2019 sierpień/ wrzesień

NOWE TRASY, MILIONY PASAŻERÓW SUKCES KOLEI NA POMORZU SIERPIEŃ W NUMERZE TRANSPORT SIERPIEŃ 2 WRZESIEŃ //2019 WRZESIEŃ //2019 3

4 Nowe trasy, miliony 12 Zginęli, bo byli pasażerów. Sukces Polakami kolei na Pomorzu Pomorzanie jeżdżą Fot. pomorskie.eu Fot. 6 Jakie zawody pociągami najwięcej w kraju powstaną w przyszłości? Robotowi też przyda się terapeuta

Aleksander Olszak

Kolejny rok z rzędu województwo

pomorskie jest tym regionem, pomorskie.eu Fot. w którym statystyczny mieszkaniec najczęściej korzysta 10 Kobiety z muralu. z kolejowych przewozów Bohaterki pasażerskich. Średnio Pomorzanie „Solidarności” jeżdżą trzy razy częściej niż znów razem statystyczny Polak. Nasz Kociewiacy 14 region jest jedynym, który KFP Fot. zapraszają może się pochwalić wzrostem na Plachandry o roku wyliczeniem Średni wskaźnik dla całej pasażerów w województwie składów Impuls. Część prowadzone przez zarząd- ponad 2 mln pasażerów, więc inwestycje w elektryfi- wykorzystania kolei w 2018 roku. wskaźnika zajmu- Polski to 7,9. pomorskim. Z wyliczeń wy- z nich już od grudnia 2018 ców infrastruktury, takie jak, rok później było ich już kację będziemy prowadzić je się Urząd Trans- – Prawie 25 podróży nika, że udział przewozów r. wozi pasażerów pomiędzy np. przygotowanie doku- ponad 3 mln. W kwietniu wspólnie, zarówno na odcin- portu Kolejowego. pociągiem w ciągu roku to regionalnych i aglomeracyj- Słupskiem a Elblągiem – do- mentacji projektowej i stu- tego roku linią przejechał ku zarządzanym przez nas, Pozyskuje on dane bardzo wysoki wynik rów- nych to znacząca większość – daje marszałek. diów wykonalności. 10-milionowy pasażer. jak i przez PLK – dodaje. Cod wszystkich przewoźników nież w skali europejskiej. 93 proc. Natomiast 7 proc. Ze środków Regionalne- Elektryczne składy po- MARSZAŁEK WOJEWÓDZTWA SEJMIK WOJEWÓDZTWA Marek Sterlingow Wersja elektroniczna magazynu kolejowych w kraju. Pomorzanie podróżują to przewozy dalekobieżne. go Programu Operacyjnego Sukces Pomorskiej Konkretne plany winny pojechać przez Ka- POMORSKIEGO POMORSKIEGO redaktor naczelny dostępna na stronie internetowej: Mieczysław Struk Przewodniczący: Jan Kleinszmidt [email protected] www.pomorskie.eu koleją chętniej niż Szwe- Województwa Pomorskiego Kolei Metropolitalnej na przyszłość szuby w 2023 roku. Wraz tel. 58 32-68-500, tel. 58 32 68 736 dzi, Francuzi czy Węgrzy, finansowana jest moderni- Kolejowa rewolucja na Samorząd województwa z elektryfikacją linii PKM e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] Michał Piotrowski Artykuły można powielać Kolejowe Pomorze Modernizacje rzecznik prasowy UMWP i dostarczać innym zainteresowanym Z danych UTK wynika, a prawie tak samo często, torów i nowy tabor zacja linii kolejowych. Prace Pomorzu nie miałaby szans nie zamierza poprzestać na i 201 powstanie też nowy ZARZĄD WOJEWÓDZTWA SKARBNIK WOJEWÓDZTWA [email protected] organizacjom z podaniem źródła. że statystyczny Pomorzanin jak Brytyjczycy – cieszy się Samorząd wojewódz- prowadzone są na szlaku powodzenia, gdyby nie pro- samym wybudowaniu linii ciąg komunikacyjny. To POMORSKIEGO POMORSKIEGO Wiesław Byczkowski Henryk Halmann Katarzyna Piotrowska Redakcja zastrzega sobie prawo jechał w ubiegłym roku po- Mieczysław Struk, marszałek twa pomorskiego już dawno z Malborka do Kwidzy- jekt Pomorskiej Kolei Me- Pomorskiej Kolei Metropo- tak zwany bajpas kartuski, tel. 58 32 68 520 tel. 58 32 68 576 szefowa redakcji serwisu skracania i adiustacji tekstów e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] www.pomorskie.eu oraz zmiany ich tytułów. ciągiem 24,8 razy. Tak zwany województwa pomorskiego. postawił na kolej. – Konse- na i granicy województwa tropolitalnej. – Okazało się litalnej. – Choć kursują nią czyli linia kolejowa z gdań- [email protected] „wskaźnik wykorzystania Wszyscy przewoźnicy kolejo- kwentnie realizujemy wizję oraz na linii łączącej Ustkę że linia PKM nie tylko spo- pociągi spalinowe, to linia skich Kokoszek przez Starą Ryszard Świlski SEKRETARZ WOJEWÓDZTWA UMWP: Prasowe REDAKCJA/Biuro tel. 58 32 68 536, 58 32 68 539 ul. Okopowa 21/27, 80-810 Gdańsk ul. Okopowa tel. 58 32 68 516 – DYREKTOR GENERALNY UMWP Michał Szczupaczyński e-mail: [email protected] kolei” to średnia liczba prze- wi w województwie pomor- Pomorza, jako regionu pro- ze Słupskiem i Miastkiem. wodowała znaczny wzrost od początku była planowana Piłę do Glincza. Dzięki niej e-mail: [email protected] Sławomir Kosakowski dyrektor Kancelarii Marszałka jazdów, jaką w danym roku skim przewieźli 57,6 mln -kolejowego. Te miliony pa- Wszędzie tam remontowane liczby pasażerów, ale stała do elektryfikacji. Brak elek- podczas modernizacji linii tel. 58 32 68 512 Województwa Pomorskiego Krzysztof Ignatowicz IGNI DESIGN Agnieszka Kapała-Sokalska e-mail: [email protected] [email protected] oprawa graficzna wykonuje mieszkaniec da- pasażerów. sażerów, którzy korzystają są perony i mosty. Powstają się generatorem wielkich tryfikacji linii 201 z Gdyni 201 pociągi do Kartuz będą tel. 58 32 68 508 [email protected] nego województwa. Na tle Najwięcej pasażerów z pociągów, są najlepszym nowe przystanki. – Dzięki zmian nie tylko w metropo- do Kościerzyny powodował, mogły kursować. Co ważne, e-mail: [email protected] reszty kraju wynik Pomorza przewija się na dworcach potwierdzeniem dobrze ob- modernizacji torów i sys- lii trójmiejskiej, ale w całym że sieć trakcyjna kończyłaby to nie będzie tylko tymczaso- Józef Sarnowski jest bardzo wysoki. Drugie w Gdańsku (33 proc. użyt- ranego kursu – mówi Mie- temów sterowania ruchem regionie Kaszub – zaznacza się ślepo. Plan elektryfikacji wa trasa objazdowa. Stanie URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO WOJEWÓDZTWA URZĄD MARSZAŁKOWSKI tel. 58 32 68 504 e-mail: [email protected] miejsce w zestawieniu osią- kowników kolei), Gdyni (23 czysław Struk. Kolejowe pociągi pojadą szybciej. wicemarszałek Ryszard linii PKM trzeba było odło- się ona stałym elementem gnęło województwo mazo- proc.), Sopocie (9 proc.), inwestycje prowadzone są Osiągną nawet 100 km/h – Świlski. żyć na później – informuje pomorskiej sieci kolejowej. wieckie ze wskaźnikiem 18,2. Wejherowie (6 proc.) i w dwutorowo. – Kupujemy podkreśla Struk. Samorząd W pierwszym pełnym wicemarszałek Świlski. A w przyszłości może posłu- Trzeci jest Dolny Śląsk (9,4) Rumi (6 proc.). Pozostałe nowy tabor. To dziewięć województwa wspiera też roku funkcjonowania linii – Obecnie PKP PLK żyć np. pociągom jadącym a czwarta Wielkopolska (8,4). stacje to łącznie 25 proc. komfortowych elektrycznych finansowo inne inwestycje (2016) pociągi przewiozły przygotowuje taki projekt, z Sierakowic do Trójmiasta. SIERPIEŃ WYWIAD TRANSPORT SIERPIEŃ 4 WRZESIEŃ //2019 WRZESIEŃ //2019 5

