Dział Regionlany Biblioteczny Ośrodek Informacji – Informacja o regionie Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Josepha Conrada-Korzeniowskiego ul. Targ Rakowy 5/6 80- 806 Gdańsk, tel. 557-29-52 e-mail: [email protected]

KALENDARIUM ROCZNIC I WYDARZEŃ W 2017 ROKU (rocznice ogólne i pomorskie - wybór)

Rok 2017 ogłoszono: Rokiem Rzeki Wisły (Sejm) Rokiem Josepha Conrada-Korzeniowskiego (w 160 rocznicę urodzin) (Sejm) Rokiem Koronacji Matki Bożej Częstochowskiej (w 300 rocznicę tego wydarzeń) Rokiem Marszałka Józefa Piłsudskiego (w 150 rocznicę urodzin) (Sejm) Rokiem Władysława Raczkiewicza (w 70 rocznicę jego śmierci) Rokiem Władysława Biegańskiego (w 100. rocznicę śmierci oraz 160. rocznicę urodzin) Rokiem Józefa Hallera (Sejm) Rokiem św. Brata Alberta (Sejm) Rokiem bł. Honorata Koźmińskiego (Sejm) Rokiem Tadeusza Kościuszki (w 200 rocznicę śmierci) (Sejm)

Rocznica Data Wydarzenie 810 1207 Wincenty Kadłubek został pierwszym biskupem wybranym kanonicznie. Leszek Biały zrezygnował z prawa do inwestytury biskupów i zgodził się na wybieranie ich przez kapitułę, w zamian za to papież Innocenty III potwierdził jego rządy w Krakowie. Według nowej formuły już w 1207 r. wybrano biskupa krakowskiego. 410 1607 Założono pierwszą stałą osadę angielską w Ameryce Północnej, nazwaną na cześć króla Jakuba I, Jamestown (na wyspie o tej samej nazwie). Zgodnie z podaniem, w październiku 1608 r. mieli przybyć tam na angielskim statku „Mary and Margaret” pierwsi polscy osadnicy: Michał Łowicki, Jan Bogdan, Zbigniew Stefański, Jan Mata i Stanisław Sadowski (nazwiska upamiętnione są na tablicy w Jamestown). Badania wykazały, że jedyną postacią potwierdzoną historycznie jest Michał Łowicki. Pozostali występują jedynie w przekazach opartych na nieodnalezionych, choć często cytowanych pamiętnikach Zbigniewa Stefańskiego, uznanych przez badaczy za apokryf z XIX w. 310 1707 Ostatni wybuch wulkanu Fudżi (Japonia). Popioły wulkaniczne pokryły wówczas Tokio. 160 1857 W Warszawie powstała księgarnia Gustawa Gebethnera i Roberta Wolffa, pod nazwą: Księgarnia i Skład Nut Muzycznych „G. Gebethner i Spółka”. Bardzo szybko rozwinęła się w wydawnictwo posiadające filie w Paryżu i Nowym Jorku. 110 1907 Powstała Biblioteka Publiczna m. st. Warszawy, finansowana ze składek Towarzystwa Biblioteki Publicznej. W 1914 r. uzyskała własną siedzibę przy ul. Koszykowej 26, a w 1917 r. prawo do egzemplarza obowiązkowego, początkowo jedynie z terenu Generalnego Gubernatorstwa Warszawskiego. 1 lutego 1928 r. Towarzystwo Biblioteki Publicznej rozwiązało się i przekazało instytucję wraz z majątkiem samorządowi miasta. 100 1917 Powstało pismo dla dzieci „Płomyk”. 90 1927 Powstał stadion sportowy na terenie dawnej strzelnicy wojskowej przy ul Traugutta w Gdańsku. Obecnie stadion „Lechii”. 70 1947 Olga, Irena i Ewa Totwen założyły w Gdańsku przy ul. Grunwaldzkiej 16 Teatr Łątek. Kontynuowały w ten sposób swoją przedwojenną działalność z Wilna. Pierwsze przedstawienie na Wybrzeżu miało miejsce w październiku 1947 r. w sali Stoczni Gdańskiej. Wkrótce zespół otrzymał własną siedzibę we Wrzeszczu. W 1950 r. placówka została upaństwowiona, od 1952 nosi nazwę Państwowy Teatr „Miniatura”. styczeń 360 01.1657 Wkroczyły do Polski, sprzymierzone ze Szwedami, wojska siedmiogrodzkie pod wodzą Jerzego II Rakoczego. Najazd został odparty przez wojska dowodzone przez Stefana Czarnieckiego i Jerzego Lubomirskiego. Wojna spowodowała zniszczenie ziem południowo-wschodniej Polski. 15 01.2002 Pierwsza edycja Nagrody Dziennikarskiej im. bp. Jana Chrapka „Ślad”. Laureatką została Ewa Czaczkowska z dziennika „Rzeczpospolita”. Wśród laureatów byli: Grzegorz Polak, Stefan Wilkanowicz, ks. Jerzy Szymik oraz Marek Zając. Główną ideą Nagrody jest przybliżanie i promowanie osób, których działalność przyczyniła się w sposób wybitny do budowania kultury prawdy, porozumienia i dialogu. Ma służyć przede wszystkim promocji wartości etycznych w mediach. W 2005 po raz pierwszy wręczono nagrodę specjalną – „Diamentowy Ślad”, za dorobek publicystyczny i dziennikarski realizowany w skali całego życia. Otrzymał ją Tadeusz Mazowiecki. 130 1.01.1887 Ur. Mieczysław Jarosławski (zm. 1960), lekarz, pisarz, krytyk literacki i tłumacz; w 1945 r. zamieszkał w Oliwie; pracował jako lekarz i organizował służbę zdrowia w powojennym Gdańsku, jednocześnie współtworzył życie literackie na Wybrzeżu; (Zew morza; Mgła na morzu; Icek i Jacek na morzu; Szpital; Bunt na Dalmorze). 100 1.01.1917 Ur. Wilhelm Mach (zm. 1965), polski prozaik, krytyk literacki, felietonista, autor scenariuszy filmowych; (Jaworowy dom; Życie duże i małe; Góry nad Czarnym Morzem; Agnieszka, córka Kolumba). 80 1.01.1937 Ur. Adam Wiśniewski-Snerg (zm. 1995), polski pisarz science fiction; (Robot; Według łotra; Nagi cel; Arka). 50 1.01.1967 Został utworzony Słowiński Park Narodowy. (Dz.U. 1966, nr 42, poz. 254). Starania o utworzenie nadmorskiego parku narodowego trwały od 1945 r. Początkowo zajmował obszar 18069 ha. Powierzchnia ulegała zmianom; obecnie, na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dn. 2 marca 2004r. (Dz.U. 2004, nr 43, poz. 390) funkcjonuje na obszarze 32 744 ha, w tym 21 572 ha położonych w województwie pomorskim w części lądowej oraz 11 171 ha wód przybrzeżnych Morza Bałtyckiego. SPN obejmuje pas ruchomych wydm (tzw. Białe Góry), odciętych od morza dużych, płytkich, lekko słonych jezior (Gardno, Łebsko, Dołgie Wielkie i in.) oraz przylegających do nich bagien. W 1997 r. uznany został przez UNESCO za rezerwat biosfery. 40 1.01.1977 Przez grupę czeskich intelektualistów, pisarzy i publicystów została podpisana tzw. „Karta 77”. Odwoływała się do ratyfikowanych przez Czechosłowację traktatów międzynarodowych, gwarantujących prawa i wolności obywatelskie. Wśród pierwszych rzeczników karty byli: Václav Havel, Jan Patočka oraz Jiři Hájek. 15 1.01.2002 Wprowadzono do powszechnego obiegu wspólną walutę – euro. Była to największa przeprowadzona na świecie jednorazowa operacja walutowa, zakończona 1 lipca. 1 stycznia 2007 do strefy euro przystąpiła Słowenia. 1 1.01.2016 Zm. Fazu Alijewa (ur.1932), dagestańska pisarka narodowości awarskiej tworząca w języku awarskim i rosyjskim;( Alijewej; Sto pięćdziesiąt warkoczyków panny młodej; Kosz dojrzałych wiśni). 75 2.01.1942 Ur. Edmund Puzdrowski, poeta, prozaik, publicysta, bibliofil i tłumacz, redaktor lokalnych czasopism: „Litery”, „Pomerania”, „Czas” i „Punkt”; (poezje: Koło; Niezmienność; Rzecz kaszubska; Betonowy dom; Wiersze domowe; Sztuka podnoszenia palców; Przyszedłem wypełnić; Wiersze = Gedichte; Klisze i ziarna; powieść: Białe są słowa miłości; baśnie: Bursztynowe drzewo; informatory: Pisarze Pomorza Gdańskiego; Kartuzy, serce Kaszub). Zob.: Słownik pisarzy Wybrzeża na: www.wbpg.org.pl 125 3.01.1892 Ur. John Ronald Reuel Tolkien (zm. 1973), angielski pisarz, autor powieści fantasy; (Hobbit; Władca pierścieni; Silmarillion; Rudy Dżil i jego pies; Kowal z Podlesia Większego). 95 3.01.1922 Ur. Helena Zawistowska, pisarka, autorka baśni, ur. w Wilnie, po 1945 r. związana z Gdańskiem; (Łuk Karakamby; W państwie podziemnego Gnoma; Astrolog Bum i Dobry Diabeł Tot; Tajemnica zatopionej wyspy i inne baśnie; O zaginionych żeglarzach i latającej szafie). 80 3.01.1937 Ur. Zygmunt Konieczny, polski kompozytor, pianista, twórca muzyki filmowej do ponad 100 filmów (Lawa; Ucieczka z kina „Wolność”; Dolina Issy; Jańcio Wodnik; Pornografia), spektakli teatralnych (Noc listopadowa Andrzeja Wajdy) oraz wierszy polskich poetów, śpiewanych przez Ewę Demarczyk; od końca lat 50. związany z Piwnicą pod Baranami. 90 5.01.1927 Ur. Władysław Ślesicki (zm. 2008), polski reżyser i scenarzysta filmowy; (Płyną trawy; Wśród ludzi; W pustyni i w puszczy; Ruchome piaski; Śpiewy po rosie; Lato leśnych ludzi). 85 5.01.1932 Ur. Umberto Eco, włoski pisarz, felietonista, semiotyk, prof. uniwersytecki; (Dzieło otwarte; Pejzaż semiotyczny; Imię róży; Wahadło Foucaulta; Wyspa dnia poprzedniego; Baudolino; felietony Zapiski na pudełku od zapałek). zm. 19.02.2016 35 5.01.1982 Ogłoszono rozwiązanie Niezależnego Zrzeszenia Studentów (NZS); od 13.12.1981 jego działalność była zawieszona. Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego (WRON) zezwoliła na sukcesywne wznawianie zajęć na uczelniach. 30 5.01.1987 Zm. Adam Smolana, rzeźbiarz, prof. Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku (obecnie ASP); od1946 r. mieszkaniec Sopotu; (rzeźby dla kamienic gdańskiej starówki; pomnik Męczeństwa Mieszkańców Sopotu w l. 1939-1945; Ryby na bulwarze nadmorskim w Gdyni; Kamień w Nałęczowie; wystawy indywidualne w: Sopocie, Zakopanem, Słupsku; Damaszku i Gdańsku); ur. 11.06.1921. 1 5.01. 2016 Zm. Pierre Boulez (ur. 1925), francuski kompozytor, dyrygent; był jednym z głównych twórców powojennej awangardy, związanym z serializmem oraz muzyką elektroniczną; sławę międzynarodową zdobył jako dyrygent; (Psalmodies; Etudes; Structures I). 95 6.01.1922 Ur. Zygmunt Brocki, redaktor, językoznawca, bibliograf, propagator kultury języka polskiego; w 1947 r. przybył na Wybrzeże; związał się z Instytutem Morskim; (Kot i kotwica; Morze na oku; Morze pije rzekę; Pontoniakiem nad morze; Michałki z kambuza; Mikrotoponimia gdańskich obszarów dorzecza Wisły; współautor Nazw miast Pomorza Gdańskiego); zm. 11.05.1982. 70 6.01.1947 Ur. Tadeusz Skutnik (zm. 2011), dziennikarz, publicysta i krytyk literacki związany z „Dziennikiem Bałtyckim”; publikował w „Punkcie” i „Podpunkcie”; redagował „Tygodnik Gdański”; (szkice Morze i myśl; współautor Gdańsk, Sierpień ’80; Dojrzewanie). 70 8.01.1947 W warszawskim kinie „Palladium” odbyła się prapremiera pierwszego, zrealizowanego po wojnie, pełnometrażowego polskiego filmu fabularnego „Zakazane piosenki” w reż. Leonarda Buczkowskiego. 65 8.01.1962 Ukazał się pierwszy numer „Zeszytów Historycznych” wydawanych w Paryżu przez Instytut Literacki Jerzego Giedroycia. 50 8.01.1967 Zm. Zbigniew Cybulski, polski aktor, współtwórca , kierownik artystyczny, reżyser i autor tekstów studenckiego teatru „Bim-Bom”; (gł. role m.in. w: Popiele i diamencie A. Wajdy; Do widzenia, do jutra J. Morgensterna; Salcie T. Konwickiego; Szyfrach W.J. Hasa; Giuseppe w Warszawie S. Lenartowicza; Rękopisie znalezionym w Saragossie J.W. Hasa); ur. 3.11.1927. 110 9.01.1907 Ur. Feliks Konarski, pseud. Ref-Ren, polski aktor, kompozytor i pisarz, autor m.in. pieśni „Czerwone maki na Monte Cassino”, kierownik artystyczny i literacki teatrów rewiowych; (Wiersze sercem pisane; Twarze z gutaperki); zm. 12.09.1991. 20 9.01.1997 Zm. Władysław Kirstein (ur. 1901), zbieracz i popularyzator folkloru muzycznego Kaszub i Kociewia, nauczyciel, działacz społeczny; od 1930 r. związany z Gdynią; (współautor antologii Pieśni z Kaszub; Piosenki Szkoły Morskiej w Tczewie i autor zbiorów: Pieśni z Kociewia; Kociewie – gawędy i wiersze; 12 pieśni o morzu; Pieśni o Gdyni). 125 10.01.1892 Ur. Melchior Wańkowicz (zm. 1974), polski publicysta i prozaik, żołnierz I wojny światowej, założyciel i współwłaściciel Towarzystwa Wydawniczego „Rój”, korespondent wojenny Armii Polskiej na Wschodzie; w l. 1939-1958 na emigracji; (Na tropach Smętka; Szczenięce lata; Hubalczycy; Westerplatte; Bitwa o Monte Cassino; Ziele na kraterze; Anoda i katoda). 110 10.01.1907 Ur. Seweryn Pollak, polski poeta, eseista, tłumacz poezji rosyjskiej; (poezje: Godzina życia; Pocisk i słowo; szkice: Srebrny wiek i później; Spotkania z Czechowiczem); zm. 23.12.1987. 100 10.01.1917 Zm. Buffalo Bill , właśc. William F. Cody (ur. 1846), traper, zwiadowca armii amerykańskiej, twórca i główny bohater objazdowego widowiska o Dzikim Zachodzie; na podstawie historii z jego życia powstały filmy i utwory literackie. 60 10.01.1957 .Zm. Gabriela Mistral, właśc. Lucila Godoy y Alcayaga (ur. 1889), chilijska poetka i działaczka oświatowa, laureatka literackiej Nagrody Nobla w 1945 r. (pierwszy laureat z Ameryki Południowej); (Desolación; Ternura; Tala; Lagar; wybór w j. pol. Credo). 1 11.01.2016 Zm. Gunnel Vallquist (ur. 1918), szwedzka pisarka, tłumaczka i krytyk literacki;( Dagbok fran Rom; Sökare och siare) 380 14.01.1637 Ur. Jakub Breyne (zm. 1697), gdański kupiec i botanik; w Niderlandach i Niemczech zlecano mu określanie egzotycznych roślin i wykonywanie ich rysunków; w Gdańsku stworzył warsztat pracy naukowej obejmujący: ogród botaniczny, muzeum, drukarnię i bibliotekę; (Exoticarum aliarumque minus cognitarum plantarum centuria prima; Icones exoticarum aliarumque minus cognitarum plantarum in centuria prima descriptarum; Prodromus fasciculi rariorum plantarum anno in hortibus celeberrimis Hollandiae). 90 14.01.1927 Ur. Zdzisław Konstanty Jagodziński (zm. 2001), polski historyk, publicysta, bibliotekarz, działacz emigracyjny, edytor. Po wybuchu II wojny światowej został wywieziony do Kazachstanu, z wojskiem polskim dotarł do Iranu; od 1947 r. w Wielkiej Brytanii; związany z Biblioteką Polską w Londynie; od 1973 r. jako dyrektor; (Anglia wobec sprawy polskiej w okresie Wiosny Ludów 1848-1849). 50 14.01.1967 W parku Golden Gate w San Francisco odbyło się The World’s First Human Be-In. Wydarzenie to uznawane jest za początek ruchu hippisowskiego. Timothy Leary ogłosił zgromadzonej w parku młodzieży koniec ery amerykańskiego konsumpcjonizmu i początek ery miłości. Na spotkaniu masowo rozdawano LSD i marihuanę. 110 15.01.1907 Ur. Janusz Kusociński (zm. 1940), polski sportowiec, lekkoatleta, mistrz olimpijski w biegu na 10000 m (Los Angeles ‘32), wicemistrz Europy w biegu na 5000 m (1934), rekordzista świata w biegu na 3000 m (1932) oraz wielokrotny rekordzista Polski. Uczestniczył w kampanii wrześniowej, należał do ruchu oporu, aresztowany przez gestapo, rozstrzelany w dn. 21.06.1940 r. w Palmirach; (autobiografia Od palanta do olimpiady). 285 17.01.1732 Ur. Stanisław August Poniatowski (zm. 1798), ostatni król polski; dążył do wzmocnienia i unowocześnienia państwa; założył Szkołę Rycerską; zainicjował i wspierał Komisję Edukacji Narodowej; był mecenasem literatury, teatru i sztuki; współtworzył Konstytucję 3 maja 1791 r.; nie uchronił kraju od rozbiorów; zmuszony przez Katarzynę II do wyjazdu do Grodna, abdykował, zm. w Petersburgu. 70 17.01.1947 Ur. Józef Baran, polski poeta, publicysta tygodnika „Wieści”, redaktor „Dziennika Polskiego”; (Nasze najszczersze rozmowy; W błysku zapałki; Skarga; Dom z otwartymi ścianami; A wody płyną i płyną; Zielnik miłosny i inne liryki; Koncert dla nosorożca – dziennik poety z przełomu wieków). 135 18.01.1882 Ur. Alan Alexander Milne (zm. 1956), angielski pisarz i dramaturg; (Kubuś Puchatek; Chatka Puchatka; Tajemnica czerwonego Domu; Dwoje ludzi). 75 18.01.1942 Ur. Wojsław Brydak, publicysta, tłumacz, felietonista, autor sztuk teatralnych; w l. 1966-1974 redaktor w Redakcji Muzycznej Rozgłośni Gdańskiej Polskiego Radia; w l. 1979-1982 kierownik literacki i reżyser Teatru Muzycznego w Gdyni; od 1998 r. opiekun programów edukacyjnych Unii Europejskiej w Akademii Muzycznej w Gdańsku. 40 18.01.1977 Zm. Carl Zuckmayer (ur. 1896), niemiecki pisarz i dramaturg; (Kapitan z Köpenick; I ja tam byłem; Pan życia i śmierci...). 1 18.01. 2016 Zm. Michel Tournier (ur.1924), francuski pisarz i dramaturg; laureat Nagrody Goncourtów; (Piętaszek czyli Otchłanie Pacyfiku; Król Olch; Kacper, Melchior i Baltazar; Złota kropla) 95 19.01.1922 Ur. Jerzy Kawalerowicz, polski reżyser i scenarzysta filmowy (Pociąg; Matka od Aniołów; Faraon; Austeria; Ouo vadis); zm. 28.12.2007. 1 19.01.2016 Zm. Jerzy Szews (ur. 1926) – polski pedagog; historyk; regionalista związany z Ziemią lubawską i Pomorzem ; m.in. , autor trzech tomów Słownika Bibliograficznego Ziemi Lubawskiej. Po studiach humanistycznych, pracował w Liceum Pedagogicznym, Dzięki pasji badawczo- naukowej w latach 1962-2009 opublikował w sumie 228 prac naukowych, w tym 11 książek, wśród których była publikacja „Filomaci pomorscy. Tajne związki młodzieży polskiej na Pomorzu Gdańskim w latach 1830-1920". Monografia ta była uwieńczeniem jego ponad dwudziestoletniej pracy badawczej nad historią tajnych organizacji samokształceniowych w gimnazjach pomorskich w czasach zaboru pruskiego. Za swoje osiągnięcia nauczycielskie, naukowo-badawcze i społeczne dr Jerzy Szews został uhonorowany odznaczeniami państwowymi: Złotym Krzyżem Zasługi (1973), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1973), Odznaką Zasłużonym Ziemi Gdańskiej (1979), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1985) oraz w 1994 roku prestiżową nagrodą emigracyjnej Polcul Foundation (Australia) - Niezależnej Fundacji Popierania Kultury Polskiej. Mając na uwadze wybitne zasługi w zakresie popularyzacji Lubawy oraz Ziemi Lubawskiej 31. października 2012 r. nadany Mu został tytuł Honorowego Obywatela Miasta Lubawa. 790 22.01.1227 Książę gdański Świętopełk przekazał dominikanom, sprowadzonym do Gdańska z Krakowa, kościół św. Mikołaja [w/g kroniki przeora kartuskiego Jerzego Schwengela z 1749 r.]. 1 22.01.2016 Zm. Romana Cielątkowska (ur. 1959) polska inżynier- architekt, konserwatorka zabytków, doktor habilitowana Politechniki Gdańskiej. Związana przez wiele lat z Wydziałem Architektury Politechniki Gdańskiej. W latach 2008-2012 była członkinią Rady Ochrony Zabytków przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP. Zajmowała się ocaleniem zabytków kresowych sakralnej architektury drewnianej. Przyczyniła się do konserwacji modernistycznego, drewnianego kościoła ze wsi Jazłowczyk koło Brodów, który w 2013 roku został przeniesiony do Muzeum Budownictwa Ludowego we Lwowie.. Autorka 6 książek monograficznych, a także około 60 naukowych publikacji 90 23-30.01.1927 W Warszawie odbył się I Międzynarodowy Konkurs Chopinowski. I miejsce zdobył Lew Oborin z ZSRR; II - Polak Stanisław Szpinalski. 510 24.01.1507 Na Wawelu odbyła się koronacja Zygmunta I Starego na króla Polski. 285 24.01.1732 Ur. Pierre Augustin Caron de Beaumarchais (zm. 1799), francuski dramatopisarz, finansista, inicjator wydania dzieł Woltera; (Cyrulik sewilski; Wesele Figara). 35 25.01.1982 Sejm potwierdził konieczność wprowadzenia stanu wojennego; uchwałę przyjęto przy 5 głosach wstrzymujących się i jednym głosie sprzeciwu (Romualda Bukowskiego, artysty plastyka z Gdańska). 100 26.01.1917 Zm. Antonina Domańska (ur. 1853), polska pisarka, autorka powieści dla dzieci i młodzieży; (Paziowie króla Zygmunta; Historia żółtej ciżemki; Trzaska i zbroja). 185 27.01.1832 Ur. Lewis Carroll, właśc. Charles Lutwidge Dodgson (zm. 1898), angielski matematyk i pisarz; (Przygody Alicji w krainie czarów). 330 28.01.1687 Zm. Jan Heweliusz (ur. 1611), astronom, piwowar, ławnik, rajca i sędzia Rady Starego Miasta Gdańska; w 1640 r. założył w Gdańsku obserwatorium astronomiczne; dokonał wielu obserwacji położeń planet, komet i gwiazd; wykonał pomiary deklinacji magnetycznej; wprowadził do astronomii 7 nowych gwiazdozbiorów, m.in. „Scutum Sobiescianum”; (Selenografia; Machina Coelestis; Prodromus astronomiae). 130 28.01.1887 Ur. Artur Rubinstein, amerykański pianista polskiego pochodzenia, kompozytor (Moje młode lata; Moje długie życie); zm. 20.12.1982. 15 28.01.2002 Zm. Astrid Lindgren (ur. 14.11.1907), autorka powieści dla dzieci i młodzieży; (Fizia Pończoszanka; Emil ze Smalandii; Mio, mój Mio; Dzieci z Bullerbyn; Bracia Lwie serce; Karlson z Dachu). W 2002 r. w Szwecji ustanowiono Nagrodę Literacką im. Astrid Lindgren za twórczość dla dzieci i młodzieży. 135 29.01.1882 Ur. Tadeusz Makowski, polski malarz i grafik; (obrazy: Maskarada; Kapela dziecięca; Szewc ; szkice o teatrze i malarstwie: Uwagi o sztuce; wspomnienia: Pamiętnik); zm. 1.11.1932. 50 29.01.1967 Zm. Adam Grzymała-Siedlecki (ur. 1876), polski krytyk literacki i teatralny, dramaturg; (Na orbicie Melpomeny; Niepożegnani; wspomnienia: Rozmowy z samym sobą). 20 29.01.1987 Zm. Carlo Casolla, włoski prozaik i eseista; (Starzy towarzysze; Jego dziewczyna; Poręba; Dzieje Ady; Lęk i smutek); ur. 17.03.1917. 135 30.01.1882 Ur. Franklin Delano Roosevelt (zm. 1945), amerykański polityk, demokrata, czterokrotnie wybierany na prezydenta USA (1932 -1944), współtwórca strategii militarnej i politycznej aliantów w okresie II wojny, współtwórca powojennego ładu światowego. 35 30.01.1982 W wielu krajach obchodzono „Dzień Solidarności z Narodem Polskim”; największa manifestacja odbyła się w Chicago. 35 30.01.1982 Po manifestacji pod Pomnikiem Poległych Stoczniowców, wskutek starć ulicznych z milicją i oddziałami ZOMO, w Gdańsku zostało rannych 6 osób cywilnych. W ramach represji wydłużono godzinę milicyjną, wyłączono prywatne telefony, wprowadzono zakaz poruszania się prywatnymi samochodami (do 16.02). 140 31.01.1867 Ur. Mariusz Zaruski (zm. 1941), polski poeta, żołnierz legionów w czasie pierwszej wojny światowej, pionier żeglarstwa i wychowania morskiego w Polsce, taternik, założyciel Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (1909); (Sonety morskie; Sonety północne; Sonety żeglarskie; Na bezdrożach tatrzańskich; Na morzach dalekich; Na skrzydłach jachtów; Wśród wichrów i fal; Z harcerzami na Zawiszy Czarnym). luty 1 1.02.2016 Zm. Michał Jagiełło (ur. 1941), poeta, eseista, publicysta; taternik, alpinista, ratownik TOPR-u, przewodnik tatrzański. W latach 1989–1997 podsekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Sztuki, a w latach 1998–2007 dyrektor Biblioteki Narodowej i przewodniczący Krajowej Rady Bibliotecznej, W jego twórczości często pojawiają się motywy górskie; (Wołanie w górach; Hotel klasy Lux; Ciało i pamięć; Studnia) 135 2.02.1882 Ur. James Joyce (zm. 1941), irlandzki pisarz piszący w języku angielskim; (Ulisses; Dublińczycy; Portret artysty z czasu młodości; Finneganów tren). 110 2.02.1907 Zm. Dmitrij Mendelejew (ur. 1834), rosyjski chemik, twórca układu okresowego pierwiastków. 40 2.02.1987 Zm. Alistair Stuart MacLean, szkocki pisarz, autor powieści wojenno-przygodowych; (Działa Nawarony; Tylko dla orłów; Athabaska); ur. 21.04.1922 340 3.02.1677 Zm. Jeremiasz Falck Polonus (ur. ok. 1610), sztycharz i rytownik związany z Gdańskiem, autor kilkuset miedziorytów. 100 3.02.1917 Zm. Wilhelm August Stryjowski (ur. 1834), malarz Gdańska, współzałożyciel muzeum miejskiego w pofranciszkańskim klasztorze (obecnie Muzeum Narodowe), pedagog; (Flisacy; Żydzi w bożnicy; Wesele żydowskie). 20 3.02.1997 Zm. Bohumil Hrabal (ur. 1914), czeski pisarz; (Pociągi pod specjalnym nadzorem; Zbyt głośna samotność; Obsługiwałem angielskiego króla; Lekcja tańca dla starszych i zaawansowanych; Taka piękna żałoba). 80 5.02.1937 Sejm polski przyjął ustawę o utworzeniu Centralnego Okręgu Przemysłowego w widłach Wisły i Sanu. Wicepremier Eugeniusz Kwiatkowski przedstawił projekt w sejmie w dn. 2.02. Do września 1939 r. zbudowano 21 dużych zakładów zbrojeniowych: m.in. fabryki amunicji w Kraśniku, Jawidzu koło Lubartowa, Dębiu koło Tarnobrzegu ; fabryki materiałów wybuchowych w Grajewicach koło Jasła, Pustkowiu koło Dębicy i Niedomicach ; kombinat produkujący m.in. nowoczesne armaty w Stalowej Woli ; prywatne zakłady produkujące broń maszynową, działa przeciwlotnicze i przeciwpancerne w Rzeszowie i Sanoku ; fabryka opon „Stomil” koło Dębicy. Pełne uruchomienie COP-u zaplanowano na 1942 r. Okręg obejmował 15% powierzchni państwa i 18% ludności. 1 5.02.2016 Zm. Bodil Malmsten (ur. 1944), szwedzka pisarka; (Cena wody w Finistere ; I znowu mam bałagan w papierach; Moje pierwsze życie) 140 7.02.1877 Ur. Feliks Nowowiejski (zm. 1946), polski kompozytor, organista, dyrygent, pedagog, działacz plebiscytowy na Warmii i Mazurach; twórca oper, oratoriów, kantat, pieśni chóralnych i solowych, utworów fortepianowych i organowych, licznych kompozycji kościelnych oraz opracowań utworów ludowych; (opera: Legenda Bałtyku; oratoria: Powrót syna marnotrawnego; Quo vadis; Znalezienie Św. Krzyża, symfonie a-moll i h-moll; uwertury: Uwertura romantyczna; Swaty polskie; muzyka do Roty M. Konopnickiej). 25 7.02.1992 W holenderskim mieście Maastricht państwa członkowskie Wspólnot Europejskich przyjęły Traktat o Unii Europejskiej. 95 8.02.1922 Ur. Tadeusz Gajcy (zm. 1944), polski poeta i prozaik; (poezje: Widma; Grom powszedni; Do potomnego; dramat Homer i Orchidea; powieść Trzy śmierci). 30 8.02.1987 Zm. Papusza, właśc. Bronisława Wajs (ur. 1910), pierwsza znana polska poetka cygańska; (Pieśni Papuszy; Lesie, ojcze mój; Papusza, czyli wielka tajemnica). 180 10.02.1837 Zm. Aleksander Puszkin (ur. 1799), rosyjski poeta, prozaik i dramatopisarz; (poematy: Eugeniusz Oniegin; Rusłan i Ludmiła; Fontanna Bachczysaraju; Cyganie; Jeździec miedziany; dramat Borys Godunow; powieść Murzyn Piotra Wielkiego; wiersze: Prorok; Poeta i czerń; Dźwignąłem pomnik swój...; cykl bajek: Bajka o carze Sałtanie...; Bajka o rybaku i rybce; nowele Opowieści świętej pamięci Iwana Piotrowicza Biełkina). 110 10.02.1907 Ur. Stefan Swieżawski (zm. 2004), prof. zw., historyk filozofii średniowiecznej i nowożytnej; laureat m.in. Nagrody im. Maksymiliana Kolbego i Reinholda Schneidera, Fundacji Jurzykowskich , im. ks. Idziego Radziszewskiego oraz francuskiej Palmy Akademickiej. Był jedynym świeckim audytorem soborowym z krajów zza żelaznej kurtyny, działał w Komisji Apostolstwa Świeckich, podkomisji „De cultura” oraz w komisji papieskiej „Iustitia et Pax”. Na zakończenie Soboru Vaticanum II, wraz z Jacquesem Maritainem odebrał z rąk Papieża Pawła VI orędzie do intelektualistów. Miał wpływ na ostateczną redakcję Konstytucji duszpasterskiej o Kościele w świecie współczesnym – „Gaudium et spes”. (Św. Tomasz na nowo odczytany; Dzieje filozofii europejskiej XV wieku; Dzieje europejskiej filozofii klasycznej; Byt : zagadnienia metafizyki tomistycznej; Traktat o człowieku; 3-tomowa autobiografia; współautor: Filozofii w dobie Soboru). 85 10.02.1932 Zm. Edgar Wallace (ur. 1875), angielski pisarz, autor powieści sensacyjnych i kryminalnych; (Bosambo znad rzeki; Klub sprawiedliwych; Gabinet nr 13).

