WIELKANOC 2018 WIELKANOC

Weźmijcie Ducha Świętego OKRUCHY ŚWIĘTEGO WOJCIECHA Pismo Parafii Św. Wojciecha na os. Bronowickim w Krakowie ZIMOWE WARSZTATY DLA DZIECI Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 3

OD REDAKCJI SPIS TREŚCI Od redakcji ...... 3 Zmartwychwstanie dopełnia misji Jezusa na ziemi. Jeszcze Słowo ks. Proboszcza ...... 4 tylko wniebowstąpienie i Pana znów na ziemi nie ma. Nie Plan Wielkiego Tygodnia ...... 4 ma w ludzkiej postaci, jest ukryty w kruszynie Chleba. Nie ma, ale jest w dźwiękach wypowiadanego Słowa. Nie Z ŻYCIA PARAFII ma, ale jest w tajemnicy ludzkiego istnienia. Kronika parafialna...... 5 Zmartwychwstanie Jezusa niczego nie kończy, lecz Kalendarium duszpasterskie ...... 5 nowe otwiera. Bez jego odejścia nie spełnią się Boskie ZIMOWE WARSZTATY DLA DZIECI ...... 6 Słowa o przyjściu Parakleta, o Jego działaniu dla naszego Oazowy bal karnawałowy ...... 6 zbawienia. „Weźmiecie Ducha Świętego”, oto Nowe, które daje ZAGADNIENIA ŻYCIA DUCHOWEGO nam Jezus i Ojciec, Ojciec i Jezus. Nowe, które czeka na Namiot spotkania na pustyni – Duch Święty w No- spełnienie. Nowe, które przemienia, daje odwagę, uświęca. wym Testamencie ...... 7 Duch Święty to Bóg – nie idea. Osoba – nie imaginacja. KRZYŻ W ŻYCIU CHRZEŚCIJAN ...... 8 „Weźmiecie Ducha Świętego” to zaproszenie do Cud Zmartwychwstania ...... 10 kontynuowania misji Jezusa, to zaproszenie do współpracy Modlitwa do Boga Ojca po Zmartwychwstaniu ...... 11 z Bogiem w sprawie własnego zbawienia. Bez pomocy Być człowiekiem Miłosierdzia ...... 12 Boga Ducha Świętego nic uczynić nie możemy, więc przy- Błogosławieństwo wody ...... 14 jąć Go trzeba, jak Jezusa kiedyś, drzwi duszy otworzyć, Sanktuaria Nowego Przymierza – cz. I ...... 15 nakarmić miłością i na stałe zameldować. Instytucjonalne aspekty funkcjonowania Kościo- Przyjdź Duchu Święty, zamieszkaj, prowadź. ła katolickiego na przestrzeni dziejów – cz. IV ...... 19 Ks. Roman Zapała KOŚCIÓŁ W POLSCE I W ŚWIECIE Wielki Tydzień w Wielkiej Brytanii – Holy Week Drodzy Czytelnicy, in the UK ...... 21 z okazji Świąt Zmartwychwstania przyjmijcie serdeczne Kościół prześladowany – Korea Południowa ...... 25 życzenia. O WYCHOWANIU, ZACHOWANIU I TRADYCJACH Niech doświadczenie pustego Grobu, pierwszego O miłości i nienawiści ...... 28 świadka Zmartwychwstania Jezusa, tchnie ożywczym powiewem miłości, niech usunie lęki, obawy z naszych SPOTKANIA serc i dusz, niech napełnia je nowym wymiarem naszego Zmartwychwstanie ...... 29 zaufania Bogu, niech uczyni nas odważnymi świadkami Służebnica Boża Hanna Chrzanowska ...... 32 Jezusa Króla i Pana. Błogosławionego czasu trwania Małżeństwo – projekt na całe życie. 50. rocznica w Zmartwychwstaniu. ogłoszenia encykliki Humanae vitae bł. Papieża Redakcja Pawła VI...... 34 „Jubileuszowa Nowenna” za Ojczyznę ...... 35

„OKRUCHY” DLA MŁODYCH Orędzie papieża Franciszka na ŚDM ...... 36 Dominik Savio ...... 40

ROZMAITOŚCI Pomnik Konstytucji 3 Maja ...... 42 Przygotowanie i wybuch I wojny światowej ...... 43 Nadzieje na odzyskanie niepodległości Polski ...... 44 Atrybuty Ewangelistów ...... 47

OKRUSZEK Drogie dzieci, nasi najmłodsi parafianie!...... 49 Duża pisanka ...... 50

Na okładce: str. 1 – obraz Najświętszej Duszy Chrystusa Pana autorstwa Adolfa Hyły, czczony w kaplicy Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Duszy Chrystusa Pana w Krakowie – Prądnik Biały, str. 2-3 – fot. Aneta Noga, str. 4 – fot. Grzegorz Leleń. 4 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018

SŁOWO KS. PROBOSZCZA

Gdybyś nie zmartwychwstał, Gdybyś nie zmartwychwstał, Chryste, Panie, skąd czerpalibyśmy energię, do kogo byśmy poszli, aby do końca życia iść za Tobą aby odkrywać jasność i stale na nowo Cię wybierać? Bożego oblicza? Chryste, daj nam w każdej chwili Gdybyś nie zmartwychwstał, ku Tobie kierować wzrok. nie trwalibyśmy razem w poszukiwaniu Twojej komunii Życzę Wam odczucia Bożej miłości na każdy dzień. i nie znajdowalibyśmy u Ciebie Niech paschalna radość nie opuszcza Waszych rodzin przebaczenia, świeżości źródeł. i Waszych serc. ks. Józef Caputa

PLAN WIELKIEGO TYGODNIA Wielki Tydzień Adoracja trwać będzie do północy w następującym Do Wielkiej Środy wystawiony jest kosz na dary żywnościowe porządku: dla rodzin w trudnej sytuacji materialnej. Można także składać godz. 21.00-22.00 prowadzi młodzież oazowa, zapra- ofiary pieniężne jako jałmużnę wielkopostną do skarbonki szamy mieszkańców ul. Armii Krajowej, Rydla, św. Antoniego. Bóg zapłać wszystkim ofiarodawcom. Pyjasa, Spiżowej; godz. 22.00-23.00 prowadzi Bractwo Trzeźwości i Zespół Program Wielkiego Tygodnia: Charytatywny; zapraszamy mieszkańców ul. Złoty Niedziela Palmowa Róg, Krakusów, Rodakowskiego, Kmietowicza, godz. 10.30 procesja wokół kościoła z poświęconymi Górnej; palmami. godz. 23.00-24.00 prowadzą Róże różańcowe i Kręgi Ro- dzin; zapraszamy mieszkańców ul. Włościańskiej, Wielki Czwartek nie ma Mszy świętej porannej. Drzymały, Kunickiego, Kołowej, Sewera, Lea, We- godz. 8.00 Liturgiczna Modlitwa Kościoła – Jutrznia. sele, Szablowskiego, Św. Wojciecha, Zarzecze. godz. 19.00 UROCZYSTA MSZA WIECZERZY PAŃ- SKIEJ. Zapraszamy również na tę Mszę św. dzieci, WIGILIĘ PASCHALNĄ obchodzoną w świętą noc Zmar- które przygotowują się do I Komunii św. Po Mszy twychwstania Pańskiego uważa się za „matkę wszystkich św. nastąpi obrzęd przeniesienia Najświętszego Sa- świętych wigilii”. Kościół czuwając, oczekuje zmartwych- kramentu do Ciemnicy i adoracja do północy. wstania Chrystusa i obchodzi je w sakramentach. Podajemy porządek adoracji: W Wielką Sobotę adoracja rozpocznie się o godz. 6.00 godz. 21.00-22.00 prowadzą wolontariusze ŚDM, za- godz. 8.00 Jutrznia; praszamy mieszkańców ul. Bronowickiej, Czep- godz. 9.00 Adoracja prowadzona przez dzieci; ca, Sołtysa Dytmara; od godz. 10.00 co pół godziny odbywać się będzie świę- godz. 22.00-23.00 prowadzi Chór Świętego Wojciecha, cenie pokarmów; zapraszamy mieszkańców ul. Zapolskiej, Walew- godz. 15.00 ostatnie święcenie pokarmów; skiego, Wjazdowej i Bandtkiego; godz. 19.00 LITURGIA WIGILII PASCHALNEJ z pro- godz. 23.00-24.00 prowadzi grupa adoracyjna i Rada cesją rezurekcyjną. Duszpasterska zapraszamy mieszkańców ul. Przy- Na Liturgię Wielkiej Nocy przynosimy świece. byszewskiego, Stańczyka. NIEDZIELA ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO WIELKI PIĄTEK jest dniem śmierci Pana Jezusa na jest tryumfem Zmartwychwstania Chrystusa Pana i kończy krzyżu. Obowiązuje post ścisły. Triduum Paschalne. Serdecznie zapraszamy wszystkich Od godz. 6.00 Adoracja Najświętszego Sakramentu; parafian do licznego udziału w nabożeństwach odprawianych godz. 8.00 Jutrznia; podczas Świętych Trzech Dni Paschalnych. Zachęcamy do godz. 15.00 ostatnia Droga Krzyżowa w kościele; trwania na adoracji Chrystusa konającego, aby radować godz. 19.00 Liturgia Męki Pańskiej. się Jego ZMARTWYCHWSTANIEM. Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 5

Z ŻYCIA PARAFII

KRONIKA PARAFIALNA

3.02. Odbył się oazowy bal karnawałowy. 12-24.02. Przez 2 tygodnie w czasie ferii zimowych od- bywały się warsztaty zajęciowe dla dzieci, przygotowane 4.02. Ukazała się książka pt.: „Z rakietą i brewiarzem”, i przeprowadzone przez wolontariuszy ŚDM. która poświęcona jest turniejom tenisowym księży. Autorem tej publikacji jest ks. proboszcz Józef Caputa organizator 4-7.03. Uczestniczyliśmy w wielkopostnych rekolekcjach i zwycięzca wielu turniejów. W składzie redakcji znaleźli parafialnych, które poprowadził O. Jarosław Głodek, do- się nasi kapłani ks. kanonik Andrzej Grodecki, ks. Krzysztof minikanin. Dębski, ks. dr Lech Wołowski. Marek Polański

KALENDARIUM DUSZPASTERSKIE

8.04.2018 r. – Niedziela Miłosierdzia 3.05.2018 r. (czwartek) – Uroczystość Matki Bożej Królo- wej Polski. Program Mszy św. będzie następujący: godz. 17-18.04.2018 r. – Sakrament Pokuty dla dzieci, które 7.30, 9.00, 10.30,12.00 oraz 18.00. 20 maja przystąpią do I Komunii św. 7.05.2018 r. – święcenia diakonatu w katedrze na Wawelu. 22.04.2018 r. godz. 10.30 – rocznica Pierwszej Komunii św. Polecam nowych diakonów Waszym modlitwom.

23.04.2018 r. (poniedziałek) – uroczystość patrona naszej 13.05.2018 r. – procesja z Wawelu na Skałkę. Parafii Św. Wojciecha. Msze św. zostaną odprawione o godz. 7.00, 8.00 i 18.00. 20.05.2018 r. – dzieci z klas trzecich w sposób pełny będą Uroczysta suma, której przewodniczyć będą i kazanie wy- uczestniczyć we Mszy św. głoszą księża: Jerzy Skórkiewicz i Artur Chrostek, którzy I Komunia będzie na Mszach św. o godz. 9.00 i 10.30. pracowali w naszej parafii, a w tym roku obchodzą Srebrny Jubileusz Kapłaństwa. Przez udział tym dniu uczcijmy na- 31.05.2018 r. – Uroczystość Bożego Ciała. Porządek Mszy szego patrona gromadząc się w świątyni i dziękując Bogu św. będzie następujący: 7.30, 9.00, 10.30, 12.00 i o godz. za otrzymane łaski przez wstawiennictwo św. Wojciecha. 17.00, po której wyruszy tradycyjną trasą procesja do 4 ołtarzy. W Boże Ciało i w oktawie zapraszam dzieci do 27.04.2018 r. – wyrusza pielgrzymka parafialna do Ar- sypania kwiatów. Na zakończenie oktawy we czwartek, po menii i Gruzji. Mszy św. udzielimy małym dzieciom błogosławieństwa. Przypominam, że w czerwcu, lipcu i sierpniu w nie- 1.05.2018 r. – rozpoczęcie nabożeństw majowych, które dziele Msza św. wieczorna będzie odprawiana o godz. odprawiać będziemy przez cały maj o godz. 17.30. 19.00, a nie o godz. 18.00.

Płomień Paschy

W noc Zmartwychwstania Pańskiego będziemy na nowo przeżywać sugestywny rytuał zapalenia paschału: światło, odpalone od „nowego ognia”, stopniowo rozproszy mrok i oświetli zgromadzenie liturgiczne. „Niech światło Chrystusa, chwalebnie zmartwychwstałego, rozproszy ciemności naszych serc i umysłów”, abyśmy wszy- scy mogli na nowo przeżyć doświadczenie uczniów z Emaus – słuchanie Słowa Pana i karmienie się Chlebem eucharystycznym sprawi, że nasze serce będzie mogło znów płonąć wiarą, nadzieją i miłością. Błogosławię wam z serca i modlę się za was. Nie zapominajcie modlić się za mnie. Franciszek 6 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018

ZIMOWE WARSZTATY DLA DZIECI

W naszej parafii od półtora roku działa grupa wolontariu- i dużo emocji. Rozstrzygnięta została także konkurencja szy ŚDM. Są to młodzi ludzie, którzy mają bardzo wiele ,,Rzut do kosza”. ciekawych pomysłów i sporo zapału do ich realizacji. W drugim tygodniu ferii opiekunami naszych warsz- Między innymi w dniach od tatów była pani Agata Rębilas 12 do 23 lutego bieżącego roku i oczywiście wolontariusze. poprowadzili zimowe warsztaty Dzieciom najwięcej radości zajęciowe dla dzieci. Od ponie- przynosiła gra w ping ponga działku do piątku, przez dwa i gra na instrumentach, ale rów- tygodnie, najmłodsi parafianie nież gry planszowe i układanie mogli uczestniczyć w zajęciach puzzli. Został zorganizowany muzycznych, plastycznych turniej ping ponga. Dzieci bardzo i sportowych w godzinach od się ucieszyły z tej wiadomości. 14.00 do 17.00. Przy tym turnieju też było dużo W pierwszym tygodniu emocji. Oprócz ping ponga grali ferii opiekunem warsztatów był w piłkarzyki, przy czym dobrze ks. Krzysztof wraz z wolontariuszami, którzy przez dwa się bawili. Kiedy chcieli odpocząć, czy nabrać energii po tygodnie twórczo organizowali czas dzieciom przycho- wielkich emocjach, mogli się poczęstować przepysznymi dzącym na zajęcia. Oprócz radosnej grupy wolontariu- ciastkami i wypić ciepłą herbatę. szy na najmłodszych czekały Ferie uważamy za uda- różne gry planszowe, sprzęty ne. Dzieci na pewno się nie muzyczne, przybory do ryso- nudziły spędzając popołudnie wania malowania oraz wiele z rówieśnikami oraz zapozna- innych atrakcji. Nie zabrakło jąc się z nowymi osobami. Dla również pysznych ciastek, na wolontariuszy także był to czas które każdy miał ochotę oraz integracji, otwarcia na drugiego ciepłej herbaty. Dzieci, które człowieka i poznania siebie na- przychodziły na zajęcia, nigdy wzajem. Na pewno miło będzie- się nie nudziły i nie sprawiały my wspominać te dwa tygodnie. nam problemów. Każdy z wo- Kolejną akcją, jaką będziemy lontariuszy zachęcał je do wspólnej zabawy. Graliśmy przygotowywali, są warsztaty robienia palm i innych ozdób w gry planszowe, razem rysowaliśmy i malowaliśmy. wielkanocnych, na które serdecznie zapraszamy. Zorganizowaliśmy turniej piłkarzyków. Była zacięta walka Aneta Noga, Igor Szumny, Tomasz Szlezynger

OAZOWY BAL KARNAWAŁOWY

3 lutego 2018 r w naszej oazie odbył się bal karnawało- skich tańców. Dzięki imprezie mogliśmy się zintegrować wy. Jego tematem przewodnim były „Gwiezdne Wojny”. ze sobą, także z osobami z innych wspólnot oazowych. Przybyli tam goście z różnych planet takich jak: Bogan, Odważne osoby robiły sobie nawet zdjęcia w fotobudce, Naboo i wiele, wiele innych. Po raz pierwszy w zgodzie gdzie ci dobrzy przebierali się za złych i na odwrót. Prawie bawili się Jedi z jasnej strony mocy i Sithowie z ciemnej na koniec tego wielkiego spotkania wszyscy uczestnicy strony mocy. Zabawa była przednia. Wszyscy rycerze śmiali wybierali najlepsze stroje i osoby, które najbardziej roz- się i tańczyli przy świetnej muzyce. Gdy byli spragnieni kręcały imprezę. Para wybrańców najładniej ubranych i głodni, mogli poczęstować się przeróżnymi ciastami zatańczyła wspólny ostatni taniec, do którego dołączyli i posilającymi chipsami, galaktycznym pyłem oraz naj- wszyscy. Niestety z wielkim smutkiem trzeba było zakoń- lepszą wodą w całej galaktyce. Byli zdziwieni tak dobrym czyć te tańce hulańce i zacząć sprzątać. Wszyscy bawili smakiem ziemskich potraw. się świetnie. Powrócili na swoje planety w nadziei na Nie zabrakło też zabaw. Goście, żeby poznać się ciut więcej takich spotkań. bardziej, uczestniczyli w quizie wiedzy o nich i galaktyce. Wygrali najlepsi. Mogli nauczyć się też różnych ziem- Tosia Kania Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 7

ZAGADNIENIA ŻYCIA DUCHOWEGO

NAMIOT SPOTKANIA NA PUSTYNI – DUCH ŚWIĘTY W NOWYM TESTAMENCIE

Po rozważaniach o osobie Ducha Świętego w Starym św. Piotr w przemówieniu w domu Korneliusza: „Bóg Testamencie nadszedł czas, abyśmy bliżej przyjrzeli się namaścił Duchem Świętym i mocą Jezusa z Nazaretu” Jego obecności na kartach Nowego Testamentu. Pamię- (por. Dz 10, 38). Z biblijnego opisu chrztu wywodzi się też tamy zapewne, że księgi Starego Testamentu nie traktują symbolika gołębicy. Co prawda Ewangeliści nie piszą, że Parakleta osobowo, co zmienia się już od pierwszych Duch Święty zstąpił na Chrystusa w postaci gołębicy, lecz rozdziałów Nowego Przymierza. Stąd porównują Jego zstąpienie do lotu go- nasuwać nam się może pytanie: czy łębicy. Można tutaj dostrzec pewne Duch Święty starotestamentowy jest podobieństwo do opisu Stworzenia tożsamy z nowotestamentowym? Świata, w którym czytamy, że Duch Odpowiedź na to pytanie znaj- Boży unosił się nad wodami. Może dujemy jeszcze w księdze Joela, gdzie właśnie tym opisem zasugerowali się czytamy: „A potem wyleję mojego Du- Ewangeliści, bowiem unoszący się cha na wszelkie ciało, i wasi synowie Duch to symbol roztaczania opie- i wasze córki prorokować będą, wasi kuńczych skrzydeł nad stwarzanym starcy będą śnili, a wasi młodzieńcy światem, oznaczający twórczą moc będą mieli widzenia. Także na sługi Boga, przygotowującą chaos do ży- i służebnice wyleję w owych dniach cia. W tym kontekście Duch Święty, mojego Ducha (Jl 3,1-2)”. Nie mamy wątpliwości, że zstępujący jak gołębica na Jezusa, to znak inauguracji słowa te odnoszą się do przyszłości, opisanej w Nowym nowego stworzenia, którego Mesjasz napełniony Duchem Testamencie. Na potwierdzenie tej prawdy zauważyć mo- Świętym, jest fundamentem i twórcą. żemy, że św. Piotr w Dziejach Apostolskich powtarza Jezus rozpoczyna swą misję „w mocy Ducha” (Łk 4, wypowiedziane proroctwo. Stąd jasno wnioskujemy, że 14). W synagodze nazaretańskiej, inaugurując swą misję Adam i Ewa, jak i św. Piotr, znali Tego samego Parakleta. oficjalnie, Jezus odnosi do siebie proroctwo z Księgi Iza- Samo słowo Duch Święty na stronach Nowego Te- jasza (por. Iz 61, 1-2): „Duch Pański spoczywa na Mnie, stamentu występuje ponad 100 razy. Oczywiście nie jest ponieważ Mnie namaścił i posłał Mnie, abym ubogim niósł to przypadkowe działanie. Ma ono podkreślić, że działanie dobrą nowinę” (Łk 4, 18). W ten sposób cała działalność Ducha Świętego uświęca nas ludzi, a także podkreśla Jego ewangelizacyjna Jezusa zostaje poddana działaniu Ducha. boskość i duchowość. Spotykamy często również samo Obecność Ducha Świętego w życiu Jezusa widoczna jest imię Duch, Duch Pański, w sposób szczególny w Jego Duch Prawdy, Duch Ojca, modlitwie, o czym mówią Duch Syna, Duch Jezusa, słowa: „Jezus rozradował się itp. Ten właśnie Duch to- w Duchu Świętym i rzekł: warzyszy Jezusowi już od Wysławiam Cię, Ojcze, Pa- momentu wcielenia. Ar- nie nieba i ziemi” (Łk 10, chanioł Gabriel wyjaśnia- 21). jąc Maryi, w jaki sposób Wiele naszych mo- stanie się Matką Emanuela, dlitw kierowanych do używa słów: „Duch Świę- Ducha Świętego, zaczyna ty zstąpi na Ciebie i moc się także od tradycyjnych Najwyższego osłoni Cię” Paolo Caliari „Chrzest i kuszenie Jezusa” 1580 słów „Przyjdź!”. Ale prze- (Łk 1, 35). Pismo Święte cież Duch Święty cały czas wyraźnie mówi, że Maryja „znalazła się brzemienną za jest z nami, cały czas jest w Kościele, bo został dany sprawą Ducha Świętego” (Mt 1, 18). Anioł wyjaśnia też Kościołowi na zawsze. Józefowi: „nie bój się wziąć do siebie Maryi, twej Mał- Alonso Schökel stwierdził kiedyś, że chrześcijanina żonki; albowiem z Ducha Świętego jest to, co się w Niej można przyrównać do Namiotu Spotkania na pustyni. poczęło” (Mt 1, 20). Gdy przyjmuje chrzest, ponownie Nosząc w sobie Świętego Ducha uświęcamy ten świat, zostaje namaszczony Duchem Świętym, co potwierdza który bez Boga staje się pustynią. Niech słowa tego hisz- 8 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 pańskiego jezuity i biblisty uświadomią nam, że nasze od chwili Chrztu św., a jeszcze bardziej, bo zaproszony codzienne życie poświęcone jest Bogu, który nieustan- przez nas świadomie i dobrowolnie stał się obecny w nas nie z nami jest. Przyjmijmy tę prawdę i sprawmy, że na- w sakramencie Bierzmowania. On jest i chce działać, sze codzienne postępowanie będzie odzwierciedleniem chce nas uświęcać, a przez nas świat, tak, jak to czynił nieustannego przebywania ze Stwórcą, pełnego miłości, w jedności z Jezusem tu na ziemi. Wystarczy tylko rozbić oddania i wdzięczności, nie pozwólmy, aby nasze życie, namiot swej codziennej świadomości i pamięci, że On dusza, serce, stały się pustynią. jest, wystarczy codziennie wołać „Przyjdź”, a On ujawni Wystarczy, żeby mieć świadomość obecności w so- się i będzie działał. bie Ducha Świętego, który przyszedł, zamieszkał w nas Alicja Kowalczyk

