İnas Darülfünunu Ve Kadınlar Dünyası Dergisi Yemizdir

Darülfünun’u istemek bizim hakk-ı insani- To demand higher education is our İnas Darülfünunu ve Kadınlar Dünyası Dergisi yemizdir. Bilmiyorum bunu istemekte ne right. It is not an astonishing demand. fevkaladelik görülüyor? Asıl fevkaladelik It is astonishing not to grant us our Women’s University and the magazine hakkımızın verilmemesindedir. right to education.

Kadınlar Dünyası (Women’s World) Nuriye Ulviye Nuriye Ulviye

İnas Darülfünunu ve Women’s University and 4 Nisan 1913 Kadınlar Dünyası Dergisi the magazine Kadınlar Dünyası (Women’s World) Kadınlar Dünyası yayımlandı Kadınlar Dünyası’nda, yüksek öğrenim hakkı- The magazine Kadınlar Dünyası nın kadınlara da tanınması için her kesimden began an intensive campaign for kadının katıldığı bir kampanya başlatıldı. the right of women to gain access to higher education. Dergideki tartışmalar ve etkili lobi çalışma- ları, 7 Şubat 1914’te Darülfünun (üniversite) As a result of the activities special tarihinde ilk kez kadınlar için konferanslar lectures for women started at the düzenlenmesini sağladı. 12 Eylül 1914’te university on 7 February 1914 and 4 April 1913 ise, Zeynep Hanım Konağı’nda, kadınlar için a women’s university was opened edebiyat ve fen bölümlerinden oluşan İnas in Istanbul on 12 September 1914 First issue Nuriye Ulviye (1893 Gönen–1964 Kırıkhan) Darülfünunu, yani kadın üniversitesi, açıldı. consisting of two departments: of Kadınlar Dünyası Nuriye Ulviye, şahsi servetini kullanarak Kadınlar sciences and literature. Dünyası dergisini yayımladı. is published Publisher of the magazine Kadınlar Dünyası, using her own means in the beginning.

Nuriye Ulviye, şahsi servetini kullanarak Kadınlar Dünyası appeared between Kadınlar Dünyası dergisini yayımladı. 4 April 1913 and 21 May 1921. Kadınlar Dünyası, kadınların iler- Kadınlar Dünyası takes coura- İlk sayı: 4 Nisan 1913 lemesi için gerekli olan adımları geous steps for realising the Son sayı: 21 Mayıs 1921 The magazine appeared with more cesaretle gerçekleştirecek bir ga- progress of women. Tiraj: 3000 üzerinde than 3000 copies, in the first 100 zetedir. Derginin sahibi: Nuriye Ulviye days as a daily, afterwards weekly Yayın şekli: İlk 100 gün günlük gazete olarak, daha with 25 pages. Kadınlar Dünyası Kadınlar Dünyası sonra 25 sayfalık haftalık bir dergi 4 Nisan 1913 4 April 1913 Çakır, 2014:134 Çakır, 2014:134

Kadın dergilerinden örnekler / Women’s magazines: some examples

1779 1845 1858 1862 1886 1888 1895 1914 1978 1995... Für Hamburgs Töchter Kypseli English Women’s Journal Gitar Şukûfezar The Dawn The American Jewess Kadınlar Dünyası Kadınca Pazartesi & Feminist & Kaktüs & Roza & Jujin & Eksik Etek & Martı Dünyanın ilk kadın dergisi Osmanlı İmparatorluğu‘nun İngiltere’nin kadınlar tarafın- Osmanlı İmparatorluğu’nun Yazı kadrosu da kadınlardan Avustralya’nın bir kadın tara- İlk Amerikan Yahudi kadın Dile getirdiği feminist kadın Feminist içerikli popüler & Akıllara Zarar & Feminist Politika ilk Rum kadın dergisi ve aynı dan kadınlar için çıkarılan ilk ilk Ermeni kadın dergisi oluşan Osmanlı İmparatorlu- fından yayımlanan ilk kadın dergisi politikası taleplerini hayata kadın dergisi & Feminist Eleştiri & Feminist zamanda Osmanlı İmpara- kadın dergisi ğu’nun ilk kadın dergisi dergisi geçiren Osmanlı İmparator- Yaklaşımlar & Amargi & Cin Ayşe torluğu’nda yayımlanmış ilk luğu’ndaki ilk kadın dergisi Fanzin & Deli Kadın & 5Harfliler... kadın dergisi Türkiye’deki İkinci feminist The world’s first women’s The first Greek women’s ma- The first women’s magazine The first Armenian women’s The first women’s magazine The first women’s magazi- The first American-Jewish The first women’s magazine The first Turkish popular fe- kadın hareketinin dergileri magazine gazine, at the same time the in England published magazine in the Ottoman in the Ottoman Empire pub- ne in Australia published women’s magazine in the Ottoman Empire, reali- minist women’s magazine Women’s magazines of the first women’s magazine in by women Empire lished exclusively by female by a woman sing its own feminist claims of the republican period second feminist movement the Ottoman Empire writers in Turkey

Kadınlar Dünyası (Women’s World) Nuriye Ulviye Nuriye Ulviye

Kadınlar Dünyası Kapağı, nr. 194, 26 Mart 1921 Fotoğraf: Matmazel Eliza Ayandalopulu, Kadıköy, Şarkı Kadınlar Dünyası’nın ilk Dergi, 121. sayıdan itibaren ve Musiki Cemiyeti keman ve ud muallimesi sayısı, nr. 1, 4 Nisan 1913 4 sayfalık Fransızca ek yayınladı Kadınlar Dünyası, meslek sahibi kadınları dergide The first issue of Kadınlar Kadınlar Dünyası, fotoğrafları ile tanıtarak destekledi ve onları rol modeli Dünyası, 4 April 1913 24 Ocak 1914 olarak sundu.

Kadınlar Dünyası, nr. 168, Kadınlar Dünyası First page of Kadınlar Dünyası, No. 194, 26 March 1921. 6 Nisan 1918 published a four-page In the picture: Mademoiselle Eliza Ayandalopulu, supplementary in French teacher of violin and lute in Kadıköy School of Song Kadınlar Dünyası, No. 168, beginning from and Music. 6 April 1918 number 121. Kadınlar Dünyası, Kadınlar Dünyası showed professional women on its 24 Januar 1914 front page thus at the same time supporting them and presenting them as role models.

Kadınlar Dünyası (1913–1921) 113. sayıdan sonra derginin ismi Latin harfleriyle de yazıldı. / Starting from its 113th number Kadınlar Dünyası also used the Latin alphabet in its title.

Kadınlar Dünyası: Kadınlar Dünyası: Katılımcı siyasal kültür participatory political culture

Kadınlar Dünyası’nın yazı kadrosu: (seçki) Nuriye Not only the writers of the magazine Ulviye, Aziz Haydar, Emine Seher Ali, Mükerrem Kadınlar Dünyası were women, also the com- Belkıs, Atiye Şükran, Nebile Akif, Mes’adet Bedir- positors were women. han, Meliha Cenan. All texts of the magazine were to be written Kadınlar Dünyası’nın mürettipleri de kadındı. by women, until women’s equality should be realised. Kadınlar Dünyası dergisi yazı kurulu Kadınların hakları tanınmadıkça erkek yazılarına yer verilmeyeceği ilkesi kabul edildi. The letters to the editor determined the content of the women’s policies adopted and led to developing a participatory politi- Editorial team Dergide okur mektupları önemli yer tutuyordu. Bu of the magazine mektuplar izlenecek kadın politikalarının içeriğini cal culture. Kadınlar Dünyası de belirliyor ve katılımcı bir siyasal kültür oluş- masına fırsat tanıyordu. The publishers fought for the basic rights of women such as the right to education, Dergiyi çıkaran kadınlar, eğitim ve çalışma gibi professional activity, participation in com- alanlarda hak elde etme politikaları geliştirdiler, munity life, defined an independent identity kadınlararası somut dayanışma projeleri gerçek- of women, developed a sense of solidarity leştirdiler, kadınlar için işyerleri kurdular. among women and created jobs for women.

Çakır, 2014:138 Çakır, 2014:138

Kadınlar Dünyası (Women’s World) Nuriye Ulviye Nuriye Ulviye

Osmanlı Müdâfaa-i Hukuk-u Nisvan Some demands of the Ottoman Osmanlı Müdâfaa-i Hukuk-u Nisvan Cemiyeti Cemiyeti ve Kadınlar Dünyası’nın ta- Society for the Defence of Women’s Rights lepleri (seçki) the Women’s World Başkan / President: Nuriye Ulviye 28 Mayıs 1913 • Kadın erkek eşitsizliğine karşı çıkılmalı. • I nequality between women and men must be Sekreter / Secretary: Pakize Sabri • Kadınlar da çalışma yaşamına entegre opposed. Muhasebe / Acountant: Aziz Haydar Osmanlı Müdâfaa-i edilmeli. • Women should be integrated into working life. İdare Heyeti / Board: Fatma Pakize, Süreyya Lütfü, Sıdıka Ali Rıza, Hukuk-ı Nisvan • Kadınlar için de yükseköğrenim • Women should be provided opportunities olanakları sağlanmalı. for higher education. Aziz Haydar, Belkıs Şevket, Cemiyeti kuruldu • Kadınlar kamu kuruluşlarında • Women should be able to work in public Yaşar Nezihe, Sara Arif, da çalışabilmeli. institutions. Nimet Cemil, Şükûfe Nihal

Çakır, 2014:116 Çakır, 2014:116 Kadınlar Dünyası dergisini kuran kadınlar, kadın poli- tikası yapmak için Osmanlı Müdâfaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti‘ni kurdular. “Kadın haklarını savunan her kadın” derneğe üye olabilirdi. Osmanlı Müdâfaa-i Hukuk-u Nisvan Cemiyeti İdare 28 May 1913 Heyeti ve Kadınlar Dünyası Yazı Heyeti Kadınlar Dünyası, nr. 119, 1913, s. 1. Ottoman Society for the Defence of Women’s Rights The Ottoman Society for the Defence of Women’s The Board of Administration of the Ottoman Society The founders of the magazine Kadınlar Dünyası es- for the Defence of Women’s Rights and the editors Rights was founded of Kadınlar Dünyası tablished the Ottoman Society for the Defence of Kadınlar Dünyası, No. 119, 1913, p. 1. Women’s Rights to realise women’s policy. “Every woman who advocates women’s rights can be a member of the association.”

Kimliği tespit Kadınlar Dünyası kadınlar için eğitim talep ediyordu 5 Aralık 1913 edilebilenler: Müfettiş olarak işe alınan Bedra Kadınlar Dünyası, kendi serveti ile kız öğrenciler için özel okul Osman (soldan ikinci İlk başarı: Müslüman oturan), Bedia Muvahhit açan Aziz Haydar gibi kadınları ve gerçekleştirdikleri projelerini (sağdan birinci oturan) tanıtarak, destekliyordu. kadınlar kamu dairesinde Kadınlar Dünyası, nr. 138, 17 Nisan 1914 memur olabildiler. Kadınlar Dünyası lobbying for the education of women

Kadınlar Dünyası promoted women’s projects, told their success stories and published photographs of women-entrepreneurs 5 December 1913 such as Aziz Haydar who opened a private school for girls using Yedi Müslüman kadın ilk kez Telefon İdaresi’nde her own means. memur oldular. First success: The first seven Muslim women appointed Aziz Haydar (1881 Mora Yarımadası – Aziz Haydar (1881 Peloponnese – Muslim women ölüm tarihi ve yeri bilgisine ulaşılamadı) date and place of death unknown) can be employed to the Telephone Administration Osmanlı Müdâfaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti üyesi, Member of the Ottoman Society for the Kadınlar Dünyası, No. 138, 17 April 1914 Kadınlar Dünyası dergisi yazarı Defence of Women’s Rights, writer of Kadınlar Dünyası in public institutions. Kadınlar Dünyası kapağı, nr. 139, 1 Mayıs 1914. Cover of Kadınlar Dünyası, No. 139, 1 Mai 1914

Kadınlar Dünyası (Women’s World) Nuriye Ulviye Nuriye Ulviye

Kadınlar Dünyası’nın yüksek The lobbying of Kadınlar eğitim için lobi çalışmaları Dünyası for higher education “Viyana Darülfünunu Tıp “Bugün Paris’te Dişçilik Fakültesi’ne müdavim bir Türk tahsilinde bulunan Belkıs kızı Seniha Hanım”, Mahmut Hanımefendi”, “Biz de maarif vergisi veriyoruz.” “We, too, pay taxes for education.” Kadınlar Dünyası, nr. 167, Kadınlar Dünyası, nr. 138, 30 Mart 1918, s. 1. 17 Nisan 1914, s. 6. Kadınlar Dünyası Kadınlar Dünyası

Kadınlar Dünyası’nda “Biz de ma- In Kadınlar Dünyası women de- “Ms. Seniha, a Turkish female “Ms. Belkıs Mahmut arif vergisi veriyoruz.” yazan ka- fined education as the natural student at the University currently studying dınlar, yüksek eğitimden yarar- right of women, addressed their of Vienna, Faculty of Medicine”, dentistry in Paris”. lanmayı kadının en doğal hakkı demands to the intellectual and Kadınlar Dünyası, No. 167, Kadınlar Dünyası, No. 138, 30 March 1918, p. 1. 17 April 1914, p. 6. olarak tanımladılar. Yüksek eği- political authorities and tried to tim taleplerini entelektüel ve si- influence politics, arguing that Başka ülkelere yüksek eğitim yapmak için giden kadın öğrencilerin tanıtımı, Osmanlı İmpara- yasi otoritelere ilettiler. Devletin they women were paying taxes torluğu’nda da kadınların üniversitede öğrenim görme talebi için gerekçe olarak kullanıldı. eğitim siyasetini etkileme strate- for education, too. jisi izlediler. Kadınlar Dünyası demanded higher education for women in the Ottoman Empire, using reports about female Ottoman students abroad as an argument.

