs.: tamil - istedadlı, d səslərinin mövqeyində işlənir. Söz əv­ temik - sümük, temir - gəmirmək, tenar - vəlində və ya birinci hecada o>u və ö>ü kənar, ten - gen, tere - kərə, tes - kəs, tiy dəyişmələri baş verir; məs.: uba~oba, - geymək, tirpi - kirpi, tor - kor və s. ulan~oğlan, tuxum, suvux və s. Hər iki səs Bu dilin
Load more

Recommended publications
  • Mutual Intelligibility Among the Turkic Languages
    Mutual Intelligibility Among the Turkic Languages By Robert Lindsay Abstract: The Turkic family of languages with all important related dialects was analyzed on the basis of mutual intelligibility: (1) To determine the extent to which various Turkic lects can understand each other. (2) To ascertain whether various Turkic lects are better characterized as full languages in the own in need of ISO codes from SIL or rather as dialects of another language. (3) To analyze the history of various Turkic lects in an attempt to write a proper history of the important lects. (4) To attempt to categorize the Turkic languages in terms of subfamilies, sub-sub families, etc. The results were: (1) Rough intelligibility figures for various Turkic lects, related lects and Turkish itself were determined. Surprisingly, it was not difficult to arrive at these rough estimates. (2) The Turkic family was expanded from Ethnologue's 41 languages to 53 languages. Splitting: a number of new languages were created from existing dialects, as these dialects were better characterized as full languages than as dialects of another tongue. Lumping: a few existing languages were eliminated and re-analyzed as dialects of another or newly created language. (3) Full and detailed histories for many Turkic lects were written up in a coherent, easy to understand way, a task sorely needed in Turkic as histories of Turkic lects are often confused, inaccurate, controversial, and incomplete. (4) A new attempt was made at categorizing the Turkic family that rejects and rewrites some of the better-known characterizations. Acknowledgments: This paper could not be written without the generous support and kind, wise heart of Professor Suer Eker of Bashkent University in Ankara, who is in charge of the book project where this article is published.
    [Show full text]
  • Information Structure in Caucasian Urum
    UNIVERSITÄT BIELEFELD FAKULTÄT FÜR LINGUISTIK UND LITERATURWISSENSCHAFT Dissertation zur Erlangung des akademischen Grades Doctor philosophiae (Dr. phil.) Information structure in Caucasian Urum An empirical investigation on the effect of focus and topic on word order vorgelegt von Stefanie Schröter im Oktober 2017 Gutachter: Prof. Dr. Stavros Skopeteas Prof. Dr. Ralf Vogel i Eigenständigkeitserklärung Hiermit versichere, dass ich die vorliegende Dissertation selbstständig ver- fasst habe. Ferner versichere ich versichere, dass • mir die Promotionsordnung der Fakultät für Linguistik und Literatur- wissenschaft der Universität Bielefeld bekannt ist • ich die Dissertation eigenständig angefertigt habe, keine Textabschnitte von Dritten oder eigener Prüngsarbeiten ohne Kennzeichnung über- nommen und alle von mir benutzten Hilfsmittel und Quellen als solche kenntlich gemacht habe, • Dritte weder unmittelbar noch mittelbar geldwerte Leistungen von mir für Vermittlungstätigkeiten oder Arbeiten erhalten haben, die im Zusammenhang mit dem Inhalt der vorgelegten Dissertation stehen, • ich die Dissertation noch nicht als Prüfungsarbeit für eine staatliche oder andere wissenschaftliche Prüfung eingereicht habe und • ich weder diese Dissertation, noch eine in wesentlichen Teilen ähn- liche oder eine andere Abhandlung bei einer anderen Hochschule als Dissertation eingereicht habe. Datum: Unterschrift: Gedruckt auf alterungsbeständigem Papier ◦◦ ISO 9706 ii Acknowledgments First of all I want to thank my supervisors Stavros Skopeteas and Ralf Vogel
    [Show full text]
  • — La Crimea Tra Russia, Italia E Impero Ottomano
    E IMPERO OTTOMANO E IMPERO LA CRIMEA TRA RUSSIA, ITALIA RUSSIA, TRA CRIMEA LA Eurasiatica Quaderni di studi su Balcani, Anatolia, Iran, Caucaso e Asia Centrale 8 — La Crimea tra Russia, Italia e Impero FERRARI, PUPULIN ottomano a cura di Aldo Ferrari ed Elena Pupulin Edizioni Ca’Foscari La Crimea tra Russia, Italia e Impero ottomano Eurasiatica Quaderni di studi su Balcani, Anatolia, Iran, Caucaso e Asia Centrale Collana diretta da Aldo Ferrari 8 Eurasiatica Quaderni di studi su Balcani, Anatolia, Iran, Caucaso e Asia Centrale Direttore Aldo Ferrari (Università Ca’ Foscari Venezia, Italia) Comitato scientifico Gianfranco Giraudo (Università Ca’ Foscari Venezia, Italia) Aleksander Naumow (Università Ca’ Foscari Venezia, Italia) Antonio Panaino (Università di Bologna, Italia) Valeria Fiorani Piacentini (Università Cattolica del Sacro Cuore, Milano, Italia) Adriano Rossi (Università degli Studi di Napoli «L’Orientale», Italia) Boghos Levon Zekiyan (Università Ca’ Foscari Venezia, Italia) Comitato di redazione Alessandra Andolfo (Università Ca’ Foscari Venezia, Italia) Giampiero Bellingeri (Università Ca’ Foscari Venezia, Ita- lia) Giorgio Comai (Dublin City University, Ireland) Simone Cristoforetti (Università Ca’ Foscari Venezia, Italia) Erica Ianiro (Università Ca’ Foscari Venezia, Italia) Gianclaudio Macchiarella † (Università Ca’ Foscari Venezia, Italia) Stefa- no Pellò (Università Ca’ Foscari Venezia, Italia) Gaga Shurgaia (Università Ca’ Foscari Venezia, Italia) Vittorio Tomelleri (Università degli Studi di Macerata, Italia) Direzione
    [Show full text]
  • 10099092.Pdf
    T.C ORDU ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANA BİLİM DALI KAFKASYA’DAKİ GREGORYAN VE MUSEVİ TÜRKLERİ ÜZERİNE YAPILAN CALIŞMALAR YÜKSEK LİSANS TEZİ HAZIRLAYAN SİNAN KURT ORDU 2016 T.C ORDU ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ KAFKASYA’DAKİ GREGORYAN VE MUSEVİ TÜRKLERİ ÜZERİNE YAPILAN CALIŞMALAR SİNAN KURT YÜKSEK LİSANS TEZİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANA BİLİM DALI DANIŞMAN: PROF. DR. İSMAİL DOĞAN ORDU 2016 ÖZET KURT, Sinan. Kafkasya’daki Gregoryan ve Musevi Türkleri Üzerine Yapılan Çalısmalar, Ordu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ordu, [2015]. Kafkasya pek çok etnik halk topluluğunu bir arada barındırırken, pek çok kültüre de ev sahipliği yapan bir coğrafya parçası olarak tarih boyunca insanların ilgisini üzerine çekmiştir. Kafkasya halkları farklı dillerde konuşuyor olmakla birlikte, yüzlerce yıllık bir süreçte etnik ve sosyo- kültürel açıdan birbirleriyle karışmış ve beraber meydana getirdikleri ortak bir Kafkas kültürü etrafında birleşmiş halklar topluluğudur. Kafkasya ile ilgili Türkiyat araştırmaları burada yaşamakta olan Türk kökenli halkların Kafkas kültürünün oluşumundaki büyük paylarını ortaya koyacaktır. Kafkasya için Türkiyat araştırmalarına ağırlık verilmesi, son dönemlerde Kafkasya’da ortaya çıkan etno-politik sorunların çözümü için de gereklidir. Çalışmamızda Kafkasya’nın Gregoryan ve Musevi Türkleri (Karay, Ermeni Kıpçaklar, Kırımçak, Urum) ile ilgili kaynaklar tespit edilip incelemelerde bulunulmuştur. Anahtar Sözcükler: Kafkasya, Gregoryan Türkler, Musevi Türkler. III ABSTRACT KURT, Sinan. Gregorian and Jewish Turks in the Caucasus on the studies performed, Ordu University, social sciences institute, [M.A. Thesis], Ordu, [2015]. The Caucasus has aroused interest along the history as a geographical region that has gathered a lot of ethnic groups and cultures in her structure. Though the peoples of the Caucasus speak in different languages they have been mixed ethnically and they have united by a common Caucasian Culture which they have created together.
    [Show full text]
  • ß Stavros Skopeteas BIELEFELD UNIVERSITY the CAUCASIAN
    TDD/JofEL Winter 2013 Stavros Skopeteas BIELEFELD UNIVERSITY THE CAUCASIAN URUMS AND THE URUM LANGUAGE KAFKASYA URUMLARI VE URUM DİLİ Abstract Urum people identify themselves as Turkish-speaking Pontic Greeks who left Anatolia at the beginning of the 19 th century. A major group immigrated to the highlands of K’vemo K’art’li, where they are still living today. They conserved the variety of Turkish that their ancestors were speaking before emigration and enriched their language by influences from the languages in their new environment, in particular from Russian. The Urum language displays substantial similarities with the Turkish dialects of Anatolia; beyond these similarities, it displays some unique developments (e.g., in vowel harmony) as well as properties that are traced back to the influences from Russian (e.g., in the use of subordinate clauses). Key Words Urum, Anatolian dialects, phonology, morphology, lexicon Özet Urum halkı kendilerini 19. yüzyılın başlarında Anadolu’dan ayrılan Türkçe konuşan Pontus Rumları olarak tanımlar. Bu halkın büyük bir bölümü, bugün halen yaşamakta oldukları K’vemo K’art’li’nin dağlık bölgesine göç etmiştir. Bu grup, atalarının göç öncesinde konuştukları Türkçenin varyasyonunu, göç ettikleri yeni çevrede bulunan dillerin (özellikle Rusçanın) etkisiyle zenginleştirilmiş bir biçimde muhafaza ettiler. Urumca Anadolu’daki Türkiye Türkçesinin diyalektleriyle önemli benzerlikler gösterir. Bu benzerliklerin ötesinde, bu dil, Rusçanın etkisine kadar geri götürebilecek (bağımlı cümlelerin kullanımında olduğu gibi) bazı özelliklerin yanı sıra kendine özgü (ünlü uyumlarında görüldüğü gibi) gelişmeler de sergilemiştir. Anahtar Kelimeler Urum, Anadolu diyalektleri, Ses bilgisi, Biçim bilgisi, Söz Varlığı TDD/JofEL Winter 2013 • Tehlikedeki Diller Dergisi/Journal of Endangered Languages Stavros Skopeteas-Caucasian Urums and Urum Language 1.
    [Show full text]
  • Abecedario Lettering Pdf
    Abecedario lettering pdf Continue Vectors Photos Psd Icons Vectors Photos Psd Icons Training, how to pronounce the Spanish alphabet, or abecedario, easy! Most letters have only one sound, making their pronunciation quite simple. The table below shows the letters in abecedario, along with their Spanish name (s), as well as some tips on pronunciation them alone and in combination with other letters. Pronouncing the Spanish alphabet This letter sounds like the sound you use to express the realization in English: this one! This letter often sounds like English b. Especially when it happens between two vowels, it is pronounced with lips without touching, just like the Spanish V. You can also hear it called larga, be grand to be de burro. This letter often sounds like English k. Before e or i, it sounds like s (or th in thick in many parts of Spain.) Although it is not considered a letter anymore RAE, it sounds like a ch in cheese. This letter sounds just like English d, except you have to place the tongue against the upper teeth and not the roof of your mouth when pronouncing it. It often sounds like th in English then, especially when it comes between two vowels. This letter sounds like yes the sound you make when asking for clarification or agreement in English: Eh? What did you say? This letter sounds like an English F. This letter usually sounds just like English g. Before e or i, it sounds like harsh English h. It's very similar to J in Spanish. In general, this letter is silent.
    [Show full text]
  • (TU Dortmund) Focus and Word Order in Caucasian Urum
    Stefanie Schröter (TU Dortmund) Focus and word order in Caucasian Urum Caucasian Urum is an Anatolian variety of Turkish spoken by ethnic Pontic Greeks in the Small Caucasus in Georgia. The Urum Greeks originate from several cities in Northeastern Anatolia and moved to the Caucasus in the beginning of the 19th century (Skopeteas 2013). Since that time, the Urum Greeks were in close contact with the Russian language, which was the language of administration and education in Georgia during the Tsarist regime and the Soviet Era (Pavlenko 2008). In terms of grammar, Urum shares many characteristics with its substrate language Turkish. Moreover, Urum reveals some crucial influences from its contact language Russian, especially in the syntax and the lexicon. One result of this language contact is a change in the word order from OV (Turkish) to a language where both, OV and VO orders, may be used interchangeably in neutral discourse contexts. The study presented in this talk examined the interaction of syntax and focus in Urum in comparison to Turkish and Russian. The study used a 2x2 factorial design with the factors FOCUS TYPE (non- identificational vs. corrective) and FOCUSED ARGUMENT (subject vs. object). The empirical findings revealed several interesting differences between the languages. Whereas Turkish foci only occurred in the preverbal field, Russian foci occurred either in the beginning of a sentence or clause-finally. In contrast, foci in Urum appeared in all of these positions. Consider the examples in (1). (1) Who is eating the apple? a’. [ĞIZ]F alma-yi i-er. girl apple-ACC eat-IPFV[3] a’’.
    [Show full text]
  • Languages of the Caucasus and Contact-Induced Language Change
    STUF 2019; 72(2): 185–192 Nino Amiridze* Languages of the Caucasus and contact-induced language change https://doi.org/10.1515/stuf-2019-0007 This issue of the journal Language Typology and Universals deals with contact-induced changes in some of the languages of the Caucasus. The linguistically diverse area of the Caucasus (Comrie 2008) houses three autochthonous language families: Northwest Caucasian (or Abkhaz-Adyghean) (Hewitt 1989; Hewitt 2005), Northeast Caucasian (or Nakh-Daghestanian) (Smeets 1994; Job 2004; van den Berg 2005), and South Caucasian (or Kartvelian) (Harris 1991; Boeder 2005). Throughout the history, languages of the three families have been in contact with each other as well as with other languages of the Caucasus of the Indo-European, Turkic and other origin (Klimov 1994). The widespread multilingualism of most of the speech commu- nities of the Caucasus (Dobrushina 2016) and the wealth and diversity of borrowed material on all levels of grammar (in the form of both matter and/or pattern borrowing (Matras and Sakel 2007a)) make the languages of the area valuable for the theories of language contact as well as for the typology of contact-induced changes. The present selection of papers focuses on four speech communities of the Caucasus: – Ardeshen Laz (Kartvelian (/South Caucasian)), being in close contact with Turkish, – Hinuq (Daghestanian branch of the Northeast Caucasian), being under the strong influence of Russian and Avar (a major Northeast Caucasian language of the area), – Caucasian Urum (Turkic), being in contact with Russian, and – Batsbi (Nakh branch of the Northeast Caucasian), a moribund language of Georgia, being under a heavy influence of Georgian.
    [Show full text]
  • Vowel Harmony and Noun Inflection in Caucasian Urum
    A cooperative research project at the Universities of Athens, Bielefeld, Bremen, and Potsdam (funded by the Latsis Foundation) Vowel harmony and noun inflection in Caucasian Urum Elisabeth Verhoeven, University of Bremen February 2011 Manuscript, University of Bremen Abstract This article is a study of vowel harmony within the nominal inflectional system of Caucasian Urum, a Turkish variety spoken by ethnic Greek speakers in Georgia. Empirical evidence comes from an elicitation study including repeated observations with eight native speakers of Urum. A comparison with the contemporary standard Turkish system in the same grammatical domain reveals that part of the systems is identical in both languages, namely vowel harmony with so-called A-type suffixes. However, in contrast to standard Turkish, some Urum nominal suffixes (belonging to the I-type) are partially opaque, others are completely opaque to harmony rules. Based on evidence from complex cases of suffixation we argue that opacity appears on the right edge of the harmony span, i.e., applies with priority to the rightmost suffixes of a word. 1. Introduction This article presents data from Caucasian Urum, a variety of Turkish spoken by ethnic Greek speakers in Georgia. We observe part of the system of vowel harmony, namely harmonic rules in nominal inflection, and compare it with the Turkish harmony system in the same grammatical domain. In particular, we are going to present evidence from an elicitation study that was carried out with eight native speakers originating from the Tsalka region in Georgia. Urum is the name of a Turkic variety spoken by ethnic Greek speakers in the Crimean Peninsula (Ucraine) and the Caucasus (Georgia).
    [Show full text]
  • LCSH Section U
    U-2 (Reconnaissance aircraft) (Not Subd Geog) U.S. 31 U.S. Cleveland Post Office Building (Punta Gorda, Fla.) [TL686.L (Manufacture)] USE United States Highway 31 UF Cleveland Post Office Building (Punta Gorda, [UG1242.R4 (Military aeronautics)] U.S. 40 Fla.) UF Lockheed U-2 (Airplane) USE United States Highway 40 BT Post office buildings—Florida BT Lockheed aircraft U.S. 41 U.S. Coast Guard Light Station (Jupiter Inlet, Fla.) Reconnaissance aircraft USE United States Highway 41 USE Jupiter Inlet Light (Fla.) U-2 (Training plane) U.S. 44 U.S. Consulate Terrorist Attack, Banghāzī, Libya, 2012 USE Polikarpov U-2 (Training plane) USE United States Highway 44 USE Benghazi Consulate Attack, Banghāzī, Libya, U-2 Incident, 1960 U.S. 50 2012 BT Military intelligence USE United States Highway 50 U.S. Department of Education Building (Washington, Military reconnaissance U.S. 51 D.C.) U-Bahn-Station Kröpcke (Hannover, Germany) USE United States Highway 51 USE Lyndon Baines Johnson Department of USE U-Bahnhof Kröpcke (Hannover, Germany) U.S. 52 Education Building (Washington, D.C.) U-Bahnhof Kröpcke (Hannover, Germany) USE United States Highway 52 U.S. Embassy Bombing, Nairobi, Kenya, 1998 UF Kröpcke, U-Bahnhof (Hannover, Germany) U.S. 54 USE United States Embassy Bombing, Nairobi, Station Kröpcke (Hannover, Germany) USE United States Highway 54 Kenya, 1998 U-Bahn-Station Kröpcke (Hannover, Germany) U.S. 58 (Va. and Tenn.) U.S. General Post Office (New York, N.Y.) BT Subway stations—Germany USE United States Highway 58 (Va. and Tenn.) USE James A. Farley Building (New York, N.Y.) U-Bahnhof Lohring (Bochum, Germany) U.S.
    [Show full text]
  • Comparative-Historical Grammar of Turkic Languages. Regional Reconstructions
    ISSN 1226-4490 International Journal of Central Asian Studies Volume 11 2006 Editor in Chief Choi Han Woo \ The International Association of Central Asian Studies Institute of Asian Culture and Development Book Review: Comparative-Historical Grammar of Turkic Languages. Regional Reconstructions Prof. Dr. Yuri Tambovtsev Novosibirsk Pedagogical University, Novosibirsk, Russia Tenishev E. R. (executive editor). Sravnitel'no-istoricheskaja grammatika t'urkskih jazykov. Regional'nye rekonstruktsii. [Comparative-Historical Grammar of Turkic Languages. Regional Reconstructions]. - Moskva: Nauka, 2002. - 767 pages. ISBN 5-02- 022638-6 Reviewed by Yuri Tambovtsev Specialists in comparative studies and re-constructions of world languages are happy to receive a new book on the problems, which were in the focus of attention of the world community of linguists. This great book both in content and in volume (767 pages) is written by outstanding linguists of the Institute of the Linguistics of the Russian Academy in Moscow, including the late E. R Tenishev (1921 - 2004), G. F. Blagova, A. A. Chechenov, A. V. Dybo, E. A. Grunina, I. V. Kormushin, L. S. Levitzskaja, O. A. Mudrak, K. M. Musaev, and D. M. Nasilov. The authors put forward the following classification of the Turkic languages: 1) Oguz group (Turkish, Gagauz, Azeri, Turkmen, Salar, Sonkor-Turkic, Khaladj, Khorasano-Turkic and the language of the Balkan Turks); 2) Kypchak group (Alabugat Tatar-Nogaj, Astrakhan Nogaj-Karagash, Jurt-Tatar, Nogaj, Tatar, Baraba-Tatar, Bashkir, Karaim, Kazakh, Karakalpak, Karachaj-Balkar, Altai, Krym-Tatar, Krymchak, Kumyk); 3) Karluk- Ujgur group (Ujgur, Uzbek); 4) Kyrgyz group Book Review: Comparative-Historical Grammar 201 (Khakas, Shor, Chulym-Turkic, Saryg-Jugur and the language of the Fujuj-Kyrgyz); 5) Tobas or Ur'ankhaj group (Tuvin, Tofalar and Ujgur- Ur'ankhaj); 6) Jakut group (Jakut and Dolgan); Bulgar group (Chuvash).
    [Show full text]
  • Bildiri Özetleri Için Lütfen Tıklayınız
    BİLDİRİ ÖZETLERİ İLETİŞİM HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ E-posta: [email protected] Tel: +90 (312) 297 67 71 Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu Türkiye Milli Komisyonu HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TÜRKİYAT ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜSÜ BİLDİRİ ÖZETLERİ ABSTRACTS тезисы докладов Bu kitap, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü tarafından düzenlenen “Dilleri ve Kültürleri Yok Olma Tehlikesine Maruz Türk toplulukları” konulu IV. Uluslar arası Türkiyat Araştırmaları Sempozyum bildiri özetlerini kapsar The Present volume contains the abstracts of the papers which will be presented at the international symposium “The 4th International Turkish Research Symposium: Turkic Communities whose Languages and Cultures are Endangered” organized by Hacettepe University Turkish Studies Institute. Yayına Hazırlayanlar / Edited by Mikail Cengiz Tevfik Orçun Özgün Grafik tasarım ve baskı / Graphic design and printing Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Basımevi / Hacettepe University Hospitals Printing House Baskı adeti / Printing run 500 Ankara / 2012 Sempozyum Düzenleme Komitesi / Organizing Committee Marcel ERDAL Emine YILMAZ Eyüp BACANLI Erkin EKREM Cahit GELEKÇİ YUNUS KOÇ Selim ASLANTAŞ Fatih MÜDERRİSOĞLU Mikail CENGİZ Tevfik Orçun ÖZGÜN Meral UÇMAZ Gülhan YAMAN “Dilleri ve Kültürleri Yok Olma Tehlikesine Maruz Türk Toplulukları” konulu 4. Türkiyat Araştır- maları Sempozyumu:T.C. Başbakanlık Tanıtma Fonu, T.C. Başbakanlık Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı, TİKA (Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı), TRT (Türkiye Radyo Televizyon Kurumu), TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu), TÜRKSOY (Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı), UNESCO Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kuru- mu, Yunus Emre Enstitüsünün katkılarıyla gerçekleştirilmiştir. The 4th International Turkish Studies Symposium: “Endangered Turkic Languages and Cultures” is realized with the contribution of R.T. Promotion Fund of the Prime Ministry, R.T.
    [Show full text]