KRZYŻ W ŻYCIU CHRZEŚCIJAN

Stat Crux dum volvitur orbis. „Krzyż stoi, chociaż kręci i aktu realnego poświęcenia Boga dla człowieka. To jest ta się świat” – głosi dewiza Ordo Carthusiensis wyryta ku niepowtarzalna mistyczna chwila spotkania kochającego pamięci pokoleń w kościołach kartuzkich mnichów. Świat Boga z człowiekiem. Ale czy zarazem jest to też chwila się zmienia, a krzyż niemal na przekór i pod prąd trwa spotkania człowieka z Bogiem? Ile jest w nas otwartości i nie przemija. Przenika on życie człowieka niezależnie od na tajemnicę krzyża? Czym naprawdę jest krzyż w życiu tego, czy on na to czeka. chrześcijanina? Krzyż, na którym Niby są to tylko umarł Chrystus, jest dwie proste belki, które traktatem o ludzkiej eg- przecinają się pod ką- zystencji. Jest dramatem tem prostym. Przedmiot, spotkania Boga z człowie- znak, symbol. Czy jednak kiem. Golgota stała się aby tylko? Słowo krzyż epifanią absolutnej mi- nie budzi pozytywnych łości Boga do człowieka. skojarzeń. W starożyt- Bóg poświęcił jedynego nym Rzymie był trakto- Syna z miłości do czło- wany jako znak pogardy, wieka. Bonus darmowego haniebnej śmierci i upo- wpatrywania się w krzyż korzenia. Śmierć krzy- dostępny jest dziś dla żowa była karą dla naj- każdego, zwłaszcza dla większych przestępców cierpiącego człowieka. i niewolników. Podobnie Jak kiedyś Chrystus, tak dziś dźwiga krzyż każdy człowiek. i na Golgocie wraz z Jezusem umierali dwaj inni, stały Kierując wzrok ku Temu, Który został na krzyżu przybi- dwa inne krzyże. Na jednym zawisł zły łotr i jego męka ty, dostajemy wciąż na nowo dawkę nadziei, odkupienia stała się zmarnowanym cierpieniem. Dobry łotr umierający i miłości. I oczywiście o wiele łatwiej jest zaakceptować na drugim krzyżu z miłością spojrzał na ukrzyżowanego to, co miłe, łatwe, pięk- Chrystusa i otrzymał ne i przyjemne niż krzyż. obietnicę zbawienia. Bo krzyż nie kojarzy się Jak oni kiedyś tak z pięknem, łatwością i mi- i my dziś mamy swoje łością. Krzyża się boimy, krzyże, każdy ma swój a cierpienia unikamy. Bo niepowtarzalny i nie- trudno nam zrozumieć, porównywalny. Krzyż że tak samo jak w życie wpisany jest w życie wpisana jest śmierć, tak każdego chrześcijani- samo w parze występu- na. Ewangelista Mateusz je cierpienie i miłość, wspomina słowa Jezusa: krzyż i nadzieja. Wiara „Kto chce pójść za Mną, bez krzyża jest martwa. Wiara bez krzyża nie istnieje. niech się zaprze samego siebie, niech weźmie swój krzyż Wpatrując się w krzyż dotykamy przecież tragiczności i niech Mnie naśladuje” (Mt 16,24). Te słowa wyznaczają Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 9 nieco inny horyzont spojrzenia na te dwie skrzyżowane belki. Krzyż jest już czymś znacznie więcej niż przed- miotem, znakiem czy symbolem. Krzyż staje się pieczęcią podkreślającą tożsamość człowieka wierzącego. Nie ma chrześcijaństwa bez drogi krzyżowej, tak samo jak nie ma zbawienia bez krzyża Chrystusa. Nie ma chrześcijanina bez tego realnego egzystencjalnego wymiaru krzyża, który dźwiga każdego dnia swego życia. Dlatego identyfikując się z krzyżem, każdy wierzący człowiek powinien go uznawać jako symbol tego zjednoczenia. I już pierwsi apostołowie głosząc Słowo Boże zawsze pieczętowali je znakiem krzyża. Nie wstydzili się go, a nawet oddali za niego własne życie. I nie ma innej drogi na skróty. Mysterium Crucis Aby iść za Jezusem trzeba wejść wraz z nim na drogę krzyżową, każdy ze swoim krzyżem, cierpieniem, lękiem Tajemnica krzyża jest wielka, i zniechęceniem. Trzeba wraz z Nim przeżyć upadki Ludzkim umysłem niepojęta. i powstania. Trzeba wraz z Nim dać się ukrzyżować, aby Gdy te dwie skrzyżowane belki ujrzysz, dotknąć tajemnicy krzyża i Jego zwycięskiej mocy, aby Rzeknij: „Jakże piękny jest Panie Twój krzyż”. tym samym odnaleźć prawdziwe życie. Nie można uciec od cierpienia i własnego krzyża, ponieważ nie można Gdy z zadumą w niego się wpatrzysz, uciec od męki Chrystusa. On znał nasze grzechy, szedł I życie swe pod nim zawierzysz, za nas na Golgotę i cierpiał przed dwoma tysiącami lat, On da Ci nadzieję bo z nim nic nie marnieje. ale Jego męka trwa do końca czasu. Golgota dokonuje Przed Nim zakrywa się swą twarz, się codziennie. Każdy z nas dopisuje każdego dnia ko- Szepcząc: „O Panie mój, siłą mnie obdarz”. lejną stację do Jego drogi krzyżowej. I wpatrując się w krzyż pewnie po ludzku nie otrzymamy wyjaśnienia Pod krzyżem z nawróceniem się nie zwleka, tajemnicy cierpienia, ale mamy szansę zmienić swoje Pod krzyżem się marnym człowiekiem klęka. myślenie. Krzyż w życiu chrześcijanina nie może być Weź dziś z Nim te dwie belki na ramiona swe, tylko symbolem, bezużytecznym przedmiotem lub nic I niech do Jego męki przylgnie serce Twe. nie znaczącym znakiem. Krzyż musi być realnym źró- dłem nadziei, siły i absolutnej miłości. Człowiek może O krzyż Jezusa się oprzyj, wiele, upada i powstaje, ale tylko w cieniu krzyża może W grzechy swe z pokorą wejrzyj. przejść przez życie ziemskie. Każdy otrzymuje taki krzyż, I niech Cię krzyż nie przeraża, jaki jest w stanie udźwignąć, wprost proporcjonalnie do Bo z nim nic Ci już nie zagraża. ludzkich sił. Z krzyżem wszystko staje się łatwe, Potrzeba nam dziś zrozumieć, że przylgnąć do krzyża I żaden upadek nie idzie na marne. jest chlubą i chwałą. Umierać z Chrystusem każdego dnia jest istotą bycia chrześcijaninem. Nie bójmy się przybić Duch Święty daje moc umiłowania krzyża, do krzyża, nie bójmy się tu i teraz nawrócić. W teologii Zwłaszcza, gdy cierpienie się zbliża. krzyża Bóg, miłość i cierpienie nie przeczą sobie, a sta- Niech krzyż Ci będzie szkołą doskonałości, nowią istotę Jego relacji z człowiekiem. znakiem nadziei na zbawienie i bramą miłości. Joanna Mikołajczyk Joanna Mikołajczyk 10 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018

CUD ZMARTWYCHWSTANIA

Według mojego rozeznania, każdy grzech przeciw Bogu ganie zastępcze” za grzechy twoje, moje i całego świata, jest niewybaczalny i według Prawa Bożego zasługuję na a jego ofiara jest całkowita, a więc dług zostaje spłacony karę śmierci, a śmierć duchowa, bo o takiej tutaj mówię, w pełni, dzięki czemu Bóg może nam teraz przebaczyć. jest wiecznym życiem bez Boga i niekończącą się męką, Co jednak Zmartwychwstanie znaczy dla mnie i mojego którą trudno mi sobie wyobrazić. Prawdą jest, że Bóg kocha codziennego życia? Czy jest to święto, które przeżywam człowieka, ale równocześnie prawdą jest, że Bóg nie toleruje tylko raz do roku, czy też ma ono głębsze teologiczne

grzechu; jest przecież sędzią świętym i sprawiedliwym, który i praktyczne znaczenie? Wierzę mocno, że Zmartwychwsta- za dobre wynagradza, a za złe karze. „Zgodnie z Prawem nie Jezusa jest rzeczywistością, o której muszę pamiętać Bożym, bez wylania krwi nie masz odpuszczenia”. (Hbr każdego dnia. Zmartwychwstanie Chrystusa jest nie tylko 9,22) Aby Bóg mógł wybaczyć nasz grzech, Jego sąd musi cudem – jest punktem kulminacyjnym Zbawczego Planu się wypełnić, a nie może się to dokonać bez wylania krwi. Boga. Zmartwychwstając Jezus ustanawia swoje zwycię- Rozlewając swoją świętą krew na Krzyżu Jezus przyjął stwo nad śmiercią i Szatanem. Od tej chwili każdy, kto karę, która należała się człowiekowi i w ten sposób dał żyje w Chrystusie, ma szanse czerpać z darów, które przez nam swoje zbawienie. Jeśli swoje Zmartwychwstanie ufamy Jezusowi, wierzymy Jezus nam zapewnia. w niego i w Jego ofiarę na Dla mnie Zmartwych- Krzyżu oraz Jego Zmar- wstanie Jezusa oznacza twychwstanie, wymienia- przede wszystkim WOL- my nasz grzech i to, co ze NOŚĆ. „Jeszcze niedługo, sobą niesie – karę śmierci a świat mnie już nie ujrzy. – na sprawiedliwość i ży- Ale wy mnie widzicie, bo cie wieczne. Czy nie jest ja żyję i wy żyć będziecie”. to piękne? (J 14, 19). Ofiara i Zmar- Biblia mówi, że śmierć twychwstanie Jezusa Chry- jest rezultatem grzechu. Dla- stusa pozwala człowieko- czego więc Jezus musiał umrzeć, skoro nigdy żadnego wi wyrwać się z niewoli grzechu. Wierząc w Chrystusa, grzechu nie popełnił? Jego śmierć może być oczywiście przyjmując Jego Ofiarę i wybierając życie w Nim, Jego przykładem przebaczenia, wiary i miłości, ale to nie jest zwycięstwo jak gdyby „przechodzi” na nas. Duch Święty, wszystko, ma ona bowiem dużo głębsze znaczenie – speł- który w nas mieszka, wspomaga nas w walce z grzechem, niając wolę Ojca Jezus oddaje swoje życie jako „przebła- osobistymi słabościami i nałogami, których chcemy się Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 11 pozbyć. Wyzwolenie nie zawsze jednak przychodzi na- ostatni” (Hi 19, 25). Dzięki Zmartwychwstaniu Jezusa tychmiast. Gdy szukamy Jezusa, zaczynamy poznawać Go Chrystusa mam nadzieję teraz i na wieki! Jezus jest! Wiem lepiej każdego dnia, uczymy się postępować zgodnie z Jego również, że nie opuści mnie w najtrudniejszych chwilach wolą, odrzucając miłość własną, egoizm i rezygnując ze mojego życia. Lecz nawet gdyby te trudne chwile pozo- złych nawyków i przyzwyczajeń. W ten sposób stopniowo stały ze mną do końca mojej ziemskiej wędrówki, mogę zaczynamy zauważać, że Zmartwychwstanie jest źródłem oczekiwać błogosławionej przyszłości po drugiej stronie prawdziwej wolności, wolności dziecka Bożego. śmierci. Wiem bowiem, że po śmierci, tak jak Jezus (i dzięki Zmartwychwstanie zapewnia poczucie BEZPIECZEŃ- Jezusowi) zmartwychwstanę, aby żyć wiecznie w innym, STWA. „Zaprawdę, zaprawdę powiadam wam: kto słowa mego doskonałym i niewyobrażalnie pięknym świecie. słucha i wierzy temu, który mnie posłał, ma żywot wieczny Zmartwychwstanie Syna Bożego umożliwia mi RE- i nie idzie pod sąd, ale ze śmierci przeszedł do życia” (J 5,24). LACJĘ z Bogiem. „Błogosławiony Bóg i Ojciec, który Biorąc na siebie wszystkie, nawet największe nasze winy z wielkiego Miłosierdzia swego odrodził nas przez Zmar- i ponosząc za nie karę w naszym imieniu, Jezus Chrystus robi twychwstanie Jezusa Chrystusa ku nadziei żywej…” (1P pierwszy krok, aby zapewnić nam miejsce w niebie. Zmar- 1, 3). Innymi słowy, w swoim wielkim Miłosierdziu Bóg twychwstając zapewnia miejsce w Królestwie Niebieskim otwiera przed nami drzwi i zaprasza do bezpośredniej dla każdego wierzącego, który do Niego przychodzi. I tak relacji ze Sobą! Ten doskonały zbawczy plan Boży wy- jak Jezus, który stoi teraz po prawicy Ojca, przygotowując magał jednak, aby Jezus przyszedł do nas w formie dzie- miejsce dla nas, tak i my pewnego dnia staniemy przy Nim ciątka, żył w naszym upadłym świecie, cierpliwie znosił i razem z Nim i innymi wiernymi Mu wyznawcami będziemy grzeszników i za tychże grzeszników ofiarował swoje świętować i radować się tym, że nasze zbawienie zostało na życie po to, abyśmy mogli wejść do Królestwa Bożego. zawsze zabezpieczone i przypieczętowane Jego Ofiarą. Nie Jednak przede wszystkim Zmartwychwstanie Jezusa jest muszę więc martwić się o swoje zbawienie, wiem bowiem, niezaprzeczalnym dowodem, że nawet śmierć jest niczym że to nie ja, ale Jezus jest tym, który mi je zapewnił. A po- wobec nieskończonej potęgi i mocy Boga Wszechmogącego. nieważ Jezus jest Prawdą i zawsze pozostaje wierny swoim Najdoskonalszy plan Szatana został całkowicie zniweczo- przyrzeczeniom, moje zbawienie w Nim jest zapewnione ny – jesteśmy dziećmi Bożymi i zostaliśmy zaproszeni na wieki. Czuję się więc bezpieczna, niezależnie od tego, do środka! To właśnie, w mojej opinii, jest największym co mnie jeszcze czeka na ziemi. Cudem Zmartwychwstania Pańskiego! Zmartwychwstanie daje mi NADZIEJĘ. „Wiem bowiem, że Odkupiciel mój żyje, na ziemi wystąpi jako B. Scott

MODLITWA DO BOGA OJCA PO ZMARTWYCHWSTANIU

Ojcze Niebieski Umiłowałeś ten świat tak bardzo, że dałeś nam swo- jego jedynego Syna na wieczność, abyśmy mogli tak jak On nazywać się Twoimi dziećmi. Naucz nas czerpać radość i siłę z Jego zwycięstwa nad śmiercią i Szatanem, tak, abyśmy mogli każdego dnia przeżywać Niedzielę Wielkiej Nocy. Przemień nasze obojętne serca lub daj nam nowe serca, napełnione miłością i wdzięcznością. Otwórz nasze oczy, tak, aby jak kiedyś Symeon ujrzały potęgę Twojego Zbawienia, które przygotowałeś dla nas wszystkich. Niech Twoja Światłość oświeci tych, którzy wciąż nie chcą uwierzyć, że jej potrzebują. Pomagaj nam odrzucić grzech i konsekwentnie podą- żać jedyną Drogą, prowadzącą do Ciebie, którą jest Twój Umiłowany Syn, Jezus Chrystus, głosząc światu Radosną Nowinę Zmartwychwstania. Amen B. Scott 12 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018

Modlitwa do Zmartwychwstałego Jezusa Chrystusa nasza wdzięczność przynosi owoce i stanie się wszech- ogarniającym motywem naszej służby. Bądźmy prawdziwie wolnymi ludźmi, którzy świa- domie dokonują wyboru, aby podążać za Tobą i zawsze wypełniać Twoją wolę, tak jak Ty wypełniasz wolę Ojca. Nie poprzestańmy tylko na korzystaniu z owoców Twojej Męki i Odkupienia; spróbujmy od dzisiaj dołożyć wszelkich starań, aby zbliżyć się do Ciebie i poznawać Cię coraz lepiej, jako naszego brata, naszego prawdziwego odkupiciela i wiernego przyjaciela, zawsze pamiętając,

Panie Jezu, dziękujemy Ci za dar Wielkiej Nocy. Dziękujemy, że po Twojej śmierci i zstąpieniu do piekła, po doświadczeniu samotności, odrzucenia i zdrady, wróciłeś do nas, wypełniając naszą pustkę pełnią swojej promiennej obecności. Mimo cierpienia i śmierci męczeńskiej, będącymi konsekwencją naszych grzechów, wracasz do nas jak ko- chający brat, przynosząc nam w darze odkupienie. Nie prosisz o zapłatę – zadośćuczynienie – za Mękę i Krzyż; chcesz tylko dzielić z nami Twoją radość z ponownego spotkania. Celebrujesz nasze spotkanie z Tobą, ignorując że jesteś obecny wśród nas i że zapłaciłeś w całości za naszą niewierność, brak lojalności, tchórzostwo i egoizm. naszą niewierność. Panie, prosimy Cię, spraw, aby uczucie wdzięczności od Amen tej chwili towarzyszyło nam zawsze i wszędzie. Niech Barbara Scott

BYĆ CZŁOWIEKIEM MIŁOSIERDZIA

Pan Jezus przyszedł do nas, aby nam przypomnieć, co jest w Jezusie Chrystusie składając za nas ofiarę przebłagania objawione w Piśmie św., że Bóg Ojciec jest Bogiem miłości, i dziękczynienia? Bogiem, który nas Chrystus Pan przyszedł do nas, by przez Niego Bóg stworzył z miłości Ojciec mógł nam powiedzieć – Dzieci kocham was i jeśli i nie ma upodoba- cierpicie, cierpię i Ja, jeśli jesteście smutni i płaczecie, nia w tym, że my smutny jestem i płaczę z wami Ja. Dzieci nie jestem cierpimy, choru- winien waszych cierpień, nie oskarżajcie mnie o wasze jemy, doznajemy nieszczęścia. Są one konsekwencją waszego osobistego przykrości. Jest grzechu lub grzechu tych, którzy są wokół was. Dlatego Ojcem, który ko- przyjdźcie do Mnie, a Ja was wyzwolę i uzdrowię moją cha, a żaden ojciec Miłością Miłosierną przez Mojego Syna. Z Nim i w Nim ziemski czy matka was uzdrowię. nie chce cierpienia Syn Boży przyszedł, by nam pomóc zmienić my- dla swego dziecka, ślenie o Bogu Ojcu, byśmy przestali widzieć Boga jako lecz gotów jest zło- sędziego karzącego, ale widzieli Go jako Ojca kochające- żyć z siebie ofiarę go, zatroskanego i współcierpiącego z nami, bo jesteśmy dla szczęścia swe- Jego dziećmi. go dziecka. O ileż Jak zatem rozpoznać, czy jest się już człowiekiem bardziej Bóg Oj- Orędzia Miłosierdzia? ciec, dawca życia, Przyjęcie orędzia Miłosierdzia objawianego przez pragnie szczęścia Pana Jezusa, które przekazała światu św. Faustyna Ko- dla nas i je daje walska, wyraża się w czterech stopniach. Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 13

Umiłować konfesjonał Więc jeśli choruję, złamałem nogę, straciłem pracę, to w tym jest ze mną Jezus i widocznie to ma sens. Bo tak się zakręciłem, w pracę, że brakowało czasu na modlitwę, niedzielną Eucharystię, że ta złamana noga jest dopustem Boga, bym miał czas na zatrzymanie się, zastanowienie nad sensem życia. Zwolniono mnie z pracy i to ma sens, bo od roku nie mogłem się wyzwolić od uroku koleżanki i zagrożone było małżeństwo. Być człowiekiem nadziei to także rodzić nadzieję w życiu innych ludzi, przez ukazywanie bożych rozwiązań. Oto sąsiadka żali się, że córka będzie się rozwodzić, bo mąż… itd. A ta koleżanka? – No tak, jak on taki, to niech się rozwodzi. To istotnie szatańska rada! Człowiek nadziei powie – Nich córka idzie do spowiedzi, do Jezusa, tam odnajdzie siłę, powinna walczyć o miłość, ale miłością, bo jest świętym sakramentem. I ty się módl, ja też będę Pan Jezus powiedział do św. Faustyny: Ludzie cho- się modlić, by i on poszedł do spowiedzi. dzą do kościoła, mówią, że wierzą, ale mi nie ufają, Oto człowiek nadziei, pełen optymizmu, widzący bo noszą grzech w swym sercu i nie chcą mi go oddać nieustannie obecnego Jezusa w swoim życiu, dający na- w konfesjonale. Te słowa odsłaniają nam prawdę, że być dzieję innym. człowiekiem Orędzia Miłosierdzia oznacza pokochać konfesjonał i korzystać ze spowiedzi zaraz po grzechu ciężkim. Trzeba zmienić myślenie o sakramencie pokuty z miejsca, którego się boimy, które wielu przeraża, na miejsce, które jest spotkaniem z Bogiem miłości, który chce mi przebaczyć grzechy. Nawet jeśli miałbym iść cztery razy w miesiącu do spowiedzi, bo grzech ciągle do mnie powraca, to pójdę, bo tam jest Bóg Miłość, który chce mnie z niego uwolnić.

Patrzyć miłosiernie na człowieka Miłosierdzie Moje powinna odzwierciedlać w sobie każda dusza. Siostra Faustyna napisała, że spojrzenie Jezusa z obrazu Jezu ufam Tobie jest miłosierne, pełne litości. Co to znaczy? Jezus patrząc na każdego z nas doszukuje się wiary, dobra, odszukuje w nas obraz i podobieństwo Boga, którym jesteśmy. Gdyby patrzył na nas Bóg okiem sprawiedliwości, musiałby nas potępić, bo sami wiemy, jak często wplątujemy się w grzech, lecz On patrzy mi- Być człowiekiem nadziei łosiernie i odszukane w nas wiara, dobro i obraz Boga Napis umieszczony z nakazu Pana Jezusa u dołu obrazu: nakazują ulitować się nad nami. JEZU UFAM TOBIE ukazuje drugi stopień przyjęcia i bycia Bóg chce, byśmy nauczyli się tak patrzeć na drugiego człowiekiem Orędzia Miłosierdzia. Jeśli ktoś umiłował człowieka, każdego człowieka, by widzieć w nim obecnego konfesjonał, a tym samym znienawidził wszelki grzech, to Boga, by odnajdywać nawet w największym grzeszniku Chrystus obecny w nim czyni nas ludźmi nadziei. Ufność, dobro. Nawet jeśli to jest przeklinający alkoholik, który czyli nadzieja to wewnętrzne przekonanie człowieka, że utrudnia życie, to w nim jest Bóg Jezus cierpiący, biczo- skoro Jezus Bóg tak mnie miłuje, że odpuszcza mi zawsze wany i krzyżowany. Nawet jeśli to jest człowiek innej grzechy, to cokolwiek by się działo w mym życiu, jest ze religii, jest stworzony przez Jednego Boga i w nim też mną Jezus i On robi wszystko, bym był szczęśliwy i po- jest obraz i podobieństwo Boga. maga bym się dostał do Nieba. Powiedział w Ewangelii, że Bóg patrzy na nas spojrzeniem pełnym miłosierdzia ani jeden włos z głowy nam nie spadnie bez Jego decyzji. i chce, byśmy tak samo patrzyli na innych. 14 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018

Realizować Miłosierdzie Wielu realizuje pięknie miłosierdzie na zewnątrz, Wejście na czwarty stopień zależne jest od miłosiernego wspomagając materialnie misje, cierpiących, ale tak często patrzenia na człowieka i polega na podjęciu działania. Pan nie idzie to w parze z miłosierdziem wobec tych, któ- Jezus uczył św. Faustynę, że miłosierdzie realizuje się przez rych mamy za ścianą naszych mieszkań, w bloku, gdzie czyn, słowo i modlitwę. Jeśli widzę pijanego leżącego na są ludzie, którym nie ma kto podać kromki chleba. Pan ulicy, nie mogę być obojętny, Jezus mówi w Ewangelii, że bo w nim właśnie Chrystus i to miłosierdzie na zewnątrz upadł pod ciężarem krzyża, trzeba czynić i tego za ścianą więc muszę się nad nim po- mieszkania nie zaniedbywać. chylić i pomóc wstać. Jeśli Niech ten rok poświę- sąsiad utrudnia życie, bo się cony refleksji nad Tajemnicą awanturuje do późna w nocy, to Ducha Świętego w naszym nie będę go przeklinać w duchu osobistym życiu wiarą, szcze- i obgadywać, ale będę mówić gólny czas łaski, w którym siedem różańców by osłabić Bóg chce, byśmy ożywili modlitwą zło, które go opano- relację z Nim przez wsłu- wało i w ten sposób obronię chiwanie się w natchnienia siebie, bym tego zła nie przejął. Ducha Świętego w naszych Realizacja miłosier- duszach, zaowocuje także do- dzia wymaga odwagi, ale skonaleniem postawy bycia ona sama przychodzi, jeśli człowiekiem Orędzia Miło- człowiek przeszedł trzy wcześniejsze stopnie przyjęcia sierdzia. Niech stanie się programem rozwoju duchowego. Orędzia Miłosierdzia. A jeśli czynię miłosierdzie tylko Jezus potrzebuje nas jako ludzi Miłosierdzia, by przez nas tym, którzy są mi życzliwi, albo się odwzajemnią, jakaż czyniących miłosierdzie biednym grzesznikom, by przez za to nagroda dla nas, czy i grzesznicy tak nie czynią? Nie okazane dobro i miłość objawić im, że On Bóg ich kocha, jestem wtedy człowiekiem Miłosierdzia, lecz człowiekiem by przez to dobro i miłość przyprowadzić ich do Boga. czystej kalkulacji, dobra opłacalnego, a Miłość Miłosierna Bądźmy ludźmi Orędzia Miłosierdzia. jest bezinteresowna (por. Mt 5,43-48). Ks. Roman Zapała

BŁOGOSŁAWIEŃSTWO WODY

Jeszcze pamiętamy św. p. ks. Kamila Kowalczyka, który Woda święcona jako sakramentalium jest symbolem zamienił obrzęd poświecenia wody według rytu św. Ire- oczyszczenia, odrodzenia oraz Ducha Świętego. Chrze- neusza w misterium celebracji. ścijański pisarz początku trzeciego wieku Tertulian mówi, Sobór Watykański II w Konstytucji o liturgii świętej że woda poświęcana jest poprzez przywoływanie imienia Sacrosanctum Concilium w nr. 60, a za nim Kodeks Prawa Boga. Pierwsi chrześcijanie przed modlitwą myli wodą ręce. Kanonicznego (kan. 1166), mówi: „Sakramentalia są świę- W modlitwie poświęcającej wodę prosi się Boga, aby tymi znakami, przez które na podobieństwo sakramentów, pokropienie nią wyświadczyło nam darowanie naszych są oznaczone i otrzymywane ze wstawiennictwa Kościoła grzechów, obronę przed zasadzkami złego ducha i dar skutki, zwłaszcza duchowe”. pomocy Bożej, leczenie chorób, łaskę Bożą, zachowanie domów od wpływu szatana, by ich mieszkańcy cieszyli się pokojem i zdrowiem. Św. Ireneusz, biskup Lyonu, stróż wiary, zetknął się ze św. Polikarpem, biskupem Smyrny, który słuchał nauczania św. Jana Ewangelisty. Nazywa wodę dla chrztu „świętą”. „Wiarę tę otrzymaliśmy od Kościoła, więc jej strzeżemy, a ona zawsze za sprawą Ducha Bożego, jakby w drogocennym naczyniu niby znakomity depozyt przecho- wywany wiecznie jest młoda i odmładza samo naczynie, w którym się znajduje… albowiem gdzie Kościół, tam i Duch Boży; a gdzie Duch Boży, tam Kościół i wszelka łaska”. Według rytu św. Ireneusza poświęcona sól, która Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 15 służy zdrowiu duszy i ciała, łączona jest z wodą dla jej przyjęła łaskę Ducha Świętego i aby wszyscy pogrzebani błogosławieństwa, uszlachetnia ją mineralnie i nadaje jej przez chrzest w śmierci Chrystusa, razem z Nim powstali większej mocy. Dlatego też ks. Kamil po błogosławień- do nowego życia. Chrzest jest wszczepieniem w życie stwie wody, błogosławił sól i dodawał jej odrobinę do wody święconej. Woda w Eucharystii używana jest do rozcieńczenia wina oraz w rytuale obmycia rąk przez kapłana przed spra- wowaniem Komunii Świętej. Celebrans dokonuje rytu wlania oprócz wina również odrobiny wody do kielicha. „Przez

wieczne. Błogosławiąc wodę chrzcielną zanurzamy w niej Paschał, bo przyjęcie chrztu daje kontakt z Chrystusem – Światłością. Dlatego też ochrzczeni nosili w starożytnym chrześcijaństwie nazwę „Oświeceni”. W liturgii Wigilii Paschalnej następuje poświęcenie wody, którą wierni robią znak krzyża przy wejściu oraz przy wyjściu ze świątyni, jest ona także używana przy poświęcaniu dewocjonaliów. Kropi się nią trumnę w czasie pogrzebu, zamiast aktu pokuty, podczas tzw. aspersji – czyli pokropienia w niedzielą Sumę – za parafian. W Wielką to misterium wody i wina daj nam, Boże, udział w bóstwie Chrystusa, który przyjął nasze człowieczeństwo”.­ Kościół na Zachodzie interpretuje za św. Cyprianem z Kartaginy, „który widział w tym geście połączenie natur: boskiej i ludzkiej”, natomiast Koś­ciół Wschodni wskazywał scenę Ewangelii opisującą otwarty bok Chrystusa na krzyżu, z którego to boku wypłynęły krew i woda. Woda chrzcielna zmywa z człowieka grzech pierwo- rodny i jest symbolem daru Ducha Świętego, o czym mówi dokument Komisji Liturgicznej Centralnego Komitetu Obchodu Wielkiego Jubileuszu Roku 2000 „Obecność Ducha Świętego w liturgii i zaznacza, że Duch Święty Sobotę, po odnowieniu przyrzeczeń chrzcielnych, następuje objawia swoją obecność w liturgii poprzez elementy natu- pokropienie wodą święconą na znak odnowy w Duchu ralne: wodę, ogień, sól, oliwę, chleb i wino”, także KKK, Świętym i nawiązania do naszego chrztu. 694-701. Zanoszona jest prośba, aby Bóg wejrzał na Ko- ściół i otworzył nowe źródło chrztu świętego, aby woda Marek Polański

