

บึงบอระเพ็ด เปนพื้นที่ชุมน้ำแหงหนึ่งที่ไดรับความเห็นชอบตามมติคณะรัฐมนตรี 1 สงหาคมิ พ.ศ. 2543 เรองื่ ทะเบยนรายนามพี นทื้ ชี่ มนุ ้ำทมี่ ความสำคี ญระดั บนานาชาตั และระดิ บั ชาติของประเทสไทย และมาตรการการอนุรักษพื้นที่ชุมน้ำ วาเปนพื้นที่ชุมน้ำท่มี ีความสำคัญ ระดบนานาชาตั และมิ ความสำคี ญเรั งด วนสมควรจะได ร บการนำเสนอเปั นพ นทื้ ชี่ มนุ ้ำทมี่ ความี สำคญระหวั างประเทศ (Ramsar Sites) ตามอนสุ ญญาวั าด วยพ นทื้ ชี่ มนุ ้ำ ทประเทศไทยไดี่ เข า รวมเปนภาคีลำดับที่ 110 ตั้งแตป พ.ศ. 2541 บงบอระเพึ ดเป็ นพ นทื้ ช่ี มนุ ้ำทมี่ ความหลากหลายทางชี วภาพสี งมากู เปนระบบน เวศพิ นทื้ ี่ ชุมน้ำ ซึ่งเปนพื้นที่รอยตอระหวางระบบนิเวศน้ำและบก เนื่องจากมีลำน้ำลำหวยไหลลงสูบึง จงพึ ดพาตะกอนและธาตั อาหารมาสะสมุ ทำใหอ ดมดุ วยพ ชและสื ตวั นานาชาต ิ ทสำคี่ ญคั อเปื น แหลงเพาะพ นธั สุ ตวั น ้ำวยอั อนให ก บแมั น ้ำเจาพระยา และยงเปั นถ นทิ่ อยี่ อาศู ยหากั นสริ างร งวางั ไขของนกนานาชน ดิ มนกนี ้ำชมชนรวมกุ นอยั มากกวู า 20,000 ตวั โดยเฉพาะอยางย งเปิ่ นแหล ง ทพบนกเจี่ าฟ าหญ งสิ ริ นธริ ซงนกชนึ่ ดนิ เปี้ นชน ดพิ นธั เฉพาะถุ นอยิ่ ในตระกู ลนกนางแอู นพบท บี่ งึ นเพี้ ยงแหี งเด ยวในโลกี นอกจากน ี้ บงบอระเพึ ดทำหน็ าท เปี่ นแหล งรองร บั ดกและกั กเกั บตะกอนท็ มาจากพี่ นทื้ ี่ เกษตรกรรมตอนบนในพนทื้ ลี่ มนุ ้ำภาคเหนอื มประโยชนี ต อการคมนาคม และมคี ณคุ าทางด าน นนทนาการและการทั องเท ยวี่ และเปนแหล งทร พยากรประมงทั สำคี่ ญแหลั งหน งของประเทศไทยึ่ จากคณคุ าและความสำค ญดั งกลั าว สำนกงานนโยบายและแผนทรั พยากรธรรมชาตั และิ สิ่งแวดลอม จึงไดดำเนินการรวบรวม และวิเคราะหขอมูลที่เกี่ยวของ จัดทำเปนเอกสารเผยแพร เพอเปื่ นข อม ลพู นฐานในการศื้ กษาวึ จิ ยความหลากหลายทางชั วภาพและการจี ดการพั นทื้ ชี่ มนุ ้ำ บึงบอระเพ็ดตอไป

สำนกงานนโยบายและแผนทรั พยากรธรรมชาตั และสิ งแวดลิ่ อม

2 

หนา คำนำ ...... 2 ความเปนมา...... 7 ความสำคัญของพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ...... 9 พื้นที่ชุมน้ำในบึงบอระเพ็ด ...... 10 กำเนิดของบึงบอระเพ็ด...... 11 การตั้งถิ่นฐานและวัฒนธรรมประเพณีรอบบึงบอระเพ็ด ...... 13 ขนบธรรมเนยมประเพณี ี วฒนธรรมั และการละเลนพ นเมื้ องประจำจื งหวั ดั ...... 14 คุณคาและความสำคัญของพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด...... 16 ลักษณะทางกายภาพของพื้นที่ชุมบึงบอระเพ็ด ...... 18 สภาพภูมิอากาศ ...... 19 สภาพทางอทกวุ ทยาิ ...... 19 สภาพทางธรณสี ณฐานั ...... 21 สภาพทางปฐพีสัณฐาน...... 21 แหลงน ้ำใตด นิ ...... 24 ความหลากหลายทางชีวภาพในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ...... 27 พรรณพืช ...... 27 นก...... 33 ปลา ...... 45 สัตวหนาดิน ...... 47 แพลงกตอน ...... 47 สัตวชนิดอื่นๆ ...... 48 สภาพเศรษฐกิจ สังคม ประชากร ในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ...... 51 สังคมและประชากร ...... 51 สภาพเศรษฐกิจ ...... 52 การใชประโยชนที่ดินบึงบอระเพ็ด ...... 53 ปญหาคุกคามบึงบอระเพ็ด ...... 56

3 หนา บรรณานุกรม ...... 58 ภาคผนวก ...... 61 ก แสดงชนิดพืชไมน้ำที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ระหวางป พ.ศ.2527–2545... 62 ข แสดงรายชื่อนกที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ดจากการศึกษาในป พ.ศ. ตางๆ..... 80 ค แสดงพันธุปลาที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ระหวางป พ.ศ.2528–2545 ...... 106 ง แสดงชนิดพันธุสัตวหนาดินที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ในป พ.ศ.2545...... 126 จ แสดงชนิดของแพลงคตอนที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ...... 127 ฉ แสดงชนิดสัตวเลื้อยคลานที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ...... 135 ช แสดงชนิดสัตวสะเทินน้ำสะเทินบกที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด...... 139 ซ แสดงชนิดสัตวเลี้ยงลูกดวยนมที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ...... 141

4



.  ⌫  .⌦ 

⌫⌦. .⌦. .⌫ ⌦. ⌫⌫  .. .⌫⌦.

..  ⌫  .⌦ 

 . .⌫  .⌫ . 

บงบอระเพึ ด็ เปนบ งนึ ้ำจดทื ใหญี่ ท สี่ ดของุ ภาคเหนอตอนลื าง ตงอยั้ ในเขตอำเภอเมู องื อำเภอ ชุมแสง และอำเภอทาตะโก จังหวัดนครสวรรค มีเนื้อที่ 132,737.14 ไร เดิมบึงแหงนี้มีสภาพเปน ที่ราบลุม มีลำน้ำธรรมชาติตางๆ ไหลมารวมกัน และไหลผานพื้นที่ลงสูแมน้ำนาน ในป พ.ศ. 2470 ไดมีการสรางทำนบกั้นน้ำ และประตูระบายน้ำ ทำใหเก ดเปิ นบ งนึ ้ำจดขนาดใหญื  มระดี บความลั กึ เฉลี่ยของน้ำในบึงประมาณ 1.6 เมตร มีเกาะเล็กๆ ประมาณ 10 เกาะ เนื้อที่ประมาณ 900 ไร บงบอระเพึ ดม็ ความหลากหลายทางชี วภาพสี งมากู เปนระบบน เวศพิ นทื้ ชี่ มนุ ้ำทประกอบี่ ดวยพ นทื้ นี่ ้ำขงั มพี ชลอยนื ้ำเกาะกลมอยุ ทู วไปั่ ทลี่ มชุ นแฉะื้ ปาละเมาะร มบิ งึ ทงนาและทุ งหญุ า เปนแหล งเพาะพ นธั สุ ตวั น ้ำวยอั อนให แก แม น ้ำเจาพระยา และเปนแหล งท มี่ นกนี ้ำชมนุ มรวมกุ นั อยูมากกวา 20,000 ตัว นอกจากนี้แลว บึงบอระเพ็ดยังทำหนาที่เปนแหลงรองรับ ดัก และ กักเก็บตะกอนที่มาจากพื้นที่เกษตรกรรม มีประโยชนตอการคมนาคม มีคุณคาทางนันทนาการ และการทองเที่ยว และเปนตัวอยางที่เหมาะสมอยางยิ่งตอการศึกษาเกี่ยวกับระบบนิเวศน้ำจืด อุทกวิทยา นิเวศวิทยาของนก พืชน้ำ และสัตวน้ำ ในป  พ.ศ. 2539–2542 สำนกงานนโยบายและแผนสั งแวดลิ่ อม ไดดำเน นโครงการสำรวจิ จัดทำบัญชีรายชื่อ สถานภาพพื้นที่ชุมน้ำของประเทศไทย (National Inventory of Natural Wetlands in Thailand) ผลจากการดำเนนการดิ งกลั าว พบวาพ นทื้ ชี่ มนุ ้ำในประเทศ ประกอบดวย ปาชายเลน ปาพรุ หนอง บึง ทุงนา แมน้ำ ลำคลอง กระจายอยูทั่วประเทศ มีเนื้อที่รวมประมาณ 36,616.16 ตารางกิโลเมตร หรือรอยละ 7.5 ของพื้นที่ประเทศ คณะอนุกรรมการจัดการพื้นที่ชุมน้ำ ซึ่งประกอบดวยผูทรงคุณวุฒิจากหนวยงาน ทเกี่ ยวขี่ อง ไดพ จารณาจิ ดใหั บ งบอระเพึ ดเป็ นพ นทื้ ชี่ มนุ ้ำทมี่ ความสำคี ญเรั งด วน ทสมควรไดี่ ร บั การเสนอใหเปนพื้นที่ชุมน้ำที่มีความสำคัญระหวางประเทศ (Ramsar Sites)

7 สำนกงานนโยบายและแผนทรั พยากรธรรมชาตั และสิ งแวดลิ่ อม จงไดึ รวบรวม ขอม ลทู เกี่ ยวขี่ องท งหมดั้ เพอจื่ ดทำเอกสารั เรองื่ “ความหลากหลายทางชวภาพในพี นทื้ ี่ ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด” ขึ้น โดยมีวัตถุประสงคเพื่อ _ แสดงใหเห็นวา บึงบอระเพ็ด มิใชแตเปนเพียงแหลงทองเที่ยว และแหลงดูนก อันลือชื่อเทานั้น แตเปนแหลงรวมของความหลากหลายทางชีวภาพ อุดมไปดวยพรรณพืช พันธุสัตวนานาชนิด อีกทั้งยังเปนแหลงนันทนาการ และสถานที่ศึกษาวิจัยทางธรรมชาติอีกดวย _ ใหหน วยงานท เกี่ ยวขี่ อง ทงภาคเอกชนและภาครั้ ฐั นำขอม ลนู มาใชี้ ประโยชน ใน การพิจารณาตัดสินใจ ในการอนุรักษ และพัฒนาพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ตอไปในอนาคต

8 .  ⌫  .⌦ 

บึงบอระเพ็ดตั้งอยูในเขตอำเภอเมือง อำเภอชุมแสง และอำเภอทาตะโก จังหวัด นครสวรรค ประมาณเสนรุงที่ 15 องศา 40 ลิปดา ถึง 15 องศา 45 ลิปดาเหนือ และเสนแวงที่ 100 องศา 10 ลปดาิ ถงึ 100 องศา 23 ลปดาตะวิ นออกั (ภาพท ี่ 1) มพี นทื้ ที่ งหมดประมาณั้ 212.38 ตาราง กิโลเมตร (ประมาณ 132,737 ไร) และเปนพื้นที่ ชมนุ ้ำทมี่ ความสำคี ญระดั บนานาชาตั ของประเทศิ ไทย จากการจดลำดั บความสำคั ญของพั นทื้ ชี่ มนุ ้ำ ในทะเบยนพี นทื้ ชี่ มนุ ้ำทมี่ ความสำคี ญระดั บนานาชาตั และระดิ บชาตั ของประเทศไทยิ (สำนกงานั นโยบายและแผนสิ่งแวดลอม, 2542) มีอาณาเขตติดตอดังนี้ คือ _ ทิศเหนือ ติดตอกับ ตำบลทับกฤช อำเภอชุมแสง _ ทิศใต ตดติ อก บั ตำบลหนองปลงิ ตำบลพระนอน อำเภอเมองื และตำบลวงมหาั กร อำเภอทาตะโก _ ทิศตะวันออก ติดตอกับ ตำบลเขาพนมเศษ ตำบลพนมรอก อำเภอทาตะโก _ ทิศตะวันตก ติดตอกับ ตำบลบางพระหลวง ตำบลเกรียงไกร ตำบลนครสวรรค อำเภอเมองนครสวรรคื 

9 ⌫⌦. บริเวณพื้นที่บึงบอระเพ็ดและบริเวณโดยรอบมีพื้นที่ชุมน้ำ 5 ประเภท ดังนี้

U ⌦⌦⌦⌦⌦ . อยูตอนกลางของพื้นที่มีลักษณะเปนหนองน้ำขนาดใหญอยูสูงจากระดับน้ำทะเล ประมาณ 20 เมตร เปนบ งทึ เกี่ ดจากการปิ ดก นคลองบอระเพั้ ดทางด็ านตะว นตกั ไมให ไหลลงส ู แมน้ำนาน ซึ่งทำใหสภาพธรรมชาติดั้งเดิมของบึงบอระเพ็ดเปลี่ยนจากที่ราบลุมน้ำทวมขังใน ฤดนู ้ำหลากกลายเปนหนองน ้ำขนาดใหญ

ภาพที่ 1 แสดงที่ตั้งของบึงบอระเพ็ด

10 U ⌫⌫⌫⌫⌫ เปนบร เวณทิ อยี่ รอบๆู บงบอระเพึ ด็ มลี กษณะเปั นพ นทื้ ที่ มี่ นี ้ำแชข งหาทางออกั ไมสะดวกม กมั พี ชนื ้ำขนปะปนึ้ เปนแหล งสะสมต วของตะกอนทั พี่ ดพามากั บนั ้ำ นานวนเขั าจะ แปรสภาพเปนท ราบี่

U  เปนบริเวณพื้นดินที่อยูภายในบึง อาจเกิดขึ้นเนื่องจากเปนเนินหรือเขาเตี้ยๆ เมื่อมีการ เกบก็ กนั ้ำแลวน ้ำทวมไม ถ งึ ซงบรึ่ เวณนิ จะมี้ พรรณพี ชเชื นเด ยวกี บบรั เวณบนบกทิ กประการุ เกาะ อาจจะเกดขิ นอึ้ กกรณี หนี งคึ่ อื การสะสมตะกอนทำใหเก ดการติ นเขื้ นขิ นจนกลายเปึ้ นเกาะ บรเวณิ เหลานี้ในชวงฤดูแลงอาจจะแหง สวนในฤดูน้ำหลากน้ำจะทวมทั้งหมดหรือบางสวน พรรณพืช ที่สำคัญในเกาะลักษณะเชนนี้ ตัวอยางเชน ลำเอียก ออ หญาปลอง และหญาขาวนก เปนตน

U  เปนบร เวณทิ อยี่ รู มหริ อขอบบื งึ น้ำทวมในฤด นู ้ำหลาก และแหงในฤด แลู ง มพี ชพรรณื หลายชนิดที่สำคัญๆ เชน สนุน จิกนา กานเหลือง และทองกวาว เปนตน

U . เปนบริเวณรอบๆ บึง ซึ่งมักจะปลูกขาวในฤดูฝน สวนฤดูอื่นๆ อาจจะปลูกพืชไร เชน ขาวโพด ขาวฟ าง หรอทื งไวิ้ กลายเป นท งหญุ า บรเวณทิ งนาดุ งกลั าวน รวมถี้ งบรึ เวณริ มบิ งทึ เปี่ น หาดโคลน ซึ่งไมมีพืชใดๆ อยู หรือมีแตนอย น้ำจะทวมหรือแลงขึ้นอยูกับปริมาณน้ำที่กักเก็บ ปกติในฤดูฝนถูกน้ำทวม สวนในฤดูแลงคอนขางแหง .⌦. แตเดิมบริเวณพื้นที่บึงบอระเพ็ด เปนที่ราบลุม แวดลอมดวยปาไมเบญจพรรณอัน อดมสมบุ รณู  ซงเปึ่ นพ นทื้ ชี่ มนุ ้ำ ภายใตอ ทธิ พลของแมิ น ้ำนาน มลำคลองไหลผี าน คลองบอระเพด็ และลำน้ำสาขา อันไดแก หวยบอน หวยหิน คลองขุด คลองทาตะโก และหนองบึงนอยใหญ อีกมากมาย (ภาพที่ 2) ในแตละปชวงฤดูน้ำมาก ลำน้ำตางๆ จะพัดพาเศษตะกอน และ ธาตุอาหาร มาสะสมในบริเวณนี้เปนจำนวนมาก จึงทำใหพื้นที่บริเวณนี้อุดมสมบูรณไปดวย สตวั น ้ำและสตวั บกนานาชน ดิ นอกจากพนธั ปลาตุ างๆ แลวย งมั จระเขี  ตะพาบน้ำ โดยเฉพาะ อยางย งในเริ่ องจระเขื่ แล ว เปนท เลี่ องลื่ อกื นวั าบ งบอระเพึ ดม็ จระเขี ช กชุ มมากุ จนขนาดผคนทู ี่ นั่งรถไฟผานบึงบอระเพ็ดจะสามารถมองเห็นจระเขจำนวนมากมาย บางก็อยูในน้ำ บางก็นอน ผงแดดตามชายฝึ่ ง สภาพของบงบอระเพึ ดในอด็ ตี เมอถื่ งฤดึ แลู งน ำก้ ไหลลงส็ แมู น ้ำนานกลายเป น ที่ราบลุมธรรมดา เมื่อถึงฤดูน้ำหลากอีกครั้งก็กลายเปนทะเลน้ำจืดวนเวียนกันเชนนี้เรื่อยมา บึงบอระเพ็ดเปนแหลงน้ำมีศักยภาพที่จะพัฒนาเปนแหลงประมงน้ำจืดขนาดใหญและแหลง

11 เพาะพันธุสัตวน้ำวัยออนใหกับลำน้ำเจาพระยา และเปนแหลงที่อยูอาศัยของนก ประเภทตางๆ ทงประเภทประจำถั้ นิ่ และประเภทเคลอนยื่ ายมาจากถ นอิ่ นื่ ในฤดฝนของู แตละป จะม นี ้ำทางเหนอไหลหลากทำใหื บร เวณบิ งบอระเพึ ดเก็ ดนิ ้ำทวมกลายเป นทะเลสาบน ้ำจดื ขนาดใหญ ดวยความสำค ญดั งกลั าว ในป  พ.ศ. 2466 รชสมั ยของพระบาทสมเดั จพระมงก็ ฎเกลุ า เจาอย หู วั รชกาลทั ี่ 6 กระทรวงเกษตราธการไดิ ออกสำรวจบ งบอระเพึ ด็ มความเหี นว็ าเป นแหล ง น้ำขนาดใหญ  และมความสำคี ญมากเกั ยวกี่ บการประมงั เพราะวาเป นแหล งเพาะพ นธั ปลาุ ให  ปลาอาศัยเลี้ยงตัว วางไขและแพรพันธุ ควรจะมีการบำรุงรักษาใหเปนที่อยูอาศัยของปลา ดังนั้นกระทรวงเกษตราธิการจึงไดนำเรื่องนี้กราบบังคมทูลขอพระบรมราชานุญาตสงวน บงบอระเพึ ดไว็ เป นท สงวนพี่ นธั สุ ตวั น ้ำ โดยสรางค นกั นนั้ ้ำและประตระบายนู ้ำ เพอเกื่ บน็ ้ำทระดี่ บั 23.80 เมตร ร.ท.ก. ตลอดป และไดรับพระบรมราชานุญาตใหดำเนินการไดเมื่อวันที่ 8 มีนาคม พ.ศ. 2469 การกอสรางทำนบกั้นน้ำและประตูระบายน้ำเริ่มจากป พ.ศ. 2470 และเสร็จสิ้นในป พ.ศ. 2471 สามารถกักเก็บน้ำไดตลอดป กระทรวงพระคลังมหาสมบัติในเวลานั้นไดประกาศ กำหนดเขตบึงบอระเพ็ดไวเปนที่รักษาพืชพันธุปลาน้ำจืด เมื่อป พ.ศ. 2471 และพิจารณาแกไข ในป  พ.ศ. 2473 โดยกำหนดเนอทื้ ประกาศเปี่ นเขตหวงห ามไว ประมาณ 250,000 ไร  ตอมาร ฐบาลั ไดตราพระราชกฤษฎีกา ลงวันที่ 4 สิงหาคม พ.ศ. 2480 ถอดถอนการหวงหามเหลืออยูจนถึง ปจจุบัน 132,737.56 ไร โดยมีอาณาเขตติดตอกัน 3 อำเภอ คือ อำเภอปากน้ำโพ อำเภอ ทาตะโก และอำเภอชุมแสง ในป พ.ศ. 2490

น

ภาพที่ 2 ลำคลองและลำน้ำสาขาที่ไหลผานบึงบอระเพ็ด

12 .   ⌫ ⌦. นครสวรรคเป นร ฐกั งกลางึ่ ตงอยั้ ในทู ราบเจี่ าพระยา ตรงบรเวณเชิ อมตื่ อระหว างท ราบี่ เจาพระยาตอนบนและท ราบเจี่ าพระยาตอนล าง สวนท ตี่ ดติ อก บบรั เวณทิ ราบเจี่ าพระยาตอนบน มแมี น ้ำปงและแม น ้ำนาน ไหลมาบรรจบกนเปั นท ตี่ งของตั้ วจั งหวั ดั รวมกนเปั นแม น ้ำเจาพระยา ไหลผานเข าไปในเขตจ งหวั ดชั ยนาทั สวนท ตี่ ดติ อก บทั ราบเจี่ าพระยาตอนล าง เปนแม น ้ำทไหลี่ เชื่อมตอกันมาเปนแมน้ำทาจีนทางดานตะวันออก และแมน้ำนอยและแมน้ำลพบุรี และมีบึง บอระเพ็ดซึ่งเปนแหลงน้ำธรรมชาติขนาดใหญทางตะวันออก ดังนั้นทำใหพื้นที่บริเวณนี้ _ เปนพ นทื้ ที่ มี่ ความอี ดมสมบุ รณู  โดยเฉพาะแหลงช มชนโบราณทุ ตี่ งอยั้ ในทู ลี่ มรุ มิ แมน ้ำเจาพระยา _ เปนพ นทื้ ตี่ งชั้ มชนโบราณรุ มแมิ น ้ำเจาพระยา ไดแก  ชมชนโบราณทุ ตี่ วเมั องและื เมองโบราณทื อำเภอที่ าตะโก และทอำเภอไพศาลี่ ี เปนเม องทางผื านจากท ราบเจี่ าพระยาไปย งั ลมแมุ น ้ำปาส กั ตอไปย งบรั เวณทิ ราบสี่ งโคราชู และเมองโบราณบรื เวณทิ ราบเจี่ าพระยาตอนล าง ทางฝงตะวันออก ซงหากสึ่ งเกตพั นทื้ ตี่ งของชั้ มชนโบราณุ และทตี่ งของบั้ งบอระเพึ ด็ จะมระยะหี างค อนข าง ไกล ซงเปึ่ นไปได ว า พนทื้ บี่ งบอระเพึ ดในสม็ ยกั อนเป นท ลี่ มุ มนี ้ำทวมเป นประจำท กๆุ ป  เปนท ี่ รกรางว างเปล า คงจะไมเป นท ตี่ งของชั้ มชนโบราณแตุ เป นท หาอาหารของชี่ มชนุ โดยเฉพาะพวก สัตวน้ำ ตามบันทึกของพระพุทธเจาหลวง (รัชกาลที่ 5) คราวเสด็จประพาสตนเมืองนครสวรรค โดยมบี นทั กดึ งนั ี้ บาย 5 โมงไปทเขาบวชนาคี่ พระยาไกรเพชรรตนสงครามั เลยงนี้ ้ำชาเปนการต อนร บั ชายบริพัตรที่วัดนั้น พระครูสวรรคนคราจารย (ครุช) เปนผูจัดการปฏิสังขรณ มีอุตสาหะมาก อย ู สรางศาลาน ้ำหลงใหญั และพ นตนถนนสู งสู กั 6 ศอกเศษ ทำตะพานยาวมากขามท แผี่ นด นิ ซงนึ่ ้ำทวมเป นค นเปั่ นมาบไปจนถ งชานเขาึ ทางซงขึ่ นเขากึ้ ซ็ อมแปลงข นไดึ้ สะดวก วหารใหญิ ซ งึ่ ถกเพลู งไหมิ ก ปฏ็ สิ งขรณั ม งหลุ งคาแลั วเสร จ็ ชอฟ าใบระกาม พรี อมแล ว แตย งไมั ได ยก ทบนเขาี่ นนและเหั้ นภ็ ฐานเมู องนครสวรรคื ได ตลอดหลายด าน ตามเขานนกั้ ปล็ กตู นไม ส กไวั มาก (เขาใจ วาเปนวันที่ 31 ตุลาคม พ.ศ. 2451) วนทั ี่ 1 พฤศจกายนิ เวลาเชา 1 โมงเศษ ลงเรอประทื ปที ศนาการขั นไปจนถึ้ งปากคลองึ บอระเพดในลำน็ ้ำแควใหญ  ถายลงเร อกลไฟเลื ก็ เพราะคลองนนถั้ งวึ าน ้ำลกถึ งึ 3 วากคดมาก็ เขาไปไกลอย ู จนถงบึ งึ บงนึ ใหญี้ มาก และเปนทางท จะไปไดี่ หลายทางไม ม กรี ยกุ หลง็ ถาจะไป ถึงคลองบุษบงที่บางมูลนาคก็ไปได เวลาหนาแลงเปนลำน้ำตลิ่งสูง เรือเดินเขาออกตลอดป มคนอยี ในนู นมากั้ แตเพราะเวลาหน าน ้ำๆ ทวมเหล อเกื นนิ กั จงไมึ ได ปล กเรู อนปื กเสาได เลยอย ู แพทงสั้ นิ้ และทาจะจอดแพอย ในทู วี่ างๆ กไม็ ได  ตองเข าแบบอย ตามพู มไมุ ด วยพาย จุ ดั ตอถ งฤดึ ู แลงจงจะลงจอดอยึ ในลำคลองมู แตี ว ดๆั เดยวี ซงไดึ่ ใช ป กเสาก ฎุ ี และบงนึ เรี้ ยกชี อวื่ า บอระเพด็

13 นั้น เฉพาะตัดลำคลองเขาไปหนอยหนึ่งเทานั้นตอเขาไปขางในก็มีชื่อเปนตำบลตางๆ คนที่อยูในนั้นก็ทำปลาทั้งสิ้น นับวาเปนที่หนึ่งซึ่งสนุกและงาม ขางเมืองเหนือนี้ เขาผูกแพเล็กๆ ไวสำหรับใหหยุดพักเปนที่เลี้ยง กรมการและพวกพอคาลงเรือมาเลี้ยงและได แจกเสมาในที่นั้นดวย สำหรับพื้นที่บริเวณบึงบอระเพ็ดแตเดิม เรียกปาบึงบอระเพ็ด หรือบึงบอระเพ็ดเปนปา ทเตี่ มไปด็ วยหนองเป นพ นแหั ง ตงแตั้ สถาน ปากนี ้ำโพนครสวรรค  ไปทางทศตะวิ นออกั จนถงอำเภอึ ทาตะโก ในบึงมีจระเขมากมาย ตามหนองเล็กๆ มีปลามากมาย บนบกเปนปาดงดิบ ปาโปรง มที งปุ าแฝก มควายปี า ทเรี่ ยกวี า มหงสามากมายิ รวมทงเสั้ อและละมื งั่ ดวยเหต ทุ เปี่ นท รกรี่ าง วางเปลา พวกโจรผูรายเวลาปลนตลาดน้ำโพ ก็มักจะหนีเขาไปในปานี้ตามจับไมได ⌫⌫   .. จังหวัดนครสวรรค เดิมเปนรัฐที่มีประวัติความเปนมานับแตกอนสมัยสุโขทัย อยุธยา ธนบรุ ี และรตนโกสั นทริ ตลอดมาม ขาดสายิ ถงแมึ จะไม ได เป นเม องหลวงื แตเป นเม องสำคื ญั เนองื่ จากตงอยั้ บรู เวณติ นแม น ้ำอนเปั นศ นยู กลางการคมนาคม เศรษฐกจิ ปจจ บุ นมั คนไทยที สี่ บทอดื มาจากคนหลายเชอชาตื้ ิ เชน จนี มอญ ลาว แขก และอนๆื่ อาศยอยั ู คนไทยทตี่ างเช อสายเหลื้ าน ี้ มวี ฒนธรรมแตกตั างก นั แตม การประสานเขี าด วยก นอยั างสน ทสนมกลมกลิ นื ทำใหอย รู วมก นั อยางสันติสุขตลอดมา วฒนธรรมประเพณั ของชาวจี งหวั ดนครสวรรคั  เปนมรดกเก าแก ท สี่ บทอดมาเปื นเวลานาน มีหลักฐานทางประวัติศาสตร และโบราณคดีปรากฏชัดเจน วิถีชีวิตของชาวจังหวัดนครสวรรค ไดม วี วิ ฒนาการตั อเน องมาจนถื่ งปึ จจ บุ นั และเนองจากประชากรของชาวจื่ งหวั ดนครสวรรคั  ม ี หลายเชอชาตื้ ประเพณิ ตี างๆ ทสี่ บทอดจื งมึ แบบอยี างตามเช อชาตื้ นิ นๆั้ และนำมาผสมกลมกลนื กันเปน ประเพณี วัฒนธรรมและการละเลนของจังหวัดนครสวรรค ที่นาสนใจมีดังนี้ _ ประเพณแหี เจ าพ อ เจาแม  เปนประเพณ ของชาวไทยเชี อสายจื้ นี ทอาศี่ ยอยั ในู จังหวัดนครสวรรค จัดขึ้นเปนประจำทุกปในชวงเทศกาลตรุษจีน เพื่อความเปนศิริมงคล การ แหเจ าน เรี้ มทำคริ่ งแรกในปั้  พ.ศ. 2475 และไดปฏ บิ ตั สิ บเนื องมาจนถื่ งปึ จจ บุ นั พธิ แหี จะตรงก บั วันขึ้น 4 ค่ำ เดือน 1 ของชาวจีน โดยแหกลางคืน (ชิวซา) และกลางวัน (ชิวสี่) ในขบวนแห ประกอบไปดวย ขบวนเชิดมังกรทอง ขบวนเชิดสิงโต ขบวนเอ็งกอ นอกจากนี้ มีขบวนรถนางฟา เจาแม กวนอ มิ และขบวนดนตรจี นี เปนต น ประเพณแหี เจ าน จี้ ดทั งในอำเภอชั้ มแสงุ และในอำเภอ เมองนครสวรรคื  แตท ยี่ งใหญิ่ มากจะเป นประเพณ แหี เจ าแม ปากน ้ำโพ ในอำเภอเมองนครสวรรคื 

14 _ ประเพณีการแขงเรือ ประเพณีแขงเรือของชาวจังหวัดนครสวรรค จะจดขั นเปึ้ นประจำท กปุ ในช วงเทศกาลออกพรรษา โดยวดทั ตี่ งอยั้ บรู เวณริ มฝิ งแม น ้ำ เจาพระยาจะจ ดรวมกั บงานประจำปั ของว ดั เชน งานปดทองไหว พระของว ดเขาหรั อวื ดจอมคั รี ี นาคพรต งานประจำปของ วดเกาะหงสั  เปนต น ในงานจะมการนำเรี อขนาดกลางื หรอเรื อขนาดื เลกจากสถานท็ ตี่ างๆ มาทำการแขงข นกั นั มเสี ยงเชี ยรี อย างสน กสนานุ ปจจ บุ นไดั จ ดประเพณั ี แขงเร อของชาวจื งหวั ดนครสวรรคั  ทหนี่ าศาลากลางจ งหวั ดั มการแขี งข นชั งรางวิ ลถั วยพระราช ทานของ สมเดจพระเทพร็ ตนราชสั ดาฯุ สยามบรมราชกมารุ ี ซงจะนำสึ่ งของติ่ างๆ ทงอาหารั้ และ ผลไมมาวางขายมากมาย การแขงเรือจะจัดขึ้น 3 วัน _ ประเพณีบุญก่ำฟา บานวังรอ ตำบลวังมหากร อำเภอทาตะโก จะจัดหลังฤดู เก็บเกี่ยวแลว ในวันขึ้น 3 ค่ำ เดือน 3 ของทุกป (ประมาณเดือนกุมภาพันธ) ชาวบานเชื่อวา ปรากฏการณทางธรรมชาต ติ างๆ เกดขิ นจากผึ้ เปี นผ บู นดาลใหั เป นไป ดงนั น้ั จงจึ ดกั จกรรมเปิ น การถวายผีฟาเพื่อใหครอบครัวมีความสุข _ งานเจาพอ – เจาแมปากน้ำโพ จะจดระหวั างเทศกาลตร ษจุ นี ประมาณเดอนื มกราคม หรือกุมภาพันธ เปนงานตรุษจีนของจังหวัดนครสวรรค จะมีกิจกรรมสำคัญ คืองาน พธิ ไหวี เจ าท วไปั่ และไหวบรรพบ รุ ษตามบุ านเร อนื จะมขบวนแหี ม งกรและสั งโติ ชาวจนเชี อวื่ าเป น เทพเจาองคหนึ่งที่บันดาลประโยชนใหแกมนุษย ปกติจะแหตอนกลางคืนกอน แลวรุงขึ้นก็แห ตอนกลางวนั จดทำใหญั โตและสวยงาม จะเปนท เลี่ องลื่ อไปทื วั่ ทกปุ ม ผี มาเทู ยวชมเปี่ นจำนวน มากทงชาวไทยและชาวตั้ างประเทศ _ งานประเพณีสงกรานต บานเขาทอง ตำบลเขาทอง อำเภอพยุหะคีรี เปน หมบู านท มี่ ชาวไทยเชี อสายมอญอาศื้ ยอยั เปู นจำนวนมาก มการละเลี นพ นบื้ านท เปี่ นเอกล กษณั  ของจงหวั ดนครสวรรคั  _ การละเลนพ นบื้ าน ดวยเหต ทุ จี่ งหวั ดนครสวรรคั ต งอยั้ ในเขตภาคเหนู อตอนลื าง หรอภาคกลางตอนบนื ฉะนนการละเลั้ นส วนใหญ ของชาวบ าน จงมึ ลี กษณะเหมั อนของภาคกลางื ทั่วๆ ไป การละเลนบางอยางก็เปนการละเลนของตนเอง ในที่นี้ ไดแก C เพลงเตนกำรำเคียว C เพลงระบำวง C เพลงเกี่ยวขาว C เพลงเรอื C เพลงชาเจ ามะโลม C เพลงแหนาค C เพลงรำวงประกอบบท C เพลงดำนา C เพลงเขาผี C เพลงโขลกแปง

15 .⌫⌦.