Nowe trasy, miliony pasażerów. Port Gdańsk znów z rekordem przeładunków. Sukces kolei na Pomorzu Pomogły kłopoty Rosji

Ile osób na Pomorzu Kolejna sprawa to rozkład podróżnych. Wiosną 2019 r. Jakie prace, wspierane korzysta z kolei? jazdy. Przypomnę tylko jak na stacji Gdańsk Strzyża po- przez samorząd są aktual- – Z naszych danych wy- w 2016 roku skierowali- witaliśmy 10-milionowego nie prowadzone na kolei? nika, że wszyscy przewoźnicy śmy pociągi z Kościerzyny pasażera. To wszystko poka- – Ze środków Regionalne- na Pomorzu, a jest ich czte- do Gdyni linią PKM przez zuje jaką wielką rewolucją go Programu Operacyjnego Aleksander Olszak rech, przewieźli w 2018 roku Gdańsk . To połą- i impulsem okazała się PKM. Województwa Pomorskie- ponad 57 mln pasażerów. czenie praktycznie od razu Ale impuls nie dotyczył tylko go dofinansowaliśmy dwie okazało się sukcesem. Uru- pasażerów. PKM okazała się inwestycje. Pierwsza to mo- rozmawia z To dużo w porównaniu do chamiamy też połączenia prawdziwym generatorem dernizacja linii 207 z Mal- Ryszardem Świlskim, reszty Polski? sezonowe, jak np. z Chojnic zmian w całym regionie. borka do Grudziądza. Drugą wicemarszałkiem województwa – Tak. Z tych danych wy- przez Czersk do Kościerzy- Tylko w Gdańsku na terenach jest rewitalizacja linii 405 od pomorskiego, który w zarządzie