SANKTUARIA NOWEGO PRZYMIERZA – CZ. I

W Nowym Przymierzu Bóg zmienił istotę swej obecności Są to więc miejsca, gdzie przebywa Bóg, aby zamieszkać wśród ludzi i dlatego świątynie budowane w tej epoce są w sercach swych wiernych i w ten sposób obficie udzielać miejscami, gdzie na swych wiernych wyznawców cze- im swych łask. Dlatego nowotestamentowe kościoły może- ka żywy Bóg, choć ukryty pod postaciami chleba, aby my nazywać sanktuariami. Ponieważ w takim znaczeniu w Sakramencie Eucharystii nakarmić ich swym Świętym nazwa ta spowszedniała i zanikła; nazwa sanktuarium Ciałem i przeniknąć do głębi ludzkich serc. Taką właśnie nadawana jest tylko tym świątyniom, w których pielgrzy- obietnicę Boga zapisał autor Księgi Jeremiasza: „Lecz takie mujący do tych miejsc wierni doznają szczególnie dużo będzie przymierze, jakie zawrę z domem Izraela po tych łask. Współczesne sanktuaria są często świątyniami, które dniach – wyrocznia Pana. Umieszczę swe prawo w głębi są oprawą relikwii lub cudami słynących wizerunków Je- ich jestestwa i wypiszę na ich sercu. Będę ich Bogiem, oni zusa, Matki Najświętszej lub Świętych Pańskich. Liczne zaś będą mi narodem” (Jr 31,33). rzesze wiernych, pielgrzymując do tych miejsc, angażują 16 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 swoje siły biologiczne dla wyrażenia pokuty za grzechy i przyjmie chrzest, będzie zbawiony; a kto nie uwierzy, jak i dla wyrażenia nadziei na łaskawe wysłuchanie ich będzie potępiony” (Mk 16,15-16).To apostołowie oraz modlitw zanoszonych do Boga i do Jego Świętych. Matka Jezusa zgromadzeni w Wieczerniku byli Wspól- notą współczesnego Kościoła, który tak jest zdefiniowany Ewolucja architektonicznego kształtu kościołów przez Urząd Nauczycielski Kościoła: „Udzielając bowiem Ducha swego, braci swoich, powołanych ze wszystkich Wieczernik narodów, ustanowił w sposób mistyczny jako ciało swo- W Wieczerniku, na Ostatniej Wieczerzy, Pan Jezus do- je”. (Konstytucja Dogmatyczna – Lumen Gentium KK 7.) konał cudu Przeistoczenia chleba w swoje Ciało i Wina Podczas Zesłania Ducha Świętego, wśród apostołów zmieszanego z wodą w swoją Krew, i tym samym podjął był obecny św. Piotr, któremu Jezus zapowiadał: „Otóż się realizacji zapowiadanego przez Boga Ojca Nowego i ja tobie powiadam: Ty jesteś Piotr czyli Skała, i na tej Skale zbuduję Kościół mój, a bramy piekielne go nie przemogą. I tobie dam klucze królestwa niebieskiego; cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie” (Mt 16,18-19). Na mocy tej władzy św. Piotr kierował działaniami kolegium apostołów, którzy podejmowali decyzje o wyświęcaniu kapłanów. Apostołowie uznali bowiem, że: „Nie jest rzeczą słuszną, abyśmy zaniedbywali słowo Boże, a obsługiwali stoły (...) wybrali Szczepana, męża pełnego wiary i Ducha Świętego, Filipa, Procho- ra, Nikanora, Tymona, Parmenasa i Mikołaja, prozelitę z Antiochii. Przedstawili ich apostołom, którzy modląc się włożyli na nich ręce. A słowo Boże rozszerzało się, wzrastała też bardzo liczba uczniów w Jerozolimie” Przymierza. Cud Przeistoczenia powtarza się w każdej (Dz 6,2-7). Mszy Świętej sprawowanej w kościołach epoki Nowego Przymierza. Wieczernik na dwa wieki zdeterminował scenerię pierwszych kościołów, którymi były domy ro- dzinne wyznawców Chrystusa. W okresie prześladowa- nia Kościoła, najpierw przez Sanhedryn a później przez Rzymian, chrześcijanie dalej gromadzili się na Łamanie Chleba w swych domach, ale coraz częściej potajemnie w katakumbach, które stały się kolejnymi pierwowzorami obecnych kościołów. Wieczernik to także miejsce, gdzie zgromadzeni apostołowie zostali wyposażeni w dary Ducha Świętego dające im moc głoszenia Ewangelii zleconej im wcze- śniej przez Jezusa: „I rzekł do nich: Idźcie na cały świat i głoście Ewangelię wszelkiemu stworzeniu! Kto uwierzy Z przytoczonych powyżej cytatów wynikają nastę- pujące wnioski: a) Mistyczną Wspólnotę wiernych gromadzących się w Imię Jezusa i pod przewodnictwem papieża nazywamy Kościołem. Ta Wspólnota spotyka się, aby składać Ofiarę Eucharystyczną w miejscach, które nazywamy kościołami a niekiedy sanktuariami i to te obiekty omawiamy w dalszej części niniejszego artykułu. b) Święty Piotr zostając zastępcą Jezusa jest gwa- rantem istnienia apostolskich fundamentów Kościoła. Tak właśnie nauczał święty Paweł: „A więc nie jesteście już obcymi i przychodniami, ale jesteście współobywa- telami świętych i domownikami Boga – zbudowani na fundamencie apostołów i proroków, gdzie kamieniem węgielnym jest sam Chrystus Jezus. W Nim zespalana cała budowla rośnie na świętą w Panu świątynię, w Nim i wy Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 17

mie bardziej złożonej, przykryte dachem namioto- wym lub kopułą. Nazwa bazyliki wywodzi się od greckiego słowa βασιλικός oznaczającego „królewski” lub od budynku Stoa Basileios – Stoi Królewskiej umieszczonej przy Agorze ateńskiej, w której urzędowali najwyżsi urzędnicy pań- stwa – archontowie. W starożytnym Rzymie bazylika stała przy forum i była halą targowo-sądową. Te starożytne, świeckie bazyliki budowano na planie prostokąta jako budynki jedno – lub wielonawowe, odkryte lub zadaszone, parterowe lub piętrowe, często z apsydą. Ze względu na położenie wejścia dzieli się je na bazyliki:

także wznosicie się we wspólnym budowaniu, by stanowić mieszkanie Boga przez Ducha” (Ef 2,19-22). c) Gest nałożenia rąk przez apostołów zgromadzo- nych w Wieczerniku pod przewodnictwem św. Piotra; jest pierwowzorem dzisiejszego procesu sukcesji osób duchownych, który odbywa się w podobnej strukturze hierarchicznej: – papież na mocy władzy udzielonej przez Jezusa Stoa Attalosa przy ateńskiej Agorze jego poprzednikowi – świętemu Piotrowi – udziela sakry biskupiej. • Orientalne – z wejściem (lub wejściami) na dłuż- – księża biskupi udzielają święceń kapłanom i dia- szych bokach i z wnętrzem jednonawowym lub z towa- konom. rzyszącymi nawie głównej – nawami bocznymi, d) W dzisiejszym Kościele księża biskupi będący • greckie – z wejściem na jednym z krótszych boków następcami apostołów, zgromadzeni na Synodzie pod oraz z apsydą położoną naprzeciw wejścia przewodnictwem papieża, dysponują takimi prerogatywami Niektóre z tych rzymskich bazylik przebudowano, jakimi dysponowało Kolegium Apostołów zgromadzonych adaptując je na potrzeby kościelne. Równocześnie struk- w Wieczerniku. tura architektoniczna tych budowli stała się wzorem dla e) Wieczernik był także pierwowzorem katedr bi- nowobudowanych kościołów. Wzorowano się przy tym skupich. na bazylice typu greckiego. Z czasem nazwa Bazylika przyjęła charakter sakralny i jest nadawana przez biskupa Bazyliki – obrządek łaciński tym świątyniom, które mają wyjątkowe znaczenie dla Sytuacja, kiedy chrześcijanie potajemnie składali sprawowania kultu w danej diecezji. Ofiarę Eucharystyczną, uległa radykalnej zmianie po uka- zaniu się w roku 313 edyktu mediolańskiego, w którym cesarz Konstantyn Wielki, pod wpływem swej matki św. Heleny, zakazał prześladowania chrześcijan i proklamował swobodę wyznawania tej religii. Nastał wtedy czas budo- wania licznych kościołów, często w miejscach związanych z kultem męczenników oraz dostosowywania do potrzeb ceremoniałów liturgicznych istniejących już budowli, które Rzymianie nazywali bazylikami. Nowe kościoły były wznoszone w dwóch typach budowli: – podłużne budynki o trzech lub pięciu nawach w ty- pie bazyliki, – budynki na planie centralnym, kształtowane na rzu- cie koła, wieloboku (często ośmioboku) albo w for- 18 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018

Plan bazyliki pięcionawowej typu greckiego

Bazylika Hagia Sophia w Bizancjum roku władzę przejmuje Mustafa Kemal Atatürk i w Turcji proklamowano republikę, kościół zamieniono na muzeum. Hagia Sophia, była najważniejszą świątynią Cesarstwa Bizantyjskiego. Była to katedra patriarchy oraz miejsce koronacji cesarzy. Pod względem architektonicznym uzna- wana jest za rozwiązanie nie dające się wpisać w ramy znanych typów budowli. W rozplanowaniu poziomym Hagia Sophia łączy w sobie cechy bazyliki – podłużnej budowli założonej na planie prostokąta lub krzyża łacińskiego – i budowli centralnej – założonej na planie koła, wieloliścia bądź wieloboku. Typ bazylikowy jest charakterystyczny dla architektury chrześcijańskiej kręgu łacińskiego, typ cen- tralny szczególnie często wykorzystywany był w kręgu Burzliwe dzieje kościoła Hagia Sophia (Mądrość Boża) chrześcijaństwa greckiego. w Stambule (do połowy XV w. miasto nazywano Konstan- Antoni Pogan tynopolem) są odzwierciedleniem przemian politycznych i wyznaniowych, jakie zachodziły na terenach dawnego Źródła: Cesarstwa Bizantyjskiego. Kościół był wzniesiony jako http://www.wikiwand.com/pl/Bazylika https://pl.wikipedia.org/ miejsce liturgii rytu wschodniego. wiki/Architektura_wczesnochrześcijańska-Bizancjum W XV stuleciu, po zdobyciu Konstantynopola przez http://www.historiasztuki.com.pl/strony/002-00-09-STYLE- Turków, kościół został zamieniony na meczet. Kiedy w 1934 -ROMANIZM.html

Kościół zatem potrzebuje sztuki. Czy można jednak powiedzieć, że także sztuce potrzebny jest Kościół? Pytanie to może brzmieć prowokacyjnie, ale jeśli je właściwie rozumiemy, okazuje się uprawnione i głęboko uzasad- nione. Artysta nieustannie poszukuje ukrytego sensu rzeczy, z wielkim trudem stara się wyrazić rzeczywistość niewysłowioną. Nie sposób zatem nie dostrzec, jak wielkim źródłem natchnienia może być dla niego ta swoista «ojczyzna duszy», jaką jest religia. Czyż to nie w sferze religii człowiek zadaje najważniejsze pytania osobiste i poszukuje ostatecznych odpowiedzi egzystencjalnych? Jan Paweł II Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 19

INSTYTUCJONALNE ASPEKTY FUNKCJONOWANIA KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO NA PRZESTRZENI DZIEJÓW – CZ. IV Struktura organizacyjna Kościoła do początków panowania Konstantyna Wielkiego

W poprzednim wydaniu „Okruchów św. Wojciecha” została żał, że Rzym powinien wyrażać jedność całego Kościoła. przedstawiona struktura administracyjna Kościoła, a także Pomimo jedności Kościoła widoczne były pewne różnice, jej rozwój w pierwszych wiekach chrześcijaństwa. Model także strukturalne, w lokalnych Kościołach na Wschodzie episkopatu monarchicznego, zgodnie z którym głową lokal- (późniejsze tereny Cesarstwa Wschodniorzymskiego) oraz nej wspólnoty jest organ jednoosobowy – biskup, którego na Zachodzie (późniejsze tereny Cesarstwa Zachodniorzym- w posłudze wspierają prezbiterzy i diakonii, upowszechnił skiego), dlatego w tym i następnych artykułach czasami się już w II w. po Chr. Należy także podkreślić, że mo- będzie występować rozróżnienie na Kościół na Zachodzie del episkopatu monarchicznego jest zgodny, a co więcej i na Wschodzie, co nie będzie związane z jakimkolwiek dokładnie odpowiada strukturze Kościoła ustanowionej podziałem wewnątrz Kościoła. przez Jezusa Chrystusa. W III w. po Chr. doszło do znacznego poszerzenia W Kościele pierwszych wieków podkreślano szcze- zakresu władzy biskupa. Należy wskazać, że wspólnoty gólną rolę Kościoła rzymskiego. Kościoły lokalne często chrześcijańskie były coraz większe, a przez to szczególnie odwoływały się do autorytetu Kościoła rzymskiego, jako w miastach biskup niekoniecznie mógł znać osobiście strażnika autentycznej tradycji chrześcijańskiej. Już w II wszystkich wiernych. Na Zachodzie nigdy nie rozważano, w. po Chr. św. Ireneusz z Lyonu, przedstawiając listę aby w jednym mieście było dwóch biskupów, dlatego biskupów Rzymu, określił Kościół w Kościele zaczęto zwiększać liczbę rzymski jako „wielki, starożytny i po- prezbiterów, a także niższego ducho- wszechnie znany Kościół, założony wieństwa. Przykładowo w połowie i zbudowany w Rzymie przez dwóch III w. w Rzymie biskupowi pomagali sławnych apostołów, Piotra i Pawła”. także: egzorcyści, lektorzy, subdia- Także św. Ireneusz, stając w obronie koni i akolici. Struktura Kościoła co- wiary przed gnostykami, odwoływał raz bardziej rozwijała się, jednakże się do „naczelnego zwierzchnictwa” zawsze na czele lokalnych wspólnot Kościoła rzymskiego, gdzie „zacho- stał biskup, kierujący i zarządzający wała się Tradycja Apostolska”. Można lokalnym Kościołem. W połowie III przykładowo wskazać, że gdy w czasie w. po Chr. biskup Rzymu był na Za- pontyfikatu św. Wiktora I Afrykanina chodzie niekwestionowanym oraz nie- doszło do sporu o datę Wielkanocy (tzw. porównywalnym z innymi biskupami spór kwartodecymalny), to stanowisko autorytetem. Inaczej to wyglądało na biskupa Rzymu, że należy świętować Wschodzie, gdzie do ważnych stolic Zmartwychwstanie Pańskie w niedzielę biskupich należały także (oprócz Rzy- po Passze żydowskiej, zostało zaapro- mu) Aleksandria (Egipt) oraz Antiochia bowane i przyjęte przez cały Kościół. (Syria). Biskupom tych miast z czasem Innym przykładem był spór papieża przysługiwał tytuł „patriarchy”. św. Stefana I z biskupem Kartaginy św. Przełomowym momentem dla Cyprianem o to, czy osoby ochrzczone całego Kościoła było wydanie przez przez biskupa, niepozostającego w jed- cesarza Konstantyna Wielkiego (a także ności z Kościołem powinny ponownie Św. Ireneusz z Lyonu, źródło: http://kosciol. cesarza Licyniusza) w 313 r. po Chr. przyjąć chrzest, aby zostać włączonymi wiara.pl/doc/4448134. Doktor-jednosci edyktu mediolańskiego, który gwa- do Kościoła katolickiego. Wówczas rantował wolność wyznawania religii także stanowisko Kościoła rzymskiego, przyjmujące, że w całym Imperium Romanum. Wówczas Kościół po latach taki chrzest także jest ważny i przyjęcie do Kościoła po- licznych prześladowań mógł wyjść z katakumb, swobodnie winno się odbyć tylko przez nałożenie rąk, znów zostało głosić Ewangelię i wyznawać wiarę. Konstantyn zezwolił przyjęte w całym Kościele. Warto podkreślić, że w tym na budowę kościołów, a także był niektórych z nich fun- sporze papież po raz pierwszy użył fragmentu Ewangelii datorem. Przykładowo w tamtych czasach powstały po wg. św. Mateusza, mówiącego o prymacie św. Piotra (Mt raz pierwszy: Bazylika Narodzenia w Betlejem, Bazyli- 16,18-19) jako uzasadnienie swojego stanowiska. Należy ka Grobu Pańskiego w Jerozolimie, Bazylika św. Piotra podkreślić, że bp Cyprian przed sporem uznawał szczególne i Bazylika św. Jana na Lateranie. Cesarz Konstantym znaczenie Kościoła rzymskiego, a nawet po sporze uwa- zrównał także w prawach biskupów z wysokimi urzęd- 20 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 nikami państwowymi w Cesarstwie. W IV w. po Chr. Rozwój struktury organizacyjnej Kościoła w tam- doszło także do nadania urzędom kościelnym oficjalnej tych czasach można podzielić na: hierarchii, która była podobna do administracji cesarskiej. 1. Rozwój uprawnień synodów – wyłoniły się one Kandydat na duchownego najpierw był lektorem, potem z nieregularnych spotkań biskupów sąsiadujących wspólnot, akolitą, a następnie subdiakonem, którym był do ukoń- zwoływanych, aby przedyskutować wspólne problemy. czenia 35 lat. Kolejnymi stopniami w hierarchii kościelnej Już w III w. spotkania te stawały się stopniowo regular- był diakon (przez następne 5 lat) oraz prezbiter (przez 10 ne, ponieważ niektóre synody lokalne i prowincjonalne lat). Wiek minimalny dla zostania biskupem wynosił 45 zbierały się regularnie raz do roku. lat, co było w Kościele zasadą, aczkolwiek dopuszczalne 2. Wzrost przewagi jednych biskupów (metropolitów) były wyjątki, np. św. Ambroży został biskupem Mediolanu nad innymi. w ciągu tygodnia od przyjęcia chrztu. Zgodnie z zasadą, że Podsumowując, należy stwierdzić, że lokalne Ko- w jednym mieście jest jeden biskup, wszystkie wspólnoty ścioły w pierwszych wiekach chrześcijaństwa uznawały w danym mieście podlegały bezpośred- szczególny autorytet biskupa Rzymu nio jednemu biskupowi. Przykładowo (papieża). Można dostrzec już wówczas w Rzymie biskup udzielał wszystkich pewne odrębności, także w strukturze, chrztów, a w każdą niedzielę zadaniem Kościołów lokalnych na Zachodzie akolitów było rozniesienie Ciała i Krwi i Wschodzie, co jednak w żaden spo- Pańskiej do różnych kościołów przed sób nie wpływało na jedność całego odprawieniem w nich Eucharystii. Na- Kościoła. Kościół musiał być struktu- leży podkreślić, że chociaż do każdego ralnie silny i sprawny, ponieważ oprócz z kościołów przyporządkowani byli licznych prześladowań pojawiały się konkretni prezbiterzy, to przynajmniej także co jakiś czas herezje. Stopniowo do końca V w. nie było organu admi- rozszerzały się kompetencje biskupa, nistracyjnego takiego jak proboszcz. a także rozwijała się struktura insty- Można zatem wskazać silne związanie tucjonalna Kościoła, co już oficjalnie wspólnot bezpośrednio z biskupem. zaczęło być nazywane hierarchią Ko- Początkowo wspólnoty Kościoła ścioła z urzędami kościelnymi wzo- rozwijały się w miastach. Jednak na rowanymi od czasów Konstantyna Zachodzie w początkach IV w. po Chr. na administracji cesarskiej. Należy (na Wschodzie wcześniej) Kościół po- jednak wyraźnie podkreślić, że trzon dejmował misje na prowincji, dzięki struktury administracyjnej Kościoła, czemu w większych wsiach biskupi ustanowiony przez Jezusa Chrystusa, zakładali wspólnoty, będące początkowo Popiersie cesarza Konstantyna I Wielkiego, nie uległ żadnym zmianom. Stopniowo pod opieką prezbiterów z miast. Także źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/ wzrastała rola biskupa Rzymu, syno- na Zachodzie rozwinął się nowy typ Konstantyn-I-Wielki;3925226.html dów, patriarchów, a także w dalszym kościoła wiejskiego. Świątynia była ciągu rozwijała się struktura admini- wznoszona przez właściciela ziemskiego dla ludzi miesz- stracyjna Kościoła, ale o tym już w kolejnym numerze kających w jego posiadłościach. Co ciekawe, właściciel „Okruchów św. Wojciecha”. miał prawo mianować duszpasterzy posługujących na jego własności, ale byli oni podporządkowani biskupowi. Adam Kozień

W rzeczywistości temat religijny należy do najczęściej podejmowanych przez artystów każdej epoki. Kościół zawsze odwoływał się do ich twórczych zdolności, aby wyjaśniać ewangeliczne orędzie i ukazywać jego konkret- ne zastosowania w życiu chrześcijańskiej wspólnoty. Ta współpraca stała się źródłem wzajemnego ubogacenia duchowego. Ostatecznie przyczyniło się to do lepszego zrozumienia człowieka, jego autentycznego oblicza, jego prawdy. Ujawniła się także szczególna więź między sztuką a chrześcijańskim objawieniem. Nie znaczy to, że ludzki geniusz nie znalazł silnych bodźców również w innych środowiskach religijnych. Wystarczy wspomnieć sztukę antyku, zwłaszcza grecką i rzymską, czy choćby kwitnące do dziś prastare cywilizacje Wschodu. Pozo- staje jednak prawdą, że chrześcijaństwo dzięki centralnej prawdzie o Wcieleniu Słowa Bożego otwiera przed artystą szczególnie bogaty skarbiec motywów inspiracji. O ileż uboższa byłaby sztuka, gdyby oddaliła się od niewyczerpanego źródła Ewangelii! Jan Paweł II Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 21

KOŚCIÓŁ W POLSCE I W ŚWIECIE

WIELKI TYDZIEŃ W WIELKIEJ BRYTANII – ​ HOLY WEEK IN THE UK

W Wielkiej Brytanii Wielkanoc jest jednym z największych W Wielkiej Brytanii Wielki Czwartek nie jest dniem chrześcijańskich świąt w roku, nic więc dziwnego, że ist- wolnym od pracy. Tego dnia wieczorem katolicy udają się nieje wiele zwyczajów, tradycji, folkloru i tradycyjnych do swoich kościołów, aby uczestniczyć w specjalnej Mszy potraw związanych z obchodzeniem tego święta, a ich Świętej. W XVII wieku i wcześniej monarcha brytyjski różnorodność wynika z wielu różnych kultur, religii, po- obmywał nogi grupie ubogich, jako gest pokory, naśladując chodzenia i klasowości mieszkańców oraz hrabstwa, które w ten sposób Jezusa. Obecnie królowa uczestniczy w ce- zamieszkują. Należy pamiętać, że naród angielski jest remonii Royal Maundy, mającej początek za panowania mieszanką Rzymian, Anglosasów, Duńczyków, Wikingów, Edwarda I, w trakcie której zasłużeni seniorzy, zarówno Normandów i Celtów, którzy, jak się niedawno okazało, mężczyźni jak i kobiety (jeden mężczyzna i jedna kobieta nigdy nie zostali całkowicie wyparci przez najeźdźców; na każdy rok życia monarchini), otrzymują czerwone i białe co najmniej połowa z nich przetrwała napór przybyszów. portfeliki ze specjalnie na tę okazję wybijanymi monetami Świętowanie Wielkanocy w Wielkiej Brytanii ma (Maundy Money) w nagrodę za służbę społeczeństwu. swój początek na długo przed nadejściem chrześcijaństwa. Biały portfelik zawiera jedną monetę na każdy rok rzą- Wielu teologów uważa, że sama nazwa Easter pochodzi dów monarchini. Czerwony portfelik zawiera pieniądze od imienia anglosaskiej bogini świtu i wiosny – Eostre. zamiast podarunków, które niegdyś dostawali najbardziej Jej głównymi symbolami było szczęście, narodziny i płod- potrzebujący poddani. ność. Dlatego niektóre zwyczaje związane z Wielkanocą W tym dniu wiele kościołów chrześcijańskich, w tym zawierają pewne elementy kultury pogańskiej, które są wszystkie kościoły katolickie, kontynuują tradycyjny ry- najbardziej widoczne w regionach zamieszkałych przez tuał wręczania specjalnych monet biednym i najstarszym Celtów, to jest w Irlandii, Szkocji i Walii. Święta Wiel- parafianom. W trakcie wieczornego nabożeństwa pod kiej Nocy w krajach celtyckich były pożegnaniem zimy nazwą Chrism Mass kapłani święcą olej, a w niektórych i przywitaniem wiosny. Na tę okazję rozpalano wielkie kościołach katolickich, podobnie jak w Polsce, kapłan ognisko, by przynajmniej na chwilę odstraszyło zimę. obmywa stopy 12 wybranym parafianom. Obchody Wielkanocy rozpoczynają się każdego roku o innej porze, ale zawsze w pierwszą niedzielę po Wielki Piątek – Good Friday pełni księżyca – po pierwszym dniu wiosny na północ- Nazwa Good Friday może wydawać się niewłaści- nej półkuli. Oznacza to, że święto może wypaść w jedną wą, lecz istnieje opinia, że kiedyś dzień ten nazywany z niedziel między 22 marca i 25 kwietnia, a jego obchody był God’s Friday (Boży Piątek) lub Holy Friday (Święty natury religijnej wiążą się z obchodami nie tylko końca Piątek). W tym dniu o godzinie 15.00 wszystkie kościoły zimy, ale również końca Wielkiego Postu w kalendarzu chrześcijańskie odprawiają nabożeństwa upamiętniające chrześcijańskimi i dlatego jest to często okres rodzinnych ukrzyżowanie Jezusa Chrystusa, na których jest głoszona spotkań i zabaw. cała historia Męki Pańskiej i Jego śmierci na krzyżu. Pa- Wielki Tydzień – Holy Week – jest najbardziej uro- rafianie ofiarują modlitwy za Kościół, świat i wszystkich czystym tygodniem chrześcijańskiego roku, w którym tych, którzy tego najbardziej potrzebują. W kościołach jest wszystkie brytyjskie wspólnoty chrześcijańskie rozważają to dzień żałoby; chrześcijanie rozważają mękę i śmierć i przeżywają ostatni tydzień życia Jezusa. Wielki Tydzień Chrystusa na Krzyżu i jej znaczenie dla ludzkości. rozpoczyna Niedziela Palmowa, o której pisałam już w po- przednim wydaniu Okruchów. Wielka Sobota – Holy Saturday Wielka Sobota rozpoczyna Wielkanocne nabożeń- Wielki Czwartek – Maundy Thursday lub Holy Thursday stwo czuwania –The Easter vigil service, które odbywa się Maundy Thursday jest pierwszym dniem Paschalnego w nocy i tradycyjnie rozpoczyna się na zewnątrz kościoła, Triduum. Słowo Maundy prawdopodobnie pochodzi od gdzie podobnie jak w Polsce i wielu innych krajach, kapłani francuskiego słowa Mendie, które znaczy „żebrać” lub i wierni zbierają się wokół płonącego ognia. Po czytaniu Mande „nakaz”, „przykazanie” i upamiętnia przykazanie, i modlitwach, zostaje zapalona świeca paschalna, która jest które Chrystus przekazał apostołom w czasie Ostatniej symbolem Chrystusa, który jest Światłem Świata i która jest Wieczerzy: „Przykazanie nowe daję wam, abyście się następnie wniesiona do kościoła, gdzie w ciemności czekają wzajemnie miłowali, jakom ja was umiłował”. wierni. Ciemność symbolizuje ciemności grobu Chrystusa. 22 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018

Świeca paschalna jest wykonana z czystego białego wosku W tym dniu większość Brytyjczyków rezygnu- i oznaczona krzyżem oraz pierwszą i ostatnią literą greckie- je z podwieczorku i kolacji, zadowalając się filiżanką go alfabetu: Alfa i Omega. Cztery cyfry roku umieszczone herbaty lub kawy, ale jeśli ktoś ma ochotę, może zjeść są pomiędzy ramionami, co oznacza, że Chrystus był, jest kawałek Simnel cake, o którym pisałam w poprzednich i zawsze będzie z ludzkością. Tak jak w Polsce, po odmó- „Okruchach”. wieniu modlitw parafianie odpalają swoje świece od świecy paschalnej. Czytania w czasie tej Eucharystii mówią o stwo- Easter Eggs – jajka wielkanocne – są pradawną tra- rzeniu ludzkości, utracie Łaski Bożej i jak Bóg wielokrotnie dycją, która sięga czasów, gdy chrześcijaństwo nie było przychodził ludzkości na ratunek. Przypominają one zebranym jeszcze znane w Wielkiej Brytanii. Jajka bowiem zawsze o danej obietnicy, która mówi, że Bóg nigdy ludzkości nie były symbolem wiosny i nowego życia. Wzajemne wy- opuści. Czuwanie trwa nadal i zawiera przedłużoną Liturgię mienianie się i spożywanie wielkanocnych jajek jest popu- Słowa, po której jest Liturgia Chrztu Świętego, w czasie larnym zwyczajem w wielu krajach. W Wielkiej Brytanii, której zostają ochrzczeni nowi członkowie kongregacji. zanim wyparły je jajka z czekolady, używano w tym celu Liturgia kończy się celebracją Eucharystii. prawdziwych jajek, w większości jaj kurzych, które po ugotowaniu na twardo, były barwione i ozdabiane różnoko- Wielkanoc – Easter lorowymi wzorkami i napisami. Tradycyjnie żywe kolory Dla brytyjskich chrześcijan Wielkanocna Niedziela reprezentowały wiosnę i światło. Niestety Brytyjczycy już jest najbardziej wyczekiwanym i najważniejszym świętem jakiś czas temu zrezygnowali z kolorowych pisanek na roku. Dzień ten Brytyjczycy tradycyjnie spędzają z rodziną rzecz czekoladowych jajek. Gdyby w Niedzielę Wielka- i znajomymi przy świątecznie zastawionym stole. Tradycyjne nocną dzisiaj ktoś podarował brytyjskiemu dziecku jajko śniadanie wielkanocne, tak jak w Polsce, to przede wszystkim ugotowane na twardo, dostałby nim w nos! Ludzie dają ugotowane na twardo jajka oraz sery i owoce! Po śniadaniu sobie wielkanocne czekoladowe jajka, które są w środku domownicy wymieniają się prezentami, wielkanocnymi puste lub wypełnione innymi słodyczami. kartkami z życzeniami oraz wielkimi czekoladowymi jajami, Inną wielkanocną tradycją związaną z jajkami są które mogą być wypełnione innymi słodyczami. Zamiast zawody w toczeniu jajek (egg rolling). Ugotowane na czekoladowych jajek, dzieci często dostają wielkanocnego twardo jajka toczone są z górki jak piłeczki golfowe, aby króliczka z czekolady (Easter Bunny). Katolicy i niektórzy zobaczyć, które jajko potoczy się najdalej. Ma to również inni chrześcijanie udają się do kościoła na specjalne wielka- odniesienie chrześcijańskie. Toczenie jajka symbolizuje nocne nabożeństwa. Po Mszy Świętej większość ludzi idzie toczenie kamienia do groty, w której spoczywało ciało na spacer lub przygotowuje jedną z zabaw dla wszystkich ukrzyżowanego Jezusa. W niektórych hrabstwach jest członków rodziny, o których napiszę za chwilę. jeszcze inna forma zabawy z jajkami. Kładziemy jajko na Tradycyjny świąteczny obiad, a raczej lunch, składa dłoni i uderzamy nim w jajko przeciwnika. Przegrywa ten się z pieczonej jagnięciny, pieczonych ziemniaków, które zawodnik, którego jajko rozbija się najwcześniej. powinny być chrupiące, oraz pieczonych w całości jarzyn, np. marchewki i pietruszki. Do jagnięciny koniecznie podaje Egg Hunt, czyli polowanie na jajka jest popularnym się gravy – ciemny naturalny sos oraz sos lub galaretkę zwyczajem. Jest to zabawa, która polega na tym, że dzie- miętową. Deserem jest wielkanocny pudding, który po- ci szukają małych czekoladowych jajeczek w ogrodzie, dobny jest do naszej polskiej tarty z sosem custard – coś schowanych tam wcześniej przez wielkanocnego króliczka w rodzaju polskiego budyniu, który przeważnie polewany (Easter Bunny), a tak naprawdę przez rodziców lub dziadków. jest gęstą słodką śmietanką. Wygrywa dziecko, które znajdzie największą ilość jajek.

Egg rolling Egg Hunt Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 23

Easter Bunny – wielkanocny króliczek były tradycyjnie wypiekane wyłącznie w Wielki Piątek. Króliki, z powodu swoich zdolności reproduk- Są bardzo smaczne i pachną przyprawami korzennymi cyjnych, były zawsze symbolem płodności. Jednakże – zawierają rodzynki lub suszone porzeczki, a czasami wielkanocny króliczek być może jest wielkanocnym inne kandyzowane owoce. Przed pieczeniem nacina się zajączkiem! Według starych pogańskich legend zając był znak krzyża w górnej części bułeczki, aby po upieczeniu towarzyszem starożytnej bogini Księżyca oraz Eostre, wypełnić nacięcia mączką cukrową. Niekiedy Anglicy bogini wiosny. Króliczek, jako symbol Wielkiej Nocy, wolą sporządzić białą pastę z mąki pszennej, oleju i wody pochodzi z Niemiec, gdzie po raz pierwszy występu- i używając wyciskacza, zrobić znak krzyża na każdej je w literaturze XVI wieku. Pierwsze jadalne króliki, bułeczce. Prawdopodobnie bułeczki z krzyżem istniały wykonane z ciasta i cukru pojawiły się w Niemczech już w czasach pogańskich i były używane w pogańskich z początkiem XIX wieku. W Wielkiej Brytanii dzieci ceremoniach i rytualnych. Dla pogan równoramienny wierzą, że jeśli będą grzeczne, wielkanocny króliczek krzyż wpisany w okręg, pochodzący z epoki brązu, sym- przyniesie im czekoladowe jajka. bolizował perfekcyjną równowagę w dniu zrównania dnia z nocą (Spring Equinox). Morris dancing Znana jest historia samotnej wdowy, której syn był Innym brytyjskim wielkanocnym zwyczajem jest marynarzem. Poprosił matkę, aby w Wielki Piątek upiekła Morris dancing – tradycyjny angielski taniec ludowy, dla niego bułeczki, bo właśnie w tym dniu miał wrócić praktykowany również w innych anglojęzycznych krajach, do domu. Niestety syn nigdy nie powrócił. Od tego czasu takich jak USA i Australia. Pochodzenie tego tańca sięga w każdy Wielki Piątek matka piekła jedną nową bułeczkę, daleko wstecz, prawdopodobnie aż do średniowiecza. nigdy nie tracąc nadziei, że syn kiedyś wróci. Gromadziła Jest to niezwykły taniec: grupa mężczyzn w przedziw- wszystkie bułeczki w rybackiej sieci zawieszonej w kuchni. nych kostiumach i kapeluszach, z wstążkami i dzwonkami Gdy zmarła, stary dom został sprzedany, a w jego miejscu przewiązanymi wokół łydek, tańcząc przemierza ulice powstał pub o nazwie „Widow’s Son”, gdzie nadal można miast i miasteczek. Jeden z tancerzy niesie zawieszony oglądać kolekcję bułeczek. Każdego roku w Wielki Piątek na końcu kija pęcherz świni napełniony powietrzem. Od marynarze z całego kraju zjeżdżają do pubu, gdzie jedzą czasu do czasu podbiega do młodych kobiet i uderza je tradycyjne świeże bułeczki, śpiewają piosenki i modlą w głowę świńskim pęcherzem, co według starego przesądu się za wdowę i jej syna oraz dodają następną bułeczkę przyniesie im dużo szczęścia! do rosnącej kolekcji. Wielkanoc była kiedyś tradycyjnym dniem do zawiera- Na zakończenie chciałabym opowiedzieć o jeszcze nia związków małżeńskich i być może dlatego w tym dniu jednym ciekawym wydarzeniu, w którym uczestniczą ludzie często ubierają się w stroje wieczorowe i nakładają szerokie rzesze brytyjskich chrześcijan. Tradycja ta jest na głowę specjalne wielkanocne kapelusze, tzw. Easter stosunkowo „młoda”, gdyż liczy zaledwie siedemdziesiąt bonnets, ozdobione kwiatami i wstążkami. Nawet obecnie lat. Student Cross jest coroczną ekumeniczną pielgrzymką w Battersea, która jest dzielnicą Londynu, organizowa- do starożytnego miejsca kultu Maryjnego w Walsingham, na jest Wielkanocna Parada, na której można podziwiać organizowaną przez i dla studentów, absolwentów i ich ręcznie wykonane czapeczki i kapelusze. rodzin. Jest to najdłuższa piesza pielgrzymka z krzyżem w Wielkiej Brytanii. Walsingham jest wioską, a właściwie Hot Cross Buns – gorące drożdżowe lekko słodkie małym miasteczkiem położonym w hrabstwie Norfolk, bułeczki zdobione białym krzyżem są dzisiaj spożywa- która w XI wieku stała się katolickim miejscem kultu ne przez cały okres wielkanocny, lecz przez wiele lat Maryi Dziewicy. Legenda mówi, że w 1061 roku pobożna

Morris dancing Hot Cross Buns 24 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018

Matka Boża z Walsingham saksońska szlachcianka, Richeldis de Faverches miała krzyż, będący świadectwem ich wiary. Na przestrzeni lat wizję, w której Matka Boża przeniosła ją do Domu Świętej pielgrzymka znacznie rozrosła się; obecnie bierze w niej Rodziny w Nazarecie – miejsca, gdzie przez wiele lat żył udział 11 grup, z których każda ma inny punkt wyjścia, Jezus. Najświętsza Maryja Panna kazała jej wybudować rozpoczynając swój marsz w innej części kraju i w innym replikę domu, aby w ten sposób uczcić dzień Zwiastowania dniu Wielkiego Tygodnia, tak, aby grupy mogły dotrzeć do oraz na cześć i chwałę swojego Syna. Wizja ta powtórzy- celu w tym samym dniu, połączyć się i razem uczestniczyć ła się trzy razy. Dom Święty został w cudowny sposób w Triduum Paschalnym odprawianym w Sanktuarium. Od zbudowany w ciągu jednej nocy i szybko stał się jednym 1972 roku pielgrzymka Student Cross jest ekumeniczna, z najważniejszych celów pielgrzymek w średniowiecznej choć zachowała swój pierwotny katolicki charakter. Sześć Anglii. Sanktuarium, prawie doszczętnie zniszczone w cza- grup idzie przez siedem dni, pokonując ponad 120 mil sie Reformacji, odżyło na początku XX wieku i dzisiaj (prawie 200 kilometrów!), a jedna z grup idzie tylko trzy nadal przyciąga ogromne rzesze pielgrzymów. Brytyj- dni, pokonując 60 mil. Wszystkie grupy spotykają się czycy nazywają je „angielskim Nazaretem”. Sanktuarium w Wielki Piątek po południu i razem celebrują Liturgię posiada wiele cennych relikwii, z których najcenniejszą Wielkiej Nocy w ruinach klasztoru Walsingham. jest mała fiolka zawierająca mleko Maryi z czasów, gdy Osobiście nigdy nie uczestniczyłam w tym niezwykłym karmiła małego Jezusa. Walsingham jest dzisiaj jednym wydarzeniu, lecz moi byli uczniowie, dzisiaj już studenci z największych centrów pielgrzymek w Europie Północnej. i absolwenci różnych uczelni, wielokrotnie opowiadali mi Pielgrzymka Student Cross została ufundowana o nim, chętnie dzieląc się ze mną swoimi przeżyciami. Jedna w 1948 roku przez studenta londyńskiego uniwersytetu, z uczestniczek, studentka z York, powiedziała: „Pielgrzymka Wilfreda Mauncote-Carter’a, który w Wielkim Tygodniu Student Cross jest wyjątkową formą celebrowania Wielkiej poprowadził grupę londyńskich studentów z Londynu do Nocy i jak żadna inna pozostaje na zawsze w pamięci. Mia- Walsingham. Studenci nieśli ogromny, ciężki, drewniany łam wreszcie czas, aby przemyśleć pewne ważne dla mnie Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 25

Pozostałość klasztoru zniszczonego w czasach Reformacji sprawy oraz pogłębić moją wiarę. Poznałam wspaniałych rozumieliśmy, jak wielkie było Jego cierpienie: w naszej ludzi, którzy teraz są moimi przyjaciółmi i jestem przeko- grupie praktycznie co chwilę niosący krzyż wymieniali nana, że jest to przyjaźń na całe życie. Ale najważniejsze się, podczas gdy On dźwigał swój Krzyż zupełnie sam… jest to, że miałam okazję na cały tydzień pozostawić za To, co zrobiło na mnie największe wrażenie, to gościnność sobą zabieganie i pośpiech codziennego życia i po prostu obcych ludzi, którzy podchodzili do nas, oferując schro- „być”. Jej kolega, student Uniwersytetu w Bath, powiedział: nienie, pożywienie, kubki herbaty, ciasto, a nawet kąpiel! „Początkowo obawiałem się, że nie podołam – codziennie Moim jedynym uczuciem była niesamowita wdzięczność. pokonywaliśmy 20 mil – lecz atmosfera w czasie naszej Byłem tak bardzo wdzięczny! Wdzięczny ludziom za ich wędrówki była tak budująca, że szybko wyzbyłem się lęku; uprzejmość i hojność oraz wdzięczny Panu Bogu za Jego w naszej grupie ludzie pomagali sobie nawzajem, tak, że opiekę nad nami”. nawet pęcherze i rany na stopach nie zniechęciły nikogo. Radosnych Świąt Zmartwychwstania Pańskiego! Dzieliliśmy się refleksjami na temat Drogi Krzyżowej Happy Easter! Jezusa, gdyż teraz, niosąc nasz wielki drewniany Krzyż, Barbara Scott

KOŚCIÓŁ PRZEŚLADOWANY – KOREA POŁUDNIOWA

W dniach 13-18 sierpnia 2014 r. papież Franciszek od- fenomenu pogłębia fakt, że chrześcijaństwo rozwija się wiedził Koreę Południową. Pielgrzymka pod hasłem: tam w ciągle żywej kulturze zdominowanej przez tradycje „Powstań, świeć” miała pokazać, iż Korea jest „bramą” konfucjanizmu, taoizmu i buddyzmu. chrześcijaństwa w Azji. Jednakże głównym celem wizy- ty Ojca Świętego w Korei Południowej był udział w 6. Kościół Męczenników Azjatyckim Dniu Młodzieży oraz beatyfikacja 124 mę- Koreański Kościół liczy sobie 230 lat, a Korea jest czenników koreańskich. jedynym krajem azjatyckim, do którego wiara chrześci- Ojciec Święty przybył do kraju, który stanowi swe- jańska dotarła nie za pośrednictwem misjonarzy zagra- go rodzaju religijny fenomen. Podczas gdy Zachód od nicznych, lecz dzięki świeckim. W drugiej połowie XVIII kilku dziesięcioleci ulega pogłębiającej się sekularyzacji, w. Koreańczycy wysłali swoich przedstawicieli z misją to w Korei Południowej, szczycącej się tym, że jest 11. do Pekinu; na ich czele stał Yi Sung-hun, który wypeł- gospodarką na świecie, chrześcijan masowo przybywa niając swe zadanie dyplomatyczne, szukał też kontaktu a odsetek wyznawców Chrystusa jest imponujący. Jeszcze z chrześcijanami. W Pekinie Koreańczycy spotkali grupę 50 lat temu katolicy stanowili zaledwie 1% społeczeństwa, jezuitów, którzy stali się dla nich podstawowym źródłem a obecnie już 10,4% (5,5 mln), a jeśli dodamy do tego informacji o chrześcijaństwie. Jako pierwszy przyjął wiarę jeszcze liczniejszych protestantów różnych odłamów, sta- chrześcijańską sam Yi Sung-hun, który w 1784 r. ochrzcił nowiących ok. 18% mieszkańców, okaże się, że w liczącym swoich przyjaciół. Rok ten uznaje się za początek chrześci- prawie 50 mln społeczeństwie południowokoreańskim jaństwa na Półwyspie Koreańskim. Gdy pierwszy kapłan, prawie 30% stanowią chrześcijanie. Korea jest trzecim Chińczyk ks. Jakub Chou dotarł do Korei w 1795 r., zastał najbardziej katolickim krajem Azji. Niezwykłość tego tam już około 4 tys. ochrzczonych wiernych i spostrzegł, że 26 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 wiara rozprzestrzeniła się także wśród elit intelektualnych tortury i cierpienia torturowanych były straszne, ale jeszcze tego kraju. straszniejszy był każdy dzień spędzony w więzieniu. Było Początki Kościoła w Korei nie były jednak łatwe. Już wielu męczenników, którzy znieśli tortury bez słowa skargi, w rok po założeniu go, w 1785 doszło do pierwszych prze- a zostali zabici przez straszne warunki więzienne, głównie śladowań, po których nastąpiły kolejne. Za trzy największe głód i pragnienie. Otrzymywali nie więcej niż dwie garście uznaje się prześladowania w latach 1801, 1839 i 1846. Za ryżu dziennie, więc z głodu zjadali słomę, na której leżeli. pierwszym razem – w 1801 r. męczeńską śmiercią zginął Biskup Daveluy, który sam później umarł jako męczennik, pierwszy chiński kapłan w Korei, a w 1839 r. zabito pierwsze- pisał: „Nasi więźniowie zostali stłoczeni tak bardzo, że nie go biskupa, pochodzącego z Francji. Ale najkrwawsze represje mogą nawet wyprostować nóg do spania. W porównaniu spotkały chrześcijan do cierpienia więzienia koreańskich w latach ból tortur jest niczym. 1866-72, gdy śmiercią Na domiar wszystkie- męczeńską zginęło 10 go smród gnijących ran tys. katolików. Dopie- jest nie do zniesienia ro w 1882 r. Korea i gorączka tyfusowa uznała wolność reli- wybuchnie zabijając gijną i pozwoliła na więźniów w ciągu kilku działalność ewangeli- dni”. zacyjną na swoim te- Trzeba też wspo- renie. W uznaniu mę- mnieć, że w Kościele czeństwa dziesięciu koreańskim były dłu- tysięcy tamtejszych gie okresy, kiedy nie chrześcijan, w Bazy- było tam ani jednego lice św. Piotra w Rzymie (w 1925 r.) 79 Koreańczyków kapłana, a kiedy się pojawiali, ich liczba nie przekraczała zostało ogłoszonych błogosławionymi, a w 1968 roku kilku na cały kraj, na dodatek ukrywających się. Z tego kolejnych 24. W maju 1984 r. papież Jan Paweł II podczas powodu było wielu koreańskich katolików, którzy nigdy pobytu w Korei Południowej z okazji 200-lecia Kościoła w życiu nie otrzymali żadnego sakramentu, a z pozostałych w tym kraju kanonizował 103 męczenników koreańskich olbrzymia większość tylko raz w życiu przystępowała do (w tym 93 Koreańczyków i 10 francuskich misjonarzy), spowiedzi i przyjmowała Komunię św. Nie wszyscy byli też którzy zginęli w 1866 roku. Było to wyjątkowe wyda- bierzmowani i wielu nie dostąpiło łaski sakramentalnego rzenie – pierwsza od XIII w. kanonizacja poza Rzymem. zaopatrzenia na śmierć. Mimo tego w ciągu kolejnych dekad W gronie męczenników jest tylko jeden ksiądz, pozostali następuje ciągły wzrost liczby chrześcijan w tym kraju. Czym to świeccy, w większości osoby młode. Wszyscy torturami to jest spowodowane? Trudno orzec. Może popularność byli zmuszani do wyrzeczenia się Chrystusa, jednak nie chrześcijaństwa bierze się stąd, że koreańscy chrześcijanie wyparli się wiary. Najstarszy Pius Kim Jin-hu (pradziadek podczas II wojny światowej walczyli z ogromnym poświę- pierwszego koreańskiego księdza św. Andrzeja Kim Taegona, ceniem o wyzwolenie uciemiężonej ojczyzny spod japoń- z powodu swojej wiary skiego jarzma? Może wiele lat spędził w wię- duża liczba misjonarzy zieniu, gdzie zmarł w końcu zrobiła swo- z wycieńczenia) miał je? Z pewnością wpływ 75 lat, a najmłodsza na dynamiczny rozwój Anastasia Yi Bong- Kościoła w Korei miał geum tylko 12. Zanim fakt, że koreańscy została powieszona, chrześcijanie włączyli była świadkiem mę- się w XIX w. w nurt czeństwa swojej matki, narodowy, który mię- a mimo to nie zaparła dzy innymi promował się Chrystusa. język rodzimy oraz al- Podczas piel- fabet – nie chiński czy grzymki do Korei pa- japoński, ale własny, pież Franciszek beaty- koreański, w którym fikował 124 męczenników, znanych jako Paweł Yun Yu-il ukazywało się chrześcijańskie piśmiennictwo. Z tego też i towarzysze (wspomnienie liturgiczne przypada 31 maja). powodu chrześcijan nie uważano za ciało obce. Co ciekawe Historia każdego z nich jest świadectwem heroicznej wiary wszyscy księża i zakonnicy (co do jednego) są rodowitymi i wierności Jezusowi. Podczas prześladowań katolików Koreańczykami i na próżno wśród nich szukać dziś mi- Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 27 sjonarza zza granicy. Misjonarki-cudzoziemki są jedynie ogromny statek został uwięziony przez tajfun na 3 dni. wśród sióstr zakonnych. Wpadł w rodzaj wielkiego rowu wodnego i nie mógł się Na takim to fundamencie zbudowany jest Kościół ruszyć. Woda była na równi z burtą. Lada moment groziło w Korei, a prawie wszyst- im zatopienie. – Cały czas kie sanktuaria powstały wraz z oficerami patrzyłem w miejscach związanych z mostku kapitańskiego na z męczennikami. Dziś to, co się dzieje. Chmury w miejscu, gdzie spotykali były tak ciemne, że dzień się na modlitwach pierwsi przypominał noc – wspomi- katolicy, stoi katedra My- na tamten czas grozy Yohn eongdong. W świętych Kang. – W pewnym momen- miejscach chrześcijań- cie poszedłem się trochę stwa, w Rzymie, Jerozo- zdrzemnąć, bo nie spałem limie a także innych, coraz ponad dobę. Przyśniło mi częściej można spotkać się, że rozpadła się ściana pątników koreańskich. pomiędzy komorą silnikową a ładownią, bo z silnika do Religia, która spaja naród ładowni przepływał olej napędowy. Obudziłem się na- Yohn Kang jest po pięćdziesiątce. Jego żona przyjęła tychmiast i kazałem bosmanowi sprawdzić stan silnika. chrzest wcześniej niż on. Wrócił i mówi: „Kapitanie, Mają troje dorosłych dzieci. jest wielki problem. Olej Yohn Kang jest przedsię- silnikowy wlewa się do ła- biorcą. Uważa, że katoli- downi”. Gdyby mi się to cyzm jest bardzo ważny dla nie przyśniło, nigdy bym Koreańczyków. – Dało się nie sprawdził. Tymcza- odczuć pustkę społeczną, sem byłoby to ogromnie kiedy ludzie odchodzili od niebezpieczne dla statku. buddyzmu. A jednocześnie Groziło pożarem albo zatar- ludzie bardzo czekali na ciem silnika i w rezultacie „coś”. I tym „czymś” okazał zatopieniem. Wtedy bar- się katolicyzm – mówi. – dzo modliłem się do Boga Jakby Koreańczycy czeka- o uratowanie siebie i załogi. li na katolicyzm, myśląc Przyrzekłem wówczas Panu o przyszłości. Uważam, że to jest głęboko przemyśla- Bogu, że jeżeli przeżyję i wrócę do kraju, to wybiorę religię ny wybór. Yohn Kang został ochrzczony przed 17 laty chrześcijańską, by czcić Boga. Następnego dnia zrobiło przez baskijskiego księdza się tak jasno, że zobaczyłem w Brukseli. Niegdyś był wreszcie niebo i poziom buddystą, ale – jak przy- morza. Wydostaliśmy się znaje – niezbyt gorliwym. z tej otchłani. Po tym do- Jednak szukał jakiejś religii, świadczeniu nie miałem już która by go zbliżyła do Pana wątpliwości, że Bóg istnie- Boga. Uważał, że religia je i że to On nas uratował. jest potrzebna dla przy- Szczęśliwie dopłynęli do szłości rodziny. I on jako portu i Yohn Kang oddał głowa rodziny powinien jej w ręce właściciela niena- zapewnić taki fundament. ruszony statek wraz z za- Mocno podkreśla, że od łogą. A sam zrezygnował kiedy został katolikiem, z pływania. W niedługim jego życie radykalnie się czasie przyjął chrzest. Taki zmieniło. Pan Bóg pewnego był początek jego wiary. dnia głośno zapukał do jego drzwi. Jeszcze u początku lat 90. był kapitanem statku towarowego Koreańskich Linii Oprac. Anna Stawowiak Oceanicznych. Wielokrotnie doświadczał niebezpiecznych Źródło: sytuacji na morzu. Jednak ta, w której wówczas się znalazł, www.Parezja.pl była wyjątkowa. Płynęli między Japonią a Seattle. Ich www. biblia-święci.pl 28 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018

