Wieści ze Lwowa, z ziemi lwowskiej, halickopokuckiej, woŁynia, bukowiny i podola Karp w marynacie w pałacu Badenich HALINA PŁUGATOR - s. 4 kurier G OD N IK 31 sierpnia – galicyjski 17 września 2010 Niezależne Pismo Polaków na Ukrainie nr 16 (116) D W UTY

PORTOFRANCO RUSZYŁ ROZWAŻANIA WOLNY PORT NATALIA KOSTYK RAJD KATYŃSKI - s. 5 W sobotę 28 sierpnia z Placu Józefa Piłsudskiego w War- O PACYFIŹMIE szawie wyruszył X Międzynarodowy Motocyklowy Rajd Ka- tyński. Bierze w nim udział 127 motocyklistów. W tym roku (fragment) pokonają trasę ponad 6 tysięcy kilometrów. Nam, dwadzieścia wieków Daj im żyć, jak sami chcą temu, A nie pod komendą twą, UNA – UNSO Całą treść i sens problemu Daj im zdjąć żałoby kir, Raz na zawsze, wciąż Pokaż, żeś nie zbój i zbir, kontra od nowa, Że ci wstrętny grozy dreszcz Grunwald Objawiły cztery słowa. I bat nędzy i niedoli! JOANNA DEMCIO Potem pełnym gardłem - s. 6 My już definicją tą wrzeszcz: Nauczeni od przedszkoli. PACE! PEACE! PAIX! Czas patriotów Owe cztery słowa brzmią: FRIEDE! MIR! Pokój ludziom dobrej woli. POKÓJ – nie minął Ludziom dobrej woli. MARIA BASZA Pomyśl tylko – *** - s. 8 w konsekwencji Co wynika z tej sentencji? Na nic paktów hieroglifizm, Na nic kadr i bomb Gdy oddajemy gazetę do żą też prezenty dla dzieci uczących się Ona nas utwierdza trwale restrykcja. druku motocykliści są już w w polskich szkołach na Wschodzie lub W naszej pokojowej roli. Świat to wie, że wasz Wilnie. przebywających w rosyjskich sierociń- Mówi: POKÓJ! POKÓJ! – pacyfizm Ideą rajdu jest przede wszystkim cach. ale Jedna wielka PACYFIKCJA. upowszechnianie wiedzy na temat zbrod- W tym roku uczestnicy rajdu odwie- ni katyńskiej i odwiedzanie miejsc mordu dzą też miejsce bitwy pod Kłuszynem Tylko – ludziom dobrej woli. i pochówku patriotów polskich, gdzie- i dotrą na lotnisko Siewiernyj pod Smo- Z prahistorii tego świata kolwiek się one znajdują, popularyzację leńskiem, gdzie 10 kwietnia w katastro- Ani więcej, ani mniej, Coś przypomnę ci, gieroju: prawdy historycznej o golgocie polskich fie samolotu prezydenckiego zginęło 96 Prawda prosta, myśl Kain, po zabiciu brata, patriotów, którzy zostali zamordowani za osób. Wśród ofiar było pięciu członków wierność Polsce. Głównymi celami Sto- Komitetu Honorowego Stowarzyszenia dostojna, Nigdy nie miał już pokoju. warzyszenia jest pielęgnowanie tradycji Rajdu Katyńskiego. Motocykliści zło- Mówi: Ludziom woli złej – narodowych, a także udzielanie pomocy żą wieniec i oddadzą hołd tym, którzy WOJNA! WOJNA! Potem innej nie znał troski Polakom na Wschodzie. zginęli. WIECZNA WOJNA! W swym pacyfistycznym Tegoroczna trasa przebie- Rajd Katyński potrwa 3 tygodnie. Nezwisko – gać będzie przez Litwę, Biało- Zakończy się 18 września. *** znoju, ruś, Rosję, Ukrainę i Polskę, Inicjatorem pierwszego rajdu, któ- Tylko troskę, by gniew Boski dziesięć tysięcy przez następujące miasta: So- ry odbył się w 2001 roku i powołania Z tego sobie wyprorokuj Pozostawił go w spokoju. kółka – Wilno – Kopciowo – Stowarzyszenia Międzynarodowy Mo- Pacyfizmu zwięzły skrót: lat historii Koniuchy – Ponary – Zułów tocyklowy Rajd Katyński, jest Wiktor – Oszmiana – Bogdanowo Węgrzyn, obecnie członek Kongresu Jeśli tobie miły POKÓJ, Śmiechem szatańskiego HALINA PŁUGATOR – Mińsk (Kuropaty) – Mohylew Polonii Amerykańskiej. Przed wyjaz- Dobrą wolę pokaż wprzód. roju - s. 16 – Katyń – Kłuszyn – Miednoje dem Wiktor Węgrzyn otrzymał Krzyż Wyła nad nim gawiedź – Moskwa – Kursk – Charków Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Odkryj na zielonym stole diabla: – Kijów (Bykownia) – Żytomierz za wybitne zasługi w upamiętnianiu – Berdyczów – Winnica – Bar – zbrodni katyńskiej. W imieniu Prezy- Talie swych fałszywych kart. Trzeba było chcieć pokoju Kamieniec Podolski – Chocim – denta RP odznaczenie wręczył minister Pokaż naprzód dobrą wolę, Przed zabiciem brata Abla! Jazłowiec – Huta Pieniacka (15 jego Kancelarii Jaromir Sokołowski. Gdy ci pokój tyle wart. września odbędzie się tu I Mo- Takie odznaczenie otrzymała również Teraz pokój? Po zabiciu? tocyklowy Zlot w Hucie Pieniac- Teresa Kaczorowska – autorka książek kiej – do motocyklistów z Rajdu na ten temat. Honorowym kapelanem Ludziom daj kajdany zzuć, *** Katyńskiego dołączą uczestnicy rajdu był, zmarły trzy lata temu, prałat Niewolnikom wolność zwróć, zlotu motocyklowego z Jasnej Zdzisław Peszkowski – były więzień Ko- Zwróć im wolność dusz Pokój z wami? Nigdy w życiu. Góry) – Lwów – Żółkiew – War- zielska, kapelan Rodzin Katyńskich. i serc, WOLNE MIASTO szawa. SZYMON KAZIMIERSKI Uczestnicy rajdu spotykają się po www.rajdkatynski.net Rozwal mur MARIAN HEMAR drodze z miejscową ludnością, zawo- zdjęcie Leszek Szymański/PAP więziennych twierdz, 1956 - s. 20 Człowiek, który Nasi partnerzy wyprzedził czas OKSANA DUDAR medialni - s. 22

Kupując nasze pismo, wspomagasz słowo polskie na Wschodzie 2 31 sierpnia - 17 września 2010 * Kurier Galicyjski Przegląd wydarzeń Prezydent RP Bronisław Komorowski – o polityce zagranicznej (fragment wywiadu udzielonego „Rzeczpospolitej” 19 sierpnia 2010)

- Jeśli idzie o politykę za- toczyły się niezależnie od tego, czego Trzecim ważnym obszarem jest graniczną, czyli obszar, gdzie polscy prezydent, premier, minister sfera emocji narodowych i symboliki, toczył się ostry spór między spraw zagranicznych sobie życzyli. gdzie też nastąpiły głębokie zmiany. pana poprzednikiem (Le- Tak zresztą było także za prezydentury Podyktowane są one być może tym, chem Kaczyńskim) a rządem Aleksandra Kwaśniewskiego. Stawia- że Rosjanie widzą w Polakach szalenie Donalda Tuska – jak pan za- nie na prezydenta Kuczmę okazało się emocjonalny naród, do którego trafia się mierza określić pole swojego drogą donikąd, bo wybuchła pomarań- głównie przez symbolikę. Proces pozy- działania? Czy powinniśmy czowa rewolucja. Z kolei stawianie na tywny zaczął się od wizyty premiera np. zabiegać o ściślejsze re- Juszczenkę skończyło się jego prze- Putina na Westerplatte. Przecież to ma lacje z USA, mimo że nie je- graną i wyborem Janukowycza. Nie ogromne znaczenie z punktu widze- steśmy teraz w centrum ich stawiałbym tezy, że w tej sprawie była nia polskiej wrażliwości historycznej. zainteresowania? istotna różnica między polityką rządo- Rosjanie w ten sposób przyznali, że - Kłopot polega na tym, że w po- wą a prezydencką, bo wtedy musieli- druga wojna światowa zaczęła się 1 przednich latach spór nie dotyczył byśmy zadać pytanie o to, kto przegrał, września 1939 roku od Polski, a nie tak naprawdę merytorycznej stro- albo kto źle obstawił. A Polska powinna 22 czerwca 1941 roku. ny i koncepcji polityki zagranicznej, obstawiać dobre relacje z Ukrainą nie- Niesłychanie ważnym elementem lecz był to spór o prestiż, o krzesło, zależnie od tego, kto jest prezydentem było również spotkanie premierów o samolot. Tego chciałbym uniknąć Polski czy Ukrainy. - Nie. Polska była od czasów pre- - Dużo mówi się o ocie- Putina i Tuska w Katyniu. Oznaczało za wszelką cenę. Natomiast są na Dobra polityka powinna być zgod- zydentury Kwaśniewskiego bardzo ak- pleniu naszych stosunków gotowość strony rosyjskiej do przewar- szczęście utrwalone linie polskiej po- na z zasadą: dłużej klasztora niźli tywna we wspieraniu ukraińskich aspi- z Rosją. Co jest najważniejszą tościowania i zmiany własnego emo- lityki zagranicznej, obowiązujące od przeora. Trzeba stawiać na politykę racji, natomiast jest pytanie o samą rzeczą, która się w tej sprawie cjonalnego stosunku do przeszłości. czasów prezydentur Lecha Wałęsy państw, a nie osób. Dzisiaj powinniśmy Ukrainę. To jest tak duży kraj i liczny naprawdę dokonała? Co zaś Dało się to odczuć także później, w i Aleksandra Kwaśniewskiego. Nie- w ramach realiów politycznych próbo- naród, że na barana nikt ich nie weź- powinno być głównym postu- moich rozmowach z prezydentem Mie- wątpliwie priorytetem musi być Unia wać występować dalej w roli czynnika mie. Ani Aleksander Kwaśniewski, ani latem Polski w tych relacjach? dwiediewem. Wyraźnie widać, że Rosja Europejska i NATO. Polska musi stać zachęcającego Ukrainę do kontynu- Lech Kaczyński, ani Bronisław Komo- - Byłem i jestem zwolennikiem i nowe rosyjskie ekipy dojrzały do tego, na stanowisku, że nasze szanse poli- owania wysiłków na rzecz zbudowania rowski. Trzeba stawiać na siłę i dumę polityki długiego marszu w relacjach z by podjąć próbę wyrwania się z zaklę- tyczne i rozwojowe wynikają głównie silnych związków z Zachodem. Nato- samych Ukraińców. Rosją. Nie wolno liczyć na żadne bły- tego kręgu Rosji przyspawanej do tra- z członkostwa w UE, ale nasza pozy- miast jednocześnie trzeba występo- - A czy Gruzini mogą liczyć skawiczne, głębokie zmiany. To jest dycji stalinowskiej. To coś niesłychanie cja w Unii polega m.in. na tym, iż po- wać jako czynnik zachęcający Zachód, na pana, tak jak mogli na pre- proces, który się rozpoczął. ważnego. Jak to się dokonało? Poprzez trafimy utrzymać szczególne relacje z aby podobnie patrzył na Ukrainę. Zaś zydenta Kaczyńskiego? Gdy panowie pytają o istotne, po- przewartościowanie stosunku państwa USA. A także na tym, że zabiegamy obrażanie się na taki czy inny wynik - Aż tak na pewno nie. Bo ja nie zytywne elementy w tej dziedzinie, wy- rosyjskiego do Katynia. Dzisiaj mamy o aktywną rolę USA w Europie, o ich wyborów na Ukrainie byłoby politycz- pojadę na granicę tylko dlatego, że mienię polskie członkostwo w UE, które odznaczenie dla Andrzeja Wajdy. Dzi- obecność wojskową, że staramy się nym dziwactwem. wymyślił to sobie prezydent Gruzji. Rosja w pełni zaakceptowała i zrozu- siaj 40 proc. społeczeństwa rosyjskiego mówić o konieczności utrzymania jak - Nie boi się pan, że to, co Natomiast oczywiście Polska powin- miała, że nasza pozycja w Unii jest na mówi, że wie o tym, iż zbrodni w Katyniu najściślejszych więzów transatlantyc- się dzieje na przykład na Ukra- na w sposób jednoznaczny opowia- tyle silna, iż mamy istotny wpływ także dokonało NKWD. To nasza ogromna kich między Ameryką a Europą. inie, świadczy o odbudowie dać się za prawem wszystkich naro- na stosunki unijno-rosyjskie. Powin- szansa na to, aby ten jeden z najważ- Natomiast każda próba stawiania pozycji Rosji? dów do samostanowienia i własnej niśmy ten atut wykorzystać w sposób niejszych w tej części świata narodów pytania, czy ważniejsze są nasze re- - Ukraina jest, była i będzie obsza- niepodległości. A w przypadku Gruzji budujący relacje polsko-rosyjskie, a nie odciął się od stalinizmu i komunizmu. lacje z Europą czy z USA, jest usta- rem, gdzie będziemy mieli odmienne Polska nie powinna rezygnować z niszczący. To oznacza, że potwierdza- Przecież to gigantyczny interes Polski. wianiem siebie samego w roli małego interesy i odmienne punkty widzenia tego, co jest jednym z pryncypiów: jąc nasz wpływ na politykę europejską, A co na przyszłość? Uważam, że dziecka, które inni przepytują, czy bar- niż Rosja. To trzeba brać pod uwagę, stoimy na stanowisku niepodzielności powinniśmy wychodzić z inicjatywami warto byłoby wspólnie zadbać o to, aby dziej kocha mamę czy tatę. My mamy ale przy tych wszystkich różnicach terytorium Gruzji. pozytywnymi wobec Rosji. nie zniknęła ta szczególna atmosfera po kochać przede wszystkim Polskę i pil- należy szukać obszarów wspólnych Za to na pewno nie zastąpimy Sta- Drugi element, który umyka naszej katastrofie smoleńskiej, w ramach której nować naszych, polskich interesów. w relacjach polsko-rosyjskich. Nato- nów Zjednoczonych w tej roli, którą – uwadze, to trzykrotny wzrost wymiany odczuwaliśmy przecież wyraźnie współ- - Przedmiotem sporu mię- miast próba zastępowania Ukraińców jak się wydawało – chcą odegrać. handlowej między Polską a Rosją. Co czucie i zrozumienie polskiego dramatu dzy prezydentem Lechem w dbałości o ich interesy narodowe w I być może na tych przekonaniach to znaczy? To, że istnieje w tej chwili ze strony władz, jak i społeczeństwa Kaczyńskim a rządem Donal- relacjach z Rosją wydaje się przed- po stronie polskiej budowano troszkę o wiele grubsza i mocniejsza tkanka rosyjskiego. Ważna jest też wymiana da Tuska była m.in. polityka sięwzięciem trudnym do wykonania. zbyt daleko idące nadzieje. współpracy. To wielka szansa na przy- młodzieży. A także nieprzeszkadzanie wschodnia. Czy powinniśmy Bądźmy realistami – nie rezygnujmy z - Czy niepokoi pana umiesz- szłość, zwłaszcza jeśli wziąć pod uwa- we wzmacnianiu się wymiany han- się starać odgrywać tam własnych celów, ale nie próbujmy za- czenie przez Rosjan rakiet w gę, że do rozwoju tej wymiany zaczęło dlowej i współpracy biznesowej. Plus większą rolę niż w tej chwili? stępować Ukrainy w tym, jak powinna Abchazji? dochodzić w okresie nie najlepszych mądre ustawienie bardzo ważnego dla - Ale czy Polska potrafiła poprzed- kształtować swoje relacje z Rosją. - Oczywiście. Każde zbrojenie, relacji polsko-rosyjskich. Polski projektu, jakim jest Partnerstwo nio skorzystać tam ze swoich szans? - Czy nasze porażki na montowanie systemów militarnych w - Z bardzo niskiego poziomu. Wschodnie. Tak, aby nie był on projek- Wydaje się, że pod tym względem Wschodzie nie są jednak skut- tym obszarze jest niekorzystne z punktu - W porządku, ale od czegoś tem antyrosyjskim, lecz zachęcającym były to raczej marzenia niż rzeczy- kiem naszej zbyt małej tam ak- widzenia stabilizacji regionu. Ale to do- trzeba zacząć. Trzeba temu poma- Rosję do współpracy, zarówno z nami, wistość. Wydarzenia na Ukrainie po- tywności? tyczy obu graczy, czyli także Gruzinów. gać, a nie szkodzić. jak i innymi narodami regionu. Wokół budowy Konsulatu Generalnego RP Pomnik „Ofiarom terroru we Lwowie na ul. I. Franka 108 i deportacji Ukraińców Marcin Romer wać inwestora, jakim jest polskie MSZ cowniczego”, ale prowadzi kampanię żądając nigdzie nieujętej dopłaty po- medialną, skierowaną przeciwko Chełmszczyzny w 1938-1947 r.” W poniedziałek, 30 sierp- nad 4 milionów hrywien – „ze względu polskiej placówce dyplomatycznej we nia strona polska przejęła na kryzys”. Pomimo, że sprawa nie Lwowie. Podejmuje też próby perso- został odsłonięty 22 sierpnia plac budowy nowego budyn- mieści się w żadnych normach współ- nalnej dyskredytacji przedstawicieli ku Konsulatu Generalnego pracy międzynarodowej lub bizneso- konsulatu, szczególnie Konsula Ge- obok wsi Tudorkowicze RP we Lwowie. Poprzedzone wej, miejscowe władze nie reagują na neralnego RP – Grzegorza Opaliń- to zostało kolejną nielegalną kolejne wyczyny i pomysły wykonaw- skiego, przedstawiając go jako źródło (obwód lwowski) demonstracją pod polskim cy. W czasie ostatniej „demonstracji” wszelkiego zła. Sytuacja jest kuriozal- Na otwarciu przypomniano o akcji cmentarzach i cerkwiach, które zostały konsulatem, zorganizowaną przedstawiciele wojewódzkich struktur na. Nie dość, że próbuje się „zakrzy- „Wisła”., przeprowadzonej w 1947 roku w naszej „małej Ojczyźnie”. przez firmę Veem – Budser- MSW Ukrainy ograniczyli się – wg. czeć i zatupać” prawo i obowiązujące przez polskie władze komunistyczne. Autorem projektu jest Wołodymyr wis, do niedawna generalne- słów Wołodymyra Bryhadyra, dyrekto- umowy, to niezbyt dobrze świadczy - Przymusowe wysiedlenia z Łem- Bojczuk, który rozpoczął prace nad go wykonawcy obiektu. ra firmy Veem – Budserwis i głównego to o znajomości dobrych obyczajów kowszczyzny czy Chełmszczyzny było pomnikiem rozpoczął w 2007 r., w Jak informowaliśmy uprzednio, organizatora protestów do poinformo- i norm współpracy międzynarodowej. dla naszego narodu ogromną tragedią 60. rocznicę akcji „Wisła”. Pomnik po- firma Veem – Budserwis pomimo nie- wania, że zgromadzenie jest nielegal- Co lwowskim mediom i miejscowym – podkreśla Liliana Hrymska, zastępca stawiono dzięki wsparciu lwowskiego dotrzymania wielokrotnie przesuwa- ne. Od dłuższego czasu firma Veem – władzom do uwagi dedykujemy. przewodniczącego lwowskiego Urzędu Urzędu Wojewódzkiego oraz diaspory nych terminów, umów i uzgodnień od Budserwis organizuje nie tylko „spon- KG Wojewódzkiego – ten pomnik ma przy- ukraińskiej. dłuższego czasu próbuje szantażo- taniczne akcje protestu kolektywu pra- pominać nam o ukraińskich wsiach, inf.wł. 3 Kurier Galicyjski * 31 sierpnia - 17 września 2010

Opracował Krzysztof Szymański Prasa polska o Ukrainie Prezydent Ukra- blicznie obrażają godność rosyjskoję- wej drodze i zamurowanych przy oka- głosować 41,5 proc. badanych, a w na stałe. Tablice te opatrzone będą iny Wiktor Janu- zycznej mniejszości na Ukrainie”. zji włazach kanalizacyjnych. Malarze sierpniu – 27,6 proc. „Po dojściu do hasłem Janukowycza z jego kampanii kowycz powiedział w środę, że jego „Film bardzo mi się nie podobał. mieli rysować plakaty z podobizną władzy i zdobyciu prezydentury (przez wyborczej „Ukraina dla ludzi” – czy- zdaniem w kraju nie ma cenzury – poda- Jakiś brodaty człowiek ociężale pod- Janukowycza w otoczeniu dzieci, a Janukowycza) Partia Regionów uzna- tamy w rozporządzeniu kuratorium ła internetowa gazeta „Ukraińska praw- nosi się z łóżka, wygląda jak bezdom- blogerzy pisali o handlarzach, którzy ła, że może wszystko i nie musi brać obwodowego, rozesłanym szkołom da”. Oznajmił też, że poprosił przedsta- ny. Poczułem się naprawdę dotknięty musieli się uczyć tekstów rozmów z pod uwagę oczekiwań ludzi. Partia jeszcze w lipcu. W dokumencie tym wicieli mediów o poinformowanie go, – mówi „Rz” szef rosyjskiego Centrum prezydentem. działa chaotycznie, a na dodatek gra wiceszef kuratorium Leonid Olefin „kto przeszkadza im w pisaniu prawdy”. im. Puszkina we Lwowie Albert Osta- Janukowycz w rodzinnych kwestiami, na których społeczeństwu wytłumaczył, że tablice są potrzebne Przebywając w Połtawie, Janukowycz chow. – A gdyby pokazano chwieją- stronach Gogola. Tatiana i jej własnym wyborcom wbrew po- ze względu na „konieczność podwyż- rozmawiał z dziennikarzami, którzy za- cego się Polaka pod słupem, to też Serwetnyk 18-08-2010 zorom zależy. Jest to niepodległość szenia stopnia informacji politycznej w pytali go, co sądzi o kwestii wolności byłoby zabawne?” – pyta. Czy zamie- i jedność terytorialna Ukrainy” – sko- społeczeństwie. Jednym z głównych słowa w kraju i o publicznych apelach, rza protestować przeciwko filmowi? Milicja ukraińska mentował w rozmowie z PAP polito- kierunków działalności oświatowej w których wskazywano na to, że nie – Nie – odpowiada. – Uważam, że to poszukuje Wasy- log Ołeksandr Palij. Według sondażu jest edukacja społeczności uczniow- jest ona przestrzegana. „Gdyby była bardzo głupi pomysł, ale emitując te la Kłymentiewa, redaktora charkow- kijowskiego centrum analitycznego im. skiej i rodziców” – czytamy. cenzura, czy moglibyście zadać takie spoty telewizja Inter najwyraźniej ma skiej gazety „Nowy Styl”, znanej z kry- Razumkowa, gdyby wybory parlamen- Prócz programu Janukowycza pytanie?” – zapytał Janukowycz. Jak jakiś cel – stwierdza. Przedstawiciele tykowania organów bezpieczeństwa. tarne odbyły się na Ukrainie w sierp- i jego portretu na szkolnych tablicach dodał, skierował prośbę do przedsta- innych narodów, w tym polscy działa- Wasyl Kłymentiew zaginął 11 sierp- niu, prócz Partii Regionów do Rady mają być umieszczane analizy „socjal- wicieli mediów, by poinformowali go, cze, nie czują się urażeni. nia – poinformował szef MSW Ukra- Najwyższej (parlamentu), weszłyby no-politycznych problemów rozwoju kto przeszkadza im pisać prawdę: „Śpiewanie hymnu przez przed- iny Anatolij Mohylow. „Milicja bierze jeszcze cztery ugrupowania. Są to: społeczeństwa ukraińskiego”, a także „Podajcie mi nazwiska, nazwę firmy, stawicieli wszystkich mieszkających pod uwagę – wśród innych wersji – że Blok byłej premier Julii Tymoszenko prezentowane „główne kierunki dzia- jej właściciela. Póki co, nie otrzyma- na Ukrainie narodów to znakomity zaginięcie redaktora ma związek z jego (z poparciem 13,7 proc.), partia Silna łalności prezydenta, rządu i dniepro- łem konkretnej informacji”. W ocenie pomysł! Dobrze, że dostrzeżono nas, pracą” – powiedział szef MSW. Krew- Ukraina wicepremiera Serhija Tihipki pietrowskiej administracji obwodowej”. Janukowycza dyskusja wokół wolno- Polaków” – mówi „Rz” szefowa Fede- ni dziennikarza zaalarmowali milicję (12,1 proc.), Front Przemian byłego Program i portret Janukowy- ści słowa i cenzury jest podsycana racji Organizacji Polskich na Ukrainie 12 sierpnia wieczorem. Ustalono, że przewodniczącego parlamentu Arseni- cza do szkół. PAP.25-08-2010 po to, by wykorzystać ten temat jako Emilia Chmielowa. Podobnie ocenia poprzedniego dnia Kłymentiew od- ja Jaceniuka (5,3 proc.) oraz Komuni- narzędzie walki politycznej. Prezy- spot prezes polskiej organizacji z Łuc- dalił się samochodem w nieznanym styczna Partia Ukrainy (3,5 proc.). Szefowa Postę- dent zapewnił, że nie ma na Ukrainie ka Walenty Wakoluk. – To jest super! kierunku wraz z niezidentyfikowanym Prezydencka Partia Regio- powej Partii So- bardziej od niego zainteresowanej – mówi. mężczyzną. 17 sierpnia w łódce na nów traci poparcie. cjalistycznej Ukrainy Natalia Witrenko osoby w tym, by mówiono i pisano W polskim filmie pokazany jest zbiorniku wodnym na rzece Doniec od- PAP. 23-08-2010 poprze przywódczynię opozycji w walce prawdę. Zadeklarował: „Chciałbym ślub i druhny w strojach ludowych naleziono telefon komórkowy z kartą z Wiktorem Janukowyczem. Witrenko być waszym partnerem. Dobrze ro- i szlacheckich. Jedna pyta drugą, po SIM, należącą do redaktora „Nowego Administracja popiera sojusz Ukrainy z Rosją i Biało- zumiem, że tylko wolny człowiek, któ- polsku, z charakterystycznym dla ukra- Stylu”. Trwa przeszukiwanie okolicy. Prezydenta ma rusią, ale ma za złe prorosyjskiemu pre- rego prawa są przestrzegane, będzie ińskich Polaków akcentem: „Basiu, Media na Ukrainie w ostatnim gotowy projekt ustawy o przedłużeniu zydentowi Ukrainy, że chce mieć takie żyć szczęśliwie w tym kraju”. Dodał: uprasowałaś suknię panny młodej? czasie mówią o nasilonej cenzurze kadencji szefa państwa z pięciu do same uprawnienia jak Dmitrij Miedwie- „Chcę i życzę moim dzieciom i wnu- A żelazko wyłączyłaś? Otóż to. Kiedy i atakach na dziennikarzy, w tym na- siedmiu lat – twierdzi opozycja. diew i Aleksander Łukaszenko, którzy kom, by żyły w takim kraju”. W minio- zajmowałam się żelazkiem, przypalił paściach fizycznych. Niepokój z po- Projekt poprze większość depu- powołują premiera i rząd. Wielokrotna ną sobotę trzy stacje telewizyjne na się bigos...”. Szefowie telewizji Inter wodu ograniczania wolności mediów towanych, w tym prezydencka Partia kandydatka w wyborach prezydenckich Ukrainie – 5 Kanał, TVi i jedna telewi- nie przejęli się krytyką. Stacja nie prze- na Ukrainie wyrażają też organizacje Regionów. „Zmiany przewidują także jest także przeciwna pomysłowi prze- zja regionalna – na godzinę przerwały stanie emitować cyklu spotów. Ich au- międzynarodowe, m.in. Reporterzy przedłużenie kadencji parlamentu do dłużenia kadencji głowy państwa wieczorem program w proteście prze- tor Mark Greś tłumaczy, że nie chciał bez Granic. 2015 roku (o trzy lata – red.)” – mó- z pięciu do siedmiu lat. ciwko ograniczaniu wolności mediów. nikogo urazić. – „To miały być muzycz- Zaginął redaktor krytykujący wił telewizji Kanał 5 Jurij Łucenko, „Jeśli Janukowycz myśli, że cał- Dwie międzynarodowe organizacje: ne anegdoty, a nie zbiór bohaterskich bezpiekę. jsat 19-08-2010 były szef MSW i lider Ludowej Sa- kowicie zawładnie krajem i sparaliżuje Reporterzy bez Granic i Międzynaro- eposów. Rosjanie to dojrzały naród, moobrony. Stwierdził, że propozycję inne struktury władzy, to się myli. Taki dowy Instytut Prasy (IPI) w minionych który jak żaden inny potrafi śmiać „Jesienią odbę- zaakceptuje Sąd Konstytucyjny, po- dyktat długo nie potrwa, a sam Janu- tygodniach wskazywały, że na Ukra- się sam z siebie” – zaznaczył. Chciał dzie się oficjalna nieważ jest „kontrolowany przez ludzi kowycz może odejść w niesławie, po- inie występują przypadki cenzury w stworzyć obraz, z którym kojarzą się wizyta prezydenta Ukrainy w Polsce” – Janukowycza”. O zmianie konstytucji dobnie jak jego poprzednik Wiktor Jusz- mediach, a dziennikarze podczas różne narody. Węgrzy z gulaszem, oświadczył szef departamentu polityki współpracownicy prezydenta mówią czenko” – napisała na blogu. W rozmo- przesłuchań zmuszani są do podpisy- Polacy z bigosem. informacyjnej MSZ Ołeg Wołoszyn. od dawna. Chcą, by przywrócono wie z portalem ForUm Witrenko ujawniła, wania zobowiązań do powstrzymania Rosjanie obrazili się za re- Jak podaje MSZ w Kijowie, pre- szefowi państwa uprawnienia ode- że w walce z Janukowyczem, który chce się od krytykowania władz. klamę. Tatiana Serwetnyk zydent Ukrainy Wiktor Janukowycz brane podczas głosowania w grudniu zmienić konstytucję, może zjednoczyć Prezydent zaprzecza cenzurze, 18-08-2010 odwiedzi jesienią Polskę. Data wizy- 2004 roku w czasie pomarańczowej się nawet ze swoją przeciwniczką, pro- chce konkretnych przykładów. ty, odłożonej po śmierci prezydenta rewolucji, a konkretnie – by znów zachodnią Julią Tymoszenko. PAP 18-08-2010 Kuracjusze z sa- Lecha Kaczyńskiego, jest obecnie mógł decydować o powoływaniu pre- „Nie chodzi o to, by stworzyć z po- natorium im. Go- ustalana. Na początek października miera i rządu. Sprawą zajął się Sąd marańczowymi jedną partię. Nie mo- Rosyjska mniej- gola w Myrhorodzie musieli opuścić planowana jest też wizyta Janukowy- Konstytucyjny. żemy jednak dopuścić do skupienia szość na Ukra- miejsce wypoczynku przed wizytą cza we Francji. Ponadto prezydenci „Obecna władza miała nadzieję, władzy w jednych rękach bandyckimi inie protestuje przeciwko emisji filmu, prezydenta Janukowycza – twierdzi Białorusi, Mołdawii, Polski, Rumunii, że konstytucja zostanie zmieniona w metodami. Połączymy się ze wszyst- który, jak twierdzi, ją ośmiesza. Cykl ukraińska prasa”. Słowacji, Ukrainy i Węgier przyjadą drodze referendum, ale deputowani kimi opozycyjnymi ugrupowaniami, spotów, w których przedstawiciele W najlepszych pokojach sanato- do ukraińskiego Truskawca, by wziąć nie poparli takiego rozwiązania. Dla- które są temu przeciwne – stwierdzi- 14 mniejszości narodowych śpiewa- rium zamieszkają prezydent i przed- udział w otwarciu X Międzynarodo- tego otoczenie Janukowycza zwróciło ła. Czy w tej sytuacji współpraca obu ją hymn Ukrainy w ojczystym języku, stawiciele jego delegacji. Wysiedlo- wego Forum Ekonomicznego 7 paź- się do Sądu Konstytucyjnego, który kobiet jest możliwa?” – równie dobrze emituje od 10 sierpnia popularna te- nym wczasowiczom zaproponowano dziernika – podała agencja Interfax- może podważyć głosowanie z 2004 może się okazać, że oświadczenie lewizja Inter. Projekt jest związany z inne lokum. „Wokół bazy wypoczynku Ukraina. roku, jeśli uzna, że doszło wtedy do Witrenko to zwykły polityczny piar. 19. rocznicą ukraińskiej niepodległo- trwają gorączkowe prace remontowe” Ołeg Wołoszyn zauważył, że nowy rażących naruszeń proceduralnych” Niedawno Witrenko oskarżyła Ja- ści obchodzoną 24 sierpnia. Hymn, – pisał w przededniu wizyty Wiktora prezydent Polski Bronisław Komo- – mówi „Rz” Igor Koliuszko, szef Cen- nukowycza o zdradę stanu, ponieważ oprócz Rosjan, wykonują m.in. Polacy, Janukowycza w Myrhorodzie w ob- rowski „jest poważnie nastawiony na trum Reform Prawnych i Politycznych odmówił przystąpienia Ukrainy do unii Węgrzy, Rumuni, Żydzi, Gruzini, Biało- wodzie połtawskim portal „Gławno- aktywną i pragmatyczną współpracę w Kijowie. Pytany, czy Partia Regio- celnej z Rosją, Białorusią i Kazach- rusini, Romowie i Ormianie. Przeciwko je”. Doniesienia strony zdementowali z Ukrainą”. Podkreślił, że „Polska, tak nów faktycznie ma poparcie 300 (na stanem. emisji materiału z udziałem Rosjan za- miejscowi urzędnicy. Nie ujawnili jed- jak i wcześniej, pozostaje najbardziej 450) deputowanych, by zmienić kon- Komunistka u boku Julii Ty- protestowała rosyjska organizacja „O nak, gdzie zatrzymała się prezydenc- konsekwentnym partnerem Ukrainy stytucję, odpowiada twierdząco: „Pod moszenko. Tatiana Serwet- Jedną Ruś” z Sewastopola. Jej szef ka ekipa. w Europie”. warunkiem że przeciągnie na swoją nyk 26-08-2010 Władimir Tiunin zażądał zdjęcia filmu z Janukowycz przyjechał do Myr- „Mamy wielką nadzieję, że strona stronę opozycyjną Naszą Ukrainę anteny. Napisał nawet list w tej sprawie horodu w środę. Odwiedził słynny francuska będzie nastawiona bardziej Wiktora Juszczenki. Ale najpierw to „Prezydent Wik- do prezydenta Ukrainy Wiktora Janu- coroczny jarmark w pobliskiej wiosce konstruktywnie i będzie popierać nas ugrupowanie trzeba byłoby ostatecz- tor Janukowycz kowycza. Uzasadniał, że śpiewający Wielkie Soroczyńce, gdzie w 1809 w szybszym uproszczeniu reżimu wi- nie podzielić” – zaznacza. to człowiek, któ- ukraiński hymn Rosjanie są pokazani roku urodził się pisarz Nikołaj Go- zowego” – oświadczył przedstawiciel Janukowycz chce rządzić ry potrafi wysłuchiwać argumentów” w sposób poniżający i ośmieszający. gol. Przywódca, szczelnie otoczony MSZ. dłużej? Tatiana Serwetnyk – uważa Lech Wałęsa. „W wielu spra- Żydzi są w szkole. Ormianie pra- ochroniarzami, przechadzał się mię- Nie udało się potwierdzić w Kan- 24-08-2010 wach nie zgadzam się z waszym pre- cują. Gruzini tańczą. Cyganie są na dzy barwnymi straganami. Kupił wy- celarii Prezydenta Bronisława Komo- zydentem, ale jeśli przyjedziecie do łące, z gitarą. Wszyscy mają natchnio- szywaną ukraińską koszulę (drugą rowskiego informacji o jego udziale w Program prezy- niego z argumentami, poszukacie roz- ne, mądre wyrazy twarzy i używają otrzymał w prezencie), chleb z suszo- Forum Ekonomicznym w Truskawcu. denta Ukrainy wiązań zgodnych z prawem, uzyska- poprawnego języka. Z Rosjanami jest nymi śliwkami i beczkę do kiszenia Janukowycz odwiedzi Pol- Wiktora Janukowycza wraz z jego cie pozytywną reakcję” – powiedział inaczej: główny bohater śpi na ulicy, ogórków. – Żeby były takie chrupiące skę i Francję. jsat 19-08-2010 portretem trafi do szkół w obwodzie były prezydent w wywiadzie dla ukra- budzi się, drapie po brzuchu. Nieogo- – wyjaśniał. Pozdrawiał licznych gości dniepropietrowskim na wschodzie ińskiej stacji telewizyjnej TVi. Ta wraz lony wstaje i pije wodę po kiszonych targu, rozdawał autografy i pozował Rządząca, pro- kraju – zaalarmowały w środę ukraiń- z innymi stacjami i gazetami oskarża ogórkach. Potem zjawia się bosy do zdjęć. rosyjska Partia skie media. Janukowycza o próbę zakneblowania akordeonista z kompanami. Wszyscy Wizyta prorosyjskiego Januko- Regionów Ukrainy prezydenta Wik- Zgodnie z postanowieniem obwo- nieprzychylnych mu mediów. mają niewyraźne miny – mówił Tiunin wycza w rodzinnych stronach autora tora Janukowycza gwałtownie traci dowych władz oświatowych informa- Lech Wałęsa o Janukowyczu: cytowany przez ukraińskie portale. „Martwych Dusz” wywołała zaskocze- poparcie – wynika z ogłoszonego w cje o działalności prezydenta zostaną z nim można rozmawiać. Bw. Zażądał wszczęcia sprawy karnej wo- nie. Gazety donosiły o pochopnym poniedziałek sondażu Centrum Ra- umieszczone na specjalnych tabli- 27-08-2010 bec inicjatorów projektu, bo spoty „pu- kładzeniu nowego asfaltu na miejsco- zumkowa. W kwietniu chciało na nią cach, które mają stanąć w szkołach 4 31 sierpnia - 17 września 2010 * Kurier Galicyjski Przegląd wydarzeń Karp w marynacie na dziedzińcu pałacu Badenich Halina Pługator tekst i zdjęcia

We wsi Koropiec na Ziemi Tarnopolskiej, na dziedzińcu dawnego pałacu Badenich odbył się III Festiwal Dań Rybnych. Na drodze dojazdowej do tej podolskiej wsi nad Dnie- strem dostrzegamy ogromną rybę, a koło niej… sowiecki herb, pozostałość czasów mi- nionych. Wszędzie jest czy- sto, ludzie malują płoty i wita- ją się w sposób zaskakujący: „Sława tobie, Koropiec”, na pałac Badenich co się odpowiada: „Wśród lu- dzi na wieki”. Jest to tradycja Dnia Wioski, podczas które- go już po raz kolejny odbywa się festiwal potraw z karpia. Mieszkańcy wsi idą całymi rodzina- mi, prowadzą gości do pałacu Badenich. „Kiedyś Koropiec był miasteczkiem. W roku 1615 przeszedł na własność wo- jewody bracławskiego, Stefana Potoc- kiego, – opowiada biznesmen Stepan Skrypnyk, który kiedyś był tu sołtysem. – Na przestrzeni wieków miasteczko przechodziło od jednego rodu szlachec- kiego do drugiego, aż w 1893 roku stało się własnością hrabiego Stanisława Badeniego – marszałka Sejmu Galicyj- skiego. Po nabyciu Koropca, niemalże od razu zaczął on przebudowywać pa- Stepan Skrypnyk przyrządza karpia łac na swą rezydencję. Myślę, że pro- jekt przebudowy w stylu renesansu wie- malże przywracając mu stan pierwot- liśmy projekt. Po sprzątaniu zorganizo- deńskiego wykonał któryś z architektów ny. Nie udało się odnowić tylko „pocztu waliśmy dla dzieci konkurs plastyczny Karp nadziewany grzybami i zieleniną lwowskich bądź wiedeńskich. Prace królów polskich”. „Wioska moich marzeń”. Czas realizacji Rybę o wadze 800-1000 gram rozciąć u góry. Wypatroszyć, usu- trwały aż do roku 1906. Można więc Dziś pałac jest w opłakanym sta- projektów dobiegł końca, natomiast po- nąć ości, nadziać pietruszką i koperkiem, dodając 30 dag krótko ob- mówić, że pałac jest jeszcze „młody”. nie, wymaga prac konserwatorskich i zostało pragnienie wspólnych działań. gotowanych pieczarek oraz 20 dag żółtego sera, startego na tarce. Do niedawna starsi mieszkańcy odbudowy. Jednak, jak zawsze, brak Tak powstała inicjatywa Festi- wspominali o „Poczcie królów polskich”, na to pieniędzy. Były czasy, kiedy walu Potraw Rybnych. Nidzie indziej Piec w naczyniu żaroodpornym bez przykrycia przez 30-40 minut. który znajdował się na ścianach owalnej chciano go przekazać we własność nie ma takiej ilości potraw z karpia, sali balowej. Marceli Maszkowski wyko- prywatną. Możliwe, że byłaby tu ga- od którego, zresztą pochodzi nazwa Pierogi z karpiem nał kopie znanych dzieł Jana Matejki. leria sztuki, kawiarnia czy nawet mu- Koropiec. Tradycje przyrządzania tej 40 dag mąki, 2 jajka, odrobina soli, 20 dag wody. Zagnieść ciasto i Tam też był kominek z czarnego mar- zeum, niestety, biurokracja zwycię- ryby są pieczołowicie pielęgnowane rozwałkować. Przyrządzić nadzienie: 50 dag filetów z karpia, 2 jajka, muru. Obok była jadalnia, biblioteka, żyła. Pałac jednak czeka i popada w i przekazywane z pokolenia na poko- ugotowane na twardo, 20 dag pieczarek. Wszystko zemleć w ma- i kaplica, do której wchodziło się z ze- coraz większą ruinę. lenie. Do poczęstunku gospodarze szynce do mięsa, doprawić do smaku i kłaść do pierogów. wnątrz. Po drugiej stronie znajdowały Święto jednak nie każe na siebie cze- zaprosili wszystkich, którzy przyszli się pomieszczenia mieszkalne. Na pię- kać. Na dziedzińcu z zewsząd „słychać na festiwal. W ciągu dziesięciu mi- Karp w marynacie trze były komnaty. W latach 1914-1920 i czuć” zapach ryb. „Nasz konkurs rozpo- nut ze stołów zniknęło wszystko, co Przyrządzić marynatę: 30 dag octu wymieszać z 20 dag wody, pałac został poważnie uszkodzony. czął się od… śmieci. Mieszkańcy wyszli gospodynie przyrządzały przez 2-3 Właśnie wówczas ze wszystkich ścian z inicjatywą, że wysprzątają „dzikie” wy- dni. Pięć najbardziej udanych potraw dodać trochę papryki, zmielonego pieprzu, kilka goździków i 2 łyżki usunięto portrety królów, zdjęto okna sypiska śmieci, – mówi Serhij Chlebas, sprzedano na aukcji. Uzyskane pie- soli. Umytą i wypatroszoną rybę włożyć do marynaty na 2-3 dni. Po- i drzwi. W okresie międzywojennym jeden ze współorganizatorów festiwalu, niądze zostaną wydane na uporząd- dawać z piklami i pomidorami kwaszonymi. rodzina Badenich odnowiła pałac, nie- mieszkaniec Tarnopola. – Wypracowa- kowanie terenu we wsi.

