Kosova'da Matüridilik
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
T.C. ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TEMEL İSLÂM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI KELÂM BİLİM DALI KOSOVA’DA MATÜRİDİLİK SHERİF AHMETİ ÖRNEĞİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Behar FEJZA BURSA 2018 T.C. ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TEMEL İSLÂM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI KELÂM BİLİM DALI KOSOVA’DA MATÜRİDİLİK SHERİF AHMETİ ÖRNEĞİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Behar FEJZA Danışman: Prof. Dr. Ahmet Saim KILAVUZ BURSA 2018 ÖZET Yazar : Behar FEJZA Üniversite : Uludağ Üniversitesi Enstitü : Sosyal Bilimler Enstitüsü Anablim Dalı : Temel İslâm Blimleri Bilim Dalı : Kelâm Tezin Sayfası : x +95 Mezuniyet Tarihi : / /2018 Tez Danışmanı : Prof. Dr. Ahmet Saim KILAVUZ Kosova’da Matüridilik Sherif Ahmeti Örneği Bu çalışmada ‘’Kosova’da Matüridilik Sherif Ahmeti Örneği’’ konusu ele alınıp incelenmeye çalışılmıştır. Çalışma giriş, iki bölümden ve sonuçtan oluşmaktadır. Girişte çalışmanın önemi, kullanılan yöntem ve amaçları belirtilmiştir. Birinci bölümde Arnavut halkının eski çağlardan günümüze kadarki tarihi ana hatlarıyla anlatılmaya çalışılmıştır. Ayrıca bu bölümde Kosova tarihi, coğrafya ile Sherif Ahmeti’nin yaşadığı bölge ve dönem gibi konulara yer verilmiştir. İkinci bölümde ise Kosova’da 20. yüzyılda yaşamış olan Sherif Ahmeti’nin itikadî görüşlerine yer verilmiştir. Yapılan incelemelerin sonunda yukarıda zikredilen müellifin ortaya koyduğu eseriyle ve sarf ettiği mücadelesiyle Kosova müslüman halkına din, kültür ve medeniyet adına büyük hizmetlerde bulunduğu tesbiti yapılmıştır. v ABSTRACT Name/Surname : Behar FEJZA University : Uludağ University İnstitution : Social Sciences İnstitution Science Fellow : Basic İslamic Sciences Degree Awarded : M. A. Page Number : x +95 Degree Date : / /2018 Supervisor : Prof. PhD. Ahmet Saim KILAVUZ The topic is Maturidism in Kosova, the example of Sherif Ahmet. The theme consists of the entrance, the two parts and the end. The entrance of the topic it is aabout the importance, th method and subject’s purpose. İn the fisrt part is treated the history of the Albanian people from ancient time tu nowdays, then the geography of Kosovo and the time and region that lived Sherif Ahmeti. Than in the second part are treated the opinions about Sherif Ahmeti’s faith (belief). After all the research think that with his actions the author has affected a lot in Kosovo in cultural and regligional aspect and for the civilization. vi ÖNSÖZ Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla Kalemle öğreten, insana bilmediklerini belleten ve elçisi Nebiyy-i Mükerrem Efendimiz Hz. Muhammed’i sallellâhu aleyhi ve sellem bizlere gönderen Allah Teâlâ’ya hamd olsun. Rabbim, ashabından, onlara hakkıyla tabi olanlardan, onların yolu üzere yürüyerek bilen, öğreten ve öğrenenlerden razı olsun. Din özgürlüğün timsalidir. İslam alimleri tarafından dinle ilgili olarak yapılan tanımlarda dinin benimsenmesi konusunda insanın irade ve tercihine büyük önem verildiği görülmektedir. Din bir gönül işi olduğuna göre herhangi bir inancı zor kullanarak kişinin gönlüne yerleştirmek fiilen mümkün değildir. Sherif Ahmeti hakkında doğru değerlendirmelerde bulunabilmemiz için onun yaşadığı dönemi, hayat hikayesini, şahsiyetini, hocalarını ve yazdığı eserlerini inceledik. Müellif bir yanda dini öğrenmeye ve öğretmeye çalışırken aynı zamanda da arnavut dilini ve kültürünü yaşatmak gayesindeydi. Özellikle de dilimize sahip çıkmanın hepimizin boynumuzun borcu olduğunu fiilen göstermişti. Tez iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Sherif Ahmeti’nin yaşadığı dönem, dini ve kültürel çevre, Kosova ceğrafyası, Kosova tarihi, Arnavut topraklarının islamlaşma süreci, müellifin ilmi kişiliği, eserler, Kosova’da matüridilik ve selefilik, Kosova’da matüridiliği devam ettiren isimler ve eserler gibi konulara yer verilmiştir. İkinci bölüm ise iman esasları kelâm sistematiğine uygun olarak, ilâhiyyat, nübüvvât ve sem’iyyât diye üçe ayrılarak incelenmiştir. Öncelikle bu çalışmayi bitirmeyi nasip eden Cenâb-ı Hakk’a hamdü senalar olsun. Çalışma boyunca bilgi ve tecrübelerini paylaşan, yardımlarını hiçbir şekilde esirgemeyen çok değerli danışmanım Prof. Dr. A. Saim KILAVUZ’a şükranlarımı arz etmeyi boynumun borcu olarak bilirim. Ders ve yüksek lisans tezi döneminde bilgi ve tecrübelerinden istifade ettiğim diğer bütün hocalarıma da teşekkür ederim. vii İÇİNDEKİLER TEZ ONAY SAYFASI .................................................................................................... ii YEMİN METNİ ............................................................................................................. iii YÜKSEK LİSANS İNTİHL YAZILIM RAPORU ..................................................... iv ÖZET ............................................................................................................................... v ABSTRACT .................................................................................................................... vi ÖNSÖZ .......................................................................................................................... vii İÇİNDEKİLER ............................................................................................................ viii GİRİŞ ............................................................................................................................... 