nika, że przeciętny miesz- ny. W ramach możliwości przy PKM może zamieszkać Ustki przez Słupsk do Miast- KFP Fot. województwa odpowiada za kolej. kaniec regionu korzysta staramy się również reali- 40 tys. osób. Powstają też ka. Na obu liniach kładzione z pociągów aż 24,8 razy zować wnioski pasażerów. nowe tereny inwestycyjne. są nowe tory i remontowane w roku. I to jest najlepszy Tak było np. wiosną 2019 r. Są węzły integracyjne. mosty. Dzięki temu pociągi po- W pierwszym półroczu 2019 roku przeładowano w Gdańsku 27,3 mln ton towarów, wynik w kraju. Jeździmy po- kiedy uruchomiliśmy dodat- jadą nawet z prędkością 100 ciągami częściej niż miesz- kowe pociągi w szczycie ko- Pomorska Kolei km/h. Powstają też dodatko- czyli o ponad 2 mln więcej rok temu. Na lepszy wynik wpływ miało wstrzymanie kańcy Mazowsza (18,2) czy munikacyjnym z Tczewa do Metropolitalna będzie się we przystanki jak na przykład dostaw ropy przez rosyjski rurociąg „Przyjaźń”. Dolnego Śląska (9,4). Naj- Trójmiasta. dalej rozwijana? w Słupsku przy terenach strefy więcej pasażerów korzysta – Nastąpi elektryfikacja ekonomicznej czy w Ustce przy ze stacji Gdańsk Główny. Budowa Pomorskiej Kolei linii. Po drugie powstanie osiedlu. Ale ze środków RPO Sytuacja z rurociągiem pokazała pozycję, ale na Bałtyku ma jesz- Ale rośnie znaczenie stacji Metropolitalnej też się nowy przystanek – Gdańsk WP wspieramy również przy- jednak, że potrzebujemy jeszcze cze o co walczyć. W klasyfikacji Gdańsk Wrzeszcz, która opłaciła? To największa Firoga, z którego skorzystają gotowanie dokumentacji dla więcej naftowych pirsów i zwięk- największych portów w ostatnich wiąże ze sobą linię PKM samorządowa inwestycja pracownicy tzw. Gdańskiej innych inwestycji kolejowych. szenia możliwości przeładunków latach wyprzedził m.in. szwedz- Pociągami na Pomorzu oraz połączenia regionalne w historii. Doliny Krzemowej. To mniej widoczne dla pasa- paliw – mówił Greinke. – Plany roz- ki Goeteborg i litewską Kłajpe- i dalekobieżne. Co ciekawe, – Teraz, po prawie czte- żerów inwestycje, ale równie Aleksandra Chalińska wojowe innych części portu dopa- dę i obecnie znajduje się tuż za jeździ coraz więcej osób. okazuje się, że Pomorzanie rech latach z czystym sumie- Po co nam bajpas ważne. PKP PLK S.A. opraco- sujemy więc tak, żeby nie blokować podium. częściej wybierają kolej niż niem powiem, że tak. Kiedy kartuski? Czy jest on wuje projekt rozwoju kolei do ewentualnej możliwości rozbudowy Na czele są porty rosyjskie: Tory są modernizowane, mieszkańcy Szwecji, Fran- zaczynaliśmy prace nad niezbędny? północnych dzielnic Gdyni czy rezes Portu Gdańsk, Łukasz Naftoportu. Primorsk, Sankt Petersburg i naj- powstają też nowe cji czy Węgier, a to kraje, odbudową połączenia Trój- – Podczas modernizacji rewitalizacji odcinka Greinke: – Rekord udało nam Ogółem wzrost przeładunku większy Ust-Ługa. Dystans dzie- gdzie sieć kolejowa jest dużo miasta z Kartuzami wszyscy Magistrali Węglowej z Gdyni – Sierakowice. Psię pobić mimo prowadzonych paliw wyniósł niemal 2 mln ton, lący Gdańsk od Primorska, czy przystanki, przybywa gęstsza. A tylko minimalnie mówili, że to nie może się do Kościerzyny nie będzie na szeroką skalę inwestycji, czyli po- z 8,3 mln w pierwszym półroczu ub. nawet Sankt Petersburga, jest jed- rzadziej podróżują pocią- udać. Że budowa linii ko- możliwości przejazdu odcinka Kiedy podróżni będą mogli głębiania toru wodnego i remontu roku do 10,1 mln w obecnym. Duży nak niewielki: Primorsk w pierw- pasażerów. Pomorzanie giem niż Brytyjczycy. To lejowych to zadanie, które Rębiechowo-Glincz. Ozna- skorzystać ze wspólnego nabrzeży – mówi prezes. wzrost zanotowały także przeładun- szym półroczu przeładował 29,8 częściej wybierają najlepiej pokazuje rewolucję samorząd przerośnie. Ale cza to, ze pociągi do Kartuz biletu? Do lepszego wyniku w pierw- ki drobnicowe (głównie kontenero- mln ton, a drugi z wymienio- w pomorskim transporcie. teraz, czy tysiące pasażerów musiałoby zostać czasowo za- – Pierwsze testy FALI, bo szym półroczu przyczynił się we) – z 10,9 mln ton do 11,4 mln. nych 30,1 mln ton (Ust-Ługa aż kolej niż mieszkańcy codziennie korzystających wieszone. Stąd pomysł wy- tak będzie nazywać się tzw. znacznie gdański Naftoport. Ilość Węgiel, trzecia dominująca grupa 54,3 mln). Skąd taki sukces? z pociągów do Kościerzyny konania trasy objazdowej. wspólny bilet już trwają. Do- przeładowywanych tam paliw ładunkowa w Gdańsku, osiągnął Plany rozwojowe Portu Gdańsk Szwecji, Francji czy – To potwierdzenie do- i Kartuz może się mylić? Po wybudowaniu ok. 1.7 km staliśmy 90 mln zł. z fundu- znacznie wzrosła, gdy w ropie w tym półroczu niemal 3,5 mln ton zakładają, że dynamika przeładun- Węgier. W 2020 roku brej polityki, jaką realizu- torów pomiędzy stacją PKM szy unijnych na cały system. przesyłanej lądowym rurocią- i również przyczynił się mocno do ków zwiększy się w kolejnych latach jemy od lat. Jako samorząd Ilu pasażerów PKM Gdańsk Kiełpinek a Kokosz- Już niedługo przejdziemy do giem „Przyjaźń” wykryto znacz- świetnego wyniku. jeszcze bardziej. Nie tylko za sprawą będziemy mieli jeden województwa kupujemy już przewiozła? kami pociągi pojadą dalej kolejnego etapu. Pojawią się ne przekroczenie norm chlorków Prezes liczy, że wraz z końcem przebudowy istniejących już obsza- nowe pociągi. W zeszłym – Liczba podróżnych ro- przez Starą Piłę i Niestępo- czytniki do identyfikacji kart. organicznych. roku uda się przekroczyć barierę 50 rów, ale także dzięki planom budo- z najnowocześniejszych roku kupiliśmy dziewięć śnie z roku na rok. W 2016 wo. Co ważne, po zakończe- W 2020 roku Pomorzanie i tu- – W pierwszym półroczu prze- mln ton ładunków przeładowanych wy Portu Centralnego. Dzięki tej systemów płacenia za elektrycznych polskich po- roku było ich 2 miliony potem niu prac na Magistrali będzie ryści będą mieli jeden z naj- ładunki paliw osiągnęły imponują- w Gdańsku. inwestycji w największym polskim ciągów Impuls. Część z nich 3, a 2018 rok zamknęliśmy ona dalej ważnym ogniwem nowocześniejszych systemów cą dynamikę wzrostu o 21,5 proc. Port Gdańsk ma na polskim porcie będzie można przeładowy-

Fot. pomorskie.eu Fot. komunikację. już kursuje po regionie. rekordowymi 4 milionami regionalnej komunikacji. płacenia za komunikację. w stosunku do roku poprzedniego. rynku zdecydowanie najlepszą wać nawet 100 mln ton roczne. SIERPIEŃ PRACA SIERPIEŃ 6 WRZESIEŃ //2019 WRZESIEŃ //2019 7

Rekord na pomorskim Jakie zawody powstaną w przyszłości? TAKI70 PROCENT OSÓB DŁUGOTRWALE rynku pracy. Niskie BEZROBOTNYCH Robotowi też przyda się terapeuta bezrobocie to też wyzwanie STANOWIĄ KOBIETY

ozpoczęła się wła- umiejętność dzielenia się odpowiedzialny za wyjaśnia- Pierwszy scenariusz przyszło- wykorzystywanie na co dzień Stopa bezrobocia w całej Polsce utrzymuje się na poziomie 5,3 procent. Bezrobocie śnie czwarta rewo- wiedzą oraz współpracy nie im wszelkich wątpliwo- ści „Jobs are for robots” za- idei zero waste w życiu, czyli lucja przemysłowa, z innymi osobami. Cenione ści związanych z emocjami kłada, że prawie wszystkie propagujące ograniczenia w województwie pomorskim w czerwcu 2019 roku wyniosło 4,4 proc. Nigdy nie było związana z dyna- będą też osoby nastawione człowieka. prace będą wykonywane odpadów i minimalizm tak niskie. Pomorskie pod tym względem zajmuje 4. pozycję w kraju. micznym rozwojem na rozwiązywanie proble- Czym w przyszłości przez roboty. Brak przymusu życiowy. Aleksandra Chalińska nowych technologii. Będzie mów, dobrze odnajdujące zajmie się haker zdrowia? pracy dla ludzi będzie gene- Ostatni ze scenariuszy za-