Halina Pługator kiego województwa warmińsko-mazur- tekst i zdjęcia Przykarpacie częstuje skiego. – Jeszcze w poprzednim roku podpisaliśmy umowę o partnerstwie Setki zapomnianych już Rady Wiejskiej Aleksandra Hojaniuk między naszymi miejscowościami. dań huculskiej i pokuckiej – Gdy nasze ziemie ratowały się Cieszy mnie, że mogę gdzieś jesz- kuchni zaprezentowano na przed najazdem mongoło-tatarskim, cze wciąż zobaczyć tak wiele auten- I Międzynarodowym Kulinar- przyszło tu kilku śmiałków z rodzi- tyzmu, nie tknięte cywilizacją tereny. nym Festiwalu „Smaczny nami: Iwan, Hojan, Hawryło, Ławr Ludzie są inni, w Europie wszyscy Spas”. Partnerem medialnym i Pihuł i wśród tych lasów uratowali się od siebie oddalili. imprezy był Kurier Galicyjski. się przed śmiercią, stąd nazwa wsi - Obecnie wymagania ludzi co („uratować się” po ukraińsku brzmi do poziomu odpoczynku i serwowa- Festiwal rozpoczyna się od spo- „spastys”). A na pamiątkę tego wyda- nego jedzenia jest bardzo wysoki, tkania z organizatorem Mychajłem rzenia, połowa wsi posiada nazwiska dlatego takie festiwale ze świeżym Stowpiukiem, producentem ekolo- nawiązujące do tamtych ocalonych i zdrowym jedzeniem mogą spełnić gicznie czystych karpackich herbat bohaterów. oczekiwania nawet tych najbardziej z górskich traw. Gdy spotkanie do- Dziś wieś Spas liczy sobie ponad wymagających – były konsul Ukrainy biega końca, wprost z kołomyjskiego 3 tys. mieszkańców, dwie szkoły, a lu- w Krakowie i Gdańsku, a obecnie muzeum po gości podjeżdża kareta. dzie wyjeżdżający za granicę na za- wykładowca na przykarpackim Uni- Z wiatrem we włosach i muzyką w robki, zawsze powracają. wersytecie im. W. Stefanyka, Zeno- uszach zwiedzamy miejscowość. - Przyjechałem na Ziemię Koło- wij Kurawski nie ukrywa zadowolenia - Nasza wieś jest niezwykle stara, myjską na zaproszenie tutejszej Rady z przeprowadzonego święta. otoczona lasami i czystą rzeką Pistyn- Wiejskiej – mówi Wojciech Prochow- Drugi dzień festiwalu to niesamo- ką – mówi przewodniczący spaskiej Pokucianie częstują ski, wice starosta powiatu bartoszyc- wite kulinarne show. 5 Kurier Galicyjski * 31 sierpnia - 17 września 2010 PORTOFRANCO – WOLNY PORT – TYGIEL KULTUR Natalia Kostyk poczynku, rozrywki, która towarzyszyła tekst i zdjęcia naszym przodkom w XVI-XVIII stuleciu. Poznanie tego wszystkiego jest bardzo Na pięć dni dzisiejszy Iwa- ważne i potrzebne”, – powiedział Ro- no-Frankiwsk, dawny Sta- man Stelmaszczuk, kierownik zespołu. nisławów, a w slangu mło- „Poznanie innego środowiska kulturo- dzieżowym po prostu Franik, wego jest dla nas bardzo ważne. Idea zanurzył się w sztuce. Odbył projektu jest niezwykła i bardzo intere- się tu festiwal „PORTOFRAN- sująca”, – zachwycał się Tomasz Wie- CO”, impreza, jakiej dotąd lanek. „Każdy z pięciu dni festiwalu po- nie było. Jest to festiwal, któ- święciliśmy innemu krajowi – Polsce, ry łączy w sobie wszystkie Iranowi, Francji. Na zakończenie Dnia gatunki i rodzaje sztuki oraz Iranu zorganizowaliśmy dialog dwu odnajduje elementy dla nich kultur”, – opowiadał Roman Grygoriw, wspólne. Nazwa „PORTO- dyrektor projektu. FRANCO” oznacza „wolny Na Wiczewym Majdanie w Stani- port”. W Festiwalu uczestni- sławowie kulturę Iranu prezentowali czyli literaci, muzycy, plasty- pisarz Jurij Andruchowycz oraz zespół cy, śpiewacy, kucharze z Pol- ski, Ukrainy, Francji, Niemiec, a nawet z Iranu i z Chin. Organizatorzy postawili na otwar- tość i dostępność. Dotyczyło to także organizacji widowni. Nie było sceny, zamiast niej użyto murów bastionu dawnej fortecy Potockich, galerii kina, dziedzińca między budynkami, balkonu kamienicy. Otwarcia festiwa- lu – w bastionie twierdzy – dokonali pisarz Taras Prochaśko oraz wiolon- czelista Zoltan Almasi. Pierwszy dzień festiwalu poświę- cono Polsce, ponieważ historia Polski i Ukrainy ściśle łączą się ze sobą. Tego dnia miało miejsce wiele imprez. Były rekonstrukcje zabaw XVI-XVIII pisarz Taras Prochaśko i wiolonczelista Zoltan Almasi wieku, pokaz filmów polskich w trybie „non stop”, koncert „Krakowskiej Gru- py Perkusyjnej”, otwarcie wystawy plakatu polskiego w galerii twierdzy. Był happening muzyczny z udziałem perkusistów oraz zespołu „DrumTe- atr” ze Lwowa. Wieczorem miesz- kańcy słuchali wspaniałego koncertu zespołu jazzowego „Rosewind Trio” z Krakowa oraz uczestniczyli w pokazie filmu „Beats of freedom” – „Zew wol- ności” w reżyserii Leszka Gnoińskie- go i Wojciecha Słoty. „Beats of Freedom” to – niestan- W pomieszczeniach galerii „Bastion” zaprezentowano aż sie- dardowa opowieść o polskim rocku, dem wystaw z różnych krajów począwszy od koncertu zespołu The Rolling Stones w Warszawie, w 1967, interesujące, uważam, że mieszkań- muzyki perskiej „Jaam” z Teheranu. do upadku komunizmu w 1989. W cy naszego miasta będą mogli lepiej Przygotowana została niewielka sce- filmie pojawiają się wypowiedzi wielu zgłębić tajniki sztuki”. Wystawy moż- na, na dole wysypano piasek, u góry innych osób, związanych z polskim na było zwiedzać przez wszystkie dni wyścielono dywan. Jurij Andrucho- rockiem, m.in. Jurka Owsiaka, Woj- festiwalu. wycz czytał wiersze, potem schodził ciecha Waglewskiego, Olgi Jackow- Jurij Andruchowycz Polsko-ukraińskie zabawy mu- po piasku, a „Jaam” grał. Koncert trwał skiej, Kazika Staszewskiego, Kamila zyczne rozpoczęły się od występu ponad godzinę, publiczność miała moc Sipowicza, Andrzeja Mogielnickiego, prywatnych, przedstawiające frag- swe podwoje dopiero w przyszłym zespołów „Hortis Astrum” z Krakowa wrażeń estetycznych. Marka Niedźwieckiego, Zbigniewa menty koncertów (np. z Festiwalu w roku, odbywało się aż siedem wystaw oraz „Acappella Leopolensis”. Piękna Na zakończenie „PORTOFRAN- Hołdysa, Lecha Janerki, Krzysztofa Jarocinie) i wiele innych zdjęć, przede z różnych krajów. Zaprezentowano muzyka i śpiew zachwyciły słuchaczy. CO” na zamku w Pniowie odbył się Grabowskiego, Jarosława Janiszew- wszystkim z lat 80. (np. fragmenty ponad 200 prac, w tym – 33 plakaty z Było to coś niezwykłego, nowego, a występ Tarasa Prochaśki oraz wiolon- skiego, Krzysztofa Skiby. Film wzbo- happeningów Pomarańczowej Alter- Polski. Otwarto wystawy fotograficzne jednocześnie – bardzo interesują- czelisty z Francji Dominika de Vian- gacają fragmenty nagrań pochodzące natywy). W Polsce „Beats of Freedom” artystów z Chin, Iranu i Francji, pre- cego. „To swego rodzaju wyprawa curae. z Instytutu Pamięci Narodowej, Wy- miał swą premierę w marcu br. zentowano współczesne malarstwo do historii stosunków polsko-ukraiń- Dzień polski wspomagał Instytut twórni Filmowej „Czołówka”, Filmo- W pomieszczeniach galerii „Ba- abstrakcyjne. O wystawach opowie- skich. Zaprezentowaliśmy obrazki z Polski w Kijowie. teki Narodowej, a także z archiwów stion”, która oficjalnie ma otworzyć dział Mirosław Jaremak: „To bardzo życia, muzykę dnia codziennego, wy-

- Czy słyszycie dźwięki trembity? A teraz coś, dla tych, którzy schud- - Kiedyś piło się mało i jedynie wy- Pokucki melaj To one z nizin, z połoniny kucharzy nąć nie chcą. sokiej jakości alkohol – mówi Mychaj- Zamiesić ciasto z 400 g. mąki kukurydzianej, 300 g. kefiru, 2 łyżek śmieta- przywołują – w ten sposób Spas - Do mleka, topionego kilka godzin ło Stowpjuk, organizator festiwalu – ny, 4 jajek. Dodać 2 łyżki oleju, cukru na smak. Piec około 40 minut w okrągłej przywoływał nie tylko szefów kuchni, w piecu, dodaje się śmietanę, odstawia Na wielkich zabawach czy weselach foremce. ale i gości ze Szwajcarii, Austrii, Wę- się w ciepłe miejsce i czeka na to, by obchodzono się spokojnie kilkoma Ryba po dolnowerbózku gier, Rumunii, Polski i wszystkich za- zgęstniało. Potem dodaje się domowe- butelkami. A dla tych, którzy przesa- Jeden karp marynuje się z 50 g. ugotowanych suszonych grzybów, 300 kątków Ukrainy. Każdy z przybyłych go sera i zjada się z kaszą kukurydzia- dzili wieczorem z alkoholem, na rano g. cebuli, 200 g. orzechów włoskich, 150 g. oleju, 50 g. marchwi. Podawać gości przyniósł coś ze sobą: Węgrzy ną – dzieli się przepisem Halina Proko- zawsze znalazło się lekarstwo w po- z zieleniną. – smażonego dzika, Polacy – żurek, piw. Kalorii tu jednak nikt nie liczy, bo staci jakiegoś dania. Szwajcarzy – ser, Niemcy – bawole i tak spalą się przy ciężkiej pracy. By o zaprezentowanych potra- Myszyńska podpałka z rybą mleko. Obcokrajowcy na suto zastawio- wach nie zapomniano za kilka lat, 200 g. mąki zasmażyć na oleju do złotego koloru. Następnie dodać 300 g. Wciągając w płuca rześkie gór- ne stoły patrzą z rezerwą, bo jednak organizatorzy festiwalu zdecydowali grzybowego bulionu, 5 ząbków podsmażonego na oleju czosnku, pieprz, sól, skie powietrze, podziwiając widoki nie każdy może sobie pozwolić na się na zapisanie ich w wielkiej kuli- zieleniny do smaku. Po czasie dorzucić 300 g. ugotowanej ryby i przysmaża się karpackie, przysłuchując się hucul- łączenie kiszonej kapusty z mlekiem. narnej księdze przepisów karpackiej 5-10 minut. Podawać jako przystawkę skim śpiewom, można się zgubić Gospodyni jednak twierdzi, że jeszcze kuchni. Wkrótce kilku młodych ludzi wśród ogromu wrażeń. A do tego to nikt u nich nie miał problemów żołąd- wyruszy na ekspedycję w głąb Kar- jedzenie… Hucułki i Pokutynki pro- kowych, bo wszystko jest przyrządza- pat, by uzupełnić tę księgę. Pierogi na parze z makiem ponują taaaakie dania, że większość ne jak należy. Za kilka miesięcy gaździny ze Zamiesić ciasto z 8 szklanek mąki, 2 szklanek kwaśnego mleka, 4 jaja, obecnych w życiu o istnieniu ich nie Przy każdym rozstawionym na- Spasu pojadą do Europy, by przed- 2 łyżki masła i łyżkę sody, 20 g soli. Gotowe ciasto należy pociąć na kwadraty, słyszała. Nozdrza chętnie chłoną za- miocie krąży garnek z różnego rodza- stawić tam karpacką kuchnię na ku- dodając do środka masę. pach smażonych prosiąt, wędzone- ju samogonką, robioną na śliwkach, linarnych festiwalach we Francji, Wło- Masa: 0,5 szklanka maku, przetartego jedną łyżką miodu. go sera, zupy grzybowej, gołąbków, gruszkach, jabłkach, karpackich tra- szech i Hiszpanii. Pierogi kładzie się na parę i trzyma się dopóki nie nabiorą żółtego koloru. barszczu, fasoli i kapusty. wach, korzeniach drzew. Gotowe polewa się miodem z orzechami. 6 31 sierpnia - 17 września 2010 * Kurier Galicyjski Krzyżacy z Drohobycza

Joanna Demcio tekst UNA – UNSO kontra Grunwald zdjęcia archiwum TKPZL w Drohobyczu komisja we Lwowie. Zezwolenie nie stanowi problemu, problem stanowią Kiedy Polacy popijali wó- uciekający czas i pieniądze. deczkę, Ukraińcy byli wyko- - Tak czy inaczej złożyłem spra- rzystywani jako mięso ar- wę do prokuratury. Traktor kosztu- matnie – przez tą nową wer- je, pracownicy również, a oni mi to sję bitwy pod Grunwaldem, wszystko blokują. Niech mi przynaj- w Drohobyczu nie może sta- mniej kompensują finansowe stra- nąć pomnik upamiętniający ty – skarży się Aurzecki – Zbieram to wydarzenie. teraz kolejną dokumentację i mam A szkoda, bo Drohobycz odegrał cichą nadzieję, że na dzień Miasta szczególną rolę w walce z Krzyża- Drohobycza, 21 września, uda się kami. Pułki Rusinów były formowane odsłonić pomnik upamiętniający wy- właśnie w Drohobyczu i były opłacane darzenie, które do tej pory łączyło rupnikami tego miasta. nasze narody. - Do starej wersji pomnika, który Narody same z siebie się nie stał w naszym mieście od 1910 r., dzielą, do tego potrzebna jest zawsze dodaliśmy dwa nagie miecze i tarczę W tym miejscu miał stanąć pomnik bitwy pod Grunwaldem siła sprawcza. Tym razem w postaci Jana Mędrzyka z Drohobycza, który 20-osobowej grupy. ponoć odbierał miecze – mówi Adam Aurzecki, prezes Towarzystwo Kultury Polskiej i Ziemi Lwowskiej w Drohoby- czu – Stawiamy pomnik w tym samym miejscu, gdzie stał jeszcze przed wojną. Tylko, że, aby postawić pomnik trzeba było ściąć trzy drzewa, a no to już jest potrzebne zezwolenie, ponieważ drze- wa znajdują się w XVIII-wiecznym par- ku, który jest pod ochroną. Zezwolenie otrzymałem, zorganizowałem rozpo- częcie prac, przyjechał samochód i… I tu wkracza polityka. Jak wszyscy wiemy w październi- ku odbędą się wybory do władz lokal- nych. Obecny burmistrz Drohobycza wywodzi się z partii UNA-UNSO, po- Na namiocie partii Kongresu Ukraińskich Nacionalistów wy- przedni również. Obaj chcą wygrać w pisano hasło „Z nami Bóg i Ukraina” tym roku. Co trzeba zrobić, by poko- Swój namiot ustawili członkowie partii „Za Ukrainę” nać przeciwnika z tego samego ugru- Polaków – Lachów wystrzelam”, „Trze- W następnym numerze ukażą się powania? Stanąć w opozycji do jego partia „Swoboda”, „Za Ukrainę” i UNA wiano pomnik Stepana Bandery nikt ba wysadzić kościół razem ze wszyst- rozmowy z przedstawicielami władz działań. W tym wypadku przejawia się – UNSO na czele z Hłubiszem strajka- nie pytał o zdanie ani Polaków, ani Ro- kimi Polakami, aby się z niego lacka Drohobycza. to poparciem burmistrza Mykoły Huka mi nie dopuścili do rozpoczęcia prac – sjan, ani Żydów. krew wylała”. Pod koniec zarzucono mi, dla pomnika bitwy pod Grunwaldem opowiada Aurzecki – Gdy przyszliśmy Prace wstrzymano, o sprawie zro- że jestem niebezpiecznym elementem Konsulat Generalny RP we Lwo- i całkowitą jego negacją ze strony My- na rozmowy do siedziby UNA – UNSO biło się głośno, zjawili się dziennika- dla Ukraińców i trzeba mnie wysiedlić wie wystąpił do władz obwodu lwow- rosława Hłubisza, pierwszego mera Dro- usłyszeliśmy kompletnie wypaczoną rze z 12 kanału. nie za San, ale za Wisłę, bo do Wisły skiego z protestem przeciwko lżeniu hobycza już za niepodległej Ukrainy. wersję bitwy pod Grunwaldem, następ- - To było tydzień przed planowa- są ich tereny i oni je odbiorą. Wtedy przedstawicieli przedstawicieli pol- - Początkowo otwarcie miało nie, że nie może być mowy o stawianiu nym odsłonięciem, przyjeżdżam na nie wytrzymałem i poszedłem zgłosić skiej mniejszości narodowej w Droho- przypaść na 15 lipca, nie udało się. polskich pomników na Ukrainie, że nie miejsce, gdzie zebrała się 20-30 oso- sprawę do prokuratury. Okazało się, byczu oraz z żądaniem zapewnienia Chcieliśmy w trybie przyspieszonym dają im postawić ich krzyża w Przemy- bowa grupka przeciwników – mówi że w prokuraturze już jest złożona bezpieczeństwa osobom pracującym rozpocząć prace, by wyrobić się z ślu, że ukraińskie cmentarze są tam mi Adam Aurzecki – Widzę antypol- skarga na mnie. przy budowie pomnika. otwarciem na 24 sierpnia, znowu nie zaniedbane. W końcu powiedziano skie transparenty, słyszę antypolskie Jest potrzebne kolejne zezwole- Pomnik powstaje ze środków bu- udało się. Tym razem już nie ze wzglę- nam, że w tej sprawie musi się odbyć hasła: „Nie wywołujcie wilka z lasu, bo nie. Tym razem na przeprowadzenie dżetowych państwa polskiego (głów- du na brak zezwolenia, ale dlatego, że referendum. Kiedy w Drohobyczu sta- wezmę swój pistolet i wszystkich was prac ziemnych, wydaje to specjalna nie MKiDN).

Marcin Wojciechowski – dziennikarz „Gazety Wyborczej” znalazł się w gronie laureatów Goście Nagrody Pojednania Polsko-Ukraińskiego Uroczystość wręczenia w Lublinie i prezesa Fundacji Kultury Chrzciciela Rusi Kijowskiej z Krakowa z Wałbrzycha nagród odbyła się na granicy Duchowej Pogranicza, która organi- i Instytutowi Polskiemu w Kijowie. polsko-ukraińskiej w miejsco- zuje co roku Europejskie Dni Dobro- Zrządzenie losu sprawiło, że wościach Kryłów i Krecziw sąsiedztwa, Marcin Wojciechowski nagrodę mógł odebrać osobiście przy okazji Europejskich Dni napisał: jedynie Jerzy Onuch, dyrektor In- w Borysławiu Dobrosąsiedztwa. Sam lau- „Pamiętam wzruszającą uroczy- stytutu, który kończy właśnie swoją reat nie mógł przyjechać do stość we Lwowie, gdy nagrody wrę- kadencję. W lipcu, w Borysławiu koncertu, przygotowanego przez Kryłowa. czał podczas swojej pielgrzymki na Europejskie Dni Dobrosąsiedz- gościła delegacja z Wał- polską szkołę sobotnią, działająca Kapituła nagrody podkreśliła, że Ukrainę Jan Paweł II. Miałem wtedy twa swoją nazwę „Granica 835” brzycha. Umowa o przyjaźni przy szkole nr 3 w tym mieście. podobnie jak inni laureaci (m.in. My- zaszczyt rozmawiać z obydwoma zawdzięczają numerowi słupa i współpracy została podpi- Przebywali też w sąsiednich ku- koła Riabczuk, Jerzy Kłoczowski, Ja- ówczesnymi laureatami profesorami granicznego stojącego po ukraiń- sana miedzy obu miastami rortach Schodnica i Truskawiec, cek Kuroń i inni) Marcin Wojciechow- Jerzym Kłoczowskim oraz Iwanem skiej stronie. W sobotniej imprezie w ubiegłym roku. a w ostatnim dniu swojego pobytu ski stara się obiektywnie patrzeć na Wakarczukiem. W najśmielszych uczestniczyło kilka tysięcy ludzi. Do Borysławia przybyli pre- złożyli hołd Orlętom na Cmentarzu trudne fakty historyczne, rzetelnie marzeniach nie przypuszczałem, że Granicę można było przekroczyć, wyważać stanowisko i racje zarów- sam kiedyś dołączę do grona nagro- przechodząc po wybudowanym na zydent miasta Wałbrzycha Piotr Łyczakowskim we Lwowie. no strony polskiej, jak i ukraińskiej. dzonych”. tę okazję moście pontonowym na Kruskowski, jego zastępca Artur W Wałbrzychu mieszka około Dzięki temu buduje nowe mosty łą- Oprócz Wojciechowskiego kapi- Bugu. Nie było rygorystycznej kon- Wilandowski oraz przedstawiciel 7 tysięcy byłych obywateli Borysła- czące trudne doświadczenia historii tuła nagrody przyznała tegoroczny troli celnej. Ukraińcy, którzy chcieli magistratu Tadeusz Skrężyna. Ze wia. W tym polskim mieście istnieje z nowym spojrzeniem na przyszłość laur Pojednania Polsko-Ukraińskiego wejść na teren Polski, musieli jed- strony władz Borysławia witali go- muzeum pamiątek, przywiezionych w stosunkach polsko-ukraińskich. również ukraińskiemu publicyście nak mieć ważne wizy. ści zastępcy mera Hennadij Korko- przez expatriantów z Borysławia po W swoim liście skierowanym do i dokumentaliście Jurijowi Makaro- niszko i Maria Hrabluk. II wojnie światowej. uczestników uroczystości, odczy- wowi, twórcy czasopisma „Ukraiński (opr. wg. Gazety Wyborczej Goście odwiedzili w Borysła- tanym przez ks. Stefana Batrucha, Tydzień”. Nagrodę zespołową przy- – wydanie lubelskie) wiu miejscowy kościół, wysłuchali Włodzimierz Kluczak proboszcza greckokatolickiej parafii znano Fundacji św. Włodzimierza 7 Kurier Galicyjski * 31 sierpnia - 17 września 2010

Konsulat Generalny RP we Lwowie zaprasza na najbliższe wydarzenia Hasłem była ekologia kulturalne i artystyczne oraz uroczystości rocznicowe 1.09.2010 –71. ROCZNICA WYBUCHU II WOJNY ŚWIATOWEJ Msza św. w intencji obrońców Ojczyzny oraz wszystkich ofiar II wojny światowej w Katedrze Lwowskiej o godzinie 18.00.

W cyklu imprez Roku Chopinowskiego „Chopin dla przyjaciół na wschodzie” odbędzie się cykl koncertów fortepianowych. Wykonawcami będą: Janusz Olejniczak, jeden z najwybitniejszych polskich pianistów i Bartło- miej Kominek. W ich wykonaniu utwory fortepianowe Fryderyka Chopina. Pro- wadzący Jan Popis. 2.09 – Łanowice, godz. 18.00, kościół parafialny (wstęp wolny) 3.09 – Stryj, godz. 18.00, Dom Kultury „Sokół”, (wstęp wolny) 4.09 – Lwów (Akademia Muzyczna, wejście według zaproszeń) 5.09 – Katedra Lwowska, godz. 14.00 wstęp wolny 6.09 – Stary Skałat, godz. 17.00, kościół parafialny (wstęp wolny) 7.09 – Krzemieniec, godz. 17.00, kościół parafialny (wstęp wolny) Organizatorzy: Senat RP, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Biuro Koncerto- we HEROLD, Patronat: KG RP we Lwowie

5. 09.2010 DOŻYNKI PARAFIALNE W STRZELCZYSKACH godz. 12.00 – Msza św. w kościele parafialnym. Po mszy procesja dożynkowa, występy mieszkańców Strzelczysk, zaproszonych zespołów oraz zabawa ta- neczna zespołu „Rudki”. Organizatorzy: Towarzystwo Kultury Polskiej w Strzel- Drużyny obozowiczów z Polski, z Ukrainy i z Litwy czyskach, Koło Gospodyń Wiejskich w Strzelczyskach Halina Pługator ska (d. Stanisławowa), która wystąpiła „Jest tu inna kuchnia i nieco inny 7. 09.2010 – WYSTAWA FOTOGRAFII Z LAT 1930-1939 tekst i zdjęcie przed swymi rówieśnikami z koncertem. klimat, ale podoba się nam na Ukrainie, „Pasje Ludwika Gronowskiego” Brzmiały melodie polskie, ukraińskie – opowiada opiekunka Iwona Kasprzyk Wernisaż wystawy odbędzie się we wtorek 7 września 2010 r. o godzinie 18.00; Przez dziesięć dni trwał i litewskie. Zaśpiewano hymny trzech ze Świdnicy. W „Limnicy” przedstawili- Foto-Galeria Wasyla Pyłypiuka przy ul. Stećka 3a, we Lwowie. na Przykarpaciu Pierwszy Mię- państw – Ukrainy, Polski i Litwy. Dzie- śmy prezentację multimedialną na Wystawę będzie można oglądać do 30 września. dzynarodowy Festiwal Ekolo- ci z powagą wprowadziły sztandary tematy ekologiczne oraz prezentowa- Organizatorzy: Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej w Przemyślu, Fundacja giczny „Limnica-2010”. Uczest- swych miast. liśmy program ratowania kasztanów. Pomoc Polakom na Wschodzie, Lwowskie Spotkania, Hanna Gronowska-Sza- niczyli w nim uczniowie szkół „Podczas pobytu na obozie uczest- Niestety, w Polsce i na Ukrainie te niawska, patronat: KG RP we Lwowie z Iwano-Frankowska (d. Stani- nicy festiwalu poznali przyrodę Karpat, piękne drzewa, będące ozdobą wielu rzemiosła ludowe oraz tradycje ukra- miast, chorują. Nasze dzieci opowie- 10 – 12.09.2010 –„LUDZIE GOŚCIŃCA – PAPKIN I INNI” sławowa) oraz jego miast part- Beńkowa Wisznia, dworek Fredrów, piątek 10 września 2010, godzi- nerskich w Polsce. Przyjechali ińskie, byli w Jaremczy, uzdrowisku działy i pokazały, jak można je leczyć”. na 17.00, wstęp wolny uczniowie z warszawskiej dziel- „Bukowel”, zwiedzili gospodarstwa Nawiasem mówiąc, szkoła w Świdnicy Lwów, Dziedziniec Włoski (Rynek 6), niedziela 12 września, nicy Ochota, z Opola, Chrza- leśne, miasta Ziemi Stanisławowskiej ma palmę pierwszeństwa na Dolnym godzina 17.00, wstęp wolny nowa, Świdnicy, Brodnicy oraz oraz Lwów, wędrowali po trasach tury- Śląsku w dziedzinie realizacji projek- Spektakl plenerowy oparty na motywach twórczości Aleksandra Fredry przygoto- z powiatu Nowa Sól. Do nich stycznych. W programie spotkania był tów ekologicznych. Jolanta Orlańska, wany przez krakowskie instytucje kulturalne - Teatr Mumerus oraz Villę Decjusza. dołączyli rówieśnicy, przybyli z konkurs wiedzy ekologicznej, wieczór nauczycielka biologii, mówi, że dzieci Patronat: KG RP we Lwowie Wilna i Trok. Dzieci zamieszkały ekologicznej potrawy narodowej, za- uczestniczą w programie segregacji w Ośrodku Zdrowia „Limnica” wody sportowe, dyskoteki, konkursy”, odpadów i wiedzą, że należy je wkła- 12.09.2010 – KONFERENCJA „ŚLADAMI JANA III SOBIESKIE- we wsi Wistowa w powiecie Ka- – mówi Wołodymyr Bandura, który peł- dać do odpowiednich pojemników. W GO NA UKRAINIE I W POLSCE” – JAWORÓW łusz. Patronem medialnym Fe- nił obowiązki dyrektora obozu. ten sposób dbają o czystość w swoich Konferencja rozpocznie się Mszą św. o godzinie 9.00. O godzinie 10.00 w sali stiwalu był „Kurier Galicyjski”. W organizację i przeprowadzenie miastach i domach. Szkoły Muzycznej wystąpienia zaproszonych gości. Organizatorzy: TKPZL o/Ja- „Celem spotkania było zbliżenie głównych spotkań festiwalowych włą- „Z Chrzanowa przyjechało sze- worów, Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”, KG RP we Lwowie, Zespół Szkół w młodych mieszkańców Przykarpacia czyli się artyści sztuki użytkowej, ekolo- ścioro dzieci, – mówi Marzena Michal- Korczowej oraz Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej w Przemyślu oraz młodzieży z Unii Europejskiej, dzy, przedstawiciele firm turystycznych, ska, nauczycielka języka angielskiego a także poszukiwanie sposobów roz- placówek kulturalnych i sportowych. i francuskiego, kierownik delegacji. – 12.09.2010 – DOŻYNKI W KRYSOWICACH wiązywania wspólnych problemów Uczestnicy festiwalu wzięli udział w ob- Zaprezentowaliśmy tu, jak wygląda u Uroczystości rozpoczną się mszą świętą przy Sanktuarium MB Fatimskiej w Kry- ekologicznych, – opowiada Switłana chodach Dnia Niepodległości Ukrainy. nas konkurs wiedzy ekologicznej. Wy- sowicach o godzinie 14.00. Po mszy m.in. konkurs wianków i wieńców, występy Uwarowa, zastępca Kierownika Wy- Dzieci stworzyły plakaty festiwalowe, jazd był nagrodą za pierwsze miejsce. zespołów folklorystycznych z dekanatu oraz zespołu góralskiego z Polski Organizator: Towarzystwo Kultury Polskiej Krysowice działu Miejskiego d.s. Edukacji i Nauki były na warsztatach ekologicznych, Chodzi o to, że dzieci zakładały firmę, – Festiwal był pożyteczny i pomocny uczestniczyły w imprezach, organizowa- która miała za zadanie uporządkowa- 15-18.09.2010 – X MIĘDZYNARODOWY RAJD KATYŃSKI także dla pedagogów, którzy będą nych przez dziecięcą stację ekologiczną. nie szkoły. Sadziły kwiaty, wykony- W roku bieżącym motocykliści – uczestnicy Rajdu Katyńskiego będą przebywać mogli doskonalić metody kształcenia Między dziećmi nie było bariery języko- wały różne przedmioty i sprzedawały na terenie lwowskiego okręgu konsularnego w dniach 15-18 września. dzieci w dziedzinie ekologii”. wej, ponieważ języki polski i ukraiński są je. Za otrzymane pieniądze kupowały 15.09 – godz. 12.00 – zlot motocyklowy w Hucie Pieniackiej (spotkanie z uczest- Impreza rozpoczęła się jaskrawo do siebie podobne, a młodzież z Litwy sprzęty, potrzebne do utrzymania po- nikami innego rajdu motocyklowego wyruszającego 14 września z Jasnej Góry) i uroczyście. Do ośrodka w Limnicy rozmawiała po rosyjsku. Wiele osób po- rządku i czystości w szkole”. 17.09 – godz. 10.00 – msza św. w Katedrze Lwowskiej przyjechała młodzież z Iwano-Frankow- sługiwało się też językiem angielskim. KG godz. 17.00 – mecz piłkarski POGOŃ Lwów – X Rajd Katyński, Stadion Dynamo.

18.09.2010 – UROCZYSTOŚCI 90. ROCZNICY BITWY POD DY- TIATYNEM. Uroczystości rocznicowe pamięci poległych obrońców ojczyzny w bitwie z bolszewikami pod Dytiatynem 16 września 1920 roku. Jest to jedna z Ukraińskie Ministerstwo Oświaty czterech bitew w dziejach Polski noszących miano „polskich Termopil”. Msza św. w Dytiatynie (rejon halicki, obwód stanisławowski) o godzinie 10.00. Po mszy św. poświęcenie mogiły poległych w bitwie oraz oficjalny początek „optymalizuje” historię: prac nad stworzeniem pomnika obrońców ojczyzny poległych pod Dytiatynem w boju z dywizją „Czerwonych Kozaków”. Patronat nad uroczystościami: JE Abp Mieczysław Mokrzycki Metropolita Lwowski, JE Abp Henryk Muszyński Rosja jest OK prymas senior Polski, KG RP we Lwowie Ukraińskie władze rozpo- o wprowadzaniu władzy radzieckiej na podległą Ukrainę walczyli także żoł- częły wprowadzanie zmian w terytorium obecnej Ukrainy zmieniono nierze UPA. Teraz jest to tylko Armia 19. 09.2010 – DZIEŃ KULTURY POLSKIEJ W MOŚCISKACH podręcznikach historii. Obraz tak, aby był on delikatniejszy i nie suge- Czerwona. ORAZ UROCZYSTE OBCHODY DNIA POLONII I POLAKÓW Rosji ma być bardziej pozy- rował, że ZSRR nie wypełniało obietnic Autor podręcznika Wiktor Mysan ZA GRANICĄ składanych chłopom i robotnikom. przyznaje, że Ministerstwo Oświaty W programie: tywny, a o pomarańczowej re- Wykreślono także zdanie o „roz- „zaproponowało” konkretne poprawki, godz. 12.00 – msza św. w kościele parafialnym pw. Św. Jana Chrzciciela wolucji ma się znaleźć w naj- godz. 14.00 – uroczyste otwarcie Dnia Kultury Polskiej w Mościskach (Park lepszym wypadku kilka zdań. prawie z ukraińskimi patriotami” po 17 które miały na celu kształtowanie po- Miejski w Mościskach) Jak twierdzi Ministerstwo Oświaty września 1939 roku. zytywnego obrazu Rosji. Na przykład wystawa „Polsko-ukraińskie braterstwo broni: sojusz Piłsudski – Petlura”, nie następuje poprawianie historii, a Z podręcznika wyrzucono także z Wojskiem Zaporoskim w XVII i XVIII przegląd zespołów folklorystycznych Ziemi Lwowskiej, wprowadzana jest jej „optymalizacja”. pomarańczową rewolucję w 2004 wieku w nowych podręcznika walczyli degustacja potraw regionalnych, piknik rodzinny, dyskoteka dla młodzieży Portal „Ukraińska Prawda” prze- roku. jedynie Polacy, a nie Rosjanie. Organizatorzy: TKPZL o/Mościska, Stowarzyszenie Wspólnota Polska. analizował treść podręczników do 5. Z innej książki także dla 5. klasy kresy24.pl/mm/IAR Patronat: KG RP we Lwowie klasy przed i po poprawkach. Akapit uczeń nie dowie się o tym, że o nie- 8 31 sierpnia - 17 września 2010 * Kurier Galicyjski Przegląd wydarzeń

bohaterów. Pragniemy wyrazić swą śmiercią. Dzisiaj sytuację mamy inną. 90. rocznica bitwy pod Zadwórzem wdzięczną pamięć tym, którzy oddali Ale troska i staranie o utrzymanie pa- Ojczyźnie to, co mieli najcenniejsze – triotyzmu, jako wartości, jako wielkiej 17 sierpnia 1920 roku 330 polskich żołnierzy – młodych ochotników, swoje życie. cnoty obywatelskiej staje się niezmien- pod dowództwem kpt. Bolesława Zajączkowskiego stoczyło pod Kaznodzieja przypomniał słowa ne, a nawet staje się coraz bardziej Ojca Świętego Jana Pawła II, wypo- potrzebne. Można zginąć na służbie Zadwórzem, obok stacji kolejowej, 33 km od Lwowa, śmiertelną wiedziane podczas jego pierwszej w różnych okolicznościach. Ostatnim, bitwę z armią bolszewicką. Walczyli bohatersko przez 11 godzin, pielgrzymki do Polski – „gdzie Twoje odpierając sześć ataków bolszewickiej Konnej Armii Budion- groby, Polsko? Gdzie ich nie ma?”. – Te jego słowa uświadamiają nam nego W bitwie polegli niemal wszyscy polscy żołnierze. Dało wielką ofiarę i daninę krwi, wylaną to jednak czas na zakończenie przygotowań do obrony miasta. przez pokolenia Polaków dla odzy- Bolszewickie natarcie zostało zatrzymane. Budionny zrezygno- skania wolnej i suwerennej Ojczyzny. wał z walki o Lwów i ruszył na północ, na pomoc walczącym po Dzisiaj wspominamy ich i modlimy się za nich – powiedział kaznodzieja. Warszawą wojskom Tuchaczewskiego. 31 sierpnia pobity przez - Ojczyzna – to nasz zbiorowy kawalerię polską, pod Komarowem koło Zamościa rozpoczął obowiązek. Nasza obecność tu, pod odwrót na wschód. Zadwórzem jest wypełnieniem tego obowiązku patriotycznego – podkre- ślił ks. Robert Głodowski. Podczas Mszy św. została po- wielkim i tragicznym wydarzeniem dla Czas patriotów nie minął, świecona tablica pamięci bohater- Rzeczypospolitej była śmierć poległe- skich żołnierzy, walczących pod Za- go na służbie dla Polski prezydenta dwórzem. Jak powiedział „Kurierowi” Lecha Kaczyńskiego w Smoleńsku czas patriotów trwa organizator przemyskiej pielgrzymki i towarzyszących mu wybitnych oso-

Msza św. przy ołtarzu polowym w Zadwórzu bistości polityki i przywódców Wojska Polskiego. Weszli oni również do pan- teonu naszych bohaterów walki o nie- podległość. Czas patriotów nie minął, czas patriotów trwa.

