An Oeo^Rejne
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
an oeo^RejNe Tsfte Monthly Magazine of Jin Qomunn <§aidhealaeh Volume XVI. Oct., 1920, to Sept., 1921. inclusive. AN COMUNN GAIDHEALACH 114 West Campfeli. Street, Glasgow. ^ CONTENTS. GAELIC DEPARTMENT. PAGE Am Fear Deasachaidh— Adhartachadh agus Foghlum na Gaidhlig 85 Oraid a’ Chinn Suidhe, - - - 1 Am biodh oibrichean mora chum maith Am Foghar agus an t-Samhain, - 17 na Gaidhealtaohd, - - - - 117 An Geamhradh, - - - - - 33 Ardachadh na Gaidhlig agus na Sochair- A’ Bhliadhna Ur, - - - - 49 ean a gheibh sinn troimh eolas oirre, 162 Gaidheil agus Fearann, - - - 65 Blar Chairinnis, ----- 67 An t-Earrach, ----- 81 Ceilidh nan Gaidheal, - - ' - - 123 Croiteirean an la an diugh, - - 97 Cruinne Eolas: Alba, - - - 38, 77 Meuran a’ Chomuinn, - - - 113 Dealbh Chluich, - - - - 41, 53 Spiorad na h-aimsir a tha ann, - 129 Eoghann Mac an Toisich agus na Leas na Gaidhealtaohd, - - - 145 Cuimeinich, ----- 100 Saothair a’ Chomuinn Ghaidhealaich, 161 Fas Gniomhachais na Gaidhealtachd, - 148 Seachd Bliadhna ’n ama so, - - 177 Fear a’ Chbta Shlibistich liath-ghlais, - 25 A’ Bheurla Shasunnach mar a Ghnach- Latha Blar Shron Chlachain, - - - 84 aiehear i an Albainn mu Dheas, Mar a thainig a latha fhein air Maol 132, 175, 179 Innis, ------ 181 Bardachd. PAGE Alba, - 61 Feasgar 7sa Ghleann, 13 Failte do Bharraidh, 83 Tir nan Og, - 72 Bardachd agus Ceol. PAGE PAGE A’ Chailinn tha tamh mu Loch Eite, 121 Bodach na Gealaich, 58 A’ Chaora Cheann-fhionn, 93 Caisteal a’ Ghlinne, 154 An Gaidheal air leaba-bais, - 73 Dh’ fhalbh mo leannan fhein, - 104 3 ENGLISH DEPARTMENT. PAGE PAGE An Comunn (New Members) Highland Gathering at Thurso, - - 95 15, 32, 63, 95, 110, 127, U3, 157, 175, 191 ,, Home Industries, - - - 138 An Comunn (News) - - - - 46 „ Reconstruction, - - - 57 A People’s Music, ----- 47 „ Wealth in 13th Century, 79, 88 A Specific for the Gaelic Language, - 135 Kilt, The, ------ 139 Ancient Forests in the Highlands, - - 99 Land Settlement, 59 Annual Business Meeting, - - - 19 Leaving Certificate Examination, - 122, 136 April Classes at Inverness, - - - 155 Letter to the Editor, - - - - 15 Arbroath Gaelic Society, - - - 39 Lia Fail, The, ----- 138 Book of the Dean of Lismore, From the, Lochbroom Branch, - - - - 120 153, 168 Mon in Oban— Branch Keports, 30, 62, 78, 93, 109, 124 Twenty-fourth Mod, - - - - 3 Branches (New), ----- 45 Children’s Day, 3 Broadford Singing Classes, - - - 111 Official Opening, - - - - 4 Cadboll Stone, The, - - - - 135 President’s Address, - - - - 4 Ceilidh Semi-Jubilee, - - - - 125 Choral Contests, ----- 8 Celtic Temperament, Principal Mac- Grand Concert, - - - - 8 Alister, ------ 37 Prize List, 9 Colonel H. Burnley Campbell, - - 15 Music a la Mod, - - - - - 13 Coming Argyllshire Gathering, - - 91 A Judge’s Impression, - - - 14 Corrections, - - - - - 66, 180 Memorial, Miss Kate Fraser, - - 131 Etiquette of the Gael, - - - 147, 187 Mod Competition Song, - - - - 154 Ex-Provost MacFarlan, - - - 126 Notes and Comments, - - - 111, 126 Executive Council, 1920-21, - - - 21 Oban Mod Fund, ----- 47 „ „ Meetings, 51, 107, 141, 166 Propaganda Tour, - - - 91, 140 Fernaig MSS., From the, - - 75, 152 Racial Distinctions