R Knight / unsplash.com Alex Fot. ona miała jeszcze większy się negocjacjach. – Z raportu Zapobieganiem atakom rował kreatywne inicjatywy, kłada, że będziemy pracować kondycji gospodarczej – mówi – Podejmujemy dialog z pomor- wpływ na rynek pracy niż wynika, że wszystkie cechy cyfrowym na serwery za- nastąpi rozkwit rzemiosła, do końca życia (model Wiecz- Mieczysław Struk, marszałek wo- skimi pracodawcami i inspirujemy pierwsza (era pary), druga bardziej miękkie, typowo wierające dane medyczne, a ludzie będą chętnie grupo- nego pracownika). Powo- jewództwa pomorskiego. – Z rado- ich do podejmowania działań, które (era energii elektrycznej) czy ludzkie będą dla pracowni- ale także monitorowaniem wać się w niesformalizowane dem będzie nie tylko coraz ścią obserwujemy ten spadek, ale poprawiają warunki pracy – mówi trzecia (era cyfryzacji). Na- ków i pracodawców najistot- podłączonych do Internetu kooperatywy. lepszy stan zdrowia, ale też nie ustajemy w aktywizacji osób, Katarzyna Żmudzińska, wicedy- ukowcy, którzy opracowali niejsze – mówi Katarzyna urządzeń umieszczonych Kolejny model przyszłe- niewydolność systemu eme- Aleksander Olszak zwłaszcza długotrwale bezrobot- rektor ds. rynku pracy Wojewódz- raport „Pracownik przyszło- Żmudzińska, wicedyrektor w ciałach pacjentów. go rynku pracy to „Holly- rytalnego, starzejące się spo- nych – podkreśla Struk. kiego Urzędu Pracy w Gdańsku. ści”, są przekonani, że istnie- Wojewódzkiego Urzędu W bardziej ekologicz- wood work model”. Ludzie łeczeństwa i przeludnienie. Według danych aż 70 proc. osób – To konsekwencja rozwijającej się je 50 proc. szans, iż sztuczna Pracy w Gdańsku. – Nie nych procesach wytwarzania będą współpracować, jak Aby utrzymać się na rynku długotrwale bezrobotnych stanowią gospodarki i nowych technologii inteligencja przewyższy ludzi da się ich w prosty sposób pomoże upcycling designer. przy kręceniu filmów. Spe- pracy, pracownik będzie padek stopy bezrobocia w wo- kobiety, a 2/3 z nich nie podjęło za- – tłumaczy. we wszystkich zadaniach już zautomatyzować i nauczyć Jego zadaniem będzie pilno- cjaliści z różnych branż zmuszony wielokrotnie zmie- jewództwie pomorskim ob- trudnienia po urodzeniu dziecka. Zdaniem specjalistów zarówno za mniej niż 50 lat, a auto- robotów czy maszyn odczu- wanie, aby produkty mogły i obszarów spotkają się na niać zawody. S serwowany jest od kilku lat, Niskie bezrobocie generuje kondycja gospodarki, jak i jakość matyzacja wszystkich ludz- wania, empatii. być łatwiej recyklingowane. kilka miesięcy i będą praco- jednak dynamika tego spadku od sporo problemów kadrowych w po- życia Pomorzan będą uzależnione kich stanowisk nastąpić może Badania wykazały także, A w związku z planowanym wać wspólnie przy projekcie. Jak przygotować się do zeszłego roku maleje. Wynika to morskich firmach. Samorządowe w dużej mierze od tego, czy będzie- w ciągu 120 lat. że coraz mniej osób (szcze- podbojem Marsa i osiedla- Potem płynnie przejdą do zmian? Cztery rady ze zmniejszającej się liczby zare- służby zajmujące się w regionie my umieli odpowiednio wykorzy- Wedle szacunków 65 gólnie młodych) ceni sobie niem się na nim ludzkości, kolejnych zadań. W cenie Jakie rady pracownikom jestrowanych w urzędach pracy rynkiem pracy podejmują działa- stać swoją wiedzę i doświadczenie. proc. dzieci urodzonych po pracę na etacie. Ten proces pracodawcy zaczną szu- będą wolni strzelcy, a eta- dają autorzy raportu? Trze- osób bezrobotnych, które coraz nia, które wspierają pracodawców – Potrzebna będzie także intuicja 2007 r. będzie pracowało będzie się pogłębiał. – Praca kać kosmicznych rolników. tów już po prostu nie będzie. ba być elastycznym, otwar- trudniej zachęcić do powrotu na w efektywnej rekrutacji, rozwoju i otwartość na trendy kształtujące w zawodach, które jeszcze w jednej firmie przez całe Zajmą się oni tematyką Trzecia opcja rozwo- tym i nie bać się zmian. rynek pracy. Jednocześnie w re- i zatrzymaniu pracowników w fir- współczesny rynek pracy – mówi nie istnieją. życie odchodzi do lamusa – uprawą ziemskich roślin ju rynku pracy może pójść Kluczowe jest wprowadze- gionie pozostaje duża grupa osób mach. Jedną z tegorocznych inicja- Mieczysław Struk. – Mam na myśli Raport „Pracownik przy- tłumaczy Żmudzińska. w przestrzeni kosmicznej w kierunku „Always under nie w życie systemu lifelong tzw. biernych zawodowo, która nie tyw, cieszących się powodzeniem wejście na rynek pracy pokolenia Z, szłości” przygotował Infuture control”. W dużych firmach learning, czyli ciągłego do- wykonuje pracy zawodowej i nie wśród pracodawców, jest cykl „Po- migracje, ale też zarządzanie zarów- Hatalska Foresight Institut Hakuj zdrowie, wytłu- Który scenariusz się i korporacjach będą praco- skonalenia się, szlifowania widnieje w ewidencji powiatowych morskie. Dobre miejsca pracy”, no różnorodnością wieku, jak i kul- na zlecenie firmy Samsung. macz robotowi świat sprawdzi? wać głównie eksperci i wąsko umiejętności, uczenia no- urzędów pracy. który realizuje Wojewódzki Urząd turową w miejscu pracy. Te aspekty Nowe technologie, wy- Raport zawiera różne sce- wyspecjalizowani pracow- wych rzeczy. Pomogą w tym – Patrząc na liczby i dane staty- Pracy w Gdańsku. Od początku znajdą swoje miejsce w najnowszej Pracownik przyszłości zwania i miejsce człowieka nariusze dotyczące tego, jak nicy. Znacząca część sche- otwarte kursy uniwersytec- styczne można by uznać niską stopę roku w spotkaniach udział wzięło strategii województwa pomorskiego Rozwój technologii Badacze szukali odpo- w świecie, będą wymagały może zmienić się praca w naj- matycznych zadań będzie kie i szkolenia online. Auto- bezrobocia za synonim doskonałej 200 pracodawców. – zaznacza Struk. wiedzi na pytania, jakimi nowych specjalistów. Jed- bliższych dziesięcioleciach. wykonywana przez sztuczną rzy radzą, by lepiej poznać wpływa na rynek cechami i kompetencja- nym z nich może być kon- inteligencję. samego siebie, określić, co pracy. W niedalekiej mi powinien wykazać się sultant ds. nadawania życiu Inną możliwością jest wychodzi nam najlepiej oraz pracownik przyszłości, by znaczenia. Podpowie, jak kierunek Social workers for rozwijać swoje cechy, pre- przyszłości powstaną z łatwością znaleźć zatrud- odnaleźć pasje i sens życia planet and nature. Niewy- dyspozycje i umiejętności, nienie. Z analiz wynika, że w świecie opanowanym starczające zasoby naturalne dzięki czemu zwiększymy nowe zawody, a inne najważniejsze będą umie- przez maszyny. Wedle szacunków oraz przeludnienie spowo- swoją przewagę w biznesie znikną. Wśród zawodów jętności z obszaru nauk Na rynku pracy poszuki- 65 proc. dzieci dują, że kluczową wartością i życiu. Ważne jest także roz- ścisłych, określane słowem wany może okazać się będzie i przewagą konkurencyjną wijanie kompetencji techno- 5,3PROCENT 4,4PROCENT MIEJSCE4 W KRAJU przyszłości wymienia się STEM (z ang. science, tech- konsultant, który doradzi ja- urodzonych po 2007 r. firm oraz pracowników logicznych, lecz nie można nology, engineering, math). kiego robota do domu wy- będzie umiejętność inno- zapominać o cechach mięk- m.in. terapeutę robotów, Pracodawcy będą zwra- brać. Poszukiwany będzie będzie pracowało wacyjnego i efektywne- kich, które odróżniają ludzi BEZROBOCIE BEZROBOCIE POMORSKIE NA TLE kosmicznych rolników cać jednak szczególną uwagę też terapeuta robotów, który w zawodach, które go wykorzystania różnych od automatów. To kreatyw- W POLSCE W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM INNYCH WOJEÓDZTW na zdolności aktywnego pomoże maszynom zrozu- dóbr naturalnych. Powsta- ność, krytyczne myślenie oraz hakerów zdrowia. uczenia się, kreatywność, mieć świat człowieka. Będzie jeszcze nie istnieją. ną nowe zawody wspierające i zdolność empatii. SIERPIEŃ KULTURA SIERPIEŃ 8 WRZESIEŃ //2019 WRZESIEŃ //2019 9