25 10.02.1992 Zm. Alex Haley (ur. 1921), amerykański pisarz, laureat Nagrody Pulitzera w 1977 r.; (Korzenie). 210 11.02.1807 (niektóre Ur. Napoleon Orda (zm. 1883), polski rysownik amator i źródła podają 19.02) muzyk, uczestnik powstania listopadowego; wykonał ponad 1000 rysunków i akwarel przedstawiających widoki miast i zabytków architektury; (Album widoków historycznych Polski poświęcony Rodakom). 45 11.02.1972 Zm. Marian Hemar, właśc. Jan Marian Hescheles (ur. 1901), poeta, komediopisarz i satyryk; autor ok. 3 tys. piosenek; (Koń trojański; Siedem lat chudych; Awantury w rodzinie; Rzeź Pragi; Chlib Kulikowski). 30 12.02.1987 Zm. Wacław Taranczewski (ur. 1903), polski artysta malarz, przedstawiciel koloryzmu; (cykle: Martwa natura ze świątkiem; Koncert w atelier). 1 12.02.2016 Zm. Krzysztof Edward Skóra (ur. 1950), polski biolog, profesor nauk o ziemi, specjalista z zakresu ichtiologii oceanografii biologicznej, ochrony przyrody morza i ssaków morskich, nauczyciel akademicki Uniwersytetu Gdańskiego. Ukończył oceanografię na Wydziale Biologii, Geografii i Oceanologii Uniwersytetu Gdańskiego (1973) zaś w 2004 r. habilitował się. Był dyrektorem Stacji Morskiej Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego w Helu, która powstała z jego inicjatywy w 1992 r. Był m.in. członkiem Komitetu Badań Morza, a także laureatem Szwedzkiej Nagrody Bałtyku (Swedish Baltic Sea Water Award) 2008. Był autorem ponad 100 publikacji naukowych. 75 14.02.1942 Na mocy rozkazu gen. Sikorskiego Związek Walki Zbrojnej przekształcony został w Armię Krajową (AK); dowódcą został gen. Stefan Rowecki „Grot”. 20 14.02.1997 Zm. Andrzej Bukowski (ur. 1911), prof. zw., badacz kaszubszczyzny i Pomorza, działacz społeczny, publicysta, redaktor czasopisma „Teka Pomorska”; w 1948 r. zamieszkał w Gdańsku; był wykładowcą i w l. 1956-1962 rektorem gdańskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej; od 1957 r. był inicjatorem powstania Uniwersytetu Gdańskiego; współzałożyciel Zrzeszenia Kaszubskiego; (wspomnienia Za drutami oflagów; rozprawa doktorska Regionalizm kaszubski : ruch naukowy, literacki i kulturalny; Pomorze Gdańskie 1807-1850 : wybór źródeł; Pomorze Gdańskie w powstaniu styczniowym). 735 15.02.1282 Na zjeździe w Kępnie książę Mściwój II zawarł tajny układ „na przeżycie” z Przemysłem II, nazywany Testamentem Mestwina, na mocy którego Przemysł przejął po śmierci księcia Pomorze Gdańskie (1294), a następnie koronował się na króla Polski. 310 15.02.1707 Zm. Jan Ernest Schmieden (ur. 1626), burmistrz gdański, protobibliotekarz; jako opiekun biblioteki Rady Miasta zdobył dla niej znaczne fundusze na zakup książek oraz egzemplarz obowiązkowy z drukarni miejskiej; przekazał Bibliotece Miejskiej księgozbiór liczący ok. 2 tys. wolminów; był autorem kilkudziesięciu druków okolicznościowych. 160 15.02.1857 Zm. Michał Glinka (ur. 1804), rosyjski kompozytor, twórca rosyjskiej opery; (Rusłan i Ludmiła; Życie za cara; autobiograficzne zapiski: Awtobiografija; Zamietki do instrumientowkie). 260 16.02.1757 (wg J. A. Ur. Julian Ursyn Niemcewicz (zm. 1841), polski Czartoryskiego; inne dramaturg, powieściopisarz, poeta i pamiętnikarz; (Powrót źródła podają 1758) posła; Duma o Żółkiewskim; Władysław pod Warną; Śpiewy historyczne; Bajki i powieści; Podróże historyczne po ziemiach polskich miedzy rokiem 1811 a 1828 odbyte). 90 16.02.1927 Zm. Franciszek Goyka (ur. 1844), rybak i marynarz, gawędziarz kaszubski; bohater powieści: Kutry o czerwonych żaglach i Maszopi Augustyna Necla. 560 17.02.1457 Na Długim Targu w Gdańsku został ścięty Marcin Kogge, przywódca spisku. 95 17.02.1922 Ur. Wacław Odyniec (zm. 1999), historyk, popularyzator historii Polski i Pomorza, prof. Uniwersytetu Gdańskiego; (Dzieje Prus Królewskich; Polskie dominium maris Baltici; red. i współautor Dziejów Pomorza Nadwiślańskiego od VII wieku do 1945 roku). 50 17.02.1967 Zm. Jan Wiktor (ur. 1890), polski powieściopisarz, reportażysta, publicysta i eseista; (powieści: Burek; Wierzby nad Sekwaną; Orka na ugorze; Papież i buntownik; reportaże: Opolskie peregrynacje; Reportaże śląskie; monografia Pieniny i ziemia sądecka). 1 17.02. 2016 Zm. Andrzej Żuławski (ur. 1940); polski reżyser filmowy, pisarz, scenarzysta, aktor; (Filmy: Trzecia część nocy; Diabeł; Błękitna nuta; Kosmos. Powieści: Lity bór; Pan Śmiertelny; Moliwda; Zapach księżyca). 100 19.02.1917 Ur. Carson McCullers, właśc. Lula C. Smith, amerykańska powieściopisarka i nowelistka; (Serce to samotny myśliwy; W zwierciadle złotego oka; Gość weselny; Zegar bez wskazówek; Ballada o smutnej knajpie); zm. 29.09.1967. 95 19.02.1922 Ur. Władysław Bartoszewski (zm. 2015), polski historyk, publicysta i polityk, więzień obozu w Auschwitz, współzałożyciel Rady Pomocy Żydom „Żegota”, uczestnik powstania warszawskiego, minister spraw zagranicznych (III-XII 1995 i VI 2000 - X 2001), badacz dziejów AK i prasy konspiracyjnej; (Ten jest z ojczyzny mojej : Polacy z pomocą Żydom 1939-1945; Palmiry; Polskie Państwo Podziemne; Dni walczącej stolicy : kronika Powstania Warszawskiego; Warto być przyzwoitym; Na drodze do niepodległości). 1 19.02.2016 Zm. Umberto Eco ( Ur.1932); włoski semiolog, filozof, bibliofil i mediewista, powieściopisarz, autor felietonów i esejów; (Powieści: Imię róży; Wyspa dnia poprzedniego ; Wahadło Foucaulta; Cmentarz w Pradze; Prace naukowe i esje: Pejzaż semiotyczny; Dzieło otwarte; O bibliotece; Nieobecna struktura; Semiologia życia codziennego; Lector in fabula; Sztuka i piękno w średniowieczu; Cykle felietonów; Zapiski na pudełku od zapałek) 1 19.02.2016 Zm. Nelle Harper Lee (ur. 1926), amerykańska pisarka i publicystka, laureatka Nagrody Pulitzera; (Zabić drozda; Idź, postaw wartownika; When Children Discover America) 360 20.02.1657 Zm. Jakub Wejher (ur. 1609), polski magnat, wojewoda malborski, założyciel Wejherowa, „strażnik” wybrzeży morskich, fundator kościoła i klasztoru franciszkanów oraz kalwarii wejherowskiej. 135 21.02.1882 Ur. Jan Kilarski (zm. 1951), pedagog, teoretyk i praktyk krajoznawstwa, popularyzator i obrońca zabytków, publicysta, redaktor monografii krajoznawczych z cyklu „Cuda Polski”. W kwietniu 1945 r., wraz z grupą specjalistów, przybył do Gdańska, wysłany przez Ministerstwo Oświaty w celu zabezpieczenia mienia kulturalnego. Współorganizował Muzeum Miejskie (obecnie Narodowe) w Gdańsku. Wykładał na Politechnice Gdańskiej przedmiot „Poznanie Gdańska”. W 1946 r. założył Gdański Oddział PTK (obecnie PTTK). (Przewodnik po Wielkopolsce; Gdańsk; Gdańsk – miasto nasze; Poznaj Gdańsk) 150 22.02.1857 Ur. Robert Baden-Powell (zm. 1941), brytyjski generał, organizator chłopięcych oddziałów pomocniczych podczas wojny burskiej, a następnie drużyn skautów w Wielkiej Brytanii. 30 22.02.1987 Zm. Andy Warhol, właśc. Andrew Warhola, amerykański plastyk, twórca pop-art, grafik, malarz i reż. filmowy; (Marylin Monroe; Liz Taylor; Butelki Coca-Coli; Puszki zupy pomidorowej Campbell’s); ur. 6.08.1927. 25 22.02.1992 Zm. Tadeusz Łomnicki, polski aktor i reżyser, prof. i rektor PWST w Warszawie (1971-1981), autor dramatów i esejów; (role filmowe m.in.: w Panu Wołodyjowskim i Potopie J. Hoffmana; Piątce z ulicy Barskiej; Pierwszym dniu wolności A. Forda; Pokoleniu; Niewinnych czarodziejach i Człowieku z marmuru A. Wajdy; Opowieści o „Dziadach” Adama Mickiewicza : Lawa T. Konwickiego; dramat Noe i jego menażeria; zbiór wspomnień i esejów Spotkania teatralne); ur.18.07.1927. 1 23.02.2016 Zm. Natan Tenenbaum (ur. 1940), polski satyryk, poeta i autor tekstów scenicznych, żydowskiego pochodzenia, od 1969 mieszkający i tworzący w Szwecji; (Chochoły i róża; Imię Twoje Rzeczy Pospolitość; Modlitwa o wschodzie słońca) 435 24.02.1582 Papież Grzegorz XIII bullą „Inter gravissimas” zreformował kalendarz juliański. Z roku 1582 usunięto 10 dni, po 4 nastąpił 15 październik. Datę równonocy wiosennej ustalono na 21.03, za lata przestępne uznano te podzielne przez 4 (dodaje się jeden dzień), ale te, które mają na końcu dwa zera, jako nieprzestępne (np. 1900), jednak podzielne przez 400 są uznane za przestępne (np. 1600, 2000). Kalendarz, zwany gregoriańskim, obowiązuje od 15.10.1582 do dziś bez zmian. 450 25.02.1567 Z rozkazu Zygmunta Augusta kaprowie zmienili miejsce stałego pobytu i przenieśli się z Gdańska do Pucka. Z portu gdańskiego mogli korzystać tylko w razie uzasadnionej konieczności. 310 25.02.1707 Ur. Carlo Goldoni (zm. 1793), włoski komediopisarz, autor Pamiętników; (komedie: Sługa dwóch panów; Sprytna wdówka; Mirandolina; Awantura w Chioggi). 110 25.02.1907 Ur. Antoni Gołubiew (zm. 1979), polski powieściopisarz i eseista; (cykl powieściowy: Bolesław Chrobry; opowiadania Na drodze; zbiór szkiców i esejów Listy do przyjaciela; Unoszeni historią; Świadkowie przemian; wspomnienia Kazimierzówka; Największa przygoda mego życia). 90 26.02.1927 „Mazurek Dąbrowskiego” został oficjalnie polskim hymnem narodowym. 1 26.02.2016 Zm. Karl Dedecius (ur. 1921); niemiecki tłumacz i popularyzator literatury polskiej i rosyjskiej. Zajmował się także eseistyką i teorią przekładu, publikował w prasie oraz wykładał na uczelniach wyższych. Był założycielem „Deutsches Polen-Institut” (Niemieckiego Instytut Kultury Polskiej) w Darmstadt; (Notatnik tłumacza; Polacy i Niemcy w Europie; Europejczyk z Łodzi). 60 27.02.1957 Ukazał się pierwszy numer tygodnika „Polityka”; redaktorem naczelnym został Stefan Żółkiewski.