in Scotland, - - 75 Gaelic in London, - - - - -121 Reviews, - 15, 31, 46, 63, 127, 143, 153 „ Parting Songs, - - - - 105 Scottish Gael’s Bequests, - - - 78 ,, Poetry of Aird, - - - - 61 Scotland’s Physical Disabilities, - - 143 „ Society of Perth, - - - 35 Secretary’s Page, „ The Joy of, - - - - - 114 29, 40, 60, 74, 92, 108, 159, 171, 186 „ The Position of, - - - - 107 Some interesting associations of a Glasgow Mod Fund, pioneer Celtic Society, - 156, 173, 184 95, 110, 127, 143, 159, 175, 191 Songs of the Hebrides’, - - - - 46 Highland Character (Sir John L. Mac- Vacation Gaelic Classes, - - - 14 Lend), ------ 90 VOLUMES II., V., VI., VII., VIII., X., XI. to XVI. MAY BE HAD FROM THE SECRETARY of AN COMUNN, 114 West Campbell Street, GLASGOW. Vols. up to 11, - 3 -. ,, 12 to 16, - 4 -. Postage Extra. AN DEO-GREINE Leabhar XVI.] Mhios Deireannach an Fhogharaidh, 1920. [Earrann 1. ceumannan cho fad agus is urrainn mi, agus a CLAR-iNNSIDH. bhi a’ deanamh mo dhichill an Comunn Mor agus cliiiiteach so a’ stiuireadh le gliocas agus Twenty-FourthAm M6d. 1920 M6dOvaid of a’Chinn An Comunn Suidhe, Gaidhealach, - le eiid. Ach so cha ’n ’eil e ’nam chomas a The Children’s Day, dheanamh na’s lugha na bheir sibhse misneach The OfficialPresident’s Openinsr, Address, - - . - - agus cuideachadh dhomh agus gu’n ciim sibh The ChoralGrand Concert,Contests, taic ii mo ghairdeanan. Is ard, glbrmhor an The Prize List, rim airson an deach An Comunn a chuir air Music“ Feasgar a la sMod, a Ghleann, ’ . - - - chois agus am Mod Naiseanta a ghiiilan air TheA Judge’s Vacation Impressions, Gaelic Classes, - - - - aghaidh o bhliadhna gu bliadhna. A’ Ghaidh- The Late Colonel H. Burnley Campbell, 15 lig, ar canain mhathaireil, sean chanain Alba, a LetterKeview, to the F.ditor, 15 chumail beo air Gaidhealtachd agus air Galld- An Comunn Gaidhealach—New Members, achd, bratach na Gaidhlige a chumail a’ snamh anns a’ ghaoith. So dileab mhor a thainig a AM MOD, 1920. nuas o ar n-aithrichean. Nach mor am baud, nach ole an airidh, gu’m bitheamaid a’ deanamh ORAID A’ CHINN SUIDHE. dearmaid air an dileab so; gu’m bitheamaid mar a tha. tuilleadh ’sa choir de Ghaidheil a’ Labhair Ceann Suidhe a’ Chomuinn Ghaidh- deanamh, a’ cur an suarachas an ionmhais so ealaich, an t-Urr. Seoras U. MacAoidh, agus a’ reic an coir-bhreith. Nar leigeadh Dia ministeir Chillfhinn, mar a leanas, aig Mod an gu’n lean ar luchd-diithcha anns a’ cheum so. Obain. Bha cruinneachadh mor an lathair. Gu dearbh fhein is aim a ghuidheas sinn gu’m A mhnathan-uaisle agus a dhaoine-uaisle—-Is bi tuilleadh agus tuilleadh meas aca air an beag nach ’eil mi air mo naireachadh leis an canain, gu’m hi iad a.’ cumail taobh rithe, gu’m onoir mhdir a chuireadh orm leis a’ Chomunn bi iad a’ nochdadh baigh agus graidh di, gu’m Ghaidhealach. Chuir sibhse anns a’ chathair bi iad aig gach am agus aims gach aite a’ mi. Tha mi air m’ ardachadh gu bhi air bhur deanamh an dichill chum a’ bhi a’ cuideachadh ceann—Ceann Suidhe a’ Chomuinn. Is gann leis a’ Chomunn Ghaidhealach ann a bhi a’ is urrai linear onoir is mo na sin a bhuileachadh cumail suas na Gaidhlige agus eblas oirre a air Gaidheal sam bith air an la an diugh. An chur am meud. uair a smuainicheas mi orra-san a thainig romham anns an dreuchd so is gann is urrainn Cha ’n e uair no dha a chuala sinn na domh mo cheann a thogail, mo bheul fhosgladh, briathran “ measail aig islibh agus uaislibh.” no mo bhriathran a liubhairt—Ceannardan Tha mi an dbcha.s nach ’eil an la fad as anns comasach, foghainteach, dealasach, deas- am bi eblas air a‘ Ghaidhlig aig a h-uile Tigh- chainnteach, mar a bha Ban-Tigheama Orm- earna fearainn anns a’ Ghaidhealtachd, diiican adail, an t-Ollamh MacAoidh, Inbhirnis, agus is ban-diiican, morairean, cinn-chinnidh, agus Calum MacLeoid, Glaschu. mar sin sios. Nach bu ghasda na’m b’urrainn .* * * maithean is mithean, daoine de gach inbhe, ard Is eiginn domhsa a bhi ’leantuinn ’nan is iosal, conaltradh a dheanamh agus seanachas 2 AN DEO-GREINE. a chumail ri cheile ann an teanga mhilis, milis agus grinn a’ taisbeanadh. Tha cuid ’nan bhlasda an aithrichean. Nach biodh e chum aineolas a’ cumail a mach gur ann a tha a’ maith na duthcha, chum leas an t-sluaigh air Ghaidhlig a’ cumail air ais na beurla, gu bheil fad. Bhiodh barrachd daimh is cairdeis is i ’na ceap-tuislidh, gu bheil i toirt droch bhlas, adhartais an lorg sin. ma ’s fior, do ’n bheurla, gu’m biodh e mbran na b’ fhasa a’ bheurla ionnsachadh ’san sgoil mur Ar learn gu faic mi sealladh fa mo chomhair biodh a’ Ghaidhlig ’ga cur an cleachdadh idir. air na dh’ fhaodas tachairt. A’ Ghaidhlig a’ Tha iad ag radh gu bheil parantan ann an cuid faotuinn a h-aite fein anns a’ pharlamaid, aims de na h-eileanan a tha ’sa bharail sin. Dh’ an ard-sheanadh, ’san Oil-thigh, ’sna h-Ard- fhaoidte gu bheil parantan ’san Oban ’sa cheart sgoileaji, ’sna sgoilean coitchionn, an luchairt bharail! Tha fhios againne gu bheil barrachd an righ, an caisteal a’ mhoraire, an tigh mor an cumhachd agus comais aig neach aig a bheil da uachdarain no an duine bheartaich, an sebmar chanain. Ma gheibh a’ Ghaidhlig ceartas, ma cnuasachd a’ mhinisteir no an fhoghlumaiche, gheibh an leanabh Gaidhealach cothrom na anns a chuirm-chiiiil, anns an t-sebmar- Feinne, ma bhios a’ Ghaidhlig air a’ teagasg an ghnothuich, ann an gnothuichean follaiseach toiseach mar bu choir dhi bhi, ma bhios a’ agus ann an aoradh an Tighearna. Cha ’n ’eil bheurla air a teagasg tre ’n Ghaidhlig bithidh cainnt fo’n ghrein as freagarraiche agus as an leanabh an da chuid comasach air a’ chanain druightiche na a’ Ghaidhlig airson aoradh a mhathaireil a leughadh agus a sgr-iobhadh agus dheanamh do Dhia, airson smuaintean ard a a litreachas ionnsachadh agus a mhealtuinn, chuir an ceill a thaobh diadhachd no a thaobh agus comasach air a’ bheurla a leughadh gu fheartan Dhe, airson faireachduinnean domhain fileanta agus a tuigsinn gu pongail agus a a’ chridhe a leigeil ris ann am briathraibh, agus bruidhinn le snas. cradh goirt an anma ann an cionta a thaisbean- * * * adh, no creidimh, dbchas, gradh laiste a’ Ann an co-dhunadh, ma tha neach ’sam bith nochdadh. ann ah so an diugh caoin-shuarach, no eadhoin * * * meagh-bhlath, a thoibh aobhar na Gaidhlige no Tha a’ Ghaidhlig airidh air gach urram agus a’ ghluasaid Ghaidhealaich, biodh e air a onoir. Tha cuid ’nan aineolas ’sa bheachd gu bhrosnuchadh chum tuilleadh durachd agus bheil i borb, neo-shnasmhor, neo-mhin, neo- dichioll.