U  บึงบอระเพ็ด เปนแหลงน้ำขนาดใหญ มีเนื้อที่ 132,737 ไร เกิดจากการสรางประตู ระบายน้ำ และฝายน้ำลน บริเวณพื้นที่ราบลุม ดานตะวันตกของลำน้ำนาน ในเขตอำเภอ ทาตะโก อำเภอชมแสงุ และอำเภอเมองื จงหวั ดนครสวรรคั  ประมาณเสนร งทุ ี่ 15 องศา 40 ลปดาิ ถงึ 15 องศา 45 ลปดาเหนิ อื และเสนแวงท ี่ 100 องศา 10 ลปดาิ ถงึ 100 องศา 23 ลปดาตะวิ นออกั ตงแตั้ ป  พ.ศ. 2470 เนองจากเปื่ นแหล งอ ดมสมบุ รณู ไปด วยปลานานาชน ดิ จงไดึ ม การประกาศี พระราชกฤษฎกากำหนดใหี แหล งน ้ำบงบอระเพึ ดเป็ นเขตหวงห ามเพ อสาธารณประโยชนื่ แผ นด นิ มการจี ดตั งสถานั้ ประมงี ดำเนนการสงวนและขยายพิ นธั ุ จากววิ ฒนาการทางธรรมชาตั ของแหลิ ง น้ำมากกวา 60 ป จึงทำใหระบบนิเวศของบึงบอระเพ็ดมีความหลากหลายทางชีวภาพสูง

U . . ดวยล กษณะของพั นทื้ ภี่ มู ประเทศทิ เปี่ นหนองน ้ำขนาดใหญ  เปนพ นทื้ ชี่ มนุ ้ำ ซงเปึ่ นท ราบี่ น้ำทวมถึงอยูโดยรอบบึง พื้นที่เหลานี้เกิดจากการทับถมของตะกอน ที่มาจากลำน้ำนาน คลอง บอระเพ็ด และคลองนอยใหญตางๆ เชน หวยลาว หวยหิน และอื่นๆ เปนพื้นที่ที่มีความ อุดมสมบูรณทั้งบนบกและในน้ำ สงผลดีตอเศรษฐกิจของประชาชนโดยรอบตัวบึงบอระเพ็ด โดยเฉพาะทางดานอาชีพเกษตรกรรม เชน การทำนา ทำไร เลี้ยงสัตว และการประมง โดยประมาณวา ปลาที่จับไดจากบึงบอระเพ็ดจะมีปริมาณโดยเฉลี่ยปละ 1,200–1,500 ตัน ปลาเลยงจากบี้ อและกระช งตามทั ลี่ มประมาณปุ ละ 2,000 ตนั สวนพ นทื้ บนบกกี่ สร็ างความม งคั่ งั่ ใหก บประชากรทางดั านอาช พเกษตรกรรมี เชน นาขาว ขาวโพด ขาวฟ าง ออย ถวั่ และทงเลุ ยงี้ สตวั  ซงกึ่ จกรรมเหลิ าน เปี้ นก จกรรมทิ สอดคลี่ องก บลั กษณะของแหลั งธรรมชาต ิ ทนอกจากใหี่  ความสวยงามแลว ยังมีความสำคัญทางดานเศรษฐกิจ สังคมตอชุมชนโดยรอบดวย

16 .⌫   .⌫⌦.

ประเภทของพื้นที่ชุมน้ำบงทึ ลี่ มุ เกาะ ปาพรุ/ ทงนาและุ บทบาทหนาที่ น้ำจืดชื้นแฉะ ปาละเมาะ ทงหญุ า _ รักษาสมดุลของระดับน้ำใตดิน ** * – * – _ ปองกันน้ำทวม ** * – * * _ ปองก นนั ้ำเคมร็ กเขุ าในแผ นด นิ –––– – _ ชะลอการเกิดน้ำทวม ** ** – ** ** _ เก็บกักตะกอน ** ** – ** ** _ เก็บกักธาตุอาหาร ** * – ** ** _ เก็บกักสารพิษ ** ** – ** ** _ สงผ านและถ ายเทธาต อาหารและุ มวลชีวภาพ ใหแกระบบนิเวศอื่นๆ ** ** – ** ** _ การคมนาคมทางน้ำ *––– – _ เปนแหลงรวมสายพันธุพืชและสัตว ** ** * ** * _ เกื้อหนุนวงจรชีวิตของสิ่งมีชีวิต ** ** * ** * _ นนทนาการและการทั องเท ยวี่ ** ** * ** * _ ประวัติศาสตร สังคม วัฒนธรรม ทองถ นิ่ ** – – – – _ เปนแหลงศึกษาวิจัยทาง ธรรมชาติวิทยา ** ** ** ** * _ สงเสริม รักษาความสมดุลของ กระบวนการทางธรรมชาติ ** ** * ** * ทรัพยากรธรรมชาติ _ ทรัพยากรปาไม ––** – _ ทรัพยากรพืชและสัตวปา * * ** ** * _ ทรัพยากรประมง ** * – – ** _ ทรัพยากรพืชอาหารสัตว –*–– ** _ ทรัพยากรเกษตร –––– ** _ ทรัพยากรน้ำ ** * - * * _ ทรพยากรพลั งงานั ––** – หมายเหตุ * มี ** สำคัญ

17 . . ⌫  .⌦ 

ลุมน้ำบึงบอระเพ็ด ตั้งอยูบนฝงซายของ แมน้ำนาน พื้นที่ประมาณ 4,442 ตารางกิโลเมตร ระดับความลึกเฉลี่ยของน้ำในบึงประมาณ 1.6 เมตร บรเวณทิ ลี่ กทึ สี่ ดประมาณุ 5 เมตร ระดบนั ้ำ ต่ำสุดในเดือนสิงหาคมและสูงสุดในเดือนตุลาคม มเนี อทื้ ผี่ วนิ ้ำประมาณ 62,500 ไร  (100 ตาราง กโลเมตริ ) ในบงมึ เกาะเลี กๆ็ อยราวู 10 เกาะ เนอทื้ ี่ ประมาณ 900 ไร  (1.44 ตารางกโลเมตริ ) เกดจากิ การทับถมรวมตัวของพันธุไมน้ำจำพวกสนุน ออ เอื้อง หญาไผ กกขนาก เอื้องเพ็ดมา หญาไซ เนองจากบื่ งบอระเพึ ดเป็ นท ลี่ มนุ ้ำขงั มแมี น ้ำ คลอง หวยต างๆ ไหลลงสบู งมากมายึ กระแสน้ำ พดพาตะกอนดั นและอิ นทริ ยสารตี างๆ ลงสบู งดึ วย มการปนเปี อนของโลหะหน กทั เกาะตี่ ดมากิ บั อนภาคดุ นซิ งมาตามนึ่ ้ำ สะสมทบถมในบั งและถึ ายทอดตามห วงโซ อาหาร บงบอระเพึ ดอย็ ในเขตู การปกครองของจงหวั ดนครสวรรคั  ในพนทื้ บางสี่ วนของอำเภอช มแสงุ อำเภอทาตะโก อำเภอ เมือง อำเภอหนองบัว อำเภอไพศาลี และอำเภอพยุหะคีรี มีลักษณะภูมิประเทศเปนที่ราบเรียบ ที่ราบลอนคลื่น และภูเขาลูกเล็กๆ พื้นที่สวนใหญในลุมน้ำจะถูกใชประโยชนเพื่อเกษตรกรรม โดยเฉพาะในบริเวณที่ราบจะเปนนาขาว สวนที่ดอนขึ้นไปจะมีการปลูกพืชไร เชน ขาวโพด ถ่ัว ฝาย และอื่นๆ ดังมีรายละเอียดตอไปนี้

18   ลักษณะภูมิอากาศของพื้นที่ศึกษานั้นจัดอยูในเขตรอนชื้นแบบสะวันนา (tropical savannah climate) คือมีชวงฤดูฝนและฤดูแลงเดนชัด ไดรับอิทธิพลจากลมมรสุม ตะวันตกเฉียงใต ทำใหมีฝนตกไมทิ้งชวงในฤดูฝน และไดรับอิทธิพลจากลมมรสุมตะวันออก เฉยงเหนี อื จงทำใหึ ในฤด หนาวมู อากาศหนาวเยี นและแห็ งแล ง ในป  พ.ศ. 2542 จงหวั ดนครสวรรคั  มีอุณหภูมิเฉลี่ย 29.04 องศาเซลเซียส อุณหภูมิสูงสุด 39.9 องศาเซลเซียสในเดือนเมษายน อณหภุ มู ติ ่ำสดุ 7.7 องศาเซลเซยสในเดี อนธื นวาคมั มปรี มาณนิ ้ำฝนรวม 1258.1 มลลิ ลิ ตริ โดย มปรี มาณนิ ้ำฝนสงสู ดุ 345 มลลิ ลิ ตรในเดิ อนพฤษภาคมื และต่ำสดุ 0.2 มลลิ เมตรในเดิ อนธื นวาคมั มวี นฝนตกั 128 วนั ความชนสื้ มพั ทธั เฉล ยสี่ งสู ดรุ อยละ 97 ในเดอนกื นยายนและตั ลาคมุ เฉลยี่ ต่ำสุดรอยละ 35 ในเดือนมีนาคม . บงบอระเพึ ดม็ พี นทื้ รี่ บนั ้ำประมาณ 2.75 ลานไร  หรอื 4,400 ตารางกโลเมตริ ดานเหน อื ของบงในเขตตำบลแควใหญึ  ตำบลเกรยงไกรี และตำบลทบกฤชั มแมี น ้ำนานไหลผ าน ดานใต  ของบงมึ ลำหี วยเล กๆ็ ไหลลงบงึ เชน คลองวงมหากรั คลองขดุ ดานตะว นออกมั พี นทื้ นี่ ำจรดถ้ งึ เขาพนมเศษ น้ำไหลเขาบึงโดยลำธารเล็กๆ ที่เชื่อมโยงถึงกันหลายสาย โดยเฉพาะในฤดูฝนน้ำ ไหลหลากเขาบึงบอระเพ็ดในปริมาณมากจากทุกทิศทาง ทั้งจากแมน้ำปง แมน้ำนาน คลอง บอระเพ็ด คลองบอน คลองขุด คลองตะโก คลองใยไหม คลองสายลำโพง หวยหิน หวยสา หวยลาด คลองลำเจดคา็ หวยขร วั น้ำไหลออกจากบงลงสึ แมู น ้ำเจาพระยาผ านทางช องระบายน ้ำ ทางตะวันตก บางสวนไหลออกสูแมน้ำนานทางคลองบอระเพ็ดดานเหนือ บริเวณพื้นที่ชุมน้ำ บึงบอระเพ็ด ประกอบดวยลำน้ำตางๆ ที่ไหลมาจากทางดานทิศเหนือและทิศตะวันออกของ บึงบอระเพ็ดกอนที่จะไหลลงสูแมน้ำเจาพระยาทางดานทิศใต ซึ่งลำน้ำที่สำคัญ (ภาพที่ 3) มีรายละเอียดดังตอไปนี้

U   แมน ้ำนานไหลผ านท องท อำเภอบรรพตพี่ สิ ยั อำเภอเกาเล ยวี้ ผานพ นทื้ บี่ งบอระเพึ ดและ็ รวมตัวบรรจบกันกับแมน้ำเจาพระยาที่บริเวณปากน้ำโพ

U . . ตนน ้ำอยในทู องท อำเภอชี่ มแสงุ และไหลลงสบู งบอระเพึ ดทางตอนเหน็ อของพื นทื้ ี่ มนี ้ำ มากในฤดูน้ำ และบางครั้งมากเกินไปจนเกิดความเสียหาย

19 น

1 แมน้ำนาน 2 คลองบอน 3 คลองเจดลำดง็ 4 แมน้ำเจาพระยา 5 หวยสา 6 หวยหิน 7 คลองทาตะโก 8 หวยขรัว

ภาพที่ 3 ลุมน้ำบึงบอระเพ็ด

Q: ที่ราบน้ำทวมถึงใหม

Q1 : เนินตะกอนน้ำพัดพารูปพัด Rh : หินอัคนี น

ภาพที่ 4 ลักษณะทางธรณีวิทยาของบึงบอระเพ็ด

20 U .   . ตนน ้ำอยในทู องท อำเภอที่ าตะโกและไหลลงส บู งบอระเพึ ดทางท็ ศใติ เน องจากื่ พื้นที่ตนกำเนิดน้ำมีพื้นที่สูงกวา มักมีปริมาณน้ำมากในชวงฤดูฝน .⌫  พนทื้ บี่ งบอระเพึ ดและบร็ เวณโดยรอบมิ ลี กษณะทางธรณั วี ทยาทิ เกี่ ดจากตะกอนนิ ้ำพดั พา (alluvium) มาทับถมเปนสวนใหญ ดังนั้นโครงสรางทางธรณีสัณฐาน (geomorphology) จะประกอบดวย (ภาพที่ 4)

U ⌫  .⌦  อยูบริเวณโดยรอบของตัวบึงบอระเพ็ด เปนที่ราบที่เกิดจากการสะสมตัวของตะกอน ลำน้ำ และน้ำจากตวบั งบอระเพึ ดท็ วมพ นทื้ นี่ ้ำในฤดนู ้ำหลาก และพดพาตะกอนมาตกทั บถมในั พื้นที่

U  อยบรู เวณรอบนอกของบริ เวณทิ ราบนี่ ้ำทวมถ งใหมึ  เปนเน นตะกอนทิ เกี่ ดจากการสะสมิ ตวของตะกอนในบรั เวณทิ ภี่ มู ประเทศเปลิ ยนระดี่ บของทางนั ้ำจากพนทื้ ที่ ชี่ นกวั าส ทู ราบี่ ตะกอน จงเกึ ดการตกสะสมในลิ กษณะทั แยกกระจายออกไปรอบขี่ างเป นร ปพู ดั เนนตะกอนนิ ้ำพดพารั ปู พัดที่ปรากฏในชวงมหายุคไพลสโตซีน (Pleistocence) ซึ่งมีชวงอายุตั้งแต 1.8 ถึง 0.01 ลานป

U   ⌫ เปนห นอิ คนั ชนี ดแอนดิ ไซดี  (andesite) และไทโอไลท  (thyyolite) อยบรู เวณสิ วนท เปี่ น เนิน เชน เขาพนมเศษ และโผลขึ้นเหนือพื้นดิน ซึ่งอยูในมหายุคมีโซโซอิค (Mesozoic) .⌫  ลกษณะของทรั พยากรดั นโดยรอบบิ งบอระเพึ ดจะม็ ความหลากหลายแตกตี างก นออกไปั ตามลักษณะธรณีวิทยาและภูมิประเทศของพื้นที่ (ภาพที่ 5) กลาวคือ

U ⌫⌦. เปนพื้นที่ที่เปนผลจากการกระทำของน้ำไหล ซึ่งบริเวณนี้มีแมน้ำไหลผานหลายสาย คือ แมน ้ำปง ยม นาน และเจาพระยา ตลอดจนมลำหี วยอย โดยทู วไปั่ ในฤดฝนเมู อเกื่ ดภาวะนิ ้ำทวม กจะพ็ ดพาเอาตะกอนมาทั บถมกั นทั กๆุ ป  ตะกอนทมี่ เนี อหยาบจะอยื้ ใกลู ลำน ้ำ ทำใหเก ดสิ นดอนั รมนิ ้ำ ตะกอนเนอละเอ้ื ยดถี กพู ดพาไปในทั ลี่ มุ (river basin) ซงเปึ่ นว ตถั ตุ นกำเน ดดิ นของพิ นทื้ ี่

21 น

ภาพที่ 5 สภาพทางปฐพีสัณฐานของบึงบอระเพ็ด

ในบรเวณดิ งกลั าวเป นบร เวณกวิ างขวาง ดนทิ เกี่ ดขิ นในบรึ้ เวณนิ ี้ ไดแก  ดนชิ ดสรรพยาุ (1) ชยนาทั (2) ชมแสงุ (3) ราชบรุ ี (4) สงหิ บ รุ ี (5) พมายิ (6) บานโพด (7) หนวยผสมของด นบริ เวณสิ นรั มิ น้ำ (8) และหนวยผสมของด นตะกอนลำนิ ้ำใหม  (9) ซงมึ่ ลี กษณะของดั นสิ วนใหญ เป นด นเหนิ ยวี การระบายน้ำคอนข างเลว และเลว มจี ดประของเหลุ กอ็ อกไซด เป นส ตี างๆ ความอดมสมบุ รณู ของ ดินปานกลาง สวนใหญจะใชประโยชนในการทำนาและปลูกไมผลตางๆ ในบริเวณสันริมน้ำ

U .. เปนพื้นที่ที่มีอายุมากกวา อยูสูงกวาและไกลจากแมน้ำมากกวาบริเวณที่ราบน้ำทวมถึง น้ำจากแมน ้ำทวมไม ถ งในปึ จจ บุ นเพราะการยกตั วขั นของพึ้ นทื้ ี่ หรอนื ้ำทะเลลดลงทำใหแม น ้ำม ี การกดเซาะลงไปในแนวดั งมากขิ่ นึ้ และจะสรางท ราบนี่ ้ำทวมถ งอึ นใหมั ข นมาึ้ ทราบเกี่ าก จะกลาย็ เปนลานตะพ กลำนั ้ำซงเกึ่ ดจากขบวนการนิ ้ำไหลเปนสำค ญั พบจอมปลวกขนกระจึ้ ดกระจายอยั ู ทวๆั่ ไป สภาพพนทื้ ราบเรี่ ยบถี งเปึ นล กคลู นลอนลาดเลื่ กน็ อย สวนใหญ ม ความลาดชี นไมั เก นริ อย ละ 1 ในพื้นที่นา และไมเกินรอยละ 2 ในที่ดอน ความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลางประมาณ 30-50 เมตร พบเปนบร เวณกวิ างในอำเภอบรรพตพ สิ ยั ทาตะโก ทางทศตะวิ นตกของอำเภอหนองั บวั และบรเวณตอนกลางของอำเภอลาดยาวิ ดนบริ เวณนิ จี้ งมึ วี ตถั ตุ นกำเน ดมาจากตะกอนทิ มี่ ี เนื้อละเอียดหรือปานกลาง ไดแก ดินชุดหางดง (10) นครปฐม (11) สระบุรี (12) แมสาย (13) เชียงราย (14) มโนรมย (15) เพชรบุรี (16) บานหมี่ (17) ชองแค (18) ทาเรือ (19) พาน (20) วัฒนา (21) ทาตะโก (22) ลักษณะของดินสวนใหญมีเนื้อดินเปนดินเหนียว ดินเหนียวปนทราย

22 การระบายน้ำคอนข างเลว มจี ดประเปุ นส ตี างๆ ความอดมสมบุ รณู ของด นสิ วนใหญ  ปานกลาง นอกจากดินชุดเชียงรายและพานเทานั้นที่มีความอุดมสมบูรณต่ำ พื้นที่ บริเวณนี้ใชประโยชนในการทำนาในที่ลุมและปลูกพืชไรบนที่ดอน

U  เปนบร เวณทิ มี่ อายี มากกวุ าท ราบนี่ ้ำทวมถ งและลานตะพึ กลำนั ้ำกลางเกากลางใหม  ซงึ่ เปนส วนท หลงเหลี่ อของทื ราบนี่ ้ำทวมถ งเกึ า และอยสู งกวู าระด บของลานตะพั กลำนั ้ำกลางเกา กลางใหม ลักษณะพื้นที่ราบเรียบ สวนใหญมีความลาดชันไมเกินรอยละ 1 ดินบริเวณนี้จึงมี วัตถุตนกำเนิดมาจากตะกอนเกาที่มีเนื้อหยาบหรือปานกลางบางแหงพบศิลาแลงอยูดวย ใน พื้นที่ศึกษาลักษณะของดินสวนใหญมีเนื้อดินเปนดินเหนียวปนทราย ดินรวนเหนียวปนทราย ดนเหนิ ยวปนกรวดี ดนริ วนเหน ยวปนกรวดี การระบายน้ำคอนข างเลวม จี ดประเปุ นส ตี างๆ ความ อุดมสมบูรณของดินต่ำ ปจจุบันใชประโยชนในการทำนา ซึ่งบางบริเวณเปลี่ยนสภาพมาจาก ปาเต็ง และบางสวนที่ยังคงเปนสภาพปาเต็งที่เสื่อมโทรมอยู

U . เปนบร เวณทิ เกี่ ดจากการทิ บถมของตะกอนจากลำนั ้ำเกาท มี่ อายี มากทุ สี่ ดุ มการกี ดเซาะั โดยน้ำทำใหสภาพภ มู ประเทศเปิ นแบบล กคลู นลอนลาดื่ อยสู งกวู าและไกลจากแม น ้ำมากกวา ลักษณะพื้นที่ที่เกิดจากการทับถมของตะกอนลำน้ำประเภทอื่นๆ จะมีความสูงประมาณ 50–80 เมตร ร.ท.ก. ลกษณะพั นทื้ นี่ เกี้ ดเปิ นหย อมๆ มไมี มากน กสั วนใหญ อย ในเขตอำเภอหนองบู วและั ไพศาล ี ดนทิ เกี่ ดขิ นในบรึ้ เวณนิ มี้ วี ตถั ตุ นกำเน ดมาจากตะกอนนิ ้ำเกาท มี่ เนี อหยาบหรื้ อปานกลางื และพบศลาแลงอยิ ดู วยซ งมึ่ ที งเปั้ นก อนเล กๆ็ ขนาดกอนกรวด และกอนใหญ  ไมพบในพ นทื้ ศี่ กษาึ ลักษณะของดินสวนใหญเนื้อดินเปนดินรวนปนทราย ดินรวนเหนียวปนทราย ดินรวนเหนียว ปนกรวด การระบายน้ำดีถึงดีมาก ความอุดมสมบูรณต่ำ ในปจจุบันถูกใชประโยชนในการ ปลูกพืชไร เปนปาเสื่อมโทรมและที่รกรางวางเปลา

U        เกิดจากกิจกรรมของลำหวย ลำธารตางๆ ที่พัดพาเอาตะกอนมาทับถม ในบริเวณปาก ทางของหบเขาตุ างๆ จนทำใหเก ดพิ นทื้ ที่ มี่ ลี กษณะคลั ายร ปพู ดหลายๆั อนทั มาตี่ อก นเกั ดขบวนการิ ทับถมจากการพัดพาโดยลำน้ำ รวมทั้งการชะลางโดยน้ำจากที่สูงลงมาสูที่ต่ำ ประการหลังนี้ จะพบวามีตะกอนขนาดเล็ก หรือกอนกรวด กอนหินทับถมอยูเปนชั้นบางๆ เหนือชั้นของหิน พนฐานื้ พนทื้ ลี่ กษณะเนั นตะกอนริ ปพู ดนั พบเปี้ นบร เวณกวิ างทางด านท ศตะวิ นตกของอำเภอั ลาดยาว ซึ่งอยูคอนขางไกลจากพื้นที่ศึกษา จากผลการสำรวจของกรมพัฒนาที่ดิน จะพบ ลกษณะของดั นในชิ ดตุ างๆ บรเวณโดยรอบพิ นทื้ ี่ 20 ชดดุ นิ (ตามภาพท ี่ 5) และลกษณะของดั นิ ทางกายภาพ ซึ่งเหมาะสมสำหรับการทำนา ทำสวนผลไม และพืชไร ตามตารางที่ 2–2

23 . แหลงน ้ำใตด นิ ไดแก  น้ำบาดาล ซงสามารถแบึ่ งออกเป น 2 ประเภทใหญๆ คอื

U  .  ตะกอนดงกลั าวประกอบด วยด นเหนิ ยวี เศษหนติ างๆ ซงผึ่ พุ งั แตกหกั และถกพู ดพามาั สะสมปะปนกนั แตระยะทางท พี่ ดพามาสั นมากจั้ งไมึ ม โอกาสเรี ยงตี วั หรอปรื บตั วั ตะกอนจงมึ ี ความพรุนและการซึมผานของน้ำบาดาลไดนอย สวนใหญจึงไมใหน้ำหรือใหน้ำนอย

U  ⌫    ประกอบดวยชั้นดินเหนียวสลับดินทรายจากแมน้ำปง แมน้ำนาน ในลุมน้ำแคบๆ ขนาน ไปกับลำน้ำกวางไมเกิน 30 กิโลเมตร แบงออกไดเปนสองสวน คือ _ สวนตอนเหน อของแมื น ้ำเจาพระยา ซงพบชึ่ นนั้ ้ำชนแรกประมาณั้ 20 เมตรจาก ผิวดิน ชั้นสอง 30–40 เมตร ชั้นสาม 60–70 เมตรจากผิวดิน และอาจพบอยูลึกถึง 120 เมตร จากผิวดิน ชั้นหินที่รองรับขางใตเปนหินพวก Andesite Limestones Phyllite Phyolite _ สวนที่สองอยูใตบึงบอระเพ็ด หรอบรื เวณติ งแตั้ ปากน ้ำโพลงมา พบชนนั้ ้ำชนั้ แรกประมาณ 15 เมตรจากผวดิ นิ ชนทั้ สองประมาณี่ 33 เมตรจากผวดิ นิ หนทิ รองรี่ บขั างใต  ไดแก  หนแปริ เชน หนชนวนิ (slate) พบความเคมของน็ ้ำทอำเภอชี่ มแสงุ ซงทางกรมพึ่ ฒนาทั ดี่ นคาดิ คะเนวาอาจเกิดจากการทำเหมืองแรยิปซั่ม แหลงน ้ำบาดาลในภาคเหนอเปื นแหล งน ้ำบาดาลทเปี่ นห นริ วนโดยเฉพาะท ดี่ นแถบบริ เวณิ ที่ราบลุมแมน้ำยม และนาน (อุตรดิตถ – นครสวรรค ตามลักษณะของอุทกธรณีวิทยาจัดอยูใน แองเจ าพระยาตอนบน สภาพแหลงน ้ำบาดาลทเปี่ นห นริ วนบร เวณดิ งกลั าวให น ้ำมาก) คณภาพนุ ้ำ สวนใหญ เป นน ้ำจดื แตบร เวณนิ มี้ ปรี มาณของสารละลายเหลิ กอย็ สู งู ถาจะนำไปใช บร โภคจำติ อง มีวิธีกำจัดเหล็กออกเสียกอน ซึ่งกระทำไดยาก

24

.⌫  ⌫  .⌦ 

    .  .⌫  ⌫  .⌦ 

 บงบอระเพึ ดเป็ นแหล งท เหมาะสมตี่ อการ เจรญเติ บโตของพิ ชนื ้ำนานาชนดิ สามารถจำแนก ไดเปน 6 บริเวณ (ภาคผนวก ก) คือ

U  เปนบริเวณอยูตรงกลางบึงทอดในแนว ทศตะวิ นออกและตะวั นตกั หรอบรื เวณทิ เปี่ นแนว คลองบอระเพ็ดเดิม เปนพื้นที่ที่คอนขางลึกเมื่อ เทยบกี บพั นทื้ สี่ วนอ นๆื่ บรเวณนิ ดี้ คลู ายก บไมั ม พี ชื ใดๆ ขนอยึ้ ู แตแท จร งมิ พี ชใตื น ้ำ (submerged weeds) และพชปรื มนิ่ ้ำ กระจายอยในนู ้ำลกรอบๆึ บริเวณที่มีบัว พืชเหลานี้สวนของใบ ลำตน และรากอยูใตน้ำ อาจจะมีดอกโผลออกมาปริ่มน้ำ หรอเหนื อนื ้ำเลกน็ อย โดยพบพชบรื เวณพิ นนื้ ้ำประมาณรอยละ 10–15 ของพนทื้ นี่ ้ำ ในชวงท มี่ ี การระบายน้ำออกจากบงึ สวนใหญ ของพ นทื้ ไมี่ ได ร บผลกระทบแตั อย างใด มกี เป็ นเพ ยงบางสี วน เทานั้นที่ไดรับผลกระทบบาง พรรณพืชที่พบในบริเวณนี้ไดแก _ สันตะวา (Ottelia alismoides) _ สาหรายหางกระรอก (Hydrilla verticillata) _ แนนหรือดีปลีน้ำเล็ก (Potamogeton crispus) _ สาหรายฉัตร (Myriophyllum tetandrum) _ สาหรายขาวเหนียว (Utricularia aurea)

27 _ สันตะวาใบขาว (Vallisneria spiralis) _ สาหรายฉัตร (Limnophylla heterophylla) _ สาหรายหางวัวหรือสาหรายนา (Najas graminea) _ สาหรายหางมาหรือสาหรายพุงชะโด (Ceratophyllum demersum)

U    เปนบร เวณทิ อยี่ โดยรอบบรู เวณพิ นนื้ ้ำและกระจายอยทู วไปั่ รอยละ 20 ของพนทื้ นี่ ้ำ พชทื ี่ ขึ้นอยูในบริเวณนี้ ปลายหรือยอดอาจจะปริ่มน้ำ หรือโผลพนผิวน้ำ รากมักจะลอยไมเกาะกับ วสดั ใดุ หรอเกาะกื บซากพั ชตื างๆ ซงกึ่ ลอยน็ ้ำเชนเด ยวกี นั ชวงท มี่ การระบายนี ้ำออก พชบางสื วน ลอยไปอยูบริเวณพื้นน้ำ ซึ่งมีผลกระทบนอย แตพืชบางสวนก็จะแหงตายไปไดรับผลกระทบ พอประมาณ มีพืชหลายชนิดที่ขึ้นอยูในบริเวณนี้ คือ _ ผักเปดไทย (Alternanthera sessilis) _ แหนแดง (Azolla pinnata) _ แหน (Lemna perpusilla) _ ผักขาเขียด (Ceratopteris thalictroides) _ ผักกระเฉด (Neptunia oleracea) _ ผักตบชวา (Eichhornia crassipes) _ จอกหูหนู (Salvinia cucullata) _ ผักบุงรวม (Enydra Fluctuans) _ แหนเปดใหญ (Spirodela polyrrhiza ) _ กระจอมหรือกระจับสี่เขาหรือมะแงง (Trapa natans) _ กระจับ (Trapa incisa) _ หญาพองลม (Hygroryza aristata) _ ผักบุง (Ipomoea aquatica) _ ไขแหน (Wolffia globosa) _ ฝนน้ำ (Hydrocleys nymphoides) _ บัวบาหรือตับเตาใหญ (Nymphoides indicum) _ จอก (Pistia stratiotes) _ ตับเตาเล็กหรือบัวเข็ม (Nymphoides cristatum) _ แพงพวยน้ำหรือผักปอดน้ำ (Ludwigia adscendens) _ ผักเตาหรือตับเตานา (Hydrocharis dubia)

28 U    พืชบริเวณนี้จะกระจายอยูทั่วไปในบึงบริเวณที่เปนน้ำตื้น และหนาแนนมาก บริเวณขอบบึง โดยกระจายจากฝงออกไป 0.5–1 กิโลเมตร และกระจายเปนหยอมๆ ประมาณ รอยละ 40 ของพื้นที่น้ำ เปนบริเวณที่พืชตางๆ ที่ยอดหรือปลายของพืชเหลานี้จะโผลขึ้นมา เหนือน้ำมากบางนอยบาง ขณะที่รากจะอยูในดินใตน้ำไมลอยเหมือนกับพืชบริเวณพืชลอยน้ำ แพรกระจายอย ทู วไปั่ เมอมื่ การระบายนี ้ำออกจากบงึ พนทื้ สี่ วนน ถี้ กชาวบู านเผาและหร อใชื ยา กำจัดหญาเพื่อปรับปรุงดัดแปลงไปเปนนาขาว และเลี้ยงสัตว พืชหลายอยางไดรับผลกระทบ ทำใหมีปริมาณลดนอยลง เชน _ เผือก (Colocasia esculenta) _ หญาใบคม (Cyperus compactus) _ เทียนนาหรือผักกาดรอ (Fissendrocarpa linifolia) _ กกขนาก (Cyperus difformis) _ เทียนนาหรือเทียนน้ำ (Hydrocera triflora) _ กกรังกา (Cyperus digitatus) _ หญารังนก (Jussiaea suffruticosa) _ หญารักนา (Chloris barbata) _ กก (Cyperus imbricatus) _ บอนจีนหรือตาลปตรฤๅษี (Limnocharis flava) _ กกเล็ก (Cyperus pulcherrimus) _ ผักตบไทย (Monochoria hastata) _ แหวทรงกระเทียม (Eleocharis dulcis) _ นิลบลหรือผักเขียด (Monochoria vaginalis) _ หญาหนวดแมว (Fimbristylis dipsacea) _ จมูกปลาหลด (Sarcostemma secamone) _ หญารัดเขียดหรือหญาหนวดปลาหมึก (Fimbristylis miliacea) _ ผักไผน้ำ (Polygonum flaccidum) _ ปอผีหรือสะเดาดิน (Hydrolea zeylanica) _ ผักไผน้ำหรือเอื้องเผ็ดมา (Persicaria attenuata) _ กกสามเหลี่ยม (Actinoscirpus grossus) _ โสนกินดอก (Sesbania javanica) _ กกชางหรือธูปฤๅษี (Typha angustifolia) _ หญาแขม (Phragmites vallatoria) _ ไมยราพยักษ (Mimosa pigra) _ หญาไทร (Leersia hexandra) _ กกชอดอกขน (Cyperus pilosus)