O WYCHOWANIU, ZACHOWANIU I TRADYCJACH

O MIŁOŚCI I NIENAWIŚCI

Zaniepokojonym śpieszę wyjaśnić, iż nie będzie to długa wrogości do kogoś lub do czegoś”. I tu każdy znów mógłby rozprawa z pogranicza filozofii i teologii. Bo też i nie jestem podać swoją, zapewne nieco inną definicję. Ta słownikowa biegły w tych dziedzinach. brzmi nieco łagodnie. Dla Będzie to kilka myśli, zebra- mnie słowo „nienawiść” ma nych w tym miejscu, które dużo mocniejszy przekaz. przychodzą mi do głowy, Nienawidzę, czyli nie chcę gdy patrzę na otaczający znać, nie chcę dla tej osoby mnie świat. niczego dobrego, nie chcę Czym jest miłość? jej kochać. Z nienawiści Za „Słownikiem Języka ludzie posuwają się do na- Polskiego PWN” jest to jokropniejszych czynów, do „głębokie uczucie do dru- zbrodni. giej osoby, któremu zwy- Z nienawiści nie po- kle towarzyszy pożądanie, wstanie nic dobrego, na niej silna więź, jaka łączy ludzi nic się nie zbuduje. sobie bliskich, poczucie sil- Czy chrześcijanin nej więzi z czymś, co jest dla kogoś wielką wartością, może nienawidzić? Przekornie nieco, powiem, że tak. głębokie zainteresowanie czymś, znajdowanie w czymś Może nienawidzić zupy jarzynowej z ryżem, ciepłego przyjemności”. Tyle słownik. Myślę, że każdy czytający piwa z sokiem lub marnego serialu w telewizji. Choć i tu ten tekst poda swoją definicję miłości. Często inną od tej byłbym ostrożny, bo przecież te dwa pierwsze to dary słownikowej, a i tak prawdziwą. Boże, które zaspokajają głód i pragnienie, a za serialem Czym jest miłość dla chrześcijanina? Ośmieliłbym się jednak stoją konkretni ludzie. Chrześcijanin nie może stwierdzić, że jest, a przynajmniej powinna być, wartością nienawidzić. Skoro nienawiść jest zaprzeczeniem miłości, nadrzędną. Z miłości wszystko pochodzi. Z miłości Bóg a do miłości Bóg nas powołał, to nie może. Nienawiść stwarza świat. Kocha ludzi, do drugiego człowieka to których powołał do życia grzech. i do miłości. Z miłości Bóg Czy chrześcijanin za- posłał swego Syna, aby nas tem może kogoś nie lubić? odkupił. Z miłości, niczym Sądzę, że tak. Można czuć nieograniczonej, Jezus dał się się źle w czyjejś obecności. przybić do krzyża, aby nas Mogę nie lubić przebywać zbawić. Miłość leży u podstaw z człowiekiem, który jest nie- wszystkiego co dobre. życzliwy, którego obecność Dla chrześcijanina mi- sprowadza mnie na złą drogę. łość powinna być jak chleb, Nie oznacza to, że przestaję woda i powietrze – niezbęd- go traktować jak swego bliź- na do życia. Chrześcijanin niego, którego miłuję. Nadal powinien kochać wszyst- mogę mu dobrze życzyć, na- kich, bez wyjątku. Przyjaciół i nieprzyjaciół, obcych dal mogę i powinienem się za niego modlić. Modlitwa to i bliskich. Tak jak Jezus umiłował wszystkich ludzi, za ogromny dar, który mogę ofiarować drugiemu człowiekowi. nich rozłożył swe ramiona na krzyżu. Do takiej właśnie Modlitwa to gest miłości. miłości powinien chrześcijanin dążyć, choć to trudne. Nienawiść zatem to zaprzeczenie miłości. Skoro Bóg Lecz czy świat to widzi? Czy ludzie kierują się w życiu nas powołał do miłości, wyrzućmy uczucie nienawiści tak właśnie rozumianą miłością? Te pytania pozostawię z naszych serc. Świat wokół nas będzie piękniejszy, a my bez odpowiedzi. szczęśliwi żyjąc miłością. Czym zatem jest nienawiść? Posłużę się, po raz ko- lejny, słownikiem. Nienawiść to „uczucie silnej niechęci, Grzegorz Leleń Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 29

SPOTKANIA

ZMARTWYCHWSTANIE

Zmartwychwstanie Syna – Tajemnicą Ojca Go wszyscy – tylko Jan stał pod krzyżem… Jezus sam Tak! Bóg ma swoje Tajemnice… Jako Jego Stworzenie pozwolił im na słabość ucieczki w momencie pojmania, jesteśmy zarazem Jego dziećmi. Wszak przed dziećmi trzy- bo chciał ich chronić przed rzymską władzą. Piotr, który ma się pewne fakty w tajemnicy, bo są na nie niegotowe, się Go zaparł, musiał przeżywać szczególnie dolegliwą na przyswojenie sobie pewnych faktów. Wiemy o tym, że traumę wyrzutów sumienia. Wszyscy uczniowie poddani przedwczesne podanie pewnych informacji dziecku może boleści opłakują śmierć Nauczyciela… być dla niego szkodliwe, wręcz szokujące! Tak więc Ta- Ciemny grób, zamknięty kamieniem, który zatoczono jemnica Zmartwychwstania Chrystusa ma być przed nami, dokładnie. Ciemność… i cisza… wierzącymi w Niego, zakryta – do czasu… Żyjąc na tej …On to dla nas ludzi i dla naszego zbawienia… ziemi nie jesteśmy gotowi Jej przyjąć… Teraz Bóg udziela stał się człowiekiem. A więc Człowiek! nam wiadomości tylko tych, które są potrzebne nam do Oto Człowiek – zawinięty w prześcieradła, zawiązany, zbawienia. Trzeba nam teraz koniecznie powściągnąć swoją przykryty bielą chusty, obsypany wonnościami i podpisany. dociekliwość i nie sięgać po tajemnice Boga. Tylko nasza Podpisany – bo niebezpieczny! Człowiek – dla nas… Tak śmierć jest przepustką do wieczności… Jak przekroczymy – wszystko dla nas! Tego się nie da zrozumieć… Dlaczego jej próg, będzie nam znane p o z n a n i e Tajemnic, które wymagasz od nas – Panie – tego żebyśmy zrozumieli, według swojej woli udzieli nam Stwórca Nieba i Ziemi – co znaczy Ty – dla nas?! To nie do pojęcia! To dla nas tym, którzy się „Jemu podobają”… Wierzę w to! wszystko? Twoje narodzenie, Twoje nauczanie, Twoje Triduum Paschalne przedstawia kolejność zdarzeń drogi, Twoje słowa, Twoje zimno, głód, zmęczenie i… w czasie danym nam przez Stwórcę – Zdarzeń najważ- Twój Krzyż dla nas i za nas? niejszych dla nas. Świadoma swojej niegodności staram Ukrzyżowany również za nas pod Poncjuszem Pi- się czynić rozważania… łatem został umęczony i pogrzebany… Tak! Jak szybko przez nasze usta, na jednym oddechu, przepływają słowa Czas Mroku Wyznania Wiary. Słowa, które mają niewyobrażalny cię- Czas rozpaczy uczniów Pana ukrytych w Wieczerniku. żar. Tego tym bardziej udźwignąć się nie da! Krzyż jest Dolegliwy ból musiał targać ich dusze… Przecież opuścili ciężki… Cyrenejczyków, Jezu, masz pewną liczbę. Tylko

Manoppello (Włochy), Sanktuarium Świętego Oblicza w klasz- Turyn – Całun Turyński – fragment zdjęcia negatywowego torze OO. Kapucynów – Święte Oblicze (Volto Santo) odbicie z Obliczem Chrystusa. na bisiorze („morskim jedwabiu”). 30 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018

Twoje wejrzenie pomoże tym, którzy zapragną do nich kundzie, a może w jej ułamku z woli Ojca – bezszelestnie, się przyłączyć. bezgłośnie opuszcza płótna… bez rozerwania, bez żadnej Człowiek – chciał nim być dla nas… Ponosi konse- przeszkody, bez zburzenia porządku… przechodzi przez kwencje – teraz jest martwy… umęczony i pogrzebany wszystko… razem ze swoją Krwią na prześcieradłach… Dla naszego zbawienia. Cena naszego zbawienia jest tak wysoka, że… Człowiek, który jest Bogiem nie, tego ludzkie serce nie udźwignie… tu lepiej milczeć w uwielbionym Ciele Żywy – bo jest Życiem i adorować… Piłat Go podpisał – bo On jest niebezpiecz- zmartwychwstał – bo jest Zmartwychwstaniem ny dla rzymskiej władzy – dla każdej władzy, która się Bóg z Boga, Światłość ze Światłości… rządzi nieprawością! Bo On jest Dobrem Nieskończonym, a nieprawość dobra się boi… Królestwo moje nie jest z tego świata – powiedziałeś. Teraz On, Jezus – Syn Ojca, jest martwy… ale Ciało Tak, Panie – nie jest. Ale Królestwo Twoje m a s z dla nie ulegnie skażeniu… Śmierć Jego była rzeczywista, tego świata – bo jesteś Miłością. Dlaczego świat nie tak jak śmierć każdego człowieka – ale w Jego wypadku wie, że to najszczęśliwsza dla niego godzina? Dlaczego jej naturalnych następstw nie będzie… A przez Niego nie wie, że teraz właśnie na nowo świat się rodzi? Chciałeś wszystko się stało… A więc „stała się” przyroda i jej Panie, żeby się wypełniło Pismo. Jest Pismo – ono światu prawa. Musi Mu być posłuszna, bo On jest współistotny o tym powie… Ojcu. „Wykonało się”! Świadkowie Czas Światłości Uczniowie Piotr i Jan biegną do grobu. Magdalena, …I zmartwychwstał trzeciego dnia… wzburzona mówi im, że coś dziwnego, niepokojącego, Czas… ten czas wyznaczył Ojciec dla swojego Syna z grobem Mistrza się dzieje – zabrali Pana z grobu… na początku. Na początku było Słowo. Słowo Ojca. Słowo Przecież wtedy, przed szabatem, kiedy został pogrzebany wraca do Ojca, choć zawsze było z Nim… wszystko, było w porządku – w jakże bolesnym porządku! …jak oznajmia pismo… Pismo oznajmia, że zmar- Józef i Nikodem o to zadbali wedle zwyczaju. Tylko ten twychwstał trzeciego dnia. W tej godzinie, minucie, se- ogromny kamień, który Piłat kazał zatoczyć u wejścia

Turyn – ołtarz główny w Sanktuarium Świętego Oblicza w klasz- torze OO. Kapucynów – u góry widoczny Relikwiarz z Volto Turyn – Relikwiarz Volto Santo – ujęcie boczne (fot. Marek Santo (fot. Marek Mietelski). Mietelski). Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 31

– to nie było w porządku! Umarł Mistrz, Jego grób jest leziono mikroskopijne ziarenka piasku w okolicach stóp zamknięty… Umiera też nadzieja – choć On mówił, że Jezusa. Jest to minerał, aragonit, występujący w formie trzeciego dnia powstanie z martwych – ale co to oznacza? ziarenek piasku wyłącznie w Jerozolimie i okolicach! To, To jakiś okruch nadziei? Myśli się kłębią… Trzeba jak że nie kalcyt lecz aragonit tworzył piasek umiejscawia to najszybciej tam dotrzeć i zobaczyć. Jan pierwszy staje w Jerozolimie moment dla świata najważniejszy! u wejścia – rzeczywiście, Magdalena, ta wierna uczennica Przed Tobą, Jezu, jestem jak maleńkie ziarenko piasku… Mistrza prawdę mówiła! Ogromny kamień leży z boku, wybacz mi, że miałam śmiałość napisać o Tobie. Powiedz, wejście jest wolne. Jan nachyla się i widzi, że istotnie coś że to nie była pycha – ale moja modlitwa uwielbienia dla dziwnego się stało… jakoś dziwnie leżą płótna… Ale nie Cudu Twojego Zmartwychwstania! wejdzie pierwszy – to należy się starszemu. Niech Piotr Krystyna Ungeheuer-Mietelska najpierw dokona oglądu… Mnie – myśli Jan – Mistrz powierzył swoją Matkę, ale Piotrowi dał „klucze króle- Bibliografia (m.in.): stwa” – sam słyszałem. Ewangelia wg św. Jana i Synoptyków: Piotr wchodzi pierwszy i widzi płótna-opaski leżące o. Andreas Resch CSsR – „Oblicze Chrystusa”; płasko na ziemi, a chustę – którą była owinięta głowa Emanuela Marinelli – „Całun”; Pana – leżącą nie między opaskami, ale zwiniętą oddzielnie Blandina Paschalis Schlömer OCSO – „Jezus Chrystus Świa- na osobnym miejscu. Wtedy wszedł Jan, ujrzał dectwo Jego Całunów”. i uwierzył. Olśnienie… zachwyt… radość nieskoń- czona… i zrozumienie. Wreszcie Jan rozumie, co znaczy Nowe nadchodzi „powstać z martwych”. Obaj to rozumieją. On żyje! Jak zapowiedział, objawił to… Zmartwychwstanie Niemi świadkowie – płasko leżące płótna, nienaruszone To nie koniec i nierozerwane opaski. Przeszedł przez nie tak swobodnie Nowe nadchodzi Pan i Zbawiciel! A zwinięta chusta? Jej położenie i kształt Nawet już jest … wszystko im powiedziały. To „zwinięcie” oznaczało, że chusta utworzyła formę Zmienia bieg historii przestrzenną w kształcie głowy – ale pustą w środku i przej- Nowy nadaje sens rzystą, bo była utkana z bisioru, „morskiego jedwabiu”. Wszystkiemu Przybrała taki kształt, ponieważ pachnidła, którymi była Mnie przesiąknięta – utwardziły ją pod wpływem powietrza, które nagle weszło do grobu, gdy został on otwarty. (To W blasku Grobu już współczesne śledztwo badaczy). Jan później napisze: Nowa jest nadzieja potem uczniowie powrócili do domu. Powrócili przepojeni Czuć tchnienie Boga wiarą i prawdą o Zmartwychwstaniu, która to prawda Powiew ożywczy już na zawsze z nimi zostanie, którą będą przekazywać braciom… Za nią wielu potem odda życie… Jan przekaże Oto nadchodzi nam ją Pismem – „a my wiemy, że świadectwo Jego jest Duch Święty prawdziwe”. Trzecia Osoba Kościół nadal przez wieki głosi chwałę Zmartwych- Jedynego Boga wstania naszego Pana Jezusa Chrystusa. W dalszym ciągu jest wielka liczba męczenników, którzy oddają życie za „Weźmijcie tę Prawdę. Dowodów na Zmartwychwstanie Pana nie Ducha Świętego” trzeba, ale Miłosierny Bóg ich udziela dla wzmocnienia Kochającego wołanie naszej wiary. Jest na to wiele przykładów. Jezus w grobie Przestworza przenika zawinięty był w kilka całunów. Ktoś z miłością na twarz Jezusa położył chustę z bisioru (tzw. morskiego jedwabiu Przyjdź zamieszkaj uzyskiwanego z muszli) – wówczas najdroższej tkaniny. Napełń mądrością prawdy Na niej w cudowny sposób powstał wizerunek twarzy Je- Wnętrze człowieka zusa – cudowny, ponieważ na bisiorze nie da się malować! Oświeć i uświęć Ten wizerunek – Volto Santo – przechowywany we wło- skim Manoppello, utworzył właśnie formę trójwymiarową Oto (pod wpływem aloesu), którą widzieli Piotr i Jan! Śmiała Nowe hipoteza badaczy jest taka, że wizerunek ten powstał on Już Jest … w momencie Zmartwychwstania, ponieważ na nim Jezus ma otwarte oczy! Natomiast na Całunie Turyńskim zna- Ks. Roman Zapała 32 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018

SŁUŻEBNICA BOŻA HANNA CHRZANOWSKA

Hanna Helena Chrzanowska, córka noclegów, rozdawano posiłki, ułatwiano kontakty na dal- profesora UJ Ignacego Chrzanow- szych etapach podróży, troszczono się zwłaszcza o dzieci. skiego, (zmarłego 19 stycznia 1940 r. Ważnym miejscem pracy był Dworzec Główny, gdyż tu w obozie Sachsenhausen), urodziła się udzielano pierwszej pomocy uchodźcom przybywającym 7 października 1902 r. w Warszawie. w transportach liczących niekiedy i kilka tysięcy osób. Została ochrzczona w kościele para- W dorobku Hanny Chrzanowskiej znalazł się także fialnym św. Wojciecha w Wiązownie. podręcznik pt. Pielęgniarstwo w otwartej opiece zdrowotnej. Rodzina Hanny słynęła z filantropii Od 1955 r. organizowała okresowe konferencje i coroczne (m.in. jej ciotka, pielęgniarka Zofia rekolekcje dla pielęgniarek, które były prowadzone przez Szlenkierówna ufundowała w Warsza- kapłana. Napisała wówczas tzw. Rachunek sumienia pie- wie szpital dziecięcy, a i ojciec Hanny lęgniarki, który był potem rozdawany uczestnikom tych niejednokrotnie fundował stypendia rekolekcji. Organizowała również wyjazdy do Częstochowy, dla biednych studentów UJ. na Jasną Górę, będące zjazdami służby zdrowia, mimo W 1910 r. rodzina Chrzanow- nieprzychylnego wówczas stanowiska władz państwowych. skich zamieszkała w Krakowie. Tutaj Hanna z wyróżnie- Wraz z biskupem Karolem Wojtyłą oraz księdzem niem ukończyła gimnazjum sióstr urszulanek. Po maturze infułatem Ferdynandem Machayem – proboszczem kościoła w 1920 r. podjęła pracę w sekcji Komitetu Ochrony Polski, Mariackiego w Krakowie Hanna Chrzanowska organizowała kwestując na rzecz ubogich. Był to okres, w którym podjęła parafialną domową opiekę nad chronicznie chorymi. Była decyzję wyboru zawodu pielęgniarki. Okazją do tego było pomysłodawczynią systemu tzw. pielęgniarstwa parafialnego. pojawienie się w Krakowie organizacji Amerykańskiego Postulowała, aby księża proboszczowie rozszerzali opiekę Czerwonego Krzyża. nad chorymi przebywającymi w domach znajdujących się W pamiętniku tak pisała o swoim wyborze: „Moja decyzja spotkała się z aprobatą nie tylko matki, ale i ojca, który co prawda aprobował nieraz z góry wszelkie moje kroki… Nato- miast tzw. opinia publiczna była mocno zdziwiona. Pewna pańcia tłumaczyła mi, że co innego pielęgnować żołnierzy podczas wojny, a co innego iść do zwy- kłego szpitala, gdzie właściwie nie ma co robić (to znaczyło nie ma co robić dla przyzwoitych osób). Inna żeńska osobliwość kiedyś na terenie ich parafii. W wyniku jej starań wprowadzono utyskiwała ogólnie, że taki jakiś powstał zawód dziwny, możliwość odprawiania Mszy świętych w domach osób głupawy, poniżający… Na co ktoś zareplikował: No, nie obłożnie chorych. W 1958 r. wprowadziła zwyczaj zano- taki znowu głupawy, jeżeli np. prof. Chrzanowski pozwala szenia potraw wigilijnych z kuchni sióstr prezentek oraz córce iść do takiej szkoły. A na to: To już Chrzanowscy tak sporządzania skromnych paczek świątecznych do domów nisko podupadli, że córkę dają na pielęgniarkę?” ubogich chorych, a także wręczania symbolicznych pre- Po ukończeniu Warszawskiej Szkoły Pielęgniarstwa zentów imieninowych. W Wielkim Poście 1960 r. wraz i odbyciu rocznego stypendium w Fundacji Rockefellera z Hanną odwiedził domy 35 chorych biskup krakowski we Francji została instruktorką w Uniwersyteckiej Szko- Karol Wojtyła. le Pielęgniarek i Higienistek w Krakowie, była autorką Hannie Chrzanowskiej bardzo zależało także na tym, wielu artykułów do miesięcznika „Pielęgniarka Polska” aby chorzy, oprócz pomocy duchowej i materialnej, mieli oraz współtwórczynią ustawy o zawodzie pielęgniarki również zabezpieczoną pomoc ze strony pielęgniarki przy- z 1935 roku. chodzącej do ich domów. Zapoczątkowała zatem ten system Niemal od początku II wojny światowej Hanna pra- pomocy, który dzisiaj nazywamy hospicjum domowym. cowała społecznie w Obywatelskim Komitecie Pomocy Zainicjowała także w Trzebini rekolekcje dla chorych. Społecznej, pod przewodnictwem abp. Adama Stefana Atmosferę domu rodzinnego, który ukształtował Hannę, Sapiehy, oraz w Dziale Obozów Sekcji Charytatywnej, tak wspominała: „Oboje byli niewierzący: i moja matka która powstała we wrześniu 1939 roku. Starano się w niej (w paszporcie wyznania ewangelicko-augsburskiego), pomagać przejeżdżającym przez Kraków, szukano dla nich długie lata w mękach ateistycznego pesymizmu, i mój Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 33

ojciec (w paszporcie rzymski katolik), pozytywistyczny nowskiej. Cud za jej wstawiennictwem dotyczył 66-letniej wówczas liberał co się zowie. Z miłości ojcowskiej (tak kobiety, która w skutek pęknięcia naczyniaka doznała niezmiernej do końca życia) do mnie, tryskał optymizm masowego wylewu krwi do mózgu, niedowładu kończyn krzepiący i wielka wyrozumiałość na słabość mojej na- oraz zawału. Jej stan lekarze określili jako bardzo ciężki, tury. Chociaż i ojciec nie kazał mi być dobrą dla Boga nie pozostawiając żadnej nadziei na przeżycie. Stowa- i przez Boga”. rzyszenie Katolickich Pielęgniarek rozpoczęło modlitwę Ostatnie lata życia Hanny były naznaczone osobi- za wstawiennictwem Sługi Bożej Hanny Chrzanowskiej. stym cierpieniem, związanym z chorobą nowotworową. Chora została uzdrowiona: obudziła się, niedowład kończyn Zmarła 29 kwietnia 1973 roku. Żegnając ją na Cmentarzu minął i powróciła sprawność umysłowa. Kobieta wyznała Rakowickim w Krakowie, kardynał Wojtyła powiedział także, że podczas śpiączki przyśniła jej się Chrzanowska między innymi: Dziękujemy Ci, Pani Hanno, za to, że i powiedziała, że wszystko będzie dobrze. Zmarła w 2011 byłaś wśród nas; że byłaś taka, jaka byłaś. Dziękują Ci roku z powodu chłoniaka. za to opiekunki chorych, siostry zakonne, pielęgniarki, 6 kwietnia 2016 roku doczesne szczątki Hanny Chrza- młodzież akademicka – cały Kościół krakowski. Dziękuję nowskiej zostały przeniesione z Cmentarza Rakowickie- Ci za to, jako biskup Kościoła krakowskiego. Byłaś dla go do krypty w kościele pw. św. Mikołaja w Krakowie mnie ogromną pomocą i oparciem. A raczej dziękujemy przy ul. Kopernika 9. 7 lipca 2017 roku Ojciec Święty Bogu za to, że byłaś wśród nas taka, jaka byłaś – z tą Twoją Franciszek zatwierdził dekret beatyfikacyjny Sługi Bożej wielką prostotą, z tym wewnętrznym spokojem, a zarazem Hanny Chrzanowskiej, którego podstawą było uznanie z tym wewnętrznym żarem; że byłaś wśród nas jakimś cudu. Beatyfikacja odbędzie się 28 kwietnia br. w Bazylice wcieleniem Chrystusowych błogosławieństw z Kazania Miłosierdzia Bożego w Łagiewnikach. na Górze; zwłaszcza tego, kiedy mówił: Błogosławieni miłosierni. Dziękujemy Panu Bogu za to życie, które miało Oprac. Anna Stawowiak taką wymowę, które pozostawiło nam takie świadectwo; Źródło: tak bardzo przejrzyste, tak bardzo czytelne.... Alma Mater 33-36; 3 listopada 1998 r. ks. kard. Franciszek Macharski www. Archidiecezja Krakowska.pl otworzył proces kanonizacyjny Sługi Bożej Hanny Chrza- www. wikipedia.org

Ukochani Archidiecezjanie! Postać Sługi Bożej Hanny Chrzanowskiej, a już niedługo Błogosławionej świętego, katolickiego i apostolskiego Kościoła, głęboko wpisuje się w obchodzoną w tym roku setną rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości po 123 latach zaborów. Urodziła się w czasach rozbiorów, przez dwadzieścia lat radowała się wolną Polską, doświadczyła tragedii drugiej wojny światowej, na koniec zmagała się o ducha prawdziwie bratniej miłości w trudnych czasach komunizmu, który usiłował wyrwać wiarę z serc Polaków. Swoim życiem pokazywała, jak nieustannie trzeba zmagać się o utrzymanie w sobie i przekazywanie innym daru wolności. Pod tym względem jest wspaniałym wzorem na dzisiejsze czasy, kiedy to pod hasłami wolności absolutnej pragnie się nas na nowo zniewolić i pozbawić prawdziwej wolności. Nie wolno nam, Drodzy Bracia i Siostry, zapomnieć o słowach św. Pawła Apostoła z Listu do Galatów: „ku wolności wyswobodził nas Chrystus” (Ga 5, 1). Inaczej mówiąc, bez przyjęcia Chrystusowej Ewangelii nigdy nie możemy być ludźmi prawdziwie wolnymi. + Marek Jędraszewski Arcybiskup Metropolita Krakowski 34 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018

MAŁŻEŃSTWO – PROJEKT NA CAŁE ŻYCIE. 50. rocznica ogłoszenia encykliki Humanae vitae bł. Papieża Pawła VI oraz Jubileusz 50-lecia istnienia Wydziału Duszpasterstwa Rodzin Kurii Metropolitalnej w Krakowie

W Rzymie w listopadzie 2017 r. odbyła się konferencja niem do nawrócenia była encyklika Pawła VI – Humanae naukowa poświęcona encyklice papieskiej Humanae Vitae. vitae. Papież podkreślał w niej, że w celu budowania Pierwsze spotkanie trwałego porządku spo- rejonowe upamiętniające łecznego konieczne jest to wydarzenie odbyło się patrzenie na życie człowie- 21 stycznia br. w kościele ka w świetle stwórczego św. Jana Kantego w Kra- zamysłu, uwzględniając kowie. tym samym nadprzyro- O godz.19.00 odbyła dzony i wieczny porządek. się prelekcja ks. dra hab. Należy wziąć pod uwagę Roberta Skrzypczaka – całą wizję człowieka, której „Współpracownicy Boga” urzeczywistnieniem jest „Człowiek jest nie tylko Jezus Chrystus. Paweł odbiorcą Bożego dzia- VI przypomniał i nieja- łania, ale również Jego ko dowartościował rolę współpracownikiem. Fakt małżeństwa, jako miejsca ten szczególnie uwidacznia się w małżeństwie, zwłasz- szczególnej relacji z Bogiem, opierającej się na przyjaźni, cza w sztuce rodzicielstwa i wychowywania potomstwa. wierności i wyłączności małżonków. W taką wizję miłości Punktem, w którym spo- wpisuje się odpowiedzialne tyka się działający Bóg rodzicielstwo, rozumiane i współdziałający człowiek, jako dostosowanie swoje- jest miłość. Rodzicielstwo go postępowania do Bo- powinno być rozumiane skiego planu stworzenia, jako odpowiedź na Boże a także uznanie zamysłu wezwanie”. Stwórcy co do człowieka „Wierzcie w Ewan- i jego płodności. Kra- gelię Życia, czyli Dobrą kowski Kościół, którym Nowinę o życiu, które dał pasterzował św. Jan Paweł nam Bóg i uczynił nas za II, entuzjastycznie odniósł nie odpowiedzialnym” po- się do encykliki Humanae wiedział abp Marek Jędra- vitae i propagował jej szewski podczas mszy św., idee… Zagrożenia, jakie o godz. 20.00 inaugurując obchody pod hasłem „Wolna dziś stoją przed wiernymi, którzy pragną wdrażać w ży- i odpowiedzialna współpraca z Bogiem Stwórcą”. cie papieskie nauczanie. Pierwszym z nich jest ideologia Rewolucja, która gender, która lekceważy miała miejsce w Paryżu ludzką płciowość. Kolej- w 1968 roku, objęła swoim ne to sprowadzenie życia zasięgiem zachodnią Eu- małżeńskiego tylko do ropę. „Odrzucono funda- przyjemności. Następne, ment kultury europejskiej, zmienia znaczenie słowa chrześcijańskie przesłanie „prokreacja”, zastępując i Ewangelię. Wiązało się go zwrotem „reproduk- to także z rewolucją sek- cja”. W Humanae vitae sualną, z nastawieniem na mówi się też o prokreacji, przyjemność za wszelką o rodzeniu dzieci. Słowo cenę, wspomaganą przez to ma odniesienie do cre- alkohol i narkotyki. Od- atio, czyli do stworzenia. powiedzią na radykalną Powołanie nowego życia negację Boga i wezwa- jest współdziałaniem z sa- Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 35 mym Bogiem Ojcem. W języku współczesnym mówi się To dar od Niego i od naszych Rodziców – z tego wypływa o reprodukcji, a to przecież – właściwy wszystkim or- wdzięczność i szacunek” ganizmom proces życiowy polegający na wytwarzaniu Obchody zakończy Międzynarodowy Kongres Hu- potomstwa przez organizmy rodzicielskie. Zmiana języka manae Vitae; „Płodność listu, który dotarł z przyszłości jest zmianą sposobu myślenia. To nie przypadek, a celo- – 50 lat Humanae vitae” w dniach 16–18 listopada 2018 r. wa manipulacja, byśmy na życie człowieka i tajemnicę w Auli Jana Pawła II przy Sanktuarium Bożego Miłosier- przekazywania życia nie patrzyli przez pryzmat wiary dzia w Krakowie-Łagiewnikach. i nie uwzględniali Bożego zamysłu i współdziałania, ale widzieli w tym element zwykłej produkcji Bóg oczekuje od Marek Polański nas, byśmy każdego dnia dziękowali Mu za to, że jesteśmy. foto: Adam Stawiarski

„JUBILEUSZOWA NOWENNA” ZA OJCZYZNĘ

Archidiecezja krakowska rozpoczęła „Jubileuszową No- metropolita krakowski abp Marek Jędraszewski. Zachęcając wennę” za Ojczyznę, w stulecie odzyskania niepodległości. do udziału w nowennach dodał: „Jesteśmy odpowiedzialni W ramach „Jubileuszo- za naszą Ojczyznę, za jej byt wej Nowenny” każda parafia dzisiaj i jutro”. będzie wyznaczać jeden dzień „Jubileuszowa Nowen- w miesiącu, jako szczególny na” – mówił metropolita – jest dzień modlitwy za Ojczy- przejawem troski o dzisiejszy znę. Wiele parafii wybierze i przyszły kształt duchowy na- dzień 11. każdego miesiąca, rodu polskiego, troski, która aby w ten sposób wyraźniej jest potrzebna w obliczu la- nawiązać do jubileuszu odzy- icyzacji, szyderstw z polskiej, skania niepodległości, który katolickiej tradycji narodowej. przypada 11 listopada. No- wenny potrwają do października br. „Musimy się czuć odpowiedzialni za wiarę chrześcijań- I tak zgodnie z programem: ską, która jest kalką duchową naszego narodu od momentu – w lutym nowennom patronuje św. Szymon z Lipnicy, przyjęcia chrztu w 966 r. przez Mieszka I” – powiedział a ich tematem jest miłosierdzie; – w marcu nowenny będą poświęcone tematom modli- twy i pokuty, a patronował im będzie św. Jacek Odro- wąż; – w kwietniu tematem nowenn będzie świętowanie niedzieli, a patronem modlitw – św. Stanisław Kaź- mierczyk; – w maju będziemy się modlić w intencji małżeństw i rodzin, pod patronatem bł. Salomei; – w czerwcu ogarniemy modlitwą pracę i odpoczynek, pod patronatem bł. Anieli Salawy; – w lipcu intencją modlitw będzie szacunek dla życia, patronką – św. Jadwiga Królowa; – w sierpniu krakowianie będą się modlić o wolność od nałogów i uzależnień, spotkaniom patronował bę- dzie św. Brat Albert Chmielowski; – we wrześniu patronem nowenn o wychowanie i wy- kształcenie będzie św. Jan Kanty; – w październiku tematem nowenn będą jedność i so- lidarność, a patronował będzie św. Jan Paweł II.

Anna Stawowiak Za: www.archidiecezja krakowska.pl 36 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018

„OKRUCHY” DLA MŁODYCH

ORĘDZIE PAPIEŻA FRANCISZKA NA ŚDM „Nie bój się, Maryjo, znalazłaś bowiem łaskę u Boga” (Łk 1, 30)

Rzym, Niedziela palmowa 25 marca 2018 r. tajemnicy powołania Boga, który w jednej chwili stawia ją przed ogromem swego planu i sprawia, że odczuwa ona Drodzy młodzi, całą swą małość skromnego stworzenia. Anioł, czytając Światowe Dni Młodzieży 2018 stanowią krok naprzód w głębi jej serca, mówi do niej: „Nie bój się”! Bóg czyta w przygotowaniu międzynarodowego spotkania, które również w naszych sercach. Dobrze zna wyzwania, jakim odbędzie się w Panamie w styczniu 2019 roku. Ten nowy musimy stawić czoło w życiu, zwłaszcza, gdy stajemy etap naszej pielgrzymki przypada na rok, w którym zwo- w obliczu decyzji fundamentalnych, od których zależy, łane jest Zgromadzenie Zwyczajne Synodu Biskupów na kim będziemy i co zrobimy na tym świecie. To „ciarki”,

temat: „Młodzież, wiara i rozeznanie powołania”. To dobry jakie odczuwamy, gdy mamy do czynienia z decyzjami zbieg okoliczności. Uwaga, modlitwa i refleksja Kościoła dotyczącymi naszej przyszłości, naszego stanu życia, na- będą skierowane na Was, ludzi młodych, z pragnieniem szego powołania. W takich chwilach jesteśmy wzburzeni zrozumienia, a przede wszystkim przyjęcia drogocennego i ogarnia nas wiele lęków. daru, jakim jesteście dla Boga, dla Kościoła i dla świata. A Wy, ludzie młodzi, jakie żywicie obawy? Co was Jak już wiecie, postanowiliśmy, aby w tej drodze najbardziej niepokoi w głębi serca? W wielu z was istnieją towarzyszył nam wzór i wstawiennictwo Maryi, młodej obawy „drugoplanowe”, że nie jesteście kochani, lubiani, kobiety z Nazaretu, którą Bóg wybrał jako Matkę swe- nieakceptowani takimi, jakimi jesteście. Dziś jest wielu go Syna. Idzie ona z nami ku Synodowi i Światowym młodych, którzy mają poczucie, że muszą być inni od Dniom Młodzieży w Panamie. Jeśli w ubiegłym roku tego, czym są w rzeczywistości, próbując się dostoso- prowadziły nas słowa Jej kantyku uwielbienia: „Wielkie wać do często sztucznych i nieosiągalnych standardów. rzeczy uczynił mi Wszechmocny” (Łk 1,49) – ucząc nas Nieustannie dokonują retuszowania swoich wizerunków, upamiętniać przeszłość – to w bieżącym roku staramy się chowając się za maskami i fałszywymi tożsamościami tak, słuchać wraz z Nią głosu Boga, który budzi odwagę i daje że sami niemal stają się “fake’iem”. U wielu z nich mamy łaskę konieczną, aby odpowiedzieć na Jego wezwanie: do czynienia z obsesją na tle otrzymywania jak największej „Nie bój się, Maryjo, znalazłaś bowiem łaskę u Boga” liczby „polubień”. I z tego poczucia nieadekwatności rodzi (Łk 1, 30). Są to słowa wypowiedziane przez posłańca się wiele obaw i niepewności. Inni lękają się, że nie znajdą Boga, archanioła Gabriela, do Maryi, prostej dziewczyny bezpieczeństwa emocjonalnego i zostaną sami. W wielu, z małej wioski w Galilei. w obliczu niepewności związanej z pracą, wkracza lęk przed niemożnością znalezienia satysfakcjonującej afirmacji 1. Nie bój się! zawodowej, niespełnienia swoich marzeń. Te obawy są To zrozumiałe, że nagłe pojawienie się anioła i jego dziś bardzo obecne w wielu młodych ludziach, zarówno tajemnicze pozdrowienie: „Bądź pozdrowiona pełna łaski, wierzących, jak i niewierzących. Także ci, którzy przyjęli Pan z Tobą” (Łk 1,28), wywołały silny niepokój w Maryi, dar wiary i poważnie poszukują swojego powołania, nie zaskoczonej tym pierwszym objawieniem jej tożsamości są rzecz jasna wolni od strachu. Niektórzy myślą: może i powołania, do tej pory jej nieznanych. Maryja, podob- Bóg chce ode mnie albo zażąda ode mnie za wiele. Może nie jak inne postacie z Pisma Świętego, drży w obliczu przemierzając drogę wskazaną mi przez Niego, nie będę Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 37 naprawdę szczęśliwy albo nie będę mógł sprostać temu, o co mnie prosi. Inni zadają sobie pytanie: czy podążam drogą wskazaną mi przez Boga, kto może mi zagwaranto- wać, że będę mógł podążać nią do końca? Czy nie ulegnę zniechęceniu? Czy nie stracę entuzjazmu? Czy będę umiał wytrwać przez całe me życie? W chwilach, kiedy wątpliwości i lęk tłoczy się w na- szych sercach, konieczne staje się rozeznanie. Pozwala nam ono uporządkować zamęt w naszych myślach i uczuciach, aby działać w sposób właściwy i roztropny. Pierwszym krokiem w tym procesie prowadzącym do przezwyciężenia lęków jest ich wyraźne określenie, by nie okazało się, że marnujemy czas i energię, padając łupem nietrwałych zmierzali do zamknięcia się w sobie, zabarykadowania się, upiorów pozbawionych oblicza. W tym celu zapraszam by bronić się przed wszystkim i wszystkimi, pozostając wszystkich, byście spojrzeli do swego wnętrza i nazwali jakby sparaliżowani. Musimy zareagować! Nigdy się nie wasze lęki po imieniu. Zadajcie sobie pytanie: co mnie zamykaj! W Piśmie Świętym znajdujemy 365 razy wyra- żenie „nie lękajcie się”, ze wszystkimi jego odmianami. To jakby powiedzieć, że każdego dnia roku Pan chce, abyśmy byli wolni od bojaźni. Rozeznanie staje się nieodzowne, w kontekście poszukiwania własnego powołania. Bowiem najczęściej nie jest ono natychmiast jasne czy zupełnie oczywiste, ale rozumiemy je stopniowo. Koniecznego do przeprowadzenia w tym przypadku rozeznania nie należy rozumieć jako indywidualnego wysiłku introspekcji, którego celem jest lepsze poznanie naszych mechanizmów wewnętrznych, aby się umocnić i osiągnąć pewną równowagę. Osoba może stać się wówczas silniejsza, ale pozostaje mimo to martwi, czego boję się najbardziej dzisiaj, w konkretnej zamknięta w ograniczonej perspektywie swoich możli- sytuacji, której doświadczam? Co mnie blokuje i nie pozwala wości i poglądów. Natomiast powołanie jest wezwaniem mi iść naprzód? Dlaczego nie mam odwagi, by dokonać Boga, a rozeznanie w tym przypadku polega przede ważnych decyzji, które powinienem podjąć? Nie lękajcie wszystkim na otwarciu się na Innego, który wzywa. się uczciwie spojrzeć na swoje lęki, uznać je takimi, jakimi Jest zatem konieczna cisza modlitwy, aby wysłuchać są, i zmierzyć się z nimi. Biblia nie zaprzecza ludzkiemu uczuciu strachu ani wielu przyczynom, które mogą go powodować. Abraham się bał (por. Rdz 12, 10), Jakub się lękał (por. Rdz 31,31; 32,8), a również Mojżesz (por. Wj 2,14, 17,4), Piotr (Mt 26,69nn) i apostołowie (Mk 4,38-40; Mt 26,56). Sam Jezus, chociaż na nieporówny- walnym poziomie, także doświadczał lęku i udręki (Mt 26, 37; Łk 22, 44). „Czemu tak bojaźliwi jesteście? Jakże wam brak wiary?” (Mk 4,40). Ta reprymenda Jezusa wobec uczniów pozwala nam zrozumieć, jak często przeszkodą dla wiary nie jest niewiara, ale bojaźń. Dlatego dzieło rozeznania, po zidentyfikowaniu naszych lęków, musi nam pomóc w ich przezwyciężeniu, otwierając nas na życie i ze spokojem stawiając czoło wyzwaniom, jakie nam ono przedstawia. W szczególności dla nas, chrześcijan, bojaźń nigdy nie może mieć ostatniego słowa, ale powinna stanowić okazję, aby dokonać aktu wiary w Boga… a także wiary w życie! Oznacza to uwierzenie w zasadniczą dobroć istnienia, które dał nam Bóg, zaufanie, że prowadzi On do dobrego celu przez często tajemnicze dla nas okoliczności i zmienne koleje losu. Jeśli zamiast tego podsycamy lęki, będziemy 38 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 głosu Boga, który rozbrzmiewa w sumieniu. Puka On do Bóg wzywając kogoś po imieniu jednocześnie ob- drzwi naszych serc, tak jak to uczynił z Maryją, pragnąc jawia mu jego powołanie, swój plan świętości i dobra, zawrzeć z nami przyjaźń w modlitwie, mówić do nas po- poprzez który osoba ta stanie się darem dla innych i który przez Pismo Święte, obdarzyć nas swoim miłosierdziem uczyni ją wyjątkową. I także wówczas, kiedy Pan zechce w Sakramencie Pojednania, aby stać się z nami jedno poszerzyć horyzonty danego życia, postanawia nadać po- w Komunii Świętej. wołanej osobie nowe imię, tak jak to czyni w przypadku Ale ważne jest również skonfrontowanie i dialog Szymona, nazywając go „Piotrem”. Stąd wziął się zwyczaj z innymi, naszymi braćmi i siostrami w wierze, którzy przyjmowania nowego imienia, kiedy wstępujemy do mają większe doświadczenie i pomagają nam widzieć zakonu, wskazującego na nową tożsamość i nową misję. lepiej i wybierać między różnymi opcjami. Młody Sa- Boże powołanie, będąc osobistym i niepowtarzalnym, muel, kiedy usłyszał głos Pana, nie rozpoznał go od razu wymaga od nas odwagi, by uwolnić się od ujednolicają- i pobiegł trzykrotnie do Helego, starego kapłana, który cych schematów myślowych, tak aby nasze życie mogło w końcu podsunął mu właściwą odpowiedź, jaką należy być rzeczywiście oryginalnym i niepowtarzalnym darem dać na wezwanie Boga: „Gdyby jednak kto cię wołał, od- dla Boga, dla Kościoła i dla innych. powiedz: Mów, Panie, bo sługa Twój słucha” (1 Sm 3, 9). Drodzy młodzi, bycie powołanym po imieniu to za- W waszych wątpliwościach wiedzcie, że możecie liczyć tem znak naszej wielkiej godności w oczach Boga, Jego na Kościół. Wiem, że są świetni kapłani, osoby konse- upodobania względem nas. I Bóg wzywa każdego z was po krowane, wierni świeccy, wielu z nich młodych, którzy imieniu. Wy jesteście owym „ty” Boga, cennymi w Jego ze swej strony mogą wam towarzyszyć jako starsi bracia oczach, godnymi szacunku i umiłowanymi (por. Iz 43, 4). i siostry w wierze. Ożywiani przez Ducha Świętego, będą Przyjmujcie z radością ten dialog, jaki proponuje wam umieli wam pomóc w rozwikłaniu waszych wątpliwości Bóg, to wezwanie, jakie kieruje On do was, powołując i odczytaniu planu waszego osobistego powołania. „Inny” po imieniu. to nie tylko przewodnik duchowy, ale także ten, który pomaga nam otworzyć się na wszystkie nieskończone 3. Znalazłaś łaskę u Boga bogactwa egzystencji, jakimi obdarzył nas Bóg. Trzeba Głównym powodem, dla którego Maryja nie powinna otwierać przestrzenie w naszych miastach i wspólnotach, się lękać, jest to, że znalazła łaskę u Boga. Słowo „łaska” aby wzrastać, marzyć, patrzeć na nowe perspektywy! Nigdy mówi nam o miłości bezinteresownej, nienależnej. Jak nie traćcie smaku radowania się ze spotkania, z przyjaźni, smaku wspólnego marzenia, pielgrzymowania z innymi. Prawdziwi chrześcijanie nie boją się otwierać na innych, dzielić się przestrzeniami życiowymi, przekształcając je w przestrzenie braterstwa. Drodzy młodzi, nie pozwalaj- cie, aby przebłyski młodości gasły w mroku zamkniętego pokoju, w którym jedynym oknem na świat jest komputer i smartfon. Otwórzcie na oścież drzwi waszego życia! Niech wasze przestrzenie i wasz czas będą zapełnione konkretnymi ludźmi, głębokimi relacjami, w których możecie dzielić się autentycznymi i realnymi doświadczeniami w waszym codziennym życiu.

2. Maryja! bardzo dodaje nam otuchy świadomość, że nie musimy „Wezwałem cię po imieniu” (Iz 43, 1). Pierwszym sobie zasłużyć na bliskość i pomoc Boga, przedstawiając powodem, aby się nie lękać, jest właśnie fakt, że Bóg wcześniej „program doskonałości”, pełen zasług i sukce- wzywa nas po imieniu. Anioł, posłaniec Boga, zwrócił sów! Anioł mówi do Maryi, że już znalazła łaskę u Boga, się do Maryi po imieniu. Nadawanie imion jest właściwe a nie, że ją otrzyma w przyszłości. A samo sformułowanie Bogu. W dziele stworzenia powołuje On do istnienia każde słów anioła pozwala nam zrozumieć, że boska łaska jest stworzenie jego imieniem. Za imieniem kryje się pewna nieustanna, nie jest czymś przemijającym czy chwilowym tożsamość, która jest wyjątkowa we wszystkim, w każdym i dlatego nigdy jej nie zabraknie. Również w przyszłości człowieku, w tej intymnej istocie, którą do końca zna tylko zawsze będzie nas wspierała łaska Boża, przede wszystkim Bóg. Ta boska prerogatywa została następnie współdzielona w chwilach próby i ciemności. z człowiekiem, któremu Bóg zezwolił na nadawanie imion Nieustanna obecność Bożej łaski zachęca nas do zwierzętom, ptakom, a nawet swoim dzieciom (Rdz 2, 19- ufnego przyjęcia naszego powołania, co wymaga dążenia 21; 4.1). Wiele kultur podziela tę głęboką wizję biblijną do wierności, które trzeba ponawiać każdego dnia. Droga uznając w imieniu objawienie najgłębszej tajemnicy życia, powołania nie jest bowiem pozbawiona krzyży: są nimi znaczenia danej egzystencji. nie tylko początkowe wątpliwości, ale także częste po- Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 39 kusy napotykane po drodze. Poczucie nieadekwatności odwaga pozostawiania wam przestrzeni; a Was proszę: towarzyszy uczniowi Chrystusa aż do końca, ale ten uczeń przygotujcie się, aby te obowiązki przyjąć. wie, że jest wspomagany łaską Boga. Zachęcam was do ponownej kontemplacji miłości Słowa anioła zstępują na ludzkie lęki, rozpraszając je Maryi: miłości troskliwej, dynamicznej, konkretnej. Mi- mocą przynoszonej przez nie dobrej nowiny: nasze życie łości pełnej śmiałości i całkowicie nakierowanej na dar nie jest czystym przypadkiem i jedynie walką o przetrwa- z siebie. Kościół przeniknięty tymi cechami maryjnymi nie, ale każdy z nas stanowi historię umiłowaną przez będzie zawsze Kościołem wychodzącym, który wykracza Boga. Znalezienie „łaski w Jego oczach” oznacza, że poza swoje ograniczenia i granice, aby sprawić, że otrzy- Stwórca dostrzega wyjątkowe piękno naszej istoty i ma mana łaska będzie przeobfita. Jeśli damy się zauroczyć wspaniały plan dla naszego życia. Ta świadomość nie przykładem Maryi, to będziemy konkretnie żyli miłością, rozwiązuje oczywiście wszystkich problemów, ani nie która nas pobudza do miłowania Boga ponad wszystko usuwa niepewności życia, ale ma moc jego dogłębnego i ponad samych siebie, aby kochać ludzi, z którymi dzie- przemieniania. Nieznane, które przyniesie nam przyszłość, limy nasze codzienne życie. Będziemy też miłowali tych, nie jest mroczną groźbą, którą musimy przetrwać, ale którzy mogą się nam wydawać niezbyt mili. To jest miłość, czasem sprzyjającym, danym nam by żyć wyjątkowością która staje się służbą i poświęceniem, szczególnie wobec naszego osobistego powołania i dzielić je z naszymi braćmi najsłabszych i najuboższych, która przemienia nasze ob- i siostrami w Kościele i w świecie. licza i napełnia nas radością.

4. Odwaga w teraźniejszości Z pewności, że łaska Boża jest z nami, wypływa siła posiadania odwagi w chwili obecnej: odwagi reali- zowania tego, czego Bóg chce od nas tu i teraz, w każdej dziedzinie naszego życia. Odwagi, by przyjąć powołanie, które ukazuje nam Bóg; odwagi, by żyć naszą wiarą, nie ukrywając jej ani nie pomniejszając.