“Söylememiz ve istememiz “Nobody can stop us to speak it out kesinlikle engellenemez” and to demand this.”

“İstediğimiz, hakkımız şudur: Biz kadınlara da Darülfü- “We want women departments at the university. Is there no one in nun’un kadın bölümleri açılmalıdır. Bu hakkımızın gas- the nations and in the government who has a guilty conscience be- bedilmesinden dolayı millette, hükümette vicdanı titre- cause we haven’t been given this right? Is there nobody who is afraid yen, gelecek nesillerin lanetlerinden korkan bir fert of the curses of the following generation? yok mu? Muslim girls and women in Russia have entered all branches of the Rusya’da Müslüman kızları, kadınları Darülfünun‘ların university and they are very successful. What’s the difference be- bütün şubelerine girmişler, büyük muvaffakiyetler gös- tween them and us? They are Muslims, we are Muslims. They are hu- teriyorlar. Fark nedir? Onlar da Müslüman, biz de Müs- man beings, we are, too. Is the difference perhaps that we are Otto- lüman. Onlar da insan, biz de. Yoksa eksiğimiz Osmanlı man? No, this is not the reason. olmak mı? Hayır Osmanlı olmamız değil. The reason lies in our beloved government: There are people who do Mükerrem Belkıs, “Millete ve Hükümete bir Sevgili hükümetimiz bu noktaları görmeyen, not understand this point of view and who do not think about it. Hitabe: Hak İsteriz”, Kadınlar Dünyası, 11 düşünmeyenlerin elinde… Temmuz 1913, nr. 86, s.1. Yes, we demand this. Nobody can stop us to speak out and demand Mükerrem Belkıs, “Millete ve Hükümete bir Evet istiyoruz. Söylememiz ve istememiz kesinlikle this. We insist on this, because this demand is our right, our Hitabe: Hak İsteriz” (Adress to the nation and engellenemez. Çünkü hakkımızdır, insanlık hakkımızdır.” human right.” goverment), Kadınlar Dünyası, 12 Juli 1913, No. 86, p.1.

Kadınlar Dünyası (Women’s World) Nuriye Ulviye Nuriye Ulviye

Kadınlar hürdür Women are free “Rusya’da İslam kızlarının üniver- “We cannot hold back our demands sitenin her şubesine girerek başa- because we see how in Russia Muslim rı sağladıklarını görüp duramayız. girls enter every branch of the univer- Durmak haramdır. sity and how successful they are. It is even a sin to stop demanding. Türk kadınları da hürdür. Hür ol- “Darülfünun Sayıklaması”, Kadınlar Dünyası, nr. 88, 13 mak, haklarını geri almak istiyor. Turkish women are also free. They Temmuz 1913, s. 4. İşte bunun için her ilmi konuda want to be free and want to get their Mükerrem Belkıs, “Nahide Asaf bilgi sahibi olmak gereklidir. rights back. For that reason it is ne- Süleyman Hanımefendi’ye”, Kadınlar Dünyası, 12 Temmuz cessary to engage in all sorts of study. 1913, nr. 87, s. 4. “Darülfünun Sayıklaması” Özellikle en yüksek mektepleri- (The dream of a university), mizde ekseri muallimlerimiz er- We mostly have male teachers at our Kadınlar Dünyası, No. 88, 13 July 1913, p. 4. kektir. Niçin? Onların yerlerini ni- universities. Why? Why should not Mükerrem Belkıs, “Nahide Asaf çin kadınlar işgal etmesin? Bunlar women work in their places? To work Süleyman Hanımefendi’ye” Institutrice: – O, artık siz… bize ihtiyaç bizim gerçek haklarımızdır.” there is also our true right.” (Answer to Ms. Nahide Asaf Süleyman), Kadınlar Dünyası, (Özel öğretmen) kalmadı. 12 Juli 1913, No. 87, p. 4. Küçük Hanım: – Neden, şer İnstitutris? Institutrice: – İşte Türk madamları Darülfü- nun isterler. İnsanlık hakkı Human right Küçük Hanım: – Evet, Darülfünunda bulunmak istiyoruz. Avrupa’da da öyle de- “Bekleyecek zamanımız yoktur. “We have no more time. To de- ğil mi? Darülfünun’u istemek bizim mand higher education is our hu- Institutrice: – O!... Fakat Avrupa!... insanlık hakkımızdır. man right.

Bilmiyorum bunu istemekte It is not an astonishing demand. Governess: – Oh, now you will have ne fevkaladelik görülüyor? Asıl It is astonishing not to grant us no need for us. fevkaladelik hakkımızın verilme- our right to education.” Young woman: – Why, dear governess? mesindedir.” Governess: – Well, Turkish women are demanding a university. Young woman: – Indeed, we are. As in Europe, “Kadınlar Dünyası” imzasıyla (Nuriye Ulviye), “Kadınlar Dünyası” (Nuriye Ulviye), “Kadınların Tahsil-i right? “Kadınların Tahsil-i âliye İhtiyacı”, Kadınlar Dünyası, âliye İhtiyacı” (Women need higher education), Governess: – Oh!... but in Europe!... 29 Ekim 1913, nr. 115, s. 2. Kadınlar Dünyası, 29 October 1913, No. 115, p. 2.

Osmanlı İmparatorluğu’nda kız çocukları için eğitim kurumu örnekleri / Early schools for the education of girls in the Ottoman Empire 1831 1843 1849 1858 1869 1870 1873 1875 1870 1911

Ermeni Kız İlkokulu Ebe Mektebi Rum Kız İlkokulu Rüşdiye (ortaokul) Yedikule Kız Sanayi Edirne Alyans Kız Amerikan Kız Koleji Rum Kız Lisesi Darülmuallimat İnas İdadisi (lise) Mektebi (meslek Okulu (öğretmen okulu) okulu) Armenian school for School of Midwifery Greek Girls’ Primary Secondary school for Ecole de Filles de American College for Greek Girls’ High Teacher training High school for girls girls (private) (state) School (private) girls (state) Yedikule Girls’ Industri- l’ Alliance Israélite Girls (private) School (private) school for women (state) al School (state) Universelle (private) (state)

Kadın öğrenciler en zor konuları Female students can understand the – anlıyorlar. Hayret verici. most complicated subjects. İnas Darülfünunu (Kadın Üniversitesi) 1914 1919 It is astonishing.

Women’s University (İnas Darülfünunu) 1914–1919 “İnas Dârülfünunun’da”, “İnas Dârülfünununda” (Women at the Uni- Tanin, nr. 2191, 25 Ocak 1915, s.4. versity), Tanin, No. 2191, 25 Januar 1915, p. 4.

7 Şubat 1914 Darülfünun konferans salonu, Zeynep Hanım Konağı’nın manejindeydi. 7 Şubat 1914 Darülfünun’da (Laleli) (üniversitede) kadınlara açık Darülfünun konferans salonu, Zeynep Hanım Konağı’nın manejindeydi. (Laleli, haritada nr. 143) Conference Hall of Istanbul University was in the former Riding Hall of the Mansion of Ms. Zeynep Conference Hall of Istanbul konferanslar başladı. (Laleli, on the map No. 143). University was in the former Riding Hall of Mansion of Ms. Zeynep (Laleli). Kadınlar için konferanslar Lectures for women

Kadınlar Dünyası‘nda ısrar- Kadınlar Dünyası persistently expressed the Zeynep Hanım (doğum tarihi bilinmi- la savunulan yüksek öğrenim right to higher education of women. As a yor, Mısır – 1881, İstanbul) hakkı talepleri, Darülfünün‘da result of the effective lobbying of the ma- Hayırsever. Zeynep Kamil Hastanesi’ni yap- kadınlar için düzenlenen kon- gazine special lectures for women were or- tırdı (1862). Konağını yetimhane olarak ba- feransları başlattı. ganized at the University of Istanbul, an ins- ğışladı (1903), İstanbul’un ilk Müslüman ye- titution which – till then – was open only to timhanesi açıldı (1903–1909). Bina 1909’da 7 February 1914 Bu konferanslar ise, Türki- male students. Darülfünun‘a tahsis edildi. ye’de kadınların yüksek öğ- renime katılmaları sürecinin These lectures for women were the begin- Ms. Zeynep (date of birth The University of Istanbul başlangıcı oldu. ning of women’s higher education in Turkey. Zeynep Hanım Konağı (haritada nr. 140) unknown, Egypt – 1881, Istanbul) Mansion of Ms. Zeynep (on the map No. 140) starts special lectures Benefactress. Founder of the women’s hos- for women. Darülfünun konferans sa- The special lectures took place in the Con- pital Zeynep Kamil Hastanesi, Istanbul lonunda haftada dört gün, ference Hall of the Istanbul University four (1862). Donated her mansion as the first 14:00–16:15 arasında yapılan days a week from 14:00 to 16:15. About Muslim orphans’ home, Istanbul (1903). The konferansları, 700’e yakın ka- 700 women joined the lectures with building was allocated to Istanbul Univer- dın büyük ilgiyle izledi. great interest. sity in 1909.

“Darülfünunda Kadın” Kadınlar Dünyası okuyucuları, konferans saatlerinin, ka- The readers of Kadınlar Dünyası complained in letters başlıklı yazıda, derginin dınların günlük planlarına uygun olmasını istiyorlardı. to the editor that the time of the lectures were not sui- çıktığı gün kadınlara açık konferansların başladığı table for the womens’ daily planning. müjdeleniyor. Derginin başyazarı Nuriye Mevlan, bu talepleri Kadınlar Dünyası, yazılarında dile getirdi: “Darülfünun‘daki ka- The editor Nuriye Mevlan supported this de- 7 Şubat 1914, nr. 128, s. 9 dınlara yönelik konferanslar, daha geç bir sa- mand in her articles: “The lectures for women atte başlamalı. Konferans saatlerinde kadınla- at the university should start later. Women have The article “Women at the university” announces rın yoğun işleri var. Bu düzenleme hiç olmazsa a lot to do at the time of the lectures. This re- that the special lectures ‘Hukuk-u Nisvan’ (Kadın Hukuku) dersi için ya- gulation should be adopted at least for the lec- for women are to start on pılmalıdır.” tures for ‘Women’s rights’”. the publishing day of the magazine. Ulviye Mevlan, “Mahmud Es’ad Efendi Hazretleri ve Hukuk-u Nisvan Dersi” (To Mr. Kadınlar Dünyası, 7 February Ulviye Mevlan, “Mahmud Es’ad Efendi Hazretleri ve Hukuk-u Nisvan Dersi”, Kadınlar Mahmud Es’ad and the lectures of women’s rights), Kadınlar Dünyası, No. 132, 7 1914, No. 128, p. 9 Dünyası, nr. 132, 7 Mart 1914, s. 4. March 1914, p. 4.