29 _ ผักเปดน้ำ (Alternanthera philoxeroides) _ สันตะวาหางไก (Blyxa japonica) _ เดือยหรือชายเฟอย (Coix aquatica) _ กูดเขากวางหรือผักขาเขียด (Ceratopterris thalictroides) _ ผักเปด (Alternanthera paronichyodes) _ กกแพรกน้ำหรือกกลอยแพ (Cyperus cephalotes) _ กกรังกาขาว (Cyperus iria) _ สนุนหรือคลาย (Salix tetrasperma) _ กกนา (Cyperus haspan) _ ละอองทอง (Hypericum japonicum) _ ผักหนามหรือกะลี (Lasia spinosa) _ ผักแวนหรือผักลิ้นป (Marsilea crenata) _ ผักชีลอมหรือผักอัน (Oenanthe javanica) _ สมสามตาหรือสมดิน (Oxalis corniculata) _ ชอครามน้ำ (Pontederia cordata) _ เลา (Saccharum spontaneum) _ กกสานเสื่อหรือกกกลม (Cyperus corymbosus) _ หญาแกนหรือหญาถอดปลอง (Hymenachne acutigluma) _ ทรงกระเทียมหัวแหวน (Schoenoplectus articulatus) _ กกคมบางกลมหรือหญากามกุง (Fuirena ciliaris) _ หญางวงชางหรือผักแพวขาว (Heliotropium indicum) พืชบางอยางก็ไมไดรับผลกระทบแตอยางใด โดยชวงที่น้ำแหงบาง หัวหรือไหล หรือ ลำตนใตดินจะฝงอยูในดิน เมื่อมีการระบายน้ำเขา พืชเหลานี้จะแตกและเจริญเติบโตปกติ ตัวอยางของพืชเหลานี้ เชน _ บัวหลวง (Nelumbo nucifera) _ บัวเผื่อน (Nymphaea nouchali) _ กรดน้ำหรือกัญชาปา (Scoparia dulcis) _ ผักปอดหรือผักกุมปา (Sphenoclea zeylanica) _ หญาคมบาง (Scleria sumatrensis) _ สัตตบรรณหรือจงกลณี (Nymphaea lotus var. pubescens ) พชบางอยื างกล บเจรั ญและแพริ ขยายอย างรวดเร ว็ จนกระทงปั่ จจ บุ นเปั นพ ชเดื นท สี่ ดุ ของบงึ ซงปรากฏไมึ่ น อยกว าร อยละ 70 ของพชทื งหมดั้ ซงกึ่ ได็ แก หญ าแพรกน ้ำ (Pseudoraphis spinescens)

30 U   อยบรู เวณกลางบิ งและใกลึ ฝ ง เปนเน นดิ นเดิ มิ เมอมื่ การสรี างเข อนและประตื่ ู น้ำ และกกเกั บน็ ้ำแลวน ้ำทวมไม ถ งกลายเปึ นเกาะ (เกาะวดั ) หรอเปื นเน นดิ นบริ เวณขอบบิ งในึ ฤดนู ้ำนอยกลายเป นแหลมย นออกมาจากขอบบื่ งึ แตในฤด นู ้ำมากจะมนี ้ำลอมรอบกลายเป น เกาะ (เนินหรือเกาะตาเส็ง) หรือเปนพื้นที่ที่สะสมตะกอนกลายเปนเนินดิน น้ำจะทวมในฤดู น้ำมากกลายเปนพ ชพื นน ้ำ แตในฤด นู ้ำนอยกลายเป นเกาะม นี ้ำลอมรอบ (เกาะตาเรองื ) ในชวง ที่มีการระบายน้ำออกจากบึง พืชบางอยางโดยเฉพาะไมยืนตนไมไดรับผลกระทบแตอยางใด แตพ ชบางสื วนซ งเปึ่ นพ ชลื มล กไดุ ร บผลกระทบอั นเนั องมาจากการเผาของชาวบื่ าน เชนเด ยวกี บั บรเวณพิ ชพื นน ้ำ ซงพึ่ ชเหลื าน บางสี้ วนเป นชน ดเดิ ยวกี นกั บพั ชบรื เวณพิ ชพื นน ้ำ ตวอยั างของพ ชื บริเวณเกาะ นอกเหนือจากชนิดที่มีอยูในบริเวณพืชพนน้ำ เชน _ จิกนาหรือจิกน้ำ (Barringtonia acutangula) _ ออ (Arundo donax) _ ทองกวาว (Butea monosperma) _ หญาปลอง (Echinochloa crus–galli var. breviaristata) _ กระทุมนา (Mitragyna diversifolia) _ หญาปลองใหญ (Echinochloa stagnina) _ ลำเจียก (Pandanus odoratissimus) _ โสนหางไก (Aeschynomene indica) _ กุก (Lannea coromandelica) _ มะขามเทศ (Pithecellobium dulce) _ มะคาโมง (Afzelia xylocarpa) _ กุมน้ำ (Crateva magna)

U       เปนบริเวณที่มีตนไมใหญอยูริมบึง น้ำจะทวมในบางฤดูกาล โดยเฉพาะในชวงน้ำมาก (ปาพร )ุ และบรเวณทิ อยี่ หู างออกไปจากขอบบ งึ (ไมเก นิ 500 เมตร) ซงนึ่ ้ำไมท วม ไมว าจะเป น ฤดกาลใดู มที งพรรณพั้ ชตามธรรมชาตื และทิ ปลี่ กขู นมาภายหลึ้ งั พรรณไมบางอย างเหม อนกื นั กับบริเวณเกาะ โดยเฉพาะจิกนา ทองกวาง และกระทุมนา นอกจากนี้ก็ยังมีพรรณไมอื่นๆ ทั้งธรรมชาติและปลูกภายหลัง เชน _ สนุน (Salix tetrasperma) _ พฤกษ (Albizia lebbeck) _ กานเหลือง (Nauclea orientalis) _ จามจุรี (Samanea saman) _ สะแกนา (Combretum quadrangulare)

31 _ งิ้ว (Bombax ceiba) _ ขอย (Streblus asper) _ นุน (Ceiba pentandra) _ ตะโกนา (Diospyros rhodocalyx) _ กระถินณรงค (Acacia auriculaeformis)

U ..    ไดแกบริเวณชายบึง และในบึงซึ่งมีน้ำตื้น และดัดแปลงไปเปนนาขาว รวมทั้งบริเวณ ทุงหญาขอบบึงซึ่งน้ำอาจจะทวมในฤดูน้ำมาก และแหงในฤดูแลง รวมถึงทุงหญาชายบึงซึ่ง น้ำทวมไม ถ งไมึ ว าจะเป นฤด กาลใดู พรรณพชหลายอยื างในบร เวณนิ สามารถอยี้ ไดู ในน ้ำ ซงมึ่ กั จะปรากฏเสมอๆ บริเวณพืชพนน้ำ และบริเวณเกาะ และก็มีพรรณพืชหลายอยางที่อยูเฉพาะ บนบกเทานั้น ตัวอยางพืชในบริเวณนี้ เชน _ ขาว (Oryza sativa) _ หญาตนติด (Brachiaria reptans) _ ผักปลาบ (Commelina diffusa) _ หญาขาวนก (Echinochloa colona) _ ผักปลาบนา (Cyanotis axilleris) _ หญาชันกาด (Panicum repens) _ ผักแวน (Marsilea crenata) _ แฝก (Vetiveria zizanioides) _ หญาขน (Brachiarin mutica) _ หญาคา (Imperata cylindrica) _ หญาผาราย (Isachne globosa) _ หญาไทร (Leersia hexandra) _ โพลงกานเหลี่ยมหรือโพลง (Monochoria elata) _ หญาขาวนกสีชมพูหรือหญาลิเก (Echinochloa colona) _ หญานกเขาใหญหรือหญาปลองใหญ (Echinochloa stagnina) _ หญาแกนหรือหญาถอดปลอง (Hymenachne acutigluma)

32  บงบอระเพึ ดเป็ นทะเลสาบน ้ำจดขนาดใหญื  เปนระบบนิเวศน้ำที่มีคุณคา และมีเอกลักษณ เหมาะแกการเปนที่อยูอาศัยของนกนานาชนิดที่ หากนิ การแพรขยายพ นธั ของนกชนุ ดทิ เปี่ นนกน ้ำ และนกที่หากินตามชายฝง บึงบอระเพ็ดยังเปน แหลงพักพิง (Habitat) ของนกเจาฟาหญิงสิรินธร (Eurochelidon sirintarae) ทาง IUCN ไดกำหนด ใหเปนนกพันธุหายาก และใกลสูญพันธุอยางยิ่ง และในระยะเวลาอนใกลั ม แนวโนี มว าจะได ม การนำี เสนอพื้นที่บึงบอระเพ็ดเปนพื้นที่ชุมน้ำที่มีความสำคัญระหวางประเทศหรือ Ramsar Site (Convention on Wetlands of International Importance Especially as Water Fowl Habitat ;Ramsar Convention 1971) จากการศึกษาและสำรวจนกในบึงบอระเพ็ด ระหวางเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2535– เมษายน พ.ศ. 2536 รวมระยะเวลา 1 ป และการสำรวจเมื่อเดือนธันวาคม พ.ศ. 2544, กมภาพุ นธั  พฤษภาคม มถิ นายนุ และสงหาคมิ พ.ศ. 2545 ตลอดการรายงานของบคคลอุ นๆื่ เชน โอกาส และศิริพร (2525), โอภาส (2534), Thonglongya (1968) และ Ogle (1986) และ การสำรวจของชมรมดูนกนครสวรรค (2537) พบนกทั้งสิ้นไมต่ำกวา 238 ชนิด (Species) แยกตามหลกอนั กรมวุ ธานไดิ  13 อนดั บั (Orders) 48 วงศ (Families) และ 130 สกลุ (Genera) นกในอันดับนกจับคอน (Passeriformmes) พบมากที่สุดคือ 11 วงศ 46 สกุล และ 94 ชนิด รองลงมาตามลำดบั ไดแก  อนดั บนกกระสาั (Ciconiiformes) พบ 16 วงศ  51 สกลุ และ 77 ชนดิ ขณะทอี่ นดั บนกกะรางหั วขวานั (Upupiformes) อนดั บนกแกั ว (Psittacidae) และอนดั บนกแอั น (Apodiformes) พบนอยที่สุด โดยพบอันดับละ 1 วงศ 1 สกุล และ 1 ชนิด (ภาคผนวก ข) จากอันดับนกเมืองไทย (โอภาส, 2541) ทั้งสิ้น 16 อันดับ ไมพบนก 3 อันดับ ไดแก อันดับไก (Galliformes) อันดับนกเงือก (Bucerotiformes) และอันดับนกขุนแผน (Trogoniformes) แบงออกไดเปน 2 กลุม คือ _ นกประจำถิ่น (resident) หมายถึง นกที่อาศัย หากิน สรางรังวางไข เลี้ยงดู ลูกออนและดำรงชีวิตอยูในบึงบอระเพ็ดตลอดทั้งป เชน นกกวัก นกพริก นกอีแจว นกอีโกง นกกะปูดเล็ก เปนตน _ นกอพยพ (visitor) หมายถึง นกที่อพยพเขามาอยูอาศัยในบึงบอระเพ็ดเพียง ชวงระยะเวลาหน งึ่ แลวอพยพกล บทั เดี่ มิ สวนใหญ นกเหล าน จะอพยพมานอกฤดี้ ผสมพู นธั ุ หรอื ชวงฤดูหนาว เชน เปดหางแหลม เปดลาย นกคูต และนกกระเต็นหัวดำ เปนตน

33 U   ⌫ . นกบางชนดจะอาศิ ยและหากั นเฉพาะบริ เวณใดบริ เวณหนิ งเทึ่ าน นั้ แตนกส วน ใหญแล วจะพบได ปลายบร เวณิ จากการศกษาและสำรวจจำนวนชนึ ดของนกตามสภาพพิ นทื้ ี่ ตางๆ ดังกลาวแลว ผลปรากฏดังนี้

.⌫  ⌫.⌦.  

ถิ่นที่อยูอาศัย (Habitats) จำนวนชนิด (No. Species) 1. บงึ 1.1 ผืนน้ำ (open water) 14 1.2 พืชลอยน้ำ (floating weed) 30 1.3 พชพื นน ้ำ (emergent weed) 46 2. เกาะ (island) 84 3. ปาพรุและปาละเมาะ (fresh water swamp forest) 66 4. ทงนาและทุ งหญุ า (paddy and field) 52

D  .⌦ ผืนน้ำ พบเฉพาะนกที่สามารถวายน้ำไดเทานั้น ซึ่งพบเพียง 14 ชนิด นับวา นอยมากและนอยที่สุดเมื่อเทียบกับพื้นที่บริเวณอื่นๆ ตัวอยางของนกที่พบในบริเวณนี้ คือ _ นกเปดผีเล็ก (Tachybatus ruficollis) _ เปดแดง (Dendrocygna javanica) _ เปดหอมหรือเปดหางแหลม (Anas acuta) _ นกอีล้ำ (Gallinula chloropus) _ เปดคับแค (Nettapus coromandelianus) _ นกคูต (Fulica atra) _ นกนางนวลธรรมดา (Larus brunnicephalus) _ เปดลาย (Anas querquedula) พืชลอยน้ำ พบทงนกทั้ วี่ ายน ้ำได  และนกชายน้ำโดยจะจบเกาะตามพั ชลอยนื ้ำ ตางๆ ในบริเวณนี้พบนกทั้งสิ้น 30 ชนิด นอกเหนือไปจากนกชนิดตางๆ บริเวณพื้นน้ำแลว ก็ยังมีนกอื่นๆ อีก ตัวอยางเชน _ นกยางกรอกพันธุจีน (Ardeola bacchus) _ นกอัญชัญคิ้วขาว (Porzana cinerea) _ นกยางโทนนอย (Egretta intermedia) _ นกพริก (Metopidius indicus)

34 _ นกกระสานวล (Ardea cinerea) _ นกชายเลนน้ำจืด (Tringa glareola) _ เปดดำหัวดำ (Aythya baeri) พืชพนน้ำ พบทั้งนกที่วายน้ำไดและนกชายน้ำเชนเดียวกับบริเวณพืชลอยน้ำ นอกจากนี้ก็ยังพบพวกนกจับเกาะอีกสวนหนึ่ง บริเวณนี้พบนกทั้งสิ้น 46 ชนิด ตัวอยางเชน _ นกยางเปย (Egretta garzetta) _ นกกระเต็นนอยธรรมดา (Alcedo atthis) _ นกยางไฟธรรมดา (Ixobrychus cinnamomeus) _ นกนางแอนบาน (Hirundo rustica) _ นกอีโกง (Porphyrio porphyrio) _ นกกระจาบอกลาย (Ploceus manyar) _ นกนางนวลแกลบปากหนา (Gelochelidon nilotica)

D  เปนบร เวณทิ พบจำนวนชนี่ ดของนกมากทิ สี่ ดุ คอื 84 ชนดิ ทงนั้ เพราะเปี้ นท รวมี่ ของนกชายน้ำ และนกจับเกาะตางๆ ตัวอยางของนกที่พบในบริเวณนี้ เชน _ นกแขวก (Nycticorax nycticorax) _ นกกระเต็นหัวดำ (Halcyon pileata) _ นกยางไฟหัวดำ (Ixobrychus sinessis) _ นกแอนพง (Artamus fuscus) _ เหยี่ยวดำ (Milvus migrans) _ นกเขาใหญ (Streptopelia chinensis) _ นกแซงแซวหางปลา (Dicrurus macrocercus)

D  นกที่พบในบริเวณนี้สวนใหญไมแตกตางจากบริเวณเกาะ มีบางสวนที่แตกตาง ชัดเจน โดยเฉพาะนกในปาละเมาะ บริเวณนี้พบนกทั้งสิ้น 67 ชนิด ตัวอยางเชน _ นกปากหาง (Anastomus oscitans) _ นกเอี้ยงดาง (Sternus contra) _ นกดุเหวา (Eudynamys scolopacea) _ นกกางเขนบาน (Copsychus saularis) _ นกตะขาบทุง (Coracias benghalensis) _ นกกระจิบธรรมดา (Orthotomus sutorius) _ นกนางแอนตะโพกแดง (Hirundo daurica)

35 D  . .  พบนกในบริเวณนี้ทั้งสิ้น 51 ชนิด มีทั้งนกชายน้ำ นกจับเกาะ และ นกทุงหญา ตัวอยางของนกที่พบในบริเวณนี้ เชน _ นกยางควาย (Bubulcus ibis) _ นกเดาดินทุง (Anthus novaeseelandiae) _ เหยี่ยวทุง (Circus spilonotus) _ นกหางนาค (Megalurus palustris) _ นกกระแตแตแวด (Vanellonotus indicus) _ นกกระจอกบาน (Passer montanus) _ นกพิราบ (Columba livia)

U .⌫ การตรวจชนิดของนกในสภาพพื้นที่ตางๆ ดังไดกลาวแลว แบงการสำรวจออกเปน 4 ชวงๆ ละ 3 เดือน รวมทั้งจำนวนชนิดของนกในแตละชวง และการรายงานของบุคคลอื่นๆ ผลปรากฏดังนี้ _ ชวงเด อนพฤษภาคมื –กรกฎาคม (2535) ปกตเปิ นช วงต นฤด ฝนู ปรมาณนิ ้ำในบงึ เริ่มมีระดับสูงขึ้น พืชพรรณหลายอยางแตกใบใหม แตกหนอหรือแตกกอ นกหลายชนิดเริ่ม เปลี่ยนขนเขาสูชวงฤดูผสมพันธุ พบนกในชวงนี้นอยที่สุด โดยพบเพียง 61 ชนิด _ ชวงเด อนสื งหาคมิ –ตลาคมุ (2535) ปกตเปิ นช วงท ฝนตกชี่ กทุ สี่ ดุ ระดบนั ้ำในบงึ สงสู ดุ บางสวนล นเข อนและมื่ การระบายนี ้ำออกบางสวนทางประต ระบายนู ้ำ พชพรรณหลายื ชนดเจริ ญเติ บโตเติ มท็ ี่ ชนดของนกทิ พบไมี่ แตกต างจากช วงแรกด งไดั กล าวไปแล วมากน กั โดย พบทั้งสิ้น 64 ชนิด _ ชวงเด อนพฤศจื กายนิ –มกราคม (2535–2536) เปนช วงฤด หนาวปรู มาณนิ ้ำฝน นอยท สี่ ดในรอบปุ  และบางเดอนไมื ม ฝนตกเลยี ปรมาณนิ ้ำในบงเรึ มลดลงิ่ พชพรรณหลายอยื าง หยุดชะงักการเจริญเติบโต แตเปนชวงที่พบนกมากทั้งปริมาณตัวและจำนวนชนิด โดยพบ มากที่สุดในรอบป คือ 90 ชนิด _ ชวงเด อนกื มภาพุ นธั – เมษายน (2536) เปนช วงฤด รู อน ปรมาณนิ ้ำฝนคอนข างน อย น้ำในบึงมีระดับต่ำสุด พืชพรรณหลายอยางทิ้งใบออกดอกและออกผล พบจำนวนชนิดของนก 76 ชนิด มากเปนอันดับสองรองลงมาจากชวงฤดูหนาว การรายงานของบคคลอุ นื่ ซงมึ่ ที งสั้ นิ้ 3 ชนดิ เปนนกท ไมี่ พบในระหว างการสำรวจและ ไมไดรายงานเดือนหรือชวงระยะเวลาที่พบเอาไว ยกเวน นกเจาฟาหญิงสิรินธรที่ Thonglongya (1968) รายงานพบในชวงเดือนมกราคม และกุมภาพันธ

36 U ..⌦  เปนการประเม นจากรายงานการสำรวจทิ พบนกในชี่ วงต างๆ อาจจะแตกตาง กับสถานภาพของนกในสถานที่ตางๆ โดยเฉพาะอยางยิ่งอาจจะแตกตางจาก Lekagul and Round (1991) ทรายงานนกในประเทศไทยที่ งหมดั้ สถานภาพของนกในบงบอระเพึ ด็ แบงออก ไดเปน 5 สถานภาพ รวมทั้งจำนวนชนิดในแตละสถานภาพมีดังตอไปนี้

D     ไดแก นกที่พบเฉพาะชวงใดชวงหนึ่งระหวางเดือนพฤษภาคม–กรกฎาคม สิงหาคม–ตุลาคม และกุมภาพันธ–เมษายน หรือพบหลายชวง หรือพบทุกชวงหรือตลอดทั้งนี้ เปนพวกที่พบมากที่สุดคือ 67 ชนิด ตัวอยางเชน _ นกเปดผีเล็ก (Tachybatus ruficollis) _ อีกา (Corvus macrorhynchos) _ เหยี่ยวขาว (Elanus caeruleus) _ นกกระจาบธรรมดา (Ploceus philippinus) _ นกกวัก (Amanrornis phoenicurus) _ นกกระติ๊ดขี้หมู (Lonchura punctulata) _ นกกระเต็นอกขาว (Halcyon smyrnensis)

D ..     ไดแก  นกทพบเฉพาะชี่ วงเด อนพฤศจื กายนิ –มกราคม และตอไป จนถงชึ วงเด อนื กุมภาพันธ–เมษายน หากพบเฉพาะชวงเดือนกุมภาพันธ–เมษายน จะถูกจัดเปนนกประจำถิ่น ดังกลาวแลว นกอพยพชวงฤดูหนาว หรือนกอพยพชวงนอกฤดูผสมพันธุ พบทั้งสิ้น 35 ชนิด ตัวอยางเชน _ นกยางกรอกพันธุจีน (Ardeola bacchus) _ นกกระเต็นหัวดำ (Halcyon pileata) _ เปดลาย (Anas querquedula) _ นกคูต (Fulica atra) _ นกจาบปกออนอกเหลือง (Emberiza aureola)

D .     ไดแก  นกทพบการทำรี่ งวางไขั  แตพบเพ ยงชี วงใดช วงหน งเทึ่ าน นั้ อาจจะเปนช วง ฤดูหนาว ฤดูรอน หรือฤดูฝน แตไมพบหลายชวงหรือพบตลอดทั้งปเหมือนนกประจำถิ่น นกที่อพยพชวงฤดูผสมพันธุมี 3 ชนิด คือ _ นกอีลุม (Gallicrex cinerea) _ นกตีนเทียน (Himantopus himantopus) _ นกแอนทุงใหญ (Glareola maldivarum)

37 D      ไดแก นกที่พบในชวงสั้นๆ เปนเวลาไมกี่วันในชวงตนฤดูกาลอพยพ (พฤศจิกายน–มกราคม) หรือชวงปลายฤดูกาลอพยพ (กุมภาพันธ–เมษายน) อาจจะเร็วหรือ ลาชากวาเล็กนอยขึ้นอยูกับภูมิอากาศของแตละป โดยที่นกเหลานี้จะใชบึงบอระเพ็ดเปนที่แวะ และพักชั่วคราวในระหวางการอพยพ จากตอนเหนือของโลกไปยังภาคกลาง และภาคใตของ ประเทศไทย ประเทศมาเลเซยี และประเทศอนโดนิ เซี ยี รวมถงการอพยพกลึ บในแนวทั ศทางเดิ มิ นกอพยพผานมีทั้งสิ้น 9 ชนิด ตัวอยางเชน _ นกหัวโตหลังจุดสีทอง (Pluvialis fulva) _ นกนางนวลขอบปกขาว (Larus ridibundus) _ นกนางนวลแกลบเคราขาว (Chlidonias hybridus) _ นกหัวโตเล็กขาเหลือง (Charadrius dubius)

D      เปนนกท ไมี่ พบสถานภาพท แที่ จร งในบิ งบอระเพึ ด็ อนเนั องมาจากขื่ อม ลไมู เพ ยงพอี หรือนกที่พบอันเนื่องมาจากการรายงานของบุคคลอื่น ซึ่งก็ไมไดบงสถานภาพตัดสินไดวา มีสถานภาพเปนอยางไร นกที่ยังไมทราบสถานภาพดังกลาวมี 3 ชนิด คือ _ นกตะกราม (Leptoptilos dubius) _ นกเขาเปลาธรรมดา (Treron curvirostra) _ นกเจาฟาหญิงสิรินธร (Eurochelidon sirintarae) นกบางชนดมิ สถานภาพมากกวี า 1 อยาง คอื เปนท งนกประจำถั้ นิ่ และนกอพยพ ผาน (resident–passage migrant = R, PM) ซงมึ่ อยี ชนู ดเดิ ยวี คอื นกยางไฟหวเทาั (Ixobrychus eurhythmus) ซึ่งนกชนิดนี้จะปรากฏตลอดทั้งป แตในชวงตนฤดูกาลอพยพจะพบจำนวนมาก อยูชวงหนึ่งเพียงระยะสั้นๆ ไมกี่วัน จากนั้นก็จะพบในจำนวนตามปกติ อีกพวกหนึ่งเปนทั้ง นกประจำถิ่น และนกอพยพชวงนกฤดูผสมพันธุ (resident winter visitor = R, WV) มีทั้งสิ้น 8 ชนดิ นกเหลาน จะพบไดี้ ตลอดท งปั้ แต ปร มาณนิ อยและจะพบจำนวนมากในฤด หนาวู ตวอยั าง นกเหลาน เชี้ น _ นกยางโทนใหญ (Egretta alba) _ เหยี่ยวดำ (Milvus migrans) _ เปดคับแค (Nettapus coromandelianus) _ นกอีล้ำ (Gallinula chloropus) _ เปดแดง (Dendrocygna javanica)

D   เปนการช ถี้ งปรึ มาณจำนวนติ วของนกทั พบี่ ซงไมึ่ สามารถท จะแสดงเปี่ นจำนวนต วั เลขไดช ดเจนั รวมตลอดถงการทึ พบบี่ อยคร งหรั้ อไมื ระหว างการสำรวจ การปรากฏแบงออกให  เปน 6 แบบ คือ

38 _ นกที่พบมาก (very common = VC) ไดแก นกที่พบทุกครั้ง ทมี่ การสำรวจโดยแตี ละคร งพบในปรั้ มาณิ หรอจำนวนทื มากพอสมควรี่ หรอนกทื พบี่ จำนวนมากเปน 1,000 ตวขั นไปึ้ ซงอาจจะพบในชึ่ วงใดช วงหน งึ่ หรอหลายชื วงก ได็  นกทพบมากี่ มีทั้งสิ้น 18 ชนิด นับไดวาเปนนกเดนของบึงบอระเพ็ด ตัวอยางเชน C นกเปดผีเล็ก (Tachybatus ruficollis) C นกอีโกง (Porphyrio prophyrio) C เปดหางแหลม (Anas acuta) C นกอีแจว (Hydrophasianus chirurgus) C เปดลาย (Anas querquedula) C นกนางแอนบาน (Hirundo rustica) C เปดแดง (Dendrocygna javanica) C นกจาบปกออนอกเหลือง (Emberiza aureola) _ นกที่พบปานกลางหรือคอนขางมาก (common = C) ไดแก นกทพบี่ ทกครุ งเทั้ าท มี่ การสำรวจโดยแตี ละคร งพบจำนวนคั้ อนข างน อย หรอไมื มากน กั หรอไมื พบท กครุ งั้ แตละครั้งพบในจำนวนที่มากพอสมควร หรือนกที่พบในจำนวนที่ต่ำกวา 1,000 ตัว ซึ่งอาจ จะพบในชวงใดชวงหนึ่งหรือหลายชวง นกที่พบปานกลางหรือคอนขางมากมีจำนวนทั้งสิ้น 45 ชนิด ตัวอยางเชน C นกยางกรอกพันธุจีน (Ardeola bacchus) C นกกะเต็นนอยธรรมดา (Alcedo atthis) C นกยางโทนใหญ (Egretta alba) C นกจาบคาหัวเขียว (Merops philipinus) C นกกระสานวล (Ardea cinerea) C นกแซงแซวหางปลา (Dicrurus macrocercus) C นกอีล้ำ (Gallinula chloropus) C นกกระจาบอกลาย (Ploceus manyar) _ นกที่อยูในสถานภาพใกลสูญพันธุอยางยิ่ง (critically endangered) มี 4 ชนิด ไดแก C นกอายงั่ว (Anhinga melanogaster) C นกตะกราม (Leptoptilos dubius) C นกกระแตผีใหญ (Esacus recurvirostris) C นกเจาฟาหญิงสิรินธร (Eurochelidon sirintarae) _ นกที่มีสถานภาพใกลสูญพันธุ (Endangered) มี 5 ชนิด คือ C นกกระสานวล (Ardea cinerea) C นกกระสาแดง (Ardea purpurea) C นกกาบบัว (Mycteria leucocephala)

39 C เปดหงส (Sarkidiornis melanotos) C เหยี่ยวดำ(Milvus migrans) _ นกที่มีสถานภาพมีแนวโนมใกลสูญพันธุ (vulnerable) มี 3 ชนิด คือ C เปดดำหัวดำ (Aythya baeri) C นกกระจาบอกลาย (Ploceus manyar) C นกกระจาบทอง (Ploceus hypoxanthus) _ นกที่อยูในสถานภาพใกลถูกคุกคาม (near threatened) มีจำนวน 7 ชนิด คือ C นกยางไฟหัวเทา (Ixobrychus eurhythmus) C นกยางแดงใหญ (Botaurus stellaris) C เปดคับแค (Nettapus coromandelianus) C นกอีลุม (Gallicrex cinerea) C นกกระแตหัวเทา (Vanellus cinereus) C นกกระจาบธรรมดา (Ploceus philippinus) C นกจาบปกออนอกเหลือง (Emberiza aureola) _ นกที่พบคอนขางนอย (uncommon = UC) ไดแก นกท พบในบางครี่ งั้ ระหวางการสำรวจ แตละครั้งพบในจำนวนที่ไมนากนัก หรือพบในจำนวนที่ต่ำกวา 100 ตัว ซึ่งอาจจะพบในชวงใดชวงหนึ่ง นกที่พบคอนขางนอยมีทั้งสิ้น 39 ชนิด ตัวอยาง เชน C นกยางควาย (Bubulcus ibis) C นกจาบฝนปกแดง (Mirafra assamica) C เปดดำหัวดำ (Aythya baeri) C นกกระจิบหญาสีเรียบ (Prinia inornata) C นกกระแตแตแวด (Vanellus indicus) C นกกระติ้ดสีอิฐ (Lonchura malacca) C นกปากซอมหางเข็ม (Gallinago stenura) _ นกทหายากี่ (rare = R) ไดแก นกท พบในบางครี่ งของการสำรวจั้ แตละคร งั้ พบจำนวนนอย หรอพบในจำนวนทื ตี่ ่ำกวา 10 ตวั ซงอาจจะพบในชึ่ วงใดช วงหน งึ่ นกทหายากี่ มี 16 ชนิด ตัวอยางเชน C นกอัญชันเล็ก (Porzana pusilla) C นกคอทับทิม (Luscinis calliope) C นกหัวโตขาดำ (Charadrius alexandrinus) C นกคอมรกต (Luscinis svecica) C นกกระเต็นปกหลัก (Ceryle rudis) C นกกระจี๊ดสีคล้ำ (Phylloscopus fuscatus)

40 _ นกที่หายากมาก (very rare = VR) ไดแกนกที่พบเพียงครั้งเดียว ระหวางการสำรวจ โดยพบเพียง 1–2 ตัว และนกที่มีผูรายงานการสำรวจพบ นกที่ หายากมากมี 7 ชนิด คือ C นกกาน้ำเล็ก (Phalacrocoorax niger) C เหยี่ยวออสเปร (Pandion haliaetus) C นกยางดำ (Dupetor flavicollis) C นกกระแตผีใหญ (Esacus recurvirostris) C นกตะกราม (Leptoptilos dubius) C นกนางนวลเฮอรริ่ง (Larus argentatus) C เปดหงส (Sarkidiornis melanotos) _ นกที่คาดวาสูญพันธุแลว (extinct = Ext.) ไดแก  นกทมี่ ผี รายงานพบู ซงปึ่ จจ บุ นไมั ม ผี รายงานพบอู กเลยไมี ว าจะเป นสถานท ใดๆี่ ซงมึ่ ชนี ดเดิ ยวี คอื นกเจาฟ าหญ งิ สิรินธร (Eurochelidon sirintarae) สำหรับนกชนิดนี้พบครั้งแรกที่บึงบอระเพ็ด ในป พ.ศ. 2511 โดยการดักจับไดรวมกับนกนางแอนบาน ตอมาในป พ.ศ. 2520 มีผูรายงานพบเห็นในธรรมชาติ และมผี รายงานพบเหู นอ็ กครี งหนั้ งในปึ่  พ.ศ. 2523 จำนวน 4 ตวั โดยเหนบ็ นโฉบจิ บแมลงรั วม กบนกนางแอั นบ านบร เวณเกาะวิ ดในบั งบอระเพึ ด็ และในป  พ.ศ. 2529 มรายงานวี าชาวบ าน จบไดั อ กี 1 ตวั และไดตายในระหว างการข งไวั ในกรงเล ยงี้ มหลายครี งทั้ สอบถามชาวบี่ านเก ยวี่ กบนกชนั ดนิ ี้ ซงหลายคนตอบวึ่ าย งมั อยี มากู และพบเปนประจำ หลงจากตรวจสอบแลั วกลาย เปนนกอีแจว หรือนกนางแอนตะโพกแดง อันเปนการเขาใจผิดของชาวบาน

U .. มีนกหลายชนิดที่ทำรังวางไขในบึงบอระเพ็ด (นับเฉพาะภายในขอบบึง ไมรวมปาพรุ ปาละเมาะ ทงนาุ ทงหญุ า หมบู านและสวนผลไม ซ งอยึ่ โดยรอบู ) แตม เพี ยงี 16 ชนดเทิ าน นทั้ พบี่ การทำรังวางไขคอนขางบอย คือ เปดผีเล็ก นกยางไฟธรรมดา นกยางไฟหัวเทา นกยางไฟหัวดำ เปดแดง นกอัญชันคิ้วขาว นกกวัก นกอีลุม นกอีล้ำ นกอีโกง นกอีแจว นกพริก นกตีนเทียน นกกระจิบหญาสีเรียบ นกกระจาบอกลาย และนกกระติ๊ดสีอิฐ (ตารางที่ 3)

.⌫  ..⌫. . ⌦.