35 27.02.1982 Złagodzone zostały represje stanu wojennego. Skrócono godzinę milicyjną. Wznowiono nadawanie III i IV programu PR i wydawanie większości czasopism (po uprzednich weryfikacjach dziennikarzy). Uruchomiono telefoniczną łączność międzymiastową. 35 27.02.1982 Zm. Maria Kownacka (ur. 1894), polska pisarka, autorka wierszy, opowiadań, bajek, sztuk teatralnych i słuchowisk radiowych dla dzieci i młodzieży; (Plastusiowy pamiętnik; Przygody Plastusia; Kajtkowe przygody; Rogaś z Doliny Roztoki; Cztery mile za piec; Dzieci z Leszczynowej Górki). 1 28.02.2016 Zm. Adam Augustyn (ur. 1936), polski prozaik; ( Poganin; Mój przyjaciel Staszek; Przyjaciele Konstantego) 1 29.02.2016 Zm. Lech Pomierski (ur. 1956), inicjator i organizator Gdynia Blues Festival; jeden z twórców i opiekun środowiska bluesowego w Gdyni; założyciel Blues Clubu Gdynia. marzec 100 1.03.1917 Ur. Robert Lowell, Jr. amerykański poeta z kręgu poetów konfesyjnych; był nauczycielem i inspiracją dla wielu znaczących twórców literatury lat 50. i lat 60. XX w., m.in.. Anne Sexton i Sylvii Plath. Laureat Nagrody Pulitzera w dziedzinie poezji (1947, 1974), oraz nagrody National Book Award (1960); zm. 12.09.1977. 80 1.03.1937 Do Gdańska przybył Carl Jacob Burckhardt, desygnowany w dn. 17.02.1937 r. na Wysokiego Komisarza Ligi Narodów w WMG. Pełnił swój urząd do 1.09.1939 r. 1 1.03.2016 Zm. Tomasz Bedyński (ur. 1952), menadżer i animator kultury, autor książek i publikacji z zakresu historii Gdańska, Pomorza, historii idei. Był twórcą i przewodniczącym pierwszego w Polsce samorządu studentów Uniwersytetu Gdańskiego, członkiem władz krajowych NZS, wiceprzewodniczącym pierwszej Rady Miasta Gdańska, wiceprezesem Gdańskiego Klubu Inteligencji Katolickiej, Przewodniczący Ogólnopolskiego Porozumienia KIK, kanclerzem Gdańskiej Szkoły Fechtunku Bractwa św. Jerzego, pierwszym kanclerzem odnowionej Kapituły Rycerstwa Polskiego – m. in. autorem scenariusza i współrealizatorem widowisk „Oblężenie Malborka”, Turnieju Rycerskiego o Laur Grafa Majowego w Gdańsku, Festiwalu Rycerskiego na zamku w Gniewie. Był również dyrektorem Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Gdańsku przekształconego w międzynarodowe Nadbałtyckie Centrum Kultury (1992 r.), dyrektorem i reorganizatorem Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gdyni, a także redaktorem i wydawcą: Litterariów, Gdańskiego Magazynu Informacyjnego oraz Przedproży; (Lech Bądkowski - znany i nieznany; Gdański geograf Filip Kluwer (1580 -1622) : twórca granic współczesnej Europy) 35 2.03.1982 Zm. Philip K. Dick (ur. 1928), amerykański pisarz science fiction; (Oko na niebie; Człowiek z Wysokiego Zamku; Nasi przyjaciele z Frolix 8; Klany księżyca Alfy; Ostatni pan i władca). 70 3.03.1947 Ur. Eugeniusz Kupper, gdański poeta i prozaik; (Z ogłoszenia 1981; Ulica Zamknięta; Czekam Jutra; Nieskończona Podróż; Matka Boska Gdańska; Przeciąganie liny; Przewiew; Skok w dal). 85 4.03.1932 Ur. Ryszard Kapuściński (zm. 2007), polski reporter, publicysta, korespondent zagraniczny PAP- u, historyk; (Wojna futbolowa; Cesarz; Imperium; Heban; Wędrówki z Herodotem). 95 5.03.1922 Ur. Pier Paolo Pasolini (zm. 1975), włoski reżyser, scenarzysta i teoretyk filmu, pisarz; (filmy.: Ewangelia według św. Mateusza; Król Edyp; Medea; Dekameron; Opowieści kanterberyjskie; Salò, czyli 120 dni Sodomy; powieści: Ragazzi di vita; Una vita violenta; poezje: Bluźnierstwo). 70 5.03.1947 Ur. Konstanty Andrzej Kulka, światowej sławy artysta muzyk, skrzypek i pedagog urodzony w Gdańsku, absolwent gdańskiej PWSM (obecnie Akademia Muzyczna). 75 7.03.1942 Zm. Konstanty Dominik (ur. 1870), ksiądz katolicki, biskup pomocniczy chełmiński (1928-1942), rektor seminarium duchownego w Pelplinie, Sługa Boży. W styczniu 1940 r. został internowany przez gestapo do Gdańska, gdzie wskutek szykan i przesłuchań zmarł. 20 7.03.1997 Zm. Agnieszka Osiecka (ur. 1936), polska poetka, prozaik, autorka tekstów piosenek; (Zabiłam ptaka w locie; Listy śpiewające; Szpetni czterdziestoletni; Biała bluzka; Na początku był negatyw). 1 7.03. 2016 Zm. Aleksander Minkowski (ur. 1933), polski pisarz i reportażysta, scenarzysta filmowy, autor książek dla młodzieży; (Gruby; Szaleństwo Majki Skowron; Nasturcja i Lew; Droga do Niury; Pięć tysięcy kilometrów przyszłości) 165 9.03.1852 Ur. Hieronim Derdowski (zm. 1902), poeta kaszubski, redaktor m.in. „Gazety Toruńskiej”, „Pielgrzyma Polskiego”, „Gazety Narodowej” i „Wiarusa”; (O Panu Czorlińsciem, co do Pucka po sece jachoł; Jasiek z Knieji; Kaszube pod Widnem; Listy z podróży). 195 10.03.1822 Zm. Józef Wybicki, prawnik, polityk, żołnierz, publicysta, dramaturg i poeta, ur. w Będominie pod Kościerzyną, uczeń Kolegium Jezuickiego na Starych Szkotach w Gdańsku; prawnik w sądzie w Skarszewach (1762-1767), poseł, inicjator konfederacji pomorskiej w Starogardzie (1769), twórca „Mazurka Dąbrowskiego” (1797); ur. 29.09.1747. 80 10.03.1937 Zm. Jewgienij Zamiatin (ur. 1884), rosyjski prozaik, dramaturg, krytyk literacki, z zawodu inż. budowy okrętów; (My; Historia prowincjonalna; Łowca ludzi; Ludzie jaskiniowi i inne opowiadania; Jaskinia; Ognie św. Dominika). 210 11.03.1807 Zm. Jan Wilhelm Wulf (ur. 1735), organomistrz; w 1763 r. wstąpił do zakonu cystersów w Oliwie, przybrał imię Michał i w 1776 r. przyjął święcenia kapłańskie; przed 1763 r. zbudował małe organy oliwskie, a w 1788 r. ukończył budowę wielkich, należących do największych i najciekawszych w Europie. 135 11.03.1882 Ur. Franciszek Sędzicki, dziennikarz, publicysta, pisarz i działacz kaszubski; (poezje: Dumki z kaszubskich pól; Wiatr zawiał od pomorskich stron; Godka o Januszu Skwierku…; Szumiało nom polści morze; Jestem Kaszubą; powieść Jaromar; Ilustrowany przewodnik po Gdańsku; Baśnie kaszubskie); zm. 19.04.1957. 100 12.03.1917 Obalenie caratu w Rosji. Rozpoczęła działalność Piotrogrodzka Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich, która przejęła faktyczną władzę. 15.03. car Mikołaj II Aleksandrowicz podpisał akt abdykacji i zrzekł się rosyjskiego tronu na rzecz brata, wielkiego księcia Michała. Ten zaś zrezygnował z tronu dwa dni później. 17.03.1917 r. władzę w Rosji objął Rząd Tymczasowy z księciem Lwowem na czele. Rosja stała się republiką, kierowaną przez liberalny rząd parlamentarny. 95 13.03.1922 Ur. Józef Szajna, polski malarz, grafik, reżyser i scenograf, twórca Teatru Studio w Warszawie; (sztuki: Replika i Gulgutiera; Dante; Cervantes; prace plastyczne: Postać V; Dwoje; Reminiscencje; Drang nach Osten – Drang nach Westen; Mrowisko; Gnom; Zamęt). 110 14.03.1907 Ur. Stanisław Ryszard Dobrowolski (zm. 1985), polski poeta, prozaik, współzałożyciel grupy literackiej „Kwadryga”; (Pożegnanie Termopil; Powrót na Powiśle; Nasza rzecz; Czerwieńcy). 20 14.03.1997 Zm. Jurek Becker, niemiecki powieściopisarz i scenarzysta filmowy i telewizyjny; (Jakub Łgarz; Oszukiwałem władzę); ur. 30.09.1937. 85 15.03.1932 Ur. Jerzy Hoffman, polski reżyser, scenarzysta i producent filmowy; (Prawo i pięść; Do krwi ostatniej; Pan Wołodyjowski; Potop; Ogniem i mieczem; Trędowata; Znachor). 20 15.03.1997 Zm. Julian Platt, historyk literatury, badacz okresu oświecenia, nauczyciel akademicki; od 1972 r. związany z Uniwersytetem Gdańskim; („Zabawy Przyjemne i Pożyteczne” 1770-1777 : zarys monografii pierwszego czasopisma literackiego); ur. 26.10.1923. 135 16.03.1882 Ur. Jan Antoni Grabowski (zm. 1950), polski pisarz i pedagog, autor utworów dla dzieci; (Reksio i Pucek; Puc, Bursztyn i goście; Kochany zwierzyniec; Finek; monografie krajoznawcze: Toruń; Mazowsze pruskie). 1 16.03.2016 Zm. Zygmunt Sójka (ur.1921), ekonomista. W latach 1931–1932 uczęszczał do gimnazjum oo. Jezuitów w Wilnie, a następnie uczył się w Państwowym Gimnazjum Męskim im. Tadeusza Czackiego w Warszawie. Podczas wojny przebywał w Wilnie; został przyjęty na pierwszy rok studiów na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Stefana Batorego. Na życie zarabiał m.in. jako konferansjer. W listopadzie 1939 roku zapisał się na kursy sztuki teatralnej, następnie występował w wileńskim teatrze rewiowym Rewia, gdzie recytował wiersze polskich poetów. Po zamknięciu uniwersytetu przez władze wileńskie w grudniu 1939 roku dorabiał jako nauczyciel, a w roku 1940 rozpoczął naukę w wileńskiej szkole muzycznej, brał też udział w słuchowiskach radiowych. Od lipca 1945 roku w Gdańsku, w październiku tego roku podjął studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Gdańskiej (PG), które musiał przerwać z powodu wypadku. W lutym 1946 został pierwszym spikerem w rozgłośni gdańskiej Polskiego Radia, gdzie był również lektorem i aktorem radiowym. Brał udział w życiu kulturalnym miasta, występując m.in. podczas „Wieczorów poezji i prozy polskiej” (od drugiego programu, zorganizowanego 16 X 1945 roku). W 1946 rozpoczął naukę w Wyższej Szkole Handlu Morskiego w Gdyni, z siedzibą w Sopocie. We wrześniu 1949 roku podjął pracę w Instytucie Bałtyckim. W instytucji tej, od 1956 noszącej nazwę Instytutu Morskiego w Gdańsku, pracował do 1981 roku. Zajmował się tam problemami polskiej doktryny i polityki morskiej, był m.in. twórcą koncepcji 12 zrealizowanych nowych typów jednostek dla polskiej floty handlowej oraz prognoz i programu rozwoju transportu morskiego. W 1960 roku w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Sopocie otrzymał stopień doktora nauk ekonomicznych. W 1964 roku wydał, będącą jego pracą habilitacyjną, książkę Statek optymalny. Ekonomiczne przesłanki założeń inwestycyjnych, a rok później otrzymał stopień docenta nauk ekonomicznych transportu. W marcu 1971 roku został profesorem nadzwyczajnym nauk ekonomicznych, a w czerwcu 1979 roku otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. Wykładał m.in. na Wydziale Inżynieryjno-Ekonomicznym Politechniki Szczecińskiej (1967–1969), Wydziale Zarządzania i Ekonomii PG oraz na Wydziale Administracyjnym Wyższej Szkoły Morskiej w Gdyni (1984–1991), a w latach 1992– 2004 był prezesem Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku. Był współautorem publikacji Polska polityka morska (1986). Odznaczony Medalem Prezydenta Miasta Gdańska (2011). 210 17.03.1807 Zm. Daniel Narbutt, imię zakonne Kazimierz (ur. 1738), pijar, pedagog, prof. kolegiów pijarskich, m.in. Collegium Nobilium w Wilnie; współautor Ustaw Komisji Edukacji Narodowej, autor pierwszego podręcznika logiki w języku polskim Logika, czyli rozważania i rozsądzania rzeczy nauka... 100 17.03.1917 Ur. Carlo Casolla zob.: 29.01.1987. 85 17.03.1932 Zm. Anna Karwatowa z Bardzkich (ur. 1854), pseud. Bolesława B., urodzona w Małym Turzu pod Tczewem, poetka, autorka patriotycznych powieści i utworów scenicznych, podtrzymujących na duchu Polaków pod zaborem pruskim; (Mieczysław I -książę Polski; Na naszej glebie; Pieniądz czy osoba?; Kwiat Jagiellonów; Czarna perła; Bratnie dusze). 1 18.03. 2016 Zm. Edward Hołda (ur.1924), polski poeta, prozaik, reportażysta; (Twarzą ku ziemi; Ciszej, dzwony; Przetrwać siebie) 130 19.03.1887 Zm. Józef Ignacy Kraszewski (ur. 1812), polski powieściopisarz, poeta, krytyk i teoretyk literatury, publicysta, historyk, wydawca, działacz społeczny i polityczny. Jest autorem pierwszej polskiej powieści, której akcja całkowicie rozgrywa się w Gdańsku, pt. Kamienica w Długim Rynku. (Stara baśń; Latarnia czarnoksięska; Hrabina Cosel; Obrazy z życia i podróży). 90 19.03.1927 Do tworzącej się Biblioteki Narodowej przekazane zostały zbiory Muzeum Polskiego w Rapperswilu (Szwajcaria), zawierające ok. 65 000 woluminów książek i czasopism nowszych, ok. 4000 starodruków, ponad 2500 rękopisów, niemal 10 000 sztychów oraz liczne fotografie, mapy, atlasy i nuty. Wśród nich było także serce Tadeusza Kościuszki. Zbiory dotarły do Warszawy 26 października. 80 19.03.1937 Ur. Elżbieta Dzikowska, polska dziennikarka, podróżniczka, historyk i krytyk sztuki, sinolog, reżyser; wraz z mężem, Tony Halikiem, zrealizowała około 300 filmów dokumentalnych dla TVP ze wszystkich kontynentów oraz prowadziła program telewizyjny „Pieprz i wanilia”; (Niełatwo być Indianinem; Limańskie ABC; Vilcabamba – ostatnia stolica Inków; Czarownicy; Polacy w sztuce świata; Groch i kapusta czyli Podróżuj po Polsce). 20.03 Międzynarodowy Dzień Inwalidów i Ludzi Niepełnosprawnych. 95 20.03.1922 Ur. Stanisława Grabska, polski teolog, publicystka, artysta plastyk, żołnierz AK, uczestniczka obrad Okrągłego Stołu; współpracowała z „Więzią”, „Znakiem” i „Tygodnikiem Powszechnym”; (Nadzieja, która jest wezwaniem; Pacierz w Biblii zakorzeniony; Człowiek wobec Trójcy świętej; Bóg jest miłością; Symbole i idee biblijne w naszym życiu). 35 20.03.1982 Rozwiązane zostało Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich. 21.03 Światowy Dzień Poezji - ustanowiony przez UNESCO jesienią 1999. 110 21.03.1907 Ur. Bernard Sychta, ksiądz prałat, pisarz, poeta, dramaturg, etnograf, psychiatra, leksykograf, malarz i rysownik, największy folklorysta Kaszub, Kociewia i Borów Tucholskich, urodzony na Kaszubach, od 1928 przebywający na Kociewiu, w tym od 1947 r. w Pelplinie; (Wesele kociewskie; Słownik gwar kaszubskich; Słownictwo kociewskie na tle kultury ludowej; Ostatnia gwiôzdka Mestwina); zm. 25.11.1982. 85 21.03.1932 Ur. Andrzej Bursa, polski poeta, prozaik i dziennikarz; (Zabicie ciotki; Luiza i inne utwory; Wiersze; Utwory wierszem i prozą); zm. 15.11.1957. 25 21.03.1992 Zm. Maria Boduszyńska-Borowikowa (ur. 1910), pisarka, tłumaczka literatury angielskiej (m.in. N. Monsarrata, I. Shawa, G. Maxwella, D. Defoe, J. Conrada); redaktorka w czasopismach "Jantar" i "Gospodarka Morska", a także w wydawnictwie Instytutu Bałtyckiego i Instytutu Morskiego; (Życie jak płomień; Krzywe Jezioro; Troski i radości tłumacza). 1 22.03.2016 Zm. Wiesław Gierłowski (ur. 1925), nestor polskich bursztynników, zajmował się bursztynem na wszystkich możliwych polach. Podczas czasie II wojny światowej aktywnie walczył w partyzantce. Po wojnie mieszkał w Szczecinku, Szczecinie, na stałe związał się z Gdańskiem. W branży bursztynniczej od 1957 r., m.in. bursztynnik, konserwator zabytków, historyk sztuki, rzeczoznawca, nieoceniony popularyzator bursztynu. Jego wyroby artystyczne można zobaczyć również w Muzeum Bursztynu. Posiadał tytuł „Bursztynnika Stulecia”. 540 22.03.1477 Pierwsza informacja o śmierci Pawła Beneke (ur. ok. 1430), najsłynniejszego żeglarza i kapra gdańskiego, dowódcy karaweli „Der Peter von Danzig”; jego największym łupem był tryptyk „Sąd Ostateczny”, przekazany do kościoła Mariackiego w Gdańsku; prawdopodobnie zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach. 185 22.03.1832 Zm. Johann Wolfgang Goethe (ur. 1749), niemiecki poeta i dramaturg; (Cierpienia młodego Wertera; Król olch; Uczeń czarnoksiężnika; Faust; Ifigienia w Taurydzie; Z mojego życia: zmyślenie i prawda). 110 22.03.1907 Ur. Lucia Abobora dos Santos (zm. 2005), siostra Łucja, zakonnica portugalska, karmelitanka, świadek objawień fatimskich. 60 22.03.1957 Ur. Jacek Kaczmarski (zm. 2004), polski pieśniarz, poeta, prozaik; (Mury; Raj; Autoportret z kanalią; Tunel). 60 23.03.1957 Zm. Juliusz Kleiner (ur. 1886), historyk literatury polskiej, teoretyk literatury, edytor, prof. Uniwersytetu im. Jana Kazimierza we Lwowie, Jagiellońskiego i Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego; (Zygmunt Krasiński : dzieje myśli; Juliusz Słowacki : dzieje twórczości; Mickiewicz; Zarys dziejów literatury polskiej; W kręgu historii i teorii literatury). 75 23.03-3.04.1942 Odbył się pierwszy etap ewakuacji wojsk gen. Andersa ze Związku Radzieckiego; objęto nią ok. 39 tys. osób. Ewakuacja zakończyła się 30.08. Na Bliski i Środkowy Wschód dotarło 114 tys. obywateli polskich, w tym ok. 37 tys. osób cywilnych. 420 24.03.1597 Zm. Jan Bernard Bonifacio markiz d’Orii, włoski filozof i bibliofil, od 1591 r. przebywający w Gdańsku; jego księgozbiór zapoczątkował Bibliotekę Rady Miejskiej, której spadkobiercą jest Biblioteka Gdańska PAN; ur. 10.04.1517. 90 24.03.1927 Ur. Martin Walser, niemiecki prozaik, dramaturg i eseista; (Półmetek; Jednorożec; Dom pod Łabędziami; Spłoszony koń; Der Schwarze Schwan; Opis formy). 25 24.03.1992 Zm. Konstanty Maria Sopoćko (ur. 1903), grafik, rysownik, ilustrator i projektant książek dla dzieci i młodzieży; zaprojektował m.in. znak graficzny gumki Myszki (1927) oraz sygnet wydawniczy PWN (1951); (wspomnienia Rylcem i piórem). 60 25.03.1957 Rząd PRL podpisał z rządem ZSRR umowę o repatriacji osób narodowości polskiej. Porozumieniem zostali objęci wszyscy, którzy w dn. 17.09.1939 r. posiadali obywatelstwo polskie oraz ich dzieci jeżeli posiadały w Polsce bliższych krewnych niż w ZSRR. Akcja repatriacyjna miała trwać do końca 1958 r. 60 25.03.1957 Podpisano traktaty rzymskie, na mocy których powstała Europejska Wspólnota Gospodarcza i Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom). Traktaty weszły w życie 1 styczna 1958 roku. 25 25.03.1992 Ustanowiono metropolię gdańską i podniesiono diecezję gdańską do godności archidiecezji. Do archidiecezji gdańskiej włączono część diecezji pelplińskiej, m.in. Gdynię i Półwysep Helski. Do metropolii gdańskiej należy diecezja pelplińska i elbląska. 1 25.03.2016 Zm. Stefan Iżyłowski (ur. 1935), aktor Teatru Miejskiego w Gdyni, laureat Nagrody Artystycznej Prezydenta Miasta Gdyni (Role (wybór): Don Manuela w "Niewidzialnej kochance" Calderona, Fiodora Kułygina w "Trzech siostrach" Antoniego Czechowa, Edypa w "Królu Edypie" Sofoklesa, Torwalda Helmera w "Domu lalki" Ibsena) 210 26.03.1807 Ur. Bogdan Jański (zm. 1840), redaktor „Pielgrzyma Polskiego”, współzałożyciel polskiego wydawnictwa i Księgarni Polskiej w Paryżu, publicysta, tłumacz, ekonomista, pierwszy bibliotekarz Biblioteki Polskiej przy Komitecie Polsko-Francuskim, inicjator polskiego odrodzenia religijnego, założyciel Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego (księża zmartwychwstańcy). 190 26.03.1827 Zm. Ludwig van Beethoven (ur. 1770), niemiecki kompozytor, zaliczany do klasyków wiedeńskich, jeden z największych twórców muzyki; (sonaty, m.in. op. 24 Wiosenna; op. 47 Kreutzerowska; cis-moll Księżycowa; c- moll Patetyczna; 9 symfonii, m.in. III Es-dur Eroica, V c- moll, VI F-dur Pastoralna; IX d-moll z Odą do radości; uwertury koncertowe: Coriolan; Egmont; koncerty fortepianowe; opera Fidelio; oratorium Chrystus na Górze Oliwnej). 70 26.03.1947 Powstał gdański oddział Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza, zalegalizowany 3 października. Pierwszym przewodniczącym był Marian Des Loges (1947- 1953), następnym Andrzej Bukowski (1953-1957, od 1959) i kolejnym Adam Bocheński (1957-1959). 27.03 Międzynarodowy Dzień Teatru. 1 28.03.2016 Zm. Jan Adam Kaczkowski (ur. 1977), polski duchowny rzymskokatolicki, prezbiter, doktor nauk teologicznych, bioetyk, organizator i dyrektor Puckiego Hospicjum pw. św. Ojca Pio. Studia filozoficzno-teologiczne odbył w Gdańskim Seminarium Duchownym. W 2007 roku na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie na podstawie dysertacji Godność człowieka umierającego a pomoc osobom w stanie terminalnym – studium teologiczno-moralne uzyskał doktorat nauk teologicznych. W latach 2002–2007 pracował jako wikariusz w parafii Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Pucku. Był także wykładowcą bioetyki na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Był jednym z założycieli Puckiego Hospicjum Domowego. W latach 2007–2009 koordynował prace budowy Puckiego Hospicjum pw. św. Ojca Pio, a w 2009 został jego dyrektorem i prezesem zarządu. Utworzył program szkoleniowy w zakresie bioetyki chrześcijańskiej. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.Papieska Rada ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia wyróżniła go medalem „Curate Infirmos”: Publikacje (Grunt pod nogami; Wywiady; Szału nie ma, jest rak; Życie na pełnej petardzie) 100 29.03.1917 Odezwa Tymczasowego Rządu Rosji w sprawie polskiej, zawierająca słowa o konieczności powstania niepodległego państwa polskiego, związanego z Rosją unią. 80 29.03.1937 Zm. Karol Szymanowski, polski kompozytor i pianista; (Król Roger; Harnasie; Pieśni kurpiowskie; Pisma muzyczne; Pisma literackie). Rok 2007 został ogłoszony przez Sejm RP Rokiem Karola Szymanowskiego; ur. 3.10.1882. 110 29.03.1907 Ur. Jacek Żuławski (zm. 1976), artysta malarz, grafik, pedagog, taternik i żeglarz, inicjator wyjazdu do Gdańska grupy artystów, w celu założenia wyższej uczelni artystycznej ; w nowo powstałej uczelni – Instytucie Sztuk Pięknych w Sopocie (następnie PWSSP, obecnie ASP) – objął katedrę rysunku, a w 1948 r. zorganizował specjalizację malarstwa architektonicznego, którą prowadził do 1965 r.; (projekt wnętrz Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku; polichromia sali Białej i sali Zodiaków; 12 drzeworytów do Niobe K.I. Gałczyńskiego; rys. satyryczne do apokryfu T. Boya-Żeleńskiego Odsiecz Wiednia, czyli toaletka królowej Marysieńki). 80 29.03.1937 Zm. Friedrich Wilhelm Lorentz (ur. 1870), niemiecki slawista i etnograf, badacz gwar kaszubskich; (Gramatyka pomorska; Teksty pomorskie; Geschichte der pomoranischen « «kaschubischen» Sprache; Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskim; Mapa narzeczy pomorskich). 1 29.03. 2016 Zm. Nił Hilewicz (ur.1931), białoruski poeta, działacz kulturalny i polityk związany z Białoruskim Frontem Ludowym; (Святлынь; Прадвесне ідзе па зямлі ; Дыялог на хаду). 160 30.03.1857 Ur. Gabriela Zapolska (zm. 1921), polska dramatopisarka, nowelistka, powieściopisarka, aktorka; (Ich czworo; Żabusia; Córka Tuśki; Moralność pani Dulskiej). 20 30.03.1997 Zm. Krzysztof Nowicki (ur. 1940), polski poeta, prozaik, krytyk literacki, publicysta; (Główna przegrana; Pertraktacje; Ostatni kwartał; Drugie życie). 1 30.03.2016 Zm. Władysław Jackiewicz (ur. 1924), polski malarz, rektor Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku. Studiował na Wydziale Malarstwa w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Sopocie. Dyplom uzyskał w pracowni profesora Artura Nacht-Samborskiego. W latach 1951–1984 wykładał w Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku (obecna nazwa: Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku). Był dziekanem Wydziału Malarstwa, prorektorem uczelni. Pełnił także funkcję rektora gdańskiej PWSSP. Współtwórca tzw. ”Grupy Gdańskiej”. Był laureatem Nagrody im. Kazimierza Ostrowskiego, przyznanej w 2007 roku. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi i złotym medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Uczestniczył w 42 wystawach indywidualnych oraz stu kilkudziesięciu wystawach zbiorowych w kraju i zagranicą. 275 31.03.1732 Ur. Józef Haydn (zm. 1809), austriacki kompozytor; (ponad 100 symfonii, m.in. tzw. londyńskie; oratoria: Stworzenie świata; Pory roku; hymn monarchii austro- węgierskiej Gott erhalte den Kaiser; koncerty; 13 oper: m.in. Aptekarz; Il mondo della luna; opracowania ponad 500 pieśni walijskich, szkockich i irlandzkich; msze i inne utwory religijne). 35 31.03.1982 Zm. Marian Marcin Górski (ur. 1910), lekarz, prof. od 1948 r. związany z Akademią Medyczną w Gdańsku, w l. 1959-1968 prorektor, w l. 1968-1972 rektor AMG; prowadził badania nad chorobami wątroby i trzustki, stwierdził zakaźność niektórych chorób wątroby (wirusowe zapalenie wątroby). 1 31.03.2016 Zm. Imre Kertesz (ur. 1929), węgierski pisarz żydowskiego pochodzenia, laureat literackiej Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 2002 roku. Tłumaczył z niemieckiego Fryderyka Nietzschego, Sigmunda Freuda, Artura Schnitzlera, Józefa Rotha, Ludwika Wittgensteina i Eliasa Canettiego); (Los utracony; Fiasko; Kadisz za nienarodzone dziecko; Angielska flaga; Język na wygnaniu). kwiecień 1.04 Międzynarodowy Dzień Ptaków - obchodzony od 1906. 110 1.04.1907 Do gminy Oliwa włączono wieś rybacką Jelitkowo i tereny obecnego Przymorza. Oliwa wówczas nie należała jeszcze do Gdańska; stało się to dopiero w 1926 r. 110 1.04.1907 W granicach Gdańska znalazła się Przeróbka (Troyl). 90 1.04.1927 Wydział Morski Państwowego Instytutu Meteorologicznego (PIM) przeniesiony został z Wolnego Miasta Gdańska do nowej siedziby w Gdyni przy ul. Abrahama nr 5. Wysokość stacji wynosiła 5 m n.p.m., wysokość termometrów - 6.85 m n.p.m. (1.85 m nad gruntem), deszczomierza Hellmana - 1 m nad gruntem, a barometru zainstalowanego na II piętrze budynku - 12.03 m n.p.m. Na stacji były zainstalowane: anemograf elektryczny, wiatrowskaz elektryczny, termo- higrograf, a od czerwca tegoż roku: aktynometr, aktynograf Górczyńskiego i dalekomierz Wiganda. Historia tej placówki sięga 1920 r., gdy powstał Wydział Meteorologiczny Urzędu Hydrograficznego przy Marynarce Wojennej RP. Na mocy decyzji Rady Ministrów RP z dn. 14 grudnia 1921 r. przekształcono go w Wydział Morski przy PIM, z siedzibą w Nowym Porcie (Neufahrwasser) przy ul. Portowej 37. Od 1927 r. działał w Gdyni. 25 czerwca 1931 r. stację przeniesiono do nowego gmachu Obserwatorium Morskiego przy ul. Nadbrzeżnej (późniejszej Waszyngtona), na wysokość 2,6 m. n.p.m. Od 1941 r. w budynku Obserwatorium Morskiego PIM działało niemieckie obserwatorium meteorologiczne „Marine Observatorium Gotenhafen”. Obecnie jest to Oddział Morski Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. 75 1.04.1942 Ur. Lucyna Żuk (zm. 1986), absolwentka polonistyki KUL, st. kustosz bibliotekarstwa, wybitna specjalistka w zakresie opracowania zbiorów i organizacji warsztatu informacyjnego w bibliotekach publicznych. Od 1965 związana z WBP w Gdańsku; twórczyni i długoletnia kierowniczka Czytelni Naukowej WBP, wzorcowej placówki tego typu w skali kraju ; współorganizatorka i kierowniczka Policealnego Studium Bibliotekarskiego, wykładowczyni na wielu ogólnopolskich szkoleniach specjalistycznych ; członek Komitetu Konsultacyjnego Przepisów Katalogowania Książek. Publikowała m.in. w Bibliotekarzu Gdańskim i W kręgu książek. 2.04 Międzynarodowy Dzień Książki dla Dzieci - obchodzony od 1967 w rocznicę urodzin H. Ch. Andersena. 85 2.04.1932 Ur. Joanna Chmielewska (zm. 2013), właśc. Irena Kühn, z wykształcenia architekt, autorka powieści sensacyjno- kryminalnych; (Lesio; Studnie przodków; Wszystko czerwone; Zwyczajne życie; Nawiedzony dom; Autobiografia). 20 2.04.1997 Zgromadzenie Narodowe przyjęło Konstytucję RP; weszła w życie 17 października. 1 3.04. 2016 Zm. Lars Gustafsson (ur. 1936), szwedzki poeta, dramaturg, prozaik i eseista; (Powieści: Wełna; Święto rodzinne; Śmierć pszczelarza; Wybór wierszy: Dziwne drobne przedmioty; dramat: Nocna uroczystość) 95 4.04.1922 Zm. Bruno Pompecki (ur. 1880), historyk literatury, nauczyciel i poeta; (wiersze Weichselrauschen; Verklungene Tage; Heilige Stunden; monografia Literaturgeschichte der Provinz Westpreussen 1772-1915). 85 4.04.1932 Ur. Jerzy Gruza, polski reżyser telewizyjny, filmowy i teatralny, scenarzysta; w l. 1983-91 dyrektor artystyczny Teatru Muzycznego w Gdyni; (cykle rozrywkowe: Poznajmy się; Małżeństwo doskonałe; Kariera; seriale: Wojna domowa; Czterdziestolatek; Tygrysy Europy; filmy: Dzięcioł; Motylem jestem, czyli romans czterdziestolatka; Alicja; musicale: Drugie wejście smoka A. Korzyńskiego; Skrzypek na dachu J. Bocka; My Fair Lady F. Loewe; Jesus Christ Superstar A.L. Webera). 20 5.04.1997 Zm. Allen Ginsberg (ur. 1926), amerykański poeta, wyraziciel anarchistycznego indywidualizmu i nonkonformizmu amerykańskich beatników; (Skowyt i inne wiersze; Kadysz i inne wiersze; Znajomi z tego świata). 1 5.04.2016 Zm. Maria Podraza-Kwiatkowska (ur. 1926), polska historyk literatury, prof. dr hab. nauk humanistycznych, edytorka oraz eseistka; (Literatura Młodej Polski; Somnambulicy, dekadenci, herosi). 25 6.04.1992 Zm. Isaak Asimov (ur. 1920), amerykański pisarz pochodzenia rosyjskiego, biochemik, klasyk powieści science fiction; (Fundacja; Fundacja i Imperium; Druga Fundacja). 70 7.04.1947 Zm. Henry Ford (ur. 1863), amerykański konstruktor i przemysłowiec, pionier motoryzacji, twórca metody organizacji pracy i zarządzania zw. fordyzmem; (Moje życie i dzieło). 210 8.04.1807 Ur. Karol Libelt (zm. 1875), polski filozof, działacz polityczny i społeczny, prezes Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, uczestnik powstania listopadowego; (prace: Samowładztwo rozumu i objawy filozofii słowiańskiej; System umnictwa czyli filozofii umysłowej; Estetyka czyli umnictwo piękne wydane pod wspólnym tytułem Filozofia i krytyka). 260 9.04.1757 Ur. Wojciech Bogusławski (zm. 1829) polski aktor, reżyser i dyrektor teatru, dramatopisarz, twórca sceny narodowej; (Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale; Dzieje Teatru Narodowego). 210 9.04.1807 Napoleon Bonaparte wydał dekret ustanawiający pułk polskich Szwoleżerów Gwardii. 100 9.04.1917 Ur. Johannes Bobrowski (zm. 1965), niemiecki pisarz; (Młyn Lewina; Litewskie klawikordy; Uczta myszy; Wiersze). 95 9.04.1922 Nastąpiła unifikacja Wielkopolski i ziemi pomorskiej. Zlikwidowano ministerstwo b. dzielnicy pruskiej w Poznaniu i zamknięto urzędy odpowiedzialne za połączenie tych ziem. 25 9.04.1992 Zm. Alfred Szklarski (ur. 1912), polski prozaik, autor powieści przygodowych i sensacyjnych; (seria przygód Tomka Wilmowskiego: m.in. Tomek wśród kangurów; Przygody Tomka na Czarnym Lądzie; trylogia indiańska: Złoto Gór Czarnych). 20 9.04.1997 Zm. Hans Georg Siegler, niemiecki prawnik, pisarz, poeta, publicysta; (Wandert ein Storm; Von Danzig aus. Reisewege in Westpreußen, Pommern und Ostpreussen heute; Chronik eines Jahrtausends; Gorycz i słodycz = Bitter und Süß); ur. 24.05.1920. 100 9.04-3.05.1917 Trwały walki w okolicach miasta Arras. Wskutek nieudanej ofensywy brytyjskiej poległo ok. 36 tys. żołnierzy. 500 10.04.1517 Ur. Jan Bernard Bonifacio markiz d’Orii zob.: 24.03.1597. 95 10.04.1922 Ur. Henryk Stankiewicz (zm. 2003), pracownik Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla niesłyszących w Wejherowie, inicjator powstania w tym mieście, pierwszej w Polsce szkoły średniej dla niesłyszących, działacz Społecznego Komitetu Opieki nad Mogiłami Piaśnicy. 40 11.04.1977 Zm. Jacques Prévert (ur. 1900), francuski poeta i scenarzysta; (Paroles; Histoires; Spectacle; wybór: Słowa; Poezje wybrane; scenariusze i dialogi do filmów: Ludzie za mgłą; Wieczorni goście; Komedianci). 30 11.04.1987 Zm. Erskine Caldwell (ur. 1903), amerykański pisarz; (Droga tytoniowa; Poletko Pana Boga; Sługa Boży, Jenny; Chłopiec z Georgii; Klęknij o wschodzie słońca). 110 12.04.1907 Ur. Juliusz Mowiński (zm. 1976), organista, nauczyciel muzyki, dyrygent chórów, kompozytor; od 1945 r. związany z Lęborkiem. 13.04 Dzień Pamięci Ofiar Katynia - obchodzony w rocznicę ujawnienia przez Niemców w 1943 informacji o odkryciu w Katyniu masowych grobów oficerów WP, zamordowanych przez NKWD w 1940 r. 220 13.04.1797 Grupa spiskowców ze Związku Wolnych Polaków, na czele z gimnazjalistą Gottfriedem B. Bartholdym, planowała wzniecić antypruskie powstanie. Spisek został wykryty, przywódca aresztowany i osądzony. 100 14.04.1917 Zm. Ludwik Zamenhof (ur. 1859), twórca języka esperanto, lekarz, poliglota; (Język międzynarodowy; Fundamenta krestomatio...). W dn.1-3.08.1927 r. w Wolnym Mieście Gdańsku odbył się XIX Światowy Kongres Esperantystów. 85 15.04.1932 Bibliotece Narodowej, utworzonej w 1928 r., przekazane zostały w wieczysty depozyt zbiory Biblioteki Wilanowskiej, ofiarowane narodowi przez hr. Adama Branickiego. Zbiory liczyły ok. 40 000 woluminów, 19 000 plansz i 700 rękopisów. 15 15.04.2002 Zm. Szymon Kobyliński, polski rysownik, karykaturzysta, grafik, scenograf, popularyzator historii i sztuki; (Obserwacje plastyczne; Proch o ścianę; Krótka o hymnie, orłach i barwach gawęda); ur. 22.05.1927. 90 16.04.1927 Ur. Joseph Ratzinger, od 2005 do 2013 papież Benedykt XVI, niemiecki teolog katolicki, prof. teologii dogmatycznej i fundamentalnej; uczestniczył w obradach Soboru Watykańskiego II; od 1977 arcybiskup Monachium i Freisingu, w l. 1981-2005 przewodniczył watykańskiej Kongregacji Nauki Wiary; (Wprowadzenie w chrześcijaństwo; Tajemnica Jezusa Chrystusa; Prawda, wartości, władza; Moje życie : wspomnienia z lat 1927-77; encyklika Deus caritas est). Dobrowolnie zrzekł się urzędu papieża. 20 16.04.1997 Zm. Roland Topor (ur. 1938), francuski rysownik, malarz i pisarz pochodzenia polskiego, reżyser filmowy i teatralny, scenograf, aktor; (Chimerczny lokator; Księżniczka Angina; Cztery róże dla Lucienne; Dziennik paniczny). 90 18.04.1927 Ur. Tadeusz Mazowiecki, polski polityk, publicysta, z wykształcenia prawnik, przewodniczący komisji ekspertów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej, doradca Lecha Wałęsy, uczestnik negocjacji Okrągłego Stołu, pierwszy po II wojnie światowej niekomunistyczny premier rządu polskiego (VIII 1989 – XII 1990), współzałożyciel i przewodniczący Unii Demokratycznej, w l. 1992-95 specjalny sprawozdawca Komisji Praw Człowieka ONZ w byłej Jugosławii; (Rozdroża i wartości; Internowanie; Druga twarz Europy). 80 19.04.1937 Zm. Perr Sigurd Agrell (ur. 1881), szwedzki poeta, badacz run i innych znaków tajemnych, slawista; (Przedrostki postaciowe czasowników polskich; poezje: Solitudo; Hundra och en sonett; Antika kaméer). 60 19.04.1957 Zm. Franciszek Sędzicki, dziennikarz, publicysta, pisarz i działacz kaszubski; (poezje: Dumki z kaszubskich pól; Wiatr zawiał od pomorskich stron; Godka o Januszu Skwierku…; Szumiało nom polści morze; Jestem Kaszubą; powieść Jaromar; Ilustrowany przewodnik po Gdańsku; Baśnie kaszubskie); ur. 11.03.1882. 210 20.04.1807 Ur. Wincenty Pol (zm. 1872), poeta, uczestnik powstania listopadowego, styczniowego i Wiosny Ludów; współpracował z gen. Józefem Bemem w organizowaniu wychodźstwa; prof. geografii na Uniwersytecie Jagiellońskim. (Pieśni Janusza; Historia szewca Jana Kilińskiego...; Pieśń o ziemi naszej; Obrazy z życia i podróży; Wypadki JPana Benedykta Winnickiego w podróży.., Pamiętniki JPana Winnickiego: Senatorska zgoda; Sejmik jenerał województwa ruskiego odprawiony 1766 r. w Sądowej Wiszni; Wit Stwosz; Rok myśliwca; Pamiętniki) 95 21.04.1922 Ur. Alistair Stuart MacLean zob.: 2.02.1987. 35 21.04.1982 Zm. Halina Rudnicka (ur. 1909), polska powieściopisarka, publicystka, pedagog, autorka książek dla dzieci i młodzieży; (Uczniowie Spartakusa; Chłopcy ze Starówki; Polną ścieżką; Heros w okowach). 22.04 Święto Ziemi (Międzynarodowy Dzień Ziemi) - obchodzone w USA od 1970, w Polsce od 1990. 310 22.04.1707 Ur. Henry Fielding (zm. 1754), angielski pisarz, autor powieści, komedii i pamfletów, publicysta; (Historia życia Tama Jonesa; Przygody Józefa Andrewsa). 60 22.04.1957 Ur. Donald Tusk, polityk liberalny, z wykształcenia historyk, redaktor naczelny „Przeglądu Politycznego”, działacz Kongresu Liberalno-Demokratycznego, współzałożyciel Platformy Obywatelskiej, współinicjator i współautor albumów Był sobie Gdańsk. 50 22.04.1967 Zm. Adolf Polak (ur. 1890), prof. zw., prof. Politechniki Lwowskiej i Gdańskiej, twórca pierwszej maszyny parowej do napędów okrętowych, konstruktor okrętowych silników spalinowych; (Wykład elementów maszyn; Wpływ sprężystości na działanie koła zamachowego). 40 22.04.1977 Zm. Maria Helena Szpyrkówna (ur. 1893), polska poetka, powieściopisarka, autorka książek dla dzieci i młodzieży, w l. 1946-1956 mieszkanka Sopotu; (poezje: Zwrotki jesienne; Słowo o Gdańsku; Sztychy gdańskie; powieści: Wielki cham; Tajemnica masońskiego zegara; Powrót na Bałtyk; wiersze dla dzieci: Mikołajki – samograjki; Sprawy Dyzia Wszędziewlizia). 35 22.04.1982 Kierownictwo nad zdelegalizowaną „Solidarnością” przejęła Tymczasowa Komisja Koordynacyjna (TKK). W jej skład weszli: Zbigniew Bujak, Władysław Frasyniuk, Władysław Hardek i Bogdan Lis. 23.04 Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich - ustanowiony przez UNESCO w 1997, na wniosek rządu Hiszpanii i Międzynarodowej Unii Wydawców. 95 24.04.1922 W Wolnym Mieście Gdańsku została utworzona administracja kościelna podległa bezpośrednio Watykanowi. Stolica Apostolska mianowała biskupa ryskiego Edwarda O’Rourke administratorem i uniezależniła WMG od diecezji chełmińskiej. 75 24.04.1942 Zm. Lucy Maud Montgomery (ur. 1874), kanadyjska pisarka, pisząca w języku angielskim, autorka książek dla dzieci i młodzieży; m.in. cykl powieściowy o Ani z Zielonego Wzgórza. 70 24.04.1947 Prezydium Rady Ministrów podjęło uchwałę o rozpoczęciu akcji „Wisła”, skierowanej przeciwko UPA w Bieszczadach. Zastosowano m.in. przymusowe przesiedlenie na Ziemie Zachodnie kilkuset tysięcy Ukraińców, którzy stracili przy tym cały swój dobytek. 80 25.04.1937 Zm. Michał Drzymała, bohater narodowy, który od 1904 do odzyskania niepodległości, nie otrzymawszy pozwolenia na osiedlenie i budowę domu, mieszkał, na swoim gruncie w Podgradowicach, w wozie na kołach. „Wóz Drzymały” stał się symbolem walki Polaków z germanizacją; ur. 13.09.1857. 20 27.04.1997 Zm. Piotr Skrzynecki (ur. 1930), animator i konferansjer kabaretu Piwnica pod Baranami w Krakowie; reżyser i współscenarzysta filmu Dwa pawie na złotym sznurku; bohater filmów T. Zygadło Przewodnik i Pocałunki, Piotr Skrzynecki i Przyjaciele. 85 30.04.1932 Ur. Ryszard Stryjec, artysta grafik związany z Gdańskiem, redaktor graficzny „Liter”; zajmował się grafiką, malarstwem, rysunkiem, ceramiką, medalierstwem i ilustracją książkową; podejmował tematykę marynistyczną i gdańską; w późniejszej twórczości pojawiły się stwory fantastyczne – gryfy, bazyliszki, harpie i syreny; zm. 5.06.1997. 40 30.04.1977 Ukazało się pismo „Opinia”, wydawane przez opozycję poza zasięgiem cenzury. maj 310 1.05.1707 Wszedł w życie Akt unii (Act of Union), przyjęty na początku roku przez parlamenty Anglii i Szkocji, na mocy którego powstało Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii. Obowiązująca od 1603 r. angielsko-szkocka unia personalna (wspólny monarcha, osobne parlamenty, regulacje prawne, ekonomiczne, religijne i inne) została zastąpiona przez unię realną. 90 1.05.1927 W poopackim pałacu w Oliwie otwarto placówkę muzealną pod nazwą „Staatliche Landesmuseum für Danziger Geschichte”. Muzeum zostało udostępnione publiczności w 1928 r. 70 1.05.1947 Ur. Krzysztof Knittel, polski kompozytor muzyki współczesnej, twórca muzyki elektronicznej, utworów orkiestrowych, kameralnych, solowych, muzyczno- scenicznych, współautor opery Heart Piece. 2.05 Święto Flagi Państwowej. 160 2.05.1857 Zm. Alfred de Musset (ur. 1810), francuski poeta i pisarz; (cykl poetycki: Noce; komedie: Kaprys Marianny; Nie igra się z miłością; autobiograficzna powieść: Spowiedź dziecięcia wieku; nowele: Dzieje białego kosa; Muszka). 3.05 Święto Narodowe Trzeciego Maja. 80 3.05.1937 Ogłoszono akt konsolidacji Gminy Polskiej i Związku Polaków w WMG. Utworzona została zjednoczona organizacja pod nazwą Gmina Polska Związek Polaków. 65 3.05.1952 Polska sekcja Radia Wolna Europa rozpoczęła stałą emisję programu; sekcja działała już od VIII 1950 r., jej kierownikiem był Jan Nowak-Jeziorański, zakończyła działalność w VI 1994 r. 1 3.05.2016 Zm. Tadeusz Gocłowski ( ur. 1931), polski duchowny rzymskokatolicki, lazarysta, doktor prawa kanonicznego, rektor Gdańskiego Seminarium Duchownego w latach 1971–1973 i 1982–1983, biskup pomocniczy gdański w latach 1983–1984, biskup diecezjalny gdański w latach 1984–2008 (od 1992 arcybiskup metropolita gdański), od 2008 arcybiskup senior archidiecezji gdańskiej. Kawaler Orderu Orła Białego. W latach 1988–1989 brał udział w rozmowach w Magdalence mających na celu przygotowania do obrad Okrągłego Stołu. Był inicjatorem cyklu debat Gdański Areopag. Dwukrotnie: w 1987 i 1999 roku gościł w Gdańsku papieża Jana Pawła II podczas jego podróży apostolskich do Polski. W ramach prac Konferencji Episkopatu Polski wchodził w skład Rady Głównej (od 1996 Rady Stałej). Pełnił także m.in. funkcje przewodniczącego Komisji ds. Duszpasterstwa Ludzi Pracy i Komisji ds. Duszpasterstwa Ludzi Morza, zaś w latach 1996–2004 był współprzewodniczącym Komisji Wspólnej Rządu RP i Konferencji Episkopatu. 1 3.05.2016 Zm. Janusz Tazbir, polski historyk, profesor nauk humanistycznych, badacz dziejów kultury staropolskiej oraz reformacji i kontrreformacji w Polsce, członek Polskiej Akademii Nauk; (Państwo bez stosów. Szkice z dziejów tolerancji w Polsce w XVI i XVII w.; Spotkania z historią; Od Haura do Isaury – szkice o literaturze); ur. 5.08.1927 200 4.05.1817 Ur. Florian Ceynowa (zm. 1881), badacz folkloru kaszubskiego, lekarz, językoznawca, nazywany „ojcem literatury kaszubskiej”; (Obrazcy kaszebskago narieczija; Sto frantóvek z połudnjowëj częścj Pomorza Kaszubskjego...; Skôrb Kaszébskosłovjnskjè mové). 30 4.05.1987 Zm. Konstanty A. Jeleński (ur. 1922), polski eseista, krytyk literacki i krytyk sztuki; (Hans Bellmer; Leonor Fini; Jan Lebenstein; Zbiegi okoliczności). 150 6.05.1867 Ur. Władysław Stanisław Reymont, właśc. Stanisław Władysław Rejment (zm. 1925), polski powieściopisarz, nowelista, publicysta; laureat literackiej Nagrody Nobla w 1924 r.; (Chłopi; Ziemia obiecana; Komediantka; Rok 1794). 25 6.05.1992 Zm. Tadeusz Michał Kielanowski (ur. 1903), lekarz, kierownik Kliniki Chorób Płuc Akademii Medycznej w Gdańsku, założyciel pierwszego w Polsce Telefonu Zaufania. 40 7.05.1977 W Krakowie znaleziono zwłoki studenta Uniwersytetu Jagiellońskiego Stanisława Pyjasa. Przyjaciele ogłosili żałobę polityczną. Po mszy żałobnej w dn. 15 maja miała miejsce wielka demonstracja w Krakowie. Jego śmierć uznano powszechnie za morderstwo polityczne. 8.05 Międzynarodowy Dzień Zwycięstwa. 8.05 Dzień Bibliotek i Czytelnictwa. 8.05 Międzynarodowy Dzień Czerwonego Krzyża - obchodzony w rocznicę urodzin Henriego Dunanta, szwajcarskiego filantropa, współtwórcy Czerwonego Krzyża. 95 8.05.1922 W Wolnym Mieście Gdańsku powołany został Polski Klub Wioślarski; z przystanią na Polskim Haku, przy ujściu Motławy do Wisły. W 1926 władze WMG zabroniły klubowi używania herbu Gdańska na banderze i emblematach. Zastąpiono go wizerunkiem korony zygmuntowskiej. 25 10.05.1992 Zm. Andrzej Waligórski (ur. 1926), polski aktor, poeta, satyryk, dziennikarz, twórca kabaretu radiowego „Studio 202”; (Bajeczki Babci Pimpusiowej; Rycerzy trzech).