12 Eylül 1914 İnas Darülfünunu açıldı İnas Darülfünunu İnas Darülfünunu rozeti logosu Badge of the Women’s Logo of Women’s University University Zeynep Hanım Konağı, Laleli, yapım tarihi 19.yy sonu 12 September 1914 Öğrenciler Bölümler Mansion of Mrs. Zeynep, Laleli, Built in the end of the Women’s University is opened 19th century (on the site of today’s Literature and “Darülfünun’a devam eden hanımlar iki tür aileden Edebiyat ve Fen bölümlerinden oluşan İnas Darülfü- Sciences Faculty of Istanbul University). gelmektedir. Birisi, zengin ve çalışmaya ihtiyacı ol- nunu’nda eğitim üç seneydi. Fen Bölümü‘nün, Matema- mayan, yalnız yüksek tahsilde bulunmak amacıyla tik ve Tabii Bilimler bölümleri vardı. Darülfünun’a gidenler, ikincisi ileride hayatını kaza- nabilecek bir meslek edinmek amacıyla Darülfünun’a İnas Darülfünunu sınavları kazanarak kayıt yaptırmaya Ekim 1914 Bir bina – İki üniversite girenler. Özellikle bu ikinci grup çoğunluğu hak kazanan 22 öğrenciyle eğitime başladı. İlk mezun- oluşturuyor.” larını 1917’de verdi. İnas Darülfünunu, şimdi yerin- Osmanlı İmparatorluğu I. Müfide Ferid, “Kadınlığa Dair-Dârülfünûnunda Kadın, Anket”, de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Dünya Savaşı’na girdi Büyük Mecmua, nr. 6, 24 Nisan 1919, s. 90. Edebiyat Bölümü’nden yedi, Tabii Bilimler‘den Fakültesi bulunan Zeynep Ha- sekiz ve Matematik Bölümü’nden üç kadın nım Konağı’nın sağ bölümünde “Erkekler arasında dersleri ilgiyle takip edenler, ders öğrenci mezun oldu. 24 Ekim 1914’te öğretime başla- notlarını ve kitaplarını zamanında okuyanlar çoğun- dı. Binanın sol bölümünde erkek lukta olmadığı halde, kızların hemen hepsi büyük bir October 1914 öğrencilerin okuduğu Darülfünun gayret ve sebatla çalışmaktadırlar.” Departments bulunuyordu. “İnas Dârülfünununda”, Tanin, nr. 2191, 22 Ocak 1915, s. 4. The Ottoman Empire The Women’s University had two faculties: literature and enters World War I sciences. The Faculty of Sciences was divided into One building – Students two departments: mathematics and natural sciences. two universities Studies lasted three years. “The female students come from two types of fami- The Women’s University started in lies. The first group of the students are are daughters Of the 22 students who passed the examinations for the 24 Ekim 1914 the right wing of the building on of rich families. They do not study to earn their living, matriculation in 1914 18 graduated in 1917: Seven stu- 24 October 2014. The left wing they just want to study. The second group – the ma- dents from the Faculty of Literature, eight students from İnas Darülfünunu‘nda was used by male students of the jority – aims at having a profession to earn money. ” the Department of Natural Sciences and three from the öğretim başladı university. Müfide Ferid, “Kadınlığa Dair – Dârülfünûnunda Kadın, Anket” Department of Mathematics. (About the Women – Women at the University, a survey), Büyük Mecmua, No. 6, 24 April 1919, p. 90.

“Not all male students study their lecture notes or read the assigned books in time. But all the female 24 October 1914 students study with great effort and persistence.” Women’s University starts “İnas Dârülfünununda” (Women at the university), Tanin, No. 2191, 22 January 1915, p. 4. its first academic year

Etkili strateji, başarılı sonuç Women’s effective lobbying İnas Darülfünunu İnas Darülfünunu, bizzat kadın- The Women’s University is the result of Women’s University lar tarafından yürütülen bir mü- a struggle carried out by women and also cadelenin ve Maarif Nezâreti’ne women’s effective lobbying of – amongst başvurmak dahil, etkili lobi ça- other institutions – the Ottoman Ministry lışmalarının sonucunda açıldı. of Education.

Kadınlar Dünyası ve Osmanlı Kadınlar Dünyası and the Ottoman Society Müdâfaa-i Hukuk-ı Nisvan Ce- for the Defence of Women’s Rights were Kadınlar Dünyası’nın yazı heyeti / The editorial team of the Kadınlar Dünyası miyeti, kadınların yüksek eği- the main promoters of the demands for tim taleplerinin sözcüsü ol- the higher education of women. dular. Liberal düşünceli siyasi ve kültürel çevrelerle stratejik The members of the magazine and the ilişkiler kurdular. Politik karar association established strategic relation- vericileri ziyaret ettiler, talep- ships with liberal representatives of con- Osmanlı Müdâfaa-i Hukuk-u Nisvan Cemiyeti Kadınlar Dünyası lerini anlattılar. temporary political, cultural and intellec- The Society for the Defence of Women’s Rights tual life in order to realize their ideas. Yüksek eğitim taleplerini hürri- yet, eşitlik ve kadının yaşam ka- They argued for the higher education of litesi bağlamında tanımladılar. women in the context of women’s qual- Kız İdadileri (kız liseleri) ve Kız ity of life including women’s liberty and Öğretmen Okullarındaki, kadın equality and also the need for female öğretmen ihtiyacını da gerekçe- teachers in girls’ high schools and teach- lerine dahil ettiler. ers colleges for women. Süleymanpaşazade İsmail Hakkı Baltacıoğlu Ahmet Şükrü Bayındır Sami (1866–1917) (1886–1978) (1875–1926)

Kadınların yüksek eğitimine giden yolda ittifak ortakları / Partners on the way to women’s higher education

Kadınlar Dünyası Osmanlı Müdâfaa-i Hu- İsmail Hakkı Baltacıoğlu Süleymanpaşazade Sami Ahmet Şükrü Bayındır kuk-u Nisvan Cemiyeti Kadınlar Dünyası’nın Darülfünun pedagoji öğretmeni, eğitim reformcusu, İnas Darül- İnas Darülfünunu açıldığında Darülfunun İnas Darülfünunu açıldığında Maarif yazar ve okuyucuları The Ottoman Society for fünunu’nu talebinin destekçisi, kadınlar ve politik karar vericiler müdürü, kadınların İnas Darülfünunu Nazırı, İnas Darülfünunu destekçisi the Defence of Women’s arasında iletişim sağlayıcı ve uygulamadaki en etkin eğitimci talebinin aktif destekçisi The writers and the Rights Minister of Education when the readers of Kadınlar Teacher of pedagogy at the (male) university, educational refor- Rector of the (male) University at the Women’s University was opened, Dünyası mer, active supporter the Women’s University, most effective in time when the Women’s University was supported the founding addressing decision-makers and putting the idea of a women’s opened, active supporter of the Women’s of the Women’s University university into practice. University

“Matematik Bölümü’nün (kadın) öğrencilerinden üçü, daha önce cebir öğrenmemiş olduğu halde, lisede iki senede öğretileni üç ayda başarıyla öğrenmişler ve dersleri kolaylıkla Hukuk Mektebi takip etmeye başlamışlardır.” (Mekteb-i Hukuk-i “İnas Dârülfünunu’nda”, Tanin, nr. 2191, 22 Ocak 1915, s. 4. Şahane), Çatal Çeşme Sokağı, Cağaloğlu, yapım tarihi 1874 Felsefe derslerinde (kadın) öğrenciler en zor konuları anla- yabiliyorlar. Genel olarak tartışma seminerlerinde verdikleri İnas Darülfünunu 1916–1917 ders cevaplar, dersi anladıklarını ve ezberlemediklerini gösteriyor. yılında eski Hukuk “İnas Dârülfünununda”, Tanin, nr. 2191, 22 Ocak 1915, s. 4. Mektebi (Mekteb-i Hukuk-i Şahane) binasında öğrenim verdi. Bu bina sadece “There are (female) students in the Mathematics Department kadın öğrencilere aitti. 1918–1919 ders who had not been taught algebra before, but they learned yılında ise, yeniden within three months everything normally taught at school Zeynep Hanım in two years, and then they could follow the lectures easily.” Konağı’na geri dönüldü. “İnas Dârülfünunu’nda” (In the Women’s university), Tanin , No. 2191, 22 January 1915, p. 4. 610

(Female) Students can easily follow the most difficult sub- Law School, Cağaloğlu, built 1874 jects in philosophy courses. Their contributions to discussions in seminars prove that they have understood – not simply Women’s University learned by heart – the matter taught. moved to the building of the Law School in “İnas Dârülfünununda” (Women at the university), Tanin, No. 2191, 22 January 1915, p. 4. 1916–1917 where the women students were on their own.

İnas Darülfünunu öğrencilerinin uyması gereken kurallar: The Rules at the Women’s University:

• İnas Darülfünunu öğrencileri, ders saatlerinden önce okulda bulun- • Students must be at the university before the lectures start. mak zorundadır. • Students mustn’t leave the university during the lectures, • Öğrenciler, hastalık gibi geçerli nedenleri olmadıkça ve Darülfünun exceptions are illness and by the rector’s special permission. Müdür-i Umumisinden izin almadıkça, ders saatlerinde okulu terk edemezler. • Within and outside the university the dress of the students must show respect to national customs. • Gerek Darülfünun içinde, gerekse dışında, öğrencilerin kıyafetleri milli terbiyenin gerektirdiği sınırı aşamaz. • Students are not allowed to stay in areas of the university not intended for them. • Öğrenciler, bina içinde kendileri için belirlenen alanlar dışında bulu- namazlar.

Baskın, 2007: 130 Baskın, 2007: 130

İnas Darülfünunu (Kadın Üniversitesi) 1914–1919 Kapanış süreci Closing process Women’s University (İnas Darülfünunu) 1914–1919

Osmanlı İmparatorluğu 1.Dünya kadın öğrencilerin Darülfünun’un After the Ottoman Empire was and female students were to Savaşı’ndan yenik çıktı. Mütte- Fen ve Edebiyat fakültelerindeki defeated in WW1, Istanbul was study in the Faculties of Lite- fik Devletleri İstanbul’u işgal etti erkek talebelerle birlikte okuyaca- occupied by Allied Powers on rature and Sciences of Istanbul (13 Kasım 1918). Hükümet, İnas ğını bildirdi. 13 November 1918. University together. Darülfünunu’nun müdür ve öğre- tim elemanlarının maaşını kesti Darülfünun Müdürü, kadın ve er- The Ottoman Government The Rector of the University op- (1 Nisan 1919). kek öğrencilerin birlikte eğitimi- stopped financing the Women’s posed to this decision and orga- ne karşı çıktı. Aynı binada fakat University (1 April 1919), inform- nized a time schedule for sepa- 1918–1919 ders yılında İnas Darülfünunu, Maarif Nazırı Ali Kemal, Darülfü- kadın ve erkek öğrenciler için sa- ing the Rector of Istanbul Univer- rate classes: classes for male Zeynep Hanım Konağı’na geri döndü. nun Müdürü Ahmet Naim’e İnas bah ve öğleden sonra olarak, iki sity that the Women’s University students in the morning and for In 1918–1919 the Women’s University moved back Darülfünunu’nun kapatıldığını ve program hazırladı. was to be closed down and male female students in the afternoon. to the mansion of Ms. Zeynep, its first location.

Karma eğitim tartışmaları / Coeducation – for and against

Basından destek / Supporting publisher Karşıt akademisyen Yazar desteği / Supporting writer Academic opponent

Sabiha Zekeriya Sertel Ahmet Naim Halide Edip Adıvar (1895 Selanik / Thessaloniki – 1968 Bakü / Baku) (1872 Bağdat – 1934 İstanbul) (1884 İstanbul – 1964 İstanbul)

Karma eğitim destekleyicisi, gazeteci Darülfünun müdürü, felsefe profesörü, karma eğitim karşıtı Yazar, akademisyen, Büyük Mecmua’nın başyazarı, karma eğitim destekçisi

Supporter of coeducation, journalist Rector of Istanbul University, professor of philosophy, Literary figure, scholar, leader writer of the political magazine opponent of coeducation Büyük Mecmua, supporter of coeducation

Sabiha Zekeriya Sertel’in çıkardı- Sabiha Zekeriya Sertel’s magazine “Kız ve erkek öğrencilerin zânu be zânu “Mağazalarda kadın erkek be- “If in stores men and women ğı haftalık siyasi dergi Büyük Mec- Büyük Mecmua organized a sur- (diz dize) okumaları İslam dinine aykırıdır.” raber satıcılık edebilirse, Da- work side by side, women in- mua’da, karma eğitim konusunda vey about views on coeducation Baskın, 2007:165. rülfünun dershanesinde de er- disputably have the right to sit anket düzenlendi. Ankete katılan amongst students, writers and kek kadın arkadaşıyla yan yana side by side with the male fel- üniversite öğrencilerinin, yazar ve journalists. The participants of the “It contradicts islamic principles, if young oturmak hakkını itiraz kabul et- low students at the university.” düşünürlerlerin karma eğimi des- survey were all in favour of girls and young boys study ‘knee to knee’ mez derecede kazanmıştır.” tekleyen görüşlerine yer verildi. coeducation at the university. together.” Halide Edip, “Kız Darülfünunu Meselesi”, Büyük Halide Edip, “Kız Darülfünunu Meselesi” Mecmua, nr. 6, 1919 (The question of Women’s University), Baskın, 2007:165. Büyük Mecmua, No. 6, 1919.

İnas Darülfünunu’nun 1914–1919 yılları arasında 53’si mezun İnas Darülfünunu (Kadın Üniversitesi) 1914–1919 olan 129 kadın öğrencisi oldu. Women’s University (İnas Darülfünunu) 1914–1919 129 women studied at and 53 women graduated from the Women’s University between 1914–1919.