ชนิดนก ชวงที่พบการทำรังวางไข สถานที่ วัสดุสวนใหญ พค.–กค. สค.–ตค. พย.–มค. กพ.–เมย. ทำรงทั ี่ใชทำรัง เปดผีเล็กพืชลอยน้ำ จอก,สาหราย นกยางไฟธรรมดา พืชพนน้ำกก นกยางไฟหวเทาั พืชพนน้ำกก นกยางไฟหัวดำ พืชพนน้ำกก

41 .⌫  ..⌫. . ⌦. 

ชนิดนก ชวงที่พบการทำรังวางไข สถานที่ วัสดุสวนใหญ พค.–กค. สค.–ตค. พย.–มค. กพ.–เมย. ทำรงทั ี่ใชทำรัง เปดแดง พืชพนน้ำกก,หญา นกอัญชันคิ้วขาว พืชพนน้ำกก,หญา นกกวักพืชพนน้ำกก,หญา นกอีลุมพืชพนน้ำกก,หญา นกอีล้ำพืชพนน้ำกก,หญา นกอีโกงพืชพนน้ำกก,หญา , ผักตบชวา นกอีแจว พืชลอยน้ำ จอกหูหนู นกพริกพืชลอยน้ำ จอกหูหนู นกตนเที ยนี เกาะ กก,หญา นกกระจิบหญาสีเรียบ พืชพนน้ำ, กก,หญา เกาะ นกกระจาบอกลาย พืชพนน้ำกก นกกระติ๊ดสีอิฐพืชพนน้ำกก

นกสวนใหญทำรังวางไขในชวงตนฤดูฝน (พฤษภาคม–กรกฎาคม) และชวงฤดูฝน (สงหาคมิ –ตลาคมุ ) มเพี ยงนกอี โกี งชน ดเดิ ยวที ทำรี่ งวางไขั ตลอดท งปั้  แตจะพบการทำร งวางไขั  มากในชวงเดียวกันกับนกสวนใหญและนกตีนเทียนก็เปนชนิดเดียวที่พบการทำรังวางไขในชวง ฤดหนาวู บรเวณพิ ชพื นน ้ำ เปนบร เวณทิ นกสี่ วนใหญ ใช เป นสถานท ทำรี่ งวางไขั  โดยใช  กก หญา และผักตบชวาเปนวัสดุในการสรางรัง นกเปดผีเล็ก นกอีแจว และนกพริก ทำรังบนพืชลอยน้ำ โดยใชจอกหูหนูมาวางซอนทับกัน และอาจใชสาหรายมาวางเปนรัง หรือใชคลุมไขเปนการ ปดบ งไขั  เมอเวลาอออกจากรื่ งไปหากั นิ นกตนเที ยนทำรี งตามพั นดื้ นโดยการขิ ดเปุ นแอ งเล กน็ อย ไมมีวัสดุใดๆ รองรัง หรือปกคลุมไขแตอยางใด

U  ⌫  จากการสำรวจนกและเทียบกับการรายงานของบุคคลอื่นพบวานกในบึงบอระเพ็ด หลายชนดมิ จำนวนลดลงี โดยเฉพาะนกเจาฟ าหญ งสิ ริ นธริ ทไมี่ ปรากฏและม รายงานพบอี กตี งแตั้  ป พ.ศ. 2529 ดังไดกลาวไปแลว เปนไปไดที่นกเหลานี้ไดลดปริมาณลงอันเนื่องมาจากการ ปนเปอนของสารพิษบางอยาง โดยเฉพาะสารพิษประเภทคลอริเนตเตคไฮโดรคารบอน (chlorineted hydrocarbon) ซงบางครึ่ งกั้ เร็ ยกวี า ออรกาโนคลอร นี (organochlorine) ซงไดึ่ แก 

42 สารที่มีองคประกอบของธาตุคลอรีน (chlorine) ไฮโดรเจน (hydrogen) คารบอน (carbon) บางครั้งก็มี oxygen atom และ C – C1 bond อยูดวย เปนที่นิยมใชกัน อยางแพรหลายทั้งในดานเกษตรกรรมและสาธารณสุข โดยใชกำจัดแมลง หนูและ ศัตรูพืชอื่นๆ ซึ่งก็สามารถกำจัดไดเปนอยางดีและเฉียบพลัน แตก็มีขอเสียอยางมากที่มีพิษตกคาง โดยจะ หมุนเวียนอยูในระบบนิเวศ และเขาไปสะสมอยูในสิ่งที่มีชีวิตตางๆ ตามระบบสายใยอาหาร (food web) จากการวิเคราะหกลามเนื้ออกของนก 14 ชนิด อันไดแกนกเปดผีเล็ก เปดคับแค นกยางไฟธรรมดา นกอญชั นคั วขาวิ้ นกอโกี ง นกอแจวี นกกะเตนอกขาว็ นกแอนบ าน นกกระจบิ หญาส เรี ยบี นกหางนาค นกยอดขาวหางแพนลาย นกแอนพง และนกปรอดหวสั เขมี า ทกชนุ ดิ เปนนกประจำถิ่นของบึงบอระเพ็ด จำนวนทั้งสิ้น 40 ตัวอยาง ปรากฏวาพบสารพิษ ประเภท คลอริเนตเตคไฮโดรคารบอนทั้งสิ้น 13 ชนิด ในจำนวน 14 ชนิดคือ ดีลดริน (dieldrin), พารา, พารา–ดดี ที ี (P,P’ DDt), อลดรั นิ (aldrin); เฮปตาคลอรอ พอกไซดี  (heptachlor epoxide); แอลฟา พีเอชซี (–BHC); พารา, พารา–ดีดีดี (P,P’ DDD) และ แกมมา–คลอรเดน (r–chlordane) โดยไมพบแกมมา–บีเอชซี (r–BHC) ในนกชนิดใดเลย รายละเอียดปรากฏดังตารางที่ 5–4 dieldrin หรอื บางครงกั้ เร็ ยกี dieldrite, octalox หรอื aluit ปรากฏมากทสี่ ดุ โดยมคี าเฉล ยี่ สงสู ดุ 0.8952 ppm ในนกกระจบหญิ าส เรี ยบี ซงเปึ่ นนกท กี่ นแมลงติ างๆ เปนอาหาร โดยหากนิ ทงในบั้ งและรอบๆึ บงึ ซงเปึ่ นแหล งกส กรรมิ และมคี าเฉล ยนี่ อยท สี่ ดุ 0.0442 ppm ในนกอญชั นั ควขาวิ้ ซงกึ่ นแมลงและเมลิ ดพ็ ชื หากนเฉพาะในบิ งึ ในนกกระเตนอกขาว็ ซงกึ่ นปลาเปิ นอาหาร ตรวจไมพบแต อย างใด ในจำนวนตวอยั างนก 40 ตวอยั าง พบ dieldrin มากทสี่ ดอุ กดี วย โดย พบถึง 35 ตัวอยาง ไมพบเพียง 5 ตัวอยางเทานั้น P, P’ DDE พบมากรองลงมาจาก dieldrin โดยพบ 20 ตวอยั างใน 40 ตวอยั างของนก ชนดติ างๆ โดยมคี าเฉล ยสี่ งสู ดุ 0.4249 ppm ในนกจาบคาเลก็ ซงโฉบจึ่ บแมลงกลางอากาศทั งั้ ในบริเวณบึงและรอบๆ บึง และมีคาเฉลี่ยนอยที่สุด 0.0235 ppm ในนกอัญชันคิ้วขาว –chlordane ปรากฏพบมากเปนอันดับ 3 โดยพบทั้งสิ้น 16 ตัวอยาง มีคาเฉลี่ยสูงสุด 0.0785 ppm ในนกปรอดหัวสีเขมา ซึ่งกินแมลงและผลไม และมีคาเฉลี่ยนอยสุด 0.0035 ppm ในนกอัญชันคิ้วขาวเชนเดียวกัน นกแอนพง ซึ่งกินแมลงตางๆ เปนอาหารและหากินในบริเวณกวางทั้งในบึงและขอบบึง รวมทงทั้ งนาุ ทงหญุ า และปาละเมาะ ทอยี่ ใกลู เค ยงี มสารพี ษปนเปิ อนในกล ามเน ออกมากทื้ สี่ ดุ โดยพบถึง 7 ชนิด ซึ่งไดแก dieldrin, P,P’ DDE, L–chlordane,P, P’ DDE นกสวนใหญแลว จะมีสารพิษปนเปอนอยูในกลามเนื้ออกระหวาง 4–6 ชนิด

U    นกในบงบอระเพึ ดนอกเหน็ อจากทื ไดี่ ร บคั กคามจากสารพุ ษติ างๆ ทำใหนกตายหร ออาจื จะมผลกระทบตี อช ววี ทยาการสิ บพื นธั ุ หรออื นๆื่ แลว นกยงไดั ร บอั นตรายจากการลั าโดยตรง ซงึ่ เปนการลาที่ผิดกฎหมายทั้งสิ้น แมจะเปนเขตหามลาสัตวปา แตก็ยากตอการควบคุมและ

43 ปองก นั เพราะพนทื้ ขนาดใหญี่ และประชาชนสามารถเข าออกได อย างเสร ี โดยเฉพาะ บริเวณพื้นที่ที่สามารถทำการประมงได วิธีการลานกในบึงบอระเพ็ดมีอยูหลายวิธี เปนต นว า _ ยิงดวยปน เปนที่ใชสวนใหญเปนปนลูกซอง ซึ่งสามารถลานกไดนัดละหลายตัว อาจจะใชป นล กกรดบู างเพ อลดความดื่ งของเสั ยงปี น นกทถี่ กลู าด วยป นมากท สี่ ดไดุ แก พวกเป ด น้ำตางๆ โดยเฉพาะเปดลาย เปดแดง และเปดหางแหลม วธิ การลี าน นสั้ วนใหญ จะใช เร อหางยาวื เปนพาหนะ บางครงกั้ ใช็ ว ธิ ลอยคอดี วยการใช สวะ เชน ผกตบชวาั เปนส งกำบิ่ งแลั วว ายเข าหา ฝูงนก เมื่อไดระยะก็จะใชปนยิง _ ดักดวยตาขายหรือแห ตาขายท ใชี่ ด กมั ที งทั้ เปี่ นตาข ายด กนกโดยเฉพาะั และ ตาขายด กปลาธรรมดาั สำหรบการใชั ตาข ายปกต กวิ าง 2.5 เมตร ยาว 5–10 เมตร ทำดวยด าย สีดำ ขนาดเล็กและเหนียว ขนาดของตาขายอาจจะเล็กหรือใหญขึ้นอยูกับชนิดของนกที่จะจับ วิธีการจะวางตาขาย 3–4 ผืนตอกันใหนกบินมาชนตาขายเอง หรือใชวิธีไลนกใหมาติดตาขาย นกทถี่ กจู บโดยวั ธิ นี ี้ เชน นกอโกี ง นกอลี มุ นกอลี ้ำ นกกวกั นกพรกิ และนกขนาดเลกต็ างๆ สำหรบั การใชตาข ายด กปลาธรรมดาั ซงเปึ่ นตาข ายไนลอนส ขาวกวี างประมาณ 1.0–1.5 เมตรยาวเกนิ กวา 10 เมตร จะวางตาขายเชนเดียวกับการดักจับปลาตามปกติ แตจะยกใหสูงขึ้นจากผิวน้ำ เลกน็ อย จากนนกั้ ใช็ เร อหางยาวไลื นก โดยเฉพาะนกเปดน ้ำตางๆ และนกคตู ใหมาต ดตาขิ าย สำหรบการใชั แหจ บนกั กใช็ แหธรรมดาท จี่ บปลาตามปกตั ิ เหวยงหรี่ อทอดแหไปยื งแหลั งหล บนอนั ของนก โดยเฉพาะนกนางแอนตางๆ ซึ่งบางครั้งก็จะไดนกเปนรอยๆ ตัวในการทอดแหแตละครั้ง _ ดักจับดวยเบ็ดราว เปนการใชเบ็ดตกปลาธรรมดาที่มีขนาดเล็กเกี่ยวเหยื่อ ซึ่ง สวนใหญ เป นก งฝอยุ แลวแขวนบนราวด าย หรอเชื อกื สงกวู าระด บนั ้ำเลกน็ อย โดยเฉพาะบรเวณิ พชลอยนื ้ำ แตละราวอาจจะม เบี ดเป็ นร อยๆ อนั เหยอซื่ งเบึ่ ดเกาะอย็ จะพรู วลมซ้ิ งนกเขึ่ าใจว า เปนเหย อตามธรรมชาตื่ ิ หรอแมลงื นกกจะเข็ ามาก นิ เบดก็ จะต็ ดทิ คอดี่ นไมิ้ หล ดเมุ อนกตื่ วหนั งึ่ ติดเบ็ดแลวดิ้น เหยื่อที่เบ็ดเกาะอยูอันอื่นๆ ก็จะยิ่งสั่น นกตัวอื่นๆ ก็จะมากินเหยื่อมากขึ้น นกที่ ติดเบ็ดในลักษณะดังกลาว เชน นกอีแจว นกอัญชันคิ้วขาว นกอีล้ำ และนกอีโกง _ ใชไฟฟ าช อตหร อสื องไฟต ในตอนกลางคี นื ในตอนกลางคนซื งนกหลายชนึ่ ดิ จะหลับนอนโดยการลอยคออยูในน้ำหรือเกาะตามพืชลอยน้ำ หรือพืชพนน้ำ ผูลาจะใชเรือ หางยาวเปนพาหนะ ใชตะแกรงลวดต อด ามยาวและต ดสายไฟเปลิ อยตื อเข าก บแบตเตอรั ี่ จากนนั้ กจะจ็ มตะแกรงลงไปในนุ ้ำ นกจะถกกระแสไฟฟู าช อตจนสลบหร อตายื ผลู าก จะเก็ บข็ นมาบนเรึ้ อื บางครงกั้ ใช็ ไฟสปอตส องไปท ตี่ วนกั ทำใหนกตาพร าม วมองไมั เห น็ จากนนกั้ จะใช็ ไม  หรอใบพายื ตีจนตาย นกที่ถูกลาโดยวิธีนี้มีหลายชนิด เชน นกอีแจว นกพริก นกอีล้ำ นกอีลุม นกอีโกง นกยางไฟ นกอัญชัน และนกลอยน้ำอื่นๆ การลานกโดยวิธีการตางๆ ดังกลาวมาแลว นอกเหนือจะทำใหนกแตละชนิดตายและ ลดจำนวนลงแลว บางครงเมั้ อถื่ กรบกวนมากๆู นกกจะอพยพหร็ อหนื ไปยี งแหลั งน ้ำอนซื่ งมึ่ ความี ปลอดภยมากกวั า การลาส วนใหญ จะเป นการล าเพ อการคื่ า โดยทจะนำนกที่ ลี่ าได ไปขายเพ อเป่ื น อาหาร สวนการลาเพื่อเกมกีฬาหรือลาเพราะความคะนองมือมีนอย นอกเหนือจากการลาโดย คนแลว นกก็อาจจะถูกลาโดยศัตรูธรรมชาติ เชน หนู พังพอน งู และอื่นๆ ซึ่งก็นับวานอยเมื่อ เทียบการลาโดยคนดังกลาวแลว

44  บึงบอระเพ็ด เปนแหลงน้ำขนาดใหญ ซึ่งเคยสำรวจพบพันธุปลามากมายหลายชนิด ประกอบดวยพ นธั ปลานุ ้ำจดื ทงปลาทั้ มี่ คี ณคุ าทาง เศรษฐกจิ เชน ปลาชอน ปลาชะโด ปลาแดง และ ปลาเสอตอื รวมทงปลาสวยงามอั้ กหลายชนี ดิ ปลา ที่มีชื่อเสียงที่สุดของบึงบอระเพ็ด คือ ปลาเสือตอ เนื่องจากมีราคาสูงมาก เดิมเปนปลาที่คนนิยม บรโภคิ เพราะวาเน อปลาชนื้ ดนิ มี้ รสดี ี เปนท เลี่ องลื่ อื กนวั า ถาใครมาจ งหวั ดนครสวรรคั แล วไม ได บร โภคิ ปลาเสอตอื ถอวื าย งมาไมั ถ งจึ งหวั ดนครสวรรคั  แตในป จจ บุ นนั ปลาเสี้ อตอกลายเปื นปลาสวยงาม ทเลี่ ยงดี้ เลู นไม สามารถนำมาบร โภคิ เพราะวาเป นท หายากี่ และมราคาแพงี ปจจ บุ นปลาเสั อตอื มีน้ำหนักประมาณครึ่งกิโลกรัมมีราคาซื้อขายในประเทศประมาณ 20,000–30,000 บาท การสำรวจทางชวประมงชี วงป  พ.ศ. 2513–2519 พบปลา 19–27 ครอบครวั 47–82 ชนดิ ป พ.ศ. 2525 พบปลา 31 ครอบครัว 146 ชนิด เปนปลาที่มีคุณคาทางเศรษฐกิจ 73 ชนิด การสำรวจในชวงป พ.ศ. 2534–2535 พบปลา 12–17 ครอบครัว 29–46 ชนิด ป พ.ศ. 2535 การสำรวจชลชวประมงระยะหลี งลดระดั บนั ้ำเพอการปรื่ บปรั งและพุ ฒนาบั งึ พบปลา 14 ครอบครวั 36 ชนดิ ป  พ.ศ. 2536–2537 พบปลา 16 ครอบครวั รวม 44 ชนดิ ป  พ.ศ. 2543 จากการรวบรวม ของกองประมงน้ำจดและกลื มอนุ กรมวุ ธานสิ ตวั น ้ำจดื รายงานวาม ปลาที เคยพบแตี่ ได ส ญพู นธั ุ ไปแลวจากบึงบอระเพ็ดจำนวน 62 ชนิด และที่ยังพบอยูในป พ.ศ. 2543 จำนวน 110 ชนิด และลาสุดจากการสำรวจในป พ.ศ. 2545 พบปลา 20 ครอบครัว 54 ชนิด (ภาคผนวก ค) ปลาที่พบมากในบึงบอระเพ็ดคือ _ ปลาแปบหางดอก (Parachela maculicauda) _ ปลากดขี้ลิง (Hemibagrus nemurus) _ ปลาแปบ (Parachela siamensis) _ ปลาสวาย (Pangasianodon hypophthalmus) _ ปลาเสือขางลาย (Systomus partipentazona) _ ปลาสังกะวาดเหลือง (Pangasius macronema) _ ปลาแขยงขางลาย (Mystus mysticetus) _ ปลาเข็ม (Dermogynys siamensis) _ ปลาชะโด (Channa micropeltes) _ ปลาชะโอน (Ompok bimaculatus) _ ปลาบูทราย (Oxyeleotris marmorata) _ ปลานิล (Oreochromis niloticus)

45 _ ปลาฉลาด (Notopterus notopterus) _ ปลาพรหม (Osteochilus melanopleurus) _ ปลาสรอยนกเขา (Osteochilus hasseltii) _ ปลาโรฮู (Labeo rohita) _ ปลากระสง (Channa lucius) _ ปลาหมอชางเหยียบ (Pristolepis fasciata) _ ปลากระดี่หมอ (Trichogaster trichopterus) _ ปลาสลิด (Trichogaster pectoralis) _ ปลากริม (Trichopsis vittata) _ ปลากราย (Chitala chitala) _ ปลาแขยงใบขาว (Mystus cavasius) _ ปลาตะโกก (Cyclocheilichthys enoplos) _ ปลากระมัง (Puntioplites proctozysron) _ ปลาตามิน (Amblyrhynchichthys truncates) _ ปลากระสูบขีด (Hampala macrolepidota) _ ปลาเสือพนน้ำ (Toxotes chatareus) _ ปลาตะเพียนขาว (Barbodes gonionotus) _ ปลาตะเพียนทอง (Barbodes altus) _ ปลาแรด (Osphronemus goramy) _ ปลากาดำ (Labeo chrysophekadion)

U .⌦. มปลาที สี่ ญพู นธั ไปแลุ วจากบ งบอระเพึ ด็ 66 ชนดิ ในจำนวนนเปี้ นชน ดทิ สี่ ญพู นธั ไปแลุ ว จากประเทศไทย (extinct) 3 ชนิดคือ _ ปลาหางไหม (Balantiocheilus melanopterus) _ ปลาหวีเกด (Platytropius siamensis) _ ปลาเสือตอลายใหญ (Coius microlepis) ปลาที่อยูในสถานภาพใกลสูญพันธุ (endangered) ไดแก _ ปลาเคาดำ (Wallago leerii) ปลาทมี่ แนวโนี มส ญพู นธั ุ (Vulnerable) ไดแก  _ ปลากดเหลือง (Hemibagrus nemurus) _ ปลาหมูหางแดง (Botia eos) _ ปลาแดง (Micronema bleekeri) _ ปลาดุกดาน (Clarias batrachus) _ ปลานวลจันทรน้ำจืด (Cirrhinus microlepis)

46 _ ปลาน้ำเงิน (Kryptopterus apogon) _ ปลาจิ้มฟนจระเขยักษ (Doryichthys boaja) _ ปลาปกเปา (Tetraodon suvatti) ปลาที่ถูกคุกคามในแหลงที่อยูอาศัยตามธรรมชาติ (threatened in the wild) ไดแก _ ปลาสวาย (Pangasianodon hypophthalmus) ปลาที่อยูในสถานภาพขอมูลไมเพียงพอ (data deficient) ไดแก _ ปลาแปบ (Oxygaster pointoni)

U  ปจจ บุ นความหลากหลายชนั ดของปลาในบิ งบอระเพึ ดม็ แนวโนี มลดลง พนธั ปลาหายากุ ทคาดวี่ าส ญพู นธั ไปแลุ วจากถ นทิ่ อยี่ ตามธรรมชาตู ิ เนองจากมื่ การคี กคามอยุ างต อเน องเปื่ นเวลา นาน ซึ่งการคุกคามดังกลาว ไดแก _ การชะลางและตกค างของสารเคม กำจี ดศั ตรั พู ชื ไดแก  การใชไฮโดรเจนซ ลเฟนั 35 สำหรับกำจัดหอยเชอรี่ _ บรเวณทิ องน ้ำของบงบอระเพึ ด็ มตะกอนที เปี่ นซากพ ชตกตะกอนหมื กหมมอยั มากู เปนเวลานาน เปนผลใหทองน้ำหลายแหงในบึงบอระเพ็ดขาดออกซิเจน _ มพี นธั ไมุ น ้ำหนาแนนมากเก นไปในบริ เวณบิ งบอระเพึ ด็ _ การจับสัตวน้ำโดยใชเครื่องมือผิดกฎหมายอยูเปนประจำ เชน การใชไฟฟาช็อต และการใชยาเบื่อ  จากผลการศึกษาโครงการพัฒนาบึงบอระเพ็ด ในป พ.ศ. 2545 พบสัตวหนาดิน (Benthos) จำนวน 3 ไฟลัม คือ Annelida จำนวน 2 ครอบครัว 2 ชนิด Arthropoda จำนวน 11 ครอบครวั 11 ชนดิ และ Mollusca จำนวน 6 ครอบครวั 8 ชนดิ ซงสึ่ ตวั หน าด นในกลิ มไสุ เด อนื น้ำจืด (Oligochaeta) ในไฟลัม Annelida เปนสัตวหนาดินที่พบมากที่สุด (ภาคผนวก ง) . แพลงกตอนเป นส งมิ่ ชี วี ตขนาดเลิ ก็ ทอาศี่ ยอยั ในนู ้ำและสามารถเคลอนไหวโดยอาศื่ ยั กระแสลม กระแสน้ำ หรอบางประเภทจะสามารถเคลื อนทื่ ไดี่ ด วยต วมั นเองั ในการตรวจเอกสาร ยอนหล งั โดยมการศี กษากึ อนท การบี่ รณะบู งบอระเพึ ดในป็  พ.ศ. 2526 และ 2528 เปนข อม ลู พนฐานสภาพธรรมชาตื้ ดิ งเดั้ มิ และการศกษาหลึ งจากการบั รณะบู งบอระเพึ ด็ ในป  พ.ศ. 2535– 2536 ครบรอบฤดกาลู เปนข อม ลสรู ปหลุ งจากมั การบี รณะบู งบอระเพึ ด็ ในป  พ.ศ. 2528 และ หลงจากบั รณะบู งบอระเพึ ดแล็ ว พบจำนวนแพลงกตอนพ ชลดลงจากื 69 ชนดิ เปน 26 ชนดิ ใน

47 ชวงเวลากอนการบูรณะบึงบอระเพ็ด และเพิ่มเปน 28 ชนิด หลังบูรณะบึงบอระเพ็ด ตอมาในป พ.ศ. 2545 จากผลการศึกษาโครงการพัฒนาบึงบอระเพ็ด โดยกรมประมง พบวามีเพิ่มขึ้นเปน 43 ชนิด สวนด านแพลงก ตอนส ตวั น นั้ ในป  พ.ศ. 2526–2528 ซงเปึ่ นป ก อนการบ รณะบู งบอระเพึ ด็ พบจำนวน 25–26 ชนิด และเพิ่มเปน 28 ชนิด ตอมาป พ.ศ. 2545 พบแพลงกตอนสัตว 26 ชนิด (ภาคผนวก จ)  จากรายงานของสำนกงานนโยบายและแผนสั งแวดลิ่ อม ในป  พ.ศ. 2537 แสดงวาพบ สัตวเลื้อยคลาน 53 ชนิด มีสัตวเลื้อยคลาน 3 ชนิด ที่อยูในสถานภาพหายากและใกลสูญพันธุ ไดแก จระเข (Crocodylys siamensis) งูไซ (Enhydris bocourti) และงูสายรุงดำ (Enhydris smithi) ตอมา ในป  พ.ศ. 2545 จากรายงานของกรมชลประทาน พบวา มจำนวนสี ตวั เล อยคลานื้ ลดลงเหลือ 39 ชนิด หรือรอยละ 65 ของทั้งหมดที่เคยพบในพื้นที่ (ภาคผนวก ฉ) สัตวสะเทินน้ำสะเทินบกจากที่ไดสำรวจพบ 14 ชนิด ซึ่งมีสถานภาพหายากและใกล สูญพันธุ 1 ชนิด คือ กบน้ำเค็มหรือกบน้ำกรอย (Rana cancrivora) ตอมาพบวามีจำนวน 12 ชนิด ซ่ึงลดลงเหลือรอยละ 70.59 ของทั้งหมดที่เคยพบในพื้นที่ (ภาคผนวก ช) นอกจากนี้ยังมีรายงานวาพบสัตวเลี้ยงลูกดวยนม 55 ชนิด มีชนิดใกลสูญพันธุ 3 ชนิด คือ ชะมดเช็ด (Viverricula indica) เสือปลา (Felis viverrina) และชนิดที่ถูกคุกคาม 2 ชนิด คือ ชะมดแผงสันหางดำ (Viverra megaspila) และแมวปลาหรือเสือกระตาย (Felis chaus) ตอมาพบว าม จำนวนลดลงเหลี อื 10 ชนดิ ซงคึ่ ดเปิ นร อยละ 17.86 ของทงหมดทั้ เคยสำรวจพบี่ ในพื้นที่ (ภาคผนวก ซ)

48

 .   ⌫  .⌦ 

.  ⌫⌦.

  .⌦ 

  . 

. ชุมชนโดยรอบบึงบอระเพ็ด ประกอบดวย 9 ตำบล ใน 3 อำเภอ ไดแก  ตำบลเกรยงไกรี ตำบล แควใหญ  ตำบลพระนอน ตำบลหนองปลงิ อำเภอ เมือง ตำบลทับกฤช อำเภอชุมแสง และตำบล ทาตะโก ตำบลพนมรอก ตำบลพนมเศษ ตำบล วังมหากร อำเภอทาตะโก โดยมีสภาพทั่วไปของ พนทื้ สี่ วนใหญ เป นท ราบเรี่ ยบี หรอคื อนข างราบเร ยบี ชมชนเหลุ าน ตี้ งอยั้ บนทู ราบลี่ มรุ มฝิ งแม น ้ำนาน และ ภายในพื้นที่ยังมีแหลงน้ำขนาดเล็กประเภทหวย หนอง คลอง บงึ กระจายอยทู วไปั่ การตงถั้ นฐานของประชากรกระจิ่ กตุ วอยั รู มแมิ น ้ำนานฝ งตะว นออกั พนทื้ ของชี่ มชนมุ ลี กษณะเปั นท ลี่ มตุ ่ำมนี ้ำทวมข งในฤดั นู ้ำหลาก การคมนาคมของชมชนอาศุ ยทางั หลวงแผนด นหมายเลขิ 11 ซงเปึ่ นเส นทางสายประธานของภาคเหน อื ทางทศตะวิ นออกของชั มชนุ สวนทางตอนเหนือของชุมชนมีทางหลวงแผนดินหมายเลข 1118 เชื่อมกับอำเภอบางมูลนาก นอกจากนี้ยังมีเสนทางรถไฟสายเหนือตัดผานชุมชนในแนวเหนือ–ใต และถนนสายนครสวรรค– ทาตะโก ทางหลวงหมายเลข 3004 ประชากรในบริเวณ 3 อำเภอที่อยูโดยรอบบึงบอระเพ็ดในป พ.ศ. 2543 มีจำนวน รวมกันทั้งหมด 70,303 คน จำแนกเปนหญิง 36,179 คน และเปนชาย 34,124 คน จำนวน ครัวเรือนทั้งหมด 18,458 ครัวเรือน โดยมีขนาดครัวเรือนเฉลี่ย 3.81 คน/ครัวเรือน สวนการ เปลี่ยนแปลงประชากรในรอบ 8 ป (ป พ.ศ. 2536–2543) มีอัตราการเปลี่ยนแปลงไมมากนัก คดเปิ นร อยละ 0.47 ทงน้ั เนี้ องจากพื่ นทื้ ดี่ งกลั าวม การพี ฒนาทางเศรษฐกั จสิ งคมอยั างค อยเป น คอยไป ซึ่งสงผลกระทบตอการเปลี่ยนแปลงของประชากรคอยขางนอย โดยในป พ.ศ. 2543 ประชากรจำนวนดงกลั าวจำแนกออกเป นประชากรในเขตอำเภอเม องนครสวรรคื  จำนวน 29,213

51 คน อำเภอชมแสงุ 10,006 คน และอำเภอทาตะโก 31,084 คน ดงรายละเอั ยดแสดงี ในตารางที่ 4 การวิเคราะหการคาดการณประชากรในอนาคต โดยอาศัยวิธีการวิเคราะหแบบ Exponential พบวาในอนาคตป พ.ศ. 2563 จะมีประชากรในเขตโดยรอบบึงบอระเพ็ดจำนวน 86,233 คน คิดเปนอัตราสวน 1.23 ตอ 1 ของประชากรในป พ.ศ. 2543 หรือเพิ่มเฉลี่ยรอยละ 1.0 ตอป

.⌫      ⌫ ⌦.