1 10.05.2016 Zm. Ryszard Przybylski (ur. 1928), polski eseista, tłumacz, historyk literatury polskiej i rosyjskiej, profesor Instytutu Badań Literackich PAN, tłumaczył m.in. Lwa Tołstoja i Osipa Mandelsztama; (Dostojewski i „przeklęte problemy”; Klasycyzm, czyli Prawdziwy koniec Królestwa Polskiego; Baśń zimowa: esej o starości; Uśmiech Demokryta). 110 11.05.1907 Ur. Lucyna Krzemieniecka (zm. 1955), polska poetka, autorka utworów dla dzieci; (Bajdy ciotki Adelajdy; Cudowne okulary; Z przygód krasnala Hałabały). 90 11.05.1927 W Los Angeles powstała Amerykańska Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej (Academy of Motion Picture Arts and Sciences); jej celem było popieranie rozwoju sztuki filmowej i nowych rozwiązań technicznych. Od 1929 r. przyznaje doroczne nagrody – Oscary. 35 11.05.1982 Zm. Zygmunt Brocki, redaktor, językoznawca, bibliograf, propagator kultury języka polskiego; w 1947 r. przybył na Wybrzeże; związał się z Instytutem Morskim; (Kot i kotwica; Morze na oku; Morze pije rzekę; Pontoniakiem nad morze; Michałki z kambuza; Mikrotoponimia gdańskich obszarów dorzecza Wisły; współautor Nazw miast Pomorza Gdańskiego); ur. 6.01.1922. 12.05 Międzynarodowy Dzień Pielęgniarki 110 12.05.1907 Ur. Katharine Hepburn (zm. 2003), amerykańska aktorka filmowa i teatralna; (role w filmach: Poranna chwała; Opowieść filadelfijska; Afrykańska królowa; Zgadnij, kto przyjdzie na obiad; Lew w zimie; Nad Złotym Stawem). 110 12.05.1907 Ur. Leslie Charteris, właśc. Leslie Charles Bowyer Yin (zm. 1993), amerykański pisarz urodzony w Singapurze, autor powieści kryminalnych, scenarzysta filmowy, twórca postaci Simona Templera „Świętego”. 95 12.05.1922 Zm. Hugo Conwentz (ur. 1855), dyrektor muzeum przyrodniczego w Zielonej Bramie (Zachodniopruskie Muzeum Prowincjonalne), pionier europejskiej ochrony przyrody, propagator idei parków narodowych, twórca pojęcia „pomnik przyrody”, inicjator rezerwatu w Górkach Wschodnich. 25 12 lub 13.05.1992 Zg. podczas wspinaczki na Kanczendzangę (8585 m n.p.m.) w Himalajach Wanda Rutkiewicz (ur. 1943), alpinistka, z zawodu elektronik; 16.10.1978 r. weszła jako trzecia kobieta i pierwsza Europejka na Mount Everest; 23.06.1986 jako pierwsza kobieta zdobyła K2; (Zdobycie Gasherbrumów; Na jednej linie). 1 12.05.2016 Zm. Maria Czubaszek-Karolak (ur. 1939), polska pisarka i satyryczka, autorka tekstów piosenek, scenarzystka, felietonistka, dziennikarka: (Na wyspach Hula-Gula; Dzień dobry, jestem z kobry). 110 13.05.1907 Ur. Daphne du Maurier (zm. 1989), angielska powieściopisarka, autorka opowiadań, scenariuszy filmowych i biografii; (Oberża na pustkowiu; Rebeka; Generał w służbie króla; Moja kuzynka Rachela; Niebieskie soczewki; Nie oglądaj się teraz; Dom Nad Wodą; Makabreski; Zatoka Francuza; Moje młode lata). 100 13.05.1917 Troje dzieci, pasących stado w Cova Da Iria, w parafii Fatima: Łucja (10 lat), Franciszek (9 lat) i Hiacynta (7 lat) po odmówieniu różańca spotkało się z „Panią jaśniejąca mocniej niż słońce”, trzymającą w rękach biały różaniec. Był to początek objawień fatimskich (kolejne 6 miesięcy, każdego 13. ok. 12-tej). Maryja prosiła dzieci o codzienną modlitwę różańcową za pokój dla świata, koniec wojny i nawrócenie Rosji oraz o nabożeństwo do Jej Niepokalanego Serca. W objawieniach pojawiła się m.in. zapowiedź II wojny światowej. Podczas szóstego objawienia wydarzył się wielki cud słoneczny, nazwany „tańcem słońca”, oglądany przez 70 000 świadków. Od 1917 r. przybywają do Fatimy tysiące pielgrzymów z całego świata. 80 13.05.1937 Ur. Roger Zelazny (zm. 1995), amerykański pisarz science fiction i fantasy ; (m.in. Kroniki Amberu). 95 13-14.05.1922 Miały miejsce uroczystości związane z otwarciem Gimnazjum Polskiego Macierzy Szkolnej w Wolnym Mieście Gdańsku. 70 14.05.1947 Ur. Karin Struck (zm. 2006), niemiecka powieściopisarka; (Klassenliebe; Die Mutter; Lieben; Zwei Frauen); 560 15.05.1457 Król Kazimierz Jagiellończyk nadał Gdańskowi przywilej, nazywany wielkim. Dokument ten przyczynił się do rozwoju potęgi miasta. Gdańsk otrzymał m.in. potwierdzenie wszystkich wcześniejszych nadań terytorialnych, mennicę z prawem bicia srebrnej i złotej monety z wizerunkiem króla oraz prawo obsadzania wszystkich świeckich i kościelnych urzędów w mieście, oprócz stanowiska proboszcza kościoła NMP. 95 15.05.1922 Ur. Franciszek Fenikowski, poeta, powieściopisarz, autor reportaży, felietonów (m.in. Pigułki ze starej apteki w „Głosie Wybrzeża”), sztuk lalkowych i widowisk telewizyjnych; w l. 1948-1976 związany z Gdańskiem i Wybrzeżem; (powieści: Zakręt pięciu gwizdków; Pierścień z łabędziem; Rękopis z gospody „Pod Łososiem”; legendy: Okręt w herbie; Gdańska szkatułka; Złoty strąd; Piernikowe miasto; reportaże: Przymorze; U studni czasu; poezje: Ziemia- gwiazda zielona; Noc nie trwa wiecznie); zm. 15.11.1982. 20 15.05. 1997 Zm. Andrzej Drawicz, eseista, krytyk literacki, tłumacz, historyk literatury rosyjskiej, publicysta; (Konstanty Ildefons Gałczyński; Konstanty Paustowski; Zaproszenie do podróży; Pocałunek na mrozie; Mistrz i diabeł; Spór o Rosję); ur. 20.05.1932. 20 15.05.1997 Zm. Kazimierz Raepke (ur. 1936), ks. katolicki, działacz społeczny, miłośnik astronomii i kaszubszczyzny; piewca Kartuz i Gochów; (monografie: Kościół dawnej Kartuzji Kaszubskiej w Kartuzach : zarys historii; Z dziejów Kartuzji Kaszubskiej i kościoła kolegiackiego w Kartuzach; artykuł O Borzyszkowach – stolicy Kaszub na Gochach); 35 16.05.1982 Zm. Jerzy Krzysztoń (ur. 1931), prozaik, dramatopisarz, autor słuchowisk i felietonów radiowych; (Opowiadania indyjskie; Krzyż Południa; Wielbłąd na stepie; Kamienne niebo; Obłęd). 80 16.05.1937 Ur. Jan Drzeżdżon, kaszubski prozaik, ur. w Domatowie na Pomorzu, związany z Gdańskiem i Słupskiem; (Piętno Smętka; Dzwónnik; Kraina Pantalonków; Wśród ludzi; Poszukiwania; Czerwony dwór; Współczesna literatura kaszubska 1945-1980); zm. 22.08.1992. 1 17.05.2016 Zm. Helena Raszka (ur.1930), polska poetka; (Portret zdziwiony sobą; Biała Muzyka). 20 18.05.1997 Zm. Janusz Sokołowski (ur. 1921), prof. zw., chemik, humanista, pierwszy rektor Uniwersytetu Gdańskiego (w l. 1970-1981); (Budowa azotowych glikozydów; współautor Zarysu teorii chemii organicznej; Teoretycznych podstaw chemii organicznej; Analizy związków organicznych). 135 20.05.1882 Ur. Sigrid Undset (zm. 1949), powieściopisarka norweska; laureatka literackiej Nagrody Nobla w 1928 r.; (Krystyna córka Lawransa; Olaf, syn Auduna; Krzak gorejący). 90 20.05.1927 Ur. Franciszek Macharski, emerytowany biskup, metropolita krakowski od 1978, kardynał od 1979 r. Zm. 2.08.2016 85 20.05.1932 Ur. Andrzej Drawicz zob.: 15.05.1997 90 20-21.05.1927 Odbył się pierwszy przelot nad Atlantykiem. Płk Linbergh w ciągu 33 godzin i 29 minut pokonał odległość z Long Island do Paryża. 90 22.05.1927 Ur. Szymon Kobyliński zob.: 15.04.2002. 300 23.05.1707 Ur. Karol Linneusz, właśc. Carl von Linné (zm. 1778), szwedzki lekarz i przyrodnik, twórca naukowej systematyki roślin i zwierząt. 1 23.05.2016 Zm. Magdalena Sylwia Modzelewska-Rybicka (ur. 1954); filolog, działaczka opozycji w okresie PRL, współzałożycielka Ruchu Młodej Polski. W 1981 r. ukończyła filologię polską na Uniwersytecie Gdańskim. Od 1976 roku była zaangażowana w działalność opozycyjną, zaczynała od przepisywania „Komunikatów” wydawanych przez Komitet Obrony Robotników. Brała udział w zakładaniu trójmiejskiego Studenckiego Komitetu Solidarności (1977), należała do Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (1978). W 1979 była wśród 25 sygnatariuszy deklaracji powołującej Ruch Młodej Polski. Współorganizowała nielegalne manifestacje rocznicowe w Gdańsku, a także spotkania modlitewne w Kościele Mariackim, w intencji aresztowanych członków Wolnych Związków Zawodowych. W sierpniu 1980 roku wspierała strajk w Stoczni Gdańskiej. Pełniła m.in. funkcję protokolantki w czasie pierwszych rozmów z dyrekcją zakładu. Obok Bożeny Rybickiej prowadziła codzienne modlitwy przy stoczniowej bramie nr 2. Po wprowadzeniu stanu wojennego zajmowała się pomocą w ukrywaniu działaczy związkowych, brała udział w redagowaniu pism drugiego obiegu. Po zniesieniu stanu wojennego odbyła studia doktoranckie na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim a następnie studia teologiczne w Gdańskim Instytucie Teologicznym. Przez jakiś czas pracowała jako terapeutka w zakresie uzależnień i przemocy w rodzinie, W 2006 została odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. 24.05 Europejski Dzień Parków Narodowych. 560 25.05.1457 Król Kazimierz Jagiellończyk nadał Gdańskowi kolejny przywilej, na mocy którego do dotychczasowego herbu miasta – dwóch krzyży – dodana została korona. Miasto otrzymało także wiele uprawnień honorowych. 130 25.05.1887 Ur. Francesco Forgione, ojciec Pio (zm. 1968), włoski kapucyn, obdarzony stygmatami; ogłoszony błogosławionym w 1999 r., świętym w 2002 r. 80 25.05.1937 W Oliwie został uprowadzony i zamordowany przez funkcjonariuszy Gdańskiej Policji Politycznej Hans Wiechemann, poseł do Volkstagu, socjaldemokrata, związkowiec (ur. 1895); jego zwłoki odnaleziono po kilku tygodniach. 210 26.05.1807 Podpisany został akt kapitulacji twierdzy w Wisłoujściu; było to ostateczne zdobycie Gdańska przez wojska napoleońskie, po 76 dniach oblężenia. Armia Napoleona dotarła pod Gdańsk na początku marca. 10.03 Francuzi unieruchomili gdańskie młyny, zamykając w Pruszczu Gdańskim dopływ wody do Raduni. W bitwie o miasto zasłużyły się oddziały polskie pod wodzą gen. Jana Henryka Dąbrowskiego. 140 27.05.1877 Zm. Hiacynt Jackowski (ur. 1805), działacz narodowy i społeczny na Pomorzu, członek Towarzystwa Naukowego w Toruniu, członek Koła Polskiego w Berlinie, aktywny obrońca praw języka polskiego na forum parlamentarnym, jeden z przywódców powstania styczniowego na Pomorzu; inicjator wielu działań na rzecz rozwoju polskiego rolnictwa na Pomorzu, m.in. współtwórca Tow. Rolniczego dla Ziemi Kaszubskiej w Kościerzynie (1862), Towarzystwa Rolniczego w Starogardzie (1862), Sejmików Gospodarskich (1867), Banku Rolniczo-Przemysłowego w Starogardzie (1871). 90 27.05.1927 Zgodnie z uchwałą Rady Ministrów RP z dn. 8 marca, sprowadzono do Polski prochy Juliusza Słowackiego i w dn. 28 czerwca złożono je w krypcie królewskiej na Wawelu. 100 28.05.1917 Ur. Leonid Teliga (zm. 1970), dziennikarz, żeglarz, jako pierwszy Polak samotnie opłynął na jachcie „Opty” kulę ziemską 1967-1969; (Samotny rejs „Opty”).