1919 Karma 1919 Towards Karma eğitime muhafazakar reaksiyon Muhafazakar reaksiyonla alay coeducation eğitime doğru Conservative reaction against coeducation Ridiculing conservative circles Maarif Nezâreti, 1919’da The Ottoman Ministry of mezun olacak kadın öğ- Education allowed female “Buraya öğleden sonra erkek giremez.“ rencilere, Kadın Üniver- students to graduate – if Büyük Mecmua, nr. 5, 3 Nisan 1919 sitesi‘nden veya erkek they wished – from the Darülfünunu’ndan me- same faculty as the male “In the afternoon no man is allowed here!” zun olma hakkı verdi. students. As a result two Büyük Mecmua, No. 5, 3 April 1919 Şükûfe Nihal ve Fakihe, female students, Şükûfe erkek Darülfünunu’nun Nihal and Fakihe, changed Coğrafya bölümüne over to the “male” Faculty geçiş yaptı. of Geography.

Karma eğitimi savunan Some academic teachers – Bunu da mı görecektim? öğretim görevlileri, ör- supporting coeducation Büyük Mecmua, nr. 5, 3 Nisan 1919 Ali Kemal neğin laboratuvar ders- suggested to teach both (1869 İstanbul – 1922 İstanbul) lerinin birlikte yapılma- sexes together in – What else must my eyes see in my life! sını önerdiler. lab courses. Büyük Mecmua, No. 5, 3 April 1919 Mart 1919 ve Mayıs 1919 arası Maarif Nazırı Minister of Education from March to May 1919 “Aynı kalitede eğitim istiyoruz!” / “We demand the same quality of education!” Karma eğitim Coeducation Maarif Nezareti, karma eğitim karşı- The Rector of Istanbul University Zehra Celasin ŞükÛfe Nihal Başar tı Darülfünun Müdürü Ahmet Naim’i Ahmet Naim, an opponent of coedu- (1900 Sivas, Divriği – 1989 İstanbul) (1896 İstanbul – 1973 İstanbul) başka göreve atadı. cation, is transferred to a different İnas Darülfünunu‘nun sekreteri, İnas Darülfünunu Coğrafya Bölümü öğrencisi, post by the Ministry of Education. Tarih ve Coğrafya Öğretmeni üniversitede karma eğitimin savunucusu 1919–1920 eğitim yılı Academic year 1919–1920 The secretary of Women’s University, Student of the Women’s University, Faculty of teacher of history and geography Geography, activist for coeducation at the university Öğretim elemanları, kadın ve erkek The teaching staff does not want öğrenciler için aynı dersi iki kez an- to teach the same subject twice latmak istemediler. Kadın öğrenci- a day. New female students start “İnas Darülfünunu’nda inkılapçı ve ateşli Coğrafya bölümü öğrencisi Geography student Şükûfe Nihal ler İnas Darülfünunu yerine, Darül- to matriculate directly in the ruhlarıyla kaplarına sığmayan ileri gö- Şükûfe Nihal başkanlığında bir lead a group of female students fünu’na kayıt yaptırmaya başladılar. (male) university. rüşlü kızlar Darülfünun’da bir yama gibi grup kadın öğrenci, Maarif Nazı- to the Ottoman Ministry of Edu- 16 Eylül 1921 16 September 1921 kalmayı kendilerine güç buluyorlardı.” rı Ali Kemal’i ziyaret etti, karma cation, expressing their demand Zehra Celasin, Tarih Boyunca Kadın, İstanbul, 1946, s. 141 eğitim talep etti. for coeducation to the Minister. Darülfünun Divanı Edebiyat, Fen, The senate of the male university Hukuk fakülteleri için karma eği- votes in favour of coeducation “Progressive female students with re- Kadın öğrenciler, erkek öğren- Demanding equal quality of tim kararı aldı. in the faculties of literature, formist and ardent spirits were not con- cilere verilen kalitede eğitim education female students boy- sciences and law. tent to be second-class people at the hakkı talebiyle, kendi sınıflarını cotted their classes and frequ- university.” boykot ettiler, erkek öğrencilerin ented the lectures of the male 1921–1922 öğretim yılı Academic year 1921–1922 Zehra Celasin, Tarih Boyunca Kadın, Istanbul, 1946, p. 141 derslerine girdiler. students. Üniversitede resmen karma Coeducation officially starts eğitime geçildi. at Istanbul University.

İnas Sanayi-i Nefise Mektebi Acaba bu imtiyaz nereden Where does this privilege geliyor? come from? (Kadınlar için güzel sanatlar okulu) 1914–1923 Academy of Fine Arts for Women 1914–1923 Mihri Rasim Müşfik Açba Mihri Rasim Müşfik Açba

“İnas Sanayi-i Eşitlik “Where is the art Equality Nefise Mektebi school for women?” 1 Kasım 1914 nerede?” “Muhterem Nazır Beyefendi, “Honourable Minister, Sir. With memlekete Meşrutiyet’le bir- The painter Mihri Rasim the introduction of constitutional İnas Sanayi-i Nefise Ressam Mihri Rasim likte hürriyet, müsavat (eşitlik), Müşfik Açba applied to monarchy, the country is enjo- Mektebi açıldı Müşfik Açba, Maarif Na- uhuvvet (kardeşlik) geldi ama Ahmet Şükrü Bayındır, Mi- ying freedom, equality, fraternity, zırı Ahmet Şükrü Bayın- bütün bu nimetlerden sade- nister of Education de- but these blessings are only for dır’a kadınlar için gü- ce erkekler istifade ediyor, ka- manding the opening of men. Womenfolk are still standing zel sanatlar akademisi dınlar hala olduğu yerde, bir Mihri Rasim an academy of fine arts for where they have always been and açılması için başvur- adım bile ileri gitmiş değiller. Müşfik Açba women. Her application are not even moving one step du. Etkili oldu. Resim Acaba bu imtiyaz nereden ge- 1886 İstanbul – 1954 New York was successful. The Aca- forward. Where does this privile- ve heykel bölümleri liyor? Bugün her yerde müsa- demy of Fine Arts for Wo- ge (for men) come from? Today İnas Sanayi-i Nefise Mektebi 1 November 1914 olan İnas Sanayi-i Ne- vat ve adaletten söz ediliyor. kuruluşunda öncü rol oynayan men started with 33 stu- everybody speaks of equality and fise Mektebi’ne ilk sene Fakat İnas Sanayi-i Nefise ressam, 1914–1919 arası bu dents matriculating in the justice. But where is the art scho- Academy of Fine Arts 33 öğrenci alındı. Mektebi nerede? Hep yapılan- okulun müdürü, eğitimci two departments of pain- ol for women? Everything being for Women opened lar erkekler için.” The initiator of the Academy of ting and sculpture. done is for men.” Aksel, 1977: 104. Fine Arts for Women, director Aksel, 1977: 104. (1914–1919), painter, teacher

Hukuk Mektebi (Mekteb-i Hukuk-i Şahane), Cağaloğlu, yapım Okul müdürleri: Açılıştan sonra ilk ay Ali Sami Boyar, Mihri Rasim tarihi 1874. Müşfik Açba (1914–1919), Ömer Adil ve Feyhaman Duran (1919–1923). İnas Sanayi-i Nefise Mektebi, bu binanın üst katındaydı. Resim atölyesi yöneticileri: Mihri Rasim Müşfik Açba, Ali Sami Boyar, 1914–1917 yılları arasında, İnas Darülfünunu ile birlikte Ömer Adil, “Kızlar Atölyesi”, Aznif Hraçya aynı binayı paylaştı. Tuval üzerine yağlıboya, 81×118 cm. Mihri Rasim Müşfik Açba was the director of the academy between The Academy of Fine Arts for Women shared one building 1914 and 1919. She was also one of the three teachers in the with the Women’s University from 1914–1917. It was Ömer Adil, “Women’s class”, painting department. Ms. Aznif Hraçya was the second female situated at the top floor of the building. Oil on canvas, 81×118 cm. teacher for painting.

Aynı bina – Ayrı dersler One building– separate education 13 Ocak 1923 İnas Sanayi-i Nefise Mektebi 1917–18 ders The Academy of Fine Arts for Women mo- yılında erkek güzel sanatlar okulu binasına ved to the men’s fine arts school building Karma eğitime geçildi taşındı, çünkü coğrafya, etnoğrafya, botanik in the winter term of 1917. The reason was ve zooloji konulu çizim objeleri, her gün er- that all objects for the drawing lessons re- kek güzel sanatlar okulundan getiriliyordu. lated to geography, ethnography, botany and zoology had to be transported from the Organizasyon kolaylığı gerekçesiyle Maarif Academy of Fine Arts for Men to the Aca- Nazırı Ahmet Şükrü, erkek ve kadın öğren- demy of Fine Arts for Women every day. For cilerin aynı binada eğitim görmelerine ka- making the organisation less complicated rar verdi. the Minister of Education, Ahmed Şükrü Ba- 13 Januar 1923 yındır, decided that male and female stu- Zükur Sanayi-i Nefise Mektebi (erkek güzel sanatlar okulu), dents should study in the same building. Beginning of coeducation şimdiki Eski Şark Eserleri Müzesi

The building of the Academy of Fine Arts for Men (Today the Ancient Orient Museum)

...Vasatın üstüne çıkmak gerektiği ve ...We all agreed on the point that we Osmanlı İmparatorluğu dışında üniversite tahsili bunun için de yüksek eğitim almanın should have higher education for not elzem olduğu konusunda hemfikirdik. being average. To go to Europe... yapan ilk kadınlar / First female students from Avrupa’ya gitmek...

the Ottoman Empire to go abroad Zabel Yesayan Zabel Yesayan

Tahminen 1895 / about 1895 1903 Tahminen 1907 / about 1907 1910’lar / about 1910 1910’lar / about 1910

Zabel Yesayan Zaruhi Serope Kavalcıyan Huriye Öniz Baha Nura Polatova Zabelle C. Boyacıyan 1878 İstanbul – 1943 Sibirya’da öldüğü 1877 Adapazarı – 1969 İstanbul 1887 İstanbul – 1950 İstanbul 1800’lerin sonu / End of 1800ies – 1873 Diyarbakır – 1957 Londra / London düşünülüyor / probably in Siberia 1978, Erivan / Yerevan

Sorbonne Üniversitesi’nde edebiyat ve felsefe Illinois Üniversitesi, Tıp Fakültesi’nde tıp eğitimi alan Londra Üniversitesi’nin kadın bölümü Bedford Erivan Üniversitesi’nde rus filolojisi eğitimi alan Slade School of Fine Art’da (Londra) güzel eğitimi alan Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk kadın hekimi, Osmanlı College’de pedagoji eğitimi alan Osmanlı Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk Kürt sanatlar eğitimi alan Osmanlı İmparatorluğu’nun Ermeni kadın yazarı İmparatorluğu’nun ilk Ermeni İmparatorluğu’nun ilk Rum kadın öğretmeni kadın dilbilimcisi ilk profesyonel Ermeni kadın ressamı kadın hekimi Ottoman Armenian writer, the first Ottoman The first Ottoman Greek woman teacher, studied The first Kurdish woman in the Ottoman Empire First professional Ottoman Armenian woman Armenian woman to have a university education, The first woman doctor of the Ottoman Empire, pedagogy at Bedford College, a higher education receiving academic training, graduated from painter, studied at Slade School graduated from the University of Sorbonne in the studied at the University of Illinois college for the education of women in the Erivan University, Faculty of Russian Philology of Fine Art, London fields of literature and philosophy College of Medicine University of London

1915 1916 1924 1926 1952

Saada Emin Kaatçılar Mukbile Reşad Melpo Logotheti Merlie Helen Chalkousi Azime Kutlay 1888 İzmir – 1982 İzmir Doğum tarihi ve yeri bilgisine ulaşılamadı / 1889 İskeçe / Xanthi – 1979 Atina / Athens 1901 İstanbul – 1993 Atina / Athens *1930 Ankara, Haymana, Kose / Kerpiç Köyü No information available – 1925 Paris Ecole de Médecine’de (Cenevre) tıp eğitimi alan Sorbonne Üniversitesi’nde müzik bilimi eğitimi Sorbonne Üniversitesi’nde dilbilimi eğitimi alan Florida Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde pedagoji Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk Müslüman École des beaux-arts’da (Cenevre) heykel eğitimi alan ilk Rum kadın müzikolog Türkiye‘nin ilk Rum kadın öğrencisi öğrenimi alan Türkiye’nin ilk Kürt kadın eğitimcisi kadın hekimi alan Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk Müslüman kadın heykeltraşı The first Greek woman musicologist, graduated The first Greek woman linguist in Turkey, First Kurdish woman educator in Turkey, studied The first woman Muslim doctor in the Ottoman from the Department of Music and Musicology graduated from Institut National des Langues et at Florida State University College of Education Empire, graduated from Ecole de Médecine, The first Muslim woman in the Ottoman Empire of Sorbonne University Civilisations Orientales of Sorbonne University Geneva studying sculpture, graduated from the École des Beaux-Arts, Geneva

1930’lar / 1930ies Columbia Üniversitesi, Graduate School of Journalism’de gazetecilik eğitimi alan The first Ottoman Armenian woman journalist, studied at Columbia University, Graduate Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk Ermeni kadın gazetecisi School of Journalism

Seza Siran Zarifian Küpeliyan Not: El işi ile yazılmış Ermeni alfabesi, Seza Siran Zarifian Küpeliyan’ı anmak için P. S.: No photo has come down to us of Seza Siran Zarifian Küpeliyan. The embroidered (1903 İstanbul –1973 Ölüm yeri bilgisine ulaşılamadı / Place unknown) kullanıldı. Çünkü günümüze fotoğrafı ulaşmadı. Armenian alphabet is to commemorate her instead.