Uczestnicy uroczystości

Maria Basza tekst i zdjęcia

22 sierpnia b.r. do Zadwórza tablica pamięci bohaterskich przybyli przedstawiciele naj- żołnierzy, walczących pod Za- wyższych władz Rzeczypospo- dwórzem litej Polskiej, aby oddać hołd żołnierzom batalionu pieszego Stanisław Szarzyński – tablicę ufun- - Pośród Polaków, walczących Małopolskich Oddziałów Armii dowała pani Bożena Szymon-Cząst- pod Zadwórzem byli również i Ukraiń- Ochotniczej pod dowództwem ka z Katowic, wnuczka Kowalskich, w cy, i Żydzi. My, Ukraińcy, możemy po- kpt. Bolesława Zajączkowskie- których domu w Zadwórzu, stacjono- równać tę bitwę do bitwy pod Krutami, go poległym w nierównej wał Siemion Budionny. w której zginęło ponad 300 młodych walce z konnicą Siemiona Śpiewał chór „Cantus Animae” z Ukraińców. Ofiara ich życia nie po- Budionnego. W uroczysto- Drohobycza, który oprócz pieśni ko- szła na marne. Polska odzyskała nie- ściach uczestniczyli: wice- ścielnych, zaśpiewanych po polsku, podległość swego państwa, Ukraina marszałek Sejmu RP Marek wykonał także polski hymn narodowy. również jest dziś państwem niepod- Kuchciński, sekretarz gene- prezes Fundacji „Pomoc Polakom na Wschodzie” Olga Iwa- Po nabożeństwie odbyła się część ległym. Historia nie powinna dzielić ralny Rady Ochrony Pamięci niak oficjalna, wystąpienia przedstawicieli naszych narodów, nie powinna wzno- Walk i Męczeństwa Andrzej władz i delegacji Rzeczypospolitej sić murów. Pamiętając o przeszłości, Kunert, odpowiedzialny se- dwórzem, rowerzyści z Klubu Obchody 90. rocznicy walk pod Polskiej i Ukrainy. powinniśmy budować przyszłość – kretarz Państwowej Między- Sportowego „Pogoń” Lwów, Zadwórzem rozpoczęły się koncele- powiedział lwowski wicewo- resortowej Komisji do spraw przedstawiciele społeczności brą Mszy św. w intencji poległych 17 Przemówienia jewoda Myron Jankiw. Upamiętnienia Ofiar Wojny i polskiej na Ukrainie, lwowski sierpnia 1920 roku, a także w inten- przedstawicieli władz Sekretarz Generalny Rady Represji Politycznych Ukra- wicewojewoda Myron Jan- cji Ojczyzny i o pokoju na świecie. Polski i Ukrainy Ochrony Pamięci Walk i Mę- iny Swiatosław Szeremeta, kiw, strzelcy, harcerze oraz Mszy św. przewodniczył o. Radomił czeństwa Andrzej Kunert po- prezes Fundacji „Pomoc Po- mieszkańcy Zadwórza. Wójcikowski, bernardyn – kapelan Wicemarszałek Sejmu RP wiedział: lakom na Wschodzie” Olga „Strzelca” OSW 2035 w Leżajsku. Do Marek Kuchciński powiedział - Wraz z moimi współpracownika- Iwaniak, przedstawiciele sa- Liturgia Mszy św. Zadwórza przybył salezjanin ks. Tade- m.in.: mi reprezentuję instytucję państwową, morządów z przygranicznych W drodze do Zadwórza, delegacje usz Pater z Przemyśla, również sale- - Wiemy, że kilkanaście godzin która w Rzeczypospolitej odpowiada miast, pierwszy zastępca odwiedziły cmentarz miejski w Busku, zjanin ks. Piotr Smolka z Przemyślan młodzi Polacy walczyli pod Zadwórzem za upamiętnianie miejsc walk i męczeń- konsula generalnego RP we gdzie są pogrzebani polscy żołnierze, (na Ukrainie), ks. Stanisław Czenczek z kilkutysięczną armia Budionnego, stwa. Odpowiada za tysiące miejsc w Lwowie Andrzej Drozd wraz z uczestnicy walk w wojnie polsko-bol- – kapelan KIK i ZHP w Przemyślu. walczyli do ostatniego naboju, potem Polsce i poza Polską. Odpowiada za pracownikami konsulatu, Pani szewickiej w 1920 r. Przy wysokim, Homilię wygłosił ks. Robert Gło- bili się na bagnety. Ich czyn wpisuje godne upamiętnianie miejsc pochów- Maria Mirecka-Loryś – siostra metalowym krzyżu, pośrodku białych dowski, saletyn, pracujący w Busku. się w panteon naszych bohaterów, w ków ofiar wojen i ofiar reżimów totalitar- ks. Bronisława Mireckiego, grobów z biało-czerwonymi wstążka- Powiedział m.in.: panteon tych, którzy 90 lat temu wal- nych, pochówków żołnierzy i pochów- jednego z dwunastu cudem mi zostały złożone kwiaty i odmówio- - Znajdujemy się w miejscu szcze- czyli o niepodległe państwo polskie ków cywilnych ofiar wojen i reżimów ocalałych w bitwie pod Za- ne modlitwy za zmarłych. gólnym, w miejscu uświęconym krwią i to silne państwo polskie wykuli swoją totalitarnych różnych narodowości. To 9 Kurier Galicyjski * 31 sierpnia - 17 września 2010 jest naszym obowiązkiem. Naszym zatrzymała bolszewicką inwazję. Gdy obowiązkiem jest także upamiętnia- Ukraińcy i Polacy są sojusznikami, Tu ziemię nie miejsc i upamiętnianie bohaterów wtedy zarówno Polska jest suwerenna, W Gorajcu pomnikami, które są materialnym suwerenną jest także Ukraina i Europa. ucałować, wyrazem czci, hołdu i wdzięczności. Chylę głowę przed tymi znanymi i nie- Jesteśmy najgłębiej przekonani, że znanymi żołnierzami, którzy oddali swe tu modlić się odsłonięto pomnik pamiętając i znając prawdę o wydarze- życie za niepodległość swojej ojczyzny, za niepodległość i uwolnienie od komu- trzeba nizmu całej Europy. ku czci Ukraińców - Bitwa pod Zadwórzem, o której mówiono już dużo, miała swój wymiar Znam taki zakątek zarówno strategiczny, jak i historyczny, na ziemi lwowskiej, zabitych przez LWP jak i ludzki, jak i symboliczny. Nie na gdzie życie swoje darmo i nie bez powodu została na- oddali za Polskę. 21 sierpnia, we wsi Gora- znajdowała się w niej natomiast sa- zwana Polskimi Termopilami, a przy- jec w województwie podkar- moobrona oraz ludność cywilna. Po wódca batalionu kapitan Zajączkowski Tu kurhan się wznosi packim odbyło się uroczyste walce żołnierze opanowali wieś, po – polskim Leonidasem, który popełnił z krzyżem do nieba. odsłonięcie pomnika ku czci czym dokonali masakry jej miesz- samobójstwo w obliczu niemożności Ukraińców, zabitych 6 kwiet- kańców, zabijając 155 osób, w tym kontynuacji dalszej walki by nie wpaść Tu ziemię ucałować, nia 1945 roku przez oddział kobiety i dzieci. niach historycznych, możemy próbo- w ręce wroga. Obrońcy Zadwórza – tu modlić się trzeba. Ludowego Wojska Polskiego. Działaniom wojska towarzyszy- wać nie powtarzać błędów przeszłości. młodzi ludzie wykazali się niezwykłym Możemy uczyć się, że można docho- heroizmem, niezwykłym bohaterstwem, Organizatorami przedsięwzięcia ła akcja polskiej ludności cywilnej, Trzystu osiemnastu są: Społeczny Komitet Pamięci Ofiar prawdopodobnie mieszkańców po- dzić do pojednania między narodami, złożyli ofiarę krwi, która stanowi pa- młodych żołnierzy, także tymi, które w przeszłości bardzo mocno się różniły. Kiedy stajemy przed słabo uzbrojonych mogiłą wojenną, wszelkie spory, kon- mężnie odpierało flikty z przeszłości przestają mieć jaką- bolszewików kolwiek rację bytu. Chcemy pomnikami - dzisiaj tu leży. czcić nie tylko naszych bohaterów, ale chcemy także pamiętać o naszych so- Szablami porąbani, jusznikach. Wczoraj stanęliśmy z moim partnerem z Kijowa panem ministrem ranni od kul. Swiatosławem Szeremetą w miejscu, Do boju wstawali znów gdzie są groby ukraińskie, na terytorium i znów Rzeczpospolitej – w Gorajcu. Chcemy bo za plecami był Lwów. za dwa miesiące, w Łańcucie stanąć obaj i odsłonić pierwszy wspólny cmen- Dziś zapalmy tarz wojenny polsko-ukraiński, czcząc pamięć 700 żołnierzy ukraińskich armii Pomnik w Zadwórzu dziewięćdziesiąty Petlury, którzy razem z nami walczyli mięć tej ziemi. Chcę się zwrócić do płomyk pamięci, w wojnie 20. roku z bolszewikami. Nie- młodzieży, której obecność z ogromną że to miejsce święte długo odsłonimy w Warszawie piękną, satysfakcją tutaj odnotowuję. Gdyby tak niech pamiętają Gorajca 1942-1947 oraz przemyski bliskiej wsi Rudka, którą kilka mie- godną tablice pamiątkową, która odda odrzucić pewne różnice pokoleniowe, nasze dzieci. oddział Związku Ukraińców w Pol- sięcy wcześniej spalił oddział UPA hołd narodu polskiego Węgrom, którzy gdyby zapomnieć o dziewięćdziesięciu sce. pod dowództwem Iwana Szpontaka ogromną dostawą amunicji w decydu- latach, które dzieli dzień dzisiejszy od Uroczystości rozpoczęły się uro- „Zalizniaka”, mordując 58 osób. jącym momencie Bitwy Warszawskiej tamtych niezwykłych, tragicznych, bo- Zwiędną kwiaty, czystym nabożeństwem w cerkwi w Po przeprowadzonym przez mierze przyczynili się do tego naj- haterskich wydarzeń, to okazałoby się, wieńce większego polskiego zwycięstwa w znicze dopalą się Gorajcu. Po jego zakończeniu spod Instytut Pamięci Narodowej śledz- XX w. Proszę mi pozwolić na jeszcze wiatr dopowie różance... cerkwi pod pomnik wyruszył uroczy- twie w sprawie zbrodni w Gorajcu sty pochód. uznano, że akcja była samowol- jedno słowo podziękowania wszystkim ale na zawsze 5 kwietnia 1945 roku II Samo- nym działaniem żołnierzy, a celem przedstawicielom władz ukraińskich, wdzięczne będzie którzy pojawili się tutaj. Przed chwilą dzielny Batalion Operacyjny Wojsk dowództwa była jedynie likwidacja ustaliliśmy, że wspólnie zajmiemy się nasze serce. Wewnętrznych zaatakował Gorajec ukraińskich sił zbrojnych. zarówno zapewnieniem bardziej „droż- w celu zlikwidowania znajdującego nego” dostępu do tego miejsca, żeby Alicja Romaniuk się tam sztabu Ukraińskiej Powstań- tr/Kresy.pl to była rzeczywiście droga i wspólnie Lwow-Zadworze czej Armii. W tym czasie we wsi jed- zdjęcie Błażej Krajewski/ postaramy się dość szybko zabezpie- 22. 08. 2010 r. nak żaden sztab nie stacjonował, www.soborcerkiew.net czyć pomnik na samej górze.

że zarówno oni, jak i wy jesteście rówie- W grotach Stulska śnikami. Rówieśnikami bardzo do siebie podobnymi, mającymi zarówno te same W dniach od 17 do 27 dążenia, te same marzenia, tą samą sierpnia 2010 roku na Ziemi przyszłość do przeżycia. Im niestety nie Lwowskiej zorganizowano dane było dożyć tej przyszłości, gdyż młodzieżowy obóz arche- czas, w którym żyli postawił przed nimi ologiczny „Gród Stulski”, chyba najtrudniejszy dylemat, jaki może który miał na celu zbadanie zaistnieć. Dylemat obowiązku wobec grodziska stulskiego – sto- Ojczyzny, ofiarę z krwi, którą podjęli licy Białych Chorwatów (IX- Sekretarz Państwowej Mię- m.in. patrząc z takiej szerokiej per- XI w.). w obwodzie lwowskim i li- dzyresortowej Komisji do spraw spektywy historycznej – byście dziś, tu Na obóz przyjechało dwadzie- Orest Korczyński, przyniosła do- czy 834 mieszkańców. Leży Upamiętnienia Ofiar Wojny mogli być. Byście tu dziś przedstawiali ścioro pięcioro młodych ludzi – wo- bre owoce, dokonano kilku odkryć. nad rzeką Kłodnicą. i Represji Politycznych Ukrainy nowe, wolne pokolenie wolnej Polski. lontariuszy z całej Ukrainy. Przez Jednym z nich było badanie terenu Pierwsza wzmianka o wsi Swiatosław Szeremeta: Ich ofiara miała wymiar strategiczny, jedenaście dni prowadzili oni wy- wsi Ilów oraz dotarcie do zespołu pochodzi z 1330 r. W pobli- - XX wiek był trudnym wiekiem ale również w tym kontekście głęboko kopaliska oraz odpoczywali we wsi budowli mieszkalnych i kurhanów, żu wsi odkryto ślady dużego w historii Europy, w historii Ukrainy, symboliczny. Jesteście winni im pa- Ilów w powiecie mikołajowskim na które przypominają zbadane już grodu. Przypuszcza się, że w historii Polski. Jednak XX wiek ce- mięć, którą powinniście nieść i prze- Ziemi Lwowskiej. osady Białych Chorwatów. W trak- była to stolica, lub jeden z chuje braterstwo polskiej i ukraińskiej kazać dalej, kolejnym pokoleniom – Organizatorami obozu były m.in. cie wykopalisk w miejscu składania głównych grodów Białych broni, braterstwo ukraińskiej armii powiedział pierwszy zastępca Lwowska Rada Miejska, Organizacja ofiar oraz dawnej twierdzy wykryto Chorwatów. Za II Rzeczypo- atamana Petlury i braterstwo polskiej konsula generalnego RP we Społeczna „Instytut Liderów Społecz- pozostałości po trakcie kamiennym spolitej do 1934 roku wieś armii marszałka Piłsudskiego. Po Za- Lwowie Andrzej Drozd. nych” oraz organizacja społeczna i fundamentach. stanowiła samodzielną gmi- dwórzu, był Zamość, obroną którego Uroczystości zorganizowało Pol- „Podkowa”. inf. własna nę jednostkową w powie- kierował gen. chor. Armii UNR Marko skie Towarzystwo Opieki nad Groba- Młodzi ludzie prowadzili bada- cie żydaczowskim w woj. Bezruczko. Następnie był cud nad mi Wojskowymi we Lwowie wspólnie nia archeologiczne, mierzyli obiek- Stulsko (ukr. Стільсько) stanisławowskim. Wisłą, gdzie także 40-tysięczna armia z Konsulatem Generalnym Rzeczy- ty, układali ich plany oraz badali – wieś na Ukrainie. Należy KG UNR wspólnie z Wojskiem Polskim pospolite Polskiej. pieczary. Praca, którą kierował dr do rejonu mikołajowskiego 10 31 sierpnia - 17 września * Kurier Galicyjski Przegląd wydarzeń Ojciec Dymitr Błażejowski skończył 100 lat Oksana Dudar tekst i zdjęcia

„Gdybym miał przeżyć życie raz jeszcze, przeżyłbym je tak samo”

Z okazji 100. urodzin ka- płan otrzymał podziękowa- nie i list od papieża Bene- dykta XVI.

Swoje setne urodziny ojciec Dy- mitr Błażejowski, który znany jest na całym świecie ze swoich wyszywa- nych ikon i chorągwi, zdecydował się obchodzić w swojej Ojczyźnie. Uroczystość, rozpisana co do minuty, odbyła się we lwowskim teatrze im. Marii Zańkowieckiej. ikon, ani chorągwi, ani obrusa. Dla- ona do czegoś przyda. Nie daje mi Równo o 10 rano ojciec zjawił się tego też wziąłem igłę do ręki. Potem spokoju myśl, że kiedy nasi wyjeżdża- na miejsce naszego spotkania – Mu- zacząłem w ten sposób zarabiać na ją do USA, to zamiatają tam ulice. Nie zeum Wyszywanych Ikon, które utrzy- życie. Miałem wtedy już 63 lata. Po dążą do czegoś lepszego, nie chcą muje z własnych pieniędzy. Pomimo raz pierwszy mój wyszywany obraz się uczyć, nie wyznaczają sobie kolej- dzwoniącego telefonu co chwila, oj- kupił ksiądz z Australii. nych celów. Kiedyś przeczytałem, że ciec Dymitr przedłużał wywiad. - Ma ojciec swoich następ- Amerykanie na książki wydają rocz- ców? nie 20 dolarów, a Ukraińcy 50 centów. - Podziękowania od papie- - Po całej Ukrainie jest mnóstwo Ukraina traci swoją inteligencję. Nie ża i medal Christus Pax No- ludzi, którzy wyszywają ikony, ale nikt ucząc się historii, nie uczymy się na stra od patriarchy Lubomy- nie chce stwarzać nowych wzorów, błędach. Elitę należy wychowywać ra Huzara – jakie znaczenie co jest niezwykle czasochłonne – na od kołyski poprzez codzienną pracę mają dla ojca te prezenty? jeden wzór na milimetrowym papie- i naukę. - Nagrodę tą otrzymałem dzięki rze trzeba poświęcić tydzień, już nie - Czy mógłby ojciec po- temu, że przeżyłem 100 lat, a u pa- Włoszech pracowałem w archiwum - Ukraińcy wciąż zbyt mało pracy wspomnę o pieniądzach. dzielić się sekretem swojego pieża nie ma aż tak wielu kapłanów i pisałem książki o historii cerkwi. wykonują na rzecz dobra ogółu. Każ- - Ze swoich 350 prac, któ- sędziwego wieku? w tym wieku. Pewnie do tego docho- - Jakim cudem udało się dy żyje dla siebie, panuje taki spo- rą ojciec najbardziej lubi? - Po pierwsze – mnóstwo pra- dzi fakt, że z moją pracą świetnie był ojcu utrzymać tak mocne łeczny egoizm. Naród nijak nie może - Każda z nich jest dla niezwykle cy, wtedy nie mam czasu na my- zapoznany kardynał Josyp Slipyj, więzi z krajem, w którym wła- wybrać osoby godnej piastowania cenna, ale chyba najbardziej lubię Or- ślenie o swoim wieku. Po drugie zresztą pisał o tym wiele. Teraz mam ściwie ojciec nie mieszkał? funkcji prezydenta. nat i Sobór św. Zofii, bo są niezwykle nie mam pieniędzy na kupowanie order od prezydenta, mera Lwowa - Na Ukrainę udało mi się przyje- - Czy dopuszcza ojciec ukraiński.. Ale powtarzam – każda z mięsa i obciążanie sobie nim żo- i papieża. Tylko nie ma miejsca na to, chać dopiero w latach 80, mimo to za- możliwość pojednania ukra- ikon jest niepowtarzalna. łądka (śmiech). W ciągu 99 lat ani by je zawiesić – śmieje się. wsze nią żyłem. Jeszcze będąc stu- ińskich cerkwi? - Napisał ojciec 25 nauko- razu nie kupiłem mięsa, ryby, jajek, - Urodził się ojciec w Pol- dentem zainteresowałem się historią - Ciężka sprawa. Jest to mało praw- wych prac na temat historii sera. Żywię się jedynie warzywami sce, nauki pobierał w Cze- Ukrainy, przeczytałem Gruszewskie- dopodobne przede wszystkim ze wzglę- cerkwi, opublikował album z własnego ogródka. Kupuję jedynie chach, mieszkał w USA i we go, Lipińskiego, Doroszenka. Ubole- du na ignorancję. Ukraińcy mało czytają sztuki wyszywanej i wciąż oj- chleb i mleko. A do tego uprawiam Włoszech. Jaki wpływ na ojca wam nad tym, że jest tak wielu ludzi, i czytać nie chcą. Kopać, zamiatać – ciec kontynuuje pracę, prze- sport podlewając swój ogród. miały te kraje? których nie interesuje historia własne- proszę bardzo, a nauka już odchodzi na siadując całymi dniami przed - Gdyby ktoś zapropono- - W każdym z tych państw pra- go kraju. drugi plan. Stoimy w miejscu, zamiast komputerem. Nie czuje się wał ojcu zacząć wszystko od cowałem i uczyłem się. W Czechach - W swojej nowej książce tego, by ruszyć do przodu. ojciec zmęczony? początku, zmienił by coś oj- i we Włoszech uczyłem się, w USA „Ukraina: przeszłość, teraź- - Skąd u ojca zamiłowanie - Nie. Muszę jeszcze wiele napi- ciec w swoim życiu? pracowałem jako kapłan, ale wciąż niejszość i przyszłość” sta- do wyszywania? sać o historii Ukrainy. Nie czuję się - Nie. Wszystko co robiłem w życiu starałem się pogłębiać swoją wiedzę. ra się ojciec ocenić historię - Prawdę powiedziawszy, zamiło- staro. Starość przychodzi wtedy, kie- było z myślą o ludziach. Nawet jeśli tyl- W Stanach trzeba było od 1947 r. two- Ukrainy. Według ojca – jakie wanie pojawiło się wraz z potrzebą. dy przestaje się pracować. ko jedna osoba przeczyta moje prace i rzyć nowe parafie, przy okazji zarabia- największe błędy popełnili W Stanach Zjednoczonych parafie - Skąd czerpie ojciec siły? zastanowi się nad nimi, to znaczy, że łem na życie myjąc podłogi. Potem we Ukraińcy? powstawały od zera – nie było ani - Praca i nadzieja, że komuś się mój trud nie poszedł na marne. Nowe brzmienie polskiego popu – Gaba Kulka

Eustachy Bielecki szające serca teksty i obraz sceniczny nasze ucho i serce bardziej skompli- doceniła nie tylko poszukująca nowego kowanym popem, nad którym warto Polska scena muzyczna jakiś brzmienia młodzież, ale również i kry- się zastanowić. moment znajdowała się w ciągłym po- tycy, nazywając ją „awangardową, iro- Gaba Kulka nie tylko śpiewa swoje szukiwaniu. Czasy Górniak i Dody nie- niczną, kobiecą, demoniczną poetką”. autorskie piosenki, ale również interpre- uchronnie odchodzą w historię, a kon- Z Czesławem Niemenem i zespo- tując single Madonny, nadaje im nowe sument, mając zagraniczne wzorce, łem Dick4Dick odwiedziła 18 miast Pol- życie. Dorastając na muzyce Queen, wymaga nadal „produktu” najwyższej ski. W ramach trasy koncertowej wystę- Tori Amos, Kate Bush, Gaba nieraz w jakości: ciekawego, intrygującego i no- powała również w Londynie i Pradze. swojej twórczości nawiązuje do klasyki wego. W epoce kiedy rynek muzycz- Kolejnym wielkim przedsięwzięciem rockowej i jazzowej. Angielskie piosenki ny cieszy się naprawdę bogatą gamą jest udział w projekcie ‘Młynarski Plays Kulki nie są selektywnie podebrane na stylów i nie sposób odkryć coś bardzo Młynarski’. W październiku ukaże się eksport. Są po prostu eksperymentem, niecodziennego, twórcy udają się do płyta zawierająca interpretacje klasycz- do którego podchodzi z dużą dawką en- synkretyzmu, delikatnie łącząc dotych- nych utworów Wojciecha Młynarskiego tuzjazmu i optymizmu. Jej muzyka nie czas odrębne style, aby otrzymać coś zaaranżowanych i zagranych przez jest wyznaniem miłości, tylko opisem całkiem świeżego. Janka Młynarskiego, a zaśpiewanych codziennych trudów i rutyny, którą każ- Emocjonalną eksplozją, nowym przez Gabę Kulkę. dy z nas zamienić może w kabaret. postrzeganiem muzyki jako sposobu wstanie z jednolitej tematyki i kon- Olimpu. Kilka lat później album „Out” Gabriela jest niezwykle cenioną po- Właśnie kabaret... to słowo przy- wyrażania swojej osobowości, zasko- wencjonalnego brzmienia. udowodnił talent piosenkarki i sprawił, stacią polskiej muzyki alternatywnej. Na- chodzi na myśl jak się słucha Gabę czyła polską publiczność Gaba Kulka. Jej pierwsza płyta „Between Miss iż została zauważona przez wytwórnię grodzona Fryderykiem 2009 (wokalistka Kulkę. Jej występy mają charakter Jej pstrokata mieszanina gatunków, Scylla and a Hard Place” ukazała się muzyczną. Kolejna płyta „Hat Rabbit” roku), Mateuszem (nagrodą Programu rozmowy piosenkarki z widzem. Nie nazywana progresywny, alternatyw- w 2003 roku i została wydana domo- zwróciła uwagę mediów i przyniosła Trzeciego Polskiego Radia), nagrodą są suchym graniem, lecz próbą wy- ny pop przyniosła polskiej scenie to wym sposobem. Od tego czasu za- upragnione uznanie. Jej niezwykły Trans Vocale wciąż rozwija się i tworzy, rażenia z lekkim odcieniem sarkazmu upragnione odrodzenie i zmartwych- częła się droga Gaby do muzycznego głos, proste, prymitywne, ale poru- kształtując gusta Polaków, wzbogacając swojego świata, swojej odrębności. 11 Kurier Galicyjski * 31 sierpnia - 17 września 2010 Chatyń czy Katyń List do redakcji

Marta Tychmanowicz je się 26 – tyle co spalonych domów – symbolicznych kominów z dzwonami Program „Młodzież Położona niedaleko Miń- oraz cmentarzysko 186 innych wio- ska białoruska wieś Chatyń sek, które podzieliły los Chatynia. była jedną z kilku tysięcy W latach 70. Chatyń był w planie wszystkich polskich wycieczek na w działaniu” wiosek spalonych doszczęt- nie przez hitlerowców, którzy Białoruś, m.in. słynnych objazdowych w 1941 roku wtargnęli na te- wycieczek Orbisu. Memoriał licznie reny ZSRS, rozpoczynając odwiedzali również zagraniczni pro- akcję Barbarossa. Nikt by się minenci jak np. premier Indii Radżiw może bliżej Chatyniem nie Ghandi, prezydenci Finlandii Urho K. zainteresował, gdyby nie fo- Kekkonen, przywódca Kuby Fidel Ca- netyczne podobieństwo do stro, a w 1974 roku amerykański pre- nazwy Katyń. zydent Richard Nixon. Wówczas „New Drugi dzień kalendarzowej wiosny York Times” napisał: „Nixon zobaczy 1943 roku był dosłownie dniem ostat- Khatyń, sowiecki memoriał, a nie las nim dla mieszkańców Chatynia. Na katyński”, zaś brytyjski dziennik „Da- liczącą wówczas 26 chałup i prawie ily Telegraph” skomentował tę wizytę: 150 mieszkańców osadę – w zemście „Wizyta prezydenta Nixona na Białoru- za pomaganie partyzantom – napadł si w memoriale Khatyń spowodowała niemiecki batalion policyjny (Schutz- mylne wrażenie, że Rosja wzniosła polizei) dowodzony przez byłego po- pomnik ku pamięci polskich oficerów rucznika Armii Czerwonej Grigorija zamordowanych w lesie katyńskim. Wasiurę. W skład batalionu wchodzili Tymczasem Khatyń i Katyń to dwa W dniu 18 lipca – 03 sierpnia 2010 by ratunkowe, czynności policji oraz brą organizacją, atmosferą oraz cie- niegdysiejsi żołnierze radzieccy, którzy zupełnie różne miejsca. (…) Kiedy pre- roku w Zielonej Górze odbyła się pol- służb medycznych. kawym programem. Nie mamy nawet – wzięci wcześniej do niemieckiej nie- zydent Nixon został zaproszony przez sko-ukraińska wymiana młodzieży, Kolejny blok szkoleniowy to opa- wolnego czasu, przez cały czas coś woli – przeszli na stronę hitlerowców. Sowietów do Khatynia, to w tym sa- której wiodącym celem było przygoto- nowanie umiejętności pracy w grupie, się dzieje. Jestem wdzięczna, że mo- Wtargnęli do Chatynia, zastraszyli mym czasie w Londynie Fundusz Po- wanie wysokofachowego wolontariatu tworzenie pozytywnego wizerunku wo- żemy być razem z polską młodzieżą, mieszkańców i zapędzili ich do drew- mnika Katyńskiego próbował otrzymać dla udanego przeprowadzenia w Ukra- lontariusza, zakresu jego obowiązków, u nas jest tyle wspólnego!” nianej stodoły. Wokół położyli słomę, od Kościoła angliańskiego zgodę na inie „Euro-2012”. nabycie wiedzy o ruchu wolontariackim, Procesowi integracji młodzieży polali benzyną i podpalili. Wewnątrz postawienie monumentu katyńskiego Polska i Ukraina przygotowują się pracy wolontariuszy, o wolontariackich sprzyjało wspólne oglądanie w amfi- znajdowało się 149 osób, w tym 75 w Londynie. Wizyta prezydenta Nixona do wspólnej organizacji Mistrzostw Eu- organizacjach międzynarodowych, psy- teatrze Festiwalu Piosenki Rosyjskiej, dzieci – wszyscy zaczęli płonąć żyw- była szeroko komentowana w prasie ropy w Piłce Nożnej EURO 2012. Ta chologicznych i innych technikach roz- za co serdecznie dziękujemy pani pre- cem. Spanikowani napierali na drzwi, i z pewnością wiele osób zastanawiało wielka międzynarodowa impreza bę- strzygania sytuacji konfliktowych. Te zydent miasta Zielona Góra. Występy które nie wytrzymały i płonący ludzie się o co tyle hałasu z pomnikiem upa- dzie wymagała pomocy wielu tysięcy i podobne informacje przekazywały w mistrzów rosyjskiej estrady oraz pol- wydostali się na zewnątrz... prosto pod miętniającym ofiary w Katyniu skoro wolontariuszy, wspierających organi- sposób atrakcyjny specjalistki z zielo- skich konkursantów dostarczyły wiele ostrzał karabinów niemieckich. Wioska już jeden istnieje w Rosji [pomnik w zatorów w miastach, gdzie przebiegać nogórskiego centrum wolontariackie- radości i młodzieńczej adrenaliny. została doszczętnie spalona. Londynie stanął ostatecznie na obrze- będą rozgrywki w zakresie: obsługi go. Pod czas zajęć młodzież zdobyła Ważnym wydarzeniem był udział Przez wiele lat nikt o Chatyniu żach miasta w 1976 r. – przyp. MT]”. stadionów oraz obiektów sportowych, sporo nowej wiedzy dotyczącej oby- w meczu ekstraligi żużlowej: KS Fa- nie słyszał. Był jedną z wielu wiosek Dezinformujące zamieszanie wokół ratownictwa przedmedycznego w na- watelstwa europejskiego, również jak lubaz Zielona Góra – Unia Tarnów, zrównanych przez hitlerowców z zie- nazwy Chatyń z całą pewnością więc głych przypadkach, obsługi kibiców, radzić sobie w trudnych sytuacjach, wykonywanie zadań, zleconych przez mią. Kiedy po II wojnie światowej wła- się powiodło. pomocy językowej dla przyjezdnych, konfliktach, sporach. Zarząd Klubu, nawiązanie współpra- dze radzieckie starały się wymazać Mimo upływu lat strona interneto- transportu, rejestracji oraz obsługi Pogłębić wiedzę w zakresie two- cy z Zarządem drużynowego mistrza pamięć o zbrodni katyńskiej, okazało wa muzeum w Chatyniu wciąż pod- informacyjnej. Naturalnym dążeniem rzenia bazy danych, planowanych Polski na żużlu przy organizacji eks- się, że historia białoruskiej wsi może trzymuje oficjalną wersję wydarzeń, wielu młodych ludzi z Polski i Ukrainy dla wolontariuszy działań w trakcie traligowego meczu. Po działaniach na pomóc tej sprawie. Historię Chatynia nie wspominając o Katyniu. Co wię- jest uczestniczenie w tym historycznym przygotowań do Mistrzostw Europy stadionie żużlowym Sasza z Ukrainy przypomniano w wersji odpowiada- cej, jeszcze w zeszłym roku główny dla tych krajów wydarzeniu. Nie wszy- w Piłce Nożnej EURO 2012 jak i pod zaznaczył: „Jestem po raz kolejny, jącej radzieckiej propagandzie – nie architekt mauzoleum Leanid Levin scy znajdują się w sytuacji społecznej czas samych rozgrywek, polscy i ukra- mam w Zielonej Górze dużo przyja- wspominano ani o partyzantach, ani podczas konferencji prasowej w Miń- umożliwiającej taki udział. Wolontariat ińscy uczestnicy lipcowego zgrupo- ciół, rozmawiamy upowszechnianiu o tym, że za zbrodnią stali dawni sku, zapytany o kwestię Chatyń-Katyń sportowy daje im tę szansę. wania w Zielonej Górze mieli okazję zdrowego stylu życia”. radzieccy żołnierze. I tak wieś stała twierdził, że memoriał wybudowano w W wymianie wzięli udział 30 uczest- na spotkaniu w Poznaniu w urzędzie Serdeczna atmosfera, która to- się symbolem zbrodni hitlerowskich. Chatyniu ze względu na bliskość do ników z Ukrainy (MGO „Miejska Gro- wojewódzkim z przedstawicielem Ko- warzyszyła wspólnemu pobytowi Chatyń (w przeciwieństwie do Katy- stolicy. Podobieństwo do nazwy Ka- mada „Żytomierz”) i Polski (Regional- mitetu Organizacyjnego EURO 2012. przez cały czas trwania projektu, była nia) trafił w ZSRR do wszystkich pod- tyń nie miało tu nic do rzeczy. Jednak ne Towarzystwo Polsko-Niemieckie Posłużyło to do wpisania się do bazy efektem ciekawego programu i trafnie ręczników szkolnych i akademickich, są i tacy Białorusini, którzy starają się w Zielonej Górze ). danych potencjalnych wolontariuszy dobranej młodzieży. na łamy prasy, do audycji radiowych dociec faktów: w 2008 r. miał swoją Poprzez szereg zajęć uczestnicy obsługujących imprezę w Polsce i na Podczas podsumowania i oceny i programów telewizyjnych, do map premierę film „Prawda o Chatyniu” w zrealizowali nasycony program szko- Ukrainie. Przyszli wolontariusze obej- efektów naszej pracy swoja wizytą i atlasów. O Katyniu zaś, nawet we reż. Volhy Nikalaychyk opowiadający leniowy, który miał na celu między rzeli również budowę nowego poznań- zaszczyciła nas również przedstawi- współcześnie pisanych rosyjskich o roli partyzantów i Schutzpolizei. innymi nauczyć sposobów zacho- skiego stadionu. ciel zielonogórskich władz miejskich, podręcznikach, nie pisze się wcale Chatyń to przykład dezinforma- wania w sytuacjach wymagających Pod czas szkoleń odbywały się która podziwiała nasze prezentacje, lub też załatwia się temat jednym zda- cyjnych działań propagandy radziec- udzielenia pomocy przedmedycznej też warsztaty edukacyjne, zdoby- rękodzieło, przywitała uczestników niem - rezultat jest taki, że Rosjanie kiej – perfidnej wojny o pamięć, pełnej w nagłych wypadkach. Sprawdzili się wanie motywacji do nauki języków oraz sprezentowała wszystkim upo- na dźwięk słowa Katyń często mylnie kłamstw tuszujących zbrodnie, które – przy udziale służb ratowniczych – w obcych, przeprowadzono konkursy minki. słyszą Chatyń. popełnili stalinowscy funkcjonariusze. pokazach ratownictwa wodnego nad wiedzy na temat bitwy pod Gru- Kierujemy serdeczne podzięko- Chatyń, który po angielsku zapi- Spotkanie premierów Polski i Rosji – Jeziorem Sławskim, symulacji wypad- waldem, Fryderyka Chopina, I. Pa- wania szanownemu panu prezesowi suje się „Khatyn”, także na Zachodzie Tuska i Putina – w 70. rocznicę zbrodni ku samochodowego na terenie zgru- derewskiego. Tak w czasie zajęć Regionalnego Towarzystwa Pol- miał wywołać zamieszanie i zaciem- katyńskiej daje jednak nadzieję na to, powania w Zielonej Górze. nawiązywała się przyjaźń pomiędzy sko-Niemieckiego w Zielonej Górze nić pamięć o zbrodni na polskich ofi- że nasze narodowe rany przestaną Symulowany wypadek wyglądał uczestnikami projektu. Bariery języ- Zdzisławowi Szymańskiemu, pre- cerach. krwawić, a w relacjach polsko-rosyj- tak: na noszach leży zakrwawiona, na kowe są do pokonania dla przyjaciół, zesowi MGO „Miejska Gromada W 1969 roku władze ZSRR z skich pojawi się wspólna wola odkry- szczęście przy pomocy farby, dziew- liczyć mogli również na pomoc pani „Żytomierz” Olegowi Szczurowi za wielką pompą otworzyły w Chatyniu wania prawdy. Tę nadzieję podtrzy- czyna, młodzież uczy się udzielania Elwiry Gilewicz. wzorowe przygotowanie i realizację ogromny kompleks muzealny upa- mują słowa Putina wypowiedziane w pierwszej pomocy. Za chwilę przy- Ta społeczna aktywność młodych polsko-ukraińskiego projektu „Wo- miętniający tragiczny los mieszkańców Lesie Katyńskim: „Nie jesteśmy w sta- jeżdża policja, jest też wóz strażacki. ludzi z Ukrainy i z Polski znajduje lontariat sportowy. wszystkich wsi wymordowanych przez nie zmienić przeszłości, ale w naszych Jedni i drudzy pokazują sprzęt, jak szczególne uznanie lokalnych spo- Gorące podziękowania dla pana hitlerowców w czasie II wojny świato- siłach jest zachować albo przywrócić się nim posługiwać. Zainteresowanie łeczności, z którymi wolontariusze Konsula Generalnego Rzeczypospo- wej. Memoriał zajmuje 32 hektary, a prawdę, a to znaczy również sprawie- wolontariuszy duże, chłopcy – sprzę- mieli codzienną szansę spotkania się. litej Polskiej w Łucku Tomasza Janika jego centrum stanowi monumentalny, dliwość historyczną”. tem, dziewczęta bardziej strażakami, Organizatorzy zapewnili różne formy za pomoc w organizacji wyjazdu mło- sześciometrowy posąg mężczyzny z którymi chcą mieć pamiątkowe zdję- aktywnego wypoczynku: wycieczki, dzieży z Żytomierszczyzny. trzymającego na rękach martwe cia- jest Marta Tychmanowicz cia. Policjanci cierpliwie demonstrują współzawodnictwo sportowe, zajęcia ło syna. Tym mężczyzną jest Józef redaktorem miesięcznika „Focus Hi- użycie kajdanków, każdy chce być na pływalni, spotkania z mieszkańca- Wiktoria Laskowska-Szczur Kamiński (Josif Kaminski), którego storia”. Jest historykiem sztuki, dok- w nie zakuty. Panuje wesoły nastrój, mi, warsztaty artystyczne. prezez Żytomierskiego podczas masakry nie było w wiosce, torantką na wydziale socjologii SWPS przecież to wszystko tylko pokazy. Po Kasia, uczestniczy w projekcie Obwodowego a który po powrocie znalazł martwego w Warszawie. Artykuł został napisany raz pierwszy na oczy zobaczyliśmy, wolontariackim po raz pierwszy, po- Związku Polaków syna. Na obszarze memoriału znajdu- dla Wirtualnej Polski. jak jest nadawana pomoc przez służ- wiedziała: „Jestem zachwycona do- na Ukrainie 12 31 sierpnia - 17 września 2010 * Kurier Galicyjski Przegląd wydarzeń Kowel obchodził swoje 700-lecie Zniszcz „sowek”! Natalia Kostyk tekst i zdjęcia