60 31.05.1957 Zm. Leopold Staff (ur. 1878), poeta, dramatopisarz i tłumacz; (Sny o potędze; Gałąź kwitnąca; Uśmiechy godzin; Martwa pogoda; Wiklina). czerwiec 70 06.1947 Ukazał się pierwszy numer „Kultury”, pisma Instytutu Literackiego w Rzymie (następne numery w Paryżu), zredagowany wspólnie przez Jerzego Giedroycia i Gustawa Herlinga-Grudzińskiego (w opracowaniu graficznym Stanisława Gliwy). Bardzo szybko „Kultura” stała się najważniejszym czasopismem emigracji wschodnioeuropejskiej na Zachodzie. 35 1.06.1982 We Wrocławiu odbył się pierwszy publiczny happening „Pomarańczowej Alternatywy”. 35 1.06.1982 Zm. Henryk Worcell, właśc. Tadeusz Kurtyka, (ur. 1909), prozaik, reportażysta; (Zaklęte rewiry; Parafianie; Najtrudniejszy język świata; Wpisani w Giewont; Pogranicza). 60 2.06.1957 Zm. Marian Des Loges (ur. 1898), bibliotekarz, literaturoznawca i historyk sztuki; w l. 1945–1950 wicedyrektor Biblioteki Miejskiej w Gdańsku; od 06.1950 r. dyrektor Biblioteki Głównej Politechniki Gdańskiej; założyciel Gdańskiego Koła Związku Bibliotekarzy i Archiwistów Polskich oraz Oddziału Gdańskiego Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza; propagator odbudowy zabytkowego Gdańska i utworzenia uniwersytetu; współpracownik miesięcznika „Wiatr od Morza” i działu literackiego Polskiego Radia w Gdańsku. 40 2.06.1977 Zm. Malwina Szczepkowska (ur. 1909), powieściopisarka, autorka słuchowisk i utworów scenicznych, teatrolog, reż. teatralny i radiowy; (20 lat teatru na Wybrzeżu; powieści: Dom na prowincji; Schody w górę; Dom chorych dusz; Ręka). Zob.: Słownik pisarzy Wybrzeża na: www.wbpg.org.pl 100 3.06.1917 Państwa Ententy proklamowały w Wersalu zjednoczoną i niepodległą Polskę. 90 3.06.1927 Ur. Jerzy Kwiatkowski (zm. 1986), historyk literatury, krytyk literacki; (Klucze do wyobraźni; U podstaw liryki Leopolda Staffa; Poezje bez granic; Świat poetycki Juliana Przybosia; Felietony poetyckie; Literatura Dwudziestolecia). 25 3-14.06.1992 W Rio de Janerio odbyła się konferencja ONZ pod hasłem „Środowisko i Rozwój”, zwana „Szczytem Ziemi”. 100 4.06.1917 Dekretem prezydenta Francji Raymonda Poincaré została powołana polska armia we Francji (Błękitna Armia). 100 4.06.1917 Ur. Włodzimierz Fijałkowski (zm. 2003), prof. dr hab. med., ginekolog położnik, popularyzator naturalnego planowania rodziny, pionier szkół rodzenia w Polsce, prekursor badań nad psychologią prenatalną, obrońca życia ludzkiego od poczęcia do naturalnej śmierci. Wskutek szykan władz, za odmowę dokonywania aborcji, został w 1974 r. zwolniony z uczelni. Podjął wówczas pracę w Przychodni Zdrowia Rodziny, należącej do Specjalistycznego Zespołu Opieki Zdrowotnej Matki i Dziecka, gdzie prowadził Szkołę Rodzenia oraz Gabinet Naturalnej Regulacji Poczęć. Ogłosił drukiem ponad 150 prac, dwie monografie naukowe (Biologiczny rytm płodności a regulacja urodzin oraz Poród naturalny po przygotowaniu w szkole rodzenia), 26 książek popularyzujących naturalne planowanie rodziny, ponad 1000 artykułów popularnonaukowych, drukowanych w piśmiennictwie krajowym i zagranicznym. 5.06 Światowy Dzień Środowiska Naturalnego - obchodzony od 1973 na wniosek ONZ. 70 5.06.1947 Na Uniwersytecie Harvarda w Cambridge ogłoszony został amerykański program pomocy gospodarczej dla Europy po II wojnie światowej (Program Odbudowy Europy), tzw. Plan Marshalla. Program wszedł w życie na mocy ustawy Kongresu z dn. 2.04.1948 r.; realizowany był do 1952 r. 50 5.06.1967 Wskutek wybuchu wojny sześciodniowej (5-11.06.1967) zamknięty został Kanał Sueski. Na Wielkim Jeziorze Gorzkim przez osiem lat było uwięzionych 14 statków, tzw. Żółta Flota; w tym 2 polskie dziesięciotysięczniki: ms „Bolesław Bierut” i ms „Djakarta”. 20 5.06.1997 Zm. Ryszard Stryjec, artysta grafik związany z Gdańskiem, redaktor graficzny „Liter”; zajmował się grafiką, malarstwem, rysunkiem, ceramiką, medalierstwem i ilustracją książkową; podejmował tematykę marynistyczną i gdańską; w późniejszej twórczości pojawiły się stwory fantastyczne – gryfy, bazyliszki, harpie i syreny; ur. 30.04.1932. 95 6.06.1922 Ur. Jerzy Broszkiewicz (zm. 1993), powieściopisarz, dramaturg i publicysta; (Oczekiwanie; Kształt miłości; Jonasz i błazen; Wielka, większa i największa; Felietony z anteny; Spotkania z muzyką). 85 6.06.1932 (zgodnie Ur. Zbigniew Ryszard Żakiewicz ( zm. 2010), prozaik, z metryką, eseista, autor utworów dla dzieci i młodzieży, rusycysta; zmienioną w 1944 (powieści: Ród Abaczów; Biały karzeł; Dolina Hortensji; ur. w 1933) Wilcze łąki; Ciotuleńka; Wilio, w głębokościach morza; Gorycz i sól morza; szkice literackie: Ludzie i krajobrazy; Dziennik intymny mego N.N.; Ujrzane, w czasie zatrzymane; utwory dla dzieci i młodzieży: Kraina Sto Piątej Tajemnicy; Dwaj dzielni z Plimplańskiego Lasu; Opowieści z Bajkolandii; Latarnia dziadka Utopka). Zob.: Słownik pisarzy Wybrzeża na: www.wbpg.org.pl 1 6.06. 2016 Zm. Peter Levin Shaffer (ur. 1926), brytyjski dramatopisarz, scenarzysta; (Equus; Amadeusz). 95 7.06.1922 Ur. Aleksander Krawczuk, historyk, popularyzator antyku; (Gajusz Juliusz Cezar; Cesarz August; Poczet cesarzy rzymskich; Poczet cesarzy bizantyjskich; Kronika Rzymu i Cesarstwa Rzymskiego). 1 12.06. 2016

550 8.06.1457 Król Kazimierz Jagiellończyk zajął zamek malborski, przekupując najemników sumą 190 tys. florenów zaległego żołdu, niezapłaconego przez krzyżaków. Mieszczanie wkrótce oddali miasto ponownie krzyżakom, zamek pozostał w rękach polskich. 90 8.06.1927 Ur. Wiktor Woroszylski (zm. 1996), poeta, prozaik, eseista, autor książek dla dzieci, tłumacz; (Cyryl, gdzie jesteś? Krótka, ale powieść; Mniejszy szuka Dużego; Powrót do kraju: kartki z dziennika, wspomnienia, polemiki, artykuły; Dziennik internowania; Na kurczącym się skrawku i inne zapiski z kwartalnym opóźnieniem; Z podróży, ze snu, z umierania; Kronika prywatna 1981-1989, z zapisków z rozmaitym opóźnieniem i innych roztrząsań tego czasu ułożona). 40 8.06.1977 Zm. Kazimierz Feliks Kumaniecki (ur. 1905), filolog klasyczny, badacz literatury łac.-pol., tłumacz, red. czasopism filologicznych, współzałożyciel "Meandra", autor wielu prac z zakresu lit. greckiej i rzymskiej; (Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu; Cyceron i jego współcześni). 90 9.06.1927 Ur. Jerzy Zabłocki, artysta malarz, grafik, prof. zw., wykładowca i w l. 1987-1990 rektor PWSSP (obecnie ASP) w Gdańsku, współtwórca „szkoły sopockiej”; w l. 1991-1993 wykładowca na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu w Ankarze; projektował scenografie, gobeliny, plakaty, opracowania graficzne katalogów, wystroje urbanistyczne miast; wystawy indywidualne m.in. w Frankfurcie nad Menem, Pradze, Paryżu, Sztokholmie, Bremie, Tokio, Helsinkach, Lipsku i Ankarze; (cykle: Pejzaże włoskie; Pejzaże zmyślone; Ludzie i pejzaże; Pejzaże z wyobraźni; Pejzaże z Kuby i Meksyku; Ptaki; Świątynie; Ludzie Ankary); zm. 20.01.1993. 30 11-12.06.1987 W ramach trzeciej pielgrzymki do Polski (w dn. 8-14.06) do Gdańska przybył papież Jan Paweł II. Spotkał się z młodzieżą na Westerplatte, w bazylice Mariackiej z chorymi, inwalidami oraz lekarzami i pielęgniarkami, następnie złożył kwiaty pod pomnikiem Poległych Stoczniowców. Punktem kulminacyjnym wizyty w Gdańsku była msza święta na Zaspie dla ok. miliona osób. 80 12.06-23.08.1937 Na Grenlandii przebywała pierwsza polska ekspedycja naukowa, kierowana przez prof. Aleksandra Kosibę - glacjologa. W wyprawie brali udział także: inż. Stefan Bernadzikiewicz - alpinista, dr Antoni Gaweł - geolog, mgr Alfred Jahn - geomorfolog, Stanisław Siedlecki - meteorolog, dr Rudolf Wilczek – botanik oraz inż. Antoni Zawadzki - geodeta. 160 12.06.1857 Ur. Władysław Panecki (zm. 1931), lekarz, działacz Polonii gdańskiej, poseł do Volkstagu w Wolnym Mieście Gdańsku. 20 12.06.1997 Zm. Bułat Okudżawa (ur. 1924), rosyjski pisarz, piosenkarz, kompozytor i autor ballad, pieśni lirycznych i satyr; (Wiersze i ballady; Jeszcze pożyjesz; Mersi czyli Przypadki Szypowa; Dziewczyna moich marzeń). 1 12.06. 2016 Zm. Cezary Wodziński (ur. 1959); polski filozof, historyk filozofii, tłumacz i eseista; (Heidegger i problem zła; Św. Idiota. Projekt antropologii apofatycznej). 90 14.06.1927 Zm. Jerome Klapka Jerome (ur. 1859), angielski prozaik, humorysta i dramaturg; (Trzech starszych panów w jednej łódce, nie licząc psa; Z rozmyślań próżniaka). 110 15.06.1907 Ur. Karol Kreft (zm. 1995), prawnik, działacz kaszubski, pierwszy powojenny starosta kartuski, bohater reportaży i opowieści, autor memoriałów, wierszy, rozważań filozoficznych; od końca lat 50. żył w legendarnej samotni w zakolu Raduni we wsi Lniska. 100 15.06.1917 Zm. Emilie Hoene (ur. 1825), ostatnia właścicielka dworu i parku w Orunii. W swoim testamencie oddała park miastu. 30 15.06.1987 Zm. Marian Mokwa (ur. 1889), polski malarz marynista, podróżnik i działacz społeczny; w ciągu niemal 80 lat pracy twórczej namalował ok. 9 tysięcy obrazów olejnych i akwareli oraz tysiące rysunków. Od 1918 r. związany był z Sopotem. W latach 1925-27 wydawał z własnych funduszy czasopismo Fale, miesięcznik artystyczno-literacki. Był współzałożycielem i pierwszym prezesem Związku Artystów Plastyków Nadmorskich oraz Galerii Morskiej w Gdyni. W 1959 r. jako jedyny Polak wziął udział w wystawie marynistycznej w Royal Society oraz Society of British Marina Painters. W 1970 r. otrzymał Honorowe Obywatelstwo Ziemi Wejherowskiej, a w 1978 został „Honorowym Obywatelem Miasta Sopotu”. 25 18.06.1992 Uruchomiono pierwszą sieć telefonii komórkowej w Polsce. (Centertel NMT-450). 85 19.06.1932 W Gdańsku doszło do wielkiej antypolskiej demonstracji. Ulicami przeszło ponad 10 tys. umundurowanych zwolenników Hitlera. 80 19.06.1937 Zm. James Mathew Barrie (ur. 1860), angielski pisarz, dramaturg i dziennikarz, autor książek dla dzieci; (Przygody Piotrusia Pana; Nieporównany Crichton). 70 19.06.1947 Ur. Salman Rushdie, angielski prozaik i eseista, urodzony w hinduskiej rodzinie muzułmańskiej; za obrazę islamu i Mahometa w l. 1989-1998 obłożony fatwą; (Grimus; Dzieci północy; Szatańskie wersety; Ostatnie westchnienie Maura; Ziemia pod jej stopami; Furia ; Harun i morze opowieści; Wschód, Zachód). 70 19.06.1947 Ukazał się pierwszy numer „Głosu Wybrzeża : pisma PPR” jako samodzielnej gazety codziennej (w 1946 i na pocz. 1947 „Głos Wybrzeża” wydawany był jako dodatek do „Głosu Ludu”). 195 25.06.1822 Zm. Ernst Theodor Amadeus Hoffmann, właśc. Wilhelm Hoffmann (ur. 1776), niemiecki pisarz, kompozytor i rysownik; (Obrazki fantastyczne w stylu Callota; Bracia Serafiońscy; Historia o dziadku do orzechów i o królu myszy; Diable eliksiry). 20 25.06.1997 Zm. Jacques-Yves Cousteau (ur. 1910), francuski podróżnik, badacz mórz i oceanów, konstruktor; przystosował kamerę filmową do zdjęć podwodnych; prowadził wyprawy badawcze na statku Calypso; autor ok. 90 filmów dokumentalnych; zdobywca Oscara; (Świat milczenia; Le monde sans soleil; Podróż na koniec świata). 26.06 Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Narkomanii. 27.06 Święto Marynarki Wojennej 27.06 Światowy Dzień Rybołówstwa - obchodzony od 1985. 27.06 Światowy Dzień Walki z Cukrzycą - obchodzony od 1991. 1 27.06. 2016 Zm. Alvin Toffler (ur. 1928), amerykański pisarz żydowskiego pochodzenia, futurolog; (Szok Przyszłości; Trzecia Fala). 260 28.06.1757 (według Ur. Jan Paweł Woronicz (zm. 1829), poeta, kaznodzieja, niektórych źródeł jezuita, od 1815 biskup krakowski, od 1828 arcybiskup 6.07.1753) warszawski i prymas Królestwa Polskiego, współzałożyciel Towarzystwa Przyjaciół Nauk; (Świątynia Sybilli; Hymn do Boga; Dzieła poetyczne wierszem i prozą). 150 28.06.1867 Ur. Luigi Pirandello (zm. 1936), włoski powieściopisarz, nowelista i dramaturg, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1934 r.; (Tak jest, jak się państwu zdaje; Sześć postaci scenicznych w poszukiwaniu autora; Pierwsza noc; Czarny szal; Koń na księżycu; Cień Macieja Pascala). 25 29.06.1992 Do Polski sprowadzono z USA prochy Ignacego Paderewskiego. 95 30.06.1922 Ur. Miron Białoszewski (zm. 1983), polski poeta, dramaturg i prozaik; (Pamiętnik z powstania warszawskiego; Teatr osobny; Donosy rzeczywistości; Małe i większe prozy; „Oho” i inne wiersze). lipiec 140 2.07.1877 Ur. Hermann Hesse (zm. 1962), niemiecki powieściopisarz, poeta i eseista; laureat literackiej Nagrody Nobla w 1946 r.; (Wilk stepowy; Narcyz i Złotousty; Gra szklanych paciorków; Moja wina). 90 2.07.1927 W Wilnie ukoronowano koroną papieską i koroną Królowej Polski obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej. Była to uroczystość najwyższej rangi kościelnej i państwowej. W koronacji obrazu uczestniczyli: prymas Polski ks. abp August Hlond, biskupi i dostojnicy świeccy z Marszałkiem Józefem Piłsudskim i prezydentem Ignacym Mościckim na czele. 90 2.07.1927 Miało miejsce oficjalne otwarcie „Kasino-Hotel” w Sopocie (obecnie Grand Hotel). 45 2.07.1972 Zm. Vladimir Nabokov (ur. 1899), rosyjsko-amerykański prozaik, tłumacz, literaturoznawca, entomolog; odkrył kilka nowych gatunków motyli; (Prawdziwe życie Sebastiana Knighta; Lolita; Patrz na te arlekiny; Tamte brzegi; Wykłady o literaturze rosyjskiej; Wykłady o Don Kichocie). 1 2.07.2016 Zm. Yves Bonnefoy (ur. 1923), francuski poeta, eseista i tłumacz; (Ten sam ciągle głos; Rozmowy o poezji). 1 2.07.2016 Zm. Robert Nye (ur. 1929), angielski powieściopisarz, nowelista, poeta i dramaturg; (Faust; Merlin; Pamiętniki lorda Byrona). 1 2.07.2016 Zm. Elie Wiesel, (ur.1928), amerykański pisarz i dziennikarz pochodzenia węgiersko-żydowskiego, laureat pokojowej Nagrody Nobla z 1986 roku; (A świat pozostał milczący; Noc). 80 3.07.1937 Ur. Tom Stoppard, właśc. Tomas Straussler, angielski dramaturg, autor scenariuszy filmowych; (Rozenkrantz i Guildenstern nie żyją ; Prawdziwy inspektor Dog; Arkadia; Wynalazek miłości; Lekcja muzyki; Faul taktyczny; scenariusze: Imperium słońca; Zakochany Szekspir). 70 3.07.1947 Sejm przyjął ustawę o odbudowie Warszawy. 1 3.07.2016 Zm. Andrzej Grzyb (ur. 1952), pisarz, poeta i regionalista, polityk i samorządowiec, senator. Ukończył Filologię Polską na Uniwersytecie Gdańskim. Pracował w prywatnych przedsiębiorstwach. W latach 90. sprawował urząd burmistrza Czarnej Wody. Od 1998 do 2002 pełnił funkcję starosty powiatu starogardzkiego. W latach 2002– 2007 zasiadał w sejmiku pomorskim, zajmując w nim stanowisko wiceprzewodniczącego. W wyborach parlamentarnych w 2007 z ramienia Platformy Obywatelskiej sprawował mandat senatora VII i VIII kadencji. W 2015 nie kandydował na kolejną kadencję. Był przede wszystkim pisarzem i poetą, debiutował na łamach czasopisma „Pomerania”. Opublikował łącznie ponad 40 książek. Należał do Zrzeszenia Kaszubsko- Pomorskiego; (Skrajem lasów; Cierpka tajemnica świata; Jan Konrad – siedem żywotów i prawdziwa śmierć; Ana) Zob. Słownik pisarzy Wybrzeża na: www.wbpg.org.pl 210 4.07.1807 Ur. Giuseppe Garibaldi (zm. 1882), włoski generał i rewolucjonista; walczył o wyzwolenie i zjednoczenie Włoch. 35 4.07.1982 Podniesiono banderę na nowym żaglowcu szkolnym „Dar Młodzieży”. Pierwszym komendantem został kpt. ż. w. mgr Tadeusz Olechnowicz. 410 5.07.1607 Wojska króla Zygmunta III Wazy odniosły zwycięstwo nad siłami rokoszan Mikołaja Zebrzydowskiego w bitwie pod Guzowem. 85 6.07.1932 Zm. Józef Weyssenhoff (ur. 1860), polski powieściopisarz, nowelista, poeta i krytyk; (Żywot i myśli Zygmunta Podfilipskiego; Sprawa Dołęgi; Hetmani; Soból i panna). 85 6.07.1932 Zm. Kenneth Grahame (ur. 1859), angielski pisarz; (O czym szumią wierzby; Wyśnione dni; Złoty wiek; Wspomnienia z krainy szczęścia). 20 6.07.1997 Zm. Stanisław Horno-Popławski (ur. 1902), polski rzeźbiarz i malarz, w l. 1945-1949 prof. UMK i w l. 1949- 1970 Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku (obecnie ASP), główny projektant rzeźby przy odbudowie gdańskiej starówki; wystawy indywidualne m.in. w Warszawie, Tbilisi, Moskwie, Bydgoszczy, Sopocie i Gdańsku; (tablica pamiątkowa Sarbiewskiego na dziedzińcu uniwersytetu w Wilnie; posąg Chrystusa w ołtarzu kościoła w Rudziszkach; Dobry Pasterz przed kościołem św. Rocha i Praczki w Białymstoku; pomnik Adama Mickiewicza przed Pałacem Kultury i Sztuki w Warszawie; Stefana Żeromskiego w Rozewiu; książąt pomorskich przed Pałacem Opatów w Oliwie). 210 7.07.1807 Francja zawarła w Tylży traktat pokojowy z Rosją. Porozumienie z Prusami osiągnęła w dn. 9.07. Na mocy zawartych traktatów, z ziem II i III zaboru pruskiego utworzono Księstwo Warszawskie z królem saskim Fryderykiem Augustem Wettinem jako panującym. 130 7.07.1887 Ur. Marc Chagall (zm. 1985), francuski malarz, grafik i scenograf; (Skrzypek; Kochankowie w bzach witraże katedry w Reims). 25 7.07.1992 Zm. Seweryna Szmaglewska (ur.1916), polski prozaik; (Dymy nad Birkenau; Czarne stopy; Niewinni w Norymberdze). 20 7.07.1997 W Polsce rozpoczęła się „powódź tysiąclecia”. 20.07. pod wodą znalazł się Wrocław. Zniszczeniu uległy także: Opole, Kłodzko, Nysa, Racibórz i in. Podobne powodzie nawiedziły Niemcy, Austrię i Czechy. 60 10.07.1957 Zm. Szalom Asz (ur. 1880), żydowski prozaik, dramaturg i eseista piszący w języku jidysz; (trylogia Przed potopem; powieści: Mąż z Nazaretu; Mojżesz; dramaty: Powrót; Sabataj). 40 10.07.1977 Zm. Bernard Janik (ur. 1904), pedagog, tłumacz, językoznawca, działacz Polonii gdańskiej w Wolnym Mieście Gdańsku; w l. 1945-1948 organizator i pierwszy dyrektor I Państwowego Gimnazjum i Liceum w Gdańsku; lektor języka niemieckiego w Wyższej Szkole Handlu Morskiego w Sopocie, Wyższej Szkole Pedagogicznej, Akademii Medycznej i na Uniwersytecie Gdańskim; inspirator, redaktor i współautor Księgi Pamiątkowej Gimnazjum Polskiego Macierzy Szkolnej w Gdańsku; (Najstarszy tekst prawa morskiego w Gdańsku). 35 10.07–8.09.1982 „Dar Młodzieży” odbył pierwszy rejs i uczestniczył w regatach „Operacja Żagiel 82” na trasie: Rostock, Falmouth, Lizbona, Vigo, Southampton i Bremerhaven, Gdynia. 1 10.07.2016 Zm. Czesław Druet (ur. 1926), polski oceanolog, specjalizujący się w dynamice i fizyce morza. Przed wybuchem II wojny światowej przyjęty do Gimnazjum Króla Zygmunta Augusta w Wilnie, podczas okupacji robotnik przymusowy w Niemczech, a W 1945 roku skończył gimnazjum na poziomie małej matury w Barnsley (Anglia). W grudniu 1947 roku wrócił do Gdyni jako żołnierz II Korpusu VIII Armii Brytyjskiej. Zdał maturę w roku 1949 w Pasłęku, w latach 1949–1955 studiował na Wydziale Inżynierii Lądowo-Wodnej Politechniki Gdańskiej. W 1953 roku, został pracownikiem Instytutu Budownictwa Wodnego Polskiej Akademii Nauk, zaś w 1980 roku profesorem zwyczajnym. Był m.in. członkiem rzeczywistym PAN, wykładał w Instytucie Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego (1970–1996).Był m.in. kierownikiem samodzielnego Zakładu Oceanologii PAN, dyrektorem Instytutu Oceanologii (1984–1990), sekretarzem naukowym Oddziału PAN w Gdańsku (1980–1983) przewodniczącym Narodowego Komitetu do spraw współpracy z Międzynarodowym Komitetem Badań Oceanicznych SCOR,. W 1996 roku otrzymał najwyższe polskie odznaczenie oceanograficzne: medal im. prof. Kazimierza Demela. W 2009 roku został doktorem honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego; (Hydrodynamika morskich budowli i akwenów portowych; Dynamika stratyfikowanego oceanu; Dynamika morza, The Structure of Marine Hydrophysical Fields and its Influence on the Plankton Behaviour). 70 11.07.1937 Zm. George Gershwin (ur. 1898), amerykański kompozytor i pianista; (Błękitna rapsodia; Amerykanin w Paryżu; Uwertura kubańska; Lady; Be Good; Funny Face; opera Porgy i Bess; kołysanka Summertime). 1 14.07.2016 Zm. Hrabia Péter Esterházy von Galántha (ur. 1950), węgierski pisarz i eseista; (Wozacy; Harmonia caelestis; Niesztuka; Księga Hrabala). 30 15.07.1987 Sejm uchwalił ustawę o rzeczniku praw obywatelskich. Jako pierwsza na ten urząd została powołana, w dn. 19.11.1987, prof. Ewa Łętowska, prawnik-cywilista. 75 16.07.1932 Z Gdyni wyruszyła pierwsza polska wyprawa arktyczna. Polacy włączyli się w II Międzynarodowy Rok Polarny. Organizatorem wyprawy badawczej na Wyspę Niedźwiedzią był polski geofizyk, meteorolog i podróżnik Antoni Bolesław Dobrowolski. Polską stacją badawczą kierował Czesław Centkiewicz (radiometeorolog); towarzyszyli mu Władysław Łysakowski (geofizyk) i Stanisław Siedlecki (meteorolog). Prowadzono badania meteorologiczne wraz z pomiarami natężenia promieni słonecznych, magnetyzmu ziemskiego, zorzy polarnej i elektryczności atmosferycznej. Wyniki badań polskich uczonych zostały opublikowane w 1935 roku. Wspomnienia Cz. Centkiewicza z tego okresu znalazły się w książce Wyspa mgieł i wichrów. 75 17.07.1932 Ur. Wojciech Kilar, polski kompozytor (Krzesany; Kościelec; Siwa mgła; Przygrywka i kolęda; Bogurodzica; Angelus; Exodus; Koncert fortepianowy), twórca muzyki do ponad 100 filmów, m.in.: Sól ziemi czarnej; Perła w koronie; Śmierć jak kromka chleba K. Kutza; Pianista R. Polańskiego; Ziemia obiecana; Pan Tadeusz; Zemsta A. Wajdy; Struktura kryształu; Iluminacja; Barwy ochronne K. Zanussiego oraz Darkula F. Coppoli. 90 18.07.1927 Ur. Tadeusz Łomnicki zob.: 22.02.1992. 70 18.07.1937 Ur. Jacek Fedorowicz, polski satyryk, aktor, malarz i grafik; współtwórca Teatru „Bim-Bom”; (60 minut na godzinę; Dziennik telewizyjny). 125 19.07.1882 Ur. Gustaw Kański (zm. 1949), kpt. ż.w., organizator i wykładowca Państwowej Szkoły Morskiej, kapitan portu w Gdyni; w 1945 r. przybył z grupą operacyjną na Wybrzeże w celu stworzenia administracji morskiej; do marca 1948 r. pełnił funkcję inspektora portów i żeglugi w Głównym Urzędzie Morskim w Gdańsku; (Streszczony kurs morskiej praktyki; Locja; Nawigacja; Słownik morski). 70 20.07.1937 Zm. Guglielmo Marconi (ur. 1874), włoski fizyk i inżynier, pionier radiotelegrafii, wynalazca radia; laureat Nagrody Nobla w 1909 r. 1 20.07.2016 Zm. Włodzimierz Odojewski (Ur. 1930), polski prozaik (Zmierzch świata; Zasypie wszystko, zawieje...; Oksana). 210 21.07.1807 Gdańsk proklamowano po raz pierwszy Wolnym Miastem. 110 21.07.1907 Ur. Kazimierz Moczarski (zm. 1975), polski działacz polityczny, publicysta; żołnierz AK, uczestnik powstania warszawskiego; w 1945 w sztabie Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj, skazany przez władze komunistyczne na karę śmierci, zamienioną na dożywotnie więzienie, w 1949 siedział w jednej celi z likwidatorem warszawskiego getta J. Stroopem; (Rozmowy z katem). 95 22.07.1922 (inne Ur. Józef Miłobędzki, kpt. ż.w., wykładowca Polskiej źródła podają 9.11 Szkoły Morskiej w Gdyni, tłumacz Josepha Conrada; lub 22.11) (Dziennik kongijski Conrada; Stateczność morskich statków handlowych); zm. 1.08.1997. 70 22.07.1947 Ur. Marcin Wolski, polski pisarz i satyryk; twórca radiowego magazynu satyrycznego 60 minut na godzinę oraz telewizyjnego kabaretu politycznego Polskie ZOO. 250 23.07.1767 Zm. Daniel Gralath (ur. 1708), ławnik sądu, rajca miejski, burmistrz gdański, prawnik, przyrodnik, badacz elektryczności, współzałożyciel Towarzystwa Przyrodniczego. Zainicjował powstanie wielkiej alei, wysadzanej lipami holenderskimi, między Gdańskiem a Wrzeszczem. 60 23.07.1957 Zm. Giuseppe Tomasi di Lampedusa (ur. 1896), włoski książę, prozaik i eseista; (Lampart; Opowiadania; O Stendhalu). 24.07 Święto Policji. 160 24.07.1857 Ur. Henrik Pontoppidan (zm. 1943), duński pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1917; (cykl powieściowy Ziemia obiecana; zbiór nowel i opowiadań Łaskawy chleb).