อำเภอ ตำบล จำนวนประชากร จำนวนครัวเรือน ขนาดครวเรั อนเฉลื ยี่ (คน)(ครอบครัว)(คน/ครัวเรือน) เมองื เกรยงไกรี 5,569 1,382 4.03 แควใหญ 2,417 535 4.52 พระนอน 8,327 2,250 3.70 หนองปลงิ 12,900 4,181 3.09 ชมแสงุ ทับกฤช 10,006 2,388 4.19 ทาตะโก ทาตะโก 12,113 2,852 4.25 พนมรอก 6,652 1,793 3.71 พนมเศษ 5,460 1,396 3.91 วงมหากรั 6,859 1,681 4.08 รวม 70,303 18,458 3.81 แหลงขอมูล : สำนกบรั หารการทะเบิ ยนี กองทะเบยนราษฎรี  กรมการปกครอง กระทรวง มหาดไทย; ธนวาคมั 2543

 สภาพเศรษฐกิจของชุมชนบริเวณโดยระบบบึงบอระเพ็ดขึ้นอยูกับภาคการคาและ พาณชยกรรมทิ ยี่ งคงมั ความสี มพั นธั ก บภาคเกษตรกรรมั เชน ทำนา ทำไร  เลยงสี้ ตวั และการประมง ธุรกิจพาณิชยกรรมในเมือง สวนใหญเปนกิจการคาปลีกและการบริการ ซึ่งไดแก รานคาของชำ รานขายเส อผื้ า รานขายอาหารและเคร องดื่ มื่ กจการมิ ขนาดเลี กใช็ แรงงานในคร วเรั อนื ใหบร การิ แกประชาชนในท องถ นิ่ และชมชนเกษตรกรรมใกลุ เค ยงี กจกรรมดิ านอ ตสาหกรรมยุ งไมั ม บทบาที สำคัญตอเศรษฐกิจของชุมชนอยางเดนชัด เนื่องจากเปนอุตสาหกรรมแปรรูปการเกษตร ขั้นพื้นฐานที่มีขนาดเล็กและการจางงานต่ำ ไดแก อุตสาหกรรมผลิตอิฐแดง อิฐบล็อค โรงสี

52 แปรรูปไม อาหารและเครื่องดื่ม สวนอุตสาหกรรมบริการ ไดแก กิจการซอม เครื่องจักรยนตและอุปกรณทางการเกษตร ผลิตภัณฑคอนกรีต หลอพระขนาดเล็ก และแบงบรรจุกาซปโตรเลียมเหลว ⌫⌦. พื้นที่บึงบอระเพ็ด 132,737 ไร มีสภาพการใชที่ดินในพื้นที่ ดังนี้

U ⌫     ไดแก  พนทื้ ที่ ใชี่ ประโยชน ทางการเกษตรกรรม โดยมการจี ดการปรั บปรั งพุ นทื้ ี่ เพอความื่ เหมาะสมกบสภาพแวดลั อมและการใช ประโยชน ท ดี่ นิ จากการศกษาในพึ นทื้ บี่ งบอระเพึ ดพบว็ า มีเนื้อที่ที่ใชประโยชนทางดานการเกษตร ประมาณ 76,662 ไร หรือรอยละ 57.75 ของพื้นที่ บึงบอระเพ็ด ซึ่งสามารถแยกตามประเภททางเกษตรกรรมได ดังนี้

D ⌫  ไดแก พื้นที่ที่ใชปลูกขาวแบบนาหวานน้ำตม ซึ่งพื้นที่ดังกลาวนี้มักอยูรอบๆ บึงบอระเพ็ดและพื้นที่แองต่ำ ในฤดูฝนมีน้ำจากแมน้ำไหลหลาก และน้ำจากพื้นที่ตอนบนของ ลมนุ ้ำไหลบาลงมาท วม และแชข งเปั นเวลานาน 4–5 เดอนื ดนทิ พบในบรี่ เวณทิ ปลี่ กขู าวนาหว านน ี้ สวนมาก ไดแก ดินชุดชุมแสง (Cs) ราชบุรี (Rb) พิมาย (Pm) ดินตะกอนน้ำทับถม (AC) และ ชยนาทั (Cn) ตามลำดบั ซงมึ่ เนี อทื้ ที่ งหมดประมาณั้ 76,273 ไร  หรอื รอยละ 57.48 ของพนทื้ ี่ บึงบอระเพ็ด

D ⌫ ไดแก  พนทื้ ที่ ใชี่ ปล กพู ชไรื  พชทื นี่ ยมปลิ กู ไดแก  ออย แตงโม เพอเปื่ นรายได เสร มิ ของเกษตรกรกอนทำนาปรัง โดยมีพื้นที่ประมาณ 193 ไร หรือ รอยละ 0.15 ของพื้นที่ทั้งหมด

D ⌫⌫.     ไดแก พื้นที่ที่ใชเพาะลี้ยงปลา ซึ่งเปนพื้นที่ที่มีการจัดการและปรับปรุงพื้นที่ให เหมาะสมเพอสามารถเพาะเลื่ ยงปลากลี้ าวค อมื การขี ดบุ อล กึ 1–2 เมตร และทำคนขอบบั อกว าง 1–2 เมตร การเลยงปลานี้ ยมนำลิ กปลาู ปลอยลงส บู อเล ยงี้ ปลาทนี่ ยมเลิ ยงี้ ไดแก  ปลานลิ ปลา ทบทั มิ ปลาดกุ ปลาสวาย ปลาชอน ปลาสลดิ ปลาแรด และปลาเสอื ซงเลึ่ ยงโดยการใหี้ อาหาร สำเร็จ และอาหารผสมที่เกษตรกรจัดเตรียมดวยตนเอง พื้นที่เพาะเลี้ยงสวนใหญอยูบริเวณ ตอนเหนือของบึงบอระเพ็ด บริเวณที่ดินตะวันออกของสถานีบึงบอระเพ็ด ซึ่งพบบอเลี้ยงปลา บนชุดดินชุมแสง (Cs) สิงหบุรี (Sin) ชัยนาท (Cn) และดินตะกอนทับถม (AC) พื้นที่บอเลี้ยง ปลามีเนื้อที่ประมาณ 194 ไร หรือรอยละ 0.5 ของพื้นที่บึงบอระเพ็ด

53 U ⌫     ไดแก  พนทื้ ที่ มี่ ไมี ย นตื นท งทั้ ที่ เปี่ นต นไม ธรรมชาต ิ และไมท ปลี่ กขู นเปึ้ นจำนวน มากและสามารถเหนความแตกต็ างของร ปรู าง ความแตกตางของส ี และความหยาบละเอยดของี ภาพที่ปรากฏในภาพถายทางอากาศแตกตางไปจากพื้นที่เกษตรกรรม และการตรวจสอบ ภาคสนาม พบพนทื้ ที่ จำแนกไดี่ เป นพ นทื้ ปี่ าไม ประเภทป าเบญจพรรณ (Mixed Deciduous forest : F201) จากการสำรวจพบวาเป นป าเบญจพรรณท มี่ ไมี ไผ จำนวนมาก และพบในพนทื้ เขาหี่ นปิ นู ทางตะวนออกของขอบบั งบอระเพึ ด็ มเนี อทื้ ประมาณี่ 735 ไร  หรอรื อยละ 0.55 ของบงบอระเพึ ด็

U  ⌫  .  .         ไดแก พื้นที่ที่มีสิ่งกอสรางเปนอาคารพาณิชย บานที่อาศัย รานคา และสถานที่ราชการ ซึ่งปกติมักอยูรวมกันเปนกลุมกอน หรือบานเรียงรายขนานไปกับถนน มีขอบเขตที่เห็นไดชัดเจน และสามารถวางขอบเขตไดในภาพถายทางอากาศ หรือแผนที่ จากการศึกษาพบวามีเนื้อที่ ประมาณ 7,481 ไร  หรอประมาณรื อยละ 5.63 ของพนทื้ บี่ งบอระเพึ ด็ ซงประกอบดึ่ วยพ นทื้ ที่ อยี่ ู อาศัยและไมผล 1,944 ไร และสถานที่ราชการและสถาบัน 5,537 ไร

U  ⌫   ⌫  ไดแก  พนทื้ ลี่ มแอุ งต ่ำขอบบงบอระเพึ ด็ พนทื้ บรี่ เวณนิ ในฤดี้ ฝนมู นี ้ำทวมข งเปั นเวลานาน แตในฤด แลู งม ปรี มาณนิ ้ำแชข งไมั ส งนู กั พนทื้ ลี่ มนุ เปี้ นบร เวณของชิ ดดุ นชิ มแสงุ (Cs) และดนิ ตะกอนน้ำทบถมั (AC) พนทื้ นี่ มี้ เนี อทื้ รวมที่ งหมดประมาณั้ 33,612 ไร  หรอรื อยละ 25.32 ของพนทื้ ี่ บึงบอระเพ็ด โดยแบงออกเปนประเภทยอยไดดังนี้ _ พนทื้ ผี่ วนิ ้ำของบงบอระเพึ ด็ : w : ไดแก  บรเวณพิ นทื้ ที่ เปี่ นพ นทื้ กี่ กเกั บน็ ้ำผวดิ นิ ที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติหรือถูกสรางขึ้น จากการศึกษาพบวาพื้นที่น้ำมีเนื้อที่รวมประมาณ 21,271 ไร หรือรอยละ 16.37 ของพื้นที่บึงบอระเพ็ด _ พื้นที่เกาะในบึงบอระเพ็ด : มีเนื้อที่ประมาณ 1,742 ไร หรือ รอยละ 1.31 _ พื้นที่นาบัวหรือวัชพืชโดยรอบบึง : มีเนื้อที่ประมาณ 8,815 ไร รอยละ 6.64 ของพื้นที่บึงบอระเพ็ด _ แมน ้ำลำคลอง : มเนี อทื้ ประมาณี่ 1,257 ไร  หรอรื อยละ 0.95 ของพนทื้ บี่ งบอระเพึ ด็ _ แหลงน้ำอื่นๆ : ไดแก แหลงน้ำผิวดินที่มนุษยสรางขึ้นเพื่อกักเก็บน้ำ ซึ่งอาจมี ลักษณะของการเก็บกักน้ำตางกันไปตามประเภทของการนำน้ำไปใชประโยชน เชน เก็บไวใน คลองสงน ้ำ บอหร ออื างเก บน็ ้ำ เปนต น จากการศกษาพบวึ าม แหลี งน ้ำทสรี่ างข นประเภทอึ้ างเก บ็ น้ำ (Reservoir : W201) บรเวณตอนบนของพิ นทื้ บี่ งบอระเพึ ด็ ซงมึ่ เนี อทื้ ประมาณี่ 70 ไร  หรอื รอยละ 0.05 ของพื้นที่บึงบอระเพ็ด _ พื้นที่เบ็ดเตล็ด ประมาณ 13,974 ไร หรือรอยละ 10.53 ของพื้นที่บึงบอระเพ็ด

54 .⌫  .⌫⌦.

ประเภทการใชประโยชนที่ดิน เนื้อที่ ไร รอยละ 1. พนทื้ เกษตรกรรมี่ 76,662 57.44 1.1 นาขาว 76,273 57.15 1.2 พืชไร 193 0.14 1.3 บอเลี้ยงปลา 196 0.15 2. พื้นที่ปาไม 735 0.55 3. ชุมชนและสิ่งปลูกสราง 7,481 5.61 3.1 ที่อยูอาศัย 1,944 1.46 3.2 สถานที่ราชการ 5,537 4.15 4. พนทื้ ลี่ มและพุ นทื้ นี่ ้ำ 33,612 25.18 4.1 พื้นที่ผิวน้ำ 21,728 16.28 4.2 เกาะ 1,742 1.3 4.3 นาบัว 8,815 6.61 4.4 แมน้ำ ลำคลอง 1,257 0.94 4.5 แหลงน ้ำอนๆื่ 70 0.05 5. พนทื้ เบี่ ดเตล็ ด็ 13,974 10.47 รวม 133,464 100%

55   .⌦ 

_ ปญหาการบ กรุ กครอบครองพุ นทื้ ี่ บรเวณรอบๆิ บงบอระเพึ ด็ เนองจากพื่ นทื้ โดยรอบี่ บงบอระเพึ ดม็ ความอี ดมสมบุ รณู ค อนข างส งู ทำให  ราษฎรบกรุ กพุ นทื้ บรี่ เวณรอบๆิ บงบอระเพึ ด็ และ ทำการจับจองพื้นที่ทำกินในเขตหวงหามของ บึงบอระเพ็ด _ ปญหาความเส อมโทรมของสภาพื่ แวดลอมทางธรรมชาต ของบิ งบอระเพึ ด็ สบเนื องื่ จากปญหาการบ กรุ กพุ นทื้ ของราษฎรี่ ทำใหเก ดิ การทำลายทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอมของบึงบอระเพ็ด เปนผลใหบึงบอระเพ็ด เสื่อมโทรมลงอยางรวดเร็ว และเปนการทำลายทัศนียภาพอันงดงามของบึงบอระเพ็ดดวย _ ปญหาการต นเขื้ นของบิ งบอระเพึ ด็ บงบอระเพึ ดม็ ลำนี ้ำสาขาทไหลลงบี่ งบอระเพึ ด็ อยมากมายู เชน แมน ้ำนาน คลองบอระเพด็ คลองบอน และอนๆื่ ทำใหเก ดการพิ ดพาตะกอนั ในแมน้ำลงสูบึง เกิดปญหาการตื้นเขินและปริมาตรความจุของบึงบอระเพ็ดลดลง _ ปญหาการล กลอบจั บสั ตวั น ้ำและนกน้ำ ในบงบอระเพึ ดม็ สี ตวั น ้ำและนกน้ำอาศยั อยูเปนจำนวนมากจึงมีการลักลอบจับสัตวน้ำและนกน้ำในพื้นที่หวงหาม จนทำใหมีจำนวน ลดนอยลงและสัตวบางชนิดสูญพันธุ _ ปญหาภัยแลง ในหนาแลงราษฎรที่อาศัยอยูรอบๆ บึงบอระเพ็ด ซึ่งมีอาชีพ เกษตรกรรม จะทำการชกนั ้ำจากบงบอระเพึ ดเข็ าส คลองธรรมชาตู เพิ อทำการเกษตรและอื่ ปโภคุ บริโภค จนเกิดภาวะขาดแคลนน้ำในบึงบอระเพ็ด _ ปญหาน ้ำทวมข งพั นทื้ เพาะปลี่ กบรู เวณรอบๆิ บงึ เกดจากกรณิ ที มี่ ปรี มาณฝนตกิ มากเกนไปิ การระบายน้ำออกจากบงบอระเพึ ดลงส็ แมู น ้ำเจาพระยาไม ท นั ทำใหน ้ำในลำน้ำสาขา ของบึงบอระเพ็ดเกิดการเออลน และทวมพื้นที่เพาะปลูกรอบๆ บึง และลำน้ำสาขา

56 _ ปญหาด านบร หารและการจิ ดการนั ้ำในบงบอระเพึ ด็ เกดจากการทิ ไมี่ ม ี การดำเนนการดิ านองค กรในการบร หารจิ ดการนั ้ำในบงบอระเพึ ดท็ เปี่ นร ปธรรมู ทำให  เกิดปญหาดังกลาว จากสภาพปญหาท เกี่ ดขิ นตึ้ อเน องมาเปื่ นเวลานาน จงหวั ดนครสวรรคั จ งไดึ จ ดสั มมนาั วิสัยทัศนการพัฒนาบึงบอระเพ็ด เมื่อวันที่ 22 มิถุนายน พ.ศ. 2543 ณ ศูนยวิทยพัฒนา มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช นครสวรรค เพื่อรับฟงความคิดเห็นจากบุคคลกลุมอาชีพตางๆ ทั้งจากภาครัฐ เอกชน องคกรประชาชน และประชาชนทั่วไปในการพัฒนาบึงบอระเพ็ด ซึ่ง จากผลการสัมมนาดังกลาว มีความคิดเห็นรวมกันวา การพัฒนาบึงบอระเพ็ดอยางยั่งยืนนั้น ควรจะเปนการพัฒนาที่เกิดความสมดุล สอดคลองเกื้อกูลกันใน 5 ประเด็น ไดแก _ พัฒนาเพื่อใหเปนแหลงเพาะพันธุสัตวน้ำ และสงเสริมการประมง _ พัฒนาเพื่อใหเปนแหลงน้ำเพื่อการเกษตร การอุปโภคบริโภค _ พัฒนาเพื่อใหเปนแหลงสงวนพันธุสัตวปา และศึกษาธรรมชาติ _ อนุรักษและฟนฟูสภาพแวดลอมทางธรรมชาติและระบบนิเวศของบึงบอระเพ็ด _ พฒนาและสั งเสร มการทิ องเท ยวเชี่ งอนิ รุ กษั 

57 

กรมชลประทาน. 2545. รายงานฉบบกลางการศั กษาโครงการพึ ฒนาบั งบอระเพึ ด็ จงหวั ดั นครสวรรค. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรมชลประทาน. 2545. สรปผลการสำรวจทรุ พยากรปั าไม / สตวั ป า การศกษาโครงการึ พัฒนาบึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 44 หนา. กรมชลประทาน. คุณภาพน้ำเพื่อการชลประทาน. กระทรวงเกษตรและสหกรณ กรมพัฒนาที่ดิน. 2527. แผนการใชที่ดินจังหวัดนครสวรรค. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯุ . กรมพัฒนาที่ดิน. 2528. รายงานการสำรวจดินจังหวัดนครสวรรค. กรุงเทพฯ. กรมอุตุนิยมวิทยา. 2534. รายงานภูมิอากาศจังหวัดนครสวรรค. กระทรวงคมนาคม. กองประมงน้ำจืด. 2536. การสำรวจชีวประมงในบึงบอระเพ็ดหลังการลดระดับน้ำเพื่อ ปรับปรุง. กรมประมง. กระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรุงเทพฯ. กองอนุรักษสัตวปา. 2526. การศึกษาประชากรและการสรางรังวางไขของนกในเขต หามลาสัตวปาบึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค. กรมปาไม. นครสวรรค. กองอนุรักษสัตวปา. 2526. ผลการสำรวจนกบริเวณเขตหามลาสัตวปาบึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค. กรมปาไม. นครสวรรค. การทองเท ยวแหี่ งประเทศไทย . 2532. การศกษาเบึ องตื้ นเพ อวางแผนพื่ ฒนาการทั องเท ยวี่ จังหวัดนครสวรรค/อุทัยธานี/ชัยนาท/สิงหบุรี. สถาบันวิจัยวิทยาศาสตรและ เทคโนโลยแหี งประเทศไทย . การไฟฟาสวนภูมิภาค. 2534. บรรยายสรุปผลการดำเนินงานประจำป พ.ศ. 2534. นครสวรรค. คณะสิ่งแวดลอมและทรัพยากรศาสตร มหาวิทยาลัยมหิดล. 2537. รายงานฉบับสุดทาย การจัดทำแผนการจัดการการอนุรักษสิ่งแวดลอมธรรมชาติบึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค เลมที่ 1. สำนักงานนโยบายและแผนสิ่งแวดลอม. นครสวรรค.

58 คีรี กออนันตกุล, ชวลิต วิทยานนท, อภิชาต เติมวิชาการ และชัยศิริ ศิริกุล. 2543. พรรณปลาในบึงบอระเพ็ด (ลุมแมน้ำเจาพระยา). กองประมงน้ำจดและกลื มุ อนุกรมวิธานสัตวน้ำจืด สถาบันพิพิธภัณฑสัตวน้ำ กรมประมง. กระทรวงเกษตรและ สหกรณ. 81 หนา. ชวลติ วทยานนทิ , จรลธาดาั กรรณสตู และจารจุ นติ  นภตะภี ฏั . 2540. ความหลากหลายชนดิ ของปลาน้ำจืดในประเทศไทย. สำนักงานนโยบายและแผนสิ่งแวดลอม. กรุงเทพฯ. 102 หนา . เต็ม สมิตินันทน. 2544. ชื่อพรรณไมแหงประเทศไทย. กรมปาไม. 810 หนา. วราภรณ พรหมพจน. 2526. การศกษาชนึ ดิ ปรมาณของแพลงคิ ตอน และคณสมบุ ตั นิ ้ำ ในบึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค. วิทยานิพนธปริญญาโท, มหาวิทยาลัย เกษตรศาสตร. กรงเทพฯุ . วิโรจน นุตพันธุ. 2544. สัตวสะเทินน้ำสะเทินบกในประเทศไทย. บานและสวน. กรุงเทพฯ. 189 หนา . สถานประมงนี ้ำจดจื งหวั ดนครสวรรคั . 2533. รายงานเรองหลื่ กเกณฑั ในการด แลปู องก นการั ขยายตัวของชุมชนแออัด. นครสวรรค. สถานีประมงน้ำจืดจังหวัดนครสวรรค. 2546. พันธุปลาในบึงบอระเพ็ด (จากรายงานการ สำรวจพันธุปลาระหวางป 2544–2546). นครสวรรค. สมาน พาณชยิ พงส  และปราโมทย  เหมศรชาตี .ิ 2525. เขตภมู อากาศการเกษตรของประเทศิ ไทย. สำนกงานเกษตรอำเภอเมั องนครสวรรคื . 2534. รายงานประจำป  2534. กรมสงเสร มการเกษตริ . กระทรวงเกษตรและสหกรณ. สำนักงานจังหวัดนครสวรรค. 2535. บรรยายสรุปจังหวัดนครสวรรค. นครสวรรค. สำนักงานประปาเขต 10 นครสวรรค. 2534. บรรยายสรุปผลการดำเนินงานประจำป พ.ศ. 2534. สำนักงานพาณิชยจังหวัดนครสวรรค. 2534. ขอมูลการตลาดจังหวัดนครสวรรคประจำป พ.ศ. 2534. นครสวรรค. สำนักงานศึกษาธิการจังหวัดนครสวรรค. 2535. ขอม ลการศู กษาึ การศาสนา และการ วัฒนธรรมประจำป พ.ศ. 2535 จังหวัดนครสวรรค. นครสวรรค. สำนักงานอุตสาหกรรมจังหวัดนครสวรรค. 2534. ทำเนยบโรงงานอี ตสาหกรรมจุ งหวั ดั นครสวรรค. สำนักงานปลัดกระทรวง. กระทรวงอุตสาหกรรม. นครสวรรค. องคการสวนพฤกษศาสตร . 2542. พรรณไมน ้ำบงบอระเพึ ด็ . สำนกนายกรั ฐมนตรั .ี 132 หนา . อมรรัตน เสริมวัฒนากุล. 2527. การแพรกระจายของพันธุไมน้ำและสัตวที่อาศัยกับ พนธั ไมุ น ้ำในบงบอระเพึ ด็ จงหวั ดนครสวรรคั . วทยานิ พนธิ ปร ญญาโทิ , มหาวทยาลิ ยั เกษตรศาสตร. กรงเทพฯุ .

59 โอภาส ขอบเขตต. 2541. ปกษีวิทยาภาคสนาม (Field Ornithology). ภาควชาิ ชีววิทยาปาไม คณะวนศาสตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร. 105 หนา.

Hashimoto, M. 1991. Guidelines of Lake Management Vol.2 Socio-Economic Aspects of Lake Reservoirs Management. International Lake Environment. Committee and United Nations Environment Program. Japan. Jorgensen, S.E. and Loffler, H 1990. Guideline of Lake Management Vol.3 Lake Shore Management. International Lake Environment Committee and United Nations Environment Program. Japan. Jorgensen, S.E and Vollenweider, R.A.1989. Guideline of Lake Management Vol.1 Principle of Lake Management. International Lake Environment Committee and United Nations Environment Program. Japan. Khobkhet, O. 1998. Bird of Bung Boraphet. Office of Environmental Policy and Planning. Bangkok. 215 p. Lekakul, B. and Mcneely J.A.1977. Mammals of Thailand. 758 p. Lekakul, B. and Round, P.D.. 1991. A Guide to the Birds of Thailand. Saha Karn Bhaet. Bangkok. 457 p. Matsui, S. 1991. Guidelines of Lake Management Vol.4 Toxic Substances Management in Lake and Reservoirs. International Lake Environment Committee and United Nations Environment Program. Japan. Robson, C. 2002. A Field Guide to The Birds of Thailand. Asia Books. Bangkok. 272 p. Stuart, B.L., Peter Paul van Dijk and Hendrie, D.B. 2001. Photographic Guide to the Turtles of Thailand, Laos, Vietnam and Combodia. Wildlife Conservation Society. 84 p. http://www.Fishbase.org http://www.ARCBC.org http://bdm.oepp.go.th

60   .⌫⌫⌦. .     .⌫⌫⌦. ⌦   .  .  ⌫  ⌫  .⌦  .     . .⌫⌫ .⌦       ...⌫⌫ .⌦   .⌫⌫ .⌦   .     ⌫  ⌫   .⌦   .⌫.⌫⌫ .⌦   

.   ⌫  ⌫  .⌦  .   ประเภท (TYPE) : EMERGENT = พืชโพลพนน้ำ LOATING = พืชลอยบนผิวน้ำ SUBMERGE = พืชอยูใตน้ำ MARGINAL = พืชชายน้ำ ลักษณะนิสัย (HABIT) : AqF = Aquatic Fern (ผักกูดที่อาศัยอยูในน้ำ) AqH = Aquatic Herb (ไมลมลุกที่อาศัยอยูในน้ำ) Alg = Algae (สาหราย) C = Climber (ไมเล อยื้ , ไมเถา )

แสดงชนิดพืชไมน้ำที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชื่อวิทยาศาสตร ชื่อทองถิ่น ประเภท

Family Alismataceae Limnocharis flava ตาลปตรฤๅษี, MARGINAL TYPE บอนจีน Family Amaranthaceae Alternanthera paronichyoides ผักเปด MARGINAL TYPE Alternanthera philoxeroides ผักเปด MARGINAL TYPE Alternanthera sessilis ผกเปั ดไทย MARGINAL TYPE Alternanthera triandra ผักเปด EMERGENT TYPE Amaranthus viridis ผกโขมั , ผกขมหั ดั MARGINAL TYPE Family Apiaceae (Umbelliferae) Centella asiatica บัวบก MARGINAL TYPE Hydrocotyle umbellata แวนแก ว MARGINAL TYPE Oenanthe javanica ผักชีลอม MARGINAL TYPE Family Araceae Acorus calamus วานน้ำ MARGINAL TYPE Colocasia esculenta บอน,เผือก MARGINAL TYPE Lasia spinosa ผกหนามั MARGINAL TYPE

62 Cr = Creeping Herb (ไมลมลุกที่ลำตนทอดคลานไปตามดิน หิน หรือลำตนไม) Ex = Exotic (มาจากตางประเทศ) H = Herb (ไมลมลุก) HC = Herbaceous Climber (ไมเถาล มล กุ ) G = Grass (หญารวมทั้งกกตางๆ) S = Shrub (ไมพุม) ST = Shrubby Tree (ไมตนขนาดเล็ก) T = Tree (ไมยืนตน) สถานภาพ : + พบมากขึ้น, – ไมพบ

ระหวางป พ.ศ. 2527–2545 ลักษณะ ป ป ป ป ป ป 2542 ป 25271 25281 2535*1 2535**1 2535***1 –25442 25453

ExAqH – – – / / / –

H–– – – – / – AqH–––– ––/ H– / / – / –– H–/ –– ––– H–– – – –– /

ExH – – – – – / – ExH – – – – – / – H–– – – – / –

H–– – – –– / H– / / / – / / H–– – – – / –

63 แสดงชนิดพืชไมน้ำที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชื่อวิทยาศาสตร ชื่อทองถิ่น ประเภท

Pistia stratiotes จอก FLOATING TYPE Family Asclepiadaceae Oxystelma esculentum จมูกปลาหลด MARGINAL TYPE Family Asteraceae (Compositae) Blumea napifolia หนาดนอย , ผกกาดนาั MARGINAL TYPE Eclipta prostrata กะเมง็ MARGINAL TYPE Emilia sonchifolia หางปลาชอน MARGINAL TYPE Enydra fluctuans ผักบุงรวม MARGINAL TYPE Tridax procumbens ตนตี กแกุ MARGINAL TYPE Family Azollaceae Azolla pinnata แหนแดง FLOATING TYPE Family Balsaminaceae Hydrocera triflora เทยนนาี , เทยนนี ้ำ MARGINAL TYPE Family Boraginaceae Heliotropium indicum หญางวงชาง MARGINAL TYPE Family Capparaceae Cleome rutidosperma ผักเสี้ยนขน MARGINAL TYPE Crateva magna กุมน้ำ MARGINAL TYPE Family Caryophyllaceae Drymaria diandra เกล็ดหอยดอย, หญาเกล็ดหอย MARGINAL TYPE Family Ceratophyllaceae Ceratophyllum demersum สาหรายพุงชะโด, สาหรายหางมา SUBMERGED TYPE Family Characeae Chara zeylanica สาหรายไฟ SUBMERGED TYPE Family Commelinaceae Commelina bengalensis ผักปลาบ MARGINAL TYPE Commelina clavata – EMERGENT TYPE Commelina diffusa ผักปลาบนา MARGINAL TYPE

64 ระหวางป พ.ศ. 2527–2545 (ตอ) ลักษณะ ป ป ป ป ป ป 2542 ป 25271 25281 2535*1 2535**1 2535***1 –25442 25453 AqH – / – – / / /

HC–/–––/–

H–– – – –– / H–– / – – / / H–– – – – / – AqH – – – – – / / H–– – – – / –

AqF–/–––//

H–– / / –– /

H–– – – / / /

H–– – – – / – T–– –– –/–

H–– – – – / –

AqH//–– ///

AqH – – – / / – –

H–– – – – / – H–– – – / –– H–– – – / / /

65 แสดงชนิดพืชไมน้ำที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชื่อวิทยาศาสตร ชื่อทองถิ่น ประเภท

Cyanotis axillaris กินกุงหลวง MARGINAL TYPE Family Convolvulaceae Ipomoea aquatica ผักบุง MARGINAL TYPE Ipomoea gracillis สะอึก, จิงจอเล็ก MARGINAL TYPE Merremia hederacea เถาสะอึก MARGINAL TYPE Family Cucurbtaceae Coccinia grandis ผักตำลึง MARGINAL TYPE Family Cyperaceae Actinoscirpus grossus กกสามเหลี่ยม แหวกระดาน MARGINAL TYPE Cyperus cephalotes กก, กกแพรกน้ำ, กกลอยแพ MARGINAL TYPE Cyperus compactus หญาใบคม MARGINAL TYPE Cyperus corymbosus กกน้ำ, กกสานเสื่อ MARGINAL TYPE Cyperus difformis กกขนาก MARGINAL TYPE Cyperus digitatus กกรังกา MARGINAL TYPE Cyperus haspan กกนา MARGINAL TYPE Cyperus imbricatus กกสามเหลี่ยม, กก MARGINAL TYPE Cyperus iria กกรังกาขาว, หญาร งกาขาวั MARGINAL TYPE Cyperus procerus หญาตะกร บั MARGINAL TYPE Cyperus pulcherrimus กกเล็ก MARGINAL TYPE Cyperus rotundus หญาแห วหม ู MARGINAL TYPE Eleocharis culisines แหวกระเท ยมี MARGINAL TYPE Eleocharis dulcis แหวทรงกระเท ยมี MARGINAL TYPE Fimbristylis dipsacea หญาหนวดแมว MARGINAL TYPE Fimbristylis globulosa หญาหนวดปลาด กุ , ทรงกลมนอย MARGINAL TYPE Fimbristylis miliacea หญาหนวดปลาด กุ , หญาร ดเขั ยดี MARGINAL TYPE

66 ระหวางป พ.ศ. 2527–2545 (ตอ) ลักษณะ ป ป ป ป ป ป 2542 ป 25271 25281 2535*1 2535**1 2535***1 –25442 25453 HC - - - - - / -

CrH//// /// C------/ HC - - - - - / -

HC------/

G-- -- -/ -

H--/ - // - H--/ - / -/ H-/ -/ -/ - H/ / / / / / / H-- -- -/ - H-- -- -/ - H--// / -/

H-- -- -/ - H-/ -- --- H------/ H-/ -- --/ H-- -- / -- H------/ H--/ - / -/

H------/

H-/ / - // -

67 แสดงชนิดพืชไมน้ำที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชื่อวิทยาศาสตร ชื่อทองถิ่น ประเภท

Fuirena ciliaris กกคมบางกลม, หญาคมบาง MARGINAL TYPE Schoenoplectus articulatus ทรงกระเทยมหี วแหวนั MARGINAL TYPE Scirpus grossus กกสามเหลี่ยม MARGINAL TYPE Scleria sumatrensis กกคมบาง MARGINAL TYPE Family Euphorbiaceae Euphorbia heterophylla หญายาง MARGINAL TYPE Phyllanthus niruri ลูกใตใบ MARGINAL TYPE Family Gramineae (Poaceae) Arundo donax ออ MARGINAL TYPE Brachiaria mutica หญาขน MARGINAL TYPE Chloris barbata หญาร งนกั MARGINAL TYPE Coix aquatica เดือย, ชายเฟอย MARGINAL TYPE Cynodon dactylon หญาแพรก MARGINAL TYPE Echinochloa colona หญาข าวนก MARGINAL TYPE Echinochloa crus-galli หญาข าวนกส ชมพี ,ู หญาปล องละมาน MARGINAL TYPE Echinochloa stagnina หญาข าวตอกนกใหญ , หญาปลองใหญ MARGINAL TYPE Echinochloa hezandra หญาไซ MARGINAL TYPE Hygroryza aristata หญาพองลม MARGINAL TYPE Hymenachne acutigluma หญาแกน , หญาถอดปลอง MARGINAL TYPE Hymenachne pseudointerrupta หญาปลอง MARGINAL TYPE Imperata arundinacea - MARGINAL TYPE Imperata cylindrica หญาคา MARGINAL TYPE Isachne globosa หญาประกับ, หญาผาราย MARGINAL TYPE Leersia hexandra หญาไทร MARGINAL TYPE Oryza rufipogon หญาข าวผ ี MARGINAL TYPE

68 ระหวางป พ.ศ. 2527–2545 (ตอ) ลักษณะ ป ป ป ป ป ป 2542 ป 25271 25281 2535*1 2535**1 2535***1 –25442 25453

H-- -- -// H-/ -- // - G-/ -- --/ H-- -- -/ -

ExH------/ H------/

G--// / -- ExG - - / / / - / ExG------/ AqG - / / - / / - ExG - - - - - / - G-/ -- -/ -

G-- -/ // -

G-- -- -/ - G-- -- / -- G-/ -- ---

GC - - - - - / - H-/ / - / -- G-/ -- --- G-- -- -//

G-/ -- -/ - G-/ / - -// G-- -- -/ -

69 แสดงชนิดพืชไมน้ำที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชื่อวิทยาศาสตร ชื่อทองถิ่น ประเภท

Oryza sativa ขาว, ขาวจาว MARGINAL TYPE Panicum repens หญาช นกาดั MARGINAL TYPE Paspalum scrobiculatum หญาปลองหิน EMERGENT TYPE Paspalum vaginatum หญานมหนอน MARGINAL TYPE Phragmites communis ออเล ก็ ,หญาแขม MARGINAL TYPE Phragmites karka ออนอย, หญาแขม MARGINAL TYPE Pseudoraphis spinescens หญาแพรกน ้ำ MARGINAL TYPE Sacharum spontaneum เลา MARGINAL TYPE Family Guttiferae Hypericum japonicum ละอองทอง MARGINAL TYPE Family Hydrocharitaceae Blyxa lancifolia สาหรายใบขาว SUBMERGED TYPE Hydrilla verticillata สาหรายหางกระรอก SUBMERGED TYPE Hydrocharis morsus–ranae ตบเตั านา FLOATING TYPE Ottelia alismoides สันตะวาใบพาย, สันตะวา MARGINAL TYPE Vallisneria spiralis สันตะวาใบขาว SUBMERGED TYPE Family Hydrophyllaceae Hydrolea zeylanica ปอผี MARGINAL TYPE Family Lecythidaceae Barringtonia acutangula จิกน้ำ,จิกนา MARGINAL TYPE Family Leguminosae – Mimosoideae Mimosa pigra ไมยราบยักษ, ไมยราบตน MARGINAL TYPE Neptunia oleracea ผกกระเฉดั MARGINAL TYPE Family leguminosae – Papilionaceae Aeschynomene americana โสนเขา MARGINAL TYPE Aeschynomene indica โสนหางไก MARGINAL TYPE Sesbania javanica หนวดปลาดุก, โสน กนดอกิ , โสนหนิ , โสน MARGINAL TYPE

