Upoznajmo Se Da Bi Smo Se Poštovali
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
1 ROMI U BEOGRADU Written by: Dragoljub Acjkovic 2 Upoznajmo se da bi smo se poštovali U Beogradu, krajem prve decenije trećeg milenijuima, živi preko sto hiljada Roma. Većina njih, vrlo malo ili gotovo ništa ne zna o svojoj istoriji, jeziku ili kultur, što ne retko doprinosi ome da i oni sami zbog neznanja, šire predrasude o sebi. Ova činjenica nas opredeljuje da se, pre svega zbog toga, u ovom tekstu progovorimo o ovim, gotovo nepoznatim temama, iako ti ljudi žive na ovim prostorima najmanje šest vekova. Drugi, možda i daleko značajniji razlog je to što pripadnici većinskih nacija sa kojima Romi već vekovima žive zajedno, gotovo da ništa ne znaju o svojim sugradjanima, pre svega o tome, ko su Romi, kada su i zašto došli na ove prostore, kakvi su njihovi običaji, verovanja. Kakav im je sistem vrednosti i mnogo toga drugog, što karakteriše mnogoljudnu romsku populaciju na prostorima Beograda i Srbije. Dakle,predrasude su brojne i obostrane obostrane. Ono što je najraširenije i najpoznatije narodu su predrasude. Širili su ih tokom vekova mnogi, pa čak i sami Romi. Svrha ove Monografije je da se na naučno popularan način bori protiv predrasuda koje vladaju prema Romima, kao i predrasudama koje se o drugima mogu čuti medju romskom populacijom. Dakle, obostrane predrasude postoje i protiv njih se moramo boriti na najlepši i najbolji način, a to je borba putem pisanja ovakvih tekstova. Svima onima koji su pomogli da se ovaj tekst nadje u vašim rukama, dugujemo veliku zahvalnost . 3 I.Prvi poznati stanovnici Beograda Prvi stanovnici o kojima se zna, a živeli su na teritoriji današnjeg Beograda, bili su Singi. Naseljavali su se po pećinama kalemegdanskog rta ne zna se kako su nazivali svoja naselja, pa ni naselje koje je postojalo na ušću Save u Dunav. Ipak, novija istraživanja pokazuju da je antički Sigidunum bio grad odbosno nekakva celina koja je imala vojni logor, civilno naselje i nekropolu.Civilno naselje je zauzimalo prostor od Kosančičevog , Obilićevog i Topličinog venca venca, pa sve do Dušanove ulice. Vojni logor bio je na lokaciji Gornjeg grada na Kalemegdanu, dok je prostor od Trga Republike do Tehničkog fakulteta bio nekropola tj.groblje1. Singe su ugrožavali Kelti, i posle dugih borbi, uspeli su 279. godine pre naše ere da ih pokore. Kelti su se tada naseljavali, potiskujući Singe sa ušća Save u Dunav. Postavili su temