Antenne 2011
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ANTENNE 2011 ANTENNE 2011 TRENDS IN ALCOHOL, TABAK EN DRUGS BIJ JONGE AMSTERDAMMERS Ton Nabben - Annemieke Benschop - Dirk J. Korf m.m.v. Floor van Bakkum en Jaap Jamin Antenne 2011 (Jellinekreeks nr. 23) is uitgevoerd door het Bonger Instituut voor Criminologie, Universiteit van Amsterdam, in opdracht van Jellinek Preventie. Bonger Instituut voor Criminologie (UvA) Postbus 1030 1000 BA Amsterdam www.bonger.nl Tel : 020 525 3918 E-mail : [email protected] Jellinek Preventie Postbus 75848 1070 AV Amsterdam www.jellinek.nl Tel : 020 590 1330 E-mail : [email protected] Uitgave: Rozenberg Publishers Omslagontwerp: Anne Toledo English summary: Michael Dallas Nabben T., Benschop A. & Korf D.J. (2012) Antenne 2011. Trends in alcohol, tabak en drugs bij jonge Amsterdammers. Amsterdam: Rozenberg Publishers. ISBN 978 90 361 0308 4 / NUR 740 Trefwoorden: uitgaan, alcohol, tabak, cannabis, drugs, trends, preventie © 2012, de auteurs INHOUD I intro ..................................................................................... 9 II panel.................................................................................. 23 III schoolsurvey ...................................................................... 89 IV omgeving en middelengebruik .......................................... 109 V brugklassers ......................................................................119 VI derdeklassers ....................................................................131 VII oudere leerlingen ..............................................................147 VIII preventie indicatoren ........................................................163 XI samenvatting ....................................................................181 X english summary ...............................................................193 bijlagen A panel ...........................................................................205 B schoolsurvey .................................................................219 C omgeving en middelengebruik ........................................ 229 D brugklassers...................................................................237 E derdeklassers.................................................................257 F oudere leerlingen ..........................................................279 G preventie indicatoren ..................................................... 301 literatuur ...........................................................................311 I INTRO nieuwe vrolijkheid ......................................................................... 11 1 een gecombineerde monitor .................................................. 12 2 cijfers uit voorgaande Antennes ............................................ 13 2.1 jongeren in de jeugdzorg ...................................................................................... 13 2.2 coffeeshopbezoekers ............................................................................................ 14 2.3 cafébezoekers ........................................................................................................ 15 2.4 clubbezoekers ........................................................................................................ 15 3 andere Amsterdamse cijfers ................................................... 16 3.1 middelengebruik in de algemene bevolking ..................................................... 16 3.2 opiaatverslaafden .................................................................................................. 18 3.2.1 spuitenruil ................................................................................................................. 19 3.3 arrestaties ................................................................................................................ 19 3.4 ongevallen .............................................................................................................. 20 4 de volgende hoofdstukken ..................................................... 