70 ระหวางป พ.ศ. 2527–2545 (ตอ) ลักษณะ ป ป ป ป ป ป 2542 ป 25271 25281 2535*1 2535**1 2535***1 –25442 25453 G------/ G------/ G-- -- / -- G-- -- -/ - G--// --- G-- -/ -// G--// / -- G-/ // // -

H-- -- -/ -

AqH - / - - - - - AqH//// /// HC - - - - - / /

AqH - - - - - / / AqH------/

H-- -- -/ -

ST/T - - - - - / -

ExS--/ - --/ AqH-/ - - -//

ExUS ------/ H-- -- -/ -

US - / / - - - /

71 แสดงชนิดพืชไมน้ำที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชื่อวิทยาศาสตร ชื่อทองถิ่น ประเภท

Family Lemnaceae Lemna perpusilla แหนเปดเล ก็ , แหน FLOATING TYPE Spirodela polyrrhiza แหนเปดใหญ , แหนแดง FLOATING TYPE Family Lentibulariaceae Utricularia aurea สาหรายข าวเหน ยวี EMERGENT TYPE Utricularia flexuosa สาหราย SUBMERGED TYPE Uticularia gibba สาหรายข าวเหน ยวเลี ก็ SUBMERGED TYPE Family Limnocharitaceae Hydrocleys nymphoides ฝนน้ำ FLOATING TYPE Family Lythraceae Ammania baccifera มะไฟนกคมุ MARGINAL TYPE Family Malvaceae Abutilion indicum ครอบจักรวาน, มะกองข าว MARGINAL TYPE Sida acuta หญาข ดใบั , หญาขัดใบยาว MARGINAL TYPE Family Marsileaceae Marsilea quadrifolia ผักแวน MARGINAL TYPE Family Menyanthaceae Nymphoides cristatum ตับเตาเล็ก FLOATING TYPE Nymphoides indica บัวบา FLOATING TYPE Nymphoides indicum ตับเตาใหญ FLOATING TYPE Family Najadaceae Najas graminea สาหรายเสนดาย, สาหรายหางวัว SUBMERGED TYPE Family Nelumbonaceae Nelumbo nucifera บัวหลวง EMERGENT TYPE

72 ระหวางป พ.ศ. 2527–2545 (ตอ) ลักษณะ ป ป ป ป ป ป 2542 ป 25271 25281 2535*1 2535**1 2535***1 –25442 25453

AqH - - - - - / -

AqH - - - - - / -

AqH - / - / / / / AqH / / - - - - - AqH - - - - - / -

H-- -- -/ -

H------/

US------/

US------/

AqF - / - - / / -

AqH - - - - - / - H-- -- -/ - AqH - - - / / - -

AqH//// ///

AqH - / / / / / /

73 แสดงชนิดพืชไมน้ำที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชื่อวิทยาศาสตร ชื่อทองถิ่น ประเภท

Family Nymphaeaceae Nymphaea lotus var pubescens บัวสาย, บัวแดง, จงกลนี EMERGENT TYPE Nymphaea nouchali บัวเผื่อน EMERGENT TYPE Nymphaea sp. จงกลนี EMERGENT TYPE Nymphaea stellata บัวเผื่อน EMERGENT TYPE Family Onagraceae Jussiaea linifolia เทยนนาี EMERGENT TYPE Jussiaea repens แพงพวยน้ำ MARGINAL TYPE Jussiaea suffruticosa หญาร งนาั MARGINAL TYPE Ludwigia adscendens แพงพวยน้ำ, แพงพวย MARGINAL TYPE Ludwigia hyssopifolia เทยนทาี MARGINAL TYPE Ludwigia perrenis เกลดแดง็ MARGINAL TYPE Family Oxalidaceae Oxalis corniculata สมสามตา, ผักแวน MARGINAL TYPE Family Parkeriaceae Ceratopteris thalictroides กูดเขากวาง, มันปู, ผกขาเขั ยดี ,ผกกั ดนู ้ำ MARGINAL TYPE Family Passifloraceae Passiflora foetida กระทกรก MARGINAL TYPE Family Polygonaceae Polygonum barbatum สรอยทับทิม MARGINAL TYPE Polygonum flaccidum ผักไผน้ำ MARGINAL TYPE Polygonum tomentosum ผกไผั น ้ำ,เอยงเพี้ ดม็ า MARGINAL TYPE Family Pontederiaceae Eichhornia crassipes ผักตบชวา FLOATING TYPE Monochoria hastata ผักตบไทย MARGINAL TYPE Monochoria elata โพลงกานเหล ยมี่ EMERGENT TYPE Monochoria vaginalis นิลบล, ผักเขียด EMERGENT TYPE Pontederia cordata ชอครามน้ำ MARGINAL TYPE

74 ระหวางป พ.ศ. 2527–2545 (ตอ) ลักษณะ ป ป ป ป ป ป 2542 ป 25271 25281 2535*1 2535**1 2535***1 –25442 25453

ExAqH / / / / / / / AqH - - - - / - - AqH - - - - - / - AqH-/ - - -/ -

AqH--// --- AgH / / / / - - - US - / / - / - / HC - - - - - / / H------/ H-- -- -/ -

CrH - - - - - / -

AqF - - - - / / /

HC------/

H------/ H--/ - / -- H-/ / - ///

ExAqH / / / / / / / AqH - / - / / / - H-- -- -/ AqH - - - - / / / ExAqH - - - - - / -

75 แสดงชนิดพืชไมน้ำที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชื่อวิทยาศาสตร ชื่อทองถิ่น ประเภท

Family Portulacaceae Portulaca oleracea ผักเบี้ยใหญ MARGINAL TYPE Family Potamogetonaceae Potamogeton malaianum แหนปากเปด, ดีปลีน้ำ SUBMERGED TYPE Family Solanaceae Physalis minima หญาตอมตอก, โทงเทง MARGINAL TYPE Family Salicaceae Salix tetrasperma สนุน MARGINAL TYPE Family Salviniaceae Salvinia cucullata จอกหูหนู FLOATING TYPE Family Scrophulariaceae Bacopa caroliniana ลานไพลนิ MARGINAL TYPE Limnophila heterophylla สาหรายฉัตร, สาหรายพุงชะโด SUBMERGED TYPE Mimulus orbicularis ผักตับเตา FLOATING TYPE Scoparia dulcis กรดน้ำ MARGINAL TYPE Family Sphenocleaceae Sphenoclea zeylanica ผัดปอด MARGINAL TYPE Family Sterculiaceae Melochia corchorifolia เซงใบมน, เสงเล็ก MARGINAL TYPE Family Trapaceae Trapa bispinosa กระจับ FLOATING TYPE Trapa natans กระจอม, มะแงง FLOATING TYPE Trapa quadrispinosa กระจับ FLOATING TYPE Family Typhaceae Typha angustifolia ธูปฤๅษี, กกชาง TYPE

76 ระหวางป พ.ศ. 2527–2545 (ตอ) ลักษณะ ป ป ป ป ป ป 2542 ป 25271 25281 2535*1 2535**1 2535***1 –25442 25453

H-- -- -/ -

AqH - / / / / / /

H------/

T---- -/-

AqF//// ///

ExH - - - - / / -

AqH - - - - / - - CrH - / - - - - - H-- -- -/ -

H-- -- -/

US------/

T-/ -- --- AqH - - - - - / - T-/ --/-/

H-- -- -//

77 แสดงชนิดพืชไมน้ำที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชื่อวิทยาศาสตร ชื่อทองถิ่น ประเภท

Family Zygnemataceae Spirogyra sp. เทา SUBMERGED TYPE จำนวน 128

ที่มา: 1 สำนกงานนโยบายและแผนสั งแวดลิ่ อม . รายงานฉบบสั ดทุ าย การจดทำั แผนการจัดการอนุรักษสิ่งแวดลอมธรรมชาติ บึงบอระเพ็ด จังหวัด นครสวรรค. เมษายน 2537 2 องคการสวนพฤกษศาสตร สำนักนายกรัฐมนตรี. พรรณไมน้ำบึง บอระเพ็ด. 2545 3 กรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. การศกษาโครงการพึ ฒนาั บึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค. พฤศจิกายน 2545

78 ระหวางป พ.ศ. 2527–2545 (ตอ) ลักษณะ ป ป ป ป ป ป 2542 ป 25271 25281 2535*1 2535**1 2535***1 –25442 25453

Alg - - / / / - - 11 47 40 34 46 88 65

หมายเหตุ :* การสำรวจชีวประมงในบึงบอระเพ็ด ระยะหลังการลดระดับน้ำเพื่อการ ปรับปรุง. มิถุนายน 2535 ** การสำรวจชวประมงในบี งบอระเพึ ด็ ระหวางการเก บก็ กนั ้ำ. พฤศจกายนิ 2535 *** การสำรวจชีวประมงในบึงบอระเพ็ด ระยะหลังการบูรณะปรับปรุง. เมษายน 2536 การนำเสนอจะยึดถือการจำแนกตาม หนังสือชื่อพรรณไมแหงประเทศไทย เต็ม สมิตินันทน ฉบับแกไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2544 โดยกรมปาไม เปนสำคัญ

79  

.⌫⌫⌦.⌦  . สถานภาพ : R = นกประจำถิ่น N = นกยายถิ่นชวงนอกฤดูผสมพันธุหรือฤดูหนาว P = นกยายถิ่นผาน B = สัตวยายถิ่นชวงฤดูผสมพันธุ

แสดงรายชื่อนกที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชนิด Common Name ชื่อไทย

Order Anseriformes อันดับหาน Family Dendrocygnidae วงศนกเปดแดง Dendrocygna javanica Lesser Whistling–Duck เปดแดง Family Anatidae วงศนกเปดน้ำ Tribe Anserini เหลาหาน Sarkidiornis melanotos Comb Duck เปดหงส  Tadorna ferruginea Ruddy Shelduck เปดพม า Tribe Anatini เหลานกเปดน้ำ Anas acuta Northern Pintail เปดหางแหลม , เปดหอม Anas clypeata Northern Shoveler เปดปากพลั่ว Anas crecca Common Teal เปดปกเขียว Anas falcata Falcated Duck เปดเป ยหน าเข ยวี Anas formosa Baikal Teal เปดหน าเหล องื Anas penelope Eurasian Wigeon เปดปากสั้น Anas poecilorhyncha Spot–billed Duck เปดเทา Anas querquedula Garganey เปดลาย Anas strepera Gadwall เปดเทากนดำ Aythya baeri Baer’s Pochard เปดดำหัวดำ Aythya ferina Common Pochard เปดโปชาดหลังขาว Aythya fuligula Tufted Duck เปดเปย Aythya nyroca Ferruginous Pochard เปดดำหัวสีน้ำตาล Mergus merganser Common Merganser - Nettapus coromandelianus Cotton Pygmy–goose เปดค บแคั

80 V = สัตวที่หลงเขามา CR = ใกลสูญพันธุอยางยิ่ง EN = ใกลสูญพันธุ VU = มีแนวโนมจะสูญพันธุ NT = ใกลถูกคุกคาม แหลงที่อยูอาศัย : 1. บริเวณพื้นน้ำ 2. บริเวณพืชลอยน้ำ 3. บริเวณพืชพนน้ำ 4. บริเวณเกาะ 5. บริเวณริมฝงน้ำ / พบ, - ไมพบ, X เคยพบในบึงบอระเพ็ด

จากการศึกษาในป พ.ศ. ตางๆ สถานภาพ แหลงท ี่ ป ป ป ป ป หมาย อยูอาศัย 25251 25341 25351 25412 25453 เหตุ

R,N 1,3 / / / / / -

N,EN 1,3 - - - / - - N 1,3 - - - - - X

N1 / / / / / - N 1,2,5 - - - / / - N 1,2 - - - / - - N,NT 1 - - - / - - N,VU 1,2 - - - / - - N1 - - - / - - N 1,3,5 - - - / - - N,En 1,2,5 / - - / / - N 1,2 - - - - - X N,VU 1 / - - / - - N 1,2 - - - - - X N 1,2 - - - / - - N,VU 1,2 - - - - - X V 1,2 - - - - / - R,NT 1,2 / / / / / -

81 แสดงรายชื่อนกที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชนิด Common Name ชื่อไทย

Order Turniciformes อันดับนกคุมอืด Family Turnicidae วงศนกคุมอืด Turnix suscitator Barred Buttonquail นกคุมอกลาย Turnix sylvatica Small Buttonquail นกคุมอืดเล็ก Turnix tanki Yellow–legged Buttonquail นกคมอุ ดใหญื  Order Piciformes อันดับนกหัวขวาน Family Picidae วงศนกห วขวานั Dendrocopos macei Fulvous–breasted Woodpecker นกหัวขวานดางอกลายจุด Jynx torquilla Eurasian Wryneck นกคอพัน Family Megalaimidae วงศนกโพระดก Megalaima haemacephala Coppersmith Barbet นกตทองี Megalaima lineata Lineated Barbet นกโพระดกธรรมดา Order Upupiformes อันดับนกกะรางหัวขวาน Family Upupidae วงศกะรางหัวขวาน Upupa epops Eurasian Hoopoe นกกะรางหวขวานั Order Coraciiformes อนดั บนกตะขาบั Family Coraciidae วงศนกตะขาบ Coracias benghalensis Indian Roller นกตะขาบทุง Eurystomus orientalis Dollarbird นกตะขาบดง Family Alcedinidae วงศนกกระเต็นนอย Alcedo atthis Common Kingfisher นกกระเตนน็ อยธรรมดา Family Halcyonidae วงศนกกระเต็น Halcyon pileata Black–capped Kingfisher นกกระเตนห็ วดำั Halcyon smyrnensis White–throated Kingfisher นกกระเตนอกขาว็ Todirhamphus chloris Collared Kingfisher นกกินเปยว Family Cerylidae วงศนกกระเต็นขาวดำ Ceryle rudis Pied Kingfisher นกกระเต็นปกหลัก

82 จากการศึกษาในป พ.ศ. ตางๆ (ตอ) สถานภาพ แหลงท ี่ ป ป ป ป ป หมาย อยูอาศัย 25251 25341 25351 25412 25453 เหตุ

R 4,5 - - - / - - R5 - - - / - - R5 - - - / - -

R 4,5 - - - / - - N 4,6 - - - / - -

R 4,5 - - - / / R 4,5 - - - - / -

R,N 4,5 - - - - - X

R 3,5 / - - / / - R,N 3,5 - - - - / -

R,N 4,5 - - / / / -

N5 - - - / / - R5 - - / / - R 4,5 - - - / - -

R5 - - - / / -

83 แสดงรายชื่อนกที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชนิด Common Name ชื่อไทย

Family Meropidae วงศนกจาบคา Merops leschenaulti Chestnut–headed Bee–eater นกจาบคาหัวสีสม Merops orientalis Green Bee–eater นกจาบคาเล็ก Merops philippinus Blue–tailed Bee–eater นกจาบคาหัวสีเขียว Order Cuculiformes อันดับนกคัดคู Family Cuculidae วงศนกคัดคู Cacomantis merulinus Plaintive Cuckoo นกอีวาบตั๊กแตน Chrysococcyx maculatus Asian Emerald Cuckoo นกคัดคูมรกต Clamator coromandus Chestnut–winged Cuckoo นกคดคั หงอนู Cuculus sparverioides Large Hawk–Cuckoo นกคัดคูเหยี่ยวใหญ Eudynamys scolopacea Asian Koel นกกาเหวา ,นกดเหวุ า Phaenicophaeus tristis Green–billed Malkoha นกบั้งรอกใหญ Family Centropodidae วงศนกกระปูด Centropus bengalensis Lesser Coucal นกกระปูดเล็ก Centropus sinensis Greater Coucal นกกระปูดใหญ Order Psittaeciformes อันดับนกแกว Family Psittacidae วงศนกแกว Psittacula roseata Blossom–headed Parakeet นกแกวหัวแพร Order Apodiformes อันดับนกแอน Family Apodidae วงศนกแอน Cypsiurus balasiensis Asian Palm–Swift นกแอนตาล Order Strigiformes อันดับนกเคา Family Tytonidae วงศนกแสก Tyto alba Barn Owl นกแสก Family Strigidae วงศนกเคา Athene brama Spotted Owlet นกเคาจุด Glaucidium brodiei Collared Owlet นกเคาแคระ Glaucidium cuculoides Asian Barred Owlet นกเคาโมง , นกเคาแมว

84 จากการศึกษาในป พ.ศ. ตางๆ (ตอ) สถานภาพ แหลงท ี่ ป ป ป ป ป หมาย อยูอาศัย 25251 25341 25351 25412 25453 เหตุ

R 3,4,5 - - - - - X R 3,4,5 - - - / - - R,N 3,4,5 / - - / / -

R 3,5 / - - / / - R,N 4,5 - - - / - - B,N 3 - - - / - - R,N 3 - - - / - - R,N 4,5 - - - / / - R 4,5 - - - - / -

R 5,3 / - - / / - R 3,4,5 / - - / / -

R5 - - - - -X

R5 - - - / / -

R5 - - - / / -

R 4,5 - - - / / - R5 - - - / - - R5 - - - / - -

85 แสดงรายชื่อนกที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชนิด Common Name ชื่อไทย

Family Caprimulgidae วงศนกตบยุง Caprimulgus affinis Savanna Nightjar นกตบยุงปาโคก Caprimulgus macrurus Large-tailed Nightjar นกตบยุงหางยาว Order Columbiformes อันดับนกพิราบ Family Columbidae วงศนกพิราบ Columba livia Rock Pigeon นกพิราบ Geopelia striata Zebra Dove นกเขาชวา Streptopelia chinensis Spotted Dove นกเขาใหญ Streptopelia tranquebarica Red Collared–Dove นกเขาไฟ Treron curvirostra Thick–billed Pigeon นกเขาเปลาธรรมดา , นกเขาเปลา Order Gruiformes อันดับนกกระเรียน Family Rallidae วงศนกอัญชัน Amaurornis phoenicurus White–breasted Waterhen นกกวัก Fulica atra Common Coot นกคูต Gallicrex cinerea Watercock นกอีลุม Gallinula chloropus Common Moorhen นกอีล้ำ Gallirallus striatus Slaty-breasted Rail นกอัญชันอกเทา Porphyrio porphyrio Purple Swamphen นกอีโกง Porzana cinerea White–browed Crake นกอัญชันคิ้วขาว Porzana fusca Ruddy–breasted Crake นกหนแดงู Porzana pusilla Baillon’s Crake นกอัญชันเล็ก Rallus aquaticus Water Rail นกอัญชันอกสีไพล Order Ciconiiformes อันดับนกกระสา Family Scolopacidae วงศนกปากซอม Subfamily Scolopacinae วงศยอยนกปากซอม Gallinago gallinago Common Snipe นกปากซอมหางพัด Gallinago stenura Pintail Snipe นกปากซอมหางเข ม็ Subfamily Tringinae วงศยอยนกทะเล Actitis hypoleucos Common Sandpiper นกเดาด นิ

86 จากการศึกษาในป พ.ศ. ตางๆ (ตอ) สถานภาพ แหลงท ี่ ป ป ป ป ป หมาย อยูอาศัย 25251 25341 25351 25412 25453 เหตุ

R 4,5 - - - - / - R 4,5 - - - / / -

R 4,5 - - - / / - R 4,5 - - - / / - R5/ - - / / - R 4,5 / / / / / -

R5 - - - - -X

R 3,4,5 / - - / / - N 1,2 / / / / / - R,B,NT 2,3 / / / / / - R,N 2,3 / / / / / - R,N 4,5,2 - - - / / - R 2,3 / / / / / - R 2,3 / - - / / - R,N 2,3 / - - / / - N2 / / - - - - N2 - - - -/ -

N 2,5 / - - / / - N 2,5 - - - / / -

N 1,2 - - - / / -

87 แสดงรายชื่อนกที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชนิด Common Name ชื่อไทย

Arenaria interpres Ruddy Turnstone นกพลกหิ นิ Calidris ferruginea Curlew Sandpiper นกชายเลนปากโคง Calidris temminckii Temminck’s Stint นกสตนทิ อกเทา Limosa limosa Black–tailed Godwit นกปากแอนหางดำ Phalaropus lobatus Red–necked Phalarope นกลอยทะเลคอแดง Tringa erythropus Spotted Redshank นกทะเลขาแดงลายจดุ Tringa glareola Wood Sandpiper นกชายเลนน้ำจืด Tringa nebularia Common Greenshank นกทะเลขาเขยวี Tringa stagnatilis Marsh Sandpiper นกชายเลนบึง Tringa totanus Common Redshank นกทะเลขาแดงธรรมดา Family Rostratulidae วงศนกโปงวิด Rostratula benghalensis Greater Painted–snipe นกโปงว ดิ Family Jacanidae วงศนกพริก Hydrophasianus chirurgus Pheasant–tailed Jacana นกอีแจว Metopidius indicus Bronze-winged Jacana นกพริก Family Burhinidae วงศนกกระแตผี Burhinus oedicnemus Eurasian Thick–knee นกกระแตผีเล็ก Burhinus recurvirostris Great Thick–knee นกกระแตผใหญี  Family Charadriidae วงศนกหัวโต Subfamily Recurvirostrinae วงศยอยนกตีนเทียน Himantopus himantopus Black–winged Stilt นกตนเที ยนี Recurvirostra avosetta Pied Avocet นกชายเลนปากงอน Subfamily Charadriinae วงศยอยนกหัวโต Charadrius alexandrinus Kentish Plover นกหวโตขาดำั Charadrius dubius Little Ringed Plover นกหวโตขาเหลั องื Charadrius leschenaultii Greater Sand Plover นกหวโตทรายใหญั  Charadrius mongolus Lesser Sand Plover นกหวโตทรายเลั ก็ Pluvialis fulva Pacific Golden–Plover นกหัวโตหลังจุดสีทอง Vanellus cinereus Grey–headed Lapwing นกกระแตหวเทาั Vanellus indicus Red–wattled Lapwing นกกระแตแตแว ด

88 จากการศึกษาในป พ.ศ. ตางๆ (ตอ) สถานภาพ แหลงท ี่ ป ป ป ป ป หมาย อยูอาศัย 25251 25341 25351 25412 25453 เหตุ N 2,3 - - - / - - N 2,3 - - - / - - N 2,3 - - - / - - N 2,3,5 - - - / - - P 2,3 - - - / - - N 2,3,5 - - - / - - N 2,5 / / / / / - N 2,5 - - - / / - N 2,5 - - - - / - N 2,5 - - - / / -

R 3,4,5 - - - - / -

R,N 2,3 / / / / / - R2/ / / / / -

R,NT 5 - - - - - X R,CR 5 / - - - - -

R,N 2,3,5 - - - / / - N5 - - - -/ -

N5 / - - / / - R,N 3,5 - - - / / - N 3,5 - - - / - - N 1,2,5 - - - / - - N 2,5 / - - / - - N5 / - - / - - R5/ / / / / -

89 แสดงรายชื่อนกที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชนิด Common Name ชื่อไทย

Vanellus vanellus Northern Lapwing นกกระแตหงอน Family Glareolidae วงศนกแอนทุง Subfamily Glareolinae วงศยอยนกแอนทุง Glareola lactea Small Pratincole นกแอนท งเลุ ก็ Glareola maldivarum Oriental Pratincole นกแอนท งใหญุ  Family Laridae วงศนกนางนวล Subfamily Larinae วงศยอยนกนางนวล Tribe Sternini เหลานกนางนวลแกลบ Larus argentatus Herring Gull นกนางนวลเฮอรงิ Larus brunnicephalus Brown–headed Gull นกนางนวลธรรมดา Larus ridibundus Common Black– headed Gull นกนางนวลขอบปกขาว Tribe Larini เหลานกนางนวล Chlidonias hybridus Whiskered Tern นกนางนวลแกลบเคราขาว Chlidonias leucopterus White–winged Tern นกนางนวลแกลบดำปกขาว Gelochelidon nilotica Gull–billed Tern นกนางนวลแกลบปากหนา Sterna albifrons Little Tern นกนางนวลแกลบเลก็ Sterna aurantia River Tern นกนางนวลแกลบแมน ้ำ Sterna hirundo Common Tern นกนางนวลแกลบธรรมดา Family Accipitridae วงศเหย ยวี่ Subfamily Accipitrinae วงศยอยเหยี่ยว Accipiter badius Shikra เหยี่ยวนกเขาชิเครา Aquila clanga Greater Spotted Eagle นกอินทรีปกลาย Aquila heliaca Imperial Eagle นกอนทริ หี วไหลั ขาว Aviceda leuphotes Black Baza เหยี่ยวกิ้งกาสีดำ Circus melanoleucos Pied Harrier เหยยวดี่ างดำขาว Circus spilonotus Eastern Marsh–Harrier เหยี่ยวทุง Elanus caeruleus Black–shouldered Kite เหยยวขาวี่ Haliastur indus Brahminy Kite เหยยวแดงี่ Milvus migrans Black Kite เหยยวดำี่

90 จากการศึกษาในป พ.ศ. ตางๆ (ตอ) สถานภาพ แหลงท ี่ ป ป ป ป ป หมาย อยูอาศัย 25251 25341 25351 25412 25453 เหตุ N 1,5 - - - / - -

R 3,5 - - - / / - B 4,5 / - - / / -

N1 - - - / - - N1 / / / / - -

N1 / - - / - -

N1 / - / / - - N1 - - - / - - N3 / / - / - - R,N 1 - - - / - - R1 - - - / - - N1 - - - - -X

R,N 3,4,5 - - - / - - N,EN 4,5 - - - / - - N,EN 4,5 - - - - - X R,N 4,5 - - - - / - N 4,5 / - - / / - N 4,5 / / / / / - R5/ - - / / - R,NT 1,4,5 - - - / - - R,NT 4,5 / / / / - -

91 แสดงรายชื่อนกที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชนิด Common Name ชื่อไทย

Spilornis cheela Crested Serpent–Eagle เหยี่ยวรุง Subfamily Pandioninae วงศยอยเหยี่ยวออสเปรย Pandion haliaetus Osprey เหยี่ยวออสเปรย Family Falconidae วงศเหยี่ยวเล็ก Falco peregrinus Peregrine Falcon เหยยวเพเรกรี่ นิ Falco tinnunculus Common Kestrel เหยยวเคสเตรลี่ Family Podicipedidae วงศนกเปดผี Podiceps cristatus Great Crested Grebe นกเปดผีใหญ Tachybaptus ruficollis Little Grebe นกเปดผีเล็ก Family Anhinngidae วงศนกอายงั่ว Anhinga melanogaster Oriental Darter นกอายงั่ว Family Phalacrocoracidae วงศนกกาน้ำ Phalacrocorax carbo Great Cormorant นกกาน้ำใหญ Phalacrocorax fuscicollis Indian Cormorant นกกาน้ำปากยาว Phalacrocorax niger Little Cormorant นกกาน้ำเล็ก Family Ardeidae วงศนกยาง Ardea cinerea Grey Heron นกกระสานวล Ardea purpurea Purple Heron นกกระสาแดง Ardeola bacchus Chinese Pond–Heron นกยางกรอกพันธุจีน Botaurus stellaris Great Bittern นกยางแดงใหญ Bubulcus ibis Cattle Egret นกยางควาย Casmerodius albus Great Egret นกยางโทนใหญ Dupetor flavicollis Black Bittern นกยางดำ Egretta garzetta Little Egret นกยางเปย Ixobrychus cinnamomeus Cinnamon Bittern นกยางไฟธรรมดา Ixobrychus eurhythmus Schrenck’s Bittern นกยางไฟหวเทาั Ixobrychus sinensis Yellow Bittern นกยางไฟหัวดำ Mesophoyx intermedia Intermediate Egret นกยางโทนนอย Nycticorax nycticorax Black–crowned Night–Heron นกแขวก

92 จากการศึกษาในป พ.ศ. ตางๆ (ตอ) สถานภาพ แหลงท ี่ ป ป ป ป ป หมาย อยูอาศัย 25251 25341 25351 25412 25453 เหตุ R 3,4,5 - - - / - -

N 4,5 / - - / - -

R,N 4,5 - - - / - - N 4,5 - - - / - -

V 1,2 / / / - - - R 1,2 - - - / / -

R,CR 1 - - - / / -

R,N,EN 1 - - - - - X R,VU 1 - - - / - - R1 - - - / / -

N,R,EN 1,2,4,5 / / - / / - N,R,EN 2,3,4,5 / / - / / - N 2,3,4,5 / - / / / - N,NT 3 - - - / - - R,N 2,5 / / / / / - R,N 2,5 / - - / / - B,N 2,1 / / / / / - R,N 2,5 / - / / / - R,N 2,3,5 / / / / / - P,NT 2,3 / - / / / - R,N 2,3 / / / / / - N 1,2,5 / - / / / -

R,N 1,5 - - - / / -

93 แสดงรายชื่อนกที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชนิด Common Name ชื่อไทย

Family Threskiornithidae วงศนกชอนหอย Plegadis falcinellus Glossy Ibis นกชอนหอยดำเหลือบ Threskiornis melanocephalus Black–headed Ibis นกชอนหอยขาว,นกกุลา Family Pelecanidae วงศนกกระทุง Pelecanus philippensis Spot–billed Pelican นกกระทงุ Family Ciconiidae วงศนกกระสา Anastomus oscitans Asian Openbill นกปากหาง Leptoptilos dubius Greater Adjutant นกตะกราม Mycteria leucocephala Painted Stork นกกาบบัว Order Passeriformes อันดับนกจับคอน Family Laniidae วงศนกอีเสือ Lanius collurioides Burmese Shrike นกอเสี อหลื งแดงั Lanius cristatus Brown Shrike นกอีเสือสีน้ำตาล Lanius schach Long–tailed Shrike นกอีเสือหัวดำ Lanius tigrinus Tiger Shrike นกอีเสือลายเสือ Family Corvidae วงศนกอีกา Subfamily Corvinae วงศยอยนกอีกา Tribe Corvini เหลานกอีกา Corvus macrorhynchos Large–billed Crow อีกา Crypsirina temia Racket–tailed Treepie นกกาแวน Dendrocitta vagabunda Rufous Treepie นกกะลงเขิ ยดี Tribe Artamini เหลานกแอนพง Artamus fuscus Ashy Wood–swallow นกแอนพง Tribe Oriolini เหลานกขมิ้น Oriolus chinensis Black–naped Oriole นกขมนทิ้ ายทอยดำ Subfamily Dicrurinae วงศย อยนกแซงแซว Tribe Rhipidurini เหลานกอีแพรด Rhipidura javanica Pied Fantail นกอีแพรดแถบอกดำ Tribe Dicrurini เหลานกแซงแซว Dicrurus leucophaeus Ashy Drongo นกแซงแซวสเทาี

94 จากการศึกษาในป พ.ศ. ตางๆ (ตอ) สถานภาพ แหลงท ี่ ป ป ป ป ป หมาย อยูอาศัย 25251 25341 25351 25412 25453 เหตุ

V,NT 3,4,5 - - - - / - R,N 3,4,5 - - - - / -

R,N,CR 1,2 - - - / / -

R,B,NT 5 / - / / / - N,CR 1,2 - - - - - X R,N,EN 2,3 - - - - / -

R,N 5 - - - - / - N5 - - - / / - R 4,5 / / / / / - P5 - - - / - -

R5 - - - / / - R5 - - - -/ - R5 - - - -/ -

R 4,5 - - - / / -

R,N 4,5 - - - - / -

R 4,5 - - - / / -

R,N 5 - - - - / -

95 แสดงรายชื่อนกที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชนิด Common Name ชื่อไทย

Dicrurus macrocercus Black Drongo นกแซงแซวหางปลา Tribe Monachini เหลานกแซวสวรรค Hypothymis azurea Black-naped Monarch นกจับแมลงจุกดำ

Terpsiphone paradisi Asian Paradise–flycatcher นกแซวสวรรค Subfamily Aegithininae วงศยอยนกขมิ้นนอย Aegithina tiphia Common Iora นกขมนนิ้ อยธรรมดา Family Muscicapidae วงศนกจับแมลง Subfamily Turdinae วงศยอยนกเดินดง Monticola solitarius Blue Rock–Thrush นกกระเบื้องผา Subfamily Muscicapinae วงศยอยนกจับแมลง Tribe Muscicapini เหลานกจับแมลง Culicicapa ceylonensis Grey–headed Canary Flycatcher นกจบแมลงหั วเทาั Cyornis banyumas Hill Blue Flycatcher นกจบแมลงคอนั ้ำตาลแดง Ficedula parva Red–throated Flycatcher นกจบแมลงคอแดงั Ficedula zanthopygia Yellow–rumped Flycatcher นกจบแมลงตะโพกเหลั องื Muscicapa dauurica Asian Brown Flycatcher นกจับแมลงสีน้ำตาล Muscicapa ferruginea Ferruginous Flycatcher นกจบแมลงสั นี ้ำตาลแดง Tribe Saxicolini เหลานกยอดหญา Copsychus saularis Oriental Magpie–Robin นกกางเขนบาน Luscinia calliope Siberian Rubythroat นกคอทบทั มิ Luscinia pectoralis White–tailed Rubythroat นกคอทับทิมอกดำ Luscinia svecica Bluethroat นกคอมรกต Saxicola caprata Pied Bushchat นกยอดหญาสีดำ Saxicola jerdoni Jerdon’s Bushchat นกยอดหญาหล งดำั Saxicola torquata Common Stonechat นกยอดหญาห วดำั Family Sturnidae วงศนกเอี้ยง Acridotheres grandis White–VentedMyna นกเอยงหงอนี้ ,นกเอยงดำี้ Acridotheres tristis Common Myna นกเอี้ยงสาริกา

96 จากการศึกษาในป พ.ศ. ตางๆ (ตอ) สถานภาพ แหลงท ี่ ป ป ป ป ป หมาย อยูอาศัย 25251 25341 25351 25412 25453 เหตุ R,N 3,4,5 / - - / / -