Dürüstlük, bir eylemde istenen ile ger- Honesty is when the desired and the Kadın Üniversitesi’nden karma eğitime çekleştirilenin aynılığıdır. realized meet. From Women’s University to coeducation İoanna Kuçuradi İoanna Kuçuradi

1917 1917 1918 1918 1919

Hatice Sabiha Görkey Ayşe Meliha Ulaş Ekeman Ayşe Seniha Nafiz Hızal Belkıs Mustafa ŞÜkÛfe Nihal Başar 1888 İstanbul – 1963 ölüm yeri bilgisine 1901 Sinop – 1942 ölüm yeri bilgisine 1897 Adapazarı – 1985 İstanbul 1896 İstanbul –1925 Berlin 1896 İstanbul – 1973 İstanbul ulaşılamadı / place of death unknown ulaşılamadı / place of death unknown Darülfünun’un Edebiyat Fakültesi Coğrafya İnas Darülfünunu Matematik Bölümü ilk İnas Darülfünunu Edebiyat Bölümü ilk İnas Darülfünunu Fünun Bölümü’nden (Fen İnas Sanayi-i Nefise Mektebi resim Bölümü’nün erkek öğrencileri bölümüne geçerek mezunlarından mezunlarından Fakültesi‘nden) birincilikle mezun oldu bölümü ilk mezunu bitirdi (1919) ve Zükur Darülfünunu’ndan (Erkek Üniversitesi’nden) mezun ilk kadın öğrenci oldu One of the first graduates of the Women’s One of the first graduates of the Women’s Graduated from the Women’s University, The first graduate of the Women’s University, Department of Mathematics University, Faculty of Literature Faculty of Sciences with an honours degree Academy of Arts, Department of Painting The first woman student who left the Women’s University to continue her studies in the (male) university, Faculty of Geography (1919). First woman student who graduated from the (male) university

İlk öğrencileri, ilk mezunları hatırlamak / Remembering first students and graduates

1920 1922–1923 İhtisas Dalları / Field of medicine Adet / Total Çocuk Hastalıkları / Paediatrics 95

İç Hastalıkları / Internal medicine 75

Doğum ve Kadın Hastalıkları / Gynecology 58

Akıl ve Sinir Hastalıkları / Psychiatry 10

Genel Şirurji / Surgery 10

Patolojik Anatomi / Pathology 9

Bakteriyoloji / Bacteriology 8

Göz Hastalıkları / Ophthalmology 7

Deri Hastalıkları ve Frengi / Dermatology 6

Kulak Boğaz Burun / Otolaryngology 6

Radyoloji / Radiology 4

Tıbbi Kimya / Medical chemistry 4 Ortopedi / Orthopedics 2 İnas Darülfünunu Edebiyat Bölümü kadın Darülfünun Kimya Bölümü karma eğitimde Tıp Fakültesi’nin ilk kadın öğrencileri Kadın öğrenciler Tıp Fakültesi’nde, Anatomi anfisi Fizyoterapi / Physiotherapy 1 talebeleri ve öğretmenleri (1921–1922 öğretim yılı ve sonrası olabilir) öğretmenleri ile birlikte (karma eğitimin başladığı 1922–1923 öğrenim Farmakoloji / Pharmacology 1 yılı ile 1926 arası olduğu düşünülüyor) Mütehassıs (toplam) / Specialized doctors (total) 298 The women students and the teachers of the University of Istanbul, coeducative class in the First women students in the Faculty Mütehassıs olmayanlar / General practitioners 212 Literature Faculty of the Women‘s University Department of Chemistry (probably in or after of Medicine with their professors Women students in the Faculty of Medicine, class of Toplam doktor sayısı / Medical doctors (total) 510 the academic year 1921–1922) anatomy (probably between the academic year 1922–1923 and 1926) Türkiye’de 1922–1952 arasında kadın doktor sayısı ve uzmanlık alanları Mutlu, 1953: 103.

Numbers of women doctors with their specializations in Turkey from 1922 to 1952 Mutlu, 1953: 103.

Ben Hukuk Fakültesi’ni kızlara I wanted women to be able to ma- açtırmak ve hukuk tahsili yapmak triculate in the Faculty of Law, be- Karma eğitim sürecinde / Time of coeducation istiyordum. cause I wanted to study law myself.

Süreyya Ağaoğlu Süreyya Ağaoğlu

1924 1925 1925 1933 1935

Sabiha Bengütaş Süreyya Ağaoğlu Türkan Örs Baştuğ Sabiha Rıfat Gürayman Sara Farhi Huntzinger 1904 İstanbul – 1992 İstanbul 1903, Azerbaycan, Şuşa / Azerbaijan, 1900 İstanbul – 1975 İstanbul 1910, Manastır / Bitola – 2003, İzmir 1912 İstanbul – 1980 Paris Shusha – 1989, İstanbul İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Sanayi-i Nefise Mektebi (Güzel Sanatlar Hukuk Fakültesi mezunu ilk Müslüman İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölüm’nün Bölümü’nün ilk kadın mezunu Güzel Sanatlar Akademisi’nden mezun ilk Türk Akademisi) Heykel Bölümü ilk mezunu kadın avukat ilk kadın mezunlarından Yahudi kadın ressam First woman to graduate from First woman to graduate from the Academy First Muslim woman to graduate from One of the first women graduates of Istanbul the Technical University of Istanbul, First Turkish Jewish woman painter to graduate of Arts, Department of Sculpture the Faculty of Law University, Faculty of Literature, Department Department of Civil Engineering from the Academy of Fine Arts of Philosophy

İlk öğrencileri, ilk mezunları hatırlamak / Remembering first students and graduates

Beş kişiydik, dördü kız. Bazen geç 1938 1940 1953 1956 kalırdım. Felsefe hocamız Ahmed Naim ‘Nerdesin, haydi derse başla- yalım!’ derdi. Başlaması için sınıfta illa erkek olacaktı, kızlara ders an- latmak ağırına giderdi.

Macit Gökberk Benk, 1982: 13. Fani Kohen Motola Rahime Batu Altan Edige Beki Telvi Probst We were five students altogeth- 1913 İstanbul – 2006 İstanbul 1906 İstanbul – 1996 İstanbul 1927 İstanbul – 1977 Almanya / Germany *1935 İstanbul er, four were women. Sometimes I was late. Our philosophy professor Hukuk Fakültesi mezunu ilk Türk Yahudi Türkiye’nin ilk kadın operatörü Türkiye’nin ilk kadın Yüksek Makine Mühendisi İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Bölümü Ahmed Naim used to say: “Here you kadın avukat mezunu ilk Türk Yahudi kadın are at last, so let´s start!” For him it First woman surgeon in Turkey First woman mechanical engineer in Turkey was important to have a male stu- First Turkish Jewish woman lawyer to First Turkish Jewish woman to graduate graduate from the Faculty of Law from the University of İstanbul, dent in the group. Teaching women Department of Journalism offended him. Macit Gökberk Benk, 1982: 13.

Kadınların sadece öğretmenlik yapabil- In my youth women could only re- diği gençlik günlerime baktığımda ne ceive an education to be a teacher. Kadın akademisyenler: Öğretim ve idari kariyerler çok yol aldığımızı daha iyi görüyorum. Having this in mind I realize how much progress we (women) have Women scholars: Academic and administrative careers made since then. Remziye Hisar Remziye Hisar

1920 1929 1933 1937 1937

Hatice Safiye Ali Krekeler Müfide Küley Remziye Hisar Nuriye Pınar Erdem Mari Paris Pişmiş 1891 İstanbul – 1952 Dortmund 1904 Sakız Adası / Chios – 1995 İstanbul 1902 Üsküp / Skopje – 1992 İstanbul 1914 İstanbul – 2006 İstanbul 1911 İstanbul – 1999 Meksika / Mexico

Kadın hastalıkları ve doğum dersi veren ilk kadın Tıp Fakültesi’ndeki ilk kadın asistan Fen Fakültesi Kimya Bölümü’nün ilk kadın öğretim İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Jeoloji Matematik doktorası yapan ilk kadın akademisyen eğitimci (Robert Kolej Tıp Fakültesi, İstanbul) (İstanbul Üniversitesi) üyesi (İstanbul Üniversitesi) Enstitüsü’nün ilk kadın asistanı (İstanbul Üniversitesi, Fen Fakültesi)

First Muslim instructor for obstetrics and gynecology First woman assistant in the Faculty of Medicine First woman lecturer in the Chemistry Department, First woman assistant in the Institute of Geology, First woman scholar holding a PhD in Mathemathics (Robert College Faculty of Medicine, Istanbul) (Istanbul University) Faculty of Sciences (Istanbul University) Faculty of Sciences (İstanbul University) (Mathematics Department, Istanbul University)

1945 1954 1955 1960 1966

Kamile Şevki Mutlu Nüzhet Gökdoğan Sara Akdik Selma Soysal Nermin Abadan Unat 1906 İstanbul – 1987 Ankara 1910 İstanbul – 2003 İstanbul 1897 Girit / Crete – 1982 İstanbul 1924 Zonguldak – 2011 İstanbul *1921 Viyana / Vienna

Türkiye’nin ilk kadın tıp profesörü (Ankara Türkiye’nin ilk kadın dekanı (İstanbul İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Farmakobotanik Türkiye’nin ilk kadın matematik profesörü (İstanbul Türkiye’nin ilk kadın siyaset bilimi profesörü (Ankara Üniversitesi, Tıp Fakültesi) Üniversitesi, Fen Fakültesi) ve Genetik Kürsüsü’nün ilk kadın başkanı Teknik Üniversitesi, Matematik Bölümü) Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi)

First woman professor of medicine in Turkey First woman dean in Turkey (Faculty First woman director in the Department First woman professor of mathemathics in Turkey First woman professor of political sciences in Turkey (Faculty of Medicine, Ankara University) of Sciences, İstanbul University) of Pharmacobotanics and Genetics, Faculty (Mathematics Department, Istanbul University) (Faculty of Political Sciences, Ankara University) of Sciences (İstanbul University)

“Kızların Hukuk Fakültesi’ne kabul edildiği 1921’deki ne itimat edilir zevatı bir bir ziyaret ediyorlar ve ikna- “When women could immatriculate in the Faculty of they visited prominent figures in the country one by menfi efkârı umumiye Tıp Fakültesi için devam et- ya çalışıyorlardı. Usandırıcı derecedeki bu ziyaretlerin Law in 1921, there was a negative reaction, which one, trying to convince them. They were succesful, be- mekteydi. Gazetelerde kadınların doktorluk yapabil- ve lehlerine çıkarabilmeye muvaffak oldukları yazıla- continued in the case of the Faculty of Medicine. In cause of their extremely persistent visits and because melerinin imkânsız olduğuna dair çıkan yazılarda, rın yardımıyla gayelerine eriştiler. Eylül 1922’de Tıp the press many articles appeared saying that it was of the articles they organized in the press in their fa- mutaassıp fikirlerden başka, kadın organizmasının Fakültesi’ne 7 kız talebe girdi.“ impossible for women to be a doctor. Apart from tra- vour. In September 1922, the Faculty of Medicine ac- biyolojik farkı da ileri sürülmekteydi. Kızlar ise, büyük dition they argued with women’s biological difference. cepted seven women students.” bir mücadeleye girişmişlerdi.Gruplar halinde, fikirleri- Prof. Dr. Kamile Şevki Mutlu The women, however, took on the struggle. In groups Prof. Dr. Kamile Şevki Mutlu

Mücadelem çetin koşullar altında geçti, My struggle was under harsh condi- Kadın akademisyenler: Öğretim ve idari kariyerler fakat buna değdi. tions, but it was worth it. Women scholars: Academic and administrative careers Nermin Abadan Unat Nermin Abadan Unat

1974 1978 1978 1980 1982

Saffet Rıza Alpar İoanna Kuçuradi Bedia Akarsu Meri Urgancıoğlu Janet Hanula Akyüz Mattei 1903 İstanbul – 1981 İstanbul *1936 İstanbul *1921 İstanbul *1940 İstanbul 1942 Bodrum – 2014 Boston, Massachusetts