23 sierpnia na jednej z cen- tralnych ulic Stanisławowa zgromadzili się ludzie, trzyma- jący w ręku miotły. To odbywa- ła się akcja „Zniszcz sowek” („Закатай совок”), co w tłuma- czeniu na język polski oznacza „Zniszcz sowiecki sposób my- ślenia” (w ukraińskiej mowie potocznej słowo „совок” to odpowiednik homo sovieticus – red.). Po tym, jak bruk miej- ski został zamieciony, szufelki, czyli po ukraińsku „sowki” Gości wita burmistrz Kowla Siergij Koszaruk („совки”) zostały złożone w stos, który Pawło Andrusiak – Agnieszka Ratna Po zakończeniu posiedzenia, cen- kół świąteczny nastrój. Przy powitaniu, jeden z kandydatów na mera tekst i zdjęcia trum wydarzeń przeniosło się na plac przechodnie życzyli szczęścia i wszyst- miasta, rozjechał walcem dro- główny miasta, gdzie tradycyjną defi- kiego co najlepsze rodzinnemu mia- gowym. ...Kowel – miasto starożyt- ladą rozpoczęto uroczystości. Pod grę stu i sobie nawzajem. ne i wiecznie młode, pełne do- orkiestry dętej, ulicami Kowla kroczyli „Przyjechałam na święto miasta stojeństwa i piękna, skarbiec weterani wojny i pracy, zespoły ama- z Włoch – opowiada ładna kobieta, pradawnych legend i tradycji. torskie i sportowe, wychowankowie Oksana Chmelowska – Urodziłam się Jurij Andruchowycz Właśnie tu, w centrum geo- studiów artystycznych. w Kowlu, lecz los zaniósł mnie daleko graficznym Wołynia, mieszka- Przez cały dzień trwały występy od rodzinnych stron. Nie byłam tu od nas, jej władze wybieramy my, czyli ją ludzie utalentowani, którzy zespołów ludowych i estradowych, jak kilku lat i teraz podziwiam, jak miasto jakiekolwiek zmiany w państwie po- tworzą przyszłość, pamięta- również zawody sportowe. Nie brako- rozkwitło przez ten czas. Jutro czeka winniśmy rozpoczynać, zmieniając najpierw siebie”. „Lubię, gdy świadomość społecz- na jest kształtowana na różne sposo- by. Rozumiem, że dziś nie chodziło o to, żeby sprzątać ulice, bo akurat ta jest najczystsza w mieście. Jednak, poprzez takie działania jest kształto- wana świadomość społeczna. W ten sposób stajemy się współobywatela- mi, którzy są gotowi do tego, by robić coś wspólnie, nie obawiając się, nie wstydząc, nie uciekając przed tym. Żyjemy wśród takich samych godnych osób, jakimi chcemy być. Wspólnie możemy coś zdziałać, a przy tym Taras Prochaśko zmienić siebie samych”, – powiedział Taras Prochaśko. Nawet deszcz nie zepsuł świątecznego nastroju Tłumacząc symbolikę akcji, Paw- „Niezupełnie uczestniczyłem w tym ło Andrusiak zaznaczył: „Mamy nie- przedsięwzięciu, nie zamiatałem, nie podległą Ukrainę. Często jednak za- brałem miotły do rąk. Wetknięto mi ją, jąc i szanując również tych, pominamy, że nie można zbudować ale odłożyłem na bok. Przyszedłem tu, kto stoi u korzeni historycz- niepodległego państwa, nie pozbywa- mając nadzieję na spotkanie i rozmo- nych miasta, kto walczył za nie jąc się przy tym poglądów „człowieka wę z kandydatem na mera. Przypusz- i przywracał go do świetności. „Jestem dumny z tego, iż mieszkam sowieckiego”. Naszym zadaniem jest czam, że w ten sposób rozpoczęła się i pracuję w mieście, które tak śmiało burzenie stereotypów. Powinniśmy kampania wyborcza”, – dodał Jurij An- kroczy ku przyszłości – powiedział, rozumieć, że losy Ukrainy zależą od druchowycz. rozpoczynając uroczyste zebranie rady miasta Kowla, mer Sergij Koszaruk – Uszczęśliwia mnie świadomość, że wspólnota miejska czuje się odpowie- dzialną za przyszłość Kowla”. W sali posiedzeń zgromadzili się przedstawiciele władz obwodowej i miej- skiej, mieszkańcy miasta, weterani. Dzie- Barwny pochód ulicami miasta lić z nimi radość przybyli goście honorowi ze wszystkich dziesięciu miast partner- wało wigoru też handlowi jarmarcznemu mnie długa droga, a Kowel znów bę- skich Kowla. Wśród nich byli również – w miasteczku majstrów można było dzie ze mną jedynie w snach”. przedstawiciele polskich miast Legiono- kupić, a nawet samemu popróbować Na zakończenie imprezy, miesz- wo, Chełmno, Brzeg Dolny, Łęczno. zrobić wyroby z ceramiki, łozy i słomy. kańcy miasta zatańczyli „Walc ko- „Współpracujemy już od kilku lat – Dzieciaki objadały się słodyczami i bawi- welski”, po czym niebo zaczęło się mówi zastępca prezydenta miasta Le- ły na karuzelach. Wszystkich chętnych mienić fajerwerkami. Kolorowe ognie gionowo, Lucjan Krzysztof Chrzanowski. – i dorosłych, i maluchów – zapraszali przeplatały się kapryśnie, aż całkiem – Prawdziwi przyjaciele są przy tobie do udziału w konkursach i zabawach niespodziewanie utworzyły na chwilę i w biedzie, i w szczęściu. Nasze miasto ludowych. w niebie podkowę – element herbu pierwsze przekazało Kowlowi leki w W sumie, według słów mieszkań- miasta, który jest symbolem dostatku czas epidemii grypy. Teraz przyjechali- ców Kowla, święto się udało. Pomimo i szczęścia. Pawło Andrusiak – jeden z kandydatów na mera miasta, rozje- śmy powitać partnerów ze świętem”. krótkotrwałych opadów, panował wo- KG chał szufelki walcem drogowym 13 Rozmowy Kuriera Kurier Galicyjski * 31 sierpnia - 17 września 2010 Kijowskie feministki Sztuka według Maki świętowały Dzień Joanna Demcio tekst moimi obrazami, a Pirosmani, nie Maka Batiashvili zrozum mnie źle – to wielki mistrz, repredukcje obrazów ale style mamy kompletnie różne. Niezależności Ukrainy J.D.: W takim razie, kto Kijowskie feministki z organizacji Tak ciepłej, niesamowi- Cię inspiruje? „Femen” w nietypowy sposób świę- tej osoby chyba jeszcze M.B.: Kiedy byłam mała, prze- towały 19. rocznicę odzyskania nie- nigdy nie spotkałam. Jej glądałam tysiące albumów, książek podległości przez Ukrainę. Podczas przestrzenne jasne miesz- na temat malarstwa, ale tak na- parady eksponowały swe wdzięki. Ich kanie, kolekcja przeróż- prawdę nie wiem do tej pory, który nagie biusty miały symbolizować wol- nych herbat, mała i schlud- z artystów wywarł na mnie najwięk- ność i niepodległość. na pracownia i nieustanny sze wrażenie. Gdy zaczęłam swoją To nie pierwsza tego rodzaju akcja uśmiech na twarzy – to przygodę z malarstwem, od każ- tej organizacji. Wcześniej feministki w wszystko sprawia, że po dego brałam po trochę. Jednak po równie nietypowy sposób protestowa- wyjściu od niej człowiek po latach wykształcił mi się całkowicie ły m.in. przeciwko seksturystyce, sy- prostu lepiej się czuje. mój, specyficzny styl, co prawda tuacji na ukraińskich uniwersytetach Maka Batiashvili wciąż nim eksperymentuję i od- i przeciw „gwałtom na elementarnych Maka Batiashvili jest jed- zasadach demokracji”. Sprzeciwiały ną z najbardziej rozpozna- się również odcinaniu ciepłej wody wanych artystek w Gruzji. przez miejską elektrociepłownię. Jej prace, w moim mniema- (wp.pl) niu, są takie jak ich autorka – radosne i pełne ciepła.

M.B.: Niezwykle dziwi mnie to, że po wystawach za granicą ludzie podchodzą do mnie i pytają dlacze- go moje obrazy są tak tragiczne. Ar- gumenty natomiast sprowadzają się jedynie do ciężkiej sytuacji w Gruzji. Nie rozumiem tego. Przecież czer- pię inspiracje z tego, co się dzieje dookoła mnie – patrzę na ludzi, na to, co się dzieje w mieście, na wsi, na zwykłe wydarzenia, na proste, drobne szczegóły z życia, potem Bat sobie to przetwarzam w głowie i tak krywam coś nowego. Dlatego też ostatnio zaczęłam prace w otwartej przestrzeni – wokół Tbilisi jest mnó- stwo skał i właśnie na nich maluję. Praca jest dość wyczerpująca i już „Czerwona ruta” nawet nie wspomnę o tym, że dość niebezpieczna. Dlatego też wyko- nuję ją z przerwami. i festiwal Barwy Ukrainy J.D.: No właśnie – odpo- czynek… Jeśli wakacje to 2010 w Rzeszowie gdzie? M.B.: Kazbegi! Bez dwóch zdań Spektakl „Czerwona ruta, jest mi najbliższe. Chociaż kiedy po czyli zaklęte moce” Teatru im. Siemaszkowej, był moc- raz pierwszy tam przyjechałam, by- Ptak nym punktem imprezy „Bar- łam trochę rozczarowana – spodzie- wy Ukrainy 2010”, która jak powstaje coś nowego. I nie widzę w co roku odbyła się w połowie tym nic smutnego… sierpnia w Rzeszowie. J.D.: Czy jednak te gru- Sztuka autorstwa Sławomira Go- zińskie wojenne wątki ni- wina, zainspirowana pieśniami ukra- gdy nie przewinęły się w ińskiego artysty Wołodymyra Iwasiu- Twoich pracach? ka, opowiada o trudnej, ale możliwej M.B.: Po ostatniej wojnie z 2008 przyjaźni polsko-ukraińskiej. Polak roku, dostałam od znajomego pozo- Stach i Ukrainiec Dymytro spotykają stałość po bombie. Patrzyłam na się w czyśćcu. Zaczyna się wspomi- ten kawałek metalu, aż w końcu nanie historii i grzechów. Wzajemny nabrał w moich oczach kształtu dystans między tymi dwoma duszami ptaka. Zresztą sam pomysł prze- starają się przełamać anielice, któ- kształcenia czegoś tak okrutnego re razem ze świętym Piotrem chcą Plenerowa premiera spektaklu w symbol pokoju, wydał mi się sprowadzić zbłąkanych na właściwą świetnie wpisała się w trzydniową im- nie zwykle interesujący. Tematy- drogę. Szybko okazuje się, że Stacha prezę „Barwy Ukrainy”. ka społeczna nie jest mi obca – w i Dymytra więcej łączy niż dzieli. Tak Na rzeszowskim Rynku zagrały ramach różnych projektów z moją samo kochają, cierpią i lubią się na- gwiazdy ukraińskiej sceny rockowej: grupą artystyczną wykonujemy fil- pić. Druga Rika i YouCrane. Były wystawy, my, instalacje, obrazy. Np. krótko- Rozmowa - Relacje między dwoma naroda- spektakle gości z Ukrainy oraz kino ple- metrażowy film „Through the vail” mi pokazane są tu raczej w rzeczach nerowe. Na specjalnie wystawionym te- lebimie można było obejrzeć film doku- pokazuje świat kobiet muzułmań- popularnością. Wtedy organizatorzy wałam się czegoś bardziej „kauka- bardzo przyziemnych. Na przykład, podczas kłótni o to, czyje są pierogi, mentalny „Tron na Ukrainie” w reżyserii skich. stwierdzili, że należałoby zaprosić skiego”, brakowało mi tych małych okazuje się, że tę tak samo polską jak Andrzeja Kępińskiego. Dwugodzinny kogoś, kto zaprezentowałby Gru- kamiennych domków w mieście, no J.D.: Masz bardzo spe- i ukraińską potrawę przywłaszczyli so- film opowiada o współczesnej Ukrainie cyficzny styl, niektórzy zję współczesną – trafiło na mnie. ale obrzeża są wciąż przepiękne. bie ci trzeci – Moskale, nazywając je na tle ponad tysiącletniej historii naro- mówią o Tobie młody Piro- Tak więc ludzie wciąż zachwyceni Kazbegi, Swanetia – muszę kiedyś „ruskimi” – opowiada reżyser Dariusz dów ukraińskiego i polskiego. Festiwal smani…? gruzińską sztuką końca XIX wieku, spędzić tam kilka miesięcy… Gdy- Brojek. I dodaje, że czar i poezję spek- „Barwy Ukrainy” odbył się w tym roku M.B.: Wszystko zaczęło się pod- znaleźli nagle jakieś podobieństwo bym miała namalować Gruzję, to taklu tworzą śpiewane po polsku pieśni po raz czwarty. Organizatorem imprezy, czas wystawy na Litwie. Przede mną, do niej w moich pracach… I tak już byłyby to góry, tylko góry! ukraińskie oraz magia kwiatu czerwo- odbywającej się pod patronatem Amba- do Wilna przyjechały prace Niko zostało. Niestety ja nie widzę żad- KG nej ruty, który porównywać można tyl- sady Ukrainy w Polsce, był Urząd Mia- Pirosmani, cieszyły się niezwykłą nych wspólnych cech pomiędzy ko z naszym kwiatem paproci. sta Rzeszowa i Estrada Rzeszowska. 14 31 sierpnia - 17 września 2010 * Kurier Galicyjski Przegląd wydarzeń Kościół w Chyrowie Święto Wniebowzięcia NMP we Lwowie ma 300 lat! Konstanty Czawaga tekst i zdjęcia

8 sierpnia w Chyrowie, koło Sambora, biskup po- mocniczy archidiecezji lwowskiej Leon Mały prze- wodniczył jubileuszowym obchodom 300-lecia kościo- ła parafialnego św. Wawrzyń- ca. Po raz pierwszy od za- kończenia II wojny św., Mszę św. odpustową odprawiono w odzyskanej niedawno przez wiernych świątyni. W procesja dokoła katedry łacińskiej uroczystości uczestniczyła też grupa krewnych byłych Jurij Smirnow hymnów i pieśni kościelnych w języku parafian, którzy przyjecha- tekst i zdjęcia staro ormiańskim, zwanym „grabar”. li z Polski i Wielkiej Brytanii. Warto przypomnieć, że Lwów jest sto- Proboszcz ks. Paweł Czyrek 15 sierpnia, według kalen- licą metropolii Ormiańskiego Kościoła powiedział, że parafia rzymskoka- darza liturgicznego, to dzień Apostolskiego, która obejmuje całą tolicka w tym miasteczku istnieje świąteczny. Dlatego też wtedy Ukrainę i jest też rezydencją ormiań- od 1531 r. Obecny kościół p.w. św. całe tłumy podążały do swoich skiego arcybiskupa. W imieniu Kato- Wawrzyńca został wybudowany na świątyń. Prawosławni, gre- likosa Wszystkich Ormian Garegina II początku XVIII w. Później wznie- kokatolicy, katolicy rzymscy, z dalekiego Eczmiadzyna abp G. Bu- siono dzwonnicę i kilka razy doko- Ormianie. W takie dni wyjąt- natian pozdrowił wszystkich wiernych, nywano rozbudowy kościoła. Po II kowo widoczna jest jedność Ormian lwowskich i gości, którzy w tym wojnie światowej kościół zamknięto. kościoła chrześcijańskiego, dniu przyszli do katedry. Przez jakiś czas mieścił się tam ma- jego powszechność, jego cha- Na zakończenie liturgii, wedle sta- gazyn, później pomieszczenie świą- rakter apostolski. W dwóch, rego zwyczaju ormiańskiego, zostały historycznych katedrach lwow- poświęcone winogrona, które następ- skich był w tym dniu odpust – u nie rozdano obecnym w katedrze. rzymskich katolików i Ormian. W tym dniu, również według starej Obydwa kościoły katedralne są tradycji, kultywowanej kiedyś przez pod wezwaniem Wniebowzię- wszystkie obrządki, urządza się obiad cia Najświętszej Maryi Panny. dziękczynny, zwanym przez Ormian

tyni zaadaptowano na dom kultury „Nazywam się Leszek Wróblew- pracy w tym terenie: „Od kiedy tylko oraz siedzibę organizacji kozaków. ski. Urodziłem się w Chyrowie i tu została otwarta granica w Krościenku, W katedrze ormiańskiej mszę sprawował ksiądz arcybiskup Z zewnątrz, kościół zachował wy- też jest moje serce” – mówi starszy to pierwszym pociągiem pojechaliśmy Grigoris Bunatian gląd świątyni, ale wewnątrz został pan z Wielkiej Brytanii. „Często do Chyrowa. Wtedy też poznaliśmy W katedrze łacińskiej po sumie „matach”. Obiad urządzono na podwór- przegrodzony i utworzono w nim wspominam tę piękną miejscowość, naszą pani Janeczkę (Piróg – „KG”), odbyła się procesja dokoła świątyni ku południowym obok katedry, a wzięły dwa piętra. „Po odrodzeniu wspól- bo spędziłem tu dzieciństwo. Nasza która starannie opiekuje się tym ko- przy licznym udziale parafian i gości w nim udział całe rzesze parafian, gości, noty rzymskokatolickiej w Chyrowie, rodzina była dość duża, ale nikogo ściółkiem. Dowiedzieliśmy się też, że z Polski. Śpiewy kościelne niosły się turystów, mieszkańcy sąsiednich ulic, wierni od 18 lat starali się o zwrot już nie ma przy życiu. Zostaliśmy dzieci są tu tak biedne, że nie mają po całym Rynku, placu Mickiewicza. żebracy. Jednym słowem – prawdziwy kościoła” – wspomina Janina Pi- jedynie z bratanicą. Już od ponad nawet zabawek ani zeszytów. Zaczę- Kazanie wygłosił ksiądz Stefan Mo- przejaw chrześcijańskiego miłosierdzia. róg, przewodnicząca rady parafialnej. sześćdziesięciu kilku lat mieszkam liśmy organizować dla nich pomoc szoro-Dąbrowski z Warszawy, którego Można się było poczuć wspólnotą, brać- Zaznaczyła ona też, że: „Żadna z w Anglii. Czasem spotykamy się ze wśród swoich znajomych. Jako wła- rodzina wywodzi się ze Lwowa i który mi. Uczcie towarzyszyła muzyka, pod miejscowych wspólnot kościelnych Stanisławem Sosnowskim, który był ścicielka salonu fryzjerskiego, miałam dodatkowo ma korzenie ormiańskie… którą większość Ormian tańczyła tańce nie ma pretensji do gmachu ko- pilotem podczas wojny i gawędzimy nie jedną okazję, żeby zdobyć od W katedrze ormiańskiej w tym dniu ludowe. Kucharze pod kierownictwem ścielnego. W miejscowości czynna o starym Chyrowie. Miło i przyjem- swych klientek i zabawki, i zeszy- mszę sprawował ksiądz arcybiskup Gri- Garika Oganiana, przygotowali tradycyjne jest cerkiew greckokatolicka, a pra- nie przebywać teraz w rodzinnych ty, i słodycze, i pieniążki. Zaczęliśmy goris Bunatian. Chór katedralny, który ormiańskie dania – lawasz i ryż z bara- wosławni otrzymali dawną kaplicę okolicach. Jest to dla mnie fanta- jeździć także do Dobromila i dalej – stale wzbogaca swój repertuar, wpro- niną, skropione winem winogronowym jezuitów. Mieliśmy wiele kłopotów. styczna okazja spotkać się z tymi do Sąsiadowic, Użgorodu. Ofiarowa- wadził do nabożeństwa wiele pięknych przywiezionym prosto z Armenii. Wygrywaliśmy rozprawy sądowe wszystkimi osobami, za którymi tę- liśmy też meble, pralki. Praca ta trwa we Lwowie i Kijowie, jednak władze skniłem od lat. Dzięki Bogu, mamy po dzień dzisiejszy. Mamy coraz wię- miasteczka ciągle nie oddawały klu- dobrą pogodę” – opowiada wzru- cej przyjaciół i darczyńców. Teraz już czy od kościoła. Świątynia została szony nasz rodak. zbieramy dary na św. Mikołaja...”. nam zwrócona dopiero w lutym br., W licznej grupie pielgrzymów Janusz Hydzik z okolic Sanoka in- dzięki arcybiskupowi lwowskiemu z Sanoka, spotykamy też stałych teresował się, kiedy wreszcie zaczną Mieczysławowi Mokrzyckiemu oraz czytelników „Kuriera” oraz dobroczyń- odnawiać wieże na kościele i wznosić staraniom prawnika ze Lwowa, Igo- ców, którzy od lat w różny sposób krzyż. Na razie kościół św. Wawrzyń- ra Czopka. Bardzo dziękujemy za pomagają Polakom na terenach ca leży jeszcze w ruinie, jednak pa- wsparcie finansowe w odnowieniu ziemi lwowskiej. Urszula Pańczyk rafianie i ich dobrodzieje za granicą zrujnowanej świątyni naszym roda- z Towarzystwa Miłośników Lwowa są przekonani, że już niedaleki jest kom z Sanoka, Przemyśla, innych i Kresów Południowo-Wschodnich czas, kiedy świątynia będzie wizy- terenów Polski oraz z Londynu”. opowiedziała nam historię swej tówką Chyrowa. 15 Kurier Galicyjski * 31 sierpnia - 17 września 2010 Łodzianie walczą Ilona Matusz- Tokarczyk Kuty 2010

Babciu, opowiedz mi jak o ukraińskie psy byłaś mała, pytałam sadowiąc „Apelujemy do Panów o zwierząt, przez ich masowe uśmier- się wygodnie na tapczanie niezwłoczną osobistą inter- canie, to barbarzyństwo. I nie można w warszawskim mieszkaniu wencję w sprawie masowe- obok tego przejść obojętnie. moich dziadków Lidii z Zaru- go uśmiercania bezdomnych - Na Ukrainie jest tylko 10 schronisk, giewiczów i Stanisława Ma- psów na Ukrainie w związku a w samym Kijowie żyje 50 tysięcy bez- tuszów. z przygotowaniami do mi- domnych psów i coś trzeba z nimi zro- Babcine opowieści o Ku- strzostw Europy w piłce noż- bić. Kijów wydaje w przeliczeniu rocznie tach i Zaleszczykach pach- nej Euro 2012” – napisał Ja- 4,5 mln zł na bezdomne zwierzęta, niały winogronami, wiatrem rosław Miszczak, prezes łódz- a Łódź dla przykładu zaledwie 1,5 mi- od Czeremoszu, chorutem kiej Fundacji Niechciane i Za- liona. Tylko, że my zwierzęta chroni- i nagrzanymi w słońcu brzo- pomniane – SOS dla Zwierząt, my, a oni zabijają – mówi Miszczak. skwiniami. To był dla mnie w liście do prezydenta Ukrainy Na stronie internetowej www. niezwykły, egzotyczny świat, i premiera Polski. Dlaczego petycje.pl można podpisać się zupełnie inny niż moje war- łodzianie walczą o ukraińskie pod pismem, które trafiło do premiera Grupa wykonująca prace przy grobie pra prababci autor- szawskie podwórko. Odkąd psy? Bo tamtejsze organizacje Donalda Tuska i prezydenta Wiktora ki Rypsymy Zarugiewiczowej. Siedzi od lewej archeolog pamiętam, zawsze chciałam prozwierzęce poprosiły o po- Janukowycza. Marcin Wagner. Druga po prawej stoi konserwator zabyt- moc. Łodzianie sprzeciwiają - Zależy nam na poparciu społecz- go zobaczyć…. ków Joanna Lis I udało się po wielu, wielu latach się „czyszczeniu” ukraińskich nym. Chcemy nauczyć Ukraińców, jak pojechałam razem z mężem i synem miast z bezdomnych psów. można rozwiązać ten problem w hu- w sierpniu tego roku na obóz wolon- - W Polsce organizacje pozarzą- manitarny sposób. W Łodzi na przykład tariacki do Kut, zorganizowany już dowe mają większą swobodę, dzięki mamy programy sterylizacji i czipowa- po raz trzeci, dzięki pasji i ogrom- czemu są skuteczniejsze. Tam nie nia. To jest dobry przykład. W Warsza- dają sobie już rady z bestialstwem wie są ekopatrole, których funkcjonariu- nemu, osobistemu zaangażowaniu władz – mówi Jarosław Miszczak. – sze są przeszkoleni w pomaganiu zwie- Państwa Marty (prezes Fundacji Ukraińskie służby komunalne strzela- rzętom. Chcemy we wrześniu zaprosić Ormiańskiej KZKO) i Macieja Boho- ją do psów z ostrej broni, podrzucają ukraińskie władze i razem poszukać siewiczów. trucizny, a nawet grzebią żywe zwie- rozwiązań – mówi Miszczak. My jako dorośli – prywatnie, syn rzęta. Mamy na to dowody w postaci Obrońcy zwierząt alarmują, że w charakterze wolontariusza. filmów wideo. Mamy również skany jeśli nic się nie zmieni, piłkarskie Kuty przed II wojną światową faktur na zamówione przez ukraińskie święto zamiast być dumą Polaków uznawane były za stolicę Ormian władze środki usypiające na bazie i Ukraińców, stanie się symbolem Polskich i tylko tam spotkać można kurary. Kurara powoduje straszne cierpienia zwierząt. było ludzi, jeszcze w latach trzydzie- cierpienia zwierzęcia, dlatego jest - Nie pozwolimy w ten sposób stych XX w. posługujących się w zakazana. „czyścić” miast – zastrzega Jarosław życiu codziennym językiem ormiań- odsłonięcie tablicy pamiątkowej Łódzka Fundacja alarmuje polskie Miszczak. skim, jego specyficznym dialektem. i ukraińskie władze, że stosowane Polecamy w wydaniu interneto- Głównym celem działalności Fun- ani mojej rodzinie nigdy nie udałoby a nawet inscenizację teatralną po- przez ukraińskie samorządy metody wym: lodz.naszemiasto.pl dacji Ormiańskiej KZKO jest ocalenie się dokonać. święconą Tadeuszowi Dołędze-Mo- eliminowania problemu bezdomności Joanna Barczykowska od zapomnienia miejsc, pamiątek, Ważnym wydarzeniem było upa- stowiczowi. cmentarzy i tego wszystkiego, co miętnienie polskich Ormian, miesz- Młodzież wypoczywała, ucząc Program Stypendialny Ministra było związane z życiem i działalno- kańców Kut, którzy zginęli podczas II się, poznając i odkrywając. Były ścią polskich Ormian na dawnych wojny światowej, a grobów ich do tej spotkania z mieszkańcami, szuka- Kultury RP GAUDE POLONIA Kresach II RP. pory nie odnaleziono. Na rodzinnym nie starych ormiańskich domów, Instytut im. Adama Mickiewicza w Warszawie ogłasza nabór To dzięki Fundacji młodzież grobie pana Bronisława Ciołka za- spotkanie z historykiem prof. Stani- na półroczne stypendia w Polsce w ramach programu sty- polska, mająca ormiańskie korze- montowana została tablica pamiątko- sławem Nicieją, ale też wesołe za- pendialnego Ministra Kultury GAUDE POLONIA. nie mogła dotknąć dawnego świata wa ze 114 nazwiskami ofiar wojny. bawy przy wodospadach i ognisko PROGRAM PRZEZNACZONY JEST DLA MŁODYCH ARTY- swoich przodków, wiele się nauczyć Oprócz prac na cmentarzu ta- z kiełbaskami. STÓW, TŁUMACZY Z JĘZYKA POLSKIEGO, KONSERWATO- i przeżyć żywą lekcję historii. My kich jak, inwentaryzacja, oczysz- Fundacja Ormiańska KZKO za- RÓW ZABYTKÓW, KRYTYKÓW I HISTORYKÓW SZTUKI. otrzymaliśmy najlepszą… Grób mojej czanie i odświeżanie nagrobków, dbała także o dobre jedzenie i hotel. Pobyt stypendialny w Polsce trwa od 1 lutego do 31 lipca 2011 r. Stypendyści pra prababci, pochowanej na kuckim młodzież spędzała aktywnie czas Nikt nie narzekał, a nawet jak ktoś zostaną wyłonieni w drodze konkursu. Od kandydatów wymagana jest znajo- cmentarzu – Rypsymy Zarugiewiczo- zwiedzając okolice Kut. Zorgani- próbował to szybko przestawał… mość języka polskiego na poziomie podstawowym. wej, został wytypowany przez Fun- zowano wycieczki do: Wyżnicy, To były wyjątkowe, niepowta- Zgłoszenia do udziału w programie będą przyjmowane do 15 października 2010 r. dację do generalnej renowacji. Przy Baniłowa, Zaleszczyk, Śniatyna, rzalne wakacje i każdy z uczest- Szczegółowe informacje o programie Gaude Polonia i formularze zgłoszeń pomocy archeologa Marcina Wa- Czerniowiec, Chocimia, Horoden- ników twierdził z przekonaniem, można uzyskać na stronach internetowych: gnera oraz konserwator zabytków ki, Kamieńca Podolskiego i wiele że w przyszłym roku na pewno http://www.nck.pl/ Joanny Lis, pracowaliśmy w pocie innych. Wolontariusze przygotowy- pojedzie do Kut. Efekty naszych http://www.polinst.kiev.ua czoła przez tydzień. Efekt uzyskali- wali różnego rodzaju prezentacje, działań można oglądać na stronie: http://www.polska.com.ua śmy imponujący, czego bez pomocy dotyczące między innymi historii http://fundacjaormianska. Instytut Polski w Kijowie: (044) 288-03-04 Państwa Bohosiewiczów, ani mnie, Kut, znanych ormiańskich rodów, pl/cmentarze/. Narodowe Centrum Kultury: (+48 22) 210-01-21

12 września 2010 roku w ścią obchodów 70. rocznicy depor- Krzywczy (powiat przemyski, Pojedź na rekonstrukcję! tacji obywateli Polski w głąb ZSRR. woj. podkarpackie) odbędzie W inscenizacji wystąpiło około pół się rekonstrukcja miejscowej Widowisko odbywać się będzie tysiąca statystów i aktorów, po- bitwy, którą 13 września 1939 pod honorowym patronatem Mar- nadto w widowisku wziął udział au- stoczyła w ramach wojny szałka Województwa Podkarpac- tentyczny pociąg z wagonami z lat obronnej 11. Karpacka Dy- kiego oraz Zygmunta Prugara-Ke- 30-tych, sprowadzony specjalnie wizja Piechoty pod dowódz- tlinga, syna Generała 11 KDP. ze Skansenu Taboru Kolejowego w twem płk Bronisław Pruga- Po inscenizacji organizatorzy Chabówce. ra – Ketlinga z Niemcami: 7. zapraszają na piknik krzywiecki, w Oba ogromne widowiska, które Dywizją Bawarską i częścia- ramach którego będzie wiele atrak- nie w tego typu imprezach, czyli do upadku komunizmu w naszej każdorazowo gromadziły ponad mi 2. Dywizji Górskiej. cji dla całej rodziny. Przemyskie Stowarzyszenie Re- Ojczyźnie. W trakcie niej wystąpiło dziesięciotysięczną widownię, od- Organizatorami widowiska, w któ- Stowarzyszenie „W Dolinie Sanu” konstrukcji Historycznej „X D.O.K.” kilkuset statystów i co ciekawe, ak- biły się szerokim echem w Polsce rym weźmie udział ponad 100 rekon- oraz wójt gminy Krzywcza lokal- i Centrum Kulturalne w Przemyślu, cja rozgrywała się w kilku miejscach i na świecie. Materiały z insceni- struktorów i statystów będą Przemyskie nie podjęli się inicjatywy organiza- które w 2009 roku przeprowadzili Starego Miasta w Przemyślu. zacji został wyemitowane w wielu Stowarzyszenie Rekonstrukcji Histo- cji rekonstrukcji historycznej bitwy wspólnie niesamowitą inscenizację W 2010 r. ponownie CK i PSRH stacjach telewizyjnych, radiowych, rycznej „X D.O.K.”, Stowarzyszenie „W krzywieckiej. Do projektu zaprosili historyczną „A mury runą...”, przed- „X.D.O.K.” zorganizowały wielkie prasie ogólnopolskiej i serwisach Dolinie Sanu”, Urząd Gminy w Krzyw- instytucję i organizację mające na stawiającą wydarzenia w Polsce od widowisko historyczno-teatralne „Na internetowych. czy i Centrum Kulturalne w Przemyślu. swoim koncie bogate doświadcze- 1946 do 1989, czyli od instalacji aż nieludzką ziemię...”, które było czę- KG 16 31 sierpnia - 17 września 2010 * Kurier Galicyjski Tu leżą skarby Nezwisko – dziesięć tysięcy lat historii

Halina Pługator tekst Halina Pługator, zdjęcia archiwum Jarosława Łewkuna

W ziemi opodal tej przy- karpackiej wsi do tej pory można znaleźć niezliczone skarby archeologiczne, któ- W miejscu dawnych kopalni re mogą zmienić historię… ludzkości. Pomiędzy stromymi brze- gami Dniestru zielenią się niewielkie pagórki, błyszczą kopuły cerkwi. Takich wsi są na Ukrainie setki. Jed- nak zaledwie kilka z nich ma historię, mierzoną w… dziesiątkach tysięcy lat. „W jakimkolwiek miejscu byśmy kopali – natrafimy na skarb”, – mówią miejscowi Wójt wsi pokazuje, gdzie były kopalnie fosforytów mieszkańcy, którzy od daw- na niczemu się nie dziwią. Dziś potomkowie prastarych mieszkańców tej ziemi ma- rzą o odrodzeniu pradawnej Jarosław Łewkun – badacz historii Nezwiska wioski, o trasach turystycz- Jeżeli będziemy się przypa- nych, lepszym losie i więk- trywali kamieniom z uwagą, szych zarobkach. Pól, czernichowskiej, Scytii, skarby to można dokonać odkrycia „Badania archeologiczne w Ne- z okresu wczesnej Słowiańszczy- historycznego zwisku rozpoczęto z końcem XIX wie- zny i Dawnej Rusi. Odgrzebano ku, – opowiada „Kurierowi Galicyjskie- prastare domostwa, ponad pół ty- „Wiele przedmiotów wykonano mu” Jarosław Łewkun, z dumą poka- siąca różnych naczyń glinianych, z kamienia, który jest spotykany u zując dziesiątki plansz, na których narzędzia pracy, wyroby z krze- nas, – mówi pan Łewkun. – Są też Tu, nad Dniestrem, prowadzono wykopaliska przedstawiono przecinaki, wrzeciona, mionki. Znaleziono ostrza strzał, przedmioty z krzemionki, którą odna- zaostrzone kije etc. – Archeolodzy od- dziryty, szydła kościane, skrobacz- leźliśmy na terenie Zakarpacia i Sło- stępnych i nieznanych badaczom wą i wyglądają, jak zwykłe doły. kryli, że była tu wielowarstwowa osa- ki, płytki, motyki, kamienne żarna, wacji. Świadczy to o tym, że wśród ukraińskim. Rzeczy te są w Ermi- W pobliżu pasą się kozy, konie, da. Później się wyjaśniło, że jeden sierpy. Były też kości mamuta, pier- ludzi pierwotnych istniał „handel tażu oraz w Instytucie Archeologii krowy i gęsi. na drugim są tu umieszczone zabytki wotnego konia, zająca, wilka. Wiek wymienny” oraz że na przełęczach w Moskwie. Na szczęście, część prahistoryczne, liczące dziesięć ty- poszczególnych znalezisk przekra- w Karpatach Wschodnich były dro- pozostała w zbiorach Ukrainy oraz Fosforyty „prezydenckie” sięcy lat (sic!) Czegoś podobnego na czał siedem tysięcy lat! gi lądowe. Szczegółowe zbadanie została wyeksponowana w Muzeum Ziemia w Nezwisku jest bogata Ukrainie nie ma”. skarbów z Nezwiska dokonało prze- Archeologicznym Narodowej Aka- nie tylko w historię. Tu, od wrze- W latach 30. XX w. Prace arche- wrotu w nauce”. demii Nauk Ukrainy, a także w Mu- śnia 1928 r. do czerwca 1929 r., ologiczne w Nezwisku prowadzili Jednak, wiele przedmiotów zna- zeum Krajoznawczym w Stanisła- wydobywano fosforyty. Złoża mia- archeolodzy z… Oxfordu. Bardziej lezionych w Nezwisku, jest niedo- wowie. Cieszy to, że w żadnej pracy ły w owym czasie wielką wartość dokładne badania zabytków arche- naukowej, poświęconej badaniom gospodarczą. „Po raz pierwszy ologicznych na Pokuciu rozpoczęto archeologicznym – od okresu pale- fosforyty zaznaczono na mapach po II wojnie światowej. Badania w olitu do wczesnej Słowiańszczyzny – za czasów austriackich, – opowia- dolinie Dniestru pozwoliły na odnale- nie są pominięte skarby wsi pokuckiej. da „Kurierowi Galicyjskiemu” pan zienie dziesiątek obiektów archeolo- Znaleziska w Nezwisku od dawna na Łewkun. – Jeszcze 27 lipca 1886 gicznych. W 1951 roku. Najbardziej całym świecie są wymieniane w pod- roku Adolf Pauli, austriacki inżynier wartościowe okazały się znaleziska ręcznikach przyszłych archeologów. górnictwa, w swoim kolejnym liście z okresu późnego paleolitu w uro- Zbiór pamiątek jest też w miejsco- do Zarządu Górniczego w Stanisła- czyskach Obicz i Czerwona Góra. wej szkole. Uzupełniają go miesz- wowie informował o tym, że zbadał Po dwóch latach uczestnicy wypra- kańcy Nezwiska, którzy każdego fosforyty w Nezwisku na Czerwo- wy, zorganizowanej przez Lwowski roku wykopują na swych obejściach nej Górze i prosi o udzielenie mu Instytut Nauk Społecznych znów i działkach artefakty historyczne. zezwolenia na szczegółowe bada- rozpoczęli prace wykopaliskowe, ale „Czymś podobnym może się pochwa- nia naukowe”. w innym uroczysku – Horodach. Do lić nie każdy region”, – kontynuuje pan Dokumenty w tej sprawie zbadał prac dołączyli naukowcy muzeum Łewkun. – Pod Kijowem, gdzie wy- krajoznawca z Pokucia. W archiwach Ermitaż w Leningradzie (ob. Sankt- grzebano wiele pamiątek z okresu Lwowa, Stanisławowa i Krakowa Ja- Petersburg) oraz z Akademii Nauk kultury Trzech Pól, są organizowane rosław Łewkun odnalazł protokoły z Ukrainy. Prace trwały do 1966 roku. różne festiwale, przyjeżdżają turyści, konferencji na Zamku Królewskim W tym czasie odnaleziono nam by też to się przydało”. w Warszawie, dotyczące użyt- pamiątki z okresu mezolitu i neoli- Dziś Nezwisko – to zwykła wieś, kowania fosforytów w Nezwisku, tu. Pan Łewkun mówi, że w dobie o której wspomina się tylko dlatego, która odbyła się 29 listopada 1929 neolitu na terenie Nezwiska miesz- że można tu pływać po Dniestrze i są roku. Uczestniczył w niej Prezydent kali ludzie, którzy zostawili po sobie wspaniałe widoki. Po odgrzebanej hi- Polski Ignacy Mościcki. Dotarł też ceramikę liniowo-tasiemkową. Kul- storii nie pozostało ani śladu. Starzy do protokołów Komitetu Wykonaw- tura ta była znana w Europie – od mieszkańcy Nezwiska z nostalgią czego w Nezwisku, dokumentów Renu do Dniestru. We wsi znalezio- wspominają czasy, kiedy przyjeż- Banku Gospodarstwa Krajowego, no ziemiankę oraz prastare groby z dżało tu dziesiątki naukowców, a oni dotyczących finansowania prac w tamtego okresu, rzeźby kobiet, co sami uczestniczyli w wykopaliskach. złożach fosforytów, a także do wy- świadczy o kulcie matki. Znaleziono Wydobywane kopaliny w Nezwisku (foto z archiwum Jaro- Miejsca, w których niegdyś odnale- ników analiz kopalin użytecznych też pamiątki po kulturze noa, Trzech sława Łewkuna) ziono pradawne osady, porosły tra- na Pokuciu. 17 Ku Europie! razem! Razem! Kurier Galicyjski * 31 sierpnia - 17 września 2010

Ze sprawozdań statystycznych, dotyczących pracy oraz produkcji, Jemy, pijemy i bawimy się po polsku! dowiedzieliśmy się, że przedsię- Jurij Smirnow biorstwo działało od września 1928 tekst i zdjęcia roku do 31 czerwca 1929 roku. W tym czasie wyeksploatowano 10 Kulminacją tygodnia pol- sztolni, wydobywając setki ton fos- skiej kultury, organizowanego forytów. Planowane było nawet bu- w muzeum „Idei”, była pre- downictwo na wsi fabryki oraz wy- zentacja przysmaków kuch- budowanie linii kolejowej Buczazcz- ni polskiej. A gdy jeszcze do Nezwisko-Korszczów. O tej drugiej tego dorzucimy lwowską me- sprawie w trakcie narady z ówcze- lodię… czegóż więcej człowie- snym Prezydentem Polski mówił kowi do szczęścia potrzeba. Julian Tokarski, rektor Politechniki Spotkanie mogło się odbyć dzięki Lwowskiej. Zaznaczył, że pokłady dyrekcji muzeum „Idei”, a szczegól- fosforytów w Nezwisku mogą wydać nie dyrektorowi Olesiowi Dzyndrze, nawet 100 tys. ton produkcji rocz- który konsekwentnie spełnia główne nie. Taki poziom byłyby osiągalny w założenie tego miejsca, które ma być ciągu półrocza. Jednak, zależało to pretekstem do spotkania różnych kul- tur i narodowości mieszkających we Lwowie. Pomysł podtrzymał Konsulat Batiarskie piosenki w wykonaniu zespołu „Wesoły Lwów” polska restauracja „Premiera” Generalny RP we Lwowie, a także słychać było aż na sąsiednich ulicach we Lwowie, ul. Ruska 16