R,N 4,5 - - - / / -

R,N 4,5 - - - - - X

R5 - - - -/ -

R,N 4,5 - - - / / -

R,N 4,5 - - - / - - R,N 4,5 - - - / - - N 4,5 - - - / / - P 4,5 - - - / - - R,N 4,5 - - - / / - P 4,5 - - - / - -

R 3,5 / - - / / - N 3,5 / - - / / - N 3,4,5 - - - / - - N5 / - - / - - R 4,5 - - - - / - R 4,5 - - - / - - R,N 3,4,5 / - - / / -

R 4,5 / - - / / - R 4,5 / - / / / -

97 แสดงรายชื่อนกที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชนิด Common Name ชื่อไทย

Sturnus burmannicus Vinous–breasted Starling นกกิ้งโครงหัวสีนวล Sturnus contra Asian Pied Starling นกเอี้ยงดาง Sturnus malabaricus Chestnut–tailed Starling นกกงโครงแกลบหิ้ วเทาั Sturnus nigricollis Black–collared Starling นกกงโครงคอดำิ้ Sturnus sinensis White–shouldered Starling นกกิ้งโครงแกลบปกขาว Sturnus sturninus Purple–backed Starling นกกงโครงแกลบหลิ้ งมั วงดำ Sturnus vulgaris Common Starling นกกิ้งโครงพันธุยุโรป Family Hirundidae วงศนกนางแอน Subfamily Psudochelidoninae วงศยอยนกนางแอนเทียม Eurochelidon sirintarae White–eyed River–Martin นกเจาฟาหญิงสิรินธร Subfamily Hirundininae วงศยอยนกนางแอน Hirundo daurica Red–rumped Swallow นกนางแอนตะโพกแดง Hirundo rustica Barn Swallow นกนางแอนบ าน Hirundo tahitica Pacific Swallow นกนางแอนแปซ ฟิ ค Riparia riparia Sand Martin นกนางแอนทรายสรอยคอดำ Family Pycnonotidae วงศนกปรอด Pycnonotus aurigaster Sooty–headed Bulbul นกปรอดหวสั เขมี า Pycnonotus blanfordi Streak–eared Bulbul นกปรอดสวน Pycnonotus goiavier Yellow–vented Bulbul นกปรอดหนานวล Pycnonotus jocosus Red–whiskered Bulbul นกปรอดหวโขนั Family Cisticolidae วงศนกยอดขาว Prinia flaviventris Yellow–bellied Prinia นกกระจิบหญาทองเหลือง Prinia hodgsonii Grey–breasted Prinia นกกระจิบหญาอกเทา Prinia inornata Plain Prinia นกกระจิบหญาสีเรียบ Prinia rufescens Rufescent Prinia นกกระจบหญิ าส ขี างแดง Cisticola juncidis Zitting Cisticola นกยอดขาวหางแพนลาย Family Sylviidae วงศนกกระจอย Subfamily Acrocephalinae วงศยอยนกพง Acrocephalus aedon Thick–billed Warbler นกพงปากหนา Acrocephalus arundinaceus Great Reed–Warbler นกพงใหญพ นธั ญุ ปี่ นุ

98 จากการศึกษาในป พ.ศ. ตางๆ (ตอ) สถานภาพ แหลงท ี่ ป ป ป ป ป หมาย อยูอาศัย 25251 25341 25351 25412 25453 เหตุ R 4,5 - - - / - - R 4,5 / / - / / - R,N 4,5 - - - / / - R 4,5 / - - / / - N5 - - - / - - P5 - - - - -X N5 - - - / - -

R,CR 4,5 - - - - - X

N 4,5 - - - / / - R,N 4,5 / / / / / - R 4,5 ------N 4,5 - - - / / -

R5/ - - / / - R5/ - - / / - R 4,5 - - - / / - R5 - - - -/ -

R 3,4,5 - - - / / - R 3,4,5 - - - - / - R 3,4,5 / / / / / - R 3,4,5 - - - - / - R 3,4,5 / - - / / -

N 3,4,5 / / - / / - N 3,4,5 / - - / / -

99 แสดงรายชื่อนกที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชนิด Common Name ชื่อไทย

Acrocephalus bistrigiceps Black–browed Reed–Warbler นกพงควดำิ้ Acrocephalus concinens Blunt–winged Warbler นกพงนาพนธั จุ นี Acrocephalus stentoreus Clamorous Reed–Warbler นกพงใหญพ นธั อุ นเดิ ยี Locustella certhiola Pallas’s Grasshopper– Warbler นกพงตกแตนทั๊ ายทอยส เทาี Locustella lanceolata Lanceolated Warbler นกพงตั๊กแตนอกลาย Orthotomus sutorius Common Tailorbird นกกระจิบธรรมดา Phylloscopus borealis Arctic Warbler นกกระจิ๊ดขั้วโลกเหนือ Phylloscopus coronatus Eastern Crowned–Warbler นกกระจดหิ๊ วมงกั ฎุ Phylloscopus fuscatus Dusky Warbler นกกระจิ๊ดสีคล้ำ Phylloscopus inornatus Inornate Warbler นกกระจิ๊ดธรรมดา Phylloscopus ricketti Sulphur–breasted Warbler นกกระจิ๊ดคิ้วดำทองเหลือง Seicercus burkii Golden–pectacled Warbler นกกระจอยวงตาสีทอง Subfamily Megalurinae วงศยอยนกหางนาค Megalurus palustris Striated Grassbird นกหางนาค Subfamily Sylviinae วงศยอยนกคอขาวนอย Tribe Timaliini เหลานกกินแมลง Chrysomma sinense Yellow–eyed Babbler นกกนแมลงตาเหลิ องื Family Alaudidae วงศนกจาบฝน Alauda gulgula Oriental Skylark นกจาบฝนเสียงสวรรค Mirafra assamica Rufous-winged Bush lark นกจาบฝนปกแดง Family Nectariniidae วงศนกกินปลี Subfamily Nectariinae วงศยอยนกกินปลี Tribe Dicaeini เหลานกกาฝาก Dicaeum agile Thick–billed Flowerpecker นกกาฝากปากหนา Dicaeum cruentatum Scarlet–backed Flowerpecker นกสีชมพูสวน

100 จากการศึกษาในป พ.ศ. ตางๆ (ตอ) สถานภาพ แหลงท ี่ ป ป ป ป ป หมาย อยูอาศัย 25251 25341 25351 25412 25453 เหตุ

N 3,4 / - - / / - N 3,5 - - - / / - N 3,5 - - - - - X

N 3,5 - - - / / - N 3,5 - - - / / - R 4,5 - - - / / - N,P 3,4,5 - - - / / - N,P 3 - - - - / - N 2,3 - - - / / - N 3,4,5 - - - / / - N 4,5 - - - / - - N5 - - - / - -

R 3,4,5 / / / / / -

R 3,5 - - - - / -

R 4,5 - - - - - X R 4,5 - - - / / -

R 3,4,5 - - - - / -

R 3,4,5 - - - / / -

101 แสดงรายชื่อนกที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชนิด Common Name ชื่อไทย

Tribe Nectariniini เหลานกกินปลี Anthreptes malacensis Brown–throated Sunbird นกกินปลีคอสีน้ำตาล Nectarinia jugularis Olive–backed Sunbird นกกินปลีอกเหลือง Family Passeridae วงศนกกระจอก Subfamily Passeridae วงศยอยนกกระจอก Passer domesticus House Sparrow นกกระจอกใหญ Passer flaveolus Plain–backed Sparrow นกกระจอกตาล Passer montanus Eurasian Tree Sparrow นกกระจอกบาน Subfamily Motacillinae วงศยอยนกเดาลม Anthus cervinus Red–throated Pipit นกเดาด นอกแดงิ Anthus hodgsoni Olive–backed Pipit นกเดาด นสวนิ Anthus richardi Richard’s Pipit นกเดาด นทิ งใหญุ , นกเดาด นทิ งุ Anthus rufulus Paddyfield Pipit นกเดาด นทิ งเลุ ก็ , นกเดาด นทิ งหญุ า Motacilla alba White Wagtail นกอุมบาตร Motacilla cinerea Grey Wagtail นกเดาลมหล งเทาั Motacilla citreola Citrine Wagtail นกเดาลมห วเหลั องื Motacilla flava Yellow Wagtail นกเดาลมเหล องื Subfamily Ploceinae วงศยอยนกกระจาบ Ploceus hypoxanthus Asian Golden Weaver นกกระจาบทอง Ploceus manyar Streaked Weaver นกกระจาบลาย Ploceus philippinus Baya Weaver นกกระจาบธรรมดา Subfamily Estrildinae วงศยอยนกกระติ๊ด Amandava amandava Red Avadavat นกกระตดแดงิ๊ Lonchura malacca Black–headed Munia นกกระติ๊ดสีอิฐ Lonchura punctulata Scaly–breasted Munia นกกระตดขิ๊ หมี้ ู Lonchura striata White–rumped Munia นกกระตดตะโพกขาวิ๊

102 จากการศึกษาในป พ.ศ. ตางๆ (ตอ) สถานภาพ แหลงท ี่ ป ป ป ป ป หมาย อยูอาศัย 25251 25341 25351 25412 25453 เหตุ

R 3,4,5 - - - - / - R 3,4,5 - - - / / -

R5 - - - / / - R5/ - - / / - R5/ - - / / -

N5 - - - / - - N 4,5 - - - / / -

R,N 5 / - - / - -

R,N 5 - - - - / - N5 / - - / / - N5 / / / / / - N 4,5 - - - / - - N5 - - - / / -

R,VU 3,5 - - - / / - R,VU 3,5 / - - / / - R,NT 4,5 - - - / / -

R 4,5 - - - / / - R 4,5 - - - / / - R 3,5 / - - / / - R 4,5 - - - / / -

103 แสดงรายชื่อนกที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชนิด Common Name ชื่อไทย

Family Fringillidae วงศนกกระจาบปกออน Subfamily Emberizinae วงศย อยนกจาบป กอ อนเล ก็ Emberiza aureola Yellow–breasted Bunting นกจาบปกออนอกเหลือง Emberiza fucata Chestnut–eared Bunting นกจาบปกออนหัวเทา จำนวน 238

ที่มา: 1 สำนักงานนโยบายและแผนสิ่งแวดลอม. รายงานฉบับสุดทาย การจัดทำแผน การจดการอนั รุ กษั ส งแวดลิ่ อมธรรมชาต ิ บงบอระเพึ ด็ จงหวั ดนครสวรรคั . เมษายน 2537. 2 โอภาส ขอบเขตต. สำนกงานนโยบายและแผนสั งแวดลิ่ อม . นกในบงบอระเพึ ด็ . 2541 3 กรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. สรุปผลการสำรวจทรัพยากร ปาไม/สัตวปา การศึกษาโครงการพัฒนาบึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค. พฤศจิกายน 2545

104 จากการศึกษาในป พ.ศ. ตางๆ (ตอ) สถานภาพ แหลงท ี่ ป ป ป ป ป หมาย อยูอาศัย 25251 25341 25351 25412 25453 เหตุ

N5 - - - / / - N5 - - - -/ - 79 31 33 187 151 18

หมายเหตุ : การนำเสนอจะยึดถือการจำแนกตาม หนังสือปกษีวิทยาภาคสนาม ภาควิชา ชววี ทยาปิ าไม  คณะวนศาสตร  มหาวทยาลิ ยเกษตรศาสตรั  โดย โอภาส ขอบเขตต เปนสำค ญั

105  

.  ⌫  ⌫  .⌦  .    สถานภาพ : / พบ, – ไมพบ, X เคยพบแตปจจุบันสูญพันธุไปจากบึงบอระเพ็ดแลว แสดงพันธุปลาที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชื่อวิทยาศาสตร ชื่ออังกฤษ ชื่อพื้นเมือง Order Anguilliformes Family Anguillidae Freshwater eels วงศปลาตูหนา Anguilla bicolor Indonesian shortfin eel ปลาตูหนา, ปลาไหลหูดำ Order Athiriniformes Family Phallostethidae วงศปลาบูใส Phenacostethus smithi Smith’s priapium fish ปลาบูใส Order Beloniformes Family Belonidae Needdlefishes วงศปลากระทุงเหว Xenenthodon cancila Freshwater garfish ปลากระทงเหวุ , ปลากระทงเหวเมุ องื Family Hemiramphidae Halfbeaks วงศปลาเข็ม Dermogenys pusillus Wrestling halfbeak ปลาเขม็ Dermogenys siamensis ปลาเขมหม็ อ ,ปลาเขม็ Zenarchopterus ectuntio ปลาตับเตา Family Cyprinidae Hypopthalmichtys molitrix ลิ่น,ลิ่นฮื้อ,เลงฮื้อ Family Adrianichthyidae Ricefishes วงศปลาซิวขาวสาร Oryzias minutillus Dwarf medaka ปลาซิวขาวสารแคระ, ปลาซิวขาวสาร Order Clupeiformes Family Clupeidae Herrings, sardines, menhadens, shads วงศปลาหลังเขียว Clupeichthys goniognathus Sumatran river sprat ปลาซิวแกว Clupeoides borneensis Borneo river sprat ปลาไสตันหางดอก Corica laciniata Bangkok river sprat ปลาซิวแกว

106 ระหวางป พ.ศ. 2528–2545 ป 25281 ป 2535*1 ป 2535**1 ป 2535***1 ป 25432 ป 25453 หมายเหตุ

----/ -

------X

///// /

/-/------/ / ----/ -

----- /

----/ /

-/--- / X ------X ------X

107 แสดงพันธุปลาที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชื่อวิทยาศาสตร ชื่ออังกฤษ ชื่อพื้นเมือง Family Engraulididae Anchovies วงศปลาแมว Coilia lindmani Lindman’s grenadier anchovy ปลาหางไก Lycothrissa crocodilus Sabretoothed thryssa ปลาแมวเขี้ยว Setipinna melanochir Dusky–hairfin anchovy ปลาแมวหดำู Thryssa hamiltonii Hamilton’s thryssa ปลาแมว Order Cypriniformes Family Cobitidae Loaches วงศปลาหมู Acanthopsis sp. Horesface loach ปลารากกลวย Acanthopsis spp. ปลารากกลวย ,ปลาซอนทราย Botia beauforit Sportted loach ปลาหมูจุด Botia helodes Tiger botia ปลาหมูขางลาย Botia modesta Yellow–tail botia ปลาหมขาวู Botia morleti Skunk botia ปลาหมูคอก Lepidocephalichthys furcatus ปลาอีด Lepidocephalichthys hasselti ปลาอีด Lepidocephalchthys sp. ปลาเขา,ปลาอีด Pangio anguillaris Loach ปลาสายทอง Family Cyprinidae Minnows or carps วงศปลาตะเพ ยนี ,ซวิ ,สรอย Albulichthys albuloides ปลาตะโกกหนาสั้น Amblypharyngodon chulabhornae ปลาซิวเจาฟาจุฬาภรณ Amblyrhynchichthys truncatus ปลาตามิน Balantiocheilos melanopterus Tricolor sharkminnow ปลาหางไหม Barbodes altus Red tailed, tinfoil barb ปลาตะเพียนทอง Barbodes gonionotus Java barb ปลาตะเพียนขาว Barbichthys nitidus ปลาหางบวง Barbonymus schwanenfeldii Tinfoil barb ปลากะแห Rasbora urophthalmoides Least rasbora ปลาซิวหนู Catlocarpio siamensis Giant barb ปลากระโห Chela caeruleostigmata Leaping barb ปลาทองพลุ Cirrhinus caudimaculatus ปลาสรอยหลอด

108 ระหวางป พ.ศ. 2528–2545 (ตอ) ป 25281 ป 2535*1 ป 2535**1 ป 2535***1 ป 25432 ป 25453 หมายเหตุ

------X ------X ------X ------X

----- / ----/ ------/ ----/ / ----/ / ----- / ----/ - ----/ - /------/ /

------X ----- / X ----- / X ------X -/ --/ / //-// / ----/ / --/-/ / ----- / X ------X ------X ----/ -

109 แสดงพันธุปลาที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชื่อวิทยาศาสตร ชื่ออังกฤษ ชื่อพื้นเมือง Cirrhinus chinensis ปลาปกแดง Cirrhinus microlepis Small scale mud carp ปลานวลจันทรน้ำจืด Cirrhinus moritorella Mrigal ปลานวลจนทรั เทศ Cosmochilus harmandi ปลาตะกาก Crossocheilus reticulatus Lady finger nail fish ปลาเล็บมือนาง Crossocheilus siamensis Siamese algae–eater ปลาเล็บมือนาง Cyclocheilichthys apogon Beardless barb ปลาไสต นแดงั Cyclocheilichthys armatus ปลาไสตันขาว Cyclocheilichthys enoplos ปลาตะโกก Cyclocheilichthys heteronema ปลากะทิ Cyclocheilichthys lagleri ปลาไสตัน Cyclocheilichthys repasson ปลาไสตันตาขาว Cyprinus carpio carpio Common carp ปลาไน,ปลาหลีฮื้อ Dangila spilopeura ปลาสรอยลูกกลวย, ปลามะลิเลื้อย,ปลาซา Epalzeorhynchos bicolor Redtail sharkminnow ปลาทรงเครื่อง Epalzeorhynchos frenatus ปลากาแดง Esomous metallicus Striped flying barb ปลาซิวหนวดยาว Hampala dispar ปลากะสูบจุด Hampala macrolepidota Hampala barb ปลากะสูบขีด Henicorhynchus caudiguttatus ปลาสรอยน้ำเงิน Henicorhynchus cryptopogon ปลาสรอยหลังขน Henicorhynchus siamensis Siamese mud carp ปลาสรอยขาว, ปลาสรอยหัวกลม Hypsibarbus wetmorei ปลาตะพาก Labeo dyocheilus ปลาบัว Labeo rohita Rohu ปลายี่สกเทศ,ปลาโรฮู Labeo sp. ปลากาแดง Labiobarbus leptocheila ปลาสรอยลูกกลวย,ปลาซา Labochilos rhabdoura ปลาสรอยหลอด Leptobarbus hoeveni Mad barb ปลาบา

110 ระหวางป พ.ศ. 2528–2545 (ตอ) ป 25281 ป 2535*1 ป 2535**1 ป 2535***1 ป 25432 ป 25453 หมายเหตุ ///// / ------X ----- / ----- / X /---- / ------X -//// / /---/ / ----/ / ------X ------X ----/ / ---/- -

---// / ------X ----/ / /-/-// ----/ - //-// / ----/ - ----/ /

----/ / ------X ------X ----- / -/--- - ///-- - -// -- / ----/ -

111 แสดงพันธุปลาที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชื่อวิทยาศาสตร ชื่ออังกฤษ ชื่อพื้นเมือง Luciosoma bleekeri ปลาซิวอาว,ปลาอาว Macrochirichthys macrochirus ปลาฝกพรา Morulius chrysophekadion Black sharkminnow ปลากาดำ Mystacoleucus marginatus ปลาหนามหลัง, ปลาขี้ยอก Osteochilus hasselti Silver sharkminnow ปลาสรอยนกเขา Osteochilus lini ปลาสรอยนกเขาหน าหมอง Osteochilus melanopleurus ปลาพรมหวเหมั น็ ,ปลาพรม Osteochilus microcrphalus Waander's bony lipper barb ปลารองไมตับ Osteochilus schlegelii ปลาสรอยบัว,ปลาบัว Osteochilus sp. ปลาสรอย Oxygaster pointoni ปลาแปบยาว,ปลาแปบ Parachela maculicauda ปลาแปบหางดอก Parachela oxygastroides Glass fish ปลาแปบ Parachela siamensis ปลาแปบคาว Paralaubuca harmandi ปลาแปบควาย Paralaubuca riveroi ปลาแปบนวล Paralaubuca typus ปลาแปบขาว Probarbus jullieni Isok barb ปลายี่สกทอง,ปลายี่สก Puntioplites proctozysron ปลากะมัง Puntius brevis ปลาตะเพียนทราย Raiamas guttatus Burmese trout ปลานางอาว,ปลาอายอาว Puntius leiacanthus ปลาตะเพียนทราย Rasbora argyrotaenia Silver rasbora ปลาซิว Rasbora aurotaenia Pale rasbora ปลาซิว Rasbora borapetensis Blackline rasbora ปลาซิวหางแดง Rasbora daniconius Slender rasbora ปลาซิวควายพมา Rasbora myersi Silver rasbora ปลาซิวควาย Rasbora tornieri Yellowtail rasbora ปลาซิวควายหางไหม, ปลาซิวควาย Rasbora trilineata Three–lined rasbora ปลาซิวหางกรรไกร Sikukia stejnegeri ปลาน้ำฝายหลังดำ

112 ระหวางป พ.ศ. 2528–2545 (ตอ) ป 25281 ป 2535*1 ป 2535**1 ป 2535***1 ป 25432 ป 25453 หมายเหตุ ----/ / ------X ----/ / ----/ - ///// / ----/ / ----/ / ----- / ------X -/------/ - ----/ / ----/ - ///-/ / ----/ / ----/ / ----/ ------X --/-- / ----/ / ------X ////- - ---/- - -/ -/ - - /---/ / ----/ / /---- -

----/ / /---/ / ------X

113 แสดงพันธุปลาที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชื่อวิทยาศาสตร ชื่ออังกฤษ ชื่อพื้นเมือง Systomus orphoides Red–cheek barb ปลาแกมช้ำ Systomus partipentazona Sumatran tiger barb ปลาเสือสุมาตรา, ปลาเสือขางลาย Thryssocypris tonlesapensis ปลาซิวกะตัก Thynnichthys thynnoides White lady carp ปลาเกล็ดถี่,ปลาเรียงเกล็ด Family Gyrinocheilidae Algae eaters วงศปลาสรอยน้ำผึ้ง Gyrinocheilus aymonieri Chinese algae–eater ปลาสรอยน้ำผึ้ง,ปลาลูกผึ้ง, ปลาเทศบาล Order Cyprinodontiformes Family Aplochelidae Rivulines วงศปลาหัวตะกั่ว Aplocheilus panchax Blue panchax ปลาหัวตะกั่ว Order Gasterosteiformes Family Indostomidae Dwarf Stickleback วงศปลาจ มฟิ้ นจระเข แคระ Indostomus paradoxus Armoured stickle back ปลาจิ้มฟนจระเขแคระ Family Syngnathidae Pipefishes and seahorses วงศปลาจิ้มฟนจระเข Doryichthys boaja Long–snouted pipefish ปลาจิ้มฟนจระเขยักษ Order Osteoglossiformes Family Notopteridae Featherbacks or knifefishes วงศปลากราย Chitala chitala Clown knifefish ปลากราย Chitala lopis Giant featherback ปลาสะตือ Chitala ornata Clown featherback ปลากราย Notopterus notopterus Bronze featherback ปลาสลาด Order Perciformes Family Ambassidae Asiatic glassfishes วงศปลาแปนแกว Parambassis apogonoides Iridescent glassy perchlet ปลาอมไขน้ำจืด Parambassis siamensis Siamese glassfish ปลาแปนแกว Parambassis wolffii Duskyfin glassy perchlet ปลาแปนแกวยักษ,ปลาเพ็ญ Family Anabantidae Climbing gouramies วงศปลาหมอ Anabas testudineus Climbing perch ปลาหมอไทย,ปลาหมอ Family Belontiidae Gouramies วงศปลาสลิด,กัด,กริม Betta splendens Siamese fighting fish ปลากัดไทย,ปลากัด

114 ระหวางป พ.ศ. 2528–2545 (ตอ) ป 25281 ป 2535*1 ป 2535**1 ป 2535***1 ป 25432 ป 25453 หมายเหตุ --/-/ /

/--// / ------X ----/ /

------X

----/ -

----- / X

----/ /

/------X ----/ / ///// /

----/ / ///// / /---/ /

///// /

/---- / X

115 แสดงพันธุปลาที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชื่อวิทยาศาสตร ชื่ออังกฤษ ชื่อพื้นเมือง Trichogaster microlepis Moonlight gourami ปลากระดี่,ปลากระดี่นาง Trichogaster pectoralis Snakeskin gourami ปลาสลิด,ปลาใบไม Trichogaster trichopterus Three spot gourami ปลากระดี่หมอ Trichopsis pumila Pygmy gourami ปลากริมสี Trichopsis sp. ปลากริม Trichopsis vittatus Croaking gourami ปลากริมควาย Family Channidae Snakeheads วงศปลาชอน Channa limbata ปลาชอนกาง,ปลากาง Channa lucius ปลากระสง,ปลาชอนกาง Channa microlepeltes Giant snakehead ปลาชะโด,ปลาแมลงภู Channa orientalis Walking snakehead ปลากั้ง,ปลากาง Channa striata Snakehead murrel ปลาชอน Family Cichlidae Oreochromis niloticus ปลานิล Family Coiidae Tigerperch วงศปลาเสือตอ Coius microlepis Finescale tigerfish ปลาเสือตอ Family Eleotrididae Sleepers วงศปลาบูทราย Oxyeleotris marmoratus Marble sleeper ปลาบูทราย Family Gobiidae Gobies วงศปลาบู Brachygobius xanthomelas ปลาบูเสือ Glossogobius sp. ปลาบู Gobiopterus chuno Glass goby ปลาบูใส Mugilogobius chulae Yellowstripe goby ปลาบูจุล Pseudogobiopsis siamensis ปลาบูใสน้ำจืด Redigobius chrysosoma ปลาบูสั้น Family Helostomatidae Kissing Gouramy วงศปลาหมอตาล Helostomi temmincki Kissing gourami ปลาหมอตาล,ปลาจูบ Family Nandidae Leaffishes วงศปลาหางธง Nandus nandus Gangetic leaffish ปลาเสือดำ,ปลาเสือปรือ Nandus nebulosus Bornean leaffish ปลาตะเพียนขาว Nandus oxyrhynchus ปลาเสือปรือ,ปลาเสือดำ

116 ระหวางป พ.ศ. 2528–2545 (ตอ) ป 25281 ป 2535*1 ป 2535**1 ป 2535***1 ป 25432 ป 25453 หมายเหตุ ///// / ///// / ///// / ----/ / /-//------/ /

----/ - ///// / /---/ / ----- / ///// /

----- /

------X

-/ -// /

----/ - /-/------/ / ----/ ------/ ----/ -

----- / X

/---- / /------/ -

117 แสดงพันธุปลาที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชื่อวิทยาศาสตร ชื่ออังกฤษ ชื่อพื้นเมือง Pristolepis fasciata Catopra ปลาหมอชางเหยียบ Family Osphronemidae Giant gourami Osphronemus goramy Giant gourami ปลาแรด Family Polynemidae Threadfins วงศปลากุเรา Polynemus longipectoralis Longwhip threadfin ปลาหนวดพราหมณ Family Sciaenidae Drums or croakers วงศปลาจรวด Boesemania microlepis Soldier fish ปลามา Family Toxotidae Archerfishes วงศปลาเสือพนน้ำ Toxotes chatareus Largescale archerfish ปลาเสือพนน้ำ Toxotes microlepis Smallscale archerfish ปลาเสือพนน้ำ Order Pleuronectiformes Family Cynoglossidae Tonguefishes วงศปลายอดมวง Cynoglossus feldmanni River tonguesole ปลายอดมวงลายดาง Cynoglossus microlepis Smallscale tonguesole ปลายอดมวง Family Soleidae Soles วงศปลาลิ้นหมา Achiroides leucorhynchos ปลาใบไม Brachirus harmandi ปลาใบไม Euryglossa panoides ปลาลิ้นควาย,ปลาลิ้นหมา Order Pristiformes Family Pristidae Sawfishes วงศปลาฉนาก Pristis microdon Largetooth sawfish ปลาฉนากจะงอยกวาง Order Rajiformes Family Dasyatidae Stingrays วงศปลากระเบน Himantura chaophraya Freshwater whipray ปลาราหูน้ำจืด Himantura signifer White–edge freshwater whip ray ปลากระเบนขาว Order Siluriformes Family Ariidae Sea Catfishes ปลากดทะเล Hemipimelodus borneensis ปลาอุก Family Bagridae Bagrid Catfishes วงศปลากด,แขยง Bagrichthys macracanthus Black lancer catfish ปลาดกมุ นู ,ปลาแขยงหมู

118 ระหวางป พ.ศ. 2528–2545 (ตอ) ป 25281 ป 2535*1 ป 2535**1 ป 2535***1 ป 25432 ป 25453 หมายเหตุ ///// /

/---/ /

------X

----- / X

/-/-// /---/ -

------X ----- / X

------X ------X ----- / X

------X

------X

------X

------X

------X

119 แสดงพันธุปลาที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชื่อวิทยาศาสตร ชื่ออังกฤษ ชื่อพื้นเมือง Bagrichthys macropterus False black lancer ปลาดุกมูน Hemibagrus filamentus Filamentus mystus ปลากดเหลือง,ปลาคัง Hemibagrus nemurus Yellow mystus ปลากดเหลือง,ปลากดขี้ลิง Hemibagrus wyckii ปลากดดำ,ปลาสิงหดำ, ปลากดหมอ Heterobagrus bocourti ปลาแขยงชายธง Leiocassis siamensis Asian bumblebee catfish ปลาแขยงหนิ Mystus albolineatus ปลาแขยงแถบขาว Mystus atrifasciatus ปลาแขยงขางลาย Mystus cavasius Gangetic mystus ปลาแขยงใบขาวสาละวิน Mystus multiradiatus ปลาแขยงขางลาย Mystus mysticetus ปลาแขยงขางลาย Mystus singaringan ปลาแขยงใบขาว Mystus sp. ปลาแขยงแดง Mystus vittatus Striped dwarf catfish ปลาแขยงขางลาย Mystus wolffii ปลาแขยงนวล Mystus wyckioides Red–tail mystus ปลากดแกว,ปลาคัง Family Clariidae Airbreathing catfishes วงศปลาดุก Clarias batrachus Walking catfish ปลาดุกดาน Clarias grariepenus ปลาดุกยักษ Clarias macrocephalus Broadhead catfish ปลาดุกอุย Clarias meladerma Blackskin catfish ปลาดุกเนื้อเลน Family Heteropneustidae Airsac catfishes วงศปลาจีด Heteropneustes fossilis Stinging catfish ปลาจีด Family Pangasiidae Shark catfishes วงศปลาสวาย Helicophagus waandersii ปลาสวายหนู Pangasius bocourti ปลายาง,ปลาอายดอง Pangasius conchophilus ปลาสายยูเผือก,ปลาเผาะ Pangasianodon hypophthalmus Sutchi catfish ปลาสวาย Pangasianodon gigas Mekong giant catfish ปลาบึก Pangasius larnaudiei Spot pangasius ปลาเทโพ

120 ระหวางป พ.ศ. 2528–2545 (ตอ) ป 25281 ป 2535*1 ป 2535**1 ป 2535***1 ป 25432 ป 25453 หมายเหตุ ------X ----/ / -//// /

----/ - ----/ / ----/ / ----/ - ----/ - //------/ / ----/ / ----/ / -/--- - ///------/ - ----/ /

/---- - X ----- / --/-/ / ----/ -

----- / X

------X ------X ------X ----/ / ----- / ----/ /

121 แสดงพันธุปลาที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชื่อวิทยาศาสตร ชื่ออังกฤษ ชื่อพื้นเมือง Pangasius macronema ปลาสังกะวาดเหลือง Pangasius sanitwongsei Giant pangasius ปลาเทพา Pangasius pleurotaenia ปลาสังกะวาดทองคม, ปลายอนปก Family Siluridae Sheatfishes วงศปลาเนื้อออน Belodontichthys dinema ปลาคางเบือน,ปลาเบี้ยว Kryptopterus apogon ปลาน้ำเงิน,ปลานาง, ปลาเนื้อออน Kryptopterus cheveyi ปลาปกไก Kryptopterus kryptopterus ปลาขาไก Kryptopterus micronema ปลาแดงไห,ปลาสะงั่ว Kryptopterus palembangensis ปลาเพียว Micronema apogon Fresh–watercatfish ปลาน้ำเงนิ ,ปลานางเงนิ Micronema bleekeri ปลาแดง,ปลานาง,ปลาเกตุ Ompok bimaculatus Butter catfish ปลาชะโอน,ปลาสยุมพร Ompok hypophthalmus ปลาเนื้อออนหนวดยาว Ompok krattensis ปลาสยุมพร Wallago attu Twisted–jaw sheatfish ปลาเคาขาว,ปลาคลาว Wallago leerii ปลาเคาดำ,ปลาทุก Order Synbranchiformes Family Chaudhuriidae วงศปลาหลดแคระ Chaudhuria caudata Burmese spineless eel ปลาหลดแคระ Family Mastacembelidae Spiny Eels วงศปลากะทิง Macrognathus aculeatus Lesser spiny eel ปลาหลด Macrognathus circumcinctus ปลาหลดลาย Macrognathus semiocellatus ปลาหลดลาย Macrognathus siamensis Peacock eel ปลาหลดจุด Mastacembelus armatus Zig–zag eel ปลากะทิง Mastacembelus erythrotaenia Fire eel ปลากะทิง Mastacembelus favus Tire track eel ปลากะทิงลาย

122 ระหวางป พ.ศ. 2528–2545 (ตอ) ป 25281 ป 2535*1 ป 2535**1 ป 2535***1 ป 25432 ป 25453 หมายเหตุ ----/ ------X

------X

----- / X

/--- - X ----/ / ----/ / ------X ----/ ------/ ----/ / -/--- / ----- / X ----/ - ----/ / ------X

----/ -

-// -- - --/------/ / /---/ / ///// - -// -- - /---/ /

123 แสดงพันธุปลาที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ชื่อวิทยาศาสตร ชื่ออังกฤษ ชื่อพื้นเมือง Family Synbranchidae Swamp–Eels วงศปลาไหล Monopterus albus Swamp eel ปลาไหล Ophisternon bengalense Bengal eel ปลาหลาด Order Tatraodontiformes Family Tetraodontidae Puffers วงศปลาปกเปา Chonerhinos modestus ปลาปกเปาเขียว Monotreta leiurus ปลาปกเปาดำ Tetraodon cochinchinensis ปลาปกเปาหนายาว Tetraodon suvatti ปลาปกเปา Family...... Piaractus brachypomus Red finned pacu ปลาเปคูแดง, ปลาจาระเม็ดน้ำจืด Family...... Pteygoplichthys anisitsi Sucker ปลาซัคเกอร,ปลากดเกราะ, ปลาเทศบาล Family...... Arapaima gigas Cow fish ปลาชอนอเมซอน จำนวน 213

ที่มา : 1 สำนักงานนโยบายและแผนสิ่งแวดลอม. รายงานฉบับสุดทาย การจัดทำแผน การจดการอนั รุ กษั ส งแวดลิ่ อมธรรมชาต ิ บงบอระเพึ ด็ จงหวั ดนครสวรรคั . เมษายน 2537. 2 กองประมงน้ำจืดและกลุมอนุกรมวิธานสัตวน้ำจืด สถาบันพิพิธภัณฑสัตวน้ำ. กรมประมง. พรรณปลาในบึงบอระเพ็ด (ลุมแมน้ำเจาพระยา). 2543. 3 สถานีประมงน้ำจืดจังหวัดนครสวรรค. พันธุปลาในบึงบอระเพ็ด (จากรายงาน การสำรวจพันธุปลาระหวางป 2544–2546). 2546.