Nowy dom Witkacego w Słupsku pomorskie.eu Fot.

uzeum Pomo- pejzaże z Włoch i znad Oce- rza Środko- anu Atlantyckiego. Dzieła wego posiada Witkacego skonfrontowano największą na z prywatnymi rękopisami, świecie kolek- maszynopisami, korespon- Bożena Micun-Gusman Mcję prac Stanisława Igna- dencją oraz książkami, które cego Witkiewicza znanego darował swoim znajomym. jako Witkacy. Do tej pory Wystawa stała, w połą- jego pastelowe obrazy czeniu z wystawą czasową i portrety można było oglą- „Witkacy inaczej...”, na której dać w ciasnych i dusznych można zobaczyć ponad 100 sali w Zamku Książąt Po- prac artysty, daje możliwie morskich, głównej siedzi- pełny ogląd na twórczość bie muzeum. Ze względu malarza, pisarza, drama- Skąd Witkacy na brak miejsca, ogromna turga i filozofa, który przez w Słupsku? część prac Witkacego była długi czas uchodził za eks- Stanisław Ignacy Witkie- pomorskie.eu Fot. trzymana w magazynach. centrycznego, i nie do końca wicz bardziej niż z Pomorzem Na potrzeby muzeum wła- poważanego, twórcę. Obie związany był z Zakopanem, dze samorządowe zakupiły wystawy, stała i czasowa, są gdzie przeniósł się jego oj- teren po dwóch przemysło- gratką dla fanów twórczości ciec, malarz Stanisław Wit- wych spichlerzach – Białym Witkacego, bowiem prezen- kiewicz. Słupskie muzeum i Czerwonym – i przekazały tują całość słupskiej kolekcji w 1965 roku kupiło 110 prac działkę wraz z budynkami dzieł Witkacego, która w ta- Witkacego od mieszkającego Muzeum Pomorza Środ- kiej formie pokazywana była w Lęborku Michała Białynic- kowego. Prace remonto- tylko dwukrotnie. kiego-Biruli, którego ojciec we zaczęły się w 2017 roku Druga wystawa stała, Teodor był zakopiańskim le- i trwały ponad rok. Następ- „W nawiązaniu do Witka- karzem i przyjacielem mala- nie eksponaty przenoszono cego od XIX do XXI wieku”, rza. Kupił je tanio, bo prace z przepełnionych magazy- opiera się z kolei na wybra- Witkacego nie cieszyły się nów do nowej przestrze- niu 18 motywów z twórczo- jeszcze wielkim uznaniem ni wystawienniczej, którą ści malarza i zestawieniu ich i popularnością. otwarto 10 lipca. Na pięciu pomorskie.eu Fot. pomorskie.eu Fot. z identycznymi tematami Muzealna kolekcja poziomach można oglądać przewijającymi się w twór- w 1973 i 1974 roku powięk- wystawy poświęcone Witka- czości artystów i artystek szyła się o kolejne prace, cemu oraz dziejom miasta. od XIX wieku do współ- w tym o te z kolekcji Wło- czesności. Na wystawie dzimierza Nawrockiego Największa na Największa jest około 200 prac: obra- (Witkacy portretował jego świecie kolekcja na świecie kolekcja zów, grafik, plakatów, rzeźb i członków jego rodziny Na wystawie stałej i obiektów. Są obrazy Wła- w zamian za usługi stoma- prac Witkacego „Witkacy. Obrazy – rysun- dysława Podkowińskiego, tologiczne). Kolejny ważny ki – grafiki + archiwalia”, Jacka Malczewskiego, Jana moment w historii słupskiej znalazła swoje podzielonej na dwie części Matejki, Edwarda Dwur- placówki był w 2005 roku, miejsce w Słupsku. jest ponad 130 prac malar- nika czy Zofii Stryjeńskiej, kiedy muzeum zakupiło 14 skich, rysunkowych i gra- prace Magdaleny Abaka- portretów ze spuścizny po fi- Nowo otwarty ficznych. Są liczne portrety nowicz, plakaty Andrzeja lozofie Janie Leszczyńskim. Biały Spichlerz to Neny Stachurskiej, która Pągowskiego i Waldemara Pozostałe prace były naby- Godziny otwarcia muzeum była jedną z ulubionych Świerzego czy abstrakcyjne wane pojedynczo, a obecnie w sezonie letnim: przestrzeń godna modelek Witkacego, są prace pomorskich twórców słupska kolekcja liczy 253 portrety Marii Nawrockiej, – Otto Freundlicha i Igna- prace, których zdecydowaną wtorek–niedziela 10.30–18.00