Sztandar i herb wsi, mającej tysiącletnią historię od wybudowania linii kolejowej. Po- nieważ utworzenie linii kolejowej nie było możliwe, planowano produkcję 3,5-4 tys. ton ocznie, wydając na to 300 tys. złotych. „Nezwisko odgrywało rolę małe- go centrum przemysłowego w oko- licy Pokucia, – mówił krajoznawca. – Niestety, przemysł nie mógł tu się rozwinąć, nawet przy wielkim zain- teresowaniu Warszawy. Nie może- my dziś mówić o tym, kto stanął na Gospodarze „Premiery” przeszkodzie realizacji tych pomy- słów, ale możemy odnaleźć odpo- wiedź, analizując dokumenty”. Na razie badania naukowców oraz dokumenty z początku XX wie- ku świadczą o tym, że fosforyty znaj- dowały się głęboko pod ziemią, czyli wydajność techniczna prac była niewielka. Robotnicy kopalni Dyrektor muzeum „Idei” Oleś Dzyndra (od lewej) i Konsul nie mieli wiedzy o pracy górnika, Generalny RP we Lwowie Grzegorz Opaliński szczególnie – w podziemnych głę- bokich wyrobiskach. Ciężko było przedstawiciele różnych firm polskich to, cele jak najbardziej szczytne – pre- ustalić normę dzienną oraz opłatę działających we Lwowie. Oczywiście zentacja naszego Lwowa, jako miasta pracy. Był też problem techniczny, najlepsze polskie dania mogliśmy wielu kultur, a co najważniejsze uka- polegający na tym, że nie można było znaleźć we Lwowie w polskiej restau- zanie współistnienia tych kultur, na- dokładnie wyznaczyć ilości i jakości racji „Premiera” przy ulicy Ruskiej, rodowości tak różnych a zarazem tak surowych fosforytów, głębokości która już zdobyła serca lwowiaków bliskich sobie. zalegania, ilości substancji aktyw- i nie tylko – nie raz można zobaczyć - Chcielibyśmy przedstawić nie- nej. Fosforyty z Nezwiska nie były w lokalu kolejkę turystów, chętnych powtarzalność naszego miasta, lwow- konkurencyjne, miałyby być wyko- do spróbowania firmowych potraw. skiej mentalności, samego Lwowa Elegancki wystrój polskiej restauracji, przy ul. Ruskiej 16 rzystywane tylko w niektórych wo- Na niewielkim placu, przy starych jako zjawiska kulturowego – tłumaczy jewództwach Polski. murach klasztoru ojców Bernardynów Oleś Dzyndra – Chcemy udowodnić, Do tej pory muzeum przepro- śla Dzyndra – A co do gotowania sy- W 1993 roku podjęto próbę zebrali się licznie zaciekawieni lwowia- że istnieją nie tylko takie narodowo- wadziło już serię takich imprez, cących potraw, to we Lwowie najlepsi odnowienia wydobycia, jednak na nie i goście z Polski. Wstęp był wolny. ści jak Polak, Ukrainiec czy Żyd, ale przed polskim spotkaniem było są w tym kreatywni mężczyźni. Takie- Ukrainie nie było wówczas ładu Zapach wydobywający się z garnka jest także taka narodowość jak Lwo- węgierskie, żydowskie, niemieckie, go właśnie szefa kuchni znaleźliśmy i porządku, więc szybko o tym z żurkiem przyciągał ludzi wprost wiak. Przez całe stulecia narodowości tatarskie. Dni polskie odbyły się specjalnie na to spotkanie. zapomniano.Teraz znów trze- z ulicy. Batiarskie piosenki w wykona- Lwowa zamieszkiwały obok siebie znacznie później niż planowano ze - Na pierwsze danie przygotowali- ba wszystko poznawać od w zgodzie. To one zrobiły ogromny względu na tragedię w Smoleńsku. śmy żurek, na drugie – bigos, a do tego nowa, ale wygląda na to, wkład w formowanie naszego lwow- Polski Konsulat Generalny aktywnie kiełbaska z grilla. Oczywiście polskiej że po raz kolejny nie jest to KURIER skiego unicum. Żal, że to całkowicie wspierał cały pomysł i pomagał w kuchni nie można sobie wyobrazić nikomu potrzebne. Dziś na europejskie miasto jest poza granica- kwestiach organizacyjnych – na po- bez polskiej siwuchy – podkreśla szef drogach, prowadzących do GALICYJSKI można kupić w polskiej res- mi wspólnoty europejskiej. Przyczyną dwórku muzealnym można było zo- kuchni Marian Krawiec (też z „Premie- dawnych kopalni rośnie tra- takiego stanu rzeczy są nasi nieudolni baczyć konsula generalnego Grze- ry”), który nie podaje nazwisk swoich wa, sięgająca pasa, a w niej tauracji „Premiera Lwowska”, politycy, dlatego o polityce dzisiaj ani gorza Opalińskiego, konsuli Jacka kucharzy w obawie przed konkurencją pełzają węże. Sztolnie zapadły przy ul. Ruskiej 16 słowa! To właśnie politycy zrujnowali Żura, Marcina Zieniewicza. – Podajemy dobre ukraińskie piwo, ale się, drewniane konstrukcje zgniły. we Lwowie tamten Lwów, który był fenomenem w - Pokładamy ogromną nadzieję w dobra wódka u nas tylko polska. Z rzadka zaglądają tu ciekawscy całej Europie. Mówmy lepiej o tym jak kontynuowaniu tej współpracy, bo tak Okazało się, że pierwszorzędnym chłopcy oraz turyści. Dookoła zaś niu zespołu „Wesoły Lwów”, słychać rozwinąć nasz międzynarodowy dialog naprawdę najlepszy dialog prowadzi- znawcą żurków jest konsul Jacek Żur, czerwieni się ziemia. „Jeżeli ją zba- było aż na sąsiednich ulicach. na wszystkich poziomach, także tym my właśnie z Polakami, naszymi przy- który przy parującym garnku długo damy, można wiele ciekawego zna- - Bez dobrej polskiej kuchni nie codziennym – ludzkim, rodzinnym. jaciółmi, sąsiadami, braćmi – podkre- czarował, a potem swoimi sekretami leźć”, – ze smutkiem w głosie mówi ma rozmów do białego rana, a jak nie dzielił się w gwarze śląskiej, serwując Jurij Jakiwczyk, miejscowy wójt. ma flaszki, to nie ma ruchu! – konsta- najlepsze polskie dania mogliśmy zna- danie zachwyconym gościom. Zabytki oczekują kontynuacji badań tuje szef zespołu „Wesoły Lwów” i wi- Po takim spotkaniu można śmia- i rewolucji turystycznej. Wokół wsi ceprezes TKPZL Zbigniew Jarmiłko. leźć we Lwowie w polskiej restauracji ło zaśpiewać, że „gdybym miał kie- jest kilka nierozkopanych uroczysk, Tym razem ruch był ogromny i to „Premiera” przy ulicy Ruskiej, która już dyś urodzić się znów, to tylko we a znaleziska stamtąd mogą po raz bez flaszki. Jednym słowem – impre- zdobyła serca lwowiaków i nie tylko Lwowie!” kolejny zadziwić świat. za na wesoło, „bez krawatów”. Mimo KG 18 31 sierpnia - 17 września 2010 * Kurier Galicyjski

Dwa lata temu, ukazała się piękna książka Tadeusza Olszańskiego – znanego dziennikarza, przyjaciela naszej gazety, a przede wszystkim stanisławowiaka, choć opuścił to miejsce jako młody chłopiec – „Kres Kresów – Stanisławów”. Mimo dodruków, daremnie szukać jej dziś w księgarniach. Wkrótce jednak w warszawskim Wydawnictwie „Iskry” ukaże się jej druga część – „Stanisławów jednak żyje”. Oddajmy głos autorowi:

Nie ma już Stanisławowa. Jest Iwano-Frankiwsk. Z dziwną, sztuczną nawet dla Ukraińców, a dla nas Polaków obco brzmiącą nazwą, w żaden sposób nie przylegającą do murów miasta, które kiedyś było Stanisławowem! Tak zacząłem „Kresy Kresów – Stanisławów”, swoją pierwszą książkę o moim rodzinnym mieście. Powtórzę, nie ma już Stanisławowa, ale ciągle są i żyją Stanisławowiacy! I to właśnie oni odezwali się po ukazaniu książki o naszym rodzinnym mieście. Niezwykle szeroką falą. To od nich otrzymałem wprost niezliczo- ną ilość listów, maili, telefonów. Nie tylko z Polski, od Przemyśla po Szczecin, ale i z całego świata. Z Australii, Belgii, Francji, Izraela, Kanady, Niemiec, Rosji, Szwajcarii, Stanów Zjednoczonych. Zewsząd, dokąd rzucił ich los. Okazało się, że nazwę miasta można wymazać z mapy, ale nie sposób z pamięci. Wywożone na Sybir przez Sowietów, rozstrzelane przez Niemców, mordowane przez UPA, wreszcie wysiedlone w ramach sztucznie na- zwanej repatriacją akcji miasto wciąż żyje w sercach tysięcy tych, którzy przetrwali wszystkie przeciwności losu. Także zgotowaną w czasie II wojny światowej zagładę, która zmieniła obraz ludności, pustosząc południowe Kresy, nasz, polski, tolerancyjny wobec wszystkich żyjących tam narodowości Stanisławów. Przestał być Pol- ską, ale przecież ma polską historię i tego faktu, przeszłości, nic nie zmieni. To dla nich, Stanisławowiaków, spisałem swoje wspomnienia z wczesnej młodości, z polskiego i wojen- nego Stanisławowa. Bardzo osobiste. I w odpowiedzi na ów niespodziewanie szeroki odzew przystąpiłem do napisania niejako dalszego ciągu „Kresu Kresów”. W oparciu o relacje świadków, o częściowo lub wcale nie- znane mi zdarzenia oraz dzięki dotarciu do wskazanych źródeł. Bo na szczęście ani miasta, które dziś ma inną nazwę, ani przeszłości nie sposób przekreślić, usunąć. Z pamięci, a zwłaszcza serc. Więc Stanisławów żyje.

Poniżej, za zgodą autora drukujemy jeden z rozdziałów niewydanej jeszcze książki „Stanisławów jednak żyje”.

Tadeusz Olszański PIŁSUDSKI W STANISŁAWOWIE Miałem zaledwie 6 lat, by- Z tych żałobnych dni zapamiętałem przed wybuchem wojny. W 1913 roku łem dzieciakiem, ale miałem już dwa wydarzenia. Mama zabrała mnie gorliwie nadzorował ćwiczenia swoje- wojskową czapkę. Ułańską ro- na uroczystą mszę żałobną do Kościoła go przyszłego legionu, a Stanisławów gatywkę z niebieskim otokiem, Farnego. Przed głównym ołtarzem stał oraz Stryj, po Krakowie i Lwowie, był którą dostałem w prezencie na katafalk, a przy nim straż honorowa z trzecim okręgiem skupiającym naj- urodziny. Takie czapki szyto na wszystkich garnizonowych pułków. Po więcej patriotycznej młodzieży. Ślad specjalne zamówienie i był to mszy ustawiła się ogromna kolejka do po tych wizytacjach szybko zaginął w drogi prezent. Miałem też ułań- symbolicznej trumny, wszyscy składali porównaniu ze znacznie ważniejszymi skie czako z czasów Wielkie- kwiaty i za chwilę katafalk zamienił wydarzeniami, walkami i bitwami, które go Księstwa Warszawskiego się w olbrzymi kwiecisty kopiec. Kilka doprowadziły do odzyskania niepodle- i dziecięcą szabelkę, ale to były dni później znów matka zabrała mnie głości. Leszkowi Wierzejskiemu udało zabawki. A ułańska rogatywka na dworzec kolejowy, aby zobaczyć się wszakże odnaleźć przypomnienie była prawdziwa i byłem z niej przejeżdżającą przez Stanisławów jednej z takich wizytacji, opublikowa- niesłychanie dumny, bo jak honorową kompanię rumuńskiego nych w 1938 roku na łamach „Kuriera większość polskich dzieci w wojska, która udawała się do Krakowa, Stanisławowskiego”. moim wieku marzyłem o tym, aby uświetnić pogrzeb marszałka. Na Z tej relacji niedwuznacznie wy- że jak dorosnę, to zostanę dworcu były tłumy, a na mostek, który nikało, że Józef Piłsudski wraz ze żołnierzem. przebiegał nad peronami wchodziło się swoim szefem sztabu Kazimierzem Nie bez wpływu na ten nasz dziecię- za specjalnymi zezwoleniami. Mama Sosnkowskim 16 listopada 1913 roku cy patriotyzm pozostawał fakt, że Sta- miała taki bilecik i z góry zobaczyłem zupełnie niespodziewanie pojawił się nisławów był garnizonowym miastem. siedzących w rozsuniętych drzwiach w Stanisławowie. I jako Komendant Polskiego wojska było na każdym wagonów towarowych, rumuńskich Główny Związku Strzelców z miejsca kroku mnóstwo, a tradycyjne defilady wojaków, w oliwkowych mundurach zarządził mobilizację całego stanu w dniach 3 maja oraz 11 listopada były i kapeluszach z kolorowymi piórami, Obozu Niepodległościowego łącznie bardzo ważnymi i pięknymi wydarze- ale bez butów, machających bosymi z rezerwą. niami. Czytać i liczyć jeszcze nie umia- stopami. Oficerowie, którzy wysiedli W Stanisawowie doszło też do słyn- łem, a już wiedziałem, że granatowe z salonki zaraz za parowozem i prze- nego spotkania z Petlurą. W sprawie otoki na czapkach to piechota, czarne chadzali się po peronie, mieli nie tylko zawarcia sojuszu z państwem polskim to artyleria, a niebieskie to nasz uko- jeszcze bardziej eleganckie mundury, nie było po stronie ukraińskiej jedności, chany, stacjonujący w Stanisławowie 6 ale i wysokie buty z cholewami. Tak bo uzależniali współpracę z Polską pułk ułanów kaniowskich! Najważniej- wyglansowane, że odbijało się w nich od uznania ich prawa do Zachodniej szy wszakże w całym naszym wojsku słońce. Naprzód na peron wniesiono Galicji, włącznie ze Lwowem. Tylko i w ogóle w Polsce był marszałek Józef kocioł ze strawą i kosze z chlebem, Tadeusz Olszański Petlura zdawał sobie sprawę, że sojusz Piłsudski, bo to on wywalczył dla nas a zaraz potem pudełka z butami oraz z Polską jest ostatnią szansą na ura- niepodległość. W dodatku był dla mnie onucami dla Rumunów. Szybko owijali zresztą opiekował się Lesiem, bo często Wrocławski Klub „Stanisławów” cenna towanie politycznej egzystencji i stwo- jedynym autentycznym „Dziadkiem”, nogi i wciągali buty i dopiero wtedy chorował. Lesio widząc mój zachwyt książka „Stanisławów Gród Rewery” , rzenie własnego państwa. I dlatego który spod krzaczastych brwi dobrotliwie pociąg odjechał. Nie sposób było tego znaczkami z Piłsudskim, wspaniałomyśl- która przełamała panujące wokół dzie- po rokowaniach przeprowadzonych w na mnie spoglądał z wielu portretów. Nie zapomnieć! nie ofiarował mi kilka żałobnych znacz- jów naszego miasta milczenie. Warszawie i Winnicy, w kwietniu 1920 miałem bowiem dziadków ani ze strony Rok później, już w szkole, jeden ków i od tego momentu i ja zacząłem je W tym zbiorze też znalazł się tekst roku w imieniu Ukraińskiej Republiki ojca, ani matki, bo wcześniej poumierali. z moich kolegów, Leszek Wierzejski, zbierać. Dla Leszka natomiast bodaj ta o związkach marszałka Józefa Piłsud- Ludowej podpisał traktat, zrzekający Gdy więc 12 maja 1935 roku umarł nasz pokazał mi swój zbiór polskich znacz- filatelistyczna pasja zapoczątkowała skiego ze Stanisławowem. O co nie było się pretensji do Wschodniej Galicji marszałek płakałem rzewnymi łzami. ków, a w nim blok żałobny wydany dla zainteresowanie się historią. To prze- łatwo, bo Piłsudski w czasie austriac- i Wołynia. Granica Polski została wy- Nie ja jeden, bo starsi również ocierali uczczenia pamięci marszałka Piłsud- cież on po wojnie i wylądowaniu we Wro- kiego zaboru oficjalnie tylko dwa razy tyczona na linii rzeki Zbrucz I zaraz po- łzy. Nawet mój ojciec, choć nie był wcale skiego. Były to znaczki z czarnymi cławiu zrobił tam doktorat z historii i jako przyjechał do Stanisławowa, o czym tem nastąpiła ofensywa połączonych piłsudczykiem, o czym zresztą dowie- obramowaniami i ząbkami. Z Lesiem pierwszy zaczął publikować na łamach wspomniałem w pierwszym rozdziale. polskich i ukraińskich wojsk, w wyniku działem się nieco później, bo w wieku znałem się i bawiłem od dawna, ponie- „Tygodnika Powszechnego” liczące Nieoficjalnie wizytował swoich strzelców której 7 maja zdobyto Kijów! Petlura 6 lat nie docierały do mnie przecież waż jego rodzice byli pacjentami mego się artykuły o historii Stanisławowa. Aż znacznie częściej, co najmniej kilka, jednak nie zyskał poparcia ludności rozmaite polityczne różnice. ojca i przyjaźnili się z nami. Mój ojciec zebrała się wydana w 1993 roku przez jeśli nie kilkanaście razy. Zwłaszcza Ukrainy. Kraj był rozbity przez rewolu- 19 Kurier Galicyjski * 31 sierpnia - 17 września 2010 cję, wykrwawiony przez kolejne prze- przyjęto na zasadzie indywidualnych Stanisławów. Salonką, kiedy udawał chodzenie z rąk do rąk – czerwonych, kontraktów blisko tysiąc oficerów, pod- się z oficjalną wizytą do Bukaresztu. Terytorium Terroru białych czy też różnych ukraińskich sił. oficerów i żołnierzy. Przedtem organizo- Szlak kolejowy wiódł bowiem przez I wszyscy grabili miejscową ludność, wano dla nich przejściowe obozy, różne Stanisławów i Czerniowce. I wtedy na siłę wcielali do swoich oddziałów. szkolenia zawodowe i co najważniejsze pociąg, wiozący czy to marszałka, czy Nic dziwnego, że zapanowało totalne umożliwiono wyjazd za granicę, głównie prezydenta Ignacego Mościckiego, zniechęcenie, pragnienie świętego do Kanady, względnie podjęcie pracy zatrzymywał się co najmniej na pół pokoju. I kiedy ruszyła olbrzymia w swoim zawodzie w naszym kraju. godziny w Stanisławowie. Bo było to kontrofensywa bolszewicka wyzwolo- Ukraińcy z armii Petlury, podobnie jak przecież miasto strzelców Piłsudskiego, na właśnie Ukraina z miejsca upadła. przyjęci do naszej armii Gruzini, za- w dodatku garnizonowe. Wtedy cała Dywizje komisarza Tuchaczewskiego chowali się lojalnie wobec Polski. Mało kadra oficerska i byli legioniści groma- i konna armia Budionnego zmiotły znany jest przykład młodszego brata dzili się na peronie i dowódca składał polskie oraz ukraińskie siły i w ciągu atamana Semena Petlury – Aleksandra. Naczelnikowi raport. trzech miesięcy bolszewicy dotarli Został przyjęty w stopniu majora do 1 Po śmierci Marszałka rada miejska pod Warszawę. I dopiero tam zostali pułku piechoty legionów w Wilnie, gdzie natychmiast uchwaliła nadanie jego

Joanna Demcio - Ma być on poświęcony ludziom wywiezionym z rodzinnych domów Cztery baraki z niehe- – opowiada Taras Czolij – W swym blowanych desek, w środ- kształcie ma przypominać ten war- ku rzeczy przypominają- szawski. ce o więziennym życiu, to Od pomnika będzie się przecho- wszystko oplecione kolcza- dziło do ściany pamięci, gdzie będą stym drutem i znajdujące się umieszczone marmurowe płyty z na- pod nadzorem strażników zwiskami tych, którzy znaleźli się w wychylających się z wież tym więzieniu. wartowniczych – wkrótce tak - Zastanawialiśmy się z architek- będzie wyglądał odcinek uli- torami jak odgrodzić muzeum od po- cy Czornowoła we Lwowie. bliskiej myjni samochodowej. Stanęło To właśnie tam, za mostem, na „Arce tyranów”, czyli ogromnych na miejscu obecnego pomnika lu- portretach Stalina i Hitlera. Chodzi dziom skazanym na zsyłki w głąb o to, że taki widok zwróci uwagę lu- Rosji w czasie II wojny światowej, dzi, którzy będą przejeżdżać tamtę- ma powstać muzeum, które od- dy pociągiem. Józef Piłsudski i Symon Petlura podczas spotkania 5. IX. 1920 r. w Stanisławowie tworzy realia istniejącego na tym O ile muzeum w swym założe- miejscu więzienia przerzutowego. niu ma być maksymalnie ożywione, powstrzymani, ale szansa na utrzy- powierzono mu dowództwo batalionu, imienia placowi, położonemu w samym Ze względu na fakt, że nieopodal ekspozycję będą stanowiły zdjęcia, manie ukraińskiego państwa została a następnie służył w sztabie. Był do centrum miasta, u wylotu ulicy Sapieżyń- zatrzymywały się pociągi to właśnie plakaty, więzienne ubrania, z gło- ostatecznie zaprzepaszczona. I o tym tego stopnia świetnym żołnierzem, skiej, zaraz za placem Hallera. Za gma- tutaj przetrzymywano osoby, które śników mają się wydobywać prze- co począć z resztką sojuszniczych że skierowano go na kurs do Cen- chem nowoczesnego gmachu poczty. miały być wywiezione na roboty do mówienia Hitlera, Stalina, piosenki ukraińskich wojsk Petlury w liczbie trum Wyszkolenia w Rembertowie, Mówiło się wtedy o tych dwóch placach łagrów. propagandowe. 20 tysięcy oficerów i żołnierzy kon- a następnie powierzono opiekę nad jako o generalskim ciągu. A dziś ten - Projekt „Terytorium Terroru” - Bardzo wielu ludzi jest w po- ferowano w Stanisławowie. To była przyjętymi do naszej armii ukraińskimi plac nosi nazwę Wiczewyj Majdan czyli zakłada przede wszystkim interak- siadaniu pamiątek z tamtych cza- pierwsza rozmowa i dopiero później, oficerami. Po zamordowaniu w 1926 Wiecowego Placu. Wzniesiono tam tywność nowego muzeum – tłuma- sów. Na przykład Janina Mudra, po rozwiązaniu armii Petlury, interno- roku Semena Petlury w Paryżu przez piękną fontannę. A woda, opadająca czy Taras Czolij, dyrektor i inicjator jedna z zesłanych, opowiadała mi, wano ukraińskich oficerów i żołnierzy w agenta radzieckiego, ze względu na nad olbrzymią misą z czarnego marmu- projektu. że niedawno znalazła w domu list Szczypiornie. W tym samym miejscu, bezpieczeństwo Aleksander zmienił ru, tworzy coś w rodzaju welonu, nad Co ma sprawić, by muzeum napisany w pociągu bydlęcym, któ- gdzie uprzednio Austriacy internowali nazwisko na Chorolski. Walczył w znajdującym się wokół korytarzem. przybrało odpowiedni kształt? Ostap ry wyrzuciła przez szparę gdzieś w legionistów. I w Szczypiornie, 15 maja kampanii wrześniowej na czele swego Tak to urządzono, że suchą nogą Hrom, główny architekt, opracował środku stepu. List ten ktoś odnalazł 1921 roku, Piłsudski stanąwszy przed batalionu. W czasie okupacji polowali można wejść pod ten wodny welon grafikę projektu. Na terenie byłego i wysłał pod wskazany adres – Ta- internowanymi oficerami ukraińskiej na niego zarówno Sowieci, jak i Niemcy. i w upalny dzień posiedzieć na ła- więzienia ma stanąć pięć baraków, ras Czolij od ponad roku nagrywa armii wypowiedział pamiętne słowa: Nie nawiązał kontaktu z banderowcami. weczkach tego okalającego fontannę podzielonych na odpowiednie okre- wspomnienia ludzi, którzy przeżyli „Ja Was przepraszam, panowie, ja Ukrywał się w Chełmie, Równem, korytarza. Bądź pochodzić pod wod- sy czasowe: od 1917 po 1939 r., wojnę. Nagrania te mają być czę- Was bardzo przepraszam, nie tak Lwowie, Warszawie. Przed powstaniem ną peleryną, co szczególnie uwielbia czyli czas dochodzenia do władzy ścią muzealnej ekspozycji. miało być!” udało mu się wyjechać do Bratysławy, młodzież. Marszałek zapewne z tego Lenina, Stalina, Hitlera z naciskiem - Połowę wydatków pokrywa Piłsudski mógł jednak w pewnej a po wojnie do Kanady. Oto niebanalny by się cieszył. Bo to jemu z wszyst- na kolektywizację, wywózki, głód na Rada Miejska Lwowa, część – pry- mierze nie tyle dotrzymać słowa, ile przykład zupełnie innych, wzajemnych kich naszych polityków najbardziej Ukrainie z 1932-33 r. Następny – watne firmy. Staramy się jeszcze o czynnie pomóc Ukraińcom dopiero po naszych stosunków! zależało na niepodległej Ukrainie. 1939-41 i czas radzieckiej okupacji. partnera z Polski – wyjaśnia Czolij – zamachu majowym, kiedy doszedł do Po spotkaniu z Petlurą, Piłsudski KG Potem lata 1941-44 oraz 1944-45 Jednak czas nas goni, bo planujemy władzy. Wtedy do polskiego wojska już tylko kilka razy przejeżdżał przez (działalność więzienia przerzutowe- otwarcie na wiosnę przyszłego roku. go, walka z podziemiem). Na końcu Zależy nam na tym, by muzeum barak 1955 aż do uzyskania niepodle- odwiedzili ludzie, dzięki którym je- głości w 1991 r. Zewnętrzna ekspozy- steśmy obecnie w posiadaniu tych Pierwszy prezydent cja to przede wszystkim pomnik. cennych materiałów. niezależnej Ukrainy – ocena po 19 latach Minęła 19. rocznica Pierwszy prezydent niepodległej jednego ukraińskiego narodu, pojed- odzyskania niepodległości Ukrainy Leonid Krawczuk powie- nać mieszkańców wschodu i zachodu przez Ukrainę. 24 sierpnia dział, że największym sukcesem kraju. Nie udało się pokonać biedy, 1991 roku Ukraina oderwała jest trwałość państwa ukraińskiego. korupcji i nieefektywnego zarządza- się od Związku Sowieckie- Jego zdaniem, na Ukrainie pojawiło nia – powiedział. go. Ten wybór potwierdzili się nowe pokolenie ludzi, myślących Jego zdaniem, porażką ukraiń- Ukraińcy w referendum inaczej niż w Związku Radzieckim. skiej demokracji jest też brak konkret- 1 grudnia 1991 roku, Leonid Krawczuk podkreśla jednak, nego kierunku w polityce zagranicznej. a Polska dzień później jako że przez 19 lat niepodległości nie W opinii Leonida Krawczuka, przed pierwsza uznała niepodle- wszystko udało się osiągnąć, o czym Ukrainą jest wiele pracy, ale niepodle- głość Ukrainy. dawniej marzył. – Nie udało się mieć głości jej już nikt nie odbierze. 20 31 sierpnia - 17 września 2010 * Kurier Galicyjski Początek II wojny światowej

graniczyło z Polską i Niemcami (od strony Prus Wschodnich). Miało swo- ją konstytucję, swój parlament zwany WOLNE MIASTO Volkstag, rząd zwany Senatem, a na- wet swój hymn. Językiem urzędowym Wolnego Miasta był język niemiecki, ale oficjalne dokumenty dotyczące Polaków i Kaszubów sporządzano Szymon Kazimierski dodatkowo w języku polskim. Sprawy zagraniczne Wolnego Gdy w noc wrześniową północ Miasta, a także sprawy obywateli wybiła Wolnego Miasta za granicą, prowa- Eskadr bojowych ogromna moc, dziły polskie placówki zagraniczne, Szumem motorów ciszę przebiła którym Senat gdański mógł przyda- W piekło zmieniła cichą noc. wać urzędnika, lub urzędników, rekru- (Jedna z samorzutnie powstałych tujących się ze swoich obywateli. Na piosenek z pierwszych tygodni oku- terenie Wolnego Miasta obowiązywa- pacji niemieckiej w Polsce) ły pieniądze zwane guldenami. Do 31 sierpnia 1939 roku gulden był równo- II wojna światowa ważny złotemu polskiemu. zaczęła się w Wieluniu Herb Wolnego Miasta Gdań- Polska miała prawo do eksportu i Proszę państwa, II wojna światowa ska importu towarów poprzez port gdań- wcale nie zaczęła się atakiem niemiec- kiego pancernika Schleswig-Holstein na polską placówkę Westerplatte. II wojna światowa zaczęła się nalotem nie- mieckich sztukasów na miasto Wie- luń. Pancernik zaczął strzelać 1 wrze- śnia o godzinie 4.45, podczas gdy sztukasy bombardowały już Wieluń od dziesięciu minut (niektórzy twier- dzą, że od pięciu). Dziesięć minut sil- nego bombardowania, czy choćby tyl- ko pięć, to bardzo dużo. W momencie, gdy pancernik odpalił pierwszą salwę, Wieluń był już zmasakrowany. Było to przecież tylko piętnastotysięczne mia- steczko i do dziś nikt nie może się do- myślić, czemu Niemcy aż tak okropnie go wtedy zbombardowali. Nalotu na Wieluń dokonało 29 sztukasów z lot- niska w miejscowości Nieder-Ellguth, Mapa Wolnego Miasta Gdańska niedaleko Strzelców Opolskich, dzisiaj znanej jako Ligota Dolna. Dlaczego więc mówi się o Wester- platte, a nie o Wieluniu? – Powodem jest chyba z jednej strony propaganda niemiecka, bo w Gdańsku stały kame- ry filmujące wystrzały Schleswiga i to było ważne dla Niemców. Natomiast uporczywa, trwająca tydzień obrona Westerplatte, była ważna dla Polaków. Znaczki poczty polskiej w Gdańsku Gdańsk, wielkie bogate miasto o ty- siącletniej historii i mały, biedny Wieluń. miała miejsce w tym samym czasie. Wieluń z tą swoją tragedią nieznaną Według tej propagandy, na wschodzie 5 stycznia 1925. Otwarcie i poświęcenie urzędu pocztowego nikomu (1,2 tys. zabitych, 75% mia- nic się nie działo, a Polska walczyła na placu Heweliusza sta kompletnie zniszczone) i Gdańsk. tylko z Niemcami. Miasto wyjątkowe. Naprawdę, zawsze Wykorzystano już istniejący ste- Wolne Miasto Gdańsk powsta- ski. Do Polski należały koleje gdań- wyjątkowe. reotyp początku wojny, czyli atak na ło 15 listopada 1920 roku na mocy skie. Polska miała prawo do utworze- Teraz już Państwo wiecie, dlacze- Westerplatte, ale aby lepiej pasował traktatu pokojowego, który kończył nia na terenie Miasta swojej służby go II wojna zaczęła się w Gdańsku. do koncepcji wojny tylko polsko-nie- I wojnę światową. Polska odzyska- pocztowej i telekomunikacyjnej, ist- Propaganda Polski Ludowej miała mieckiej, obronę Westerplatte przed- ła wtedy tak zwany „korytarz”, czyli niejącej niezależnie od niemieckiej Znaczek niemieckiej poczty za cel ambitne zadanie zamazania w stawiano jako obronę granic Polski. część jej dawnych Prus Królewskich, poczty Wolnego Miasta. Wolnego Miasta świadomości Polaków faktu odebrania No więc, nieprawda, bo Westerplatte jakie Polska zdobyła na Krzyżakach W roku 1924 za zgodą Ligi Naro- Polsce Kresów Wschodnich i można leżało poza granicami Polski, na tere- by ktoś napadł na polską ambasadę. na końcu wojny trzynastoletniej, w dów (rodzaj parlamentu światowego, powiedzieć, że jej się to udało. nie obcego tworu państwowego, ja- W ogólnym rozgardiaszu wojennym roku 1466. Włączenie do tych ziem podobny do obecnego ONZ) Polska Przedstawiano kampanię wrze- kim było Wolne Miasto Gdańsk i atak umyka nam druga z kolei polska obro- odzyskanych przez Polskę również uzyskała prawo do założenia na te- śniową, jako napaść niemiecką, nie na polską placówkę można było po- na na terenie Wolnego Miasta, czyli i Gdańska, natrafiło na trudności. renie Gdańska swojej wojskowej wspominając nawet słowem o agresji traktować jako atak na Polskę tylko w obrona polskiej poczty. Dzisiaj chciał- W Gdańsku i najbliższej jego oko- składnicy tranzytowej i ochronę tej Związku Radzieckiego, która przecież kategoriach przenośni, czyli tak, jak- bym przedstawić Państwu dzieje tej licy mieszkało wtedy 90% Niemców składnicy przez wyznaczony od- poczty i późniejszą jej obronę przed i tylko 10% Polaków. Gdańsk i okolice dział Wojska Polskiego. Jako teren Wolne Miasto Gdańsk powstało 15 listopa- atakiem niemieckim. wyłączono więc z obrębu ziem, mają- składnicy wybrany został półwysep cych wrócić do Polski, ale wyłączono u wejścia do gdańskiego portu, da 1920 roku na mocy traktatu pokojowe- Powstanie je również z państwa niemieckiego, zwany Westerplatte. go, który kończył I wojnę światową. Pol- Wolnego Miasta Gdańsk tworząc osobny twór państwowy zwa- ska odzyskała wtedy tak zwany „korytarz”, 1 września 1939 roku w Gdań- ny Wolnym Miastem. Traktat pokojo- Poczta Polska w Gdańsku sku, pocztę polską i Westerplatte nie wy określał dokładnie granice tego Pierwsza polska placówka poczto- czyli część jej dawnych Prus Królewskich, atakowała armia niemiecka. Polskie państwa i ustanawiał obywatelstwo wa w Gdańsku powstała 10 marca 1920 jakie Polska zdobyła na Krzyżakach na placówki w Gdańsku były atakowane Wolnego Miasta dla jego mieszkań- roku w gdańskiej dzielnicy Nowy Port. przez siły gdańskiej policji i należące ców. Wolne Miasto miało 408 000 W roku 1921 powstała Dyrekcja Poczt końcu wojny trzynastoletniej, w roku do tej policji paramilitarne oddziały mieszkańców i liczyło 1893 kilome- i Telegrafów na placu Heweliusza na 1466. Włączenie do tych ziem odzyskanych gdańskiego SS. Za jednym wyjąt- trów kwadratowych powierzchni. Spis Starym Mieście. W roku 1939 w Gdań- przez Polskę również i Gdańska, natrafiło kiem. W ataku na Westerplatte wzięła ludności Wolnego Miasta z roku 1924 sku istniały już trzy urzędy pocztowe: udział kompania niemieckiej piechoty podawał: 130 000 katolików, 260 000 Gdańsk 1 na placu Heweliusza, Gdańsk na trudności. W Gdańsku i najbliższej jego morskiej ze Schleswiga i to był jedyny protestantów i 11 000 Żydów wyzna- 2 na gdańskim Dworcu Głównym oraz okolicy mieszkało wtedy 90% Niemców oddział niemieckiego Wehrmachtu, nia mojżeszowego. Gdańsk 3 w Porcie Gdańskim. jaki wtedy szedł do ataku na Pola- Państwo nazwane Wolnym Mia- Gdańsk 1 został wyznaczony na i tylko 10% Polaków. ków. stem Gdańsk miało swoje granice, a główny urząd pocztowy, gdzie mieściła 21 Kurier Galicyjski * 31 sierpnia - 17 września 2010 się centrala telefoniczna do bezpo- cyjny został rozwiązany. Szkoda, że Browninga wz.1928, karabiny, pisto- Samochody podchodziły blisko do poddanie, strzelając do każdego, który średniej łączności z Polską. Urzędy nikt nie powiadomił o tym gdańskich lety i granaty ręczne. ścian budynku poczty i ostrzeliwały ukazał się z białą flagą. Widząc to, nie- pocztowe na dworcu i w porcie nie pocztowców. Na litość Boską!! Tak się Niemcy do ataku na pocztę utwo- okna poczty z broni maszynowej, a zza którzy pocztowcy próbowali ucieczki. Ko- obsługiwały indywidualnych intere- nie robi!! rzyli oddział specjalny, złożony z samochodów, esesmani obrzucali rzystając z gęstego, czarnego dymu, santów. Tymi zajmował się urząd funkcjonariuszy Policji Porządkowej pocztę granatami ręcznymi. palącego się benzolu, część pocztow- Gdańsk 1. Szturm niemiecki (Schutzpolizei) i żołnierzy SS – He- Około godziny dwunastej Niemcy ców cofnęła się w głąb budynku, potem Poczta Polska miała na mieście na Pocztę Polską imwehr Danzig. rozpoczęli ostrzał gmachu poczty przy na dziedziniec poczty, z niego po dachu 10 skrzynek pocztowych. Na poczcie O zbliżającej się wojnie wiedzieli O godzinie czwartej nad ranem bu- użyciu dwóch działek wsparcia piecho- garażu na mur odgradzający pocztę od pracowało około 100 pracowników. oczywiście i gdańscy Niemcy. Ogólny dynek poczty został pozbawiony prądu ty 75 mm. Kolejne, następujące po so- ulicy Sukienniczej, a tam schronili się Od momentu, kiedy Polska od- plan niemiecki na pierwsze dni wojny i połączenia telefonicznego. O 4.45, bie dwa niemieckie szturmy znowu nie w pustych mieszkaniach, opuszczo- mówiła Hitlerowi sojuszu przeciwko z Polską przewidywał pozbycie się równo z wystrzałem Schleswiga, roz- przyniosły Niemcom sukcesu. nych przez Niemców rozkazem o ewa- Związkowi Radzieckiemu i przyjęła polskiej kompanii wartowniczej na począł się szturm na pocztę. Wobec takiej sytuacji, niemieccy kuacji. Po umyciu się i przebraniu gwarancje brytyjskie, wiadomo było, Westerplatte i Poczty Polskiej na pla- Trzy niemieckie grupy szturmowe saperzy zaczęli wykonywać podkop w niemieckie ubrania wyszli na ulicę że dojdzie do wojny niemiecko-pol- cu Heweliusza siłami miejscowych, związały obrońców ogniem od strony pod ścianę budynku, by zdetonować i wmieszali się w tłum gapiów... skiej, a znając nastroje gdańskich gdańskich Niemców, a potem ofiaro- wejścia do budynku, podczas gdy tam bardzo silny ładunek trotylu. Cały Podczas walki, w gmachu pocz- Niemców, można było łatwo przewi- wanie już wolnego od Polaków Gdań- inna grupa przebijała ściany poczty, czas strzelały niemieckie działa i ka- towym zginęło 8 pocztowców, w tym dzieć, że gdy do takiej wojny dojdzie, ska Adolfowi Hitlerowi, by ten mógł odgradzające ją od sąsiadującego rabiny maszynowe. Dodatkowo do pięciu spłonęło żywcem oblanych pło- Gdańsk natychmiast stanie po stronie włączyć go do III Rzeszy. Niemiecka z pocztą Krajowego Urzędu Pracy, szturmu ruszyły znowu niemieckie nącą benzyną. Niemiec. marynarka wojenna wysłała do Gdań- znajdującego się w tym samym bu- samochody pancerne. Polacy prze- Po kilku dniach w szpitalu zmarło 6 osób w tym dozorca poczty i jego jedenastoletnia wychowanica. Z budynku poczty udało się uciec sześciu pocztowcom. Dwóch z nich aresztowano już 2 września. Schwyta- nych pocztowców dołączono do tych, którzy się poddali i po parodii proce- Banknot 20 guldenowy Wol- su sądowego, skazano na śmierć. nego Miasta Wyrok wykonano 5 października na starej strzelnicy wojskowej, na tak W celu przeciwdziałania antypol- zwanej Zaspie. Rozstrzelano tam 37 skim wystąpieniom Gdańska, 13 sierp- pocztowców i kolejarza. nia 1939 dowództwo polskie powołało Sztandar SS-Heimwehr Dan- Wojnę udało się przeżyć pięciu tak zwany Korpus Interwencyjny z za- zig osobom, w tym żonie dozorcy, która łożeniem, że w razie potrzeby przekro- wyszła z poczty razem z poddającymi czy on granicę i zajmie teren Wolnego nieśli obronę do piwnic, skąd celnym się. Długo trzymano ją po różnych wię- Makieta Westerplatte. Na prawo przy wyjściu na morze basen Miasta. W dniach 14 – 16 sierpnia prze- strzałem unieruchomiony został jeden zieniach, aż wreszcie zwolniono w roku amunicyjny Wojska Polskiego. Na prawo, na zakręcie kanału prowadzono mobilizację 13 i 27 Dywizji z samochodów. 1943. Straty niemieckie oblicza się na portowego zaznaczone stanowisko pancernika „Schleswig- Piechoty, 2 pułku artylerii ciężkiej oraz O godzinie siedemnastej saperzy 10 zabitych (niektórzy twierdzą, że Holstein” 24 pułku ułanów, które to jednostki wysadzili w powietrze ścianę budyn- zabitych było 16) i 25 rannych. Pocz- miały tworzyć siły Korpusu. W dniach ku. Ściana zawaliła się, ale jednocze- towcy polscy, którzy nie brali udziału 17– 18 sierpnia Korpus został przetrans- śnie zawaliła Niemcom wejście na w obronie poczty, zostali odesłani do portowany, na Pomorze (13 DP w rejon teren poczty. obozów koncentracyjnych. Bydgoszcz – Fordon – Solec Kujawski, Niemcy sprowadzili więc samochód W roku 1995 niemiecki Sąd Kra- zaś 27 DP w rejon Bydgoszcz – Inowro- strażacki, wypełniony benzyną i benzo- jowy w Lubece przeprowadził rewizję cław. Oddziały Korpusu trwały w stałej lem, który przez pewien czas oblewał tą nadzwyczajną procesu polskich pocz- gotowości bojowej. Nie rozładowano mieszaniną parter i piwnice poczty, po towców z roku 1939. W wyniku rewizji nawet transportów kolejowych i sprzęt czym Niemcy podpalili tak oblany bu- pocztowcy zostali uniewinnieni. Cie- Korpusu znajdował się na wagonach. dynek ogniem z miotacza płomienia. To kawe, czy gdyby nie zmarli w latach Natarcie na Gdańsk miało prze- już był koniec. Trupy, ranni, spaleni żyw- siedemdziesiątych ubiegłego wieku biegać po osi Skarszew – Kolbudy – cem, brak amunicji i przede wszystkim w sławie zasłużonych i zacnych praw- Wrzeszcz. straszny żal, że zostawiono ich tu sa- ników, dwaj niemieccy sędziowie Hans Na terenie Poczty Polskiej w Gdań- mych spowodowały, że o godzinie dzie- Giesecke i Kurt Bode byliby teraz oskar- sku, właściwie od momentu jej zało- więtnastej obrońcy poddali się. Począt- żeni o morderstwo sądowe na polskich żenia, istniała placówka samoobrony, kowo Niemcy uniemożliwiali im nawet pocztowcach? kierowana aż do kwietnia 1939 roku przez podreferendarza działu poczto- Obrońcy poczty idą do niewoli Niemcy sprowadzili samochód strażac- wego Alfonsa Flisykowskiego. Męż- ska pancernik Schleswig-Holstein do dynku. Podczas likwidacji Niemców, ki, wypełniony benzyną i benzolem, który czyźni pracujący na poczcie, prawie obrony portu i miasta przed ewentu- wybijających dziury w ścianie, po- wszyscy należeli do tajnej w Gdańsku alnym atakiem polskich okrętów wo- legł od odłamku własnego granatu, przez pewien czas oblewał tą mieszaniną organizacji Związku Strzeleckiego i byli jennych z niedalekiej Gdyni. Jeszcze ppor. Konrad Guderski. Były dowód- parter i piwnice poczty, po czym Niem- okresowo szkoleni w Polsce na kursach przedtem zadbano o wzmocnienie lo- ca samoobrony Alfons Flisykowski cy podpalili tak oblany budynek ogniem specjalnie dla nich prowadzonych. Od kalnych oddziałów paramilitarnych SS. natychmiast przejął dowództwo po kwietnia 1939 dowództwo samoobro- Z przysłanego morzem, w cywil- poległym. Pierwszy szturm niemiecki z miotacza płomienia. To już był koniec. ny przejął przysłany z Warszawy nych ubraniach, III batalionu pułku SS został odparty. Trupy, ranni, spaleni żywcem, brak amuni- ppor. Konrad Guderski z II Oddziału „Totenkopf”, wzmocnionego ochotni- Niemcy mieli dużo większe straty Sztabu Głównego, zakamuflowany kami z Gdańska, utworzono jednost- od Polaków. Dziwnym trafem u Niem- cji i przede wszystkim straszny żal, że zo- jako pracownik poczty. Ppor. Guder- kę bojową SS, liczącą 1550 żołnie- ców w tym szturmie też poległ do- stawiono ich tu samych spowodowały, że ski rozpoczął przygotowania gmachu rzy, zwaną SS-Heimwehr Danzig. 18 wódca, leutnant Schutzpolizei Alfred obrońcy poddali się. Początkowo Niemcy Poczty do ewentualnej obrony. We- sierpnia 1939 r. oddział uzyskał pełną Heinrich. dług założeń Sztabu Głównego Woj- zdolność bojową, otrzymał sztandar Po nieudanym szturmie, Niemcy uniemożliwiali im nawet poddanie, strze- ska Polskiego, pocztowcy powinni i odbył defiladę ulicami miasta. zabrali się do zajęcia poczty już dużo lając do każdego, który ukazał się z białą utrzymać placówkę przez 6 godzin, W ostatnich dniach sierpnia, woj- poważniej. Wysiedlono przede wszyst- do czasu przyjścia odsieczy Korpusu ny można się było spodziewać wła- kim mieszkańców okolicznych domów. flagą. Widząc to, niektórzy pocztowcy pró- Interwencyjnego. Obronę poczty na ściwie w każdej chwili. Wobec takiej W międzyczasie rozstawiono megafo- bowali ucieczki. część pocztowców cof- placu Heweliusza wzmocniono przez sytuacji dowódca obrony poczty ppor. ny, z których nawoływano Polaków do nęła się w głąb budynku, potem na dzie- oddelegowanie dziesięciu pracowników Guderski zarządził całodobowe dyżu- poddania się. Zaraz po tym doszło do z Gdyni i Bydgoszczy. Wycięto drzewa ry wszystkich pracowników włącznie następnego szturmu, który znowu za- dziniec poczty, z niego po dachu garażu rosnące przed gmachem poczty, by nie z nocowaniem na terenie budynku łamał się w ogniu obrońców. na mur odgradzający pocztę od ulicy Su- zasłaniały widoku z okien poczty na plac pocztowego. Niemcy sprowadzili więc dwa Heweliusza, skąd spodziewano się nie- W nocy z 31 sierpnia na 1 wrze- samochody pancerne należące do kienniczej, a tam schronili się w pustych mieckiego ataku, a także przygotowano śnia 1939 roku na terenie poczty SS-Heimwehr Danzig o nazwach mieszkaniach, opuszczonych przez Niem- system barykadujący główne wejście przebywało 53 pocztowców, jeden SS-Sudetenland i SS-Ostmark. Oba ców rozkazem o ewakuacji. Po umyciu się do gmachu poczty. zaprzyjaźniony z nimi polski kolejarz samochody, bardzo silnie uzbrojone, 30 sierpnia 1939 roku z powodu ze stacji kolejowej Gdańsk Główny pochodziły z przejętej przez Niemców i przebraniu w niemieckie ubrania wyszli zmian w sytuacji politycznej i woj- oraz dozorca budynku poczty z żoną armii austriackiej. Stąd brały się ich na ulicę i wmieszali się w tłum gapiów... skowej, dowództwo polskie odstąpiło i jedenastoletnią wychowanicą. Broń, nazwy. Na przykład Ostmark. Tak na- od koncepcji interwencji na terenie jaką posiadali pocztowcy to jeden ka- zywała się w Niemczech Austria po jej Podczas walki, w gmachu pocztowym zgi- Wolnego Miasta i Korpus Interwen- rabin przeciwpancerny, trzy erkaemy włączeniu do Niemiec. nęło 8 pocztowców. 22 31 sierpnia - 17 września 2010 * Kurier Galicyjski Ludzkie dzieje Człowiek, który wyprzedził czas Oksana Dudar tekst jącej pustyni, a jedynie brudne uliczki, znalazł się po ucieczce z Armii Czer- wyprawę morską. U schyłku lat 20. zdjęcia archiwum na których lepiły się do siebie ubogie wonej. Wcześniej zachorował na ty- XX wieku przestano go drukować, chatki. Po powrocie na pokład opo- fus, cudem przeżył, jedząc ziemniaki, ponieważ pisał nie o prawdziwym 23 sierpnia świat obcho- wiedział wszystkim historię o Bedu- wykopane na pustych działkach (jadł „romantycznym socjalizmie”, a o ro- dził 130 rocznicę urodzin pi- inie, który chciał go zabić, ale chybił. je niemyte i surowe). Mimo tej całej mantyce, tworzył bajki „o profilu kapi- sarza Aleksandra Grina. Był Pokazał też wszystkim różę pustyni, poniewierki Grin wierzył w cuda i two- talistycznym”. synem polskiego powstań- kupioną za parę groszy na targu, mó- rzył je. Kiedyś potajemnie wyciągnął W 1931 r., na rok przed śmiercią, ca, a jego twórczość poko- wiąc, że ten kwiat wręczyła mu piękna przyjaciela z aresztu, innym razem Aleksander Grin pisał: „Nie mamy chały miliony. Egipcjanka. urządził wesele prostytutce (nawet ani gazu, ani herbaty, ani cukru, ani 22 sierpnia, dokładnie w południe Z powodu swego ciężkiego, nie- sam kupił suknię), a jeszcze kiedy tytoniu, ani masła, ani mięsa. Ledwie do portu w Teodozji przycumował ża- pokornego charakteru Grin nigdzie indziej spotkał na ulicy ubogo ubraną powłóczę nogami”. Zwracał się po glowiec „Grinda” z międzynarodową nie potrafił zatrzymać się na dłużej. dziewczynkę. Widząc, jak ta dosłow- pomoc do Związku Pisarzy, ale Zwią- ekspedycją UNESCO. Żagle jachtu były Po jednym - dwu kursach statku był nie pożera wzrokiem manekina, ubra- zek ów grzecznie milczał, po cichu szkarłatne – takie same, jak na statku kierowany na ląd. Rąbał las, kopał nego w piękny płaszcz, napoił dziec- nazywając Grina szpiegiem amery- „Sekret”, dowodzonym przez kapitana ziemię, mył złoto na Uralu. W końcu ko herbatą i podarował długi ciepły kańskim, wrogiem ideologicznym, Greja. Natomiast żaglowca wypatrywa- ojciec zdecydował, że Aleksander szalik, mówiąc: „Wybacz, na płaszcz któremu z zasady nie należy się żad- ła na brzegu nie Asssol, a setki czcicieli pójdzie do wojska, ale ten dwukrotnie nie starczy mi pieniędzy!” na kopiejka. Taka była zemsta władzy twórczości genialnego pisarza, Aleksan- stamtąd uciekał. Został rewolucjoni- Natomiast wśród pisarzy szerzyły za niewygodne dla niej utwory, pełne dra Grina. Wszyscy chcieli uczestniczyć stą - socjalistą. Właśnie w tym śro- Aleksander Grin się plotki, legendy i niestworzone hi- romantyzmu i bohaterstwa, niestety, w festiwalu z okazji 130. rocznicy jego urodzin. Należy do klasyków literatury ro- syjskiej i grona literatów, którzy zakła- dali podwaliny literatury science fiction. Był też krytykiem literackim. Zieliński nawet wprowadził termin „Kraina Grin- landia”. W czasach Stalina książki Grina nie były wydawane, a te, które zostały wydane wcześniej, wyrzucano z bibliotek. W roku 1950 Aleksander Grin został skazany na niebyt jako „burżuazyjny kosmopolita”.