124 ระหวางป พ.ศ. 2528–2545 (ตอ) ป 25281 ป 2535*1 ป 2535**1 ป 2535***1 ป 25432 ป 25453 หมายเหตุ

///// / ------X

------X //-// / ----/ - /---- -

----- /

----- /

----- / 47 35 33 27 109 113 62

หมายเหตุ :* การสำรวจชีวประมงในบึงบอระเพ็ด ระยะหลังการลดระดับน้ำเพื่อการ ปรับปรุง. มิถุนายน 2535. ** การสำรวจชีวประมงในบึงบอระเพ็ด ระหวางการเก็บกักน้ำ. พฤศจิกายน 2535 *** การสำรวจชวประมงในบี งบอระเพึ ด็ ระยะหลงการบั รณะปรู บปรั งุ . เมษายน 2536 การนำเสนอจะยดถึ อการจำแนกตามื Website : www.Fishbase.org เปนสำค ญั เนื่องจากมีความเปนสากลและมีการปรับปรุงอยูอยางสม่ำเสมอ

125  .

.       ⌫  ⌫  .⌦    

แสดงชนิดพันธุสัตวหนาดินที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ดในป พ.ศ. 2545 Phylum Class Order Family Genus Annelida Oligochaeta Naididae (ไสเดือนน้ำจืด) Tubificidae Arthropoda Insecta Dipterra Chironomidae (ตัวออนริ้นน้ำจืด) Ephemeroptera (ตัวออนชีปะขาว) Ephemeridae Odonata (ตัวออนแมลงปอ) Gomphidae Crustacea Decapoda Palaemonidae Macrobrachium sp. (กุงฝอยน้ำจืด) Mollusca Gastropoda Mesodastropoda Viviparidae Filopaludina sp. (หอยฝาเดียว)(หอยขม) Neogastropoda Buceidae Clea sp. Bivalvia Veneroida Corbiculidae Corbicula sp. (หอยสองฝา) Unionoida Amblemidae Ensidens sp. (หอยกาบ)

ที่มา : กรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. การศึกษาโครงการพัฒนาบึง บอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค. กรกฎาคม 2545 หมายเหตุ : การนำเสนอจะยดถึ อการจำแนกตามื รายงานสรปผลการสำรวจทรุ พยากรปั าไม / สัตวปา การศึกษาโครงการพัฒนาบึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค เปนสำคัญ

126  

...  ⌫  ⌫  .⌦ 

สถานภาพ : / พบ, – ไมพบ แสดงชนิดของแพลงกตอนที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด 1 1 1 1 ชนดของแพลงกิ ตอน 1 2 หมายเหตุ 2526 2528 2545 2536*** 2535* 2535**       ป ป ป ป ป ป แพลงกตอนพืช Phylum Cyanophyta (blue green algae) Aphanocapsa sp. / - / - / - Aphanocapsa pulchra -----/ Chroococcus sp. / - / / - - Merismopedia sp. / / / / / - Merismopedia elegans -----/ Microcystis sp. / - / / / - Microcystis aeruginosa -----/ Nostoc sp. - - / / - / Lyngbya sp. / / / / - - Oscillatoria sp. / - / / / / Spirulina sp. / - - - - - Anabaena sp. / - / / - / Gloeotrichia sp. / - - - - - Coelosphacrium sp-/---- Phylum Chlorophyta (green algae) Eudorina sp. / - / / / - Eudorina elegans -----/ Gonium sp. / - - - - - Volvox sp. / / / / / - Volvox aureus -----/

127 แสดงชนิดของแพลงกตอนที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด (ตอ) 1 1 1 1 ชนดของแพลงกิ ตอน 1 2 หมายเหตุ 2526 2528 2545 2536*** 2535* 2535**       ป ป ป ป ป ป Gloeocystis sp. /----- Gloeocystis gigas -----/ Characium sp. /----- Tetraedron sp. /----- Tetraedron trigonum -----/ Tetraedron lonbatum -----/ Tetraedron pentaedricum -----/ Ankistrodesmus sp. //---- Chlorella sp. /-///- Kirchneriella sp. /----- Oocystis sp. /----- Selenastrum sp. /----- Dictyosphaerium sp. /----- Coelastrum sp. /---/ - Crucigenia sp. /----- Scenedesmus sp. //// - - Pediastrum sp. //---- Pediastrum duplex -----/ Pediastrum simplex -----/ Schizomerin sp. /----- Schizogonium sp. /----- Protococcus sp. /----- Oedogonium sp. /----- Mougeotia sp. /----- Mougeotia sclaris -----/ Spirogyra sp. //// - - Spirogyra ionia -----/ Zygnema sp. /----- Gonatozygon sp. //----

128 แสดงชนิดของแพลงกตอนที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด (ตอ) 1 1 1 1 ชนดของแพลงกิ ตอน 1 2 หมายเหตุ 2526 2528 2545 2536*** 2535* 2535**       ป ป ป ป ป ป Mesotaenium sp. /----- Netrium sp. /----- Spirotaenia sp. /----- Arthrodesmus sp. //---- Closterium sp. ///// - Closterium porrectum -----/ Closterium venus -----/ Closteriopsis longissma -----/ Cosmarium sp. ///// - Desmidium sp. ///// - Euastrum sp. /----- Euastrum spinulosum -----/ Micrasterias sp. //-/ - - Pleurotaenium sp. /--// - Onychonema sp. /----- Staurastrum sp. ///// - Staurastrum javanicum -----/ Tetememorus sp. /----- Xanthidium sp. /----- Docidium Undulatum /----- Ulothrix aqualis -----/ Ulothrix variabilis -----/ Chlamydomonas angulosa -----/ Pandorina morum -----/ Phylum chrysophyta (yellow green algae) Dinobryon sertularia -----/ Melosira sp. //---- Cyclotella sp. /-----

129 แสดงชนิดของแพลงกตอนที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด (ตอ) 1 1 1 1 ชนดของแพลงกิ ตอน 1 2 หมายเหตุ 2526 2528 2545 2536*** 2535* 2535**       ป ป ป ป ป ป Diatoma /----- Synedra sp. ///// - Synedra acus -----/ป 2545 จัดใหอยูใน P.Bacillariophyta Synedra ulna -----/ป 2545 จัดใหอยูใน P.Bacillariophyta Tabellaria sp. //---- Frustulia sp. /----- Navicula sp. ///// - Gomphonema sp. /----- Amphora sp. /----- Amphora normani -----/ป 2545 จัดใหอยูใน P.Bacillariophyta Cymbella sp. /----- Cymbella turgida -----/ป 2545 จัดใหอยูใน P.Bacillariophyta Nitzchia sp. /-///- Surirella sp. //---- Surirella ovalis -----/ป 2545 จัดใหอยูใน P.Bacillariophyta Surirella elegans -----/ป 2545 จัดใหอยูใน P.Bacillariophyta Phacus sp. /----- Phacus alata -----/ป 2545 จัดใหอยูใน P.Euglenophyta Trachelomonas sp. /----- Trachelomonas urceolata -----/ป 2545 จัดใหอยูใน P.Euglenophyta Peridinium sp. /----/ป 2545 จัดใหอยูใน P.Pyrrophyta

130 แสดงชนิดของแพลงกตอนที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด (ตอ) 1 1 1 1 ชนดของแพลงกิ ตอน 1 2 หมายเหตุ 2526 2528 2545 2536*** 2535* 2535**       ป ป ป ป ป ป Pinnularia sp. -/---- Pinnularia gibba -----/ป 2545 จัดใหอยูใน P.Bacillariophyta Achnanthes sp. ----/ - Phylum Euglenophyta (euglenoids) Euglena sp. ///// - Euglena caudata -----/ Phacus sp. /----- Trachelomonas sp. //---- Trachelomonas oblonga -----/ Trachelomonas volvocina -----/ Dinobryomsertykarua sp. /----- Phylum Purrhophyta Perdinium sp. /-/-/ - Ceratium sp. -// / - - Ceratium furca -----/ป 2545 จัดใหอยูใน P.Pyrrophyta PhylumBacillariophyta (diatom) Fragilaria construens -----/ Fragilaria capucina -----/ Rhopalodia gibba -----/ แพลงกตอนพืชรวม 112 69 24 23 23 19 43 แพลงกตอนสัตว Phylum Protozoa Centropyxis sp. //---- Diffludia sp. //// - - Arcella sp. //// - -

131 แสดงชนิดของแพลงกตอนที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด (ตอ) 1 1 1 1 ชนดของแพลงกิ ตอน 1 2 หมายเหตุ 2526 2528 2545 2536*** 2535* 2535**       ป ป ป ป ป ป Actinosphaerium sp. /----- Leprotintinnus sp. -----/ Difflugia lebes -----/ Difflugia oblonga -----/ Tintinnopsis turbo -----/ Tintinnopsis tubulosa -----/ Euglypha filifera -----/ Phylum Arthropoda Cladocera /----- Ostracods /-/--- *Copepods /-//-/ *Nauplius ////// Bosminopsis sp. -//// - Bosmina sp. -/ -/ - - Cerioduphnia sp. -/ -/ - - Diaphanosoma sp. -// - - - Alona sp. -//// - Chydrus sp. -/ -/ - - Kuzia sp. -/---- Macrothrise sp. -/---- Microcyclops sp. -/---- Topodiaptomus sp. -/ -/ - - Mesocyclop sp. --// - - Diaptomus sp. --///- Moina sp. ---/ - - Sida sp. ---/ - - Phylum Rotifera Rotaria sp. /----- Conochilus sp. //-/ - -

132 แสดงชนิดของแพลงกตอนที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด (ตอ) 1 1 1 1 ชนดของแพลงกิ ตอน 1 2 หมายเหตุ 2526 2528 2545 2536*** 2535* 2535**       ป ป ป ป ป ป Hexathra sp. //---- Testudinella sp. //---- Polyarthra sp. //// - - Polyarthra vulgaris -----/ Pleosoma sp. /----- Chromogaster sp. /----- Gastropus sp. /----- Gastropus hyptopus -----/ Elosa sp. /----- Trichocera sp. //// - - Asplanchna sp. ///// - Asplanchna priodonta -----/ Brachionus sp. ///// - Brachionus falcatus -----/ Brachionus angularis -----/ Epiphanes sp. /--/-- Macrochaetus sp. /----- Platyias sp. /--/-- Platyias patulus -----/ Lecane sp. /// -- - Lecane stichaea -----/ Monostyla sp. //---- Filinia sp. //-/ - - Filinia terminaris -----/ Filinia longiseta -----/ Keratella -// / - - Keratella cochlearis -----/ Keratella valga -----/ Ascomorpha -// / - -

133 แสดงชนิดของแพลงกตอนที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด (ตอ) 1 1 1 1 ชนดของแพลงกิ ตอน 1 2 หมายเหตุ 2526 2528 2545 2536*** 2535* 2535**       ป ป ป ป ป ป Ascomorpha ovalis -----/ Ascomorpha saltans -----/ Euchlanis ---/ - - Cyclotella ---/ / - Anuraeopsis fissa -----/ Anuraeopsis saltans -----/ Hexarthra mira -----/ Scarridium longicaudum -----/ Horaella sp. -----/ แพลงกตอนสัตวรวม 68 25 23 17 26 7 26 รวมทั้งสิ้น 180 94 50 26 49 26 69

ที่มา: 1 สำนกงานนโยบายและแผนสั งแวดลิ่ อม . รายงานฉบบสั ดทุ าย การจดทำั แผนการจัดการอนุรักษสิ่งแวดลอมธรรมชาติ บึงบอระเพ็ด จังหวัด นครสวรรค. เมษายน 2537 2 กรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. การศกษาโครงการพึ ฒนาั บึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค. กรกฎาคม 2545 หมายเหตุ :* การสำรวจชีวประมงในบึงบอระเพ็ด ระยะหลังการลดระดับน้ำเพื่อการ ปรับปรุง. มิถุนายน 2535 ** การสำรวจชีวประมงในบึงบอระเพ็ด ระหวางการเก็บกักน้ำ. พฤศจิกายน 2535 *** การสำรวจชีวประมงในบึงบอระเพ็ด ระยะหลังการบูรณะปรับปรุง. เมษายน 2536 การนำเสนอจะยึดถือการจำแนกตาม ตนฉบับของแตละปเปนสำคัญ

134  

.    ⌫  ⌫  .⌦ 

ความชุกชุม :S = หายาก, O = ชุกชุมนอย, F = ชุกชุมธรรมดา, A = ชุกชุมมาก, - = ไมพบ สถานภาพ : CR = ใกลสูญพันธุอยางยิ่ง แสดงชนิดสัตวเลื้อยคลานที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ความชกชุ มุ

ชื่อวิทยาศาสตร ชื่ออังกฤษ ชื่อไทย 1 2 สถานภาพ 2535 2545 Order Chelonia Family Bataguridae Cuora amboinensis South Asian Box Turtle เตาหับ, เตางับ AO Heosemys grandis Giant Asian Pond Terrapin, เตาหวาย , เตาห นิ OO Giant Asian Pond Turtle Hieremys annandalii Yellow–headed Temple เตาบ งหึ วเหลั องื ,F- Turtle เตาบัว Malayemys subtrijuga Ricefield Terrapin, Malayan เตานา A- Snail–eating Turtle Family Trionychidae Amyda cartilaginea Asiatic Softshell Turtle ตะพาบน้ำ AO Order Crocodylia Family Crocodylidae Crocodylus siamensis Siamese Crocodile จระเขน้ำจืด, จระเข CR S - Order Squamata Family Acrochordidae Acrochordus javanicus Javan Wart Snake งงวงชู าง F- Family Agamidae Calotes mystaceus Garden Blue Lizard กิ้งกาสวน, กิ้งกา AF Calotes versicolor Red–headed Lizard กิ้งกาหัวแดง, กิ้งกา OF Family Colubridae Ahaetulla nasuta Long–nosed Whip Snake งเขู ยวปากแหนบี F- Amphiesma stolatum White–striped Keelback งลายสาบคอดอกหญู า -O

135 แสดงชนิดสัตวเลื้อยคลานที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด (ตอ) ความชกชุ มุ

ชื่อวิทยาศาสตร ชื่ออังกฤษ ชื่อไทย 1 2 สถานภาพ 2535 2545 Boiga multomaculata Many–spotted Cat Snake งแมู ตะงาว O- Chrysopelea ornata Common Tree Snake งเขู ยวดอกหมากี AO Dendrelaphis pictus Painted Bronzeback งูสายมานพระอินทร A- Dryocalamus davisonii Common Bridle Snake งปลู องฉนวนธรรมดา , งูปลองฉนวนอินเดีย O- Elaphe radiata Copperhead Racer งหางมะพรู าวธรรมดา A- Enhydris bocourti Bocourt’s Water Snake งไชู E,S O Enhydris enhydris Common Water Snake งสายรู งธรรมดาุ AF Enhydris jagorii Striped Water Snake งูสายรุงลายขวาง -O Enhydris plumbea Plumbeous Water Snake งูปลิง FO Enhydris smithi Smith’s Water Snake งูสายรุงดำ S- Erpeton tentaculatum Tentacled Snake งกระดู าง F- Homalopsis buccata Puff–faced Water Snake งูหัวกระโหลก FO Oligodon johnsoni Striped Kukri Snake งูปกแกวใหญ -O Oligodon taeniatus งงอดไทยู O- Psammodynastes condanarus งมู านทอง OO Ptyas korros Indo–Chinese Rat Snake งสู งธรรมดาิ , งสู งบิ าน AF Ptyas mucosus Oriental Rat Snake งูสิงหางลาย FO Rhabdophis subminiatus Red–necked Keelback งูลายสาบคอแดง AO Xenochrophis flavipunctata Common Keelback งูลายสอธรรมดา AO Xenochrophis piscator Checkered Keelback งูลายสอใหญ -O Family Elapidae Bungarus candidus Malayan Krait งูทับสมิงคลา -O Bungarus fasciatus Banded Krait งสามเหลู ยมี่ F- Naja kaouthia Monocellate Cobra งเหู าหม อ FO Naja naja Asiatic Spitting Cobra งูเหาพนพิษ, งูเหา O- Naja siamensis Indo–Chinese Spitting Cobra งเหู าด างพ นพ ษิ -O

136 แสดงชนิดสัตวเลื้อยคลานที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด (ตอ) ความชกชุ มุ

ชื่อวิทยาศาสตร ชื่ออังกฤษ ชื่อไทย 1 2 สถานภาพ 2535 2545 Ophiophagus hannah King Cobra งูจงอาง, งูบองหลา O- Family Gekkonidae Cosymbotus platyurus Common Flat–tailed Gecko จิ้งจกหางแหน OA Gehyra mutilata Four–clawed Gecko จิ้งจกหินสีจาง AO Gekko gecko Tokay Gecko ตุกแกบาน, กับแก FF Hemidactylus frenatus Common House Gecko จิ้งจกหางหนาม OA Hemidactylus garnotii Pale House Gecko จิ้งจกหางเรียบ AO Phyllodactylus siamensis Common Ground Gecko จิ้งจกดินลายจุด FO Family Lacertidae Takydromus sexlineatus Six–lined Grass Lizard จิ้งเหลนนอยหางยาว -O Family Pythonidae Python molurus Asiatic Rock Python งหลามู -O Python reticulatus Reticulated Python งเหลู อมื O- Family Scincidae Lygosoma quadrupes Striped Supple Skink จงเหลนเริ้ ยวขาเลี ก็ FO Lygosoma bowringi Common Supple Skink จงเหลนเริ้ ยวที องเหล องื AF Mabuya longicaudata Long–tailed Skink จงเหลนหางยาวิ้ OO Mabuya macularia Variable Skink จิ้งเหลนหลากลาย OO Mebuya multifasciata Common Asiatic Skink จิ้งเหลนบาน FO Family Typhlopidae Ramphotyphlops Common Blind Snake งดู นธรรมดาิ ,A- braminus งดู นบิ าน Typhlops floweri Flower’s Blind Snake งดู นหิ วเหลั องื S- Family Uromastycidae Leiolepis belliana Granular–scaled Lizard แย F- Family Uropeltidae Cylindrophis ruffus Malayan Pipe Snake งูกนขบ, งูสองหัว FO Family Varnidae Varanus salvator Common Water Monitor เหี้ย, ตัวเงินตัวทอง OO

137 แสดงชนิดสัตวเลื้อยคลานที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด (ตอ) ความชกชุ มุ

ชื่อวิทยาศาสตร ชื่ออังกฤษ ชื่อไทย 1 2 สถานภาพ 2535 2545 Varanus bengalensis Bengal Monitor ตะกวด, แลน O- Family Viperidae Trimeresurus albolabris White–lipped Pit Viper งเขู ยวหางไหมี  ทองเหล องื A- Trimeresurus macrops Big–eyed Pit Viper งเขู ยวหางไหมี ตาโต F- Vipera russelli Russell’s Viper งแมวเซาู FO Family Xenopettidae Xenopeltis unicolor Iridescent Earth Snake งูแสงอาทิตย FO

ที่มา:1 สำนักงานนโยบายและแผนสิ่งแวดลอม. รายงานฉบับสุดทาย การจัดทำ แผนการจัดการอนุรักษสิ่งแวดลอมธรรมชาติ บึงบอระเพ็ด จังหวัด นครสวรรค. เมษายน 2537 2 กรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. สรุปผลการสำรวจทรัพยากร ปาไม/สัตวปา การศึกษาโครงการพัฒนาบึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค. พฤศจิกายน 2545 หมายเหตุ : การนำเสนอจะยดถึ อการจำแนกตามื รายงานสรปผลการสำรวจทรุ พยากรปั าไม / สัตวปา การศึกษาโครงการพัฒนาบึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค เปนสำคัญ

138  

.     ⌫  ⌫  .⌦ 

ความชุกชุม:S = หายาก, O = ชุกชุมนอย, F = ชุกชุมธรรมดา, A = ชุกชุมมาก, - = ไมพบ แสดงชนิดสัตวสะเทินน้ำสะเทินบกที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ความชกชุ มุ 2 ชื่อวิทยาศาสตร ชื่ออังกฤษ ชื่อไทย 1 2545 2535 Order Anura Family Bufonidae Bufo melanostictus House Toad คางคกบาน, คางคกโขก FF Bufo parvus Red Small Toad คางคกแคระ, คางคกแดง -O Family Ranidae Ooeidozyga lima Floating Frog เขยดจะนาี , เขยดหนี งั , อีแอด AF Phrynoglossus martensii White–lined Flood Frog เขียดหลังปุมที่ราบ, เขยดนี ้ำนองหลงขาวั OF Rana erythraea Green Lotus Frog เขียดบัว, เขียดจิก AF Rana macrodactyla Brown Grasspound Frog เขยดหลี งขั ดี , เขียดจิกสีน้ำตาล A- Rana cancrivora Brackish Frog กบน้ำเค็ม, กบน้ำกรอย F- Rana rugulosa I–san Field Frog กบนา, กบเนื้อ AF Rana nigrovittata Sapgreen Stream Frog กบออง, กบอองขาวสาร -O Rana limnocharis White–lined Frog กบหนอง, เขียดหลังขาว FA Family Rhacophoridae Rhacophorus leucomystax ปาดบาน, เขียดตะปาด OF Family Microhylidae Calluella guttulata Orange Burrowing Frog อึ่งลาย, อึ่งแดง, อึ่งแวน F- Kaloula mediolineata White–backed bullfrog อึ่งอางกนขีด, อึ่งมะไหว F- Kaloala pulchra Painted bullforg อึ่งอางบาน, อึ่งอาง OO Microhyla pulchra Yellow–legged Narrow–mouthed Frog อึ่งขาคำ, อึ่งน้ำเตาหลังจั่ว -O

139 แสดงชนิดสัตวสะเทินน้ำสะเทินบกที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด (ตอ) ความชกชุ มุ 2 ชื่อวิทยาศาสตร ชื่ออังกฤษ ชื่อไทย 1 2545 2535 Microhyla ornata Orange Narrow– mouthed Frog อึ่งน้ำเตา, อึ่งจิ๋วสม OO Order Gymnophiona Family Ichthyophiidae Ichthyophis kohtaoensis Common Caecilian, เขยดงี ธรรมดาู ,F- Koh Tao Snake Frog เขยดงี เกาะเตู า

ที่มา:1สำนกงานนโยบายและแผนสั งแวดลิ่ อม . รายงานฉบบสั ดทุ าย การจดทำั แผนการจัดการอนุรักษสิ่งแวดลอมธรรมชาติ บึงบอระเพ็ด จังหวัด นครสวรรค. เมษายน 2537 2 กรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. สรุปผลการสำรวจ ทรัพยากรปาไม/สัตวปา การศึกษาโครงการพัฒนาบึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค. พฤศจิกายน 2545 หมายเหตุ: การนำเสนอจะยดถึ อการจำแนกตามื รายงานสรปผลการสำรวจทรุ พยากรปั าไม / สัตวปา การศึกษาโครงการพัฒนาบึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค เปนสำคัญ

140  

.   .⌫   ⌫  ⌫  .⌦ 

ความชุกชุม: S = หายาก, O = ชุกชุมนอย, F = ชุกชุมธรรมดา, A = ชุกชุมมาก สถานภาพ : CR = ใกลสูญพันธุอยางยิ่ง , VU = มีแนวโนมจะสูญพันธุ แสดงชนิดสัตวเลี้ยงลูกดวยนมที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด ความชกชุ มุ

ชื่อวิทยาศาสตร ชื่ออังกฤษ ชื่อไทย 1 2 สถานภาพ 2535 2545 Order Insectivora Family Erinaceidae Hedgehogs and Gymnures Echinosorex gymnura Moonrat หนเหมู น็ ,สาโท,สาทู VU - O Family Soricidae Shrews Suncus etruscus Dwarf shrew หนูผีจิ๋ว OO Order Chiroptera Family Pteropodidae Fruit Bats Cynopterus brachyotis Lesser short–Nosed คางคาว O- Fruit Bat ขอบหูขาวเล็ก Cynopterus sphinx Greater short–Nosed คางคาว OO Fruit Bat ขอบหูขาวกลาง Rousettus Geoffroy’s Rousette คางคาวบัวฟนกลม FO amplexicaudatus Rousettus leschenaulti Leschenault’s Rousette คางคาวบัวฟนรี O- Pteropus lylei Lyle’s Flying Box คางคาวแม ไก  F- ภาคกลาง Eonycteris spelaea Cave–Dwelling คางคาวเล็บกุด O- Nectar–Eating Bat Family Emballonuridae Sheath–tailed Bats Taphozous longimanus Long–winged Tomb Bat คางคาวป กถ งตุ อมคาง O- Taphozous melanopogon Black–Bearded Tomb Bat คางคาวป กถ งเคราดำุ O-

141 แสดงชนิดสัตวเลี้ยงลูกดวยนมที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด (ตอ) ความชกชุ มุ

ชื่อวิทยาศาสตร ชื่ออังกฤษ ชื่อไทย 1 2 สถานภาพ 2535 2545 Family Megadermatidae False Vampires Megaderma lyra Greater False Vampire คางคาวแวมไพร  O- แปลงใหญ Megaderma spasma Lesser False Vampire คางคาวแวมไพร  O- แปลงเลก็ Family Rhinolophidae Horseshoe Bats Rhinolophus acuminatus Dobson’s horseshoe Bat คางคาวมงก ฎุ O- ยอดสั้นใหญ Rhinolophus pusillus Least horseshoe Bat คางคาวมงก ฎเลุ ก็ O- Rhinolophus pearsonii Pearson’s horseshoe Bat คางคาวมงก ฎุ O- จมูกยาวเล็ก Family Hipposideridae Old World Roundleaf Bats Hipposideros bicolor Bicolored Roundleaf Bat คางคาวหนายักษ O- เล็กสองสี Hipposideros Least Roundleaf Bat คางคาวหนายักษ F- cineraceus เล็กสีจาง Hipposideros lekaguli Dr.Boonsong’s คางคาวหนายักษ O- Roundleaf Bat หมอบญสุ ง Hipposideros larvatus Intermediate Roundleaf Bat คางคาวหนายักษ O- สามหลืบ Coelops frithi East Asiatic Tailless คาวคาว VU A - Roundleaf Bat ไอแหว งใหญ  Family Vespertilionidae Common Bat Myotis muricola - คางคาวห หนู ตู นเลี ก็ เขี้ยวยาว F- Myotis siligorensis Small–Toothed คางคาวห หนู ู O- Whiskered Bat ตนเลี กเข็ ยวสี้ นั้ Myotis rosseti Thick–Thumbed Myotis คางคาวห หนู มู อตื นปี มุ O- Myotis hasseltii Large–Footed Bat คางคาวห หนู ตู นโตใหญี  F- Myotis horsfieldii Deignan’s Bat คางคาวหูหนูตีนโตเล็ก S-

142 แสดงชนิดสัตวเลี้ยงลูกดวยนมที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด (ตอ) ความชกชุ มุ

ชื่อวิทยาศาสตร ชื่ออังกฤษ ชื่อไทย 1 2 สถานภาพ 2535 2545 Pipistrellus pulveratus Chinese Piristrelle คางคาวลูกหนูจิ๋วถ้ำ O- Tylonycteris robustula Greater Club–Footed Bat คางคาวไผ ห วแบนใหญั  A- Scotophilus kuhli Lesser Yellow Bat คางคาวเพดานเล ก็ A- Scojtophilus heathi Greater Yellow Bat คางคาวเพดานใหญ  F- Miniopterus pusillus - คางคาวปกพับเล็ก F- Kerivoula hardwickei Hardwickes Bat คางคาวยอดกลวย VU F - ปกใส Kerivoula picta Painted Bat คางคาวยอดกลวย FO ผีเสื้อ Family Molossidae Free-tailed Bats Tadarida plicata Wrinkled–Lipped คางคาวปากยน F- Order Primats Family Cercopithecidae Old World Monkeys Macaca fascicularis Crab–Eating Macaque ลงแสมิ VU S O Order Carnivora Family Mustelidae Weasels, Martens, Badgers and Otters Melogale personata - หมาหรงิ่ O- Family Herpestidae Herpestes javanicus พังพอนเล็ก, พงพอนธรรมดาั OO Family Viverridae Viverricula indica Small Incian Civet ชะมดเช็ด O- Viverra zibeltha Large Indian civet ชะมดแผงหางปลอง F- Paradoxurus Common Palm Civet อเหี นข็ างลาย ,O- hermaphroditus อเหี นธรรมดา็ Family Felidae The Cats Felis viverrina Fishing Cat เสือปลา S- Felis bengalensis Leopard Cat แมวดาว O-

143 แสดงชนิดสัตวเลี้ยงลูกดวยนมที่พบในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด (ตอ) ความชกชุ มุ

ชื่อวิทยาศาสตร ชื่ออังกฤษ ชื่อไทย 1 2 สถานภาพ 2535 2545 Felis chaus Jangle Cat แมวปลา, เสือกระตาย,แมวปา CR S - Order Artiodactyla Family Suidae Pigs Sus scrofa Common Wild Pig หมูปา O- Family Cervidae Deer Muntiacus muntjak Common barking Deer เกง, อีเกง, ฟาน O- Order Rodentia Family Sciuridae Squirrels and flying Squirrels Callosciurus caniceps Gray–Bellied Squirrel กระรอกปลายหางดำ O- Menetes berdmorei Indochinese Ground กระจอน, กระแต O- Squirrel Family Muridae Vandeleuria oleracea Long–tailed cane Mouse หนมู อลื งิ F- Chiropodomys gliroides Pencil–tailed Tree Mouse หนหรู งไมิ่ หางฟ ู F- Bandicota savilei Lesser Bandicoot หนพู กเลุ ก็ F- Bandicota indica Great Bandicoot หนพู กใหญุ  O- Mus musculus House Mouse หนหรู งบิ่ าน OO Rattus norvegicus Norway Rat หนูปาพรุ, หนูทอ A- Rattus losea Lesser Ricefield Rat หนนาเลู ก็ AO Rattus argentiventer Ricefield Rat หนนาใหญู  O- Rattus rattus Sladen’s Rat หนทู องขาว FF Order Lagomorpha Family Leporidae Hares, Rabbits and Pikas Lepus peguensis Siamese Hare กระตายปา O-

144 ที่มา: 1 สำนกงานนโยบายและแผนสั งแวดลิ่ อม . รายงานฉบบสั ดทุ าย การจดทำั แผนการจัดการอนุรักษสิ่งแวดลอมธรรมชาติ บึงบอระเพ็ด จังหวัด นครสวรรค. เมษายน 2537 2 กรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ. สรุปผลการสำรวจ ทรัพยากรปาไม/สัตวปา การศึกษาโครงการพัฒนาบึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค. พฤศจิกายน 2545 หมายเหตุ : การนำเสนอจะยดถึ อการจำแนกตามื รายงานสรปผลการสำรวจทรุ พยากรปั าไม / สัตวปา การศึกษาโครงการพัฒนาบึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค เปนสำคัญ

145 .⌫ ⌫⌦.

จดพั มพิ เผยแพร โดย สำนกงานนโยบายและแผนทรั พยากรธรรมชาตั และสิ งแวดลิ่ อม 60/1 ซอยพบิ ลวู ฒนาั 7 ถนนพระรามท ี่ 6 พญาไท กรงเทพฯุ 10400 โทรศัพท 0–2279–7180–9 ตอ 241 โทรสาร 0–2271–3226, 0–2279–8088 สงวนลิขสิทธิ์ 2546, สำนกงานนโยบายและแผนทรั พยากรธรรมชาตั และสิ งแวดลิ่ อม สงวนลิขสิทธิ์ตามกฎหมาย การอางอ งิ สำนกงานนโยบายและแผนทรั พยากรธรรมชาตั และสิ งแวดลิ่ อม . 2546. ความหลากหลายทางชีวภาพในพื้นที่ชุมน้ำบึงบอระเพ็ด. กระทรวงทรพยากรธรรมชาตั และสิ งแวดลิ่ อม . กรงเทพฯุ . 146 หนา ISBN 974–9623–41–X พมพิ คร งแรกั้ พฤศจกายนิ 2546 ตรวจ/แกไข นรวานิ พพิ ธสมบิ ตั ิ สิตา ผลโภค กฤษณา สขนุ วิ ฒนั ช ยั รวบรวม วิเคราะหขอมูล รังสิมันต บัวทอง อกนิษฐ จันทรศิริ ชมพนู ทุ สงข าว ประสานงาน สริ วรรณิ สงวนทรพยั  ออกแบบและจดพั มพิ โดย บรษิ ทั อนทิ เกรเติ ด็ โปรโมชนั เทคโนโลย ี จำกดั โทรศัพท 0–2585–2076, 0–2586–0837, 0–2913–7761–2 โทรสาร 0–2913–7763

146