1 BİRİNCİ BÖLÜM SHERİF AHMETİ YAŞADIĞI DÖNEM, DİNİ VE KÜLTÜREL ÇEVRE A. KOSOVA COĞRAFYASI ....................................................................................... 2 B. KOSOVA TARİHİ ................................................................................................... 3 C. ARNAVUT TOPRAKLARININ İSLAMLAŞMA SÜRECİ .................................. 4 D. SHERİF AHMETİ’NİN YAŞADIĞI BÖLGE VE DÖNEM .................................. 4 1. Yaşadığı Bölge ...................................................................................................... 5 2. Siyasi Durum ......................................................................................................... 5 3. Sosyal Durum ........................................................................................................ 6 4. İlmi Durum ............................................................................................................ 6 5. Hayatı .................................................................................................................... 7 6. Görevleri ................................................................................................................ 7 7. Vefatı ..................................................................................................................... 7 E. İLMİ KİŞİLİĞİ ......................................................................................................... 8 1. Kelam İlmine Genel Bir Bakış .............................................................................. 8 2. Tasavvufa Bakışı ................................................................................................... 8 F. ESERLERİ ................................................................................................................ 9 G. ÇALIŞMALARI ..................................................................................................... 10 1. Buletin’de yayınlanmış olan konular: ................................................................. 10 2. Takvim’de yayınlanmış olan konular: ................................................................. 11 3. Edukata İslame dergisinde yayınlanmış olan konular ......................................... 12 4. Dituria İslame ...................................................................................................... 15 1. Tefsiri ............................................................................................................... 16 viii 2. Kelam .................................................................................................................. 17 H. KOSOVA’DA MATÜRİDİLİK VE SELEFİLİK ................................................. 17 I. KOSOVA’DA MATÜRİDİLİĞİ DEVAM ETTİREN ÖNEMLİ İSİMLER .......... 18 İKİNCİ BÖLÜM SHERİF AHMETİ’NİN İTİKADÎ GÖRÜŞLERİ A. İLAHİYYAT BAHİSLERİ .................................................................................... 21 1. İmanın Tarifi, Kapsamı Ve İlgili Konular ........................................................... 21 a. İman ve İslam Münasebeti ............................................................................... 23 b. İmanda İstisna .................................................................................................. 24 2. Bilgi Edinme Yolları ........................................................................................... 28 a. Sağlam duyular ................................................................................................ 28 b.Akıl ................................................................................................................... 29 c. Haberler ............................................................................................................ 29 3. Allah’ın Varlığının Delilleri ................................................................................ 31 a. Fıtrat Delili ....................................................................................................... 31 b. Hudus Delili ..................................................................................................... 32 c. İbda, İllet-i Ğaiyye ve Nizam Delilleri ............................................................ 32 4. Allah’ın İsimleri .................................................................................................