wielkiego artysty. Włodzimierza Nawrockiego, pomorskie.eu Fot. pomorskie.eu Fot. pomorskie.eu Fot. cego Bogdanowicza. większość stanowią portrety. poniedziałek 11.00–15.00 SIERPIEŃ HISTORIA SIERPIEŃ 10 WRZESIEŃ //2019 WRZESIEŃ //2019 11

Kobiety z muralu. Bohaterki „Solidarności” znów razem

Aleksandra Chalińska

Na przystanku powierzchni ponad 400 mkw przed- Pomorskiej Kolei Nastawionych zo- Metropolitalnej stało łącznie kilkadziesiąt kobiet. Są wśród nich za- Gdańsk Strzyża został równo powszechnie znane postacie, jak Anna Walen- odsłonięty mural, tynowicz, Joanna Duda- na którym można -Gwiazda, Alina Pienkowska czy Henryka Krzywonos, zobaczyć kilkadziesiąt oraz takie, które dzięki muralowi mają szansę być kobiet – bohaterek ponownie przypomniane Sierpnia '80. i docenione. Bohaterki namalowa- Ich historie można ne zostały na filarach pod przystankiem PKM Gdańsk poznać w specjalnym Strzyża, aby w ten sposób serwisie „Wysokich symbolicznie podkreślić, że to one były filarami soli- Obcasów”. darnościowego ruchu, który doprowadził do upadku ko- munizmu w Polsce. W serwisie, poza bio- grafiami bohaterek Sierp- nia ’80, można znaleźć kilka artykułów, które dotyczą tych kobiet. Dzięki tekstom można poznać nie tylko zaskakujące szczegóły ich działalności, ale też życie rodzinne czy dalsze losy. Ko- biety wypowiadają się także o czasach współczesnych. Serwis „Wysokich Ob- casów” Kobiety Wolno- ści powstał w partnerstwie samorządu województwa pomorskiego i Pomorskiej Kolei Metropolitalnej. Znaj- duje się na stronie wysokie- obcasy.pl SIERPIEŃ HISTORIA SIERPIEŃ 12 WRZESIEŃ //2019 WRZESIEŃ //2019 13 Zginęli, bo byli Polakami

Marcin Szumny Fot. materiały prasowe materiały Fot. Fot. wikipedia Fot.