Pierwsze słowo – „morze” Aleksander Grin (prawdziwe na- zwisko – Hryniewski) urodził się 23 sierpnia 1880 roku w powiatowym miasteczku Słobodskoje w guberni Muzeum Aleksandra Grina w Teodozji wiackiej. Jego ojciec, oficer polski, zo- stał zesłany tam za udział w Powstaniu storie na temat Grina. Mówili, że zabił to bohaterstwo nie odpowiadało funk- Styczniowym. Właśnie w Wiatce Ste- pierwszą żonę, że ukradł z kasy 11 cjonariuszom partyjnym. fan Hryniewski spotkał swą przyszłą tysięcy rubli, że wszystkie jego utwory Aleksander Grin zmarł 8 lipca 1932 żonę i matkę Aleksandra. Chłopczyk tak naprawdę są autorstwa angiel- roku na raka. Choroba trwała krótko. był bardzo mądry i rezolutny. Na- skiego kapitana, którego odważny Ceremonia pogrzebowa była skrom- uczyciele postrzegali, że jest bardzo Grin zabił i ukradł wszystkie jego rę- na: nie było na niej ani pisarzy, ani zdolny. Ojciec marzył, żeby syn został kopisy. urzędników państwowych – przyszli koniecznie inżynierem albo lekarzem, Nowy etap w życiu i twórczości jedynie czciciele jego twórczości. Pro- z czasem zgodził się na posadę urzęd- Aleksandra Grina rozpoczęła nowa stą drewnianą trumnę Nina ozdobiła nika czy nawet kancelisty, byle tylko kobieta. W 1918 roku poznał Ninę małymi różyczkami. W Teodozji stwo- „żył jak, wszyscy inni ludzie…” Mironową, którą ponownie spotkał w rzyła muzeum pisarza. Zmarła w roku Jednak, Olkowi nie udawało się roku 1921. Panna, która zdała maturę 1970. Miała jedyną prośbę – żeby ją być „jak wszyscy”. Pierwszym sło- z wyróżnieniem, stała przed Grinem pochowano obok męża. Niestety, KC wem, które ułożył z klocków z litera- w podartych butach, trzymając w ręku KP Ukrainy nie dał zezwolenia i Nina mi, było „morze”. Pierwszą przeczyta- odmowę przyznania jej zapomogi na została pochowana po drugiej stronie ną książką były „Przygody Guliwera”. zakup nowego obuwia. cmentarza. Dzięki Bogu, nie tylko ba- Mimo zdolności, postrzeganych przez Aleksander Grin z żoną Niną Nina Mironowa zaakceptowała śnie mają szczęśliwe zakończenie. 23 wszystkich nauczycieli, chłopak uczył Grina ze wszystkimi jego zaletami i października 1970 r. pięciu odważ- się źle: miał stabilny „dostateczny” z dowisku Grin odkrył w sobie pisarza. stolet i strzelił do „Kici”. Kula przeszła wadami. Dzięki jej ofiarności i spry- nych przyszło na cmentarz, wykopało zachowania, dwukrotnie był pozba- Jego ojcem chrzestnym w literaturze obok jej serca. Katarzyna przeżyła, towi ukazała się jedna z najlepszych trumnę Niny i pochowało ją obok Alek- wiony praw ucznia szkoły realnej. został Naum Bychowski. Zobaczył ale nie zdradziła imienia niedoszłego jego powieści. Zrozumiawszy, że Grin sandra Grina. Wszystko to podano do Bardzo natomiast cieszył się z piątek „zawijasy” na wypisanej przez Alek- zabójcy. ma skłonności do pijaństwa i ciężko wiadomości publicznej dopiero 20 lat z geografii. Jeszcze w Wiatce, położo- sandra ulotce i powiedział: „Wiesz, Właśnie ta historia zrodziła kolejną mu je rzucić, Nina namówiła lekarza, później. nej daleko od morza, przyszłego pisa- byłby z ciebie niezły pisarz”. legendę o życiu Grina. Potem opowia- aby powiedział jej mężowi, że ma ona Po śmierci Grina jego twórczość rza bardzo ciągnęło do kotwic, sztor- dano, że niby to pisarz strzelał do swojej chore serce i musi zmienić klimat. długo była nie w smak władzy oficjal- mu, flauty, locji, olinowania. Kiedyś Kochał ją, pierwszej żony i zabił ją. Tak naprawdę, Zaledwie kilka dni wcześniej Grin nie nej. Przełom nastąpił w 1961 r., kiedy Grin spotkał marynarzy i oczarowały ale ona wolała rewolucję jego pierwsza żona, Wiera Abramowa, chciał słyszeć o przeprowadzce, ale na ekrany kin wszedł film „Szkarłatne go ich wstążki z napisami „Oczaków” Grin pięciokrotnie trafiał za kratki, przeżyła męża. Nawiasem mówiąc, po takiej nowinie rzucił wszystko. Za- żagle”. Reżyser kupił tysiące metrów i „Sewastopol”. „Nie zazdrościłem im, po raz pierwszy – na Przystani Hrabiów była ostatnim „darem rewolucji” dla Gri- mieszkali z żoną w Teodozji. czerwonego jedwabiu, z którego wów- – pisał po latach. – Poczułem zamiło- w Sewastopolu. Było to w listopadzie na. Kiedy siedział w więzieniu „Krzyże” To była piękna miłość. Nie było w czas szyto chusty pionierskie, tworząc wanie i tęsknotę”. 1903 roku. Winna temu była zacięta w Piotrogrodzie, do Aleksandra przy- niej burzliwych emocji i codziennego arcydzieło kinematografii radzieckiej i Jak tylko Aleksander ukończył rewolucjonistka Katarzyna Bibergal, szła „narzeczona” (dziewczyny-rewo- bohaterstwa. Była to miłość wzajemna światowej. szesnaście lat – uciekł z domu. Mając pseudonim „Kicia”. W tym dniu Grin lucjonistki w ten sposób nawiązywały – cicha i pełna ofiarności. Grin katego- Mimo prześladowań, poniewierki sześć rubli w kieszeni i zestaw farb pod powinien był prowadzić agitację wśród kontakt z więźniami politycznymi). Za- rycznie zabronił Ninie pracować. Starał i biedy Grin na zawsze pozostanie pachą, pojechał do Odessy, by wstąpić marynarzy. Intuicyjnie czuł, że lepiej tam kochał się w niej od pierwszego wej- się wszystko robić sam, dużo pracował jednym ze współzałożycieli gatunku do szkoły morskiej. Niestety, przyjmo- nie iść, jednak piękna Katarzyna, którą rzenia, wkrótce wzięli ślub w więziennej i palił, rzucając wokół siebie niedopałki. science fiction w literaturze. W jego wanie podań dobiegło końca. Chłopak kochał, rzuciła mu w twarz: „Tchórz!” cerkwi. Wiera pojechała z Aleksandrem Nina po cichu wstawała jeszcze przed utworach było wszystko: fantastyka był skazany na żebranie i głód. Dopro- Po aresztowaniu „Kicia” zebrała na zesłanie, przeżyła z nim siedem lat. świtem, dokładnie sprzątała gabinet naukowa, fantasy, powieść gotycka. wadzony do ostateczności, zapropo- 1000 rubli dla zorganizowania uciecz- Zniosła trudności i poniewierkę, ale Grina, rzucała oczyszczone niedopał- Potrafił wyprzedzić swą epokę… nował pewnemu bogaczowi z Odessy, ki Aleksandra i nawet znalazła statek, nie utrzymała smutnego ciężaru sławy ki, żeby mąż nie domyślał się, że nie Od kilku lat Muzeum Aleksandra że za 11 rubli położy na torach przed którym chciała go wysłać do Bułgarii. swojego męża – popularności, życia ce- dotrzymuje ona umowy. Grina w Teodozji gromadzi tysiące jadącym pociągiem mały palec, żeby Niestety, plan ucieczki się nie po- lebrytów (tak byśmy dziś powiedzieli), Przeżyli wspólnie 11 lat. Ostatnie wielbicieli jego talentu na festiwalu tamten zobaczył, jak Aleksander cierpi. wiódł, natomiast Grin spędził dwa lata zabaw, pijaństwa, balang w nocy. dwa lata spędzili na Starym Krymie z okazji kolejnej rocznicy. Tak było Czy ta historia jest prawdziwa? Kto wie? za kratkami. Nawet po rozstaniu Grin kochał (między Starym Krymem i Koktebe- również w tym roku. Elementem szcze- Aleksander Grin, który od dzieciństwa Po jakimś czasie Grin znów spo- Wierę, zapisał jej w testamencie wszyst- lem do dziś jest „ścieżka Grina”). gólnym był żaglowiec o szkarłatnych był skłonny do fantazjowania, często tkał Katarzynę. Będąc rozczarowany ko, co napisał i napisze w przyszłości, żaglach, którym płynęli uczniowie z opowiadał o sobie niesamowite historie. rewolucją oraz jej ideałami, błagał, aby w walizce woził ze sobą aż trzy jej Potajemny Moskwy i Krymu. Dzieci spędziły na Gdy po latach przekazywano mu je, dzi- ukochana rzuciła wszystko, wyszła za portrety. Później zawiesił je na ścianie ponowny pochówek żony morzu cztery dni, oddając hołd pi- wił się, skąd się biorą te brednie. niego za mąż, uciekła. Jednak, w trójką- przytułku dla bezdomnych pisarzy w Grin marzył o Nagrodzie Nobla. sarzowi, którego dewizą były słowa: Grin wynajął się do pracy i został cie miłosnym to Grin okazał się być „tym „Domu Sztuki” w Piotrogrodzie, gdzie Kiedy jego powieści były często dru- „Zabronić marzeń – to nie wierzyć marynarzem. Trafił do Aleksandrii, jed- trzecim”: on kochał Katarzynę, a ona – go umieścił Maksym Gorki. Nadmie- kowane i chętnie kupowane, chciał w szczęście, a nie wierzyć w szczę- nak nie ujrzał tam ani lwów, ani czaru- rewolucję. Grin wpadł w szał, złapał pi- nimy tu, że w owym przytułku Grin wynająć prom i wyruszyć z żoną na ście – to nie żyć…” 23 Kurier Galicyjski *31 sierpnia - 17 września 2010 Na odpuście w Winnikach List do redakcji wszyscy świętowali razem Lwowski Uniwersytet Trzeciego Wieku Konstanty Czawaga tekst i zdjęcia zaprasza na inaugurację W trzech językach – po pol- sku, ukraińsku i włosku modlili nowego roku się uczestnicy czterodniowego odpustu ku czci Wniebowzię- akademickiego cia Matki Bożej, który został odrodzony w parafii rzymsko- W „Kurierze Galicyjskim” nr 14 go Uniwersytetu. Można by dysku- katolickiej w Winnikach koło opublikowano artykuł pod tytułem tować czy organizowanie drugiego Lwowa. Na zakończenie ob- „Nasz UTW we Lwowie”, w którym polskiego UTW we Lwowie jest chodów uroczystej Mszy św. bardzo lakonicznie przedstawiono potrzebne. My uważamy, że nie. i procesji Eucharystycznej 16-letnią działalność pierwszego W związku z powyższym, infor- przewodniczył biskup pomoc- na Ukrainie i przez długie lata jedy- mujemy, że organizacje typu UTW niczy Leon Mały. - Matka Boża, która jest Wnie- nego – Lwowskiego Uniwersytetu stają się co raz bardziej popularne bowzięta ukazuje nam, że nasze poświęcenie ziół Trzeciego Wieku (LUTW), zrzesza- na całym świecie. W Polsce działa wieckich sytuacja się zmieniła ponie- jącego ponad 200 słuchaczy. ich 265, a w samej tylko Warszawie waż większość mieszkańców to są Równocześnie na łamach tego – 30. Nasz Uniwersytet będzie na- przesiedleńcy – Ukraińcy z południo- samego numeru „Kuriera Galicyj- dal kontynuował swoją działalność wo-wschodnich terenów powojen- skiego” ukazał się artykuł „Nowy na przyjętych zasadach. nej Polski oraz ludność napływowa Uniwersytet Trzeciego Wieku we Inauguracja nowego roku aka- ze wschodu Ukrainy i okolicznych Lwowie” autorstwa kierownika Mo- demickiego 2010/2011 odbędzie się wiosek. Jednak zachowała się prze- kotowskiego Uniwersytetu Trzecie- 10 października, na którą serdecznie kazywana przez starsze pokolenie go Wieku Zofii Iwanickiej. Niestety zapraszamy wszystkich dotychcza- tolerancja wobec sąsiadów. Dlatego po przeczytaniu publikacji zwraca sowych członków LUTW, a także w Winnikach nigdy nie było konflik- się do nas zwracać wielu członków osoby, które chcą do nas dołączyć. tów międzyreligijnych. Burmistrz za- znaczył, że nie tylko podczas tego LUTW i Towarzystwa Kultury Pol- Kierownik LUTW festiwalu grekokatolicy i prawosławni skiej Ziemi z pytaniami, dotyczący- doc. dr Ewelina Hrycaj- przychodzili do rzymokatolików. mi dalszego funkcjonowania nasze- Małanicz - Tak jest zawsze, że w czasie świąt jedni przychodzą do drugich. To jedno- Kościół w Winnikach czy wszystkich na poziomie chrześci- jańskim – podkreślił Petro Pawłentij. Nagroda dla miejsce jest w niebie – mówił w homilii biskup Leon Mały. – I tam będzie wypeł- nione nasze życie. Ona już przeszła ten bibliotekarzy z Opola czas do zbawienia i jest już tam, gdzie Halina Pługator bibliotek partnerskich umieszczono kiedyś dopiero po Zmartwychwstaniu tablice pamiątkowe Iwana Franki i my będziemy. Ale Ona uprzedziła cały Obwodowa Uniwersalna i Stanisława Vincenza. Prowadzimy Kościół i jest pierwszy człowiek już w Biblioteka Naukowa w Sta- stałą wymianę wydawnictw oraz li- niebie z ciałem i duszą. A niech Ona nisławowie oraz Wojewódz- teratury z różnych dziedzin nauki”. dopomoże iść tą drogą zbawienia. ka Biblioteka Publiczna im. W ramach tegorocznej wizyty Uczcić Matką Bożą Winnikowską Emanuela Smółki w Opolu delegacja polska poznała działal- przyszli też pielgrzymi ze Lwowa oraz uroczyście podpisały umo- ność biblioteki w Iwano-Frankiwsku okolicznych miejscowości. W III festi- wę o współpracy. (d. Stanisławowie) oraz placówek w walu winnikowskich śpiewów ducho- „Nasza instytucja współpracuje powiecie Horodenka, Bohorodczany wych wzięli udział zespoły i soliści tak- z Polakami od 2005 roku, wówczas i Jaremcza. W trakcie podpisania że z Bóbrki, Buska i Żółkwi. Przybyła też grupa pielgrzymów z Włoch. Na została podpisana pierwsza umowa, umowy zastępca Przewodniczącego początku, w czwartek, po wieczoro- – poinformowano „Kurier Galicyjski” Rady Obwodowej Przykarpacia wrę- wej Mszy św. wszystkich zgromadziło w biurze prasowym biblioteki. – Od czył Tadeuszowi Chrobakowi, dyrek- ognisko i tańce integracyjne. Odbył podczas festiwalu tamtej pory do Stanisławowa przy- torowi biblioteki w Opolu najwyższą się też konkurs kulinarny winnikow- jeżdżają literaci polscy, natomiast nagrodę Ziemi Stanisławowskiej – skich gospodyń. Wspólnie modlili się nasi pisarze jeździli do województwa Order „Za zasługi wobec Przykarpa- do Matki Bożej też wierni ze wspólnot opolskiego. Z okazji 150 rocznicy cia” III stopnia. grekokatolickiej i prawosławnej. urodzin Iwana Franki, na gmachach Winniki to jest jedna z najdaw- niejszych osad koło Lwowa. Obecne miasto podlega radzie miejskiej Lwo- wa. Według kronik lwowskich sióstr Sprostowanie benedyktynek ormiańskich, miejscowy obraz Najświętszej Panny Maryi Czę- W artykule pt „Ratujmy od zapo- wiedni wniosek, przedstawiony przez stochowskiej w roku 1736 płakał krwa- mnienia polskie mogiły, nie tylko we towarzystwa kulturalno-oświatowe na wymi łzami. Prawdziwość tego zjawi- Lwowie, ale i na całej Ukrainie!” w nr Ukrainie dla ratowania polskich mogił ska potwierdziła komisja kanoników na 15 popełniono kilka błędów. na cmentarzach, obiecał Konsulat czele z ks. Wyżyckim. Niedługo potem Zamiast: „Na Cmentarzu Janow- Generalny RP we Lwowie”. cudowny obraz został przeniesiony do skim też nie brak zaniedbanych pol- Zamiast: „Akcje porządkowania wybudowanego w Winnikach kościoła. skich mogił i grobowców”. Powinno zabytkowych nagrobków (w tym pro- pośród chwastów – budynek plebanii Po zamknięciu świątyni w 1946 roku być: „Na Cmentarzu Janowskim nie boszczów kościoła św. Marii Magda- przez władze komunistyczne cudowny przez starszego pana – miejscowego - Cieszę się, że zgromadziły się brak też polskich mogił, a nawet gro- leny), przeprowadził kilka lat temu na obraz został oddany na przychowanie działacza nacjonalistycznego i popada tutaj takie tłumy– mówi ks. Leon Sala- bowców, które są należąco pielęgno- Cmentarzu Łyczakowskim ks. Marian proboszczowi greckokatolickiemu. W w ruinę. mon, proboszcz parafii w Winnikach. wane, odświeżane i odnawiane”. Skowyra”. Powinno być: „…na Cmen- 1992 roku kościół zwrócono rzymoka- - Przed II wojną światową na- – Szczególnie ważnym jest dla mnie Następnie zostało napisane: „Cie- tarzu Janowskim”. tolikom, jednak do dziś nie zwrócono sze miasteczko było wielonarodowe fakt, że nasze starania o odrodzenie szy serce fakt, iż wsparcie material- Zamiast: „Kilkanaście razy z p. cudownego obrazu, który znajduje się i wielowyznaniowe – powiedział dla dawnych tradycji są widoczne jak na ne polskich nekropolii na wschodzie Jurkiem Gubą pracowaliśmy nad w cerkwi greckokatolickiej. Do kościoła „Kuriera” pełniący obowiązki bur- dłoni. Chcemy, żeby współczesne po- obiecało Towarzystwo Kulturalno- oczyszczeniem tych grobów”. Powin- powróciła jedynie kopia tego obrazu. mistrza Petro Pawłentij. – Oprócz kolenie o tym pamiętało i naśladowało Oświatowe na wniosek Konsulatu no być: „…z p. Jurkiem Gugą”. Do dziś nie oddano też domu parafial- Polaków i Ukraińców była też liczna swoich przodków. Generalnego RP we Lwowie”. Powin- Za pomyłki serdecznie przepra- nego, który został „sprywatyzowany” kolonia niemiecka. Za czasów so- KG no być: „Materialną pomoc na odpo- szamy. 24 31 sierpnia - 17 września 2010 * Kurier Galicyjski Okruchy historii

świecące słońce oślepiało Turków. Przed sobą mieli łagodny stok, tabory Odsiecz wiedeńska i wojsko, nastawione w kierunku mia- sta. 6 km frontu husarii stało gotowe do ataku. Sobieski wysyła chorągiew Zbierzchowskiego na rozpoznanie terenu. Chorągiew łukiem przebie- ga pomiędzy stanowiskami turecki- Opracował mi. Kara Mustafa, sądząc, że są to KRZYSZTOF SZYMAŃSKI główne siły w ataku, wysyła na nich Ilustracje archiwalne główne siły tureckiej kawalerii. Turcy goniąc Zbierzchowskiego, trafiają Niezwykle bogaty w wyda- pod ogień artylerii Sobieskiego. Za- rzenia historyczne jest wrze- łamało to szyki kawalerii tureckiej i w sień. 2.09.1621 – mamy rocz- tym momencie rusza z lasku główny nicę pierwszej bitwy pod Cho- atak kawalerii polskiej. O godzinie 18 cimiem, 5.09.1812 – odbyła się Jabłonowski i Sieniawski prowadzą bitwa pod Borodino, w której swoją husarię do ataku. wojska Księstwa Warszaw- Zrazu wolno, potem nabierając skiego wspierały Francuzów. tempa, wreszcie z łoskotem skrzydeł, Ale niewątpliwie z wydarzeń Bitwa pod Wiedniem, Józef Brandt hukiem bitewnym i drżeniem ziemi, wrześniowych największe zna- husaria przeleciała cały teren od li- czenie ma odsiecz wiedeńska. nie będzie w stanie przeciwstawić Lotaryński. Posiłkował te oddziały Obie armie spotykają się pod Tulln nii Lasu Wiedeńskiego po rzeczkę Była to bitwa narodów, wyznań się tej potędze. Nadszedł czas mon- polski korpus wojsk zaciężnych w nad Dunajem. Tam Sobieski przejmuje Wiedenkę, zmiatając wszystko przed i światopoglądów. Odbyła się tować koalicję. ilości 20000 pod dowództwem Hie- dowództwo całością odsieczy. Wraz sobą po drodze. Pierwsza konnica ona 12 września i połączone ronima Lubomirskiego, wysłany tam z wojskami austriackimi i niemieckimi tatarska, potem załogi obozów, pie- siły Świętej Ligi polsko-au- Działania dyplomatyczne przez króla Jana. Wojska niemieckie, dysponował około 67000 armią (w tym chota janczarska oblegająca Wiedeń, striacko-niemieckie zwycięży- Montować koalicję antyturecką uwikłane w konflikt z Francją, pod- 31000 jazdy). Jan III zaplanował na- także wielki wezyr rzucili się w popło- ły armię Porty Kara Mystafy. w tamtych czasach nie było łatwo. chodziły dopiero pod Wiedeń. dejście wojsk w taki sposób. Wojska chu do ucieczki, brodząc wpław przez Po tej porażce wojska tureckie Europa była podzielona. Rosja, choć austriackie, niemieckie i część polskich wody Wiedenki. Sobieski jednakże przestały zagrażać Europie. była przeciwnikiem Turcji, nie była Przebieg pod dowództwem Karola po przepra- zatrzymał swe wojska przed tą rzecz- Imperium Osmańskie założone w najlepszych stosunkach z Polską. działań wojennych wie przez Dunaj, 40 km od Wiednia, z ką, była już bowiem zbyt późna pora, przez Osmana I w połowie XII wieku Potencjalny koalicjant – Francja – Do ostatniego momentu nie było dużym szumem ma podejść do miasta by gonić dalej wroga. Zwycięstwo za główny cel rozwoju wytyczyło so- o poparcie, której walczyło bardzo wiadomo w którą stronę pójdzie atak i i zacząć działania zaczepne. Sam So- zresztą było już pełne: Wiedeń ocalo- bie podboje kolejnych ziem i narodów. mocne w Polsce stronnictwo fran- wojsk tureckich. Dopiero, gdy na we- bieski z 14000 jazdy i częścią artylerii ny, mieszkańcy miasta witali radośnie Aby tego dokonywać trzeba było być cuskie, była w dobrych stosunkach zwanie Mehmeda IV oddziały tatar- (26 dział z wyposażeniem) podejdzie swych wyzwolicieli, a wielki główny i potęgą wojskową i uprawiać wyrafi- z Turcją (dzięki konfliktowi z Rosją). skie z Kamieńca Podolskiego i okolic wroga od strony najmniej spodziewa- obóz turecki otoczony był przez żoł- nowaną dyplomację. Turcy w jednym Stronnictwo francuskie na dworze kró- opuściły swe koszary stało się jasne, nej – od Lasku Wiedeńskiego. Teren nierzy. i drugim byli mistrzami. Od połowy la Jana III pojawiło się za sprawą Ma- że celem ataku nie będzie Polska. ten był bardzo trudny do sforsowania, Bitwa o Wiedeń trwała 12 godzin. XVII wieku postawili sobie za cel pod- rii Kazimiery d’Arquien – Marysieńki. Sobieski, chcąc ubezpieczyć się ale dzięki węgierskim i austriackim Przez 11, 5 godziny trwał ostrzał arty- bój Europy. Ziemie dzisiejszej Bułga- Jeszcze nim Jan Sobieski został Ja- przed niespodziewanym atakiem roz- przewodnikom manewr się udał. 10 leryjski i potyczki na poszczególnych rii, Bałkanów, Rumunii, Mołdawii, nem III planowano na tronie polskim odcinkach, a sama szarża husarii pół zajęte wcześniej, stały się zapleczem osadzić księcia Conti – Franciszka godziny. Po dwu miesiącach oblęże- wypadowym do dalszej ekspansji. Ludwika de Burbon. Planom tym sta- nia, ostrzału, bombardowań i podko- Pierwsi na ogień poszli Węgrzy, któ- nęła na przeszkodzie szlachta, która pów Wiedeń został ocalony, miesz- rzy stracili część terytorium w latach na sejmie wybrała królem Michała kańcy miasta witali radośnie swych 1662-64. Następnie Turcy pokonali Korybuta Wiśniowieckiego. Francja wyzwolicieli, a wielki główny obóz Siedmiogród. W roku 1672 przez nie- więc nie chciała się angażować w te turecki otoczony był przez żołnierzy. udolność króla Michała Korybuta Wi- intrygi. Dopiero, gdy Turcy rozpoczęli śniowieckiego zajęli Podole. Kozacy koncentrację wojsk z zamiarem zdo- Po bitwie z Doroszenką uznali zwierzchnictwo bycia Austrii, o przymierze z Polską Straty Turków w bitwie wyniosły Turcji, podporządkowując jej Ukrainę. zaczął zabiegać Leopold I Habsburg. około 10 tysięcy zabitych i 5 tysięcy Z tego powodu w latach 1677-1681 Zaledwie 1 kwietnia 1683 roku zawar- rannych żołnierzy, a sprzymierzeni wybuchł konflikt rosyjsko-turecki. Po to przymierze, które z powodu popar- stracili ok. 1500 zabitych i ponad 2500 zajęciu przez Turków Czechryna w cia go przez papieża Innocentego XI rannych. Znaczna część armii tureckiej 1678 podpisano traktat pokojowy. Dy- zostało nazwane Świętą Ligą. zdołała z poczuciem sromotnej klęski plomatycznie wykorzystywali oni też ujść z pogromu, tracąc jednak część antyhabsburskie powstanie Tököly- Siły stron Spotkanie Jana III Sobieskiego z Leopoldem I, Artur Grott- uzbrojenia, wszystkie działa oraz za- ego na Węgrzech do osiągnięcia Imperium Osmańskie zebrało na ger pasy wojenne. Od pogromu wiedeń- swoich celów. planowaną wyprawę niespotykane skiego tureckie imperium osmańskie dotąd siły – około 200000 doboro- kazał wojsku w ilości około 20000 zgru- września Sobieski już oglądał oblężo- już się tylko cofało, a wielki wezyr Stosunki polsko-tureckie wego żołnierza – konnicy, piechoty, pować się w okolicach Trembowli i tam ny Wiedeń. Kara Mustafa za przegraną bitwę wie- Do początków XVII wieku wzdłuż artylerii. Po drodze z ziem lennych czekać na dalszy rozwój wypadków. Wiedeń by miastem silnie uforty- deńską i nieudaną wyprawę wojenną, granicy polsko-tureckiej obserwowa- – Mołdawii i Wołoszczyzny dołączyły Wojskami dowodził hetman Stanisław fikowanym. Początkowo jego załoga został z rozkazu sułtana uduszony no najazdy Tatarów i najazdy kozaków też liczne oddziały. Jabłonowski. Sam Jan III zgrupował w składała się z 11000 żołnierzy i 5000 zielonym sznurem. na tereny zajęte przez Portę. Nie były Po koncentracji w Adrianopolu okolicach Krakowa 25000 wojska pod ochotników. Ale po dwóch miesiącach W nocy, w zdobycznym namio- to jakieś wielkie oddziały. Przeważnie 31 marca armia Mehmeda IV ruszyła dowództwem hetmana polnego Miko- oblężenia zdolnych do obrony pozo- cie wezyra, król Polski napisał dwa chodziło o grabieże i uprowadzanie w kierunku Belgradu. Tu decydowały łaja Hieronima Sieniawskiego. stało około 5000. Oblężenie poważ- listy. Jeden do papieża Innocentego ludzi w jasyr. Z tego powodu strony się losy: czy ta armia ma ruszyć na Karol LotaryńskiI postanowił nie nie naruszyło fortyfikacje. Na nara- XI ze słowami Venimus, vidimus et dochodziło do starć politycznych, ła- tereny Polskie i zdobyć jak najwięcej, czekać na oblężenie Wiednia i wyru- dzie postanowiono nie czekać, tylko Deus vicit (Przybyliśmy, zobaczyli- godzonych przez kolejne poselstwa. czy ruszyć na Węgry i Austrię. Wo- szył naprzeciw armii Kara Mustafy. Po od razu uderzać na wroga. śmy i Bóg zwyciężył), drugi do swo- Strefą sporną dla obu stron były zie- dzem wojsk polskich był Jan III So- stoczeniu kilku potyczek powoli wyco- jej żony Marysieńki zaczął od słów mie Wołoszczyzny i Mołdawii (kiedyś bieski – pogromca Turków. Walczyć fywał się w głąb kraju. W tym czasie Bitwa Bóg i Pan nasz na wieki błogosła- ziemie pod silnymi wpływami Polski). z nim nie było łatwo. Wybrano więc, Leopold I ze sztabem wycofał się do Bitwa rozpoczęła się rankiem 12 wiony, dał zwycięstwo i sławę narodo- W latach 1620-21 doszło na tym tle zdawało by się wyjście lepsze – kam- Pasawy. września. Kara Mustafa był pewien wi naszemu, o jakiej wieki przeszłe ni- do wojny. Polska została pobita pod panię na Węgrzech i w Austrii, które 4 lipca 200 000 armia turecka wartości swoich wojsk, dlatego nie gdy nie słyszały. Do listu papieskiego Cecorą, a wojska tureckie pod Cho- nie miały doświadczonych dowódców. z oddziałami mołdawskimi, wołoski- poczynił większych przygotowań do dołączył zielony sztandar proroka, cimiem. Ale były to konflikty lokalne. Tym bardziej, że na Węgrzech można mi i węgierskimi otoczyła Wiedeń. 16 obrony np. obóz turecki nie docze- natomiast w ślad za listem do Mary- Inaczej stało się po 1672 roku, po było też liczyć na oddziały powstań- zaczęło się oblężenie. 11 lipca kurier kał się jakiegokolwiek wzmocnienia. sieńki król Jan III Sobieski odprawił podpisaniu haniebnego pokoju w Bu- cze Tökölyego. Tak więc – cel Wie- z Wiednia jest u Sobieskiego z proś- Niemcy i Austriacy walczyli na stokach do Krakowa 400 wozów z bronią, sio- czaczu (nie uznanego zresztą przez deń. Wodzem całej kampanii został bą o pomoc. 12 lipca kurier z rozka- wzgórz, spadających ku miastu. Te- dłami, namiotami, arrasami, tkanina- sejm polski). Sobieski, jeszcze jako wielki wezyr Kara Mustafa. zem wymarszu na Wiedeń pędzi do ren ten był silnie obsadzony wojskiem mi, ubiorami i innymi cennymi przed- hetman koronny, pobił znów armię Sprzymierzeni, szczególnie Au- Trembowli. 15 sierpnia Sobieski, nie tureckim. Teren ataku Sobieskiego, miotami, zdobytymi przez husarię w turecka pod Chocimiem. Jako wódz, striacy, z powody opóźnionej mo- czekając na chorągwie litewskie, ru- przez zarośla Lasku Wiedeńskiego wielkim obozie tureckim. Część tego polityk i przyszły król wyczuł on potę- bilizacji zdołali zebrać tylko 32 000 sza na Wiedeń przez Częstochowę, był słabo broniony, bo nie spodzie- bagażu do dziś można oglądać na gę i zamiary Imperium Osmańskiego korpus, wysłali go na ochronę granic gdzie się zatrzymał na krótką modli- wano się ataku z tej strony. Polacy Wawelu. i zorientował się, że Polska samotnie od strony ataku. Dowodził nimi Karol twę o błogosławieństwo. wyszli na skraj lasu po południu, gdy KG 25 Kurier Galicyjski * 31 sierpnia - 17 września 2010

