OSMANLI BİLİMİ ARAŞTIRMALARI STUDIES in OTTOMAN SCIENCE Cilt / Vol
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
ISSN: 1303-3123 E-ISSN: 2458-7982 OSMANLI BİLİMİ ARAŞTIRMALARI STUDIES IN OTTOMAN SCIENCE Cilt / Vol. 20 - Sayı / Issue 2 - 2019 Osmanlı Bilimi Araştırmaları Studies in Ottoman Science ISSN 1303-3123 E-ISSN 2458-7982 Cilt/Volume 20, Sayı/Issue 2, 2019 Kapakta bir parçası görülen bilimsel alet, Ay ve Güneş tutulmalarının tarihini önceden belirlemeye yarayan bir ‘tutulma hesaplayıcısı’dır. Philippe de la Hire tarafından tasarlanan bu aletin bir örneği, J. B. Nicolas Bion’un Paris’teki dükkânında Osmanlı Devleti’nin Fransa Sefiri Said Efendi için 1741 yılında üretilmiştir. Bu bilimsel alet 2010 yılında İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Bilim Tarihi Bölümü’nün logosu olarak kabul edilmiştir. Aletin tamamının çizimi için bkz. Feza Günergun, “The Ottoman Ambassador’s curiosity coffer: Eclipse prediction with De La Hire’s ‘machine’ crafted by Bion of Paris,” in Science between Europe and Asia: Historical Studies on the Transmission, Adoption and Adaptation of Knowledge. Eds. F. Günergun & D. Raina (Dordrecht, Heildelberg, London, New York: Springer, 2010), 117. Aletin grafik çizimi, N.Bion’un eserindeki çizime dayanılarak Atilla Bir ve Mustafa Kaçar tarafından yapılmıştır. Osmanlı Bilimi Araştırmaları’nın kapak tasarımı Kaan Ata tarafından gerçekleştirilmiştir. Osmanlı Bilimi Araştırmaları TÜBİTAK-ULAKBİM tarafından SBVT için ve EBSCOhost ve DOAJ tarafından taranmakta ve indekslenmektedir. Studies in Ottoman Science is currently indexed by TÜBİTAK-ULAKBİM, EBSCOhost and DOAJ. Osmanlı Bilimi Araştırmaları Studies in Ottoman Science ISSN 1303-3123 E-ISSN 2458-7982 Cilt/Volume 20, Sayı/Issue 2, 2019 İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Bilim Tarihi Bölümü’nün yayın organı olan Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 1995 yılında yayına başlamıştır. Türkiye’de bilim tarihi alanında yayımlanan ilk akademik dergidir. Dergide, bilim, teknoloji ve tıp tarihini inceleyen araştırma makaleleri, araştırma notları, katkı, çeviri yazılar, kitap ve bilimsel toplantı tanıtımları yer alır. Yazılar Türkçe, İngilizce, Fransızca ve Almanca olarak yayımlanır. An official publication of the Department of the History of Science, Faculty of Letters, Istanbul University, Studies in Ottoman Science was founded in 1995. It is the oldest academic journal in its field in Turkey. The journal welcomes original research articles, research notes and addendum on the history of science, technology and medicine composed in Turkish, English, French and German. Articles in translation, book reviews as well as reports of scientific meetings in the field are also accepted. 1. BİLİM TARİHİ. 2. BİLİM - OSMANLI İMPARATORLUĞU. 3. BİLİM TARİHİ - TÜRKİYE. 4. TIP TARİHİ - TÜRKİYE. 5. TEKNOLOJİ TARİHİ - TÜRKİYE. Kongre Kütüphanesi (Library of Congress) Sınıflandırma Numarası: Q 1-295 Dergide yer alan yazılardan ve aktarılan görüşlerden yazarlar sorumludur. Statements and opinions expressed in papers published in this journal are the responsibility of the authors alone. Ocak ve Temmuz aylarında, yılda iki sayı olarak yayımlanan uluslararası, hakemli, açık erişimli ve bilimsel bir dergidir. This is a scholarly, international, peer-reviewed, open-access journal published biannually in January and July. Sahibi / Owner İstanbul Üniversitesi / Istanbul University Yayın Sahibi Temsilcisi / Representative of Owner Hayati Develi İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye Sorumlu Müdür / Director Gaye Şahinbaş Erginöz İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye Yazışma Adresi / Correspondence Address İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Bilim Tarihi Bölümü, Balabanağa Mah. Ordu Cad. No. 6, Laleli, Fatih, 34134 İstanbul, Türkiye Telefon / Phone: +90 (212) 440 00 00 / 15978 E-mail: [email protected] http://oba.istanbul.edu.tr Yayıncı Kuruluş / Publishing Company İstanbul Üniversitesi Yayınevi / Istanbul University Press İstanbul Üniversitesi Merkez Kampüsü, 34452 Beyazıt, Fatih / İstanbul, Türkiye Telefon / Phone: +90 (212) 440 00 00 Baskı / Printed in İlbey Matbaa Kağıt Reklam Org. Müc. San. Tic. Ltd. Şti. 2. Matbaacılar Sitesi 3NB 3 Topkapı / Zeytinburnu, İstanbul, Türkiye www.ilbeymatbaa.com.tr Sertifika No: 17845 Osmanlı Bilimi Araştırmaları Studies in Ottoman Science ISSN 1303-3123 E-ISSN 2458-7982 Cilt/Volume 20, Sayı/Issue 2, 2019 DERGİ YAZI KURULU / EDITORIAL MANAGEMENT BOARD Baş Editör / Editor-in-Chief Feza Günergun – İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye – [email protected] Yazı Kurulu Üyeleri / Members of the Editorial Management Board İdris Bostan – İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye – [email protected] Mehmet Canatar – İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye – [email protected] Sevtap Kadıoğlu – İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye – [email protected] Arzu Terzi – İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye – [email protected] Gaye Şahinbaş Erginöz – İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye – [email protected] Meltem Kocaman – İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye – [email protected] Dil Editörleri / Language Editors Dorian Gordon Bates – İstanbul Üniversitesi, Yabancı Diller Yüksek Okulu, İstanbul, Türkiye Alan James Newson – İstanbul Üniversitesi, Yabancı Diller Yüksek Okulu, İstanbul, Türkiye YAYIN KURULU / EDITORIAL BOARD Ackermann, Silke – Oxford University History of Science Museum, Oxford, UK – [email protected] Ageron, Pierre – Université de Caen Normandie Laboratoire de Mathématiques, Caen, France – [email protected] Ágoston, Gábor – Georgetown University in Qatar, Department of History, Doha, Qatar – [email protected] Aktar, Mustafa – Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü, İstanbul, Türkiye – [email protected] Ata, Kaan – İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye – [email protected] Bir, Atilla – Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye – [email protected] Brentjes, Sonja – Max-Planck-Institut for History of Science (MPIWG), Berlin, Germany – [email protected] Bret, Patrice – Centre Alexandre-Koyré, membre honoraire, Paris, France – [email protected] Crozet, Pascal – Université Paris-Diderot & Laboratoire Sphere (CNRS), Paris, France – [email protected] Couto, Dejanirah – Ecole Pratique des Hautes Études en Sciences Sociales, Paris, France – [email protected] Çökelez, Aytekin – İstanbul Teknik Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye – [email protected] Değer, Özkan – İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi, İstanbul, Türkiye – [email protected] Dölen, Emre – Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi emekli öğretim üyesi, İstanbul, Türkiye – [email protected] Etker, Şeref – Uzman Hekim, Emekli, T.C. Sağlık Bakanlığı, İstanbul, Türkiye – [email protected] Fazlıoğlu, İhsan – Medeniyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye – [email protected] Georgeon, François – Directeur de recherche émérite au CNRS, CETOBaC, Paris, France – [email protected] Görkey, Şefik – Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi, İstanbul, Türkiye – [email protected] Günergun, Feza – İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye – [email protected] İpbüker, Cengizhan – İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi, İstanbul, Türkiye – [email protected] Kaçar, Mustafa – Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye – [email protected] Kadıoğlu, Sevtap – İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye – [email protected] Küçük, Harun – University of Pennsylvania School of Arts and Sciences, Philadelphia, USA – [email protected] Kırımer, Neşe – Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi, Eskişehir, Türkiye – [email protected] Kocaman, Meltem – İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye – [email protected] Kuriyama, Shigehisa – Harvard University Radcliffe Institute for Advanced Study, Cambridge, MA, USA – [email protected] Martykanova, Darina – Universidad Autónoma de Madrid Faculty of Philosophy and Letters, Madrid, Spain – [email protected] Nicolaïdis, Efthymios – National Hellenic Research Foundation, Athens, Greece – [email protected] Sertöz, Ali Sinan – Bilkent Üniversitesi Fen Fakültesi, Ankara, Türkiye – [email protected] Şen, Ahmet Tunç – Columbia University, Department of History, New York, USA – [email protected] Topdemir, Hüseyin Gazi – Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Muğla, Türkiye – [email protected] Toprak, Zafer – Koç Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye – [email protected] Unat, Yavuz – Kastamonu Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Kastamonu, Türkiye – [email protected] Varlık, Nükhet – Rutgers University School of Arts & Sciences-Newark, New Jersey, USA – [email protected] Vlahakis, George – Hellenic Open University, Patra, Athens, Greece – [email protected] Yalçınkaya, Alper – Ohio Wesleyan University Sociology and Anthropology Department, Delaware, OH, USA – [email protected] Yıldız, Sara Nur – Max-Planck-Institut for History of Science (MPIWG), Berlin, Germany – [email protected] Zorlu, Tuncay – İstanbul Teknik Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, İstanbul, Türkiye – [email protected] Osmanlı Bilimi Araştırmaları Studies in Ottoman Science ISSN 1303-3123 E-ISSN 2458-7982 Cilt/Volume 20, Sayı/Issue 2, 2019 İÇİNDEKİLER / CONTENTS Araştırma Makaleleri / Research Articles Auf den Fussspuren eines deutschen