W Lasach Szpęgawskich as Szpęgawski, poło- spisu tzw. wrogów Rzeszy) został otoczony posterunkami najpoważniejszą przeszkodę salwę z karabinów maszy- Niemcy próbowali Polskiej w Gdańsku oraz W drugiej połowie Pamięć o zbrodni jest nowy pomnik. Jego od- Na miejscu zbrodni żony między Staro- natychmiast rozpoczęły się niemieckiej policji, a miesz- na drodze do szybkiej i całko- nowych. Aby zaoszczędzić zatrzeć ślady biorąc udział w masowych 1944 r., w związku ze zbli- Po zakończeniu wojny słonięcie nastąpi pod koniec powstanie symboliczny na Kociewiu Niemcy gardem Gdańskim aresztowania mieszkańców kańcom okolicznych wiosek witej germanizacji tych ziem. amunicję, rannych dobijano Sprawcami tych zbrod- mordach w Lasach Piaśnic- żającą się ofensywą wojsk w Lesie Szpęgawskim od- września 2019 roku. kamienny las. – To 150 ele- a Tczewem, po wy- Pomorza. Stanowiło to wstęp zabroniono pod karą śmierci Przed egzekucjami osoby uderzeniami kolb karabino- ni byli przede wszystkim kich w pobliżu Wejherowa. radzieckich, Niemcy przy- kryto 32 zbiorowe mogiły. Łączny koszt budowy mentów przypominających strzałem w tył głowy buchu II wojny do zakrojonej na szeroką wchodzenia do lasu. umieszczone na listach pro- wych. Zwłoki zasypywano członkowie starogardzkie- Egzekucje w Lesie Szpę- stąpili do zacierania śla- Nie jest wykluczone, że mogą monumentu to ponad 1,9 drzewa oraz ścięte pnie. Lświatowej stał się miejscem skalę akcji eksterminacyjnej. Masowe zabójstwa na skrypcyjnych zamykano ziemią. go komanda Selbstschutzu. gawskim przeprowadzano dów zbrodni. Zadanie to się tutaj znajdować jeszcze mln zł. Pieniądze pochodzą ,,Drzewa” będą wykonane zabili co najmniej cztery masowych egzekucji do- Pomorzu odbywały się w ra- w więzieniach, gdzie byli bici W Lesie Szpęgawskim hi- W przeprowadzaniu egzeku- między wrześniem 1939 powierzono specjalnemu inne, wciąż nie odnalezione między innymi od lokalnych z białego betonu architek- tysiące Polaków. Potem konanych przez niemiec- Niewinne ofiary: mach Intelligenzaktion, skie- i torturowani. Skazanych na tlerowcy likwidowali również cji wspierał ich ponadto od- a styczniem 1940 r. Było to oddziałowi SS-manów. Do groby. Do dziś nie udało się samorządów, mieszkańców tonicznego, natomiast „pnie” kich zbrodniarzy. Zaraz po księżą, nauczyciele, rowanej przeciwko polskiej śmierć przewożono na miej- osoby chore psychicznie w ra- dział SS-Heimwehr , miejsce kaźni ludności z po- pomocy przydzielono im bowiem ustalić dokładnej Kociewia i pomorskich firm. z czarnego granitu. Na nich, próbowali zatrzeć ślady. wkroczeniu oddziałów We- lekarze… patrioci elicie politycznej i intelektu- sce straceń w największej mach Akcji T4, polegającej na funkcjonariusze , wiatów: starogardzkiego, grupę więźniów, którzy liczby ofiar, brakuje też peł- Z budżetu województwa niczym kręgi słojów drzew, hrmachtu na Pomorze we Do pierwszych mordów alnej na ziemiach włączonych tajemnicy ciężarówkami lub fizycznej eliminacji „życia nie- policji i żandarmerii. Na- tczewskiego, gniewskiego, odszukiwali i rozkopywali nej informacji o nazwiskach pomorskiego gmina Staro- wyryte będą nazwiska ofiar. – Naszym obowiązkiem wrześniu 1939 r. uaktywni- w Lesie Szpęgawskim doszło bezpośrednio do Trzeciej Rze- autobusami z zamalowanymi wartego życia”. Wśród ofiar tomiast eksterminacji psy- świeckiego oraz częściowo groby. Zwłoki pomordowa- osób pomordowanych. gard Gdański otrzyma 180 Część „pni” pozostanie jed- li się członkowie lokalnego w nocy z 12 na 13 września szy. Jej ofiarami byli głównie na czarno szybami. Transpor- znajdowali się pacjenci szpi- chicznie chorych w głównej kościerskiego i bytowskie- nych palono na stosach i w W 1954 r. w lesie wznie- tys. zł.– Naszym wspólnym nak niezapisana. Będą one jest zachować pamięć Selbstschutzu. Była to para- 1939 r. Selbstschutz rozstrze- księża katoliccy, nauczyciele, ty wyruszały do lasu zazwy- tali psychiatrycznych w Koc- mierze dokonała specjalna go. Szacuje się, że mogło piecach. Następnie szczątki siony został pomnik ku czci obowiązkiem jest godne symbolem ofiar, których militarna formacja złożona lał wtedy jedenastu młodych lekarze, prawnicy, dzienni- czaj o zmierzchu lub w nocy. borowie i Świeciu, personel jednostka SS – Wachsturm- tam zginąć od 4 do nawet 7 ofiar ponownie wrzucano ofiar hitleryzmu, natomiast upamiętnienie ofiar jedne- mimo upływu lat nie udało o tej zbrodni – mówi z przedstawicieli mniejszości mężczyzn przywiezionych karze, kupcy, rzemieślnicy, Kaci mordowali głównie szpitalny oraz niepełnospraw- bann „Eimann”. Ta sama tysięcy osób. Tym samym, do wykopów, obsypywano przy szosie w kierunku Sta- go z największych aktów lu- się zidentyfikować – opo- marszałek Mieczysław niemieckiej, zamieszkującej z więzienia w Starogardzie policjanci, urzędnicy, przed- używając broni palnej. Ofia- ne dzieci z ośrodka w Gnie- formacja w pierwszych mie- obok Piaśnicy oraz Mnisz- wapnem i zakrywano zie- rogardu Gdańskiego ustawio- dobójstwa na Pomorzu oraz wiada marszałek Struk. terytorium II Rzeczypospo- Gdańskim. Trzy dni później stawiciele ziemiaństwa, ry leżące w przygotowanym wie. Obok nich ginęli tam siącach niemieckiej okupacji ka pod Świeciem, jest to mią. Aby jeszcze bardziej no pamiątkowy głaz. Z myślą ocalenie od zapomnienia Ustawione zostaną również Struk. Wkrótce litej. Na podstawie przygoto- okupanci przystąpili do przy- a także członkowie patriotycz- grobie zabijano strzałem w tył także kociewscy Żydzi oraz Pomorza dokonała szeregu największy cmentarz ofiar ukryć miejsce zbrodni, o zbliżającej się 80. rocznicy historii zbrodni niemieckiej tablice z informacjami o hi- wanych jeszcze przed wojną gotowywania miejsca przy- nych organizacji i stowarzy- głowy. Innych ustawiano nad Niemcy, będący przeciwni- zbrodni, m.in. rozstrze- hitlerowskiego ludobójstwa teren ponownie obsadzono zbrodni w Lesie Szpęgawskim w Lesie Szpęgawskim – mówi storii i przebiegu szpęgaw- odsłonięcie pomnika. list proskrypcyjnych (czyli szłych egzekucji. Teren ten szeń. Naziści uznawali ich za skrajem wykopu i oddawano kami reżimu nazistowskiego. liwując obrońców Poczty na Pomorzu. drzewami. w miejscu kaźni budowany marszałek Mieczysław Struk. skiego mordu. SIERPIEŃ SPOTKANIA SIERPIEŃ 14 WRZESIEŃ //2019 WRZESIEŃ //2019 15 Kociewiacy zapraszają na Plachandry