„Jedno Twe słowo, o wielki nasz Panie, W chwili nas z prochów wskrzesić będzie zdolne, A gdy zasłużym na Twe ukaranie, Boże, coś Polskę... Obróć nas w prochy, ale prochy wolne”. (zwrotka hymnu) policja itd.). W tej sytuacji hołdownicza pamiętają, wzruszającą scenę z fil- formuła hymnu Felińskiego i Kaszew- mu B. Poręby „Hubal” (prod. 1972), Eugeniusz Niemiec skiego przestała się Polakom podobać. podczas której oddział majora Hubala Czasem zdarza się, że dzieło wymyka uczestniczy w pasterce bożonarodze- Polskie pieśni religijno-patriotycz- się pierwotnym zamiarom i intencjom niowej i kościół śpiewa „Boże, coś ne mają niewątpliwy i niezaprzeczalny autora. Tak też stało się z hymnem Polskę”. Reżyser ujawnił, że cenzura udział w utrzymaniu przez wieki polskie- „Boże, coś Polskę”. żądała od niego skasowania tej se- go patriotyzmu i tożsamości narodo- Zaczęły pojawiać się wiersze po- kwencji filmowej, jednak na osobistą Etui płyty z nagraniami pie- wej. Pomagały i towarzyszyły Polakom lemiczne do hymnu, z których najgło- interwencję ówczesnego ministra śni patriotycznych (źródło: w czasach chwały, jak też w okresach śniejszy stał się, w latach 1820-28, obrony narodowej gen. W. Jaruzel- „Gość Niedzielny” nr 32/2010, klęsk, zaborów i zrywów wolnościo- wiersz „Hymn do Boga o zachowanie skiego, cenzura cofnęła ingerencję. DMMS-2010) wych. Zawsze wnosiły wiarę i nadzieję wolności”, autorstwa Antoniego Gorec- Mam wrażenie, że szczególne na odwrócenie złego losu, dodawały kiego (poeta, przyjaciel Mickiewicza, znaczenie tego hymnu religijno-pa- tym, co życie własne złożyli na ołta- odwagi i poczucia jedności. Wystarczy, uczestnik Powstania Listopadowego triotycznego polega na tym, że mimo rzu Ojczyzny. Ponadczasowe prze- że wspomnę – znaną od XIII w. „Bogu- i wojny napoleońskiej 1812 roku). Jesz- zakazów i ograniczeń, nigdy nie zdo- słanie pieśni, także współcześnie, rodzicę”, towarzysząca polskiemu ry- cze przed Powstaniem Listopadowym łano go wyplenić z polskich dusz, że nie straciło na aktualności. Sądzę, że cerstwu od wiktorii grunwaldzkiej, czy dokonano kompilacji obu tekstów, pozostał świadkiem naszej historii i znajomość tekstu jak również historii „Gaude Mater Polonia”, uświetniającą zachowując dwie pierwsze zwrotki Alojzy Feliński (1771-1820) – naszego przymierza z Bogiem oraz pieśni, należy zaliczyć do atrybutów od XVI w. elekcję naszych monarchów. z Felińskiego, zmieniając drugi wers źródło: Wikipedia hołdem, składanym przez pokolenia polskiego patriotyzmu. W zmaganiach z germańskim „Drang nach Osten” niepoślednią rolę odegra- ła „Rota”, po raz pierwszy wykonana w 1910 roku w Krakowie. Dwie inne pieśni („Serdeczna Matko” i „Kto się w Boże, coś Polskę... opiekę”) dodawały otuchy i pozwalały tekst pierwotny (1816) Tekst współczesny (śpiewa przetrwać zesłańcom i deportowanym oraz emigrującym rodakom w XIX-XX wg A. Felińskiego m. in.: Reprez. Zesp. Art. W.P.) w. Jednakże pieśnią zdecydowanie wiodąca prym wśród utworów religijno- Boże! Coś Polskę przez tak liczne wieki, Boże, coś Polskę przez tak liczne wieki patriotycznych jest niewątpliwie „Boże, Otaczał blaskiem potęgi i chwały Otaczał blaskiem potęgi i chwały, coś Polskę”, która od prawie 200 lat to- I tarczą swojej zastaniał opieki Coś ją osłaniał tarczą swej opieki. warzyszy losom Polaków i odgrywała Od nieszczęść, które przywalić ją miały. Od nieszczęść, które przygnębić ją miały. zawsze rolę trudną do przecenienia. Godzi się, aby każdy, kto czuje się Po- Refren: Refren: lakiem, znał nie tylko cztery zwrotki tek- Przed Twe ołtarze zanosim błaganie, Przed Twe ołtarze zanosim błaganie, stu, ale i złożoną oraz burzliwą historię Naszego Króla zachowaj nam Panie! Ojczyznę wolną pobłogosław Panie! tego hymnu narodowo-religijnego. Zapotrzebowanie na pieśń typu hymnu powstało w związku z powo- Tyś, coś ją potem, tknięty jej upadkiem, Ty, któryś potem, tknięty jej upadkiem, łaniem do życia, po Kongresie Wie- Wspierał walczącą za najświętszą Wspierał walczących za najświętszą deńskim (1815), na terytorium zaboru sprawę, sprawę, rosyjskiego tworu pseudopaństwowe- I chcąc świat cały mieć jej męstwa I chcąc świat cały mieć jej męstwa go, nazwanego Królestwem Polskim, świadkiem, świadkiem, którego królem był nie kto inny, jak tyl- Wśród samych nieszczęść pomnożył jej W nieszczęściach samych pomnażał ko car Rosji Aleksander I Romanow, w sławę. jej sławę. którego imieniu de facto rządy sprawo- wał brat cara, Wielki Książę Konstanty Refren: Przed Twe.... Refren: Przed Twe... Pawłowicz, formalnie naczelny wódz wojsk Królestwa Polskiego (nota bene Ty, coś na koniec nowymi ją cudy Wróć naszej Polsce świetność ożeniony z Polką Joanną Grudzińską, dla której podobno zrzekł się prawa do Wskrzesił i sławne z klęsk wzajemnych starożytną, następstwa tronu rosyjskiego). w boju, Użyźniaj pola, spustoszałe łany, Fakt powstania Królestwa i nadanie Połączył z sobą dwa braterskie ludy, Niech szczęście, pokój na nowo zakwitną, mu przez cara stosunkowo liberalnej Pod jedno berło Anioła pokoju. Przestań nas karać, Boże zagniewany. konstytucji, wzbudziło w społeczeń- stwie polskim nadzieję na stopniowe Refren: Przed Twe... Refren: Przed Twe... odzyskanie niepodległej państwowości. Dla uczczenia pierwszej rocznicy po- Mapka Królestwa Polskiego 1815 (źródło: Wielka Encyklope- Wróć nowej Polsce świetność starożytną, Powstała z grobu na Twe władne wstania Królestwa Polskiego, na zamó- dia Powszechna PWN, tom 15, Warszawa 2003) I spraw, niech pod Nim szczęśliwą słowo wienie W. Ks. Konstantego, ówczesny zostanie, Polska, wolności narodów chorąży, poeta i dramaturg oraz profesor języka refrenu na: „..Naszą Ojczyznę racz tytuł: „Boże, coś wielki naród Izraela...” Niech zaprzyjaźnione dwa narody kwitną, Pierzchnęły straże, a ponad jej głową, polskiego i dyrektor słynnego Liceum nam wrócić Panie”, oraz wymieniając i nazwali modlitwą Izraela na rok 5622 Krzemienieckiego Alojzy Feliński napi- trzecią i czwartą zwrotkę Felińskiego na (czyli 1861). Chociaż pieśń ma rodo- I błogosławią Jego panowanie. Znowu swobodnie Orzeł Biały krąży. sał, wzorowany na angielskim hymnie dwie nowe zwrotki Goreckiego. Z cza- wód katolicki, to jednak była i jest God save the King, okolicznościowy, sem zmodyfikowano również muzykę, poważana i śpiewana w świątyniach Refren: Przed Twe... Refren: Przed Twe... wiernopoddańczy wiersz, do którego dostosowując (Franciszek Wesołowski) innych wyznań chrześcijańskich. muzykę skomponował skrzypek i kom- ją do melodii „Serdeczna Matko”. Tak Z chwilą odzyskania niepodległości Jak widać z porównania pierwot- mi zmarłemi/ wejrzyj na lud Twój nie- pozytor (a zarazem ppor. piechoty) Jan zmodyfikowana „Boże, coś Polskę” w 1918 roku, refren ponownie dostoso- nego i aktualnego tekstu dwie pierw- wolą znękany/ przyjmij ofiary synów Nepomucen Kaszewski. W ten sposób stała się od Powstania Listopadowego wano do sytuacji narodu, wprowadzając sze zwrotki w zasadzie są takie same, polskiej ziemi. Ref. powstała „Pieśń narodowa za pomyśl- niemal hymnem narodowym, a pod- wers: „...Ojczyznę wolną pobłogosław natomiast trzecia i czwarta oraz refren 5. Gdy naród polski dzisiaj we ność Króla”, pełniąca rolę hymnu na czas Powstania Styczniowego (1863- Panie”, oraz dodając czwartą zwrotkę, uległy zasadniczej zmianie. Przypo- łzach tonie/ za naszych braci pole- rocznicę ogłoszenia Królestwa Polskiego. 64) uzyskała tak wielką popularność, że zaczynającą się od słów: „...Powstała mnę jeszcze kilka zwrotek, które nie- głych błagamy/ cierniem męczeństwa Prawykonanie hymnu nastąpiło, z wielką okrzyknięto ją Marsylianką 1863. z grobu...”. Gdy w 1927 roku decydowano gdyś były dopisywane do „Boże, coś uwieńczyli skronie/ a nam wolności pompą, w Warszawie 3. 08.1816 roku w Nowa wersja pieśni oczywiście o wyborze hymnu narodowego, to – obok Polskę”, lecz nie zostały utrzymane otworzyli bramy. Ref. imieniny „N. Cesarzowej Marii Teodorow- nie mogła się podobać rosyjskiemu Mazurka Dąbrowskiego i Roty – była do naszych czasów: 6. Niedawnoś wolność zabrał z ny, matki najukochańszego monarchy zaborcy, więc jako wywrotowa i antyro- równorzędnym kandydatem do tego 1. Boże, którego ramię sprawie- polskiej ziemi/ i łez krwi naszej po- naszego”. Hymn bardzo się spodobał syjska została zakazana w 1862 roku. zaszczytnego miana. Podczas okupa- dliwe/ żelazne berła władców świata płynęli rzeki/ jakże to musi być okrop- W. Księciu i – jak pisała ówczesna prasa Jednak popularności pieśni już nic nie cji niemieckiej (1939-45), jak również kruszy/ zniwecz Twych wrogów za- ne z temi/ którym ojczyznę zabierasz – „Jego Cesarzewicowska Mość W. Ks. mogło powstrzymać. Stała się pieśnią za PRL-u (zwłaszcza podczas tzw. miary szkodliwe/ obudź nadzieje pol- na wieki. Ref. Konstanty raczył z powodu tego oświad- konspiracyjną, bez której nie mogła stanu wojennego) Polacy znów śpie- skiej naszej duszy. Ref. 7. Oddalaj od nas klęski, mordy, czyć autorowi ukontentowanie swoje”. się obejść żadna uroczystość patrio- wali: „Ojczyznę wolną, racz nam wró- 2. Boże najświętszy, przez Twe znoje/ okaż się ojcem nas dzieci Two- Jeśli PT. Czytelnik przyjrzy się uważ- tyczna, podczas której modlono się cić Panie”. wielkie cudy/ oddalaj od nas klęski, jemi/ którzy wyleli łez tysiące zdroje/ nie tekstowi Felińskiego, a zwłaszcza za Polskę. Proces rozbudowy pieśni Warto dodać, że „Boże, coś Pol- mordy boju/ połącz wolności węzłem za matkę Polskę, o nią Cię prosiemy. słowom refrenu: „Przed Twe ołtarze za- o nowe treści trwał nadal, dodawano skę” przełożono na szereg języków Twoje ludy/ pod jedno berło anioła Ref. nosim błaganie, naszego Króla zacho- nowe zwrotki, często anonimowych obcych, głównie słowiańskich. Wzru- pokoju. Ref. 8. Jedno Twe słowo, o wielki nasz waj nam Panie” – to zachwyt Wielkiego autorów. Już w 1860 roku pieśń liczy- szającą ciekawostką jest, że na Wę- 3. Boże najświętszy, od którego Panie/ w chwili nas z prochów wskrze- Księcia stanie się zrozumiały. W ciągu ła 10-12 zwrotek, wyrażających różne grzech, w latach stalinowskich, nie- woli/istnienie świata całego zależy/ wy- sić będzie zdolne/ a gdy zasłużym na kilku następnych lat nadzieje Polaków tęsknoty i prośby do Bożego Miło- mal każde nabożeństwo w kościołach rwij lud polski z tyranów niewoli/ wspie- Twe ukaranie/ obróć nas w prochy, na samodzielne państwo polskie zosta- sierdzia. Ślązacy w refrenie umieścili kończyło się odśpiewaniem hymnu raj szlachetne zamiary młodzieży. Ref. ale prochy wolne. Ref. ły przez zaborcę skutecznie rozwiane passus: „..Spod jarzma Niemców, wy- węgierskiego i „ Boże, coś Polskę” po 4. Boże najświętszy, przez Chry- KG (ograniczenia swobód, cenzura, tajna bawże nas Panie”. Żydzi pieśni nadali węgiersku. PT. Czytelnicy być może stusa rany/ świeć wiekuiście nad brać- 26 31 sierpnia - 17 września 2010 * Kurier Galicyjski Kurier kulturalny Kocham Cię, wiosko moja! Julia Łokietko ziemię rodzinną oraz ich potomków. tekst i zdjęcia W celu realizacji tego pomysłu, pro- wadzona jest praca archiwalna w Krysowice są niewiel- poszukiwaniu krysowickich rodzin ką wsią, należącą do ob- rozsianych po całej Polsce i wi- wodu lwowskiego i liczącą doczne już są jej pierwsze owoce. 609 mieszkańców. 18 lipca „Chcemy, by ta wioska się rozwijała przeżywano tu „Krysowic- i jeszcze bardziej zacieśniła swe kie Lato”. Było to prawdziwe kontakty z Polską. Staramy się o święto wioski, gdyż wzięli rozszerzenie zawartych do tej pory w nim udział wszyscy jej kontaktów i zawarcie nowych. Szu- mieszkańcy – niezależnie od kamy również sponsorów dla urze- wyznania czy przynależno- czywistnienia naszych projektów” – ści narodowej. powiedział „Kurierowi” w wywiadzie W tym roku Dni Krysowic zosta- ks. Paweł Antolak. Po powodzeniu ły zorganizowane po raz pierwszy. zespół „Krysowianie” dwujęzycznych Jasełek i Misterium Stało się to możliwe dzięki pręż- Wielkopostnego, mieszkańcy Kry- nemu i zgodnemu działaniu miej- sowic postanowili zadbać o zor- scowej parafii rzymsko-katolickiej ganizowanie cyklicznych spotkań na czele z proboszczem Pawłem tematycznych w celu przybliżenia Antolakiem i niedawno powstałego młodym polskiej kultury. Na razie Towarzystwa Kultury Polskiej wsi nie ma ku temu odpowiednich wa- Krysowice, prowadzonego przez runków, ale każda praca się opłaca, oddaną swej sprawie i zaradną pre- więc starania są w tym zakresie po- zes Danutę Strohan. Czerwone Kapturki dejmowane. Nabiera popularności Święto rozpoczęło się Mszą świę- też miejscowy zespół „Krysowia- tą dla wszystkich Krysowiczan (czy jeździe z niej, nie tylko obejmowały nie”, który coraz częściej zapraszany Krysowian) – tych, którzy tu miesz- swą opieką mieszkańców, ale rów- jest na różnego rodzaju imprezy na kają, którzy wyjechali, jak również nież błogosławiły w drodze podró- Ukrainie i Polsce. Dwukrotnie brał za tych, którzy już zmarli. Mszę św. żującym. Teraz mocno nadszczer- udział w kijowskich spotkaniach ro- obrządku rzymskokatolickiego cele- bione czasem, czekają koło kościo- dzin muzykujących. Zespół złożony brował były proboszcz tej parafii, ks. ła na renowację, ażeby w dawnym jest przeważnie z osób w sile wieku, Mieczysław Frytek. Słowa: „Ukocha- pięknie powrócić na swe szlachetne ciekawostką jest jednak to, że prężnie na moja wiosko!” rozpoczęły uroczy- wiekowe miejsce. Niestety, nie ma przy nim działa zespół młodzieżowy stość. Po Mszy świętej odbyły się Kaplica hr. Stadnickich żadnych wiadomości na temat wie- i dziecięcy. Trzonem, z którego za- występy dzieci, młodzieży, dorosłych ku tych zabytków, jednak sam ich częła się organizacja ruchu Polaków no i krysowickich babć z zespołu wygląd i majestat wskazuje na wie- w Krysowicach, jest „Koło gospodyń „Ale babki! Osiemnaście lat do setki”. kową historię. wiejskich”. Właśnie z niego wyłoniło Repertuar wykonywanych utworów Krysowickie TKP liczy sobie ok. się TKP wsi Krysowice. Koło działa muzycznych i dramatycznych był 500 członków i obejmuje dwie wsie do dziś, czego jaskrawym dowodem dwujęzyczny, gdyż na imprezę za- – Czyszki i Krysowice. Pamięta się jest to, że właśnie jego uczestniczki proszono również sąsiadów Ukra- tu, że nie dbając o swą tożsamość – zaprojektowały i wykonały stroje dla ińców. „Wspólne spędzanie czasu można ją utracić na zawsze. W celu zespołu „Krysowianie”. przy modlitwie, zabawie, świętowa- zachowania tożsamości narodowej TKP wsi Krysowice jest otwarte niu – oczywiście bez alkoholu! – jest TKP organizuje spotkania młodzieży na wszelkiego rodzaju współpra- bardzo ważne dla miłego sąsiedz- z najstarszymi mieszkańcami wsi. ce. W lipcu b.r., wzięło ono udział kiego życia w wiosce. Tego chcemy „Próbujemy przybliżyć młodzieży nie w organizacji I Międzynarodowego też uczyć naszą młodzież. Chcemy tylko historię Polski i tradycje ogól- Forum Młodych w Strzelczyskach. jednoczyć, a nie – dzielić. To jest nopolskie, badamy również historię Właśnie do Sanktuarium Matki Bożej święto dla całej wioski.” – wyjaśnił i tradycje naszej wsi. Brakuje nam w Krysowicach odbyła się nocna pie- ks. Paweł Antolak. Pierwsza rozryw- jednak polskojęzycznej literatury sza pielgrzymka uczestników forum, kowa część święta miała miejsce na i szukamy źródeł jej pozyskania. by przy ołtarzu adoracji, ustawionym zielonym podwórku koło kościoła, Wchodząc na głębokie wody, szuka- na scenie koło kościoła pomodlić gdzie ustawiono scenę dla muzy- my kontaktów, integracji i oczywiście się wspólnie z mieszkańcami wsi. ków i krzesełka dla widzów. Słońce – sponsorów” – zwierza się prezes Największa jednak impreza ma od- królowało na niebie w całym swym scenka o dziewczęcych zachciankach Danuta Strohan. być się w Krysowicach we wrześniu. okazałym pięknie. Niedługo jednak Będą to przeprowadzone w najlep- cieszyło ono zgromadzonych cie- J. Burego Fundacją „WZRASTA- owadobójczych. Malowidła oczywi- Przyszłość – to coś, szych polskich tradycjach Dożynki płem i blaskiem, ustępując miejsca NIE” a Krysowickiim TKP. „Ogromnie ście zostały prawie zniszczone, choć co staje się w nas dziś Dekanalne, które według planów „mrocznej damie” – ulewie. Uczest- się cieszę, że mogłem przyjechać. małe części jednak się zachowały Spójne i zgodne działanie pa- staną się coroczną imprezą. „To jest nicy uroczystości przenieśli się więc Uważam, że powinniśmy bardziej i cieszą oko parafian. Kiedy po 10 la- rafii i Towarzystwa Kultury Pol- święto plonów. Chcemy ściągnąć do kościoła nie pozwalając niczemu dbać o Polaków tu żyjących. Jako tach otwarto kaplicę i zaczęto prace skiej wsi Krysowice, przyczynia jak najwięcej ludzi, by przez wieńce zakłócić sobie zabawy, jak się śpie- Ojczyzna, wciąż robimy za mało. Wy oczyszczające, panował taki smród, się do coraz większej aktywizacji i owoce ziemi, podziękować Panu wa – „Show must go on!”. Na dużo natomiast tu, pomimo licznych trudno- że nie dało się tam przebywać. Pa- zamieszkałej tu ludności polskiej. Bogu za otrzymane łaski” – opowia- mniejszej przestrzeni i w romantycz- ści – dbacie o tożsamość narodową, rafianie jednak nie dają za wygraną Do niedawna Krysowice należały da proboszcz. Krysowiczanie obie- nym blasku świec, krysowiccy artyści pielęgnujecie polską kulturę, ocalacie i mimo licznych trudności, pracują do parafii Strzelczyska. Dopiero w cują gościom niezwykłe przeżycia urządzili gościom prawdziwy teatrzyk od zapomnienia specyfikę polskiej także dla zachowania malowideł. zeszłym roku usamodzielniły się, i zanurzenie się w głębinę tradycji wesołości. Warto wspomnieć, że Kry- historii Waszych miejscowości, opie- Miejsce jest bardzo zawilgocone, obejmując swą opieką też wieś ludowych przez różnego rodzaju sowice zaszczycili swą obecnością kujecie się polskimi pochówkami…” pracy mają mnóstwo, a środków fi- Czyszki. W planach jest tu budow- zabawy, np.: iskierki staropolskie. liczni goście z Polski i okolicznych – powiedział Poseł w wywiadzie dla nansowych niestety wciąż katastro- nictwo plebanii. „Bardzo zależy „Towarzystwo ma wielkie szczęście miejscowości. Wśród gości honoro- „Kuriera”. ficznie brak. Nie tracą jednak sił, nam na wybudowaniu domu z dużą – mówi w wywiadzie dla „Kurie- wych byli: konsul RP we Lwowie Mar- uzgadniając swe czyny z grzejący- salą koncertową i sceną. Chcemy ra” prezes Danuta Strohan – gdyż cin Zieniewicz, prezes FOPnU Emilia Ze skarbca historii mi serce cnotami – wiarą, nadzieją mieć miejsce, gdzie można byłoby nie brak tu talentów artystycznych. Chmielowa i wice-prezes Teresa Dud- Ciekawą jest historia parafii w Kry- i miłością. Co się tyczy samego ko- się spotkać w licznym gronie i nie Mamy dużo aktorów, muzyków, po- kiewicz. Zawitał do Krysowic również sowicach, którą podał nam w zary- ścioła, to dobudowano go do kaplicy przerywać sobie zabawy na wypa- etów. Chcemy zaprosić jak najwię- Poseł na Sejm RP Jan Bury. Okazało sie ks. proboszcz. W miejscu, gdzie w latach 90. dek deszczu” – mówi proboszcz. cej gości, by pokazać swe bogac- się, że jego rodzina pochodzi z daw- teraz stoi kościół, był niegdyś majątek Na rozweselonym skoczną mu- Choć towarzystwo powstało nie- two i dzielić się nim”. nych Kresów Wschodnich, tu się hrabiów Stadnickich. Dziś niestety zyką zielonym podwórku, niedaleko dawno, gdyż w styczniu b.r. wyłoniło Poseł również urodził. Wzruszeniu zachowały się po nim jedynie piwni- kościoła, w cieniu, cieszą oko dwie się ze strzeleckiego TKP, ma ono już Zapraszamy też do odwiedzenia nie było granic. Podczas spotkania ce i kaplica z pięknymi malowidłami stare figury Matki Bożej i św. Józe- dość ambitne plany. W przyszłym strony: z przedstawicielami Krysowickiego Stroińskiego (1719–1802). W czasach fa. Jak powiedział „Kurierowi” ks. roku, organizatorzy wymienionej www.krysowice.katolicki. TKP, powstał pomysł o nawiązaniu Związku Radzieckiego, kaplicę zmie- Paweł Antolak, dawniej ustawione wyżej imprezy postanowili zaprosić eu, www.janbury.com.pl współpracy miedzy kierowaną przez niono na magazyn chemii i środków były one przy wjeździe do wsi i wy- do Krysowic tych, którzy opuścili 27 Kurier Galicyjski * 31 sierpnia - 17 września 2010 List do redakcji O czymś mi bliskim Festiwal flamenco

Porywające serce i duszę w swą bolice istotę duszy hiszpańskiej – namiętną moc flamenco, królowało w pięknej w swej namiętności i swobo- Sali Organowej wieczorem 17 lipca dzie. Jest to taniec z głęboką historią, b.r. Mistrzowie gry na gitarze, piękne która przekazuje się przez każdą tancerki, chusty tańczące w powie- nutkę w brzmieniu gitary czy glosie Wspólne zjęcie drugoklasistów z wychowawczynią p. Danutą Waloch, 1972 r. Pierwsza od trzu jak skrzydła motyli… Wszystko wokalisty, przez każdy ruch dłoni czy lewej, w pierwszym rzędzie Marylą Bartoszewska, obecnie Demcio zdawałoby się układać w bajkę Hisz- stóp tancerzy, przez każde drgniecie panii, jakby nie jeden fakt – wieczór, mięsni twarzy. Taniec bogaty i ciężki Joanna Demcio tekst, – wszechobecny, wszechwiedzący nieustanna praca nad utrzymaniem i wszechwidzący. Nawet zjedzenie polskości w szkole. Na różne sposoby rozpoczynający we Lwowie festiwal w opanowaniu, podobny do hiszpań- zdjęcie prywatne archiwum kanapki na jego lekcji historii było tego się podejmowano. W latach 50. „Fandango de Ucrania”, miał skiej koronki, wymaga odpowiedniego „Życie moje tak się złożyło, wyzwaniem, najczęstsze wpadki w tym wystawiano na szkolnej scenie „Śluby miejsce w gmachu kościoła Marii miejsca wykonania. Idealnie pasowa- że jako 19-letni chłopak wyje- zakresie miał Witek. Na lekcjach ukraiń- panieńskie” Fredry. W 70. z kolei na Magdaleny, w którym to działa lwow- łaby na wieczór flamenco sala Opery, chałem z rodzinnego domu, skiego u pani Zubko (jak Boga kocham, konkursie piosenki marszowej ucznio- ska Sala Organowa. teatru im. M. Zańkowieckiej, czy przy- z miłego sercu Lwowa do nauczycielki z powołania!) kanapka wie śpiewali „Gdy piosenka szła do Jak by piękne nie były melodie, najmniej – sale pałaców Ludkiewicza Donbasu, gdzie zakorzeniłem Witusia była przez nauczycielkę dzie- wojska, to śpiewała cała Polska”, bar- jakby nie fascynowało mistrzostwo i Hotkiewicza, jednak z pewnością się i ponad 30 lat oddałem pra- lona na równe części i przekazywana dzo uroczyście przy tym wymachując tancerek, jakieś napięcie nie pozwa- nie – Sala Organowa w kościele Marii cy w kopalni. W 32 roku pracy całej klasie. rękoma. Największy problem jednak lało się rozluźnić i w pełni oddać hisz- Magdaleny. uległem wypadkowi, zostałem Zresztą nauczyciele, jak i sami pojawił się, gdy nagle zbrakło uczniów pańskiej atmosferze. Świadomość Popatrzmy na to pragmatycznie. zasypany. Gdy mnie wycią- uczniowie byli różni. Rodzice wspo- do 1 klasy. Dziadkowie mówili mi, że tego, że znajdujemy się w kościele, że Co jest wspólnego między organami gnięto, byłem nieprzytomny. minali, że najwięcej można było się trzeba się było sporo najeździć, nacho- Potem lekarz zapytał mnie, nauczyć na lekcjach polskiego u pani dzić i dostukać do różnych drzwi, żeby dlaczego byłem uśmiechnięty. Iwanowej oraz chemii i geografii u pani w końcu uzbierać odpowiednią ilość Odpowiedziałem, że wydawa- Markuninej. Ponoć wiedzę chłonie się dzieci. Wtedy do szkoły brano nawet ło mi się, że byłem dzieckiem najlepiej, kiedy jest cisza. Za „moich” dzieciaki w wieku pięciu lat, którzy po i byłem w szkole. Zaśmiał czasów jedną z takich lekcji była litera- ukończeniu 10 klas trafiali na studia się i powiedział: tura powszechna. Dzieci jak to dzieci, do Polski (Grażynko, o Tobie mowa). - W takim razie będziesz od czasu od czasu ciszę przerwać mu- Wyobraźcie sobie Państwo zdziwienie jeszcze żył” – wspomnienia szą. Pamiętam, że kiedyś, na górze w 18-19 letnich studentów, którzy nagle Ryszarda Zielińskiego o szko- „matematycznym” pojawiła się mysz, odkrywają, że na sali wykładowej znaj- le nr 10. którą trzeba było „wywołać” potrząsa- duje się 15-latka. jąc kaloryferami, doszliśmy do wnio- Patrzę na szkolne zdjęcia moich Coś w tym jest, że jednak często sku, że to świetny pomysł na zerwanie rodziców i uświadamiam sobie, że po- powraca się myślami do szkoły, a jeśli lekcji. Długo nie myśleliśmy, 5 minut łowa ich kolegów to rodzice moich ko- o chodzi o naszą „dziesiątkę” to powra- przed rozpoczęciem ponowiliśmy ak- legów ze szkolnej ławy. Chyba właśnie ca się z uśmiechem na twarzy. Prze- cję „Mysz”. Wraz z dzwonkiem do klasy na tym polega fenomen naszej szkoły. rzucam książkę o szkole, rozmawiam wchodzi pani Teresa Adamska, w tym Ta wielopokoleniowość budzi swojego z rodzicami, z kolegami i zastanawiam samym momencie wybiega wystra- rodzaju solidarność w tych murach. się nad fenomenem naszej „Magdusi”. szona mysz. Dosłownie trzy sekundy „Pani Podgórska uczyła mnie Mama mówiła mi, że jej klasa nigdy później Witek z krzesła ląduje na pod- krótko, p. Jędrzejewska lubiła nie uciekała ze szkoły, bo po prostu łodze, a pani Teresa znajduje się na czasem trzepnąć po rękach. Pani nie mieli na to ochoty, dopiero potem jego miejscu. Zabawy było na 10 mi- Hiszberg uczyła historii, była su- po zakończeniu 10 szkoły, po 8 kla- nut, następne 35 – katorga w postaci rowa, ale bardzo lubiłam lekcje hi- sie. Tata z kolei opowiadał, że jemu lawiny pytań o Hemingwaya… storii, dużo nas nauczyła. (…) Dy- za plecami mamy ukryty za zasłoną i gitarą. Czy organy są instrumentem i koledze raz się prawie udało pójść na I pomyśleć tylko, że mogliśmy tego rektorka szkoły była bardzo ostra ołtarz, natrętnie tkwiła w świadomo- niezbędnym dla odtworzenia flamen- wagary. wszystkiego nie mieć, że mogła nas (…)” – wspomnienia o szkole nr 10 ści. Myślę, ze każdy się zgodzi, iż co? Malutka scena Sali Organowej - Doszliśmy z Markiem Wollo- ominąć przygoda związana z murami Marii Świderskiej-Pustuły. pomieszczenia kościelne nie są miej- z pewnością nie mogła pozwolić ar- chem „aż” do centrum, kiedy nagle naszej budy. Bo przecież tyle razy ist- Mogłabym mniej lub bardziej po- scem odpowiednim na takiego rodza- tystom w pełni oddać się pasji tańca patrzymy, a tu jego mama [wycho- niało zagrożenie zamknięcia polskiej dobnie opisać swoich nauczycieli – ju imprezy. i maksymalnie pokazać swój talent. wawczyni młodszych klas – przyp. szkoły. p. Korol, p. Libruk, p. Migdala, p. Bujnow- Wiadomo, że w wielu kościołach Odpowiedź brzmi jednoznacznie – autorki] z grupką swoich uczniów. My - Zaczęłam pracować w szkole w ską, p. Vincenca, p. Zubko, p. Lebiedź... Ukrainy i Polski mieszczą się sale or- nie. Ani artyści, ani organizatorzy chodu i z powrotem, – szkolne ucieczki 1970 r. i przy mnie zamykano ją trzy razy, Czasy się zmieniają, uczniowie, ganowe i odbywają się koncerty, są festiwalu nie ponoszą tu winy. Jeśli taty zawsze były niewypałem. Kiedyś łączono z 24 szkołą – wspomina dyrek- nauczyciele, a wspomnienia i tak pozo- jednak to koncerty muzyki klasycznej. mogliby, to naturalnie skorzystaliby z tym samym Markiem (dla mnie pa- tor Marta Markunina – Gdy po raz kolejny stają. Zresztą, co tu dużo gadać każdy Nie ma nic zdrożnego w tym, by we z innej sali. Jedyne jest pewne – na nem Markiem), spóźniali się na pierw- chciano postawić na nas krzyżyk, dzięki wspomina swoją szkołę na swój spo- lwowskiej Sali Organowej odbywały się przyszłość należy zadbać o udostęp- szą lekcję, więc zdecydowali się na ks. Kiernickiemu w ciągu jednej nocy sób. Ja rozpisałam się o „dziesiątce”, bo koncerty czy jakiegoś rodzaju uroczy- nienie odpowiednich sal dla rożnego kino. Wchodzą do sali i pomimo ciem- w szkole otwarto muzeum Dzierżyń- to moja szkoła i moje wspomnienia. ności widzą przed sobą nauczyciela skiego, po czym już nikt nas nie mógł stości. Chodzi przede wszystkim o to, rodzaju imprez kulturalnych zgodnie z matematyki, oczywiście w tył zwrot ruszyć. Już nie wspomnę o niesamowi- Przytoczone wspomnienia za- by nie było to sprzeczne z istota koncer- ich charakterem oraz zadbanie o to, i na lekcje. tym wkładzie Komitetu Rodzicielskiego czerpnęłam z książki „Jubileusz tu i miejsca, w którym on się odbywa. by odbywały się one na odpowiednim Wagary to temat – rzeka. W wy- w utrzymanie „dziesiątki”. Szkoły 1816-1996” w opracowa- Flamenco jest pięknym tańcem, poziomie. padku mojej klasy, główną „przeszko- Tysiące wyjazdów do Moskwy, niu Ryszarda Czekajowskiego odkrywającym w swej głębokiej sym- Stella Lipińska dą” do pokonania był pan Vincenc, ciągłe wizyty w kuratoriach, a do tego i Teresy Kulikowicz-Dutkiewicz 28 31 sierpnia - 17 września 2010 * Kurier Galicyjski Kurier kulturalny Fryderyk Chopin (1810-1849) i jego lwowscy kontynuatorzy Część XIV – Kornelia Parnas (1866-1942) w Warszawie. Ostatecznie w 1938 r., podane zostały warianty niektórych mając 72 lata i czując zbliżającą się motywów muzycznych. Uwidacznia starość przekazała ona cenne zbiory to nam, w jaki sposób Chopin kry- dla miasta Lwowa. Zastrzegła jednak stalizował swoje pomysły, co pod- zachowanie ich jako całości, wydzie- kreślał już w 1911 r. w swojej recenzji lonej w ramach Muzeum Narodowego muzykolog Adolf Chybiński, chwaląc im. Jana III Sobieskiego, mieszczące- pracę Kornelii Parnas i ubolewając go się na Rynku pod nr 4 i 6 (kamieni- jednocześnie, że wydania nie pod- ce Czarna oraz Królewska). jęło się żadne z wydawnictw pol- Michał Piekarski skich. Powojenne losy Kornelia Löwenherz-Par- zbiorów chopinowskich Muzyczna publicystka nas była główną postacią, Po II wojnie światowej we Lwowie, i polska patriotka pielęgnującą we Lwowie pa- pod władzą sowiecką, cenne zbiory Kornelia Parnas działała także mięć o Fryderyku Chopinie w latami pieczołowicie kolekcjonowane jako muzyczna publicystka zabiera- pierwszej połowie XX w. Dzięki przez Kornelię Parnas uległy daleko jąc głos na temat postaci i twórczości edukacji muzycznej, zdobytej idącemu rozproszeniu i zagubieniu Fryderyka Chopina. W 1910 r. we w Konserwatorium Galicyj- poprzez rozdzielenie ich pomiędzy Lwowie podczas I Zjazdu Muzyków skiego Towarzystwa Muzycz- kilka różnych instytucji. Wiadomo tak- Polskich zorganizowanego w ramach nego, doskonaliła technikę gry że, że już w 1939 r. w zbiorach Mu- obchodów 100-nej rocznicy urodzin na fortepianie pod kierunkiem zeum Narodowego nie znajdowały się Chopina przygotowała referat brzmią- Karola Mikulego, który przeka- trzy „Kajety Chopina”. Zaś znajdujące cy: „Kajety Chopina” odnoszący się zał jej tradycje interpretacyjne się w zbiorach Kornelii Parnas cenne do rękopiśmiennych zeszytów z utwo- utworów Chopina. pierwodruki dzieł Chopina po II woj- rami wielkiego kompozytora. Oprócz tego osoba Karola Mikule- nie światowej trafiły w liczbie ok. 80 W jednym z opublikowanych artyku- go stanowiła dla Kornelii Parnas bez- egzemplarzy do biblioteki Lwowskie- łów, zatytułowanym „Na marginesie au- pośredni łącznik z postacią wielkiego go Państwowego Konserwatorium, tografów Szopena” („Na Ziemi Naszej” polskiego kompozytora. Fakt ten naj- o czym świadczą przedwojenne pie- Lwów, listopad 1910 r.) w obrazowy, prawdopodobniej sprawił, że ta utalen- czątki Muzeum Jana III Sobieskiego. choć dla dzisiejszego czytelnika dość towana pianistka zajęła się przez resz- Dziś w Muzeum Historycznym tkliwy sposób próbowała przybliżyć tę swojego życia kolekcjonowaniem Lwowa (Львівський історичний музей) wybrane utwory wielkiego kompo- pamiątek, związanych z Fryderykiem w jego oddziale, znajdującym się w ka- zytora. Słowa te uwidaczniają nam Chopinem i jego twórczością, tworząc mienicy Bandinellich (Rynek 2) znajduje dziś osobę Kornelii Parnas, jako w ten sposób we Lwowie prywatne się cześć zbiorów Kornelii Parnas, które, Fryderyk Chopin, akwarela namalowana przez Marię Wo- polską patriotkę, która idąc ścieżką muzeum. dotrwały do naszych czasów. Najcen- dzińską, Marienbad 1836 wytyczoną przez Chopina, wolność Dziś pozostaje ona postacią nie- niejszym eksponatem jest tam portret Ojczyzny traktuje jako rzecz najbar- mal całkowicie zapomnianą, na której kompozytora, namalowany przez Marię dziej pożądaną. temat nie powstało żadne hasło w mu- Wodzińską w 1836 r. Powstał on w Ma- Pisała m.in.: „Lecz wieszcz tonów zycznych encyklopediach. Jedynie we rienbadzie (obecnie Mariánské Lázně ból swój w bólu narodu utopił. Skrzy- Lwowie przetrwała o niej pamięć w nie- w Czechach), gdzie latem odpoczywał dłem natchnienia uderzył w serca na- których kręgach. Już samo zebranie Chopin z rodziną Wodzińskich, co za- sze – potęgą tonów rozświetlił tajniki podstawowych informacji na temat owocowało oświadczynami kompozyto- duszy polskiej. Smutek, tęsknotę, żal Kornelii Parnas nie należy do ła- ra, złożonymi potajemnie 17-letniej Marii wlał w swe nieśmiertelne nokturny twych, dlatego tym bardziej powinno Wodzińskiej. Jako wyraz swoich uczuć, […] Zapada zmrok, przesuwają się się przypomnieć postać tej niebywale zakochany Chopin, wpisał do sztam- grozą przejmujące widma, Prelu- zasłużonej osoby. bucha Marii pieśń „Pierścień”, ona zaś dium Des-dur [„Deszczowe”], zra- sportretowała ukochanego akwarelą zu smętne, rozwiewa się w ponurą Prywatne (więcej informacji na ten temat zamiesz- pełną łez rzeczywistość”. Na koniec muzeum chopinowskie czono w nr 7 „Kuriera Galicyjskiego” Kornelia Parnas zamieściła pełne Kornelia Parnas kolekcjonowała z b.r.). Kolejnym cennym eksponatem otuchy dla każdego Polaka zdanie: wszelkie pamiątki, mające jakikolwiek jest list Chopina z 1841 r., napisany do „Wypogadza się, kwiaty spłakane związek z wielkim kompozytorem. jego przyjaciela Juliana Fontany, w któ- podnoszą swe kielichy – zza mogił Były to zarówno drobne przedmioty, rym prosił on o przysłanie nut do Nohant stają zbrojni rycerze, dźwięczą pa- jak listy i rysunki, a także bezcenne (rezydencja George Sand). Do Kornelii łasze, lśnią karabele, bohaterowie autografy utworów, pierwsze wydania Parnas docierały nawet przedmioty tak spod Grochowa i Ostrołęki kroczą nutowe, nieraz nawet z autorskimi małych rozmiarów jak wyrwana z note- przy dźwiękach poloneza. Otucha naniesieniami, dokonanymi przez su karteczka z napisanym przez Cho- wstępuje w serca, to Ojczyzna na- samego Chopina. W skład kolekcji pina ołówkiem zdaniem, skierowanym sza podnosi się i żyje. Rozbrzmiewa wchodziły również wszelkie rzadkie do pianisty Ignacego Krzyżanowskiego: w tym domu, przy ul. Piekarskiej 14 we Lwowie, we wła- pieśń zwycięstwa. Polska jaśnieje wydania nutowe, zwłaszcza pierwo- „Niech Ci Pan Bóg dopomaga w twojej snym mieszkaniu Kornelia Parnas gromadziła latami pamiąt- blaskiem chwały i mocy”. druki. W ten sposób Kornelia Parnas pracy. Chopin. Londyn, 6 lipca 1848”. ki chopinowskie (widok obecny) W artykule „Wizje Szopena w stała się postacią wielce zasłużoną Ciekawą pamiątkę, przechowywa- Polsce”, zamieszczonym w 1919 r., dla kultury polskiej, dzięki której także ną w Muzeum Historycznym, stanowi nego we Lwowskim Muzeum Histo- polegająca na przygotowywaniu do w redagowanej we Lwowie przez po śmierci Karola Mikulego pamięć o także drukowany egzemplarz pieśni rycznym podnosi dedykacja, jaka druku, często nigdy nie publikowanych Stanisława Niewiadomskiego „Ga- Fryderyku Chopinie była we Lwowie Fryderyka Chopina. Jest to dumka, widnieje na dole strony. Zamieścił ją utworów. W 1900 r. ukazał się dzięki zecie Muzycznej”, Kornelia Parnas wciąż obecna. skomponowana w 1845 r. do wiersza w 1916 r. w Wiedniu Stanisław Nie- niej jeden z trzech „Kajetów Chopi- pisała o patriotycznej postawie Kornelia Parnas pamiątki chopi- Bohdana Zaleskiego, rozpoczynająca wiadomski, ofiarując egzemplarz Kor- na”, zawierający jego własne utwory, Fryderyka Chopina. Omawiając bio- nowskie gromadziła latami we własnym się słowami: „Mgła mi do oczu zawiewa nelii Panas „Do zbiorów wytwornej i przepisywane dla Marii Wodzińskiej. grafię kompozytora przypomniała mieszkaniu we Lwowie na ul. Piekarskiej z łona”. Zgodnie z Wydaniem Narodo- wielce zasłużonej wielbicielki Fr. Cho- Koniecznie należy także wymienić czytelnikowi, że pomimo iż podczas 14. Żyjąc w atmosferze kultu dla wszyst- wym dzieł Fryderyka Chopina nosi ona pina pani Kornelji Parnasowej pozwa- „Album Fryderyka Chopina, poświę- Powstania Listopadowego nie był kiego, co było związane z postacią tytuł „Nie ma czego trzeba” a-moll op. la sobie złożyć egzemplarz tej nigdzie cony Marii Wodzińskiej”, wydany (fak- on obecny na ziemiach polskich, to wielkiego kompozytora, uczyniła swój 74 nr 13. Posiada ona idiom refleksyjnej nie drukowanej piosnki Mistrza. Pełen symilowo) po raz pierwszy z autografu solidaryzował się silnie z walczący- dom niejako ośrodkiem kultu Chopina dumki ukraińskiej, wyrażającej lament poważania i przyjaźni Stanisław Nie- w Lipsku w 1910 r., zawierający osiem mi, „dlatego gdy mu ambasador ro- w swoim rodzinnym mieście. W latach nad samotnością. Kompozytorzy polscy wiadomski”. pieśni. Znajdował się on w posiadaniu syjski hr. Pozzo di Borgo ofiarował trzydziestych prywatne zbiory Kornelii tworzyli chętnie podobne dumki, bowiem Stanisławy Orpiszewskiej, siostrzenicy godność nadwornego pianisty cara Parnas obejmowały aż 700 ekspona- w XIX w. uznawane były one za część Redaktorka dzieł Chopina Marii Wodzińskiej, która udostępniła go Mikołaja, Szopen odmówił oświad- tów! W 1930 r. część cennych zbiorów folkloru dawnej Rzeczypospolitej, która Ważną rolę Kornelii Parnasowej Kornelii Parnas w tym celu. Cenny jest czając, że uważa się za emigranta, została przekazana przez Kornelię miała kiedyś powrócić na mapę Europy. w popularyzacji dzieł Fryderyka Cho- tu także wstęp napisany przez Korne- który to tytuł nie pozwala mu przyjąć Parnas Państwowym Zbiorom Sztuki Wartość egzemplarza, przechowywa- pina odegrała także jej działalność, lię Parnas oraz przypisy, w których innego”. 29 Kurier Galicyjski * 31 sierpnia - 17 września 2010