21 I INTRO 9 10 ANTENNE AMSTERDAM 2011 nieuwe vrolijkheid Na jaren van geweeklaag over vertrutting van het Amsterdamse uitgaansleven, zero-tolerancebeleid en drugscontroles, zit de stemming er weer in. Natuurlijk wordt er nog gemopperd, want dat is kennelijk een Mokumse constante. Zeker in de huidige tijden van economische malaise kunnen de toegangs- en drankprij- zen in de horeca steevast op kritiek rekenen. Bestuurders en politie blijven hun zorgen uiten over overlast, agressie en geweld in het uitgaansleven, vooral op en rond het Rembrandtplein en het Leidseplein. Amsterdamse clubportiers wordt nog steeds discriminatie van allochtonen verweten, ook al zeggen portiers zelf juist hun uiterste best te doen om het binnen gezellig te houden en uitsluitend lastige groepen, los van hun etnische achtergrond, te weren.1 Bezorgdheid is er ook over de door de regering aangekondigde wietpas.2 Waarom zit de stemming er dan toch weer in? Dat komt omdat verschillende nieuwe uitgaansgelegenheden hun deuren hebben geopend. Nog sterker heeft het te maken met de voortgaande verschuiving van het uitgaansterritorium naar buiten de binnenstad. Uitgaanders organiseren steeds vaker zelf feestjes, in bij- voorbeeld een park, in een leegstand pand of gewoon thuis. Ook weet een nieuw type uitbaters en feestorganisatoren het uitgaanspubliek te charmeren. Do-it-yourself slaat weer aan en duurzaamheid is wat de klok slaat. Of het nu zelf- georganiseerde feestjes zijn of locaties die gerund worden door het nieuwe type ondernemer, uitgaan is hier goedkoper dan in de reguliere clubs. En strenge deurcontroles ontbreken. Dit heft-in-eigen-handen-nemen roept associaties op met vroeger tijden: de drang naar vrijheid van flowerpower (eind jaren zestig / begin jaren zeventig), eigen initiatief en zelforganisatie uit de hoogtijdagen van de kraakbeweging (eind jaren zeventig / begin jaren tachtig) en de uitbundige feesten en verkleedpartijen uit de beginperiode van houseparty’s (eind jaren tachtig / begin jaren negentig). Uitgaanders roemen de nieuwe vrolijkheid. Maar kan iedereen de zelfgecreëerde vrijheid aan? Of is er een einde gekomen aan wat we enkele jaren geleden de ‘nieuwe nuchterheid’ noemden en staat Am- sterdam aan het begin van een nieuwe fase van stevig drugsgebruik?3 De meeste middelbare scholieren zijn nog te jong om bij een Amsterdamse club naar binnen te mogen. Zet de vier jaar geleden geconstateerde daling in midde- lengebruik bij hen door?4 Of slaat de nieuwe vrolijkheid op hen over en staat 2011 bij de scholieren voor een ommekeer in drank- en drugsgebruik? 1 Nabben, Doekhie & Korf (2011). 2 Korf, Doekhie & Wouters (2011). 3 Benschop, Nabben & Korf (2009). 4 Nabben, Benschop & Korf (2008). I INTRO 11 1 een gecombineerde monitor Sinds 1993 beschrijft Antenne elk jaar op basis van zowel kwalitatieve als kwantita- tieve gegevens trends in middelengebruik bij jongeren en jongvolwassenen in Amsterdam. De multi-methodische onderzoeksaanpak kent drie vaste onderde- len: de panelstudie, de survey en de preventie indicatoren. In de panelstudie worden de laatste ontwikkelingen gevolgd aan de hand van halfjaarlijkse individuele interviews met een panel van insiders. Hierbij richten we ons vooral op het uitgaansleven. De nadruk ligt op trendsetters uit verschillende club- en partyscenes. Dit zijn degenen die voor het eerst met nieuwe middelen experimenteren of waar ‘oude’ middelen voor het eerst weer in zwang raken. Trendsetters zijn ook degenen bij wie zich het eerst een dalende populariteit van een bepaald middel of een bepaalde manier van gebruik aandient. De panel- leden uit het clubcircuit zijn hier werkzaam of, vaker, zijn zelf innoverende consu- menten. In hun netwerken bevinden zich relatief veel economisch en cultureel succesvolle twintigers en dertigers. De partygangers zijn over het algemeen jon- ger en doorgaans wat lager opgeleid. Een deel van de partyscene bezoekt ook kleinschalige feesten in tunnels, gebouwtjes, schuurtjes of braakliggende terrei- nen. Daarnaast richt de panelstudie zich op groepen buurtjongeren. In plaats van ‘partydrugs’ gaat het bij deze jongeren vooral om cannabis. De panelstudie rapporteert over geruchten, signalen en trends in Amsterdamse jongerenculturen, maar precieze cijfers ontbreken daarbij. De survey levert juist wel cijfers over middelengebruik in specifieke jongerengroepen. Aan de hand van de surveys krijgen we een beeld van de mate waarin nieuwe trends die waargenomen worden via de panelstudie zich voordoen bij bredere en/of ande- re groepen jongeren en jongvolwassenen. Verschillende groepen worden afwis- selend onderzocht: scholieren, jongeren in de jeugdzorg, coffeeshopbezoekers, cafébezoekers en clubbezoekers. In 2011 is voor de achtste keer een survey uit- gevoerd onder scholieren in het voortgezet onderwijs. Bij de preventie indicatoren gaat het om cijfers over informatie- en adviesvragen via een telefonische servicelijn en vragen via internet, over voorlichtingscontac- ten op party’s en over testuitslagen van vrijwillig aangeleverde drugs. Dit noemen we indicatoren omdat het secundaire informatie over markt of gebruik betreft of informatie is die afkomstig is van een selecte groep gebruikers. Dit neemt niet weg dat deze informatie aanwijzingen kan verschaffen over veranderingen in middelengebruik en verschuivingen in de drugsmarkt, waar preventie op kan inspelen. De gegevens uit de verschillende onderdelen van Antenne schetsen samen een beeld van ontwikkelingen op de Amsterdamse drugsmarkt. De ervaringen met Antenne hebben