Chciałbym zakończyć pięknymi słowami świętego Bernarda ze słynnej homilii o tajemnicy Zwiastowania, słowami, które wyrażają oczekiwanie całej ludzkości na odpowiedź Maryi: „Usłyszałaś, Dziewico, że poczniesz i porodzisz Syna; usłyszałaś, że stanie się to nie za sprawą człowieka, ale z Ducha Świętego. Wyczekuje anioł na odpowiedź… Oczekujemy i my, o Pani, na słowo zmiło- wania… Dzięki Twemu słowu mamy zostać odnowieni i przywróceni życiu… Tego wyczekuje cały świat, do stóp Twoich się ścielący” (Kazanie 4, 8-9; Liturgia Godzin, tom I, wydanie II Pallottinum 2006, s. 318). Tak, bo kiedy otwieramy się na łaskę Bożą, to, co niemożliwe staje się rzeczywistością. „Jeżeli Bóg z nami, Drodzy młodzi, któż przeciwko nam?” (Rz 8,31). Łaska Boża dotyka owe- Pan Jezus, Kościół, świat, oczekują także na waszą go „dzisiaj” waszego życia, „porywa” was takimi, jakimi odpowiedź na wyjątkowe powołanie, jakie otrzymuje każdy jesteście, ze wszystkimi waszymi lękami i ograniczenia- w tym życiu! Kiedy zbliża się ŚDM w Panamie, zachęcam mi, ale objawia także wspaniałe plany Boga! Wy, młodzi Was do przygotowania się na to nasze spotkanie z radością potrzebujecie poczucia, że ktoś naprawdę w was wierzy: i entuzjazmem ludzi, którzy chcą wziąć udział w wielkiej wiedzcie, że Papież wam ufa; że Kościół wam ufa! A wy, przygodzie. ŚDM jest dla odważnych! Nie dla młodych, ufajcie Kościołowi! którzy szukają jedynie wygody i którzy wycofują się przed Młodej Maryi powierzono ważne zadanie właśnie trudnościami. Czy przyjmujecie wyzwanie? dlatego, że była młoda. Wy, ludzie młodzi, macie siłę, przechodzicie przez etap życia, w którym z pewnością nie FRANCISZEK brakuje energii. Używacie tej siły i energii, aby ulepszyć Watykan, 11 lutego, świat, zaczynając od tego, co najbliżej was. Pragnę, aby VI niedziela okresu zwykłego, w Kościele powierzono wam ważne obowiązki, aby była Wspomnienie Matki Bożej z Lourdes 40 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018

DOMINIK SAVIO

Gdybyście bowiem miłowali tych, którzy was miłują, cóż za nagrodę mieć będziecie? Czyż i celnicy tego nie czynią? (Mt 5, 46)

Św. Dominik Savio urodził się we Włoszech w 1842 r. niósł do szkoły magazyn dla dorosłych z obrzydliwymi Pewnego dnia, gdy miał zaledwie cztery lata, nagle znik- obrazkami. W jednej chwili zebrała się wokół niego spora nął z domu. Po długich poszukiwaniach, matka znalazła grupa uczniów. „Co się tam dzieje?” – zastanawiał się chłopca na klęczkach w małym gościnnym pokoiku, gdzie Dominik i podszedł do grupy, aby zobaczyć, co wzbudziło z opuszczoną głową i rączkami tak wielkie zainteresowanie. złożonymi klęczał zatopiony Wystarczyło mu jedno spoj- w modlitwie. Już wtedy znał rzenie – natychmiast wyrwał wszystkie modlitwy na pamięć! magazyn z rąk właściciela Gdy miał pięć lat służył do i podarł go na strzępy. Mszy Świętej. – Nędznicy! – wykrzyk- Kiedy Dominik ukoń- nął – Czy Bóg dał nam oczy czył siedem lat, przystąpił do po to, abyśmy patrzyli na takie Pierwszej Komunii. W tym bezeceństwa? Czy wam nie uroczystym dniu wybrał swo- wstyd? je motto: „Śmierć – tak, ale – O co ci chodzi? Nie grzech – nie!” i przestrzegał robimy nic złego – po prostu go zawsze, do końca życia. oglądamy obrazki, tak dla za- „Nastolatek taki jak Dominik, który od dnia chrztu świętego bawy! – powiedział jeden z chłopców. do końca życia dzielnie walczył, aby zachować niewin- – Ach tak, dla zabawy! Nazywacie to zabawą – od- ność, jest naprawdę świętym” – powiedział o nim papież powiedział Dominik – a w międzyczasie zbliżacie się do św. Pius X. bram piekła! Kiedy Dominik ukończył dwanaście lat, został przy- – Och, nie przesadzaj! Cóż jest złego w oglądaniu jęty do szkoły dla przyszłych kapłanów, którą prowadził tych obrazków? – zaprotestował inny chłopiec. św. Jan Bosco. Na wstępie Don Bosco przeprowadził Dominik miał jednak gotową odpowiedź: „Jeśli nie z chłopcem długą rozmowę. Po udzieleniu odpowiedzi widzisz nic złego,“ powiedział ze smutkiem, „to jest znacznie na ostatnie pytanie, Dominik zapytał: „Co ksiądz o mnie gorzej niż myślałem. To znaczy, że jesteś przyzwyczajony myśli?” do oglądania takich żenujących – Myślę, że jesteś do- scen!” Nikt już nic więcej nie brym materiałem – odpowie- powiedział. Wszyscy zdali so- dział kapłan i uśmiechnął się. bie sprawę z tego, że Dominik – W takim razie – po- ma rację. wiedział Dominik – jest Innym razem Dominik ksiądz dobrym krawcem, przerwał niebezpieczną bójkę więc skoro materiał jest pomiędzy dwoma uczniami dobry, niech mnie ksiądz z jego klasy. Chłopcy walczyli weźmie i zrobi ze mnie nowy ze sobą, obrzucając się ciężkimi garnitur dla naszego Pana! kamieniami. Trzymając krucyfiks Obserwując modlącego w podniesionej ręce, Dominik się Dominika, zarówno na- stanął między nimi i powiedział: uczyciele jak i inni ucznio- „Jezus Chrystus był niewinny wie zauważyli, że chłopiec i umarł, przebaczając swoim jest „inny”. Bardzo kochał mordercom. Jestem grzesznikiem swoich kolegów i mimo że i zranię Go, jeśli nie przebaczę był od nich dużo młodszy, moim wrogom. W takim razie martwił się o nich. Widział, możecie zaczynać – rzućcie że grzeszą, i obawiał się, że pierwszy kamień we mnie!” mogą utracić Bożą Łaskę. Chłopcy byli tak zaskoczeni Pewnego razu jeden i zawstydzeni, że nie tylko prze- z kolegów Dominika przy- Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 41 prosili, ale również przyrzekli, ostatni „tytuł” otrzymał w wy- że pójdą się wyspowiadać. niku następującego zdarzenia. Pewnego dnia w czasie Pewnego razu w czasie bardzo lekcji Dominik poczuł się bardzo silnych mrozów nauczyciel na chory i widząc jego cierpienie, krótką chwilę opuścił salę lekcyj- nauczyciel wysłał go do domu. ną. W tym czasie dwóch uczniów Jednak w domu chłopiec po- napełniło szkolny piec śniegiem czuł się jeszcze gorzej i jego i różnego rodzaju odpadkami. stan pogarszał się z minuty na Gdy nauczyciel wrócił do klasy minutę. Rodzice wezwali księ- i zażądał, aby sprawca przyznał dza, aby udzielił mu Sakramentu się do winy, winowajcy wskazali Ostatniego Namaszczenia. Miał Dominika. Dominik został su- wtedy dopiero piętnaście lat, rowo ukarany przed całą klasą, lecz nie bał się śmierci. Wręcz lecz nie bronił się i ignorując przeciwnie – był uradowany; rady innych uczniów, nie doniósł cieszył się na samą myśl, że na złośliwych kolegów. Gdy pójdzie do nieba. Tuż przed wreszcie prawda wyszła na jaw, śmiercią próbował usiąść. – Do zapytano Dominika, dlaczego widzenia – wyszeptał do ucha nie wyznał, że jest niewinny. ojca, którego uwielbiał. Jego Dominik wyjaśnił, że naślado- twarz nagle zajaśniała i poja- wał Chrystusa, który milczał wił się na niej uśmiech radości przez cały czas prześladowań i szczęścia. – Widzę cudowne i ukrzyżowania i przyjmował rzeczy! – zawołał. Były to jego je z pokorą. ostatnie słowa. Odszedł do nieba. Dominik jest patronem chórzystów, ministrantów, Taki był młody Dominik Savio. dzieci, młodzieży i wszystkich niesłusznie oskarżonych. Ten B. Scott

Modlitwa przed Wielkim Tygodniem

Boże Ojcze W czasie Wielkiego Tygodnia, zachęcasz nas do przemiany, nawracania się i refleksji nad naszą relacją z Tobą oraz ludźmi, których stawiasz na naszej drodze. Niech życie św. Dominika Savio będzie naszą inspi- racją. Troska o drugiego człowieka jest zawsze źródłem wielkiej radości, ale równocześnie nakłada na nas ogromną odpowiedzialność. Są takie chwile, gdy wydaje nam się, że jej ciężar nas przerasta i przygniata, i obawiamy się, że może spo- wodować nasz upadek. W tych chwilach prosimy Cię, Kochający Ojcze, abyś przybliżył się do nas i aby ręka Twoja była z nami. Spraw, abyśmy pogłębili rozumienie wspólnego dobra całego stworzenia, które Ty powierzyłeś naszej opiece, i którego ochrona jest naszym obowiązkiem. Prosimy Cię, Panie spraw, abyśmy coraz lepiej rozu- mieli godność człowieka oraz jego ograniczenia. Prosimy Cię, w imię Twojego umiłowanego Syna Jezusa Chrystusa, którego pragniemy naśladować, aby wszystkie nasze działania przynosiły większą chwałę Twojemu Świętemu Imieniu, a ludziom dobro i pożytek. Amen. B. Scott 42 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018

ROZMAITOŚCI

POMNIK KONSTYTUCJI 3 MAJA

Konstytucja 3 Maja była nowoczesną, pierwszą w Europie cławiu pomnik Konstytucji 3 Maja znajduje się w pobliżu i drugą na świecie ustawą zasadniczą po amerykańskiej. Panoramy Racławickiej. W Pelplinie na Placu Wolności Ku upamiętnienia dziesiątków lat i stuleci jej ustanowienia, jest pomnik 200-lecia Konstytucji 3 Maja i Odzyskania powstawały w kraju pomniki. W Beskidzie Wyspowym Niepodległości. W Lesznie pomnik upamiętnia dwa wy- darzenia: uchwalenie Konstytucji 3 Maja oraz odzyskanie niepodległości. Pomnik „Pamięci Konstytucji 3-go Maja i bitwy Racławickiej, Jodłowa 1914 r”. rozpoczęto budować w 1910 roku aby uczcić 500-lecie bitwy pod Grunwaldem. W Limanowej znajduje się jedyny w kraju kościół – pomnik 100. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Projektował go warszawski architekt Zdzisław Mączeński (1878-1961) laureat konkursu (1908-1909), którego pomy- słodawcą był artysta malarz Jacek Malczewski (1854-1929). Budowniczym był ks. Kazimierz Łazarski (1858-1944). Fundusze na budowę świątyni, rozpoczęto zbierać w stule- cie uchwalenia Konstytucji 3 Maja. Na frontonie bazyliki widnieje tarcza herbowa z ukoronowanym Białym Orłem wybudowano jego perłę jako dziękczynienie za Ustawę i datami 1791-1891. Zasadniczą. W wielu miastach i miasteczkach istnieją Prace badawcze dr Józefa Szymona Wrońskiego przy- tablice i pomniki, których koleje losu były różne. czyniły się do podniesienia kościoła do godności bazyliki W Białymstoku pomnik znajduje się w Parku Kon- mniejszej w 200-setną rocznicę Konstytucji 3-go Maja, stytucji 3 Maja, między ZOO i ul. Zwierzyniecką. Powstał przez Świętego Jana Pawła II Wielkiego rekoronatora w 1921 roku, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, łaskami słynącej XIV wiecznej Piety. Umieszczona jest w 130. rocznicę ogłoszenia Konstytucji 3 Maja. Wtedy to ona w głównym ołtarzu (wyrzeźbiona jest w lipowym na niewielkim wzgórzu uroczyście zasadzono trzy dęby, drewnie być może przez śląskich mistrzów). Przybyła okalając je kręgiem 11 drzew lipowych. W Lublinie pomnik tu w czasach reformacji, najprawdopodobniej z Węgier. ustawiony jest na Placu Litewskim – odsłonięty po raz Limanowską Pietę ukoronował 11 września 1966 roku pierwszy 3 maja 1916 roku, w 1963 roku został usunięty metropolita krakowski abp Karol Wojtyła. Z dwóch po- z pierwotnego miejsca i przesunięty w pobliże publicznego szaletu. Autorem koncepcji dzisiejszego wyglądu pomnika jest Edward Kotyłło, wykonawcą orła – Witold Marcewicz. Przywrócony został 3 maja 1981 roku z inicjatywy Hen- ryka Łusiewicza. W Gdyni jest pomnik przy ul. Juliusza Słowackiego, w Świdniku z wielkim godłem narodowym dłuta Witolda Marcewicza powstał po 1990 roku. We Wro- Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 43 przednich kościołów drewnianych przeniesiono tu późno- królewicza modlącego się pod przydrożnym krzyżem na gotycką drewnianą chrzcielnicę z 1527 roku znajdującą tle zamku w Nowym Sączu. Trzy koliste witraże Józefa się obecnie w kaplicy św. Antoniego, dwie barokowe Mehoffera (1869-1946) znajdują się w kaplicy Najświęt- figury Matki Bożej Bolesnej i św. Jana znajdujące się po szego Serca Jezusowego. Po drugiej stronie znajdują się bokach ołtarza głównego oraz osiemnastowieczny obraz witraże Wincentego Gawrona (1908-1991): Polonia Re- Matki Boskiej Ostrobramskiej w ołtarzu Matki Boskiej diviva i Siewca. Różańcowej. Blasku świątyni dodają witraże: zespół wi- Ta monumentalna bazylika wykonana z jednorodne- traży prezbiterialnych, zaprojektowany przez Konrada go piaskowca jest perłą architektury swojsko-narodowej Krzyżanowskiego (1872-1922), wykonany przez Firmę o charakterze postsecesyjnego modernizmu, a także perłą Witrażową Franciszka Białkowskiego z Warszawy. Przed- Beskidu Wyspowego. stawiają wizję i cud Jana z Mathy oraz św. Kazimierza Marek Polański

PRZYGOTOWANIE I WYBUCH I WOJNY ŚWIATOWEJ

Tłem dla naszych nych, zawierają w rozważań o setnej roku 1892 sojusz z rocznicy odzyska- Francją. Z czasem nia niepodległości do tego sojuszu do- jest I wojna świato- łączyła także Wielka wa i dlatego wypa- Brytania i USA. So- da naszkicować jej jusz ten to Ententa. genezę oraz skutki, Wybuch woj- świadomie pomijając ny. Dnia 28 czerwca jej przebieg, którego 1914 roku, w Sa- znajomość niewiele rajewie serbscy na- wnosi do poruszane- cjonaliści dokonali go tu tematu. zbrojnego zama- Przygotowy- chu na arcyksięcia wania do wojny pod- Ferdynanda Habs- jęły jeszcze w XIX burga. W reakcji wieku mocarstwa na to wydarzenie dążące do nowego Cesarstwo Austro- podziału świata. -Węgierskie wypo- Zarówno państwa wiada wojnę Serbii. Ententy jak i państwa centralne; jeśli spoglądały na spra- W obronie tego kraju staje carska Rosja. Następnie dołączają wę polską to tylko z perspektywy własnych interesów. do nich Francja i Wielka Brytania oraz USA: dnia 6 kwietnia Te interesy dotyczyły pozyskania 1917 roku Amerykanie wypowiadają rekrutów spośród kilku milionów Pola- wojnę Niemcom, a dnia 7 grudnia ków zamieszkujących ziemie polskie, także Austro-Węgrom. które miały być areną działań wojen- Natomiast po stronie Austro-Wę- nych prowadzonych poza granicami gier opowiadają się sygnatariusze Trój- państw – stron konfliktu. Za formalny przymierza i w tej sytuacji Niemcy, początek tych przygotowań uznaje się Austro-Węgry oraz ich sojusznicy to zawarcie Trójprzymierza – tajnego jest Włochy, Bułgaria i Turcja, tworzą układu militarnego, który został zawarty blok przeciwny, nazywany sojuszem w dniu 20 maja 1882 roku pomię- państw centralnych. W sierpniu dzy trzema państwami: Cesarstwem 1914 roku państwa tych wrogich so- Niemieckim, Cesarsko-Królewskimi juszy wypowiadają sobie wojnę, która Austro-Węgrami, Imperium Osmań- przekształca się w konflikt o zasięgu skim i Królestwem Włoch. Sojusz miał światowym. Na wojenne fronty zostały chronić sygnatariuszy przed napaścią także skierowane, podległe dowództwu ze strony Rosji. Z kolei Rosjanie czując austriackiemu, Legiony Polskie. zagrożenie ze strony państw central- Antoni Pogan 44 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018

NADZIEJE NA ODZYSKANIE NIEPODLEGŁOŚCI POLSKI

przekazał swoje stanowisko prezydenta i administrowa- nie miastem księciu Zdzisławowi Lubomirskiemu. Front wschodni ukształtował się na linii biegnącej od wschod- niego narożnika Zatoki Fińskiej do Rostowa i ujścia Donu do Morza Azowskiego. Wynika z tego, że tereny leżące po zachodniej stronie tej linii aż do zachodnich granic Królestwa Polskiego przeszły spod okupacji rosyjskiej pod okupację niemiecką lub austriacką. Nowe władze okupacyjne zdawały sobie sprawę z tego, że rozbudzone aspiracje niepodległościowe narodów zamieszkujących te tereny należy zaspokoić przez utworzenie tam niepodległych państw narodowych, gdyż zwłoka może się skończyć rewolucją. Z tego powodu Niemcy objęli swoim protektoratem rządy następujących państw odzyskujących niepodległość: Estonia, Łotwa, Litwa, Białoruś i Ukraińska Republika Ludowa oraz Królestwo Polskie. Niemieccy protektorzy zakładali, że wypromowane przez nich państwa będą współpracować politycznie i gospodarczo z władzami w Berlinie, stano- wiąc równocześnie pas buforowy osłaniający Niemcy od wpływów rewolucji bolszewickiej. Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Poznańskie Zwróćmy jednak uwagę na to, że Niemcy pomagali proklamować niepodległe państwa, ale na terenach zabranych Często spotykamy zdanie, że to w rezultacie I wojny Rosji, natomiast na terenach swojego zaboru tacy hojni już światowej nasz kraj odzyskał niepodległość, ale to nie- nie byli. Aby więc odzyskać niepodległość mieszkańcy prawda, bowiem o naszej niepodległości zadecydowała Wielkopolski i Górnego Śląska musieli chwycić za broń. walka i działalność samych Polaków. Te starania naszych Natomiast Mazurzy, dysponujący znacznie mniejszymi przodków były wzmocnione poparciem prezydenta USA możliwościami militarnymi i słabszym zainteresowaniem Woodrow’a Wilsona. Oczywiście, ważne znaczenie miała rządu polskiego, musieli przystąpić do plebiscytu, który klęska państw centralnych, rozpad monarchii austro-wę- zresztą przegrali. gierskiej oraz obalenie caratu przez rewolucję lutową Podobną politykę zastosowali Austriacy, którzy na w Rosji. Historia tych starań jest przedmiotem artykułów: zajmowanej przez siebie części Ukrainy wypromowali Józef Piłsudski i Legiony Polskie; Okoliczności odzyskania powstanie Zachodnio-Ukraińskiej Republiki Ludowej ze niepodległości w 1918 roku. stolicą we Lwowie. Jednak motywacja władz wiedeńskich Porozbiorowa sytuacja polityczna Polski została wynikała głównie z wiedzy, że utrzymanie w jednym zmieniona na skutek działań wojennych. Ta sytuacja będzie państwie mozaiki narodowościowej, jaką stworzyła mo- tłem, na którym powstaną tymczasowe byty polityczno- narchia austro-węgierska, będzie niemożliwe i dlatego -administracyjnych władz Polski. cesarz Karol I w manifeście z dnia 16 października 1918 Załączona mapa ilustruje przebieg granic dzielących roku zaproponował swoim poddanym utworzenie federa- obszar naszego kraju, które ustalono na Kongresie Wiedeń- cji wolnych państw, która jednak nie powstała, bowiem skim z 1815 r. Stan prawny tego podziału, przebieg linii narody żyjące w granicach cesarstwa wybrały drogę do frontowych I wojny światowej oraz sytuacja polityczna odzyskania niepodległości. Na szczęście ta droga nie wy- u naszych sąsiadów wpływały na relacje polityczne, jakie magała przelewania krwi, tak jak miało to miejsce na kształtowały się między zaborcami a polskimi działaczami Śląsku i w Wielkopolsce. niepodległościowymi. Formowanie Legionów Polskich w zaborze au- Sytuacja na wschodnim froncie I wojny światowej striackim. Latem 1915 roku na skutek ofensywy niemieckiej Przygotowania do odzyskania niepodległości były i austrowęgierskiej wojska carskie zaczęły się wycofywać prowadzone w Galicji przez grupę patriotów pod kierunkiem z Królestwa Polskiego, a 5 sierpnia 1915 roku opuściły Józefa Piłsudskiego już kilka lat przed wybuchem wojny. lewobrzeżną Warszawę. Wcześniej, przed wycofującym Przebieg tych przygotowań jest przedmiotem oddzielnego się wojskiem, miasto opuściły rosyjskie władze cywilne artykułu; natomiast poniżej przedstawiamy jedynie rezul- i policyjne, a prezydent Warszawy, Aleksander Miller, taty tych przygotowań. Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 45 W sierpniu 1914 roku, za zgodą Austrii, Naczelny 1918 roku Rada Regencyjna przyjęła dymisję tego rządu, Komitet Narodowy (NKN) ogłosił ochotniczy zaciąg re- a w dniu 22 września 1918 roku misję utworzenia rządu krutów i sformował w Krakowie Legion Zachodni, a we przyjął Jan Kucharzewski, chociaż oficjalną nominację Lwowie – Legion Wschodni. Legiony, u boku armii au- otrzymał dopiero w dniu 2 października. stro-węgierskiej miały walczyć przeciwko Rosji carskiej. Drugi rząd Jana Kucharzewskiego powstał 2 paź- We wrześniu 1914 roku NKN zawiera porozumienie dziernika 1918 roku, ale funkcję sprawował zaledwie trzy z Naczelną Komendą Armii Austriackiej i na tej podstawie, tygodnie. Jednak w tym czasie zdążył podpisać odezwę na przełomie lat 1914/1915 Legiony Zachodni i Wschodni Rady Regencyjnej z dnia 7 października 1918 roku, która stopniowo powiększano i przekształcono w: proklamowała niepodległość Polski. – I Brygadę pod dowództwem Józefa Piłsudskiego. Proklamowanie niepodległości – II Brygadę (nazywaną Żelazną lub Karpacką) pod Wobec zbliżającej się klęski państw centralnych ich dowództwem Józefa Hallera. plany stworzenia podporządkowanych sobie państw zawio- – Z czasem powstała także III Brygada dowodzona dły i Rada Regencyjna Królestwa Polskiego oraz rząd przez Stanisława Szeptyckiego i Bolesława Roję. J. Kucharzewskiego w dniu 7 października 1918 roku Polska Siła Zbrojna organizowana pod protekto- ogłaszają Odezwę proklamującą niepodległość Króle- ratem Niemiec. stwa Polskiego. Dokument ten podkreśla nieprzedawnioną W manifeście dwóch cesarzy z dnia 5 listopada 1916 nigdy wolę narodu polskiego do posiadania niepodległej roku niemieckie władze zaborcze oświadczają, że z oku- ojczyzny. Odezwa powołuje się na program pokojowy powanych ziem zaboru rosyjskiego utworzone zostanie ogłoszony przez prezydenta USA Woodrow’a Wilsona samodzielne Królestwo Polskie, będące dziedziczną mo- i domaga się uznania tego programu przez inne kraje. narchią konstytucyjną. Formalnie więc mogłaby to być setna rocznica od- Realizację tych obietnic rozpoczął generał-gubernator zyskania niepodległości. Jednak Deklaracja dotyczyła warszawski Hans Hartwig von Beseler, który dnia 6 listopada tylko obszaru Królestwa Polskiego nie obejmując Mało- 1916 roku wydaje proklamację nawołującą Polaków, aby polski, Galicji i Wielkopolski. Drugi ważny aspekt to jej ochotniczo wstępowali do tworzonych polskich formacji jednostronność; bowiem żadne państwo nie potwierdziło wojskowych, by wałczyć z Rosjanami. przyjęcia do wiadomości tej Deklaracji. Spotykamy więc Wiosną 1917 roku Niemcy rozpoczynają werbunek ugruntowaną przez tradycję datę 11 listopada jako datę do organizowanej przez siebie Polskiej Siły Zbrojnej (Po- tego wydarzenia. Uzasadnienie przyjęcia tej daty omawia- lnische Wehrmacht). W skład tej formacji włączono część my w artykule o kształtowaniu się struktur państwowych Legionów Polskich. Dowódcami jednostek Polskiej Siły II Rzeczypospolitej. Zbrojnej byli oficerowie austriaccy pochodzenia polskiego. Wydarzenia w zaborze austriackim Władze polityczno-administracyjne w Królestwie Wobec powstania Rady Regencyjnej Królestwa Polskie- Polskim. go Ignacy Daszyński apeluje, aby także i to pilnie wyłonić Dnia 6 grudnia 1916 roku gubernatorzy warszaw- odpowiednią reprezentację polityczną i namiastkę władzy ski i lubelski wydali rozporządzenie, na mocy którego administracyjnej dla polskiej części zaboru austriackiego, utworzono Tymczasową Radę Stanu, którą we wrześniu która ułatwi i usprawni proces jednoczenia ziem zaboru 1917 roku przekształcono w Radę Regencyjną Króle- austriackiego z pozostałymi dzielnicami odradzającej się stwa Polskiego. Planowano, że Rada będzie sprawować Polski. władzę na terytoriach, na których miało powstać przyszłe W dniu 24 września w sali Rady Miejskiej w Krakowie państwo polskie. W skład Rady weszli: książę Zdzisław zebrani przedstawiciele czterech stronnictw: PSL-Piast – Lubomirski, hrabia Józef Ostrowski i prymas Królestwa W. Witos i W. Tetmajer, PPSD – I. Daszyński i J. Moraczewski, Polskiego biskup Aleksander Kakowski (udział prymasa Narodowej Demokracji – A. Skarbek i S. Rymar, Polskiego Polski w Radzie nawiązywał do tradycji interrexa). Stronnictwa Postępowego – T. Tertil i E. Zieleniewski, usta- Utworzenia Rady było dyplomatyczną próbą stwo- lili plan działania dla realizacji założeń głoszonych przez rzenia z przyszłego Królestwa Polskiego swego rodzaju Daszyńskiego. Podobny plan działania przyjęli wszyscy strefy buforowej izolującej Niemcy od Rosji. Niemcy posłowie polscy do wiedeńskiej Rady Państwa, którzy liczyli także na udział Polaków na froncie dla wzmocnienia zebrali się w dniu 10 października w Krakowie i w ślad swojej słabnącej armii. Dnia 13 grudnia 1917 roku Rada za tym złożyli w austriackim parlamencie deklarację, że Regencyjna powołuje rząd Jana Kucharzewskiego, który uważają się za poddanych i obywateli wolnego i zjedno- sprawował władzę do 27 lutego 1918 roku. czonego państwa polskiego. 16 października 1918 roku Kolejnym rządem powołanym przez Radę Regencyjną cesarz austriacki Karol I proklamował przekształcenie dnia 27 lutego jest Rada Kierowników Ministerstw pod monarchii w związek niezależnych państw. przewodnictwem Antoniego Ponikowskiego. Prowizorium W ślad za tymi wydarzeniami dnia 28 października zakończyło swą działalność już dnia 4 kwietnia 1918 roku. 1918 roku w Krakowie utworzono Polską Komisję Li- Dnia 4 kwietnia 1918 roku Rada Regencyjna po- kwidacyjną w celu przejęcia administracji państwowej wołała Rząd Jana Steczkowskiego. W dniu 5 września od zaborcy, rozwiązania problemów aprowizacyjnych 46 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 i likwidacji więzów łączących Galicję z Austro-Węgrami. a cały jej wysiłek szedł w kierunku obrony Lwowa. Po od- Komisja składała się 17 członków, którzy byli przedstawi- sieczy Lwowa przeprowadzonej przez gen. Iwaszkiewicza; cielami ośmiu stronnictw politycznych. Śląsk Cieszyński w marcu 1919 roku Komisja Rządząca została rozwiązana, miał w Komisji jednego przedstawiciela. Organ ten posta- ale wcześniej złożyła rządy na ręce generalnego delegata nowił zachować niezależność od działającej w Warszawie rządu K. Gałeckiego, mianowanego przez centralny rząd i współpracującej z Niemcami Rady Regencyjnej Króle- warszawski. Tym samym tereny wymienione w nazwie stwa Polskiego, która w tym czasie mianowała Witolda Komisji zostały połączone z Rzeczpospolitą Polską. Czartoryskiego na Komisarza Generalnego Polskiego Wspomniane powyżej oblężenie Lwowa wynikało Rządu dla Galicji i polskiej części Śląska. z tego, że władze austro-węgierskie wypromowały powstanie Śląsk Cieszyński Zachodnio-Ukraińskiej Republiki Ludowej, która dnia 1 listo­ Na jesieni 1918 roku, w obliczu zbliżającej się klęski pada 1918 roku proklamuje swoją niepodległość, deklarując militarnej państw centralnych, nasiliły się ruchy odśrodkowe przystąpienie do federacyjnego państwa austriackiego, które wśród zamieszkujących monarchię habsburską narodów miało powstać zgodnie z założeniami manifestu cesarza Karola słowiańskich. Znajdowało to wyraz w wystąpieniach posłów I z 16 października 1918 roku. Władze tej Republiki zajmują narodowości polskiej zasiadających w parlamencie austriac- ziemie będące przedmiotem sporu między Polakami a Ukra- kim. We wspomnianym powyżej zebraniu, jakie odbyło ińcami w Galicji, przez co państwo to od razu znalazło się się dnia 10 października w Krakowie, uczestniczyli także w stanie wojny z oddziałami polskich ochotników w Galicji posłowie ze Śląska Cieszyńskiego: T. Reger i ks. Londzin. Wschodniej wspieranymi przez regularne Wojsko Polskie. O przyszłości Śląska Cieszyńskiego zadecydowali W wyniku zaciętych walk Polacy jeszcze w listopadzie, po przedstawiciele polskich organizacji politycznych, społecz- wycofaniu wojsk ukraińskich oblegających Lwów, przejęli nych i kulturalnych, zebrani dnia 12 października w Domu kontrolę nad miastem a rząd zachodnioukraiński przeniósł Narodowym w Cieszynie. Po wysłuchaniu relacji z obrad się do Tarnopola, a następnie do Stanisławowa. krakowskich delegaci postanowili utworzyć Śląski Komitet Omawiane wcześniej przesuniecie frontu wschodniego Międzypartyjny, w którym trzy partie: PPSD, ZŚK i PZN w głąb carskiej Rosji pozwoliło także na proklamowanie miały mieć równą reprezentację. Komitet uchwalił także Ukraińskiej Republiki Ludowej ze stolicą w Kijowie. deklarację stwierdzającą m. in.: W traktacie pokojowym zwartym z URL Niemcy przeka- „My, zebrani przedstawiciele zrzeszeń politycznych, zywali Ukraińcom tereny Podola i Zamojszczyzny, które narodowych i gospodarczych na Śląsku, oświadczamy: że jako powinny należeć do Polski, co w niedalekiej przyszłości Polacy, zamieszkujący kraj polski, uznajemy bezwarunkowo stało się powodem walk polsko-ukraińskich. przynależność naszą i kraju do całej, zjednoczonej i niepodległej Tereny Zaboru Pruskiego Polski z dostępem do morza; że dla Polski całej, zjednoczonej Dnia 25 grudnia 1918 roku do Poznania przyjeżdża i niepodległej uznajemy władzę Rady Regencyjnej, dopóki Ignacy Paderewski, a dwa dni później wybucha Powstanie wola społeczeństwa innej władzy nie ustanowi”. Wielkopolskie. Na wyzwolonych terenach Wielkopol- Kiedy więc 16 października cesarz Karol, chcąc ra- ski władzę objęła Naczelna Rada Ludowa. Wojskami tować monarchię poprzez utworzenie związku niezależ- powstańczymi najpierw dowodził mjr Stanisław Taczak, nych państw, ogłosił manifest dający podstawę do two- a następnie gen. Józef Dowbór – Muśnicki. Było to jedyne rzenia lokalnych samorządów narodowych, stanowisko zwycięskie powstanie polskie, gdyż dokonano wyboru przedstawicieli Śląska Cieszyńskiego było już ustalone. terminu tego zrywu w okolicznościach sprzyjających – Ogłoszenie manifestu cesarskiego było więc Polakom na akurat w okresie rozpadu imperium pruskiego. rękę, gdyż umożliwiło pokojowe przejmowanie władzy W połowie stycznia 1919 roku Niemcy skierowali od urzędników austriackich. przeciwko powstańcom większe siły i podjęli ponowne Galicja Wschodnia zajmowanie Wielkopolski. Wówczas marszałek Ferdy- Działacze tej dzielnicy, podobnie jak krakowska Pol- nand Foch wymógł na nich, aby warunki rozejmu z dnia ska Komisja Likwidacyjna, także nie podporządkowali się 11 listopada 1918 roku zostały rozciągnięte także na tereny Radzie Regencyjnej i 24 listopada 1918 roku we Lwowie Wielkopolski. Ustalenia te wpisano do Traktatu Rozej- utworzyli Tymczasowy Komitet Rządzący, który miał na mowego zawartego dnia 16 lutego 1919 roku w Trewirze celu sprawowanie tymczasowej władzy w Galicji Wschod- pomiędzy Ententą i Republiką Weimarską. W traktacie niej. Głównym zadaniem Komitetu było zjednoczenie by- uwzględniono postulaty Romana Dmowskiego i do układu łego zaboru austriackiego z resztą Polski. Dnia 10 stycznia dopisano postanowienia dotyczące zobowiązania Niemców 1919 roku Naczelnik Państwa wydaje dekret o połączeniu do zaprzestania kroków zaczepnych przeciw Polakom. Tymczasowego Komitetu Rządzącego oraz Polskiej Komi- Wytyczono także linię demarkacyjną. W ten sposób ro- sji Likwidacyjnej i o powołaniu Komisji Rządzącej dla zejm zakończył Powstanie Wielkopolskie, a Wielkopolska Galicji, Śląska Cieszyńskiego, Spiszu i Orawy. Komisja wracała do Polski. Rządząca ukonstytuowała się 28 stycznia 1919 roku we Podsumowanie Lwowie, jednak z powodu oblężenia miasta przez Ukraiń- Przedstawione powyżej wydarzenia były wyrazem ców znaczna część wydziałów K. R. pozostała w Krakowie, nadziei na odzyskanie przez nas niepodległości. Spełnianie Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 47 państwowych, na drodze starań dyplomatycznych i także drogą akcji zbrojnych, wymagających niestety przelewu krwi. O tych staraniach powiemy w artykule o formowaniu struktur administracyjnych i politycznych naszego kraju. W pojęciu niepodległości zawiera się także zagadnienie stabilnych granic. Dlatego w uzupełnieniu powyższego tekstu załączamy mapę przebiegu granic, która pokazuje stan, od jakiego w połowie listopada roku 1918 startowali Ojcowie Założyciele II Rzeczypospolitej. Antoni Pogan Źródła: Zenon Janusz Michalski: Siwy Strzelca strój. KAW Łódź 1988 Wojciech Roszkowski: Historia Polski 1914 – 1990. Wyd. Naukowe PAN. Warszawa 1991 http://www.polskieradio.pl/7/179/Artykul/1216018,Legiony- -Pilsudskiego-tak-tworzyly-sie-polskie-fakty-w-czasie-I-woj- ny-swiatowej https://www.archiwa.gov.pl/images/docs/WojnaNaszychPra- dziadkowTP32141.pdf https://polskiedzieje.pl/xx-lecie-miedzywojenne/odzyskanie- niepodleglosci-przez-polske.html tych nadziei dokonywało się drogą formowania struktur https://www.google.pl/search?q=granice++Polski+w+1918+roku