Stan rozpaczy Chopina na wieść o dogorywającym Powstaniu Listopa- Jurij Smirnow dowym Kornelia Parnas przyrównała tekst i zdjęcia Magia Krzemieńca do analogicznej rozterki Konrada z III części „Dziadów” Adama Mickiewicza, Mag i czarodziej znów zja- mówiącego: „Krzyknę żeś Ty nie oj- wił się we Lwowie. Tym razem cem świata, ale… carem”, bluźniercze wybrał Poddasze Artystyczne słowa kompozytora brzmiały bowiem przy ul. Rylejewa 9. A to dzięki wówczas: „Czy jeszcze Ci nie dość staraniom organizacyjnym zbrodni moskiewskich – albo – alboś i inspiracji Bożeny Rafalskiej, sam Moskal!”. redaktor „Lwowskich Spo- Skomponowane właśnie bezpo- tkań”. Jak na maga przysta- średnio po Powstaniu Listopadowym ło, zaprezentował on wyniki Preludium d-moll op. 28 Kornelia swoich prac w postaci wy- Parnas zinterpretowała jako „protest stawy fotograficznej „Magia śmiertelnie zranionej duszy [który jest] Krzemieńca”. Magiem zaś był jak bunt najszlachetniejszych uczuć nie kto inny, tylko dobrze nam przeciw niesprawiedliwości i krzyw- znany, Georg Borysowski. dzie, bunt przeciw porządkowi tego Prawie dwa lata temu w KG pisali- świata, protest przeciwko Bogu, które- śmy o jego „Magicznym Lwowie”. go nic nie zdoła wytrącić z równowagi - Najpiękniejsze zdjęcia Lwowa i obojętności”. Kornelia Parnas uznała, i Kresów to zdjęcia właśnie Bory- i przedwojennego życia kulturalnego że kompozycja ta w twórczości Chopi- sowskiego. – mówiła Bożena Rafal- miast. na zajmuje podobne miejsce, jak Wiel- ska – Mistrz fotografii współpracował Podczas tych kilku godzin na ka Improwizacja w twórczości Adama z redakcją „Gazety Lwowskiej”, póź- Poddaszu, ludzie raz po raz wracali Mickiewicza. niej „Lwowskich Spotkań”. Jego prace do wystawionych zdjęć, prawdopo- Wśród pieśni Chopina autorka były prezentowane na wystawach we dobnie odkrywając dla siebie w nich zwróciła uwagę na „Wojaka”, który Lwowie i za granicą. coś nowego za każdym razem. Nikt z „tchnie duchem powstańczym. Przy- Jak zwykle małomówny Borysow- odwiedzających nie pozostał obojęt- grywka [zaś] przypomina pobudkę ski wyraził się poprzez swoje prace, ny. To nazywam sztuką. wojenną. W junackiej pieśni słyszysz tętent rumaków i wrzawę bojową”. tam można zobaczyć jego rozumienie Na końcu chciałbym zaznaczyć, Kornelia Parnas podkreślała, że „ze piękna, jego intencje. Artysta od lat jak ogromną rolę ogrywają starania wszystkich utworów Szopena naj- pracuje w technice czarno-białej. „Lwowskich Spotkań” i Polskiego rdzenniej polskimi są mazurki”. Traf- Choć przedstawione zdjęcia pre- Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięk- nie rozróżniła mazurki na melancho- zentowały miejsca powszechnie zna- Georg Borysowski nych – to dzięki nim Polacy lwowscy lijne („tło Polski porozbiorowej”) oraz ne i często również uchwycone przez pełne werwy („dziarskość, zamaszy- innych fotografów, te jednak mają w stość, zawadiactwo ludu Mazowsza”). sobie ogromną dawkę oryginalności Polonezy nazwała m.in. „heroicznymi i niepowtarzalności. Można jedynie hymnami bojowymi”, będącymi „naj- podziwiać technikę i umiejętność wy- piękniejszym wyrazem rycerskości boru miejsca i czasu. Na zdjęciu Geo- polskiej”. Zauważyła przy tym, że rga Borysowskiego każdy element obecne są w nich dwa idiomy: wyra- odgrywa swoją rolę – oświetlenie, żający chwałę oraz ból Ojczyzny. obłoki, tło. Podsumowując twórczość Chopi- - Wystawa ta powstała, ponieważ na, Kornelia Parnas pisała, że „Zro- Mariusz Olbromski poprosił mnie o kilka dziły ją tryumfy i klęski Powstania zdjęć do swoich wierszy o Krzemieńcu. Listopadowego, nadzieje i zwątpie- Tak więc w półtorej dnia powstała cała nia emigracji, łzy i uśmiechy narodu wystawa – wyjaśnia autor zdjęć. polskiego! O Szopenie powiedzieć Niektóre zdjęcia sprawiają nie- można, że wcielił swą Ojczyznę w samowite wrażenie. Jest w nich coś muzykę”. Ponieważ artykuł powstał z odwiecznych tajemnic powstawania na przełomie 1918/1919 r., autorka Świata i nieosiągalnych przestrzeni mogła na koniec z radością zazna- kosmicznych. czyć, że pragnienia Chopina ziściły Wystawę odwiedzili przyjaciele się, bowiem „serce jego spoczywa w Borysowskiego, przedstawiciele pol- Podczas otwarcia wystawy wolnej, niepodległej Polsce”. skich organizacji lwowskich, konsul RP *** Marcin Zieniewicz. Dodatkowy klimat rozpoczęli spotkanie od sprawdzonej mówić, ale jesteśmy świadkami upad- mają szansę na spotkania w z dobrą Warto na koniec nadmienić, że stwarzała oprawa muzyczna, w wy- melodii „Ta ostatnia niedziela”. ku tego miasta, ale także i wielu in- sztuką i w doborowym towarzystwie. do rodziny Löwenherzów (Loewen- konaniu skrzypka Bogdana Kornyka i - W Krzemieńcu byliśmy tylko raz nych miasteczek Galicji i Wołynia. Nie Tak powinien wyglądać rozwój kultury herzów) należał również Henryk Lo- gitarzysty Sergiusza Gurkina – to oni – mówi Kornyk – Przykro mi o tym ma poporównywać tego dzisiejszego polskiej na co dzień. ewenherz (ur. 1871 r. we Lwowie, zm. 1936 r.), który także mieszkał we Lwo- wie na ul. Piekarskiej 14. Był znanym polskim patriotą pochodzenia żydow- skiego, popierającym politykę Józefa „Ludzie gościńca: Piłsudskiego. Przez ponad trzydzieści lat prowadził we Lwowie kancelarię adwokacką (1905–1936). Podczas pokojowej konferencji w Wersalu (1919- Papkin i inni” – spektakl plenerowy 1920) reprezentował interesy Polaków Stowarzyszenie Willa Decjusza, skiej Narodowej Akademii Rolniczej. tylko z udziałem polsko-ukraińskiego z tzw. Małopolski Wschodniej, wcho- Stowarzyszenie Teatr Mumerus oraz Przedmiotem warsztatów była twór- z zespołu uczestników, ale także w dząc w skład polskich deputowanych. Wiszniańskie Kolegium Lwowskiej Na- czość Aleksandra Fredry i jej między- obu krajach i z myślą o polskiej i ukra- Henryk Loewenherz piastował również rodowej Akademii Rolniczej serdecznie narodowa recepcja. ińskiej widowni. godność posła oraz senatora II RP, był zapraszają do Pałacu Fredrów w Beń- Projekt „Ludzie Gościńca – Pap- także wiceprezesem Instytutu Badania Po premierze w krakow- kin i inni” jest przedsięwzięciem o Spraw Narodowościowych w War- kowej Wiszni i na Dziedziniec Muzeum skiej Willi Decjusza spektakl szawie, a w latach 1919–1927 człon- Historycznego we Lwowie na spektakl charakterze edukacyjnym i promocyj- będzie prezentowany rów- kiem Rady Miasta Lwowa. Pomimo, plenerowy „Ludzie gościńca: Papkin i nym jednocześnie. Jego założeniem nież na Ukrainie: że stanowił przykład osoby całkowicie inni” w reżyserii Wiesława Hołdysa. jest zarówno poszerzenie współpracy – w Pałacu Fredrów w zasymilowanej z narodem polskim, do Spektakl powstał w wyniku pol- kulturalnej pomiędzy Polską i Ukrainą, Beńkowej Wiszni 10 września końca życia pozostał wyznania mojże- sko-ukraińskich warsztatów teatral- w szczególności zaś pomiędzy regio- (piątek), godz. 17.00 szowego, choć jego rodzina w dużej nych, odbywających się na przełomie nami Małopolski i Obwodu Lwowskie- – na Dziedzińcu Muzeum części przeszła na katolicyzm. Dlatego sierpnia i września 2010 roku w Willi go, jak i podjęcie próby twórczego Historycznego we Lwowie 12 także w obrządku katolickim odbył się Decjusza w Krakowie i w Pałacu Fre- wyzyskania elementów wspólnego września (niedziela), godz. 16.00 jego pogrzeb na Cmentarzu Łyczakow- drów w Beńkowej Wiszni. W warszta- dziedzictwa kulturowego w nowych Wstęp wolny skim we Lwowie. tach wzięła udział 50-osobowa grupa interpretacjach i formach artystycz- Patronat nad projektem objął KG aktorów i młodzieży ze Studia Teatru nych. W odniesieniu do tych założeń, Konsul Rzeczypospolitej Polskiej we Mumerus oraz studentów z Lwow- przedsięwzięcie realizowane jest nie Lwowie 30 31 sierpnia - 17 września 2010 * Kurier Galicyjski O tym i owym Humor Repertuar Opery Lwowskiej Żydów wrzesień 2010 galicyjskich Piątek 10 września M. Skoryk opera „MOJŻESZ”, począ- tek o godz. 18:00 Wg Horacego Safrina Sobota 11 września P. Mascagni opera „RYCERSKOŚĆ WIEŚNIACZA”, początek o godz. 18:00 Znakomity żydowski powieściopi- Niedziela 12 września K. Dankiewicz balet „LILEA”, po- sarz Szalom Asz oświadczył kolegom: czątek o godz. 12:00 Konsulat Generalny - Najpiękniejszym językiem H. B. Gluck opera „ORFEUSZ I EURYDYKA”, początek świata jest język żydowski. o 18:00 Rzeczypospolitej - Dlaczego? Piątek 17 września C. Pugni balet „ESMERALDA”, począ- polskiej we Lwowie - No, bo rozumie się każde tek o godz. 18:00 słowo... Sobota 18 września J. Mentus opera „KRADZIONE SZCZĘ- Wydzia³ Wizowy: *** ŚCIE”, początek o godz. 18:00 ul. Smi³ywych 5, 79044 Lwów, Poeta i dramaturg żydowski Alter Niedziela 19 września M. Łysenko opera „NATAŁKA PO- tel.: (032) 235-30-22, fax: (032)235-30-18, Kacizna często występował w klu- ŁTAWKA”, początek o godz. 12:00 e-mail: [email protected] bach robotniczych. W tych czasach P. Czajkowski balet „JEZIORO ŁABĘDZIE”, początek o występy autorskie były całkowicie godz. 18:00 Wydzia³ Wizowy i Paszportowy: bezinteresowne. Pewnego wieczoru Środa 22 września J. Strauss „JOHANN STRAUSS – ul. Iwana Franki 110, 79011 Lwów, po skończonej prelekcji przewod- , początek o godz. 18:00 KRÓL WALCA” tel.: (032) 297-08-61, 2970862, (032) 297-08-63, niczący zebrania wzniósł gromki Czwartek 23 września J. Strauss opera „ZEMSTA NIE- faks: (032) 276-09-74, okrzyk: TOPERZA”, początek o 18:00 e-mail: [email protected] - Niech żyje Alter Kacizna! Na to Niedziela 26 września L. Delibes balet „COPPELIA”, po- poeta spytał rzeczowo: czątek o 12:00 Wydzia³ Karty Polaka, - Z czego? G. Verdi opera „TRAVIATA”, początek o godz. 18:00 ul. Smi³ywych 5, 79044 Lwów, *** Środa 29 września A. Pietrow balet „STWORZENIE tel.: (032) 235-21-60, (032) 235-21-61, Spytano Achad-Haama, dlacze- ŚWIATA”, początek o godz. 18:00 (032) 235-21-70, faks: (032) 235-21-77, go często widzimy ludzi mądrych Czwartek 30 września G. Bize opera „CARMEN”, począ- przed drzwiami bogaczy, a nigdy nie tek o godz. 18:00 e-mail: [email protected] spotykamy bogaczy przed drzwiami ludzi rozumnych. Wydzia³ Polonijny: - Dlatego – odpowiedział filozof Poszukuję krewnych ul. Kociubiñskiego 11 A, – że mądrzy ludzie znają wartość tel.: (032) 260-10-00, (032) 260-08-55, bogactwa, ale bogaci nie umieją ce- Szanowni Państwo! fax: (032) 260-29-38, nić mądrości. e-mail: [email protected]. *** Poszukuję informacji o moim Dni przyjêæ: poniedzia³ek, wtorek, czwartek, Wśród Żydów wileńskich kurso- dziadku, niestety, nie znam jego imie- pi¹tek, godz. 10.00-14.00, wała taka oto opinia: nia i nazwiska. Wiem, że był ułanem W celu u³atwienia kontaktu prosimy 6 Pułku Strzelców Kaniowskich ze Chłop, gdy opowiesz mu aneg- o uprzednie umawianie siê na wizytê Stanisławowa. Być może żyją jacyś dotę, śmieje się trzy razy. Po raz drog¹ telefoniczn¹ krewni albo towarzysze broni, którzy pierwszy, gdy ją usłyszy, po raz go znali. Nie mam żadnej informacji Wydzia³ Opieki Prawnej i Konsularnej: drugi, gdy mu ją wyjaśnisz, po raz o nim, wiem tylko jak wyglądał (na trzeci, gdy ją zrozumie. zdjęciu). ul. Kociubiñskiego 11 A, Dziedzic śmieje się dwa razy. Proszę o odpowiedź pod adresem tel.: (032) 260-10-00, fax: (032) 260-29-38, Po raz pierwszy, gdy usłyszy, po raz redakcji: [email protected] e-mail: [email protected] drugi, gdy mu ją wyjaśniasz, ale ni- Będę szczerze wdzięczny za po- Dni przyjêæ: poniedzia³ek, wtorek (zapomogi), gdy jej nie zrozumie. moc. czwartek, pi¹tek, godz. 10.00 - 14.00. Oficer śmieje się tylko jeden raz, Wołodymyr, W celu u³atwienia kontaktu prosimy kiedy anegdotę usłyszy. A choć jej wnuk żołnierza polskiego o uprzednie umawianie siê na wizytê nie rozumie, nie da sobie nic wyja- Tel.: 0342 4-71-50 drog¹ telefoniczn¹ śnić. 050-73-321-08 Żyd słysząc anegdotę prze- Stanisławów Wydzia³ Obywatelski, Repatriacji rwie ci w połowie: „Sza, stary ka- i Ochrony Miejsc Pamiêci Narodowej: wał!” i opowie ją na swój sposób. ul. Kociubiñskiego 11 A, *** Zapraszamy do Zielonej Góry tel.: (032) 260-10-00, fax: (032) 260-29-38, Żyd przychodzi do rabina ze Regionalne Centrum animacji Kultury w Zielonej Górze przy współudziale e-mail: [email protected] skargą: Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich, Stowa- Dni przyjêæ: poniedzia³ek, czwartek, pi¹tek, - Aj, pomóżcie mi, rabbi! Mam rzyszenia „Wspólnota Bukowińska” organizuje w dniach 22 – 24 października godz. 10.00-14.00. ciężkie kłopoty z zięciem! On nie 2010 prezentacje kultury Polaków z Kresów Wschodnich i Bukowiny. W celu u³atwienia kontaktu prosimy umie pić ani grać w karty. Zapraszamy do udziału: zespoły, zespoły taneczne, wykonawców indywi- o uprzednie umawianie siê na wizytê - No, to przecież dobrze. dualnych, muzyków, solistów. drog¹ telefoniczn¹ - Jak to – dobrze?... On nie umie Kontakt: www.rcak.pl pić, i pije. On nie umie grać, i gra! tel.: + 48 68 4529301; fax: + 48 68 3208834

Na zlecenie naszych klientów RReklamaeklama ww KurierKurierzzee umieszczamy ogłoszenia w galicyjsgalicyjskkimim prasie ukraińskiej ПЕРША СТОРІНКА внутрIшнI СТОРІНКи внутрIшнI СТОРІНКи oСtahhЯ СТОРІНКa Ogłoszenia PIERWSZA STRONA STRONy wewnętrzne STRONy wewnętrzne STRONa ostatnia niekomercyjne,

2 2 po uzgodnieniu 2 1 cм 2 – 6,00 грн. 1 cм – 4,50 грн. 1 cм – 7,50 грн. 1 cм – 8,50 грн. 2 2 z redakcją, 2 1 cm – 4,50 UAH 1 cm – 7,50 UAH 1 cm 2 – 8,50 UAH 1 cm – 6,00 UAH чорно-білі повноколірний mogą być drukowane повноколірний повноколірний czarno-białe pełny kolor nieodpłatnie pełny kolor pełny kolor 31 Kurier Galicyjski * 31 sierpnia - 17 września 2010 Radio POLSKIE Jak słuchać polskich przez Internet RADIO audycji na Ukrainie „Lwowska Fala” – autorska audycja Danuty Skalskiej jest Andrzej Nowogrodzki prawej stronie archiwum audycji. Z ko- PRZEZ nadawana w każdą niedzielę od godz. 8.10 czasu polskiego Kijów lei, wciskając trochę wyżej przycisk na antenie Polskiego Radia Katowice. Powtórka audycji „Posłuchaj RMF FM”, będziemy mogli SATELITę – w niedzielę o 1.00 w nocy. W porze emisji można także Coraz częściej słuchamy radia w posłuchać stacji na żywo. Warto od- słuchać „Lwowskiej Fali” na stronie internetowej Polskiego Ra- pracy, czy też w domu przy kompu- wiedzić także inną stronę tego radia: Czas warszawski dia Katowice: www.radio.katowice.pl, a wszystkie archiwalne terze. W tym wypadku, zamiast łapać www.miastomuzyki.pl 07.00 - 07.59 SAT nagrania są dostępne na stronie internetowej Światowego ledwo co dochodzące na Ukrainę Tam znajdziemy co najmniej kil- 09.00 - 09.59 SAT Kongresu Kresowian: www.kresowianie.com polskie rozgłośnie przez zwykły od- kadziesiąt internetowych „stacji”, któ- 12.30 - 12.59 mkHz Audycja Radia „Rzeszów” o polskim dziedzictwie kul- biornik radiowy, możemy skorzystać re nadają właściwie każdy rodzaj mu- 31.769445 41.187285 SAT turowym i o Rodakach na Ukrainie z możliwości słuchania radia przez zyki. Warto zwrócić uwagę na RMF 17.30 - 18.29 mkHz Polskie Radio „Rzeszów” emituje now¹ audycjê „Kresowe Internet. Oczywiście, jeśli nasz kom- Polski Rock, RMF Polskie Przeboje 48.856140 SAT Dziedzictwo”, która zajmuje siê g³ównie stanem pol- puter jest do niego podłączony i nasz czy RMF PRL. 23.00 - 23.59 mkHz skiego dziedzictwa kulturowego na Ukrainie oraz losem dostawca nie rozlicza nas za każdy 49.586050 31.059660 SAT zamieszka³ych tu Rodaków. Aby jej pos³uchaæ kliknij: kilobajt przesłanych danych, czyli za Radio Zet 00.00 - 00.59 SAT www.radio.rzeszow.pl, nastêpnie - spoœród wielu ikonek, – tak zwany – „trafik”. Warszawska rozgłośnia ma trochę widniej¹cych na dole strony - kliknij na „Kresowe Dziedzictwo” SAT - program Polskiego Poniżej przedstawiam krótki wy- mniej rozbudowaną stronę interneto- i na jedn¹ z czterech ostatnio wyemitowanych audycji. Do kaz najpopularniejszych polskich roz- wą. Na: http://www.radiozet.pl/ Radia dla Zagranicy ich wys³uchania serdecznie zaprasza autor - Jacek Borzêcki głośni, które są obecne w Internecie. Sluchaj/Default.aspx rozpowszechniany jest i Polskie Radio „Rzeszów”. możemy posłuchać aktualnie nada- w systemie DVB przez Radio Lublin na 103,2 i 99,6 MHz s³ychaæ bardzo dobrze Polskie Radio wanych audycji. Z kolei na głównej satelitê HOT BIRD, a¿ po Lwów (we Lwowie ju¿ nie). Na stronie Polskiego Radia mo- stronie znajdziemy zapisy wywiadów pozycja orbitalna 13ºE, Polskie Radio Warszawa I - na falach d³ugich 225 kHz żemy słuchać poszczególnych jego Moniki Olejnik z politykami. Nagrania czêstotliwoœæ odbiorcza Polskie Radio Lwów rozgłośni (Jedynka, Trójka) na żywo: nie tylko audio, ale też wideo. 10,892 Ghz, polaryzacja Zachêcamy te¿ wszystkich do s³uchania Polskiego Radia http://polskieradio.pl/sluchaj/ pozioma (H) FEC, Lwów (ze Lwowa) w ka¿d¹ sobotê od godz. 8.00 do godz. albo wybranych audycji Radio Maryja SR 27500, Audio PID 119. 12.00 (czasu polskiego) oraz w niedzielê od godz. 18.15 do http://polskieradio.pl/podca- Katolicki głos w Twoim domu może Audycje Polskiego Radia 20.15 na fali: http://www.radio-n.com/eng/OnAir/onair. sting/ brzmieć także z komputera. Wystarczy htm. W eterze program jest nadawany na fali 106,7 FM dla Zagranicy emitowane Na tej ostatniej znajdziemy, na wpisać: www.radiomaryja.pl i po lewej (Radio „Neza³e¿nist”) i jest dobrze s³yszalny w promieniu przykład, wypowiedzi polityków z po- stronie znajdziemy zakładkę „Słuchaj”. s¹ przez platformê cyfrow¹ 100 km od Lwowa. rannych Sygnałów Dnia w Jedynce, Wcześniej trzeba zainstalować Real Cyfra+ Radio Polonia (godz. 18.30 – czasu miejscowego) czy też reportaże, a nawet starych po- Player – można go ściągnąć na stro- Ukraina - Lwów – Radio - Lwów – Radio Niezale¿nist UKF 106,7 MH czciwych Matysiaków. Z kolei na stronie: nie www.real.com. Niezale¿nist UKF 106,7 - Winnica – Radio TAK 103,7 FM http://www.polskieradio.pl/ MHz - Winnica - Radio TAK - Chmielnicki – Radio Podilla Center 104,6 FM zagranica/ua/ znajdziemy infor- To tylko niektóre najpopularniej- 103,7 FM - Chmielnicki - - Równe - Radio Kraj 68,2 FM macje po ukraińsku – część także do sze stacje radiowe, których możemy Radio Podilla Center 104,6 - ¯ytomierz – Radio ¯ytomyrœka Chwyla 71,1 FM i 103,4 FM odsłuchania. słuchać przez Internet. Inne znajdzie- FM- Równe - Radio Kraj Radio Maryja: Che³m 102,8; Hrubieszów 95,8; Lubaczów my na przykład na stronach: RMF FM 68,2 FM- ¯ytomierz – Radio 102,3; Przemyœl 105,1; Ustrzyki Dolne 94,5 Na głównej stronie krakowskiej www.radiostacje.com ¯ytomyrska Chwyla 71,1 W³odawa 104,5; Rzeszów UKF 104, 5 rozgłośni – www.rmf.fm jest po i www.nadaje.com FM i 103,4 FM - Dibrowica - Jurij Smirnow: dział kulturalno- Centrum Nauczania Języka Radio Melodia 105,3 FM historyczny i Kultury Polskiej w Drohobyczu KURIER Konstanty Czawaga Audycje [email protected] SZANOWNI PAŃSTWO! Na pod- - pomaga w dostarczaniu odpowied- galicyjski Halina Pługator stawie Statutu Zjednoczenia Nauczy- nich podręczników i pomocy dydak- o Polakach [email protected] cieli Polskich na Ukrainie w Drohobyczu tycznych. Krzysztof Szymański obw. lwowski, działa Ogólno-ukraińskie na Ukrainie «КУР’ЄР ГАЛІЦИЙСКИЙ» [email protected] Metodyczno-Koordynacyjne Centrum Tel./fax: (0324) 45-01-77; Redakcja: Joanna Demcio Nauczania Języka i Kultury Polskiej. e-mail: [email protected]; w Radiu Opole Skrytka pocztowa (a/c) nr 80 [email protected] Centrum: http: //www.znpu.com.ua IwanoFrankiwsk 76000, Julia Łokietko - udziela pomocy w rejestracji polskich Adres do korespondencji: Kliknij: http://www.radio. абонентська скринька №80 [email protected]: placówek oświatowych oraz punktów п/с 157а, opole.pl/moduly/akcje/ siedziba gazety: dział informacji regionalnej nauczania języka polskieg м. Дрогобич 82100 ukraina/ IwanoFrankiwsk 76002 i reportażu ul. Iwasiuka 60, - przygotowuje programy nauczania; Львівська обл. Do poprawnego odtworzenia ІваноФранківськ Stale współpracują: - udziela pomocy metodycznej i dy- Аdres siedziby: audycji polecamy program daktycznej; вул. Івасюка 60 Agnieszka Sawicz, Irena Kule- вул. Трускавецька, 9 WinAmp. Do pobrania ze - organizuje szkolenia dla nauczycieli м. Дрогобич, tel. redakcji w Stanisławowie: sza, Szymon Kazimierski, Piotr strony: w zakresie metodyki nauczania języ- Львівська обл. 82100 www.winamp.com +38 (0342) 713866 Janczarek, Tadeusz Olszański, ka polskiego; Klikaj¹c na: http://www. tel./faks redakcji we Lwowie: Tadeusz Kurlus, Jacek Borzęc- radio.opole.pl/moduly/ +38 (032) 2610054 ki, Renata Klęczańska, Maciej akcje/ukraina/ email: [email protected] DęborógBylczyński, Wojciech Podajemy nr konta, na które można wpłacać mo¿na pos³uchaæ o osobach, konto bankowe na Ukrainie: Krysiński, Aleksander Szumań- zwi¹zanych ze Stanis³awo- WAT „ KREDOBANK” ski, Włodzimierz Osadczy, Taras fundusze dla Caritasu Archidiecezji Lwowskiej wem. r/r 2600401025253 Prochaśko, Dorota Jaworska, ПП Ровіцкі М.М. Natalia Kostyk, Olga Ciwkacz, Mieczysław Mokrzycki 37-600 Lubaczów Код ЄДРПОУ 1965816635 Wojciech Grzelak, Zbigniew Bank Pekao SA NRB (zł) Pytania р/р 2600401025253 в ІФФ ВАТ Lewiński, Eugeniusz Niemiec, I Oddział w Lubaczowie 98 1240 2584 11110000 3944 «КРЕДОБАНК» , Barbara Stasiak, Katarzyna Łoza, Legionów 4, 37-600 5928 do konsula RP м. ІваноФранківськ Dmytro Antoniuk, Tadeusz Zubiń- Lubaczów МФО 336161 ski, Elżbieta Lewak, Eustachy Bie- IBAN PL Konto na Ukrainie: we lwowie lecki, Zbigniew Kulesza i inni. PKOPPLPW „РАЙФФАЙЗЕН БАНК АВАЛЬ” Szanowni Czytelnicy! Jeżeli ma- Świadectwo rejestracji Seria KW nr 126391523 R Drukujemy również teksty autorów, МФО 380805 cie jakieś pytania pod adresem Kon- wydane 14.05.2007 z którymi się nie zgadzamy! sulatu Generalnego RP we Lwowie, NRB (Euro) Свідоцтво про державну 74 1240 2584 1978 0010 2380 Nr konta 26000209779 EUR prosimy je przekazywać (najlepiej w реєстрацію Серія КВ Pismo wspierane przez Senat RP 8286 26001209778 UAH formie pisemnej) do naszej redakcji. № 126391523 Р від 14.05.2007 р. za pośrednictwem Fundacji Po- 26008209782 USD Odpowiedzi uzyskacie Państwo na moc Polakom na Wschodzie. NRB ($) łamach naszego pisma. założyciel i wydawca: Za treść ogłoszeń, oświadczeń 68 1240 2584 1787 0010 2379 kontakt: ks. Wiesław Dorosz Adres e-mail: Mirosław Rowicki i reklam redakcja nie ponosi odpo- 6701 ul. Wynnyczenki 32, Lwów [email protected] Засновник і видавець wiedzialności, nie zamówionych Caritas Archidiecezji Adresy pocztowe: М. М. Ровіцкі rękopisów nie zwraca i pozosta- w Lubaczowie tel/faks: +38 032 240 37 43, w Stanisławowie: wia sobie prawo do skrótów. Mickiewicza 85, 37-600 tel. kom.: +380676732541 вул. Івасюка 60, Skład redakcji: : redaktor naczelny ТзОВ Видавничий Дім «Молода +48516375427 м. Івано-Франківськ 76002 Marcin Romer [email protected] Галичина» Lubaczów Bank Pekao SA e-mail: we Lwowie: Maria Basza: dział fotoreportażu Indeks na prenumeratę 98780 I Odział w Lubaczowie [email protected] вул. Дудаєва, 12/9 oraz dział grafiki komputerowej Індекс передплати 98780 Legionów 4 http://www.caritas-spes.org.ua м. Львів 79005 [email protected] Газета виходить 2 рази на місяць 32 31 sierpnia - 17 września 2010 * Kurier Galicyjski O tym i owym KALENDARZ KRESOWY KURIER galicyjski na ROK 2011 – zamów! Można zaprenumerować na poczcie!!! KOD PRENUMERATY УКРПОШТА 98780 Cena prenumeraty pocztowej na rok 2010 3 miesiące  17,88 hrywien 6 miesięcy – 35,76 hrywien 12 miesięcy – 71,52 hrywien

Organizacje i instytucje mogą też zamawiać prenumeratę bezpośrednio w naszej redakcji: osobiście, telefonicznie, listownie lub drogą mailową ([email protected])

PRENUMERATA W POLSCE Możliwa jest prenumerata redakcyjna do Polski i innych krajów.W sprawie prenumeraty gazety do Polski, prosimy o kontakt pod naszym adresem email: [email protected] lub listownie, telefonicznie, faxem na numery i adresy podane w stopce redakcyjnej.

Ponadto „Kurier Galicyjski” można kupić:

w Warszawie w Domu Spotkań z Historią: tel. +48 (022) 851 39 66 (kod pocztowy 00753) ul. Karowa 20 tel. +48 (022) 826 51 95 (kod pocztowy 00324) oraz w Krakowie w Księgarni „Nestor” przy ulicy Kanoniczej 13 tel. +48 (012) 421 92 94 (kod pocztowy 31002)

KURIER GALICYJSKI można kupić Na terenie całej Ukrainy można kupić nasze pismo w W najbliszych dniach ukaże się kolejna, czwarta już edycja KALENDARZA kioskach „Ukrpoczty” (w wypadku jego braku, żądajcie KRESOWEGO KURIERA GALICYJSKIEGO – na ROK 2011! od sprzedawców i powiadamiajcie redakcję!) Zamówienia prosimy składać pod adresem naszej redakcji. Ponadto: w kioskach „Wysoki Zamek” we Lwowie, Dro- Telefon: +38 (0342) 71 – 38 – 66; e-mail: [email protected] hobyczu, Truskawcu, Borysławiu, Samborze, Starym cena: na Ukrainie 12 hrywien, w Polsce 10 PLN Samborze, Turce i Stebnyku; w kioskach „Interpres” we Lwowie; w polskiej restau- ciekawe strony Zespół „Sześć Złotych” ze Lwowa racji „Premiera Lwowska”, przy ul. Ruskiej 16; w Katedrze Lwowskiej, w kościele św. Antoniego, przy internetowe Jesteśmy profesjonalnym zespołem muzycznym, zapewnia- my usługi muzyczne na wysokim poziomie, gwarantujemy kościele Marii Magdaleny, a także przy kościele w o kresach dobrą muzykę oraz niepowtarzalny klimat. Organizujemy kon- Krzemieńcu; w IwanoFrankiwsku (d. Stanisławowie) www.kresy.pl certy dla turystów we Lwowie. w „Sklepie Zaliznym” – Rynek 7; pismo jest też dostępne www.kresy24.pl Oferta: w hotelu „Dniestr” we Lwowie oraz w Instytucie Polskim www.wspolnota-polska.org.pl w Kijowie www.kresy.najlepsze.net - piosenki lwowskie i kresowe, pieśni wojskowe i patriotyczne, utwory instrumen- www.stanislawow.net talne, kolędy autorów lwowskich, kolędy tradycyjne, przeboje jazzowe, piosenki www.kresy.webpark.pl ukraińskie, oprawa muzyczna Mszy świętej, piosenki religijne, arie www.kresykrakow.com.pl Kontakt: Korzystaj z usług polskich www.kresywschodnie www.szesczlotych.org; e-mail: [email protected]; webpark.pl [email protected]; tel.: +380 97 33 23 001;+48 880 620 076 przewodników ze Lwowa! www.kresy.co.uk Fachowe oprowadzanie po Lwowie, pilotowanie stanislawow.pl Kantorowe kursy walut na Ukrainie grup turystycznych po Kresach www.kresy2000.pl www.fotojonny.republika. pl 30.08.2010, Lwów tel.: 00380679447843 www.poznajukraine.com KUPNO UAH SPRZEDAż UAH Proponujemy usługi turystyczne, Pełne wydanie Kuriera 7,88 1USD 7,92 oprowadzanie po Lwowie i Kresach Galicyjskiego w PDF na: 10,00 1EUR 10,06 www.lwow.com.pl 2,48 1PLN 2,53 w języku polskim www.duszki.pl 12,00 1GBP 12,23 tel.: 0380677477329, 0380676750662, www.pogranicze.eu 2,54 10 RUR 2,57 0380504304511, 0380504307007, 0380509494445