zuivere speeltijd Jaap de Groot Zuivere speeltijd Een leven met voetbal, muziek en historie Nijgh & Van Ditmar Amsterdam 2013 www.nijghenvanditmar.nl Copyright © Jaap de Groot 2013 Omslag Studio Pollmann Omslagbeeld Hans Peters Typografie Zeno Foto auteur Vincent Basler nur 320 / isbn 978 90 388 9648 9 Inhoud Voorwoord 7 Ontmaagding van een baseballfreak 9 De klompen van Johan Cruijff 13 Cadeautje voor Eddy Treijtel 17 Gearresteerd en vrij op de wielerbaan 21 Vipbehandeling op de tweede ring 25 Toen Ultra Sur nog heel gewoon was 29 Op audiëntie bij Pelé 33 Debuut achter het IJzeren Gordijn 37 psv ontsnapt aan vuurpeloton 41 Op hoge hakken door Buenos Aires 46 Cruijff krijgt stank voor dank 52 Met een buik vol pizza’s tegen Barcelona 57 Aan de bar met George Best 62 Ricardo Villa’s Magical Mystery Tour 67 Terug naar Stade de Colombes 71 De vier dagen van Marco van Basten 75 De magie van Zico’s shirt 79 Brazilië sterft in schoonheid 83 Champagne-Ronnie kiest voor Shakespeare 87 Het kleine hart van een grote bek 91 Zingen op de middenstip in Tiflis 96 Michel Platini overtreft zichzelf 100 Nagenieten met Robbie de Wit 104 Wedstrijdverslag van één regel 108 Tony Curtis en de piñata 112 Donna Summer in Uli’s disco 116 Guerrilla’s bederven vakantie 120 Rinus Michels blaast Oranje op 125 Cruijff herstelt met paling en lolly’s 130 Laatste gesprek met een legende 133 Bobby Robson met Neil en Louis Armstrong 138 De utopieën van Silvio Berlusconi 142 Gulp moet dicht op Wembley 147 Droom komt uit tijdens nachtmerrie 151 Rijkaards mooiste kunstje 155 De droom van Nelson Mandela 159 Amerikaanse neef van Alex Ferguson 163 De mooist denkbare mens 167 Problemen om een zak chips 173 Vrienden uit Liverpool 177 Joint venture in Jamaica 181 Sinterklaas in Marseille 185 Terugkeer van Marco van Basten 189 Via barretje Hilton naar de Bijlmer 194 Bezoek aan 10 Downing Street 198 Snert, patat en troost 202 Het meesterbrein van Uli Hoeness 206 Succes van bluesdrummer Hiddink 210 Voetbal brengt vrede ietsje dichterbij 214 In smoking voetballen in het Concertgebouw 218 Voorwoord Zuivere speeltijd gaat over hoe de liefde voor het voetbal ont- staat en hoe het daarna richting aan het leven geeft. Daar- in staan mensen centraal. Mensen die succes hebben, mensen die aan zichzelf ontstijgen, mensen die teleurstel- lingen verwerken. Mensen die vooral authentiek zijn. Al- len brengen een boodschap over, waarin gesproken wordt van moed, veerkracht, creativiteit, intelligentie, kwets- baarheid en zeker ook relativeren. Het inspireerde mij om nieuwe uitdagingen aan te gaan en grenzen te verleggen. Mijn vrije rol als sportjournalist was daarbij een groot voordeel. Het bood me de mogelijk- heid om mijn blikveld tot ver buiten Nederland te verrui- men. Groter te denken, omdat iedere cultuur zijn eigen wijsheden aanreikt. In Zuivere speeltijd wordt ieder hoofdstuk ingeleid met een wedstrijd, terwijl de verhalen zich vooral buiten het stadion afspelen. Alleen hadden ze nooit verteld kunnen worden als er geen wedstrijd was gespeeld. Dit bewijst eens te meer dat voetbal niet alleen een mooi en fascine- rend spel is, maar veel meer dan dat. Het stimuleert de ver- beelding, het creëert loyaliteit, en reikt prachtige mensen aan. Jaap de Groot 7 Ontmaagding van een baseballfreak Amsterdam, 24 februari 1965 dws-Vasas Györ Laat ik maar met de deur in huis vallen: ik kom uit een Ajax- nest. Met een vader die aan het begin van de jaren vijftig als veelscorende middenvoor tussen binnen- en buitenspe- lers als Rinus Michels en Arend van der Wel bivakkeerde is dat makkelijk te verklaren. Alleen is de club me niet met de paplepel ingegoten. Belangrijkste oorzaak is de Ameri- kaanse afkomst van mijn moeder, waardoor ik een groot deel van mijn jeugd in het zuiden van Texas doorbracht. In plaats van opgroeien met Ger van Mourik, Sjaak Swart en Peet Petersen, trokken vooral de honkballers van Los Ange- les Dodgers en New York Yankees de aandacht. Sandy Kou- fax en Mickey Mantle in het bijzonder. Terug in Nederland moest het voetbal dus nog worden ontdekt. Onbevangen begon ik te snuffelen aan een sport die me jarenlang was onthouden. Waarbij niet Ajax, Fey- enoord of psv de aandacht trok, maar een club die eind 1964 toevallig het meest op televisie was. Zoals op 4 november 1964, toen ik mijn allereerste livewedstrijd op tv zag. Een avond waarop de Nederlandse kampioen dws korte met- 9 ten maakte met de Noorse titelverdediger Ski og Lyn. On- der leiding van aanvoerder Daan Schrijvers walsten de Am- sterdammers met 5-0 over de Scandinaviërs heen. Met als gedenkwaardigste moment het doelpunt van Huub Lenz, die met een fraaie omhaal voor de 2-0 zou zorgen. Totaal niet op de hoogte van de internationale verhou- dingen in die tijd, maakte de monsterscore enorm veel in- druk op deze baseballfreak. Frits Flinkevleugel en Rinus Is- raël achterin en Mosje Temming en Frans Geurtsen voorin, er waren momenten dat ik ook na de wedstrijd weleens aan ze dacht. Vader had de ontmaagding snel door en liet me twee weken later opnieuw extra lang opblijven om naar de return in Oslo te kijken. Het werd 3-1 voor dws en binnen 24 uur kende ik het clublied ‘En van je hoempa, hoempa, hoempa, dws! dws! dws!’ uit mijn hoofd. Een club waar je van af moest blijven. dws was mijn club en mijn vader besloot zoonlief definitief uit zijn honkbal- reservaat te halen en de voetbalhemel binnen te loodsen. Als lokaas haalde hij begin 1965 twee kaartjes voor dws-Va- sas Györ tevoorschijn. Kwartfinale Europa Cup voor lands- kampioenen, pa had geen halve maatregelen genomen. Na weken van opwinding en mijmeringen hoe Geurtsen en Temming de Hongaarse doelman alle hoeken van zijn goal zouden laten zien, brak eindelijk de avond van 24 fe- bruari aan. Het eerste bezoek aan het Olympisch Stadion. Samen met nog ruim 60 000 toeschouwers. Met een zit- plaats op de tribune achter het doel, waaronder nu het res- taurant Vak Zuid aan trendy Nederland dimsums en Red Bulls verkoopt. Een nevelige avond vol Zilvervloten en Hoempa, hoempa’s. De eerste teleurstelling was dat dws de witte shirts met een horizontale blauwe en een zwarte streep, de witte 10 broek en blauwe kousen in de kleedkamer had gelaten. In plaats daarvan stapte de ploeg in een nietszeggend groen tenue het veld op, terwijl Vasas Györ in maagdelijk wit te- gen je op blonk. Maar goed, toen mijn idolen kordaat ten aanval togen en de Hongaren onder druk zetten, was ook dit leed weer gele- den. Tot er in de 21ste minuut iets onwerkelijks gebeurde. Het voor mij onverslaanbaar geachte dws kwam met 0-1 achter. Een ongevaarlijk ogende counter, een ongevaarlijk lijkend schot van ene Korsós en de magie was doorbroken. Wat vooral bijbleef was de spagaat die doelman Jan Jong- bloed maakte. Hij dook niet naar de bal, hij maakte zich niet breed, maar liet zijn benen in de lengterichting uitschie- ten. De turnwereld keek zijn ogen uit, maar dws stond wel met 0-1 achter. Het leven was daarna niet meer wat het geweest was. Wat Jan Jongbloed, Frits Flinkevleugel, Daan Schrijvers, Rinus Israël, André Pijlman, Jopie Burgers, Josje Vonhof, Huub Lenz, Bennie Roode, Frans Geurtsen en Mosje Tem- ming ook deden, er was een breuk in de relatie tussen dws en mij ontstaan. Hoe hard vader Theo ze met 60 000 ande- ren ook naar de gelijkmaker hoempapade. Die kwam uiteindelijk twaalf minuten voor tijd, nadat een Hongaarse verdediger met een snoekduik de bal uit het doel had geslagen. Vergeefse moeite, omdat Schrijvers de bal vanaf de penaltystip als een scudraket in de touwen zou jagen. Het Olympisch Stadion ontplofte, maar zo klein en jong als ik was, ik hield toch mijn twijfels. En terecht, bleek twee weken later. In de Hongaarse pro- vinciestad Györ trachtte dws met man en macht te voor- komen, dat ergens in Nederland een negenjarige knul als supporter zou afhaken. 11 De missie mislukte. Vier minuten voor tijd mikte ene Povaszai de bal in het verkeerde doel en was het over en uit. Van het doelpunt is me vooral één ding bijgebleven. Na die onvergetelijke spagaat in het Olympisch Stadion, ging ditmaal een onnavolgbare koprol van weer Jongbloed voor- af aan het nekschot. Tijdens een poging de bal weg te stom- pen klapte Jan tegen de nietsvermoedende Israël aan, die geschrokken bukte, waarna zijn doelman met een cirkel van 360 graden tegen het gras sloeg. Intussen hobbelde de bal pardoes voor de voeten van Povaszai, die met een ar- moedig rollertje dws uit de Europa Cup werkte. Het is tussen dws en mij daarna niet meer goed geko- men. 12 De klompen van Johan Cruijff Zaandam, 7 november 1965 zfc-Ajax Nadat Vasas Györ duidelijk had gemaakt dat dws niet de beste club van de wereld was, was er zelfs voor de beste rela- tietherapeut geen beginnen meer aan. De magie was door- broken en de chemie tussen club en piepjonge supporter uitgewerkt. Omdat ik als negenjarige niet eens wist hoe ik het woord loyaal moest schrijven, bestond er ook geen en- kele verplichting om dit in de praktijk te brengen. Je volgde je neus en vooral je gevoel. Een gevoel dat door de uitscha- keling van dws was gecrasht. Maar goed, een alternatief was snel voorhanden. Het zal ergens in september zijn geweest. Opnieuw werd de magie vanuit het Olympisch Stadion aangereikt. Ditmaal niet omdat dws een tegenstander vernederde, maar omdat dit dws zelf overkwam. Niet door een ploeg, maar door een knul. Twee keer een voorzet, twee keer een kopbal, twee keer een doelpunt en twee keer die molen- wiek met zijn rechterarm en contrabeweging met de be- nen bij het juichen.