70 26.07.1947 Prezydent USA, Harry Truman, podpisał Deklarację o Bezpieczeństwie Narodowym, na mocy której powstała Centralna Agencja Wywiadowcza – CIA. 350 27.07.1657 Zm. Bohdan Zenobi Chmielnicki (ur. 1595), hetman zaporoski, przywódca powstania kozackiego w l. 1648-54 przeciwko Rzeczypospolitej. 100 29.07.1917 Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski, transportowani do Szpandawy, a dalej do twierdzy magdeburskiej, po kilku dniach pobytu w gdańskim więzieniu (od. 22.07), opuścili Gdańsk. 50 29.07.1967 Zm. Aleksander Wat, właśc. Aleksander Chwat (ur. 1900), poeta i prozaik, współtwórca polskiego futuryzmu; (Mój wiek; Bezrobotny Lucyfer; Ciemne świecidło; Pisma wybrane). 50 31.07.1967 Ur. Grzegorz Turnau, polski kompozytor, poeta, pianista i piosenkarz; współpracuje z krakowskim kabaretem „Piwnica pod Baranami”; (piosenki: Cichosza; Natężenie świadomości; Pamięć; płyty: Pod światło; Naprawdę nie dzieje się nic; To tu, to tam; Ultima). 1 31.07. 2016 Zm. Fazil Abdułowicz Iskander (ur. 1929), pisarz abchaski, tworzący w języku rosyjskim. Mieszkał i tworzył w Moskwie; (Zakazany owoc; Drzewo dzieciństwa) sierpień 310 1.08.1677 Król Jan III Sobieski uroczyście wjechał do Gdańska. Przebywał tutaj z rodziną i dworem do 8.02.1678 r. W tym czasie zmarł, towarzyszący królowi, prymas Polski, ks. biskup Andrzej Olszowski. W swoim testamencie zapisał Gdańskowi 80 tys. złotych na budowę świątyni katolickiej. Król dodał 20 tys. i zlecił niezwłoczne rozpoczęcie budowy kościoła; tak powstała Kaplica Królewska. W nocy z 8/9.09 Maria Kazimiera (Marysieńka) urodziła drugiego syna – Aleksandra. Podczas pobytu w Gdańsku monarcha wielokrotnie odwiedzał pracownię Jana Heweliusza, przyznał mu dożywotnią rentę, zwolnił z wszelkich opłat z browaru i rozszerzył prawa zbytu piwa. Astronom nazwał jeden z gwiazdozbiorów „Tarczą Sobieskiego”. 190 1.08.1827 Po raz pierwszy zapłonęło światło w budowanej w l. 1806-1826 murowanej latarni na Półwyspie Helskim. 70 1.08.1947 Ur. Jacek Kleyff, polski bard, poeta, kompozytor, aktor i malarz; (piosenki: Telewizja; Huśtawki; Nie męcz mnie). 20 1.08.1997 Zm. Józef Miłobędzki, kpt. ż.w., wykładowca Polskiej Szkoły Morskiej w Gdyni, tłumacz Josepha Conrada; (Dziennik kongijski Conrada; Stateczność morskich statków handlowych); ur. 22.07.1922. 90 1-3.08.1927 W Gdańsku odbył się XIX Światowy Kongres Esperantystów 70 2.08.1947 Uroczyście otwarte zostały Międzynarodowe Targi Gdańskie; odbyły się w Gdyni i Sopocie. 1 3.08.2016 Zm. Andrzej Artykiewicz (ur.1955), polski profesor, prorektor Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku. Choć pochodził z Łodzi studia pianistyczne ukończył w Gdańsku, gdzie w Państwowej Wyższej Szkole Muzyczne kształcił się pod kierunkiem wybitnego pedagoga, prof. Zbigniewa Śliwińskiego, uzyskując w 1979 roku dyplom magistra sztuki. Uczestniczył w wielu konkursach wykonawczych; były to m.in. uwieńczone nagrodami konkursy na stypendium artystyczne Towarzystwa im. Fryderyka Chopina w Warszawie oraz Międzyuczelniany Konkurs Beethovenowski. Reprezentował też uczelnię na Festiwalu Pianistyki Polskiej w Słupsku, na którym uzyskał nagrodę w postaci stypendium zagranicznego. Jako pianista wykonywał dzieła od klasyki poczynając, poprzez pianistycznie utwory Liszta, Rachmaninowa, Ravela i Prokofiewa, aż o muzykę współczesną (m.in. utwory kompozytorów z gdańskiego środowiska – Konrada Pałubickiego i Mariusza Dubaja). Przez kilka lat współpracował z orkiestrą kameralną Wojciecha Rajskiego.. Występował także za granicą: w Japonii, na Wyspach Karaibskich, w Bułgarii. Główną domeną jego działalności zawodowej była pedagogika. Wśród jego są wychowanków świetni soliści, m.in.: wybitny pianista jazzowy Leszek Możdżer i Maciej Gański – pianista znany z wielu estrad koncertowych. W ostatnim czasie piastował w gdańskiej Akademii Muzycznej stanowisko Prorektora ds. studenckich. 100 4.08.1917 Ur. Janka Bryl (zm. 2006) białoruski pisarz, prozaik, eseista i tłumacz; (Patrzeć na trawę; Świat daleki i bliski; Wartki Niemen; W Zabłociu świta; Ptuszki i hniozdy; Bajdy dolne; Witraże) 90 5.08. 1927 Ur. Janusz Tazbir, polski historyk, profesor nauk humanistycznych, badacz dziejów kultury staropolskiej oraz reformacji i kontrreformacji w Polsce, członek Polskiej Akademii Nauk; (Państwo bez stosów. Szkice z dziejów tolerancji w Polsce w XVI i XVII w.; Spotkania z historią; Od Haura do Isaury – szkice o literaturze); Zm. 3.05.2016 35 5.08.1982 Zm. Albin Jan Makowski (ur. 1908), działacz kulturalny, kolekcjoner; gromadził materiały dotyczące przeszłości Pomorza i Chojnic; zbiór liczył ponad 4 tys. eksponatów – zabytków archeologicznych, historycznych, etnograficznych, przyrodniczych, ok. 500 archiwaliów, wiele materiałów prasowych i zdjęć. Kolekcja, oficjalnie uznana przez Ministerstwo Kultury i Sztuki w 1963 r. za muzeum, po śmierci właściciela wraz z biblioteką liczącą ok. 5 tys. woluminów (ponad 50 starodruków) stała się własnością Chojnic. 30 5.08.1987 Zm. Zygmunt Mycielski, polski kompozytor, publicysta, pisarz i krytyk muzyczny, w l. 1960-1968 redaktor naczelny „Ruchu Muzycznego”; hrabia herbu Dołęga; (utwory muzyczne: Szkice symfoniczne; Uwertura śląska; Fantazja; Koncert fortepianowy; Liturgia sacra; eseje i felietony: Ucieczki z pięciolinii; Notatki o muzyce i muzykach; dzienniki: Niby dziennik; Dziennik 1950-1959); ur. 17.08.1907. 90 6.08.1927 Ur. Andy Warhol, właśc. Andrew Warhola zob.: 22.02.1987.

270 8.08.1747 W Warszawie otwarto dla publiczności Bibliotekę Załuskich, pierwszą polską bibliotekę narodową, jedną z pierwszych bibliotek publicznych na świecie. W l. 1747- 1794 mieściła się w Pałacu Daniłowiczowskim. Ufundowana została przez braci – biskupów Andrzeja Stanisława i Józefa Andrzeja Załuskich. Od 1780 r. biblioteka otrzymywała egzemplarz obowiązkowy druków z terenu Rzeczypospolitej. 110 9.08.1907 Zakończył się pierwszy obóz skautowy na wyspie Brownsea. Wydarzenie to uważa się za początek skautingu. 75 9.08.1942 Zm. w obozie zagłady w Auschwitz Edith Stein, św. Teresa Benedykta od Krzyża (ur. 1891), niemiecki filozof i teolog pochodzenia żydowskiego, karmelitanka, kanonizowana w 1998 r.; (Fenomenologia Husserla a filozofia św. Tomasza z Akwinu; Byt skończony a byt wieczny; Wiedza krzyża : studium o św. Janie od Krzyża; Spór o prawdę istnienia : listy Edith Stein do Romana Ingardena; Twierdza duchowa; Kobieta – jej zadanie według natury i łaski). 30 11.08.1987 Zm. Stanisław Marczak-Oborski (ur. 1921), polski historyk teatru, krytyk teatralny; (Teatr czasu wojny : polskie życie teatralne w latach II wojny światowej 1939- 1945; Życie teatralne w latach 1944-1964 : kierunki rozwojowe; Teatr w Polsce 1918-1939 : wielkie ośrodki; Obszary teatru : studia i szkice; współautor i redaktor Przewodnika teatralnego). 12.08 Międzynarodowy Dzień Młodzieży – obchodzony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ od 2000 r. 90 13.08.1927 Zm. James Oliver Curwood (ur. 1878), amerykański pisarz i dziennikarz, autor powieści przygodowych o życiu zwierząt, Indian i traperów ; (Szara Wilczyca; Bari, syn Szarej Wilczycy; Władca skalnej doliny; Łowcy wilków; Łowcy złota; Włóczęgi północy) 35 13.08.1982 Zm. Adam Ważyk, polski poeta, prozaik, eseista, tłumacz; (Semafory; Poemat dla dorosłych; Esej o wierszu; Gra i doświadczenie); ur. 29.10.1905. 1 13.08.2016 Zm. Jan Kolasa (ur. 1926), polski prawnik, profesor nauk prawnych, specjalizujący się w prawie międzynarodowym publicznym, m.in. w latach 1949-1956 pracował w Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich; (Prawo narodów w szkołach polskich wieku Oświecenia) 180 14.08.1837 Ur. Johannes Trojan (zm. 1915), niemiecki pisarz i dziennikarz urodzony w Gdańsku; (Das Wustrower Königsschießen; Zwei Monat Festung; Berliner Bilder; Aus Wald und Heide; Aus Natur und Haus; Aus dem Reich der Flora; Erinnerungen; Fahrten und Wanderungen). 150 14.08.1867 Ur. John Galsworthy (zm. 1933), angielski powieściopisarz i dramaturg; laureat literackiej Nagrody Nobla w 1932; (Saga rodu Forsytów; Nowoczesna komedia; Koniec rozdziału). 1 14.08.2016 Zm. Hermann Kant (ur. 1926), niemiecki prozaik; (Aula; Pobyt). 100 15.08.1917 W Lozannie został założony Komitet Narodowy Polski, z siedzibą w Paryżu; działał w l. 1917-1919. Wśród założycieli byli: Roman Dmowski, Ignacy Paderewski, Erazm Piltz i Maurycy Zamoyski. KNP prowadził politykę zagraniczną odradzającego się państwa polskiego i organizował Armię Polską we Francji. Został uznany przez rządy Francji, Wielkiej Brytanii, Włoch i USA. Rozwiązał się po powstaniu w dn. 16.01.1919 r. rządu Ignacego Paderewskiego. 95 15.08.1922 W domu św. Józefa przy ul. Garncarskiej odbyło się spotkanie założycielskie pierwszego polskiego klubu sportowego w Gdańsku. Władze WMG nie zaakceptowały nazwy „Polonia”; w zamian wybrano nazwę „Gedania”. 70 15.08.1947 Zm. Stefan Stanisław Michalak (ur. 1909), lekarz, biochemik, przed wojną pełnił m.in. funkcję lekarza okrętowego na statkach: „Warszawa”, „Dar Pomorza”, „Piłsudski” i „Batory”, lekarza Syndykatu Emigracyjnego, Państwowej Szkoły Morskiej oraz portowego w Gdyni; od 1945 r. dyrektor i naczelny lekarz Szpitala Miejskiego w Gdańsku, organizator morskiej służby zdrowia w ramach Portowego Urzędu Morskiego w Gdańsku; zg. w pobliżu Jastrzębiej Góry, ratując tonącego kolegę. 40 16.08.1977 Zm. Elvis Presley (ur. 1935), amerykański piosenkarz, „król” rock and rolla, wywarł ogromny wpływ na muzykę rozrywkową, przyczynił się do narodzin nowej kultury młodzieżowej. 110 17.08.1907 Ur. Zygmunt Mycielski zob.: 5.08.1987. 85 17.08.1932 Ur. V.S. Naipaul, właśc. Vidiadhar Surajprasad Naipul, angielski pisarz, z pochodzenia Hindus; laureat literackiej Nagrody Nobla w 2001; (Marionetki; W wolnym kraju; Partyzanci; Zakręt rzeki; Utrata Eldorado; A Way in the World). 80 18.08.1937 Ur. Edward Stachura (zm. 1979), polski poeta, prozaik i tłumacz; (Siekierezada albo Zima leśnych ludzi; Się; Wszystko jest poezja; Fabula rasa : rzecz o egoizmie). 40 18.08.1977 Zm. Kazimierz Dębnicki (ur. 1900), lekarz chirurg, prof. zw.; w l. 1941-1946 ordynator chirurgii w szpitalach wojennych w Anglii; w 1947 r. powrócił do Polski; od 1948 r. związany z Akademią Lekarską (obecnie Medyczną) w Gdańsku; rozwinął w Polsce Północnej nowoczesną anestezjologię, torakochirurgię, angio- i kardiochirurgię. 1 18.08. 2016 Zm. Ernst Nolte (ur. 1923), niemiecki historyk, badacz dwudziestowiecznych totalitaryzmów; (Faschismus in seiner Epoche). 50 19.08.1967 Zm. Franciszka Majkowska, hafciarka, nauczycielka, działaczka społeczna, twórczyni wejherowskiej szkoły haftu, współorganizatorka Muzeum Kaszubsko- Pomorskiego w Sopocie; ur. 9.10.1882. 1 19.08.2016 Zm. Eugeniusz Geno Małkowski (ur. 1942), polski artysta malarz. Urodził się w Gdyni. Dzieciństwo spędził w Lęborku. W 1997 roku uzyskał stopień doktora na Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, a w 2005 stopień doktora habilitowanego. Miał ponad 100 wystaw indywidualnych. Brał udział w ok. 300 wystawach zbiorowych w kraju i za granicą. 70 20.08.1947 Zakończył się proces norymberski lekarzy oskarżonych o ludobójstwo. 90 21.08.1927 Ur. Zbigniew Szymański, poeta, urodzony w Wilnie, od 1945 r. związany z Wybrzeżem, a szczególnie z Gdańskiem i Kaszubami; (Wiersze gdańskie; Niosący światło; Gdańsk; Pieśń o ziemi kaszubskiej; Opowieści gdańskich zegarów; Taka mi się przyśniłaś...) 15 22.08.1992 Zm. Jan Drzeżdżon zob. 16.05.1937 1 24.08.2016 Zm. Michel Butor (ur. 1926), francuski pisarz, kojarzony przez krytykę z nurtem nouveau roman, (Odmiany czasu; Przemiana; Powieść jako poszukiwanie : wybór esejów). 60 25.08.1947 Zm. Kazimierz Śliwkowski (ur. 1889), poeta i prozaik; w l. 1930-1933 mieszkał w Gdyni; współorganizator i pierwszy prezes Związku Literatów Polskich na Kaszubach, wydawca i redaktor dwutygodnika „Opowieści Morskich Fal”; Feliks Nowowiejski skomponował muzykę do jego wiersza pt. Rozumiem te fale; (poezje: Morze i Przymorze; opowiadania: Polak z Ameryki; Odrodzenie). 15 25.08.2002 Zm. Karolina Lanckorońska (ur. 1898), historyk sztuki, wybitna działaczka Polonii we Włoszech, współinicjatorka założenia Polskiego Instytutu Historycznego w Rzymie. W 1960 r. założyła Fundusz im. Karola Lanckorońskiego (od 1967 pod nazwą Fundacja Lanckorońskich z Brzezia z siedzibą w szwajcarskim Fryburgu i w Londynie), wspierający polskie instytucje emigracyjne (m.in. Polski Instytut Historyczny w Rzymie, Biblioteka Polska w Paryżu) i krajowe (głównie biblioteki uniwersyteckie), jak i odbiorców indywidualnych (m.in. stypendia dla polskich naukowców przygotowujących rozprawy doktorskie i habilitacyjne poza krajem). W 1994 r. ofiarowała ok. 300 dzieł sztuki i dokumenty archiwalne do zbiorów Zamku Królewskiego w Warszawie, Uniwersytetu Jagiellońskiego i zamku na Wawelu. 1 25.08.2016 Zm. Anna Maria Kurska z domu Modzelewska (ur.1929), polska prawniczka, adwokat, sędzia, polityk, senator V i VI kadencji. Ukończyła w 1955 studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Od sierpnia 1980 roku przeszła do pracy w Sądzie Wojewódzkim w Gdańsku. Od września 1980 działała w NSZZ „Solidarność”. Weszła w skład Zarządu Regionu związku. W związku z działalnością opozycyjną w stanie wojennym została odwołana ze stanowiska sędziego. Pracowała następnie w spółdzielniach kółek rolniczych województwa gdańskiego i elbląskiego. W 1988 uzyskała uprawnienia adwokata, praktykowała w Tczewie do 1990, kiedy to ponownie uzyskała nominację sędziowską. Należała do Stowarzyszenia Godność. Dwukrotnie została wybrana do senatu R.P. 1 25.08.2016 Zm. Jerzy Górzański (ur. 1938), polski poeta, prozaik, felietonista, autor słuchowisk radiowych, (Kontrabanda; Poza tym światem; Debiut z aniołem; Wszystko jest wszystkim). 40 26.08.1967 Zm. Marian Walentynowicz (ur. 1896), polski grafik, architekt, autor ilustracji książek dla dzieci (Przygody Koziołka Matołka i Awantury i wybryki małej małpki Fiki- Miki K. Makuszyńskiego), karykaturzysta, korespondent wojenny (Wojna bez patosu). 95 27.08.1922 Powstał Związek Polaków w Niemczech, zarejestrowany w dn. 3.12. Była to organizacja polonijna w Niemczech, z główną siedzibą w Berlinie (do 1939). Związek reprezentował Polaków - obywateli Niemiec i polskie stowarzyszenia wobec władz niemieckich. Dążył do zdobycia pełnych praw mniejszości narodowej dla Polaków i ich obrony we wszystkich dziedzinach życia społecznego. W 1933 r. jako symbol Związku przyjęto znak Rodła. Autorką znaku była Janina Kłopotowska, absolwentka Kunstakademie w Berlinie i ASP w Warszawie. Pomysł wyboru Wisły, jako symbolu polskości i wierności oraz zaznaczenia Krakowa, jako kolebki kultury polskiej, powstał po wyborach do parlamentu Rzeszy, na naradzie działaczy związku, w dn. 8.11.1932 r. 60 28.08.1957 Andrzej Urbańczyk, polski żeglarz i pisarz (ur. 1936), wyruszył z Łeby na tratwie Nord w pierwszy samotny rejs. Po kilkunastu dniach żeglugi wylądował na wysepce Lilla Karlsö u wybrzeży Szwecji. 85 29.08.1932 Por. Franciszek Żwirko i inż. Stanisław Wigura zdobyli pierwszą nagrodę w międzynarodowych zawodach lotniczych III Challenge Samolotów Turystycznych w Berlinie. 60 29.08.1957 Ur. Grzegorz Ciechowski, polski kompozytor, wokalista, instrumentalista, flecista, producent; urodzony w Tczewie; jako wokalista i twórca niemal całego repertuaru grupy przyczynił się do sukcesu Republiki; (m.in. albumy: Nowe sytuacje; Nieustanne tango); od 1986 (po rozpadzie Republiki) występował jako Obywatel G.C.; (Obywatel G.C.; Tak, tak!); zm. 22.12.2001. W Tczewie odbywa się od 2002 r. „In Memoriam” – Festiwal Grzegorza Ciechowskiego. 1 29.08.2016 Zm. Bronisław Baczko (ur.1924), polski filozof, historyk myśli społecznej, współzałożyciel warszawskiej szkoły historyków idei; (Rousseau: samotność i wspólnota; Hiob, mój przyjaciel: obietnice szczęścia i nieuchronność zła; Jak wyjść z Terroru: Termidor a Rewolucja) 31.08 Dzień Wolności i Solidarności – uchwalony w 2005 przez Sejm RP oraz Parlament Europejski. 150 31.08.1867 Zm. Charles Baudelaire (ur. 1821), francuski poeta i krytyk; (Kwiaty zła; Sztuka romantyczna; Malarz życia nowoczesnego; Paryski spleen : poematy prozą; O sztuce : szkice krytyczne). 30 31.08.1987 Zm. Edmund Rabowicz, dr hab., historyk literatury okresu oświecenia, nauczyciel akademicki Uniwersytetu Gdańskiego; (Literatura okolicznościowa polskiego Oświecenia; Gdańska literatura ulotna w latach „potopu” szwedzkiego 1655-1660; Józef Wybicki – literat; Krasicki w Gdańsku); ur. 6.01.1928. wrzesień 1.09 Światowy Dzień Pokoju. 80 1.09.1937 Stolica Apostolska uznała groby wawelskie za nienaruszalne. Władzom kościelnym przyznała prawo dokonywania zmian tylko w porozumieniu z prezydentem RP. Decyzja ta została podjęta w związku z konfliktem wywołanym przeniesieniem trumny z ciałem Marszałka Józefa Piłsudskiego. Arcybiskup krakowski ks. Adam Sapieha zarządził w dn. 23.06, bez zgody prezydenta RP, przeniesienie trumny z krypty św. Leonarda do krypty wieży Srebrnych Dzwonów. 20.07 została zwołana nadzwyczajna sesja Sejmu w tej sprawie. Prezydent ostatecznie przyjął wyjaśnienia arcybiskupa i konflikt został zażegnany.

