Gemeentelijk Waterplan Smallingerland 2017-2020
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
OPENBARE WERKEN Gemeentelijk Waterplan Smallingerland 2017-2020 februari 2017 Opdrachtgevers : Gemeente Smallingerland en Wetterskip Fryslân Project : Gemeentelijk Waterplan 2017-2020 Titel rapport : Gemeentelijk Waterplan Smallingerland 2017-2020 Status rapport : Definitief Projectleider : Date de Vries Auteur : Date de Vries In samenwerking met : Janco den Besten, Douwe de Haan, Ron van Wilpe, Wim Wierda, Douwe van der Laan, Johanna Miedema, Gerard Oosterwoud, Jolanda Alma, Richard Deelstra, Henk de Boer, Wietze Jans, Anke de Vries, Frank Schmitz, Cor Wemer, Sytske Paulusma Datum : 15 februari 2017 Gemeentelijk Waterplan Smallingerland 2017-2020 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Waterplannen 2007-2016: een terugblik 10 3. Samenhang met andere beleidsplannen 14 4. Betrokkenheid 16 5. Hittestressonderzoek 20 6. Grondwateranalyse 25 7. Watervisie 28 8. Maatregelenprogramma 33 Bijlagen: 1. Projectbeschrijvingen 36 2. Watersysteembeschrijving 59 3. Viswatertypologie 61 4. Achtergronddocument grondwateranalyse 63 5. Resultaten grondwatermeetnet 73 2 Gemeentelijk Waterplan Smallingerland 2017-2020 1. INLEIDING Iedere vier jaar wordt het waterbeleid in de gemeente Smallingerland geactualiseerd. Dit gebeurt in samenwerking tussen de Gemeente Smallingerland en Wetterskip Fryslân en wordt vastgelegd in het Gemeentelijk Waterplan. Het waterplan is geen verplicht plankader. Wat is het belang van waterbeleid en waterbeheer? Iedereen heeft wel wat met water. We kunnen in en rondom vijvers, vaarten, kanalen en meren recreëren door bijvoorbeeld schaatsen, vissen, varen, zwemmen en spelen. Water kan het woongenot ook behoorlijk vergroten. Water kunnen we ook gebruiken als drinkwater, huishoudelijk water of om onze planten water te geven. Water heeft echter ook een mindere kant die we gelukkig niet al te vaak zien. Als die mindere kant van water wordt getoond, dan is het ook goed mis. Dat hebben we recent nog gezien in delen van Nederland. In juni 2016 was het extreem nat. Een belangrijke oorzaak van de problemen was, naast de veranderende klimatologische omstandigheden, de grote hoeveelheid verharding waardoor het regenwater te snel werd afgevoerd. Door de snelle afvoer kon de riolering al het regenwater niet bergen en kwam het water op straat en in huizen te staan. Dergelijke gebeurtenissen maken duidelijk dat er goed moet worden nagedacht over het waterbeheer. Het waterbeheer in Smallingerland kan middels de metafoor van een brug worden beschreven. Een brug verbindt de verschillende kanten van het water. Dat is de kern van het nieuwe Gemeentelijk Waterplan 2017-2020. De verschillende beleidsterreinen moeten samenkomen in het waterplan. Daarnaast geeft een brug uitzicht over het water en daarmee een overzicht van wat er speelt. Onderzoek en overleg zijn belangrijk om een goed zicht op het water te houden. Een brug heeft pijlers als fundament. Zo is het ook met goed watermanagement en het waterplan. Het gaat om de fundamenten, de juiste bouwstenen. Een fundering met meerdere pijlers verdient de voorkeur vanuit de integraliteit. Hoe meer pijlers het waterplan ondersteunen, hoe groter het draagvlak en hoe breder de scope van het waterplan. 3 Gemeentelijk Waterplan Smallingerland 2017-2020 De pijlers van het waterplan zijn: leefbaarheid, beleving, ecologie en voorlichting. Binnen het thema Leefbaarheid worden te natte tuinen en parken voorkomen waarbij veiligheid tegen hoog water van groot belang is. We willen zo lang mogelijk van onze leefomgeving genieten. We zien graag water met een goede uitstraling die past bij de omgeving. Water willen we zo lang mogelijk vasthouden op de plek waar het regenwater valt (zie bijlage 2: Watersysteembeschrijving). Projecten uit de vorige waterplannen die goed aansluiten bij de pijler leefbaarheid zijn o.a. de grondwateroverlastaanpak (naast drainage, grondverbetering ook de aanleg van vijvers bij de Gauke Boelensstraat en Jansoniusplein), de wijkgerichte waterplannen (Drait, Folgeren, Venen, Drachtstercompagnie), het baggerplan 2011-2020, de aanleg van de wateras en de nieuwe vijvers in de Bouwen, het vervangen van verharding door groen en het loskoppelen van een aantal sloten van de riolering. 4 Gemeentelijk Waterplan Smallingerland 2017-2020 Aanleg nieuwe vijver in het kader van het Waterplan Folgeren Vervangen van verharding door groenvakken op het Kyriat Onoplein Ecologie gaat over de planten en dieren in onze leefomgeving. Binnen deze pijler is aandacht voor de waterkwaliteit, het waterleven en een groene omgeving. Ecologie is ook nauw verbonden met de pijlers leefbaarheid en beleving. Het Groen- en waterplan de Wiken, 5 Gemeentelijk Waterplan Smallingerland 2017-2020 de aanleg van natuurvriendelijke oevers, de aanpak van de ecologische zone in de Drait en de aanleg vegetatiedaken zijn projecten die aansluiten bij de pijler ecologie. Natuurvriendelijke oevers langs de Burmanialaan in Drachten Een sedumdak (vegetatiedak) op een gedeelte van het gemeentehuis 6 Gemeentelijk Waterplan Smallingerland 2017-2020 Beleving van het mooie water in Smallingerland is van groot belang. Zo zijn een hengeltje uitgooien, met de boot varen of met water spelen populair. Projecten uit het waterplan die de beleving van water vergroten, zijn de aanleg van de waterspeelvoorziening in het Drachtster centrum, de aanleg vissteigers en de aanleg waterspelen in Folgeren. Spelen bij het water in de Folgeren Naast natuurvriendelijke oevers is ook een vlonder aangelegd in de Wiken. 7 Gemeentelijk Waterplan Smallingerland 2017-2020 Voorlichting is nodig om een brug te kunnen slaan naar de toekomst. Goed waterbeheer is nodig voor nu en vooral ook voor toekomstige generaties. Niet alleen de uitgevoerde projecten zijn van belang, maar ook hoe bewoners en toekomstige bewoners (schoolkinderen) omgaan met water. Door goede voorlichting te geven over bijvoorbeeld het gebruik van natuurvriendelijke onkruidbestrijding en de omgang met riool-, regen-, drink,- en oppervlaktewater kan veel worden bereikt. Acties uit het vorige waterplan die hier goed bij aansluiten, zijn de regentonactie (zie foto hieronder), de waterkalender en de waterlessen met bijbehorende sponsoracties op basisscholen. De regentonacties waren een groot succes: 1.700 tonnen in 2008 en 1.300 tonnen in 2013! Al deze projecten binnen de verschillende gemeentelijke waterplannen hebben bijgedragen aan een gezond, veilig en beleefbaar watersysteem. Er zijn ook andere ontwikkelingen in gang gezet of uitgevoerd waarbij de streefbeelden van de watervisie een belangrijke rol hebben gespeeld: Gebiedsontwikkeling rondom Oudega; Waterfrontvisie Drachten; Nieuwbouw in Boornbergum, De Tike, Houtigehage en Drachten (Vrijburgh en Suyderwijk); Bedrijvenparken Noorderhogeweg en A7-Noord; Peinder Mieden bij Opeinde; Dorpsvernieuwingen Boornbergum en Rottevalle; Ecoduiker bij Nijtap; Leijen (waterspeelvoorzieningen en wandelroute); Vegetatiedaken op het tienercentrum in het Slingepark en op het verlaagde en goed zichtbare middengedeelte van het multifunctioneel centrum in de Bouwen; Herstructureringen de Bouwen en Noordoost; Meer aandacht voor ecologie bij baggeren en hekkelen; Baggeren van watergangen in combinatie met de aanleg van natuurvriendelijke oevers. 8 Gemeentelijk Waterplan Smallingerland 2017-2020 Daarnaast is er in de periode 1998 tot 2016 92 ha verhard oppervlak afgekoppeld. Op deze plekken is het regenwater gescheiden van het afvalwater. In de oorspronkelijke situatie was dit verhard oppervlak aangesloten op de gemengde riolering. Voordelen van afkoppeling zijn een betere waterkwaliteit van het oppervlaktewater, minder pompuren van de rioolgemalen en een efficiëntere rioolwaterzuivering. Doelstelling Het waterplan is in 2016 en 2017 opgesteld en in de winterperiode 2016-2017 bestuurlijk vastgesteld door de besturen van de gemeente en het waterschap. De doelstellingen van het waterplan zijn: Het vastleggen van een nieuwe watervisie en daarbij behorende streefbeelden en doelstellingen; Vastleggen van nieuwe projecten en de daarvoor benodigde middelen om deze doelstellingen te bereiken; Ervoor zorgdragen dat de benodigde middelen worden afgewogen bij het Beleidsplan 2018-2021; Waterbeheer afstemmen op andere watergerelateerde plannen. Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt teruggeblikt op het vorige waterplan. Alle belangrijke aan het waterplan gerelateerde wetgeving en beleidsplannen worden in hoofdstuk 3 beschreven. In hoofdstuk 4 wordt de samenwerking binnen de projectgroep, de bewoners, wijkraden/dorpsbelangen en belangengroepen beschreven. Het hittestressonderzoek wordt beschreven in hoofdstuk 5. In hoofdstuk 6 wordt de grondwateranalyse beschreven. In hoofdstuk 7 wordt de nieuwe watervisie beschreven aan de hand van de streefbeelden en de ontwerprichtlijnen voor de inrichting van de openbare ruimte. Als naslagwerk wordt verwezen naar het rapport "Watersysteembeschrijving: achtergronddocument bij Smelne's Wetterwrâld, een gemeenschappelijke visie op het waterbeheer in Smallingerland" (Witteveen & Bos, juni 2005). Dit rapport heeft na afronding van het rapport "Gemeentelijk waterplan 2017-2020" nog steeds de status naslagwerk. Op basis van de grondwateranalyse, hittestresskaart en de watervisie wordt een nieuw maatregelenprogramma voorgesteld in hoofdstuk 8. 9 Gemeentelijk Waterplan Smallingerland 2017-2020 2. WATERPLAN 2007-2016: EEN TERUGBLIK In 2012 zijn de watervisie en het maatregelenprogramma in het kader van het Gemeentelijk Waterplan 2013-2016 vastgesteld. In 2007 is het eerste gemeentelijke waterplan vastgesteld. Hieronder worden in tabellen de afgeronde projecten