Türkiye’nin ilk kadın rektörü (Karadeniz Türkiye’nin ilk Rum kadın felsefe profesörü Felsefe bölümü başkanı ilk kadın profesör Türkiye’nin ilk kadın Ermeni göz hastalıkları Gökbilim doktorası yapan ilk Türk Yahudi kadın Teknik Üniversitesi) (İstanbul Üniversitesi, Felsefe Bölümü) (İstanbul Üniversitesi, Felsefe Bölümü) profesörü (İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi) akademisyen (Ege Üniversitesi)

First woman rector in Turkey (Karadeniz First Greek woman professor of philosophy First woman professor of philosophy, First Armenian woman professor of ophthalmology First Turkish Jewish woman to hold a PhD in Technical University) in Turkey (Department of Philosophy, holding a chair (Department of Philosophy, (Faculty of Medicine, İstanbul University) astronomy (Ege University) University Istanbul) Istanbul University)

1973 1988 1989 1990 1992

Dilhan Ezer Eryurt Norma Razon Belkıs İzer Halfon Neş’e Erdok İvet Bahar 1926 İzmir – 2012 Ankara *1946 İstanbul *1943 İstanbul *1940 İstanbul *1957 İstanbul

Yıldız evrimi çalışmalarını Türkiye’de başlatan İlk Türk Yahudi kadın pedagoji profesörü Ilk Türk Yahudi kadın kimya profesörü Güzel Sanatlar Akademisi’nde atölye sahibi İlk Türk Yahudi kadın kimya mühendisi profesörü Astrofizik profesörü (Orta Doğu Teknik (İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, (İstanbul Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, olan ilk ressam kadın profesör (İstanbul) (İstanbul Teknik Üniversitesi Kimya Bölümü) Üniversitesi, Ankara) Pedagoji Bölümü) Organik Kimya bilim dalı) First woman professor of painting at the First Turkish Jewish woman professor of chemical Professor of astrophysics who started stellar First Turkish Jewish woman professor of First Turkish Jewish woman professor of Academy of Fine Arts (Istanbul) engineering (Department of Chemistry, Istanbul evolution studies in Turkey (Middle East education (Faculty of Literature, Department chemistry (Faculty of Pharmacy, Organic Technical University) Technical University, Ankara) of Education, Istanbul University) Chemistry, Istanbul University)

Üniversitedeki cam tavan ileri sürdü. Aslında bir kadının kürsü başkanı olmasına Glass ceiling at the university my thesis did not belong to the field of public administration. Actually Ben 1958’de doçent olduktan sonra Ankara Üniver- tahammül edemedi. Bu tutuma bugün toplumsal cin- I became associate professor in 1958 when the Chair of Public Admi- he did not want to tolerate a woman as chair holder. Today we would sitesi Kamu Yönetimi Kürsüsü kuruldu, oraya geçtim: siyete dayalı ayırımcılık deniyor. Kamu yönetimi kür- nistration at Ankara University was being established. I started to te- call this gender based discrimination. I left the Department of Public Ancak kürsünün yönetimi, daha kıdemli olduğu için süsünden ayrılıp Anayasa Hukuku Kürsüsü’ne geçtim. ach there. The chair of this department was given to a male academic Administration and started to teach in the Department of Constituti- benden genç bir erkek akademisyene verildi. Bu kişi Tabii kürsü değişikliği yeni bir tez gerektirdi. 1966’da who was younger than me. The argument was that he had been emp- onal Law. Of course, this change made it necessary to work on a new benim profesör olmamı istemedi, bir sürü bahane bul- profesör oldum. loyed at the university for a longer time. He did not want me to be a thesis, too. Finally I became a full professor in 1966. du, tez konumun kamu yönetimi ile ilgili olmadığını Prof. Dr. Nermin Abadan Unat professor, using a lot of arguments. One of them was that the topic of Prof. Dr. Nermin Abadan Unat

Özellikle en yüksek mekteplerimizde We mostly have male teachers at our Kadın akademisyenler: Öğretim ve idari kariyerler ekseri muallimlerimiz erkektir. Niçin? universities. Why? Women scholars: Academic and administrative careers Mükerrem Belkıs, 1913 Mükerrem Belkıs, 1913

1994 1996 1999 2003 2008

Nil Molinas Arşaluys Kayır Ersi Kalfoğlu Nakiye Boyacigiller Yeşim Arat *1955 İstanbul *1946 Diyarbakır *1959 İstanbul *1953 Los Angeles *1955 İstanbul

İlk Türk Yahudi kadın onkoloji profesörü Türkiye’nin ilk kadın Ermeni psikoloji profesörü Türkiye’nin ilk adli bilimler profesörü (İstanbul Dekanlığı sürecinde, cinsiyet eşitliği politikalarını İdari yetkilerini, üniversitede cinsiyet eşitliğini (İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, (İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Adli Tıp fakültesinde destekleyen kadın akademiyen şekillendirme yönünde kullanan Akademik İç Hastalıkları Anabilim Dalı) Anabilim Dalı) Enstitüsü) (Yönetim Bilimleri Fakültesi, Sabancı Üniversitesi) İşlerden Sorumlu Rektör Yardımcısı (Boğaziçi Üniversitesi) First Turkish Jewish woman professor First Armenian woman professor of psychology First woman professor of forensic sciences in As a dean supporter of a policy of gender equality of oncology (Faculty of Medicine, Department in Turkey (Faculty of Medicine, Department Turkey (Faculty of Medicine, Institute of Forensic at her university (School of Management, A provost who uses her administrative power of Internal Medicine, Istanbul University) of Psychiatry, Istanbul University) Medicine, Istanbul University) Sabanci University) to promote gender equality in the university (Boğaziçi University)

2009 2009 2011 2012 2013

Marilena Z. Leana-Taşcılar Aylin Görgün-Baran Sonia Amado Eva Şarlak İrini Dimitriyadis *1980 İstanbul *1956, Maden, Elazığ *1959 İstanbul *1962 İstanbul *1951 İstanbul

Üstün zekalı ve yetenekli çocukların eğitimi ve Idari yetkilerini, üniversitede cinsiyet esitligini İlk Türk Yahudi kadın psikoloji profesörü (Ege Türkiye’nin ilk Rum kadın sanat tarihi profesörü Türkiye’nin ilk Rum kadın rektör yardımcısı psikolojisi alanında Türkiye’nin ilk Rum kadın saglamak icin kullanan bölüm başkanı (Hacettepe Üniversitesi, Psikoloji Bölümü) (Işık Üniversitesi, Görsel Sanatlar Bölümü) (Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul) yardımcı doçenti (İstanbul Üniversitesi, Üniversitesi, Sosyoloji Bölümü) Özel Eğitim Bölümü) First Turkish Jewish woman professor First Greek woman professor of art history in First Greek woman vice rector in Turkey Head of department who uses her administrative of psychology (Department of Psychology, Turkey (Department of Visual Arts, Işık University) (Bahçeşehir University) First Greek woman assistant professor of education power to promote gender equality at the university Ege University) and psychology of gifted and talented children (Hacettepe University, Department of Sociology) in Turkey (Department of Special Education, Istanbul University)

“Dünya harbi henüz bitmişti. Babamı “Sabancı Üniversitesi’nin MBA, EMBA programlarındaki ka- “The First World War had just finished. “The ratio of women in our programs varies between erken kaybetmiştim. Talebeliğimi, ha- dınların oranı % 30 ile 40 arasında. Bunun % 50 olmasını I had lost my father early. I had to earn 30% and 40%, but I do want that to be 50%. In my yatımı bizzat kazanarak tamamladım.” istiyorum. Dekan olarak elimden gelen desteği yapıyorum. my living to study.” capacity as dean, I’d like to do everything I can. Üniversitedeki GENDER Forum’a da destek veriyorum.” I also support the Gender Forum at the university.”

Prof. Dr. Müfide Küley Prof. Dr. Nakiye Boyacıgiller Prof. Dr. Müfide Küley Prof. Dr. Nakiye Boyacıgiller

Bir kadının kürsü başkanı olmasına ta- Actually he did not want to tolerate a hammül edemedi. Bu tutuma bugün woman as Chair holder. Today we would Üniversiteleri daha kaliteli yapmak ya da israf edilen toplumsal cinsiyete dayalı ayırımcılık call this gender based discrimination. servet / Wasted wealth or making universities better deniyor. Nermin Abadan Unat Nermin Abadan Unat

Elit üniversitelerde kadın akademisyen oranları, 2013 Ünvanlara göre Türkiye’de öğretim elemanı sayıları (2013–2014 öğretim yılı) Percentage of women in academia in the top Distribution of academic ranks and gender in Turkey (2013–2014 academic year) universities, 2013 Devlet Üniversiteleri Vakıf Üniversiteleri State Universities Private Universities 12.7% Japonya / Japan 21.3% Tayvan / Taiwan Mutlu eden veri ya 4799 644 34.6% İngiltere / UK Profesör da sayıların gizemi Professor 11638 1898 35.9% ABD / USA Türkiye’de% 47,5 oranındaki ka- 36.7% İsveç / Sweden dın akademisyen oranı var. Bu veri 31.7% Norveç / Norway “THE – Yüksek Eğitimde cinsiyet eşitliği 2013“ araştırmasının sonuç- 31% Danimarka / Denmark 3524 455 Doçent larına göre, dünyadaki en yüksek Associate Professor 47.5% Türkiye / Turkey 6996 856 kadın akademisyen düzeyi. Böylesi- ne büyük akademisyen kadın grubu, 0% 20% 40% 60% 80% 100% yüksek eğitimin hangi kademesinde en etkin? Kaynak / Source: THE - Times Higher Education Report 2013 Yardımcı Doçent 9084 2231 2703 Assistant Professor Ülkelere göre akademide kadın oranı, 2013 15575 Critical reading of the top Percentage of women in academia by country, 2013 academic representation