80 2.09.1937 Zm. Pierre de Coubertin (ur. 1863), francuski historyk i pedagog, inicjator nowożytnych igrzysk olimpijskich. 85 3.09.1932 Ur. Stanisław Michalski (zm. 2011), polski aktor, od 1955 r. związany z Teatrem „Wybrzeże” w Gdańsku, w l. 1982- 1987 kierownik artystyczny, w l. 1987-1993 dyrektor naczelny, w l. 1987-1991 także artystyczny. 40 3.09.1977 Zm. Klemens Derc (ur. 1900), nauczyciel, organizator teatru amatorskiego, działacz kaszubski, współzałożyciel Zrzeszenia Kaszubskiego, autor scenariuszy teatralnych, szkiców, wspomnień i wierszy; po wojnie zamieszkał w Wejherowie; (Zbiór wiadomości o tańcach polskich; sztuki: Żołnierzyki, żołnierzyki; Zaręczyny na manewrach; szkice: Wejherowo i okolice; Jakub Wejher i jego fundacje; monografie: Matka Boska Swarzewska cudami słynąca; Sługa Boży Ks. Biskup Konstantyn Dominik). 110 4.09.1907 Zm. Edvard Hagerup Grieg (ur. 1843), pianista, dyrygent i kompozytor norweski; twórca Koncertu fortepianowego a- moll, 2 suit do Petera Gynta H. Ibsena, Suity z czasów Holberga, utworów fortepianowych oraz ponad 140 pieśni solowych. 160 5.09.1857 Ur. Konstantin Ciołkowski (zm. 1935), rosyjski wynalazca i twórca teorii lotu rakiet, syn polskiego zesłańca. 160 5.09.1857 Zm. Auguste Comte (ur. 1798), francuski filozof, socjolog i pisarz polityczny; (Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej). 20 5.09.1997 Zm. Matka Teresa z Kalkuty, bł., właśc. Agnes Ganxhe Bojaxhiu (ur. 1910), indyjska zakonnica i misjonarka pochodzenia albańskiego, założycielka Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Miłości, laureatka pokojowej Nagrody Nobla w 1979 r.; (Droga miłości; Miłość - owoc, który dojrzewa w każdym czasie; prosta droga). 260 6.09.1757 Ur. Marie Joseph de La Fayette (zm. 1834), francuski gen. i polityk, uczestnik wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych, inicjator Deklaracji praw człowieka i obywatela. 1 6.09.2016 Zm. Małgorzata Malinowska (ur. 1959), polska artystka, pseudonim artystyczny „Kocur”. Studiowała malarstwo w PWSSP w Gdańsku, gdzie w 1986 roku otrzymała dyplom na Wydziale Malarstwa, Grafiki i Rzeźby. Od 1996 roku tworzyła duet artystyczny z Markiem Kijewskim (zm. 19 sierpnia 2007), z którym zrealizowała wiele projektów penetrując obszar szeroko pojętej współczesnej kultury wizualnej, a także masowej. Związana ze środowiskiem Galerii Wyspa. 150 7.09.1867 Ur. Maria Curie-Skłodowska (zm. 1934), współtwórczyni nauki o promieniotwórczości, fizyk i chemik, laureatka Nagrody Nobla w 1903 i 1911 r. W dn. 29.05.1932 w obecności Marii Curie-Skłodowskiej i prezydenta Ignacego Mościckiego otwarto w Warszawie Instytut Radowy jej imienia. 8.09 Międzynarodowy Dzień Walki z Analfabetyzmem - ustanowiony przez UNESCO w 1965. 100 8.09.1917 Ur. Andrzej Kłopotowski (zm. 2004), komandor, ostatni dowódca okrętu Rzeczypospolitej w II wojnie światowej; w czasie wojny oficer ORP „Błyskawica” i ORP „Wilk”, zastępca dowódcy ORP „Sokół” i dowódca ORP „Dzik”; bohater ataku na Navarino; wykładowca broni podwodnej w Szkole Podchorążych MW w Anglii; po wojnie konsultant rządu Malty ds. stosunków handlowych z Polską; od 1991 r. w Polsce; (Moja wojna). 60 10.09.1957 Ur. Paweł Huelle, polski prozaik, poeta, dramaturg i krytyk literacki; (powieści Weiser Dawidek; Mercedes-Benz : z listów do Hrabala; Castorp; Ostatnia wieczerza; opowiadania: Opowiadania na czas przeprowadzki; Pierwsza miłość i inne opowiadania; eseje i felietony: Inne historie; sztuki teatralne: Kto mówi o czekaniu; Srebrny deszcz; Pod dębami; poezje: Wiersze). 85 11.09.1932 Ur. Jerzy Afanasjew, polski poeta, prozaik, współzałożyciel teatru studenckiego „Bim Bom” w Gdańsku, kierownik artystyczny, reżyser i aktor teatru „Cyrku Rodziny Afanasjeff”; (Radosna twórczość; Szklarz wieczności; Poczta Afanasjewa; Miasto chleba : miniatury poetyckie); zm. 26.09.1991. 85 11.09.1932 Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura zginęli w katastrofie lotniczej na Zaolziu. 80 11.09.1937 Ur. Tomas Venclova, litewski poeta, tłumacz i krytyk literacki; (Siedem wierszy; Sześć wierszy; Rozmowa w zimie; Aleksander Wat : obrazoburca; Kształty nadziei). 1 11.09.2016 Zm. Ryszard Semka (ur. 1925), polski architekt, przez lata związany z Gdańskiem i Akademią Sztuk Pięknych (wcześniej funkcjonująca pod nazwą Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych). W latach 1971-1978 i 1980- 1984 był dziekanem Wydziału Architektury Wnętrz i Wzornictwa Przemysłowego. W czasie wojny był żołnierzem Armii Krajowej. Dyplom obronił w 1956 r. w Katedrze Architektury Monumentalnej na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej. Autor budynków w Gdańsku. Był także autorem wnętrz w Gdańsku, Sopocie i Warszawie. Zaprojektował m.in. nowe, modernistyczne skrzydło Zbrojowni przy ul. Tkackiej. W 1993 r. zaprojektował Pomnik Ofiar Grudnia '70 w Gdyni przy al. Piłsudskiego (wspólnie z prof. Sławojem Ostrowskim). Pracował także przy odbudowie Elbląga. 40 12.09.1977 Zm. Robert Lowell, Jr. zob.: 1.03.1917 160 13.09.1857 Ur. Michał Drzymała zob.: 25.04.1937 25 13.09.1992 Zm. Edwin Rozenkranz, historyk państwa i prawa, numizmatyk, prof. zw. Uniwersytetu Gdańskiego; (Początki i ustrój miast Pomorza Gdańskiego do schyłku XIV stulecia; Geneza prawa miejskiego w Europie; Napoleońskie Wolne Miasto Gdańsk : ustrój, prawo, administracja; Gdańska archeologia prawna); ur. 2.06.1925. 85 16.09.1932 Ur. Anna Martuszewska, polski historyk i teoretyk literatury; po 1945 r. zamieszkała w Gdańsku, obecnie w Sopocie; od 1971 r. związana z Instytutem Filologii Polskiej UG; (Pozycja narratora w powieściach tendencyjnych Elizy Orzeszkowej; Poetyka polskiej powieści dojrzałego realizmu; Powieść i prawdopodobieństwo; Trylogia Henryka Sienkiewicza). 40 16.09.1977 Zm. Maria Callas (ur. 1923), słynna amerykańska śpiewaczka operowa, zwana primadonną stulecia. 1 16.09. 2016 Zm. Edward Albee (ur. 1928), amerykański dramaturg; (Kto się boi Wirginii Woolf?; Maleńka Alicja; The Zoo Story). 17.09 Dzień Sybiraka. 1 17.09. 2016 Zm. Roman Iwanyczuk ( ur.1929), ukraiński pisarz, autor nowel, esejów, opowiadań i powieści; (Malwy; Orda). 20 18.09.1997 Zm. Edmund Falkowski (ur. 1924), nauczyciel, harcerz i działacz społeczny związany ze Starogardem Gdańskim, współtwórca „Zapisków Kociewskich”, współzałozyciel i prezes w l. 1983-1997 Towarzystwa Miłośników Ziemi Kociewskiej. 100 19.09.1917 Ur. Andrzej Miłosz, polski dziennikarz, publicysta, tłumacz, reżyser filmów dokumentalnych, autor audycji i słuchowisk radiowych; brat Czesława Miłosza; (współautor: Uśmiech bez parandży : z reporterskich wędrówek po radzieckiej Azji Środkowej; Kaukaz; filmy: Na gruzach dawnych kultur; Ludzie z Nordu; Krwią i rymem; Wizy życia - czyli japoński szlak z litewskiej pułapki; Takie ze mnie dziwadło; Henio; Pogrom; Przyśnił mi się sen powrotu; Wilno Miłosza); zm. 21.09.2002. 185 21.09.1832 Zm. Walter Scott (ur. 1771), szkocki i angielski poeta i powieściopisarz: (Pieśń ostatniego barda; Pani jeziora; Waverley; Rob Roy; Wiezienie w Edynburgu; Narzeczona z Lammermooru; Ivanhoe). 85 21.09.1932 Polska zawarła umowę z włoską firmą Fiat na licencyjną produkcję ciężarówek i samochodów osobowych. W Polsce wytwarzane były: samochody osobowe Polski Fiat 508 i ciężarówki Polski Fiat 621 o ładowności 2500 kg, z silnikiem 6-cylindrowym. 60 21.09.1947 Ur. Stephen King, amerykański pisarz, autor horrorów, thrillerów, opowiadań, scenariuszy filmowych; (Lśnienie; Misery; Carrie; Miasteczko Salem; Skazani na Shawshank). 15 21.09.2002 Zm. Andrzej Miłosz zob.: 19.09.1917 22.09 Europejski Dzień bez Samochodu. 95 23.09.1922 Uchwała Sejmu R.P. w sprawie budowy portu gdyńskiego. 70 23.09.1947 Ur. Jerzy Popiełuszko, ksiądz, kapelan Solidarności, sługa Boży, zamordowany przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa w dn. 19.10.1984 r.; (Ku wolności wyswobodził nas Chrystus : homilie, wywiady, słowo ostatnie; Cena miłości ojczyzny; Kazania patriotyczne). 90 25.09.1927 We Wrzeszczu oddano do użytku nowo wybudowaną synagogę. W 1938 r. świątynia została zdemolowana przez hitlerowców i gmina sprzedała ja miastu. Po wojnie mieściła się tutaj szkoła muzyczna. Obecnie budynek powrócił w ręce gminy żydowskiej i pełni funkcję synagogi. 70 26.09.1947 Zm. Hugh Lofting (ur. 1886), amerykański pisarz i ilustrator, autor książek dla dzieci; (Doktor Dolittle i jego zwierzęta; Podróże doktora Dolittle). 27.09 Dzień Podziemnego Państwa Polskiego. 27.09 Międzynarodowy Dzień Turystyki 75 27.09.1942 Zawiązany został Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom im. Konrada Żegoty, podlegający Delegaturze Rządu. Inicjatorką i przewodniczącą była Zofia Kossak- Szatkowska. Komitet przekształcił się w Radę Pomocy Żydom (kryptonim „Żegota”). 28.09 Światowy Dzień Morza. 30 28.09.1987 Zm. Roman Brandstaetter, polski poeta, dramatopisarz, prozaik, publicysta, tłumacz; (Powrót syna marnotrawnego; Jezus z Nazarethu; Krąg biblijny; Psałterz; Pieśń nad Pieśniami); ur. 3.01.1906. 270 29.09.1747 Ur. Józef Wybicki zob.: 10.03.1822. 180 29.09.1837 Ur. Michał Bałucki (zm. 1901), polski komediopisarz, prozaik, poeta i publicysta, autor wiersza Dla chleba, znanego pt. Góralu, czy ci nie żal; (komedie: Radcy pana radcy; Dom otwarty; Grube ryby; powieść Pan burmistrz z Pipidówki). 50 29.09.1967 Zm. Carson McCullers, właśc. Lula C. Smith zob.: 19.02.1917. 80 30.09.1937 Ur. Jurek Becker (zm. 1998), niemiecki powieściopisarz i scenarzysta filmowy i telewizyjny; (Jakub Łgarz; Oszukiwałem władzę). październik 20 10.1997 Pierwsza edycja Nagrody literackiej Nike; nagrodzono „Widnokrąg” Wiesława Myśliwskiego. 1. sobota i niedz.10 Światowy Dzień Ptaków. 1.10 Międzynarodowy Dzień Muzyki. 1.10 Międzynarodowy Dzień Ludzi Starszych - obchodzony od 1991. 85 1.10.1932 Na wodach Kattegatu, wskutek kolizji z jednostką fińską, zatonął polski statek „Niemen”; załoga ocalała. 2.10 Światowy Dzień Wegetarianizmu. 20 2.10.1997 Zm. Eugeniusz Sieńkowski (ur. 1924), prof. dr hab. nauk medycznych, lekarz chirurg, historyk medycyny, wykładowca Akademii Medycznej w Gdańsku; (Zarys dziejów chirurgii polskiej; Dzieje Akademii Medycznej w Gdańsku 1945-1995; współautor Historii medycyny). 135 3.10.1882 Ur. Karol Szymanowski zob.: 29.03.1937 1 3.10. 2016 Zm. Wacław Maksymowicz (ur. 1948), polski, krytyk, autor publikacji o twórczości Güntera Grassa, poeta. Absolwent gdańskiej polonistyki, uczeń Marii Janion, pracownik Instytutu Filozofii i Socjologii oraz Katedry Skandynawistyki Uniwersytetu Gdańskiego. 4.10 Światowy Dzień Opieki nad Zwierzętami. Dzień św. Franciszka – patrona ekologów. 60 4.10.1957 Związek Radziecki wystrzelił pierwszą sondę kosmiczną (sztucznego satelitę Ziemi) – Sputnik I. 5.10 Światowy Dzień Nauczycieli. 110 6.10.1907 Ur. Jeremi Wasiutyński (zm. 2005), polski badacz interdyscyplinarny, specjalista w dziedzinie nauk ścisłych, publicysta, dziennikarz; ukończył studia astronomiczne, z zakresu matematyki, chemii, fizyki, psychologii i filozofii na Uniwersytecie Warszawskim; obronił doktorat z astrofizyki teoretycznej na uniwersytecie w Oslo; od 1965 dożywotni stypendysta państwowy w Norwegii; od 1976 r. posiadał stypendium profesorskie; (Kopernik : twórca nowego nieba; The Speech of God). 80 7.10.1937 Biskup gdański O’Rourke wydał, zgodnie z zaleceniem papieża Piusa XI, dekrety o ustanowieniu dwóch polskich parafii personalnych – przy kościele Chrystusa Króla i św. Stanisława Biskupa. Pod presją Senatu zawiesił działanie dekretów. 14.10. prezydent Senatu Gdańskiego Greiser złożył protest do Stolicy Apostolskiej z powodu utworzenia 2 nowych probostw w WMG. 75 7/8.10.1942 Oddziały dywersji AK przeprowadziły akcję „Wieniec”, której celem było uszkodzenie torów na 6 liniach kolejowych wokół Warszawy; zniszczone zostały 4 pociągi. W odwecie Niemcy rozstrzelali 43 więźniów politycznych i powiesili 50 więźniów Pawiaka. 20 8.10.1997 Zm. Henryk Bista (ur. 1934), polski aktor; w l. 1962-1977 i 1978-1992 związany był z Teatrem „Wybrzeże”; (role teatralne m.in.: Łazarza w Tragedii o bogaczu i Łazarzu; Adwokata w Maleńkiej Alicji Allbe’ego; Gorgoniusza w Cyganerii warszawskiej Nowaczyńskiego; Lucyfera w Samuelu Zborowskim Słowackiego; role filmowe m.in.: Senatora w filmie Lawa Konwickiego; Hitlera w serialu Przed burzą Wionczka; Żyda Lovensteina w Liście Schindlera Spielberga. 9.10 Dzień Honorowego Dawcy Szpiku. 135 9.10.1882 Ur. Franciszka Majkowska, hafciarka, nauczycielka, działaczka społeczna, twórczyni wejherowskiej szkoły haftu, współorganizatorka Muzeum Kaszubsko- Pomorskiego w Sopocie; zm. 19.08.1967. 50 9.10.1967 Zm. André Maurois, właśc. Émile Herzog (ur. 1885), francuski prozaik; (Oddech wojny; powieści: Klimaty; Wrześniowe róże; biografie: Disraeli : wizerunek człowieka i polityka; W poszukiwaniu Marcela Prousta; Olimpio, czyli Życie Wiktora Hugo; Prometeusz, Życie Balzaca; syntezy historyczne: Dzieje Anglii; eseje: Magicy i logicy; pamiętniki: Mémories). 50 9.10.1967 Zm. Ernesto Guevara, zw. Che (ur. 1928), latynoamerykański rewolucjonista, z zawodu lekarz; (Kuba : wojna partyzancka; Epizody wojny rewolucyjnej; Dziennik z Boliwii). 1 9.10.2016 Zm. Andrzej Witold Wajda (ur. 1926), polski reżyser filmowy i teatralny. Laureat Nagrody Akademii Filmowej (Oscara) za całokształt twórczości. Jeden z twórców tzw. polskiej szkoły filmowej; (Popiół i diament: Kanał; Wesele, Ziemia obiecana; Panny z Wilka; Człowiek z marmuru; Człowiek z żelaza). 11.10 Dzień Pułaskiego - obchodzony w USA od 1931. 55 11.10.1962 Papież Jan XXIII otworzył obrady II Soboru Watykańskiego; pierwsza sesja soboru trwała do 8.12. 50 11.10.1967 Zm. Halina Poświatowska (ur. 1935), polska poetka, prozaik; (Hymn bałwochwalczy; Oda do rąk; Opowieść dla przyjaciela; Jeszcze jedno wspomnienie). 160 12.10.1857 Oddano do użytku pierwszy most kolejowo-drogowy przez Wisłę w Tczewie. Gdańsk uzyskał połączenie kolejowe z Malborkiem, Elblągiem i Królewcem. 1 13.10.2016 Zm. Dario Fo (ur. 1926), włoski satyryk, autor sztuk teatralnych, reżyser teatralny oraz kompozytor, laureat Nagroda Nobla w dziedzinie literatury w 1997 roku; (Mistero Buffo; Przypadkowa śmierć anarchisty; Pierwszy cud małego Jezuska). 14.10 Dzień Nauczyciela. Święto Edukacji Narodowej. 760 14.10.1257 Ur. Przemysł II, król Polski (zg. 1296). Na zjeździe w Kępnie w dn. 15.02.1282 r. zawarł tajny układ „na przeżycie” z Mściwojem II. Na jego mocy, po śmierci księcia pomorskiego, objął władzę nad Pomorzem Gdańskim (1294), a następnie koronował się na króla Polski. Plany zjednoczeniowe przerwał zamach w Rogoźnie; zginął z rozkazu margrabiów brandenburskich. 25 14.10.1992 Na polecenie prezydenta Borysa Jelcyna naczelny archiwista państwowy Rosji, Rudolf Pichoja, przekazał prezydentowi Lechowi Wałęsie kopie dokumentów z teczki specjalnej nr 1 dotyczącej zbrodni katyńskiej. Wśród nich był protokół z posiedzenia Biura Politycznego WKP(b) z 5 marca 1940 r., na którym podjęto decyzję o rozstrzelaniu 14 700 żołnierzy i 11 tys. innych polskich obywateli przebywających w radzieckich więzieniach. Dokumenty zostały opublikowane w roku 1992 w Polsce w zbiorze Katyń : dokumenty ludobójstwa, a w Rosji w pierwszym numerze za rok 1993 miesięcznika „Woprosy istorii”. 15.10 Międzynarodowy Dzień Niewidomych - uchwalony w 1933. 200 15.10.1817 Zm. Tadeusz Kościuszko (ur. 1746), generał, naczelnik powstania 1794 r., uczestnik wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych; (Uniwersał połaniecki). 16.10 Światowy Dzień Żywności - obchodzony od 1981. 16.10 Dzień Papieża Jana Pawła II – uchwalony przez Sejm RP w 2005. 125 16.10.1882 Ur. Ksawery Czernicki (zm. 1940), oficer Marynarki Wojennej, specjalista budownictwa okrętowego, rzecznik stworzenia przemysłu okrętowego w II RP i budowy Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni; w l. 1920-1925 był komendantem Portu Wojennego w Modlinie i szefem Służby Technicznej Flotylli Wiślanej; w l. 1932-1939 pełnił funkcję szefa Służb Kierownictwa Marynarki Wojennej. We wrześniu 1939 r. w trakcie ewakuacji, wraz z innymi oficerami dostał się do sowieckiej niewoli, osadzony w obozie w Kozielsku, zginął w Katyniu. 90 16.10.1927 Ur. Günter Grass (zm. 2015), niemiecki prozaik, poeta, eseista, dramatopisarz, rzeźbiarz i rysownik, ur. w Gdańsku; laureat literackiej Nagrody Nobla w 1999 r.; (Blaszany bębenek; Kot i mysz; Psie lata; Turbot; Rozległe pole; Moje stulecie; Idąc rakiem). 25 17.10.1992 Została uchwalona Ustawa konstytucyjna o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym, tzw. Mała konstytucja; weszła w życie 8 grudnia. 18.10 Dzień Poczty Polskiej 95 18.10.1922 Ur. Olgierd Terlecki (zm. 1986), polski prozaik, kryty literacki i publicysta; (cykle powieściowe: Polskie drogi; Tryptyk włoski; monografia: Generał Sikorski; szkice historyczne: Najkrótsza historia II wojny światowej; Z dziejów Drugiej Rzeczypospolitej). 25 18.10.1992 Zm. Romuald Bukowski (ur. 1928), pomorski artysta plastyk, działacz społeczny i kulturalny, absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Gdańsku, dyrektor Biura Wystaw Artystycznych w Sopocie. Zajmował się architekturą wnętrz, projektowaniem mebli i grafiką użytkową; (Rysunek dekoracyjny; Rysunek i estetyka). Jako jedyny wśród posłów na Sejm PRL VIII kadencji głosował w dn. 25.01.1982 r. przeciw ustawie o szczególnej regulacji prawnej w okresie stanu wojennego, zatwierdzającej dekret o stanie wojennym. 40 19.10.1977 Zm. Konrad Wojanowski (ur. 1894), nauczyciel Gimnazjum Polskiego Macierzy Szkolnej w Wolnym Mieście Gdańsku, działacz społeczno-narodowy, więzień obozów koncentracyjnych, organizator szkolnictwa w powojennym Gdańsku, nauczyciel V LO w Oliwie. 30 19.10.1987 Zm. Igor Newerly (ur. 1903), polski powieściopisarz; (Pamiątka z Celulozy; Chłopiec z salskich stepów; Archipelag ludzi odzyskanych; Zostało z uczty bogów). 110 22.10.1907 Ur. Jan Trepczyk (zm. 1989), kaszubski pisarz i działacz społeczny; (Moja stegna; Odecknienié). 25 22.10.1992 Zm. Konrad Pałubicki (ur. 1910), prof. nadzw., kompozytor, pedagog, muzykolog, organizator życia muzycznego; w l. 1950-1980 wykładał w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Sopocie (od 1966 w Gdańsku; obecnie Akademia Muzyczna); (podręcznik Współczesna technika kompozytorska; utwory orkiestrowe, kameralne, kantaty: Mój świat; Hymn do Ziemi; Ballada gdańska; cykle pieśni solowych: Erotyki; Hymn do morza; balet Chimery). 24.10 Światowy Dzień Informacji. 135 24.10.1882 Ur. Imre Kalman (zm. 1953), węgierski kompozytor; (operetki: Manewry jesienne; Księżniczka czardasza; Bajadera; Hrabina Marica; Księżna cyrkówka). 1 25.10.2016 Zm. Jerzy Ryszard Szacki (Ur. 1929), polski socjolog i historyk myśli socjologicznej, profesor nauk humanistycznych: (Utopie; Historia myśli socjologicznej). 85 27.10.1932 Ur. Sylvia Plath (zm. 1963), amerykańska poetka; (wiersze: The Colossus and Other Poems; Ariel; Crossing the Water; Godziny nad ranem; powieść Szklany klosz). 1 29.10.2016 Zm. Krystyna Kolińska (Ur. 1923), polska eseistka i prozaiczka; (Stachu, jego kobiety, jego dzieci; Córka smutnego szatana, biografia Stanisławy Przybyszewskiej). listopad 110 1.11.1907 Zm. Alfred Jarry (ur. 1873) francuski poeta, autor powieści i dramatów; (Ubu Król, czyli Polacy; Ubu skowany; Czyny i myśli doktora Faustrolla, patafizyka : powieść neoscjentystyczna; Messaline; Odwiedziny Amora). 85 1.11.1932 Zm. Tadeusz Makowski zob.: 29.01.1882. 70 2.11.1947 ONZ przyjęła rezolucję w sprawie podziału Palestyny na część żydowską i arabską, które przekształciły się następnie w Izrael i arabską Palestynę. 3.11 Dzień św. Huberta - Święto Myśliwych. 140 3.11.1877 Ur. Karol Hubert Rostworowski (zm. 1938), polski dramatopisarz, poeta i publicysta; (Judasz z Kariothu; Antychryst; Niespodzianka; Przeprowadzka). 90 3.11.1927 Ur. Zbigniew Cybulski, zob.: 8.01.1967. 80 5.11.1937 Zm. Bolesław Leśmian, właśc. Bolesław Lesman (ur. 1877), polski poeta, prozaik, eseista, tłumacz, autor utworów baśniowych; (Sad rozstajny; Napój cienisty; Dziejba leśna; Rytm jako światopogląd; Szkice literackie; Klechdy sezamowe; Przygody Sindbada Żeglarza; Klechdy polskie). 40 5.11.1977 Zm. Aleksiej Stachanow (ur. 1906), radziecki górnik i racjonalizator, w 1935 r. ustanowił rekord w wydobyciu węgla kamiennego i został wykreowany przez propagandę sowiecką jako wzorzec w ruchu współzawodnictwa pracy („Stachanowcy”). 95 6.11.1922 Ur. Artur Międzyrzecki (ur. 1996), polski poeta, eseista, krytyk literacki, tłumacz; prezes Polskiego PEN Clubu (od 1991) i wiceprezes Światowej Federacji PEN Clubów (od 1991), przewodniczący Komitetu Porozumiewawczego Stowarzyszeń Twórczych i Towarzystw Naukowych (od 1989); (Namiot z Kanady : wiersze z lat 1942-1944 ; Noc darowana; Selekcje; Zamówienia; Wygnanie do rymu; Wojna nerwów; Koniec gry; I nie ma ciebie dawnego; eseje: Kombatanci i podróżnicy; Poezja dzisiaj; proza: Opowieści mieszkańca namiotów; Między nami mówiąc; Dzienniki i wspomnienia). 100 7.11.1917 Nastąpił wybuch Rewolucji Październikowej (25 października wg kalendarza juliańskiego). Bolszewicy na czele z Leninem i Trockim, uzyskawszy poparcie marynarzy i garnizonu piotrogrodzkiego, dokonali zamachu na rząd Kiereńskiego i objęli władzę w Rosji. 95 7.11.1922 Ur. Hubert Górnowicz,(ur.1986), prof. zw., językoznawca, dialektolog, onomasta, wykładowca Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Gdańsku, od 1970 na Uniwersytecie Gdańskim; inicjator serii wydawniczej Pomorskie Monografie Toponomastyczne; (Dialekt malborski; Toponimia Powiśla Gdańskiego; Toponimia powiatu starogardzkiego; Rodowe nazwy miejscowe Wielkopolski, Małopolski i Mazowsza; Wstęp do onomastyki; współautor Nazw miast Pomorza Gdańskiego).. 1 7.11.2016 Zm. Leonard Norman Cohen (ur. 1934), kanadyjski poeta, pisarz i piosenkarz tworzący w stylu piosenki autorskiej w gatunku folk rock; (Słynny niebieski prochowiec; Piękni przegrani; Alleluja!). 100 8.11.1917 Ur. Tadeusz Nowakowski (zm. 1996), polski prozaik, reportażysta, od 1946 na emigracji; (Szopa za jaśminami; Obóz Wszystkich Świętych; Aleja Dobrych Znajomych). 9.11 Międzynarodowy Dzień Walki z Faszyzmem i Antysemityzmem. 10.11 Międzynarodowy Dzień Młodzieży. 60 10.11.1957 Zm. Kazimiera Jeżowa (ur. 1884), pedagog, historyk, geograf w Gimnazjum Polskim Macierzy Szkolnej w Gdańsku, działaczka Polonii gdańskiej; w 1938 r. opuściła Gdańsk; na Wybrzeże wróciła w 1945 r.; (Geografia ruin w Polsce; Politische Propaganda in der deutschen Geographie 1918-1931; Die Bevölkerung – und Wirtschaftsverhältnisse im westlichen Polen 1772-1932). 11.11 Święto Niepodległości – obchodzone jako ustawowy dzień świąteczny w Polsce od 1937, zakazane w czasie II wojny światowej, zniesione przez władze komunistyczne, przywrócone 21.02.1989 r. (w trakcie obrad Okrągłego Stołu). 95 11.11.1922 Ur. Kurt Vonnegut Jr, amerykański pisarz; (Kocia kołyska; Rzeźnia numer pięć; Śniadanie mistrzów; Galapagos; Witajcie w małpiarni); zm. 11.04.2007. 1 11.11.2016 Zm. Ilse Aichinger (ur.1921), austriacka poetka i pisarka; (Niewiarygodne podróże; Wielka nadzieja). 95 12.11.1922 Ur. Tadeusz Borowski (zm. 1951), polski prozaik, poeta i publicysta; (Gdziekolwiek ziemia; Pożegnanie z Marią; Kamienny świat; Opowiadania z książek i gazet; Mała kronika wielkich spraw). 80 12.11.1937 Zm. Zbigniew Uniłowski (ur. 1909), polski powieściopisarz, autor powieści i reportaży; (Wspólny pokój; Człowiek w oknie; Żyto w dżungli; Dwadzieścia lat życia).