Bożena Micun-Gusman

Walne Plachandry to spotkania ludzi urodzonych na Kociewiu. Warto tam pojechać? – To niepowtarzalna okazja, by poznać kulturę i mieszkańców regionu - zachęca Józef Sarnowski, Fot. KFP jedyny Kociewiak egoroczne Walne – Najłatwiej po stroju z kół gospodyń wiejskich Sarnowski. – Do piernicz- Znani Kociewiacy: muzyka Grzegorza Ciechow- jesienią 2017 r. Na pierwsze 25 sierpnia 2018 r. Przypa- Plachandry Ko- ludowym. Strój kaszubski z Borzechowa, Bytoni, Zble- ków dodaje się typowe Deyna i Ciechowski skiego, trenera piłki ręcznej spotkanie zaproszono Kocie- dała wówczas 50. rocznica w zarządzie ciewskie odbędą się to przede wszystkim kolor wa i Osiecznej. Będzie w czym przyprawy piernikowe Głównym celem spo- Bogdana Wentę, pięciobo- wiaków z trzech powiatów: koronacji koronami papie- 25 sierpnia 2019 r. niebieski w różnych od- wybierać – znaczna Sarnow- i dużo pieprzu albo ostrej pa- tkania ludzi urodzonych na istkę Oktawię Nowacką oraz starogardzkiego i - skimi figury Matki Boskiej województwa w Arboretum cieniach, jak kolor jezior. ski. Część potraw przyrządzo- pryki. Cynamon świetnie się Kociewiu jest ich integracja aktorkę Dorotę Landow- skiego z województwa po- Piaseckiej oraz 25. edycja Pomorskiego. Tw Wirtach w powiecie sta- Natomiast w stroju kociew- na będzie z darów lasu, warto z nią komponuje. Fafarnuski oraz prezentacja potencjału ską i piosenkarkę Annę morskiego oraz świeckiego Przeglądu Kociewskich Ze- rogardzkim, towarzysząc II skim przeważa czerwień. spróbować przepysznej zupy są wyśmienite. Produkt za- regionu i zamieszkujących Szarmach. z województwa kujawsko- społów Folklorystycznych Jarmarkowi Kociewskiemu. Na Kociewiu sporo jest grzybowej, pierogów z jago- rejestrowany jest na Ogól- go ludzi. – Kociewiacy są za- By docenić zasłużonych -pomorskiego. Do współ- ku czci Władczyni Kociewia. Będzie ludowo, ale i nowocze- gleb bielicowych, bogatych dami, gofrów z malinami, nopolskiej Liście Produktów radni, dbają o swoje sprawy Kociewiaków, przyznawany pracy zaproszono starostwa Pierwszym Ambasadorem śnie. Wesoło, lecz nie zabrak- w wapno, na których rośnie a także zaopatrzyć się w prze- Tradycyjnych Ministerstwa – podkreśla Sarnowski. Na jest tytuł Ambasadora Ko- powiatowe i organizacje re- Kociewia w kategorii indy- nie także refleksji i akcentów dużo maków. Jak mówią naj- twory m.in. z grzybów, jagód, Rolnictwa i Rozwoju Wsi. wsiach domy i obejścia są ciewia, a dobrze zapowiada- gionalne oraz instytucje kul- widualnej został Wojciech patriotycznych. Ekologicznie starsi Kociewiacy stąd w stro- malin i jeżyn. Poza tym jest sporo dań zadbane. Potrafią się zorga- jącym się młodym ludziom tury. Nazwę dla wydarzenia Cejrowski, w kategorii zbio- i edukacyjnie. Odwiedzają- jach ludowych dominuje z ziemniaka i mącznych. nizować i właśnie Plachandry – wyróżnienie Perełka Ko- zaproponowała prof. Maria rowej – zespół folklory- Co to znaczy cy będą mogli zakupić dzieła kolor czerwony. Kociewiacy Józef Sarnowski sam jest Zdaniem Sarnowskie- są przykładem tego, że Ko- ciewia. Podczas spotkań od- Pająkowska-Kęsik z Uniwer- styczny Modraki z Pelplina. twórców ludowych – hafcia- mówią też trochę inaczej, zapalonym kucharzem, go jest coś, co łączy Kocie- ciewiacy chcieli mieć własne bywają się turnieje powiatów sytetu Gdańskiego – Walne Perełkami Kociewia wyróż- plachander? rek, malarzy i wikliniarza. mają sporo charakterystycz- w przeszłości był wiaków i Kaszubów: – I tu takie święto. Zresztą w pierw- w konkurencjach: kulinaria, Plachandry Kociewskie. Co niono Izabelę Czogałę z Mu- Tajemnicze słowo nych zwrotów. restauratorem. Co lubią i tu gęsina była i jest bardzo szym spotkaniu udział wzięło gra w kapele, występ estra- to znaczy plachander? Ta- zeum Ziemi Kociewskiej Po czym poznać Organizatorzy Walnych jeść na Kociewiu? popularna. Gleby na Pomo- kilka tysięcy osób. dowy oraz konkursy – foto- jemnicze słowo oznacza plot- w Starogardzie Gdańskim oznacza plotkę – Kociewiaka? „ fefernuski Plachandrów chcą zapoznać – Bardzo popularne są rzu mamy lekkie, idealne Wśród znanych Kocie- graficzny i sztuki ludowej. kę – tak też nazywano kiedyś i Patryka Podwojskiego, są wyśmienite” gości z kuchnią kociewską. fafarnuski. To danie regio- do wypasu gęsi. Choć po- wiaków można wymienić Pomysł na tę imprezę plotkarza i powsinogę. katedralnego organistę ze tak też nazywano Pytamy Józefa Sarnow- Na degustacje potraw regio- nalne. Zwane są pierniko- trawy różnią się smakiem, m.in. piłkarza Kazimierza powstał w kociewskim od- Pierwsze Walne Pla- Zblewa. W 2020 r. spotka- kiedyś plotkarza skiego, jak odróżnić Kocie- nalnych, smakołyków i przy- wymi kopytkami, bo mają nazwą i trochę inaczej są Deynę, animatora muzyczne- dziale Zrzeszenia Kaszubsko chandry odbyły się w Pia- nie zaplanowano w Grucz-

Fot. Archiwum prywatne Archiwum Fot. wiaka od Kaszuby? smaków zapraszają panie podobny kształt – opowiada podawane. go Stanisława Cejrowskiego, -Pomorskiego w Zblewie, secznie, w gminie Gniew, nie w powiecie świeckim. i powsinogę. Walne Plachandry Kociewskie odbędą się 25 sierpnia 2019 r. w Arboretum w Wirtach w powiecie starogardzkim. KOCIEWIACY, DOBRE Fot. Archiwum prywatne Archiwum Fot.

Walne Plachandry to okazja, by poznać kulturę i mieszkańców Kociewia – zachęca Józef Sarnowski, jedyny Kociewiak JEDZENIE I PLOTKI w zarządzie województwa Pomorskiego. Na degustacje potraw regionalnych, smakołyków i przysmaków zapraszają panie z kół gospodyń wiejskich z Borzechowa, Bytoni, Zblewa i Osiecznej.

Co to znaczy plachander? Odbędą się też turnieje powiatów w konkurencjach: kulinaria, gra w kapele, Słowo oznacza plotkę – tak też występ estradowy oraz konkursy – fotograficzny i sztuki ludowej. nazywano kiedyś plotkarza i powsinogę. By docenić zasłużonych Kociewiaków, przyznany zostanie tytuł Ambasadora Kociewia, a dobrze zapowiadającym się młodym ludziom – wyróżnienie Perełka Kociewia.

Więcej o imprezie na stronach 14–15. Fot. Krzysztof Mania / KFP Fot.