ATRYBUTY EWANGELISTÓW

Słowo atrybut pochodzi od łacińskiego słowa attrǐbǔō, około 500 lat p.n.e. astronomowie babilońscy, którzy attrǐbǔǐ, attrǐbūtǔm i znaczy: oddać, przypisać, naznaczyć, zauważyli, iż Słońce w swym, jak się okazało pozornym, czy przydać. W języku potocznym przez atrybut rozumiemy ruchu na płaszczyźnie ekliptyki, pozostaje w każdym cechę, przymiot, istotę lub właściwość przedmiotu lub osoby. gwiazdozbiorze przez blisko miesiąc. Zbiór nazw tych 12 Dlatego w wypadku, kiedy z samego wizerunku nie jesteśmy konstelacji nazwano znakami Zodiaku. W kosmologicznych w stanie zidentyfikować przedmiotu a szczególnie imienia wyobrażeniach Babilończyków „zodiak” wskazywał cztery osoby, to wtedy przy tym wizerunku dodajemy atrybut. strony świata wyznaczające konstelacje Byka, Lwa, Orła W niniejszej notatce zamierzamy pisać o osobach, i Człowieka (Wodnika). Z tymi nazwami łączono imiona których wizerunków, ze względów oczywistych, nie znamy. asyryjskich bogów astralnych, które to imiona pochodziły Znamy natomiast przymioty i cechy ich dorobku literac- od nazw stron świata: Nabu (człowiek lub wodnik), Marduk kiego, wszak każdy z Ewangelistów zapisał Ewangelię (skrzydlaty byk), Nergal (skrzydlaty lew) i Ninurt (orzeł). według własnej, indywidualnej narracji. Dlatego kapłan Wspomniany orzeł pojawił się tu w miejsce wcześniej zapowiadając odczytanie fragmentu Dobrej Nowiny podczas używanego skorpiona, bo ten miał znaczenie negatywne. Mszy Świętej używa formuły : Słowa Ewangelii według … Te konstelacje gwiazd uważano za potężne istoty boskie, Aby symbolicznie odwzorować te cechy, każdej oso- strzegące czterech stron świata i równocześnie symboli- bowości Świętych Ewangelistów przydajemy indywidu- zujące najwyższe siły natury i życia. I tak lew cechuje się alny atrybut. Ten znak, w dzisiejszym żargonie można potężną i nieujarzmioną siłą. Wół jest odporny i wytrwały, by powiedzieć logo, pozwala nam także identyfikować a siła orła wyraża się w ostrości wzroku, w osiąganych oglądany wizerunek tej osobowości. Podane definicje wysokościach i w szybkości lotu. Człowiek zaś jest istotą będą zapewne jaśniejsze, gdy posłużymy się przykładami: obdarzoną rozumem i silną wolą. – atrybutem św. Mateusza jest człowiek Dwanaście znaków zodiaku nazwano w okresie, kie- – atrybut św. Marka to lew dy Izraelici przebywali w niewoli babilońskiej, z czego – atrybutem św. Łukasza jest głowa wołu możemy wnosić, iż żyjący wtedy prorok Ezechiel w opisie – atrybut św. Jana to orzeł swej wizji wykorzystał pojęcia zaczerpnięte z astrolo- Użyte tu nazwy są pochodne od nazw znaków zodiaku, gii babilońskiej i tak opisał swoje widzenie (Ez 1,1-10): jakich używali Sumerowie dla oznaczania gwiazdozbiorów „… nadszedł z północy wielki obłok i ogień płonący … jaśniejących na nocnym niebie. Sumerowie to pradawny Pośrodku było coś, co było podobne do czterech istot żyją- lud żyjący w Mezopotamii w końcu IV i w III tysiącleciu cych. … Oblicza ich miały taki wygląd … każda z czterech p.n.e. W owym czasie wyodrębniano więcej niż 12 konste- istot miała z prawej strony oblicze człowieka i oblicze lwa, lacji, a podziału ekliptyki na 12 równych części dokonali z lewej zaś strony każda z czterech miała oblicze wołu 48 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 i oblicze orła”. Obszerniejsze informacje na ten temat – Symbolem Ewangelisty Marka jest lew, gdyż św. można znaleźć na stronie Web: Marek zaczyna swoją relację od opisu pobytu św. Jana http://www.wiw.pl/astronomia/a-zodiak.asp Chrzciciela na pustyni, która jak wiadomo była środo- http://biblia.wiara.pl/doc/423053.Symbole-Ewangelistow wiskiem życia lwów. Lew jest także jednym z symboli Także św. Jan, w opisie swojego apokaliptycznego występujących w Apokalipsie św. Jana (Ap 5, 5): „I mówi widzenia, wykorzystał znaki zodiaku do nazwania czterech do mnie jeden ze Starców: Przestań płakać; oto zwyciężył zwierząt wokół tronu Baranka. (Ap 4,6-7): „… a w środku Lew z pokolenia Judy, Odrośl Dawida …” Kościół uznaje, tronu i dookoła tronu cztery zwierzęta … Zwierzę pierwsze po- że lew z Apokalipsy symbolizuje Chrystusa zmartwych- dobne do lwa. Zwie- wstałego, który zwyciężył zło i śmierć. rzę drugie podobne – Jako atrybut dla świętego Łu- do wołu. Zwierzę kasza wybrano sylwetkę wołu, trzecie mające który w Starym Testamencie był twarz jak gdyby składany na ofiarę. Święty Łu- ludzką. Zwierzę kasz rozpoczyna swoją Ewan- czwarte podobne gelię od opisu okoliczności skła- do orła w locie. …” dania ofiary przez kapłana Za- W Nowym Testa- chariasza, a ponieważ przedmiotem starotestamentowej mencie omawiane ofiary był wół, uznasno, że zwierzę to będzie atrybutem powyżej cztery Ewangelii św. Łukasza i jej autora. W tym wyborze starotestamentowe wyróżniono ofiarę składaną przez Zachariasza, również tajemnicze zna- dlatego, że taka ofiara była ostatnią ofiarą przyjętą przez ki wzbogacono o nowy aspekt; stały się one symbolami Boga w Starym Przymierzu, gdyż Zachariaszowi urodził Chrystusa, a zarazem atrybutami czterech Ewangelii oraz się syn – św. Jan Chrzciciel, który będąc prorokiem ich autorów. Św. Ireneusz, żyjący w II w. zestawia wizję Nowego Przymierza, wskazywał na Jezusa: Oto Baranek Ezechiela z widzeniem św. Jana, a cechy czterech zwie- Boży, który gładzi grzechy świata. Kolejnym motywem rząt występujących w ich dziełach odnosi do zbawczego takiego wyboru jest fakt, że tak jak wół także i Jezus dzieła Jezusa [Adversus haereses III 11, 8]: „Jakie więc został zabity na ofiarę. było dzieło zbawienia Syna Bożego, taka sama była forma – Atrybutem św. Jana jest orzeł, (symboliczna) zwierząt; jaka forma zwierząt, taki i charakter ponieważ ten ptak charakteryzu- Ewangelii, czterokształtne zaś zwierzęta – czterokształtna je się bystrym i przenikliwym i Ewangelia, i czterokształtne dzieło Chrystusa (…) Zwierzę wzrokiem, a wśród wszystkich pierwsze podobne do lwa charakteryzuje Jego skuteczną stworzeń tylko on potrafi patrzeć suwerenność i królewskość. Drugie zaś podobne do cielca, prosto w słońce. Podobnie, wśród co wskazuje na Jego godność ofiarnika i kapłana. Trzecie pisarzy Nowego Testamentu zwierzę, mające oblicze jakby człowieka, co jasno opisuje Ewangelista Jan charakteryzuje Jego przyjście jako człowieka. A czwarte podobne do orla się najbardziej przenikliwym spojrzeniem na odwieczne latającego oznacza spływającą na Kościół łaskę Ducha”. tajemnice i transcendentne prawdy. Jan, podobnie jak Metaforę tego chrystologicznego orzeł, śmiało wznosi się w górę, aby popatrzeć na tajem- wymiaru Apokalipsy św. Jana spo- nicę Boga (J 1,1-5): „Na początku było Słowo, a Słowo tykamy także na marmurowym było u Boga i Bogiem było Słowo. Ono było na początku bloku nagrobnym odkrytym w sta- u Boga”. Opisana powyżej symbolika zdaje się nawiązy- rożytnej Lidii. Odczytano tam na- wać do Psalmu Dawida (Ps 103,5): „On twoje dni nasyca stępujący tekst odnoszący się do dobrami: Odnawia się młodość twoja jak orła”. Słowa te Chrystusa: „Jak człowiek cierpiał, oznaczają młodzieńczą siłę naszego Pana Jezusa Chry- jak lew zwyciężył, jak orzeł wzleciał, jak wół został zabi- stusa, który powstał z martwych i wstąpił do nieba. ty na ofiarę”. Symbole Ewangelistów były używane już Antoni Pogan w pierwszych wiekach dziejów Kościoła i tłumaczono je, podobnie jak to czynimy dzisiaj: Przy pisaniu notatki korzystałem z następujących źródeł: – Świętemu Mateuszowi przypi- Anna Wajda. Zwierzęce atrybuty Ewangelistów (rękopis udo- sywano symbol człowieka, ponie- stępniony autorowi tej notatki). waż rozpoczyna on swoją Ewan- K. Kumaniecki, Słownik łacińsko-polski, Warszawa 1995. gelię od dokładnej ziemskiej gene- M. Lurker, Słownik obrazów i symboli biblijnych, Poznań 1989. alogii Jezusa (Mt 1,1-16): „Rodo- http://biblia.wiara.pl/doc/423053.Symbole-Ewangelistow wód Jezusa Chrystusa, syna Dawi- http://www.katolik.pl/cztery-zwierzeta-z-apokalipsy,23422,416,cz.html da, syna Abrahama…” http://fra3mobile.fra3test.ceti.pl/Symbole-Ewangelistow,a,24195 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 49

DROGIE DZIECI, NASI NAJMŁODSI PARAFIANIE!

Dzisiaj opowiem Wam o Damach i Rycerzach, bo też Jaksa z rodu Gryfitów, osiedli w klasztorze w Miechowie. która dziewczynka w wieku lat kilku nie chciałaby być Zakon szybko się rozwijał, otrzymując liczne nadania od księżniczką a chłopiec rycerzem. Ale moja opowieść do- książąt, możnowładców i biskupów.

tyczy wyjątkowych rycerzy: Zakonu Rycerskiego Grobu Polscy bożogrobcy prowadzili i nadal prowadzą dzia- Bożego w Jerozolimie, a zatem posłuchajcie…. łalność charytatywną i duszpasterską, przy ich konwentach Zakon Rycerski Grobu Bożego w Jerozolimie w skrócie organizowano parafie i szpitale. Spopularyzowali pochodzący bożogrobcy, to zakon założony w 1099 r. Początkowo zakon z tradycji jerozolimskich zwyczaj budowania w kościołach stanowiło 20 kanoników sprawujących służbę duszpasterską w okresie Wielkiego Tygodnia grobu Pańskiego, organizowali i 50 rycerzy wywodzących nabożeństwa pasyjne. się z najlepszych domów Strój zakonny polskich rycerskich. Podlegali oni bożogrobców, to czar- zwierzchnikowi Kościo- ny habit z czerwonym ła łacińskiego w Ziemi krzyżem patriarchal- Świętej czyli biskupowi nym. W miechowskim Jerozolimy. W czasach sta- klasztorze w XVI w. cjonowania w Palestynie zrekonstruowali kaplicę (do XIII wieku) do ich pod- Grobu Bożego z wierną stawowych obowiązków repliką Grobu Bożego należało oprowadzanie z Jerozolimy. W okresie, pątników i obrona Grobu gdy muzułmanie unie- Chrystusa. Kiedy przyby- możliwili pielgrzymom li na tereny Polski, spro- odwiedzenie Grobu Je- Kamień z Grobu Bożego w Jero- wadzeni w 1163 r. przez zusa Chrystusa w Jero- zolimie. możnowładcę o nazwisku zolimie, do Miechowa Bazylika Miechów 50 Okruchy św. Wojciecha – Wielkanoc 2018 pielgrzymowali wierni z całej średniowiecznej Europy. zbudowanej w identycznym kształcie, jak Jerozolimski Do tego sanktuarium zwanego „Polską Jerozolimą” przez Grób Odkupiciela. Każdej Eucharystii towarzyszy spe- wieki pielgrzymowali władcy i uczeni, by oddać cześć cjalna modlitwa o pokój w ziemi Świętej. W taką podróż męce, śmierci i chwalebnemu zmartwychwstaniu Jezusa zapraszam także i Was, poproście Rodziców, aby Was Chrystusa. zabrali do Miechowa, który wszak nie jest daleko od na- Obecnie pielgrzymują do Miechowa rycerze i damy szego Krakowa, a obchodzone we wrześniu uroczystości z 40 krajów, na terenie których istnieje Zakon Rycerski z udziałem Rycerzy i Dam Grobu Bożego są pięknym Świętego Grobu Bożego oraz wierni z całej Polski, aby widowiskiem i niezapomnianym przeżyciem. modlić się w Bazylice Grobu Bożego i pięknej kaplicy Anna Stawowiak

DUŻA PISANKA Ma bardzo twardą skorupę, by ją rozbić trzeba używać młot- ka. Jak widzę, to jakaś pani Agnieszka prowadzi hodowlę W telewizji ogłoszono konkurs na najładniejszą pisankę. strusi pod Zamościem. Napiszę do niej, to nam prześle Agatka, która przygotowywała świąteczne pisanki, chciała takie jajo. Kupimy dwa, bo gdyby pisanka się nie udała, konieczne wysłać swoją najładniejszą. Miała już gotowe trzeba mieć drugą wydmuszkę w zapasie. Nie wyobrażam wydmuszki z jajek do jajecznicy, które wydmuchiwała sobie wydmuchania ustami, będzie potrzebna pompka. przez zrobione nożyczkami w skorupkach dziurki. W ciągu Minął tydzień i jaja strusia wypakowano z przysłanej roku nagromadziła ich sporo. Tata widząc, jak dziecko paczki. Jedno było bardzo duże i to wybrano na pisankę. pilnie pracuje, powiedział: – To chyba jajecznicę z tego jaja będziemy jedli – Widzisz, z twojej kolekcji pisanek na pewno można tydzień – powiedziała ze zdumieniem mama. wybrać kilka na konkurs, ale jeżeli chcesz go wygrać, Dziurki w jaju tato wywiercił wiertarką, pompką do musi być to coś niezwykłego. Widziałem kiedyś, jesz- dmuchania materaców wydmuchał zawartość do garnka. cze jak byłem chłopcem, pisanki, na których naklejano Mama lekko zrumieniła na patelni cebulkę i zaczęła sma- wijący się w różne kolorowe wzory rdzeń z bzu. Bierze żyć jajecznicę. się gałązkę bzu, moczy się w wodzie, potem z jednego – To białko wcale nie chce się ścinać, żółtko dawno końca cienkim patyczkiem wypycha się rdzeń. Wkłada usmażone. Muszę go oddzielić, bo się spali. się go do farby i jak się zabarwi, płucze a potem nakłada – Nie przejmuj się, to jajo z ciepłych krajów i tak się na posmarowaną klejem wydmuszkę, w różne wzory. chroni się przed zepsuciem, że białko jest gęstsze! – za- Zaczął układać pisanki wybierając osobno malowane, wołał tata, który już smarował klejem wydmuszkę. Agatka oklejane kolorowym papierem i materiałami czy tkaninami. z Piotrusiem naklejali wycinanki. Wszyscy zasiedli do stołu. – Teraz możemy zrobić konkurs w domu i wybrać – A teraz każdy z nas musi się uszczypnąć w ucho, najładniejszą pisankę – powiedziała mama. bo jemy nową potrawę – strusią jajecznicę. Braciszek Piotruś wybrał pisankę malowaną z czapką Muszę powiedzieć, że jest trochę inna, ale z cebulką krakowiaka, mama wybrała pisankę z naklejoną wycinanką bardzo smaczna! Zawołał z zadowoleniem tata. szopki krakowskiej. Tata nic Resztę wzorów domalo- nie wybrał, tylko siadł przy wano farbami. Kiedy wszystko komputerze i pokazał dzieciom wyschło, zapakowali strusią obraz olbrzymiego jaja. pisankę do tego samego pu- – To jest jajo strusia, dełka w którym przysłano jajo można je oklejać, malować i wysłali do telewizji. i takiej pisanki nikt nie zrobi, W niedzielę następne- nagroda murowana. Zaraz się go tygodnia w programie dowiem, gdzie sprzedają jaja „Ziarno” było rozstrzygnięcie strusicy, jeżeli tak można po- konkursu. Agatka i Piotruś wiedzieć. Już znalazłem takie otrzymali pierwszą nagrodę. jajo, waży około kilograma i równa się 10 jajom kurzym. Marek Polański

Okruchy św. Wojciecha. Wydawca: Parafia św. Wojciecha, ul. Św. Wojciecha 4, 30-134 Kraków, tel. 12 636 73 69, e-mail: [email protected] Zapraszamy do współtworzenia naszego pisma. Kontakt: ks. Roman Zapała Informujemy, że redakcja zastrzega sobie prawo dokonywania zmian i skrótów oraz nie bierze odpowiedzialności za treść nadesłanych artykułów ZIMOWE WARSZTATY DLA DZIECI WIELKANOC 2017