160 13.11.1857 Ur. Franciszek Schornak (zm. 1940), nauczyciel, etnograf i działacz regionalny na Pomorzu; (Kociewie; Kronika miasta Skórcza). 35 13.11.1982 Zm. Bolesław Mrówczyński (ur. 1910), polski prozaik, autor książek dla dzieci; (Plama na Złotej Puszczy; Leśna drużyna; Cień Montezumy; Droga wśród skał; Miecz Kagenowy). 110 14.11.1907 Ur. Władysław Kopaliński, właśc. Jan Stefczyk, polski pisarz, eseista, publicysta, leksykograf, tłumacz, dziennikarz i wydawca polski; (Słownik wyrazów obcych; Słownik mitów i tradycji kultury; Słownik symboli; Słownik wydarzeń, pojęć i legend XX wieku, Leksykon wątków miłosnych; Mój przyjaciel Idzi; Opowieści o rzeczach powszednich); zm. 5.10.2007. 110 14.11.1907 Ur. Astrid Lindgren zob.: 8.01.2002 110 15.11.1907 Zm. Rafał Kalinowski, św., właśc. Józef (ur. 1835) uczestnik powstania styczniowego, zesłaniec syberyjski, wychowawca sługi Bożego Augusta Czartoryskiego, od 1877 członek zakonu karmelitów bosych, beatyfikowany w 1983 r., kanonizowany w 1991 r. 60 15.11.1957 Zm. Andrzej Bursa zob.: 21.03.1932. 35 15.11.1982 Zm. Franciszek Fenikowski zob.: 15.05.1922 95 16.11.1922 Ur. Henryk Markiewicz (zm. 2013), polski historyk i teoretyk literatury; (Prus i Żeromski: rozprawy i szkice literackie; Przekroje i zbliżenia; Świadomość literatury; Zabawy literackie; Główne problemy wiedzy o literaturze; Wymiary dzieła literackiego; prace redakcyjne: Polski słownik biograficzny; Teoria badań literackich w Polsce; Obraz literatury polskiej XIX i XX wieku; Z problemów literatury polskiej XX wieku; Problemy teorii literatury; Współczesna teoria badań literackich za granicą; Skrzydlate słowa). 35 16.11.1982 „Dar Pomorza” przekazany został przez Wyższą Szkołę Morską w Gdyni Centralnemu Muzeum Morskiemu w Gdańsku, pierwszym kustoszem został wieloletni komendant - kpt. ż. w. Kazimierz Jurkiewicz. 17.11 Światowy Dzień Studenta. 100 17.11.1917 Zm. Auguste François-René Rodin (ur. 1840), francuski rzeźbiarz i rysownik; (Adam i Ewa; Pocałunek; Ugolino; Myśliciel; Mieszczanie z Calais; Katedra; Ręka Boga; Myśl). 95 18.11.1922 Zm. Marcel Proust (ur. 1871), francuski pisarz; (cykl powieściowy: W poszukiwaniu straconego czasu; teksty krytyczne: Pamięć i styl). 75 19.11.1942 Zm. Bruno Schulz (ur. 1892), prozaik, krytyk literacki, grafik; (Sanatorium Pod Klepsydrą; Sklepy cynamonowe; Mityzacja rzeczywistości; Xięga bałwochwalcza). 35 19.11.1982 Zm. Antoni Suchanek (ur. 1901), artysta malarz, grafik, rysownik, jeden z najwybitniejszych polskich marynistów. Ukończył krakowską ASP; był uczniem Józefa Mehoffera i Leona Wyczółkowskiego. Był jednym z pierwszych malarzy Gdyni, kronikarzem budowy portu, stoczni i miasta. Za Panoramę Gdyni II na III Wystawie Morskiej otrzymał I nagrodę. Współtworzył, m.in. z Marianem Mokwą życie artystyczne na Wybrzeżu, wspólnie zainicjowali Związek Artystów Plastyków Nadmorskich oraz Galerię Morską w Gdyni. W 1939 r. uczestniczył w akcji ratowania dział sztuki w Warszawie, m.in. Bitwy pod Grunwaldem oraz Konstytucji 3 Maja Jana Matejki. W 1946 r. wrócił do Gdyni, zamieszkał w Orłowie, nadal „zapisując” w swoich obrazach historię miasta i przemysłu stoczniowego (cykle: Polskie Wybrzeże; Stocznia im. Komuny paryskiej; Stocznia im. A. Warskiego; Stocznia im. Lenina; Stocznia buduje). Ilustrował wybrzeżowe czasopisma i pracował nad plastycznym wystrojem statków. 1 20.11.2016 Zm. William Trevor Cox (ur. 1928), irlandzki pisarz, nowelista; (Podróż Felicji; Po deszczu). 190 22.11.1827 Ur. Karol Józef Teofil Estreicher (zm. 1908), polski bibliotekarz, bibliograf, historyk literatury i teatru; (Bibliografia polska; Teatra w Polsce). 95 23.11.1922 Ur. Maria Ginter (zm. 2011), polska malarka i pisarka, tłumaczka, żołnierz AK, więzień Pawiaka, uczestniczka powstania warszawskiego, zawodowy kierowca ciężarówki; uprawiała narciarstwo, szybownictwo i jeździectwo, uczestniczyła w rajdach i wyścigach samochodowych, zdobywczyni pierwszych miejsc w 5 ogólnopolskich zawodach hippicznych, brązowa medalistka Mistrzostw Polski w tenisie w 1949 r.; (Konie w deszczu; cykl Wszechświat; Centaura; książki: Life in Both Hands; Galopem na przełaj; Z wiatrem pod wiatr; Ali baba i jego pieskie życie; Po rosie, po grudzie; Pół wieku wspomnień). 90 23.11.1927 Zm. Stanisław Przybyszewski (ur. 1868), polski dramaturg i powieściopisarz, eseista, inicjator otwarcia w Gdańsku polskiego gimnazjum oraz utworzenia „Naszego Domu”; (Confiteor; poematy prozą: Totenmesse; De profundis; Nad morzem; Androgyne; powieści: Homo sapiens; Dzieci Szatana; Synowie ziemi; Krzyk; dramaty: Złote runo; Śnieg ; pamiętniki: Moi współcześni). 30 24.11.1987 Zm. Karol Bunsch (ur. 1898), polski pisarz, autor powieści historycznych; (cykl Powieści piastowskich; O Zawiszy Czarnym; trylogia: Olimpias; aforyzmy: Myśli). 80 25.11.1937 Ur. Roman Landowski, poeta, prozaik, edytor, księgarz, bibliotekarz; urodzony w Świeciu nad Wisłą; (Pejzaże serdeczne; Ziemia czeka na dłoń; Cierpki smak rajskiego jabłka; Łabędzi lot Damroki; Jasna i Deresław; Bedeker kociewski). Zm. 22.08.2007 50 25.11.1967 W Teatrze Narodowym w Warszawie odbyła się premiera „Dziadów” w inscenizacji Kazimierza Dejmka z Gustawem Holoubkiem w roli Gustawa. Wobec żywej reakcji widowni na fragmenty zawierające wątki rosyjskie sztuka została zdjęta z afisza z dn. 1.02.1968. 35 25.11.1982 Zm. Bernard Sychta zob.: 21.03.1907. 160 26.11.1857 Zm. Joseph von Eichendorff (ur. 1788), niemiecki poeta epoki romantyzmu, autor nowel, powieści, dramatów, pism politycznych, prac historycznoliterackich, tłumacz dzieł P. Calderona; zbierał górnośląskie baśnie i podania; autor wiersza o Gdańsku pt. Danzig;(poezje: Gedichte; nowela Z życia nicponia; powieść Ahnung und Gegenwart). 390 28.11.1627 Polska flota, dowodzona przez admirała Arendta Dickmana, odniosła zwycięstwo nad armadą szwedzką admirała Stjernskjölda pod Oliwą. W bitwie zginęli obaj dowódcy. W styczniu 2006 gdańscy historycy Jakub Szczepański i Stanisław Flis odnaleźli zapomniany grób admirała Dickmana w kwaterze nr 238 przy północnej ścianie prezbiterium kościoła Najświętszej Marii Panny w Gdańsku. 260 28.11.1757 Ur. William Blake (zm. 1827), angielski poeta, malarz, rysownik i rytownik; (ilustracje do Księgi Hioba; proza: Marriage of Haven and Hell; poematy: Tiriel; Visions of the Daughters of Albion; Milton; Jeruzalem; liryki: Pieśni niewinności; Pieśni doświadczenia). 110 28.11.1907 Zm. Stanisław Wyspiański (ur. 1869), polski dramatopisarz, poeta, malarz i reformator teatru; współtwórca projektu przebudowy wzgórza wawelskiego i uczynienia z niego Akropolis; autor projektów witraży do katedry wawelskiej, portretów i pejzaży; (dramaty: Wesele; Wyzwolenie; Warszawianka; Noc listopadowa; Bolesław Śmiały; Klątwa). Rok 2007 został ogłoszony przez Sejm RP Rokiem Stanisława Wyspiańskiego. 75 28.11.1942 Na mocy rozporządzenia H. Himmlera z dn. 12.11. rozpoczęto akcję wysiedleńczą na Zamojszczyźnie; na terenach tych mieli osiedlić się koloniści niemieccy. Był to początek realizacji planu zdobycia Lebensraum. Wysiedlaną polską ludność wysłano na roboty do Niemiec, zesłano do obozów koncentracyjnych lub pozostawiono własnemu losowi. Niektóre wioski zostały doszczętnie spalone wraz z mieszkańcami. 30 28.11.1987 Zm. Stanisław Szenic (ur. 1904), polski historyk, autor esejów i felietonów, popularyzator historii, kolekcjoner, bibliofil, varsavianista, z zawodu prawnik; (Pitaval warszawski; Maria Szymanowska i jej czasy; Mars i Syrena; Ongiś; Cmentarz Powązkowski). 185 29.11.1832 Ur. Louisa May Alcott (zm. 1888), amerykańska powieściopisarka; (Małe kobietki; Mali mężczyźni; U progu życia). 50 30.11.1967 Zm. Patrick Kavanagh (ur. 1905), irlandzki poeta, prozaik i krytyk literacki; (Collected Poems; The Green Fool; Collected Pruse; The Great Hunger). 30 30.11.1987 Zm. James Baldwin (ur. 1924), amerykański prozaik i dramatopisarz; (powieści: Głoś to na górze; Mój Giovanni; Inny kraj; Powiedz mi, jak dawno odszedł pociąg; nowele: Na spotkanie człowieka; eseje: Następnym razem pożar). grudzień 85 12.1932 Polscy matematycy z Uniwersytetu Poznańskiego: Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski rozwiązali tajemnicę niemieckiej maszyny szyfrującej „Enigma”. 1.12 Światowy Dzień Walki z AIDS. 3.12 Międzynarodowy Dzień Niepełnosprawnych. 160 3.12.1857 Ur. Joseph Conrad, właśc. Józef Teodor Konrad Korzeniowski (zm. 1924), angielski pisarz polskiego pochodzenia; (Murzyn z załogi „Narcyza”; Zwycięstwo; Jądro ciemności; Ocalenie; Nostromo; Korsarz; Tajfun; Smuga cienia; Lord Jim; Zwycięstwo; W oczach Zachodu; Zbrodnia rozbiorów; Listy). We wrześniu 1994 r. Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Gdańsku przyjęła imię Josepha Conrada-Korzeniowskiego. Rok 2007 został ogłoszony przez UNESCO Rokiem Josepha Conrada. 50 3.12.1967 Christiaan Barnard przeprowadził pierwszą na świecie operację przeszczepu serca u człowieka. Pacjent zmarł po 18 dniach na obustronne zapalenie płuc.

110 4.12.1907 Ur. Ksawery Pruszyński (zm. 1950), polski prozaik i publicysta; po kampanii wrześniowej 1939 w armii polskiej na Zachodzie, brał udział m.in. w walkach o Narvik i w bitwie pod Falaise; (Palestyna po raz trzeci; Podróż po Polsce; Droga wiodła przez Narvik; Trzynaście opowieści; Karabela z Meschedu). 30 4.12.1987 Zm. Kazimierz Dąbrowski, dr hab., historyk, prof. Collegium Marianum i Seminarium Duchownego w Pelplinie; (Rozwój wielkiej własności ziemskiej klasztoru cysterek w Żarnowcu od XIII do XVI w.; Opactwo cystersów w Oliwie od XII do XVI w.); ur. 24.03.1908. 150 5.12.1867 Ur. Józef Piłsudski (zm. 1935), mąż stanu, bojownik o niepodległość i wolność narodu w czasie zaborów, wskrzesiciel i twórca niepodległego państwa polskiego, twórca Legionów i Komendant I Brygady, naczelnik państwa, pierwszy Marszałek Polski, Naczelny Wódz w zwycięskiej wojnie polsko-bolszewickiej, minister spraw wojskowych i Generalny Inspektor Sił Zbrojnych; (Pisma zbiorowe). 110 5.12.1907 Ur. Alina Centkiewicz (zm. 1993), polska pisarka, autorka książek dla dzieci i młodzieży; uczestniczyła z mężem ekspedycji naukowej na Antarktydę; (Niezwykła podróż; współautorka: Arktyka, kraj przyszłości; Kierunek Antarktyda; Okrutny biegun; Osaczeni wielkim chłodem; Nie prowadziła ich Gwiazda Polarna; Na białym szlaku; Zaczarowana zagroda; Anaruk, chłopiec z Grenlandii; Odarpi, syn Egigwy; Tumbo z Przylądka Dobrej Nadziei). 80 7.12.1937 Zm. Andrzej Strug, właśc. Tadeusz Gałecki (ur. 1871), polski powieściopisarz i nowelista; (Ludzie podziemni; Dzieje jednego pocisku; Klucz otchłani; Żółty krzyż). 185 8.12.1832 Ur. Bjørnstjerne Bjørnson (zm. 1910), norweski powieściopisarz, dramaturg, poeta, publicysta, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1903 r.; (Dziewczę ze Słonecznego Wzgórza; Bankructwo; Rękawiczka). 130 8.12.1887 Odprawiono pierwsze nabożeństwo w Wielkiej Synagodze przy ul. Bogusławskiego w Gdańsku. Budynek został rozebrany w dn. 2.05.1939 r. 95 9.12.1922 Gabriel Narutowicz został pierwszym prezydentem Polski. 1 10.12.2016 Zm. Robert Reuven Stiller (ur. 1928), polski tłumacz, pisarz i językoznawca pochodzenia żydowskiego; (Tłumaczenia (wybór): Lolita Vladimira Nabokova; Przygody Alicji w Krainie Czarów Lewisa Carrolla; Gilgamesz. Epos starożytnego dwurzecza; Postylla domowa i inne wiersze Bertolta Brechta; Mechaniczna pomarańcza Anthonego Burgesa) 440 12.12.1577 Delegacja gdańska, na czele z burmistrzem Konstantym Ferberem dokonała w Malborku aktu przeproszenia Stefana Batorego. Król, w zamian za kontrybucję, zdjął z miasta infamię, potwierdził jego przywileje. Kilka dni później w Ratuszu Głównego Miasta gdańszczanie złożyli, na ręce komisarzy królewskich, przysięgę wierności. 1 12.12. 2016 Zm. E.R. Braithwaite (ur. 1912), gujański powieściopisarz, dyplomata; (Los szczęścia). 160 15.12.1857 Ur. Eugeniusz Pankiewicz (zm. 1898), polski kompozytor i pianista; brat malarza Józefa Pankiewicza; (Wariacje na kwartet smyczkowy). 95 16.12.1922 Podczas otwarcia wystawy w warszawskiej Zachęcie zginął prezydent Gabriel Narutowicz, zastrzelony przez malarza i historyka sztuki Eligiusza Niewiadomskiego. 30 17.12.1987 Zm. Marguerite Yourcenar (ur. 1903), wybitna francuska pisarka, jedyna kobieta w Akademii Francuskiej; (Pamiętniki Hadriana; Kamień filozoficzny). 30 18.12.1987 Powstała Fundacja Kultury Polskiej; przewodniczącym Rady Fundacji został dyrygent, Stanisław Wisłocki. 100 19.12.1917 Ur. Stanisław Biskupski, polski prozaik i dziennikarz, od czerwca 1944 r. zmobilizowany do 1 Armii WP pełnił funkcję korespondenta frontowego pisma „Zwyciężymy”; w 1945 r. skierowany do Gdyni w celu zorganizowania prasy polskiej na Wybrzeżu; od 1950 r. w Warszawie; kierownik wydawnictw morskich, sportowych i lotniczych w Wydaw. MON; od 1956 kierownik serii wydawniczych: Żółty Tygrys, Sensacje XX Wieku, Labirynt; (powieści: Pawilon-S; ORP „Orzeł” zaginął; Chłopcy z ostrowieckich lasów; Na kursie „Bismarck”; Archipelag wysp pływających; Boso wśród gwiazd); zm. 16.09.2007. 390 20.12.1627 (w Zm. Herman Han (ur. 1754), gdański malarz; pracował dla innych źródłach cysterskich kościołów klasztornych w Oliwie i Pelplinie; w l. 7.02.1628) 1623-1627 mieszkał w Chojnicach, a w Gdańsku miał swoją pracownię; (Chrystus w Ogrójcu; Koronacja NM Panny; Pokłon pasterzy; Koncert anielski; Apoteoza Kościoła katolickiego; Ukrzyżowanie; Zwiastowanie; oliwski poczet wyimaginowanych portretów władców, fundatorów klasztoru). 50 20.12.1967 Zm. Jan Gasiński (ur. 1903), malarz; od 1930 mieszkał w Gdyni; uprawiał malarstwo olejne, szczególnie pejzaż morski; autor plakatów propagandowo-artystycznych; projektował wnętrza oraz dekoracje wnętrz i gmachów na uroczystości państwowe; (Żuraw w Gdańsku; Stary kuter; Pejzaże nadmorskie; Przystań; Morze). 150 21.12.1867 Zostały ogłoszone austriackie „Ustawy Zasadnicze”, na mocy których Galicja otrzymała autonomię. 100 21.12.1917 Ur. Heinrich Böll (zm.1985), niemiecki pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1972 r.; (Gdzie byłeś Adamie?; Zwierzenia klowna; Utracona cześć Katarzyny Blum). 80 21.12.1937 Na Rynku w Krakowie odbył się po raz pierwszy pokaz szopek krakowskich; od tej daty corocznie w pierwszy czwartek grudnia odbywa się konkurs na najpiękniejszą szopkę. Tradycja szopek krakowskich sięga wieku XIX. 1 22.12.2016 Zm. Tadeusz Marcin Chabrowski (ur. 1934), polski poeta, były duchowny katolicki; (Drzewo mnie obeszło; Skrawki białego habitu; Vermont). 30 23.12.1987 Zm. Seweryn Pollak, polski poeta, eseista, tłumacz poezji rosyjskiej; (poezje: Godzina życia; Pocisk i słowo; szkice: Srebrny wiek i później; Spotkania z Czechowiczem); ur. 10.01.1907. 160 24.12.1857 Zm. Stanisław Jachowicz (ur. 1796), bajkopisarz i pedagog; (Bajki i powieści; Sto nowych powiastek; Źródło wiadomości dla dziatek polskich; Pisma różne wierszem; pan kotek był chory). 35 24.12.1982 Zm. Louis Aragon (ur. 1897), francuski pisarz, poeta i eseista; (Dzwony Bazylei; Wielki Tydzień). 1 24.12.2016 Zm. Richard George Adams (ur. 1920), brytyjski pisarz; (Wodnikowe wzgórze; Daniel). 160 25.12.1857 Ur. Józef Czyżewski (zm. 1935), urodzony w Widlicach koło Kwidzyna działacz społeczno-polityczny i niepodległościowy, właściciel drukarni, współzałożyciel „Gazety Gdańskiej”, prezes Gminy Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku. 40 25.12.1977 Zm. Charles Spencer Chaplin (ur. 1889), amerykański reżyser, scenarzysta, aktor, producent filmowy i kompozytor muzyki do swoich filmów brytyjskiego pochodzenia; (Charlie włóczęga; Charlie żołnierzem; Brzdąc; Gorączka złota; Światła wielkiego miasta; Dyktator; Światła rampy; Król w Nowym Jorku; Moja autobiografia). 80 28.12.1937 Zm. Maurice Ravel (ur. 1875), francuski kompozytor i pianista, jeden z przedstawicieli impresjonizmu; (Godzina hiszpańska; Rapsodia hiszpańska; Bolero). 1 28.12.2016 Zm. Tadeusz Olechnowicz (ur. 1936), polski kapitan żeglugi wielkiej i żeglarz, ostatni komendant „Daru Pomorza” i pierwszy – „Daru Młodzieży”, związany z Akademią Morską w Gdyni. Uczestniczył w The Cutty Sark Tall Ships Races na trasie: Rostock, Falmouth, Lizbona, Vigo, Southampton i Bremerhaven, Gdynia. W czasie regat uzyskał najlepszy czas przelotu. Uczestniczył w akcji ratowniczej w czasie pożaru na SY „Peter von Danzig” (akcja ratowania poparzonego żeglarza), za co otrzymał nagrodę „Fair Play”; (Publikacje: Dar Pomorza : z notatnika ostatniego komendanta; Dar Młodzieży. z notatnika pierwszego komendanta). 1 28.12.2016 Zm. Édouard Michel Déon (ur. 1919), francuski pisarz, eseista, nowelista, dziennikarz; (Liliowa taksówka; Tomek i nieskończoność). 1 29.12.2016 Zm. Wacław Piotr Zalewski (ur. 1917 ), polski inżynier budowlany i konstruktor, twórca takich nowatorskich budynków jak katowicki Spodek. W 1947 ukończył Politechnikę Warszawską, którą rozpoczął przed wojną, w końcu uzyskując dyplom Politechniki Gdańskiej. Zaprojektował cały szereg nowych konstrukcji przemysłowych. Był wysyłany wielokrotnie na zagraniczne konferencje w ramach tak zwanego PRL-owskiego „rozsławiania polskiej myśli technicznej”. W 1962 roku uzyskał tytuł doktora nauk technicznych na Politechnice Warszawskiej. W latach 1962–1966 przebywał w Wenezueli na Uniwersytecie Andyjskim w Méridzie w Wenezueli jako visiting professor. Później pracował jako konsultant dla w Ministerstwa Robót Publicznych w Caracas. Zaprojektował szereg innowacyjnych konstrukcji, między innymi budowle o wiszących dachach i konstrukcje funikularne. Od wielu lat mieszkał w Stanach Zjednoczonych. W 1965 został zaproszony jako profesor zwyczajny na Massachusetts Institute of Technology, gdzie pracował na pełnym etacie do roku 1988, kiedy przeszedł na emeryturę. Uważany jest za jednego z pionierów technik liniowo-prętowych na zasadzie tensegrity w konstrukcjach lekkich zadaszeń bez zastosowania kolumn nośnych. Napisał książkę Shaping Structures. M.in. wprowadził strumienie sił jako metodę obliczeń konstrukcji. Znany jest z umiejętności szybkich obliczeń w pamięci, co prezentował na pokazach w MIT. Uważany jest za jednego z pionierów technik liniowo-prętowych na zasadzie tensegrity w konstrukcjach lekkich zadaszeń bez zastosowania kolumn nośnych. 1 29.12. 2016 Zm. Jerzy Pomianowski (ur. 1921), polski prozaik, eseista, ekspert do spraw historii Europy Wschodniej, krytyk teatralny; (Tłumaczył; Aleksandra Sołżenicyna Archipelag Gułag; Opowiadania Izaaka Babla). 95 30.12.1922 Utworzony został Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich; przestał istnieć w dn. 25.12.1991. 95 31.12.1922 Ur. Halina Czerny-Stefańska, polska pianistka, laureatka Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. F. Chopina (I nagroda) w 1949 r.; zm. 1.07.2001 95 31.12.1922 Ur. Marek Edelman (zm. 2009), działacz polityczny i społeczny, lekarz; bohater książki Hanny Krall pt. Zdążyć przed Panem Bogiem; (Getto walczy).

Oprac. Andrzej Fac Gdańsk, 31.03.2017

Ważniejsze źródła: Wielka Encyklopedia PWN. T. 1–31. – Warszawa : Wydaw. Naukowe PWN, 2001–2005 Współcześni polscy pisarze i badacze literatury : słownik biobibliograficzny. T. 1–9. – Warszawa : Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1994–2004 Kartoteki BOI Informator Terminowy PAP Wikipedia Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego. T. 1–4, Suplement 1–2. – Gdańsk : Wydaw. Gdańskie, 1992–2002 Gliński Mirosław, Kukliński Jerzy. Kronika Gdańska 997–1997. T. 1, 997–1945. – Gdańsk : Fundacja Rewaloryzacji Zabytków Gdańska, 1998. – 243 s. Kalendarz Niepodległości : na XX-lecie Odrodzenia Polski : kronika 3.900 wydarzeń w okresie lat 1914-1939 w układzie chronologicznym na każdy dzień kalendarza : 20 map historycznych kalendarium na lata 1939–1940–1941. – Gdańsk : Modem, 1990. – 366 s.