“ sagrocer’sdaughterwhoroseto immediate…careergains.” becomeBritain’sfirstfemaleprime Anotherissueisthatfemaleacademicsare Aminister,shestandsasanexampleto oftenlessabletomakevitaloverseaslinks According to results of the survey ourdaughtersthatthereisnoglassceiling becausetheyhavegreaterfamilyandpersonal thatcan’tbeshattered.” commitmentsthatcanpreventinternational “THE – Times Higher Education Re- BarackObama’seloquenttributetothelate travel,arguesBahiyahAbdulHamid,deputy 5955 Öğretim Görevlisi BaronessThatchermayhavestruckahopeful directoroftheWomen’sLeadershipCentre 1170 note,butsadlytheglassceilingremainsfrus- atKebangsaanUniversityinMalaysia. 9207 1642 Lecturer port 2013” Turkey has a 47,5 per tratinglyunbrokeninacademiaandelsewhere. Thiscanhaveseriousconsequences, AnanalysisbyThomsonReutersin thwartingtheirresearchpotentialandcareer Norway cent academic representation of associationwithTimes Higher Education prospectsatleadinguniversities,sheargues. Finland showsstartlinglevelsofgenderinequalityin “Mencanachievehighercitationsthan Sweden UK women at universities. This figure research-intensiveuniversitiesacrossthe womenpartlybecausetheycannetwork Canada Denmark world.Thegappersistsnotjustinemerging internationally,”saysHamid. Rep of Netherlands Germany nationsbutalsoinsomeoftheworld’smost Buildingsuchcontactsisbecomingincreas- Ireland Belgium comes close to achieving an equal highlydevelopedcountries–wherethefight inglyimportanttocareerprogression:shecites France Austria forwomen’srightsandequalityhasgoneon researchshowingthatjournalpapersaremore Switzerland Italy gender split. Which positions do fordecades. likelytoberatedhighlywhentheyarethe US Spain ThomsonReuterscollateddataprovided resultofinternationalcollaboration. Turkey China Japan 687 women academics at Turkey’s uni- voluntarilybyinstitutionsrankedinthetop 2962 Okutman 400ofTHE’sWorldUniversityRankingsto oessexismplayalargeroleinreinforcing 4005 produceourGlobalGenderIndex.Theresults academicgenderinequality? 1828 Instructor versities really hold? highlightaglaringdisparityintheratioof D TraditionalJapaneseattitudestowards Taiwan maletofemaleacademicsinnearlyallofthe womenintheworkplaceareonekeyreason Hong Kong countriesassessed. whythecountryisbottominourGlobal ThewidestgendergapisfoundinJapan, GenderIndex,insistsSusanBurton,associate wherewomenmakeupjust12.7percent professorattheFacultyofForeignLanguages oftheacademicsatthecountry’stop-rated atBunkyoGakuinUniversityinTokyo. universities.ItisfollowedbyTaiwan,where “Thesestatisticsarenotatallsurprising,” only21.3percentoffacultyatthenation’s shesays.“Theyrepresentthecontinuing topsevenuniversitiesarefemale. beliefinbiologicaldeterminismwithin TheUK,whichhas48institutionsin Japanesesociety–thatmenaremoresuited thesurvey,faresslightlybetter,withwomen tothepublicspherewhileawoman’s‘eternal makingup34.6percentofacademicpersonnel. employment’(eikyu shushoku)istoraise Uzman ItisjustbehindtheUS,wherethefigureis childrenandkeephouse. Australia <25% 1700 1597 87 89 35.9percentamong111representatives. “Suchviewsaremaintainedbytheold New Zealand Specialist TheproblempersistseveninScandinavian meninpolitics,suchasformerprimeminister countries(oftenregardedasamongthemost YoshiroMori,whohasopenlystatedthat 25–30% progressiveintheworld),suchasSweden womenwhodon’tgivebirthshouldnotbe (36.7percent),Norway(31.7percent)and eligibleforthestatepensionandthatthe Denmark(31percent). fallingbirthrateiscausedbythe‘over- 30–35% Onecountry,however,comescloseto educationofwomen’.” achievinganequalgendersplit.InTurkey, Femalestudentsaredirectedtowardstwo- 47.5percentofstaffatthetopfiveuniver- year“tandai”colleges,wheresubjectsinclude 35–40% sitiesarefemale. “tea-makingandapplyingmake-up”,or “Academiaischaracterisedasbeing so-called“soft”arts-basedsubjectsthatwill cutting-edge,innovativeandhypermodern, notscareoffpotentialhusbands,sheadds. 40–45% yetwhereveryoulookitisunderpinnedby “Malepeersparticipatefullyinacademic 1071 Araştırma Görevlisi thearchaismofmaledomination,”says life,butfemaleeducatorsarestillexpected 20057 18647 Kaynak: Yükseköğretim Kurulu verileri, Aralık 2013 LouiseMorley,directoroftheCentrefor tomarryandraisechildren,”Burtonsays. 1587 Research Assistant HigherEducationandEquityResearchat “Theresultisthattheyoftenfindthemselves >45% Source: Data of the Board of Higher Education, theUniversityofSussex.“Whyaresomany inpart-timejobswithnopromotionprospects, womenmissingfromleadinginstitutions, notimetowriteorpublish,andunableto December 2013 particularlyatseniormanagementlevels?” attendconferences.” Kaynak / Source: THE - Times Higher Education Report 2013 Onereason,shebelieves,isthatthe AsisJapanesecustom,full-timeemployees entrenchedpatriarchalpowernexusat areexpectedtoworklonghoursandweekends. universities,withtheirmale-dominated “Thismakesthingsverydifficultformy İstanbul Kadın Müzesi © 2014 Women’s museum Istanbul departments,interviewboardsandacademic femalecolleagueswhotendtogosilentin journaleditors,isself-perpetuating.This facultymeetingsafter5o’clockinthehopethat makesitmoredifficultforwomentoattain theywillfinishintimeforthemtopickuptheir thecriticalacclaimandacademiccapitalthat children,”saysBurton.“Oneofmycolleagues mightleadtofull-timepositions,orsabbati- consideredrefusingapromotionbecauseshe calstofurthertheirwork. feltherhusbandwouldbeangrywithherfor “Thereisaculturalclimatethatfavours beingawayfromthehometoomuch.” GLOBAL GENDER INDEX: PERCENTAGE OF WOMEN IN ACADEMIA BY COUNTRY men,”Morleycontends.“Womenarenot MasakoEgawa,executivevice-presidentof recognisedfortheirtalentsorabilitiesand theUniversityofTokyo,oneofthefewhigh- areoftenforcedtodolow-level,high-volume rankingwomeninthecountry’sacademy,says: < 25% 25-30% 30-35% 35-40% 40-45% > 45% administrativework,whilemanymoremen “Thelowratioofwomenamongstudents assumeexternal-facingrolesthathave andstaff…reflectsJapanesesocietyatlarge, Source: Thomson Reuters 38 Times Higher Education 2 May 2013 2 May 2013 Times Higher Education 39 20

Kadın öğrenciler kampüste, derslerde Women students question gender on ve sosyal hizmetlerde toplumsal cinsi- campus, in class, and in social services. Başka bir üniversite mümkün yeti sorguluyorlar.

Another university is possible Üniversiteli Kadınlar Forumu Declaration of University Bildirgesi, 2006 Women’s Forum, 2006

Feministanneler / Feministmothers Üniversiteli kadın kolektifi Boğaziçi Üniversitesi Kadın Araştırmaları Kulübü “türkiye’deki feminist annelerin satırlarını paylaşan, orta doğu tek- Women students collective Bogazici University Women’s Studies Club nik üniversitesi ve ankara üniversitesi kadın çalışmaları bölümleri- nin ilk öğrencilerinden oluşan eğitimci, psikolog, doktor, kadın çalış- “Kampüste, kadın araştırmalarına ilgi duyan öğrenciler macısı anneler grubu…” „Üniversitede, amfide, evde ve yurtta dönüştürücü ve için, kadın araştırmaları gündemli bir platform...” özgürleştirici …“ “we were among the first students of women’s studies departments “Platform on campus for students who are interested at middle east technical university and ankara university. our websi- “Transforming and liberating university, lecture the- in women’s studies, with a women’s studies agenda...” te expresses the feelings of feminist mothers from turkey.” atres, home and students’ halls...”

feministanneler.blogspot.com kadinkolektifi.kolektifler.net bukak.boun.edu.tr facebook.com/bukak.boun

Sabanci Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet Kulübü Sabancı University Gender Club İstanbul Teknik Üniversitesi Women In Engineering Komitesi Kampüs Cadıları / Campus Witches Istanbul Technical University Women In Engineering Committee “Hem kadınları hem de erkekleri farklı şekillerde kısıtlayan cinsiyet- “Üniversiteli kadınların kadın olmaktan kaynaklı yurtta, kampüste, sınıfta, “Üniversiteli kadınları hedeflerine ulaşırken desteklemek, cesaretlendir- çiliği görünür kılmak…” sokakta karşılaştıkları sorunlar için üniversiteler arası dayanışma…” mek ve deneyim kazandırmak...” “Making visible discriminatory “Solidarity with women at the university encountering gender based prob- “transmit experience, support, encourage university women sexism which affects both women lems in students’ halls, on the campus, in class and in the street...” to reach their goals...” and men in different ways...”

facebook.com/KampusCadilari twitter.com/ituieeewie ituieee.com/komiteler/wie facebook.com/cinskulup

İnas Darülfünunu (Kadın Üniversitesi), Zeynep Hanım Konağı’nın sağ bölümünde 24 Ekim 1914’te öğretime başladı. Binanın sol bölümünde erkek öğrencilerin okuduğu Darülfünun bulunuyordu.

The Women’s University started in the right wing of the mansion of Mrs. Zeynep, on 24 October 2014. The left wing was used by male students of the university. B

İnas Darülfünunu (Kadın Üniversitesi), 1916–1917 ders yılında eski Hukuk Mektebi (Mekteb-i Hukuk-i Şahane) binasında öğrenim verdi. Bu bina sadece kadın öğrencilere aitti.

Women’s University moved to the building of the Law School in 1916–1917 where the women students were on their own, but moved back again in 1918–1919 to its first location. 21

Kadınların Üniversitede 100 Yılı İnas Darülfünunu / Kadın Üniversitesi 1914–1919 100 Years Women at the University Women’s University 1914–1919

Küratör Bilgi ve belge katkısı yapan des- Özel teşekkürler Curator tekçilere teşekkür ediyoruz Special thanks to • Meral Akkent We are very grateful for the substantial contributions of Sergi danışmanı Consultant • Melek Açıkbaş • Alp Akoğlu • Prof. Dr. Serpil Çakır • Prof. Dr Gediz Akdeniz • Doç. Dr. Ayşe Gül Altınay • Dr. Med. Burhan Akgün • Prof. Dr. Tomur Atagök Sergi asistanları • Rohat Alakom • Elif Avcı موزه زنان استانبول • 伊斯坦布尔女性博物馆 • Women’s Museum Istanbul Assistants • Dr. Hatçe Baltacıoğlu • Mandana Azeri Museo delle donne di Istanbul • Muzeya jinê ya li stenbolê • Ege Zeytun • Yavuz Cilasun • Seda Melek Bayramoğlu • • Kvindemuseet • Ira Tzourou • Prof. Dr. Jale Civelek • Doç. Dr. Aksu Bora متحف النساء – إسطنبول Stampıltüıy Ahüsa Rmuzey Istanbul • Kvinnomuseum Istanbul • イスタンブール女性博物館 • Elif Şenyuva • Semahan Civelek • Dr. Handan Çağlayan Жіночий музей Стамбулу • ΜΟΥΣΕΙΟ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΙΣΤΑΝΜΠΟΥΛ • Miray Palaz • Güldane Çolak • Özlem Gülin Dağoğlu Museo de la Mujer, Estambul • Женский музей Стамбула • Prof. Dr. Irini Dimitriyadis • Prof. Dr. Yasemin İnceoğlu Muzeum Kobiet Istambuł • Vrouwenmuseum Istanbul İngilizce çeviri • Prof. Dr. Emre Dölen • Lesli Jebahar Իսթանպուլ Կնոջական Թանգարան • Nők Múzeuma Istanbul • Museo de English translation • Naim Avigdor Güleryüz • Prof. Dr. Deniz Kandiyoti Mujeres Estanbol • Музей на жената – Истанбул • St’amp’olişi • Meral Akkent • Prof. Dr. Firdevs Gümüşoğlu • Riva Kastoryano Oxorcaluri Muze • İstanbul Tsıxubz Muzey • Musée de la • Hans-Martin Dederding • Prof. Dr. Ersi Kalfoğlu • Prof. Dr. Nilgün Kızıloğlu • Ayşe Kilimci • Elizavet Kovi femme Istanbul • Frauenmuseum Istanbul Osmanlıca metin çevirileri • Prof. Dr. Dursun Koçer • Prof. Dr. Şefika Kurnaz Transcription of Ottoman texts • Dalia Maya • Rezzan Özsafarti İstanbul Kadın Müzesi, İstanbul Kadın Kültür Vakfı kuruluşudur. • Ege Zeytun • Mukadder Özgeç • Doç. Dr. Burcu Pelvanoğlu • Prof. Dr. Norma Razon • Prof. Dr. Nil Sarı www.istanbulkadinmuzesi.org Grafik tasarım • Yrd. Doç. Dr. Feryal Saygılıgil • Şehlem Sebik www.facebook.com/IstanbulKadinMuzesi Graphic design • Mahinur Tuna • Teri Sisa www.twitter.com/kadinmuzesi • Alex Miskin • Sinan Kaan Yerli • Doç. Dr. Şirin Tekeli • Prof. Dr. Nuran Yıldırım • Janet Alis Tuzkaya Tomasyan • Mehmet Uyargil • Nikolaos Uzunoğlu • Prof. Dr. Nuran Yıldırım

Sponsorlar / Sponsors:

© 2014 İstanbul Kadın Müzesi All rights reserved. No part of this publication may be reproduced or transmitted in any form or by any means, including photocopying and recording, or by any information storage and retrieval system.

Kadınların Üniversitede 100 Yılı İnas Darülfünunu / Kadın Üniversitesi 1914–1919 100 Years Women at the University Women’s University 1914–1919

Resim ve alıntı kaynakları / Sources of illustrations and quotations

• Nuriye Ulviye: Serpil • Nuriye Ulviye: Serpil • İsmail Hakkı Baltacıoğlu: • Hukuk Mektebi Binası: • Zabel Yesayan: • Hatice Sabiha Görkey: • Sabiha Bengütaş: • Safiye Ali: Nuran • Saffet Rıza Alpar: • Özel arşivler: İvet Çakır arşivi. Çakır arşivi. Dr. Hatçe Baltacıoğlu arşivi. Saru, 1970: 59. Aras Yayınevi. tr.wikipedia.org/wiki/ sabihabengutas.com/ Yıldırım arşivi. unutmayacagiz.com/ Bahar, Arşaluys Kayır, • Nuriye, 1913: 2. • Kadınlar Dünyası sayfaları: • Ahmet Şükrü Bayındır: • Kadın Üniversitesi • Zaruhi Serope Kavalcıyan: Sabiha_G%C3%B6rkey sabihabengutas-bustleri. • Müfide Küley: ayse-saffet-alpar Ersi Kalfoğlu, Nakiye Meral Akkent arşivi. donanmatarihi.com/ mühürleri: Baskın, horizonweekly.ca/ (Erişim: 11.7. 2013). html (Erişim: 11.2. 2013). nobelmedicus.com/ (Erişim: 1.6. 2014). Boyacigiller, Yeşim Arat, • Nuriye, 1913: 2. donanma-mecmuasi-39-2/ 2007: 220, 221, 227. news/details/43233 • Ayşe Meliha Ulaş Ekeman: • Süreyya Ağaoğlu: Content/1/15/102-107. • İoanna Kuçuradi: Marilena Z. Leana-Taşcılar, (Erişim: 15. 8. 2013). (Erişim: 7. 3. 2014). upload.wikimedia.org/ Yasemin İnceoğlu arşivi. pdf (Erişim: 17.2. 2014). Ali Kılıç arşivi. Sonia Amado, Eva Şarlak, • Süleymanpaşazade • Huriye Öniz Baha: wikipedia/commons/5/58/ • Türkan Örs Baştuğ: • Remziye Hisar: tukd.org. • Meri Urgancıoğlu: İrini Dimitriyadis. Sami: urun.gittigidiyor. tr.wikipedia.org/wiki/ Meliha_Ula%C5%9F.jpg http://tr.wikipedia.org/ tr/images/kurucular/ esayan.com/mez1.htm • Nil Molinas: Naim com/koleksiyon/ Huriye_%C3%96niz_Baha (Erişim: 11.4. 2013). wiki/Türkân_Örs_Baştuğ kurucular_12.jpg (Erişim: 11.2. 2014). Avigdor Güleryüz arşivi. suleyman-nesib-photo- (Erişim: 10. 3. 2014). • İnas Darülfünunu Edebiyat (Erişim: 1.2. 2013). (Erişim: 11.7. 2014). • Janet Hanula Akyüz • Alıntı / Quote Nakiye resna-65293116 • Nura Polatova: Rohat Bölümü kadın talebeleri: • Sabiha Rıfat Gürayman: • Nuriye Pınar Erdem: Mattei: vizyon21yy.com/ Boyacıgiller: Balkan, 2013. (Erişim: 11. 3. 2013). Alakom arşivi. Dölen, 2010: 462. arsiv.itu.edu.tr/ fayzem.com/makale.php images/Egitim_Genl/ • Alıntı / Quote Mükerrem • Kadınlar Dünyası, nr. 1, • Kadınlar Dünyası, nr. 1: • Zabelle C. Boyacıyan: • Ayşe Seniha Nafiz Hızal: ek/I.T.U.%20ve%20 (Erişim: 11.2. 2014). Onemli_Insanlar/ Belkıs: Belkıs, 1913. nr. 168, yazı kurulu (üst/ Meral Akkent arşivi. en.wikipedia.org/wiki/ tr.wikipedia.org/wiki/ Muhendislik%20Tarihimiz. • Mari Paris Pişmiş: aas. Bilim_Insanlari/Turk_ve_ • Alıntılar / Quotes top): Meral Akkent arşivi. • Darülfünun konferans • Osmanlı Müdâfaa-i • Mihri Rasim Müşfik Açba: Zabelle_C._Boyajian Seniha_H%C4%B1zal pdf (Erişim: 1.12. 2013). org/obituaries/paris- Musluman_Bilim_Insanlari/ Müfide Küley: Namal • Kadınlar Dünyası dergisi salonu; Zeynep Hanım Hukuk-u Nisvan Özlem G. Dağoğlu arşivi. (Erişim: 1.2. 2014). (Erişim: 11.9. 2013). • Sara Farhi Huntzinger: marie-pişmiş-1911-1999 Janet_Akyuz_Mattei.jpg / Öncel, 2009: 104. yazı kurulu (alt/bottom), Konağı; Zeynep Hanım Cemiyeti İdare Heyeti: • Hukuk Mektebi Binası: • Saada Emin Kaatçılar: • Belkıs Mustafa: İstanbul Lina Filiba özel arşivi. (Erişim: 11.2. 2014). (Erişim: 11.2. 2014). Kadınlar Dünyası sayfaları: Konağı’nın maneji: Sarı/ Serpil Çakır arşivi. Saru, 1970: 59. Güldane Çolak arşivi. Kadın Müzesi arşivi. • Fani Kohen Motola: Naim • Kamile Şevki Mutlu: • Dilhan Ezer Eryurt: Serpil Çakır arşivi. Akgün/Kurt, 2011: 6. • Kadınlar Dünyası yazı • İnas Sanayi-i Nefise, Mihri • Mukbile Reşat: Güldane • Darülfünun Kimya Bölümü: Avigdor Güleryüz arşivi. biltek.tubitak.gov.tr/ benimmadamcuriem. • Nuriye, 1913: 2. • Jacques Pervititch Sigorta kurulu (sağ/right): Hanim ve talebeleri, Ömer Çolak arşivi. Sarı/Akgün/Kurt, 2011: 8. • Rahime Batu: bilgipaket/biliminsanlari/ org/bilim-kadınlarımız. Haritası, Pafta 51, Atatürk Meral Akkent arşivi. Adil, Kızlar Atölyesi, Tual • Melpo Logotheti Merlie: • Anatomi anfisi: gecmisgazete.com/haber/ turkbilimadami/S-329-58. html (Erişim: 1.2. 2013). Kitaplığı, • Kadınlar Dünyası / Yağlıboya, 81×118 cm. ime.gr/chronos/14/ Dölen, 2010: 461. turkiye-nin-ilk-kadin- pdf (Erişim: 11.7. 2014). • Neş’e Erdok: Kayıt nr: Harita 0588. yazı kurulu (sol/left): thearthistoryjournal. en/1923_1940/ • Tıp Fakültesi’nin ilk operatoru-rahime-batu- • Nüzhet Gökdoğan: turkishairlines.com/ • Nuriye Ulviye: Serpil Serpil Çakır arşivi. blogspot.de/2011/05/ civilization/language/04. kadın öğrencileri: Sarı/ hastanesini-hibe-etmek- Dursun Koçer arşivi. images/skylife/11- Çakır arşivi. inas-sanay-i-nefise- html (Erişim: 15.2. 2014). Akgün/Kurt, 2011: 99. istiyor (Erişim: 15.2. 2014). • Sara Akdik: tukdsamsun. 2006/183/17_1832.jpg • Kadınlar Dünyası sayfaları: mektebi.html (Erişim: • Helen Chalkousi: srv1- • Ekmeleddin, 2010: 274. • Altan Edige: arsiv.itu.edu. org.tr/mhaber.php?id=387 (Erişim: 11.2. 2013). • Yükseköğretim Kurulu Meral Akkent arşivi. 7.9.2013, Blogdaki vivl-volou.mag.sch. tr/ek/I.T.U.%20ve%20 (Erişim: 11.6. 2014). • Özel arşivler: Bedia verileri, Aralık 2013: resim Eczacıbaşı Sanal gr/e-photos?page=6 Muhendislik%20Tarihimiz. • Selma Soysal: Akarsu, Norma Razon, Çetinsaya, 2014: 97. Müzesi’nden alınmıştır). (Erişim: 15.1. 2014). pdf (Erişim: 11.4. 2013). istanbul.edu.tr/genel/ Belkıs İzer Halfon. • Alıntı / Quote Nermin • Osmanlı Müdâfaa-i • İnas Sanayi-i Nefise, • Seza Siran Zarifian • Beki Telvi Probst: berlinale. idari/basinhalk/ • Alıntılar / Quotes Abadan Unat: Çakır / Hukuk-u Nisvan Cemiyeti öğrenci grup resmi: Küpeliyan: arvest.armenia. de/de/das_festival/ HABERLER/12_04_12/ Nermin Abadan Unat: Özekmekçi, 2009: 39. İdare Heyeti, Telefon msgsu.edu.tr/tr-TR/ ru/2010/03/15/2106/ festivalprofil/biographien/ PDF/insancil_30.pdf Çakır / Özekmekçi, İdaresi’nin memurları, tarihce/123/Page.aspx marash-istoriya- biografie-probst.html (Erişim: 11.2. 2014). 2009: 31 ve/and 39. Kadınlar Dünyası kapağı: • Zeynep Hanım Konağı: (Erişim: 7.9.2013). odnoy-vyishivki/ (Erişim: 11.2. 2014). • Nermin Abadan Unat Serpil Çakır arşivi. Sarı/Akgün/Kurt, 2011: 6. • Zükur Sanayi-i Nefise: (Erişim: 11.2. 2013). • Alıntı / Quote: fotoğrafı: Mehmet Uyargil. • Nuriye, 1913: 2. • Sabiha Zekeriya Sertel: Caner Cangül arşivi. • Azime Kutlay: Rohat • Grupların kendi kaynakları. Ağaoğlu, 2010: 65. • Alıntı / Quote Remziye • Zeynep Hanım Konağı: Meral Akkent arşivi. Alakom arşivi. • Benk, 1982: 13. Hisar: Oralalp, 995: 56–63. Sarı/Akgün/Kurt, 2011: 6. • Halide Edip Adıvar: • Alıntı / Quote: • Alıntı / Quote Kamile • İnas Darülfünunu logosu: ilgiliforum.com/halide- Yesayan, 2006: 203. Şevki Mutlu: Mutlu, 1953. Baskın, 2007:226. edip-adivar-okudugu- • İnas Darülfünunu okullar-t102239.0.html Görsellerin ve alıntıların basılı kaynakları / Printed Sources of illustrations and quotations rozeti: Dölen, 2010. (Erişim: 1.3.2013). • Ağaoğlu, S. (2010). Bir • Baskın, B. (2007). 2. uzlaşmacılık perdesi”. • Çetinsaya, G. (2014). • Ekmeleddin, İ. (2010). • Nuriye U. (1913 29 • Saru, K.Ş. (1970). İhsan • Ahmet Naim: bagcilar. ömür böyle geçti. İstanbul: Meşrutiyet’te Eğitim, Kadın Çağdaş Eleştiri. 4–21. Büyüme, kalite, Darülfünun – Osmanlı’da Ekim). Kadınların Tahsil-i Şerif Saru – Eğitim bel.tr/icerik/198/9040/ İstanbul Barosu Yayınları. ve İnas Darülfünunu – İlk • Çakır, S. (2014). Osmanlı uluslararasılaşma: Türkiye kültürel modernleşme âliye İhtiyacı. Kadınlar Hizmetinde Elli Yıl. alimlere-vefa--babanzade- • Aksel, M. (1977). Kadın Üniversitesi. Yüksek Kadın Hareketi. Istanbul: Yükseköğretimi için bir odağı, C.1. Dünyası, nr. 115. İstanbul: MEB. • Zehra Celasin: Yavuz ahmet-naim.aspx İstanbul’un ortası. Ankara: Lisans Tezi, İstanbul Metis Yayınevi. 4. basım. yol haritası. Eskişehir: • Mutlu, K. Ş. (1953). • Oralalp, F. (1995 Ağustos). • Üniversiteli Kadınlar Celasin arşivi. (Erişim: 14. 9. 2013). Kültür Bakanlığı Yayınları. Üniversitesi, İstanbul. • Çakır, S./Özekmekçi, M.İ. Yükseköğretim Kurulu Hekimlik mesleğinde Remziye Hisar. Bilim ve Forumu, 2006. • Şukufe Nihal Başar: • Balkan, N. (2013 8 Mart). • Belkıs, M. (1913, 11 (2009 Mart). Nermin Yayın nr.: 2014/2. Gözden Türk kadını. İstanbul Teknik, 333, 56–63. • Yesayan, Z. (2006). Düsap Baskın, 2007:156. Nakiye Boyacıgiller: Temmuz). Millete ve Abadan-Unat: “Türkiye’de geçirilmiş 2. baskı. Üniversitesi Tıp Fakültesi • Sarı, N./Akgün, B./ ve Thomas Terziyan, • Karikatürler: Baskın, Başarılı Bir Kadın Hükümete bir Hitabe: politik iklim, siyaset bilimi • Dölen, E. (2010). Türkiye Mecmuası, 16(1): Kurt, Ü.E. (2011). Ekmekçioğlu, L. ve Bilal, 2007:178 ve 179. Dekan. GazeteSU Hak İsteriz. Kadınlar alanında angaje olmayan üniversite tarihi 1 – 98–108. Ayrı basım. Kuruluşundan 1933 M. Bir Adalet Feryadı • Ali Kemal: yahyaduzenli. • Kadınlar Dünyası sayfaları: alumni.sabanciuniv. Dünyası, nr. 86. çalışmaları neredeyse Osmanlı döneminde • Namal, A. / Öncel, Ö. reformuna fotoğraflarla içinde, İstanbul: Aras blogspot.com/2014/03/ Meral Akkent arşivi. edu/tr/zoom/nakiye- • Benk, A./ Kurdakul, Ş./ imkansız kılıyor”. İ.Ü. darülfünün 1863–1922. (2009). Müfide Küley. Darülfünun Tıp Fakültesi. Yayınevi, 201–205. ali-sukru-bey-yasasaydi. • Nuriye, 1913: 2. boyacigiller-2/page/0/2 Yücel, T. (1982 Temmuz). Siyasal Bilgiler Fakültesi İstanbul: İstanbul Bilgi Nobel Medikus, İstanbul: İstanbul html (Erişim: 15. 5. 2014). (Erişim: 3.4.2014). “Macit Gökberk ve Dergisi, 40, 31–41. Üniversitesi Yayınları. C. 5 (3), 102–107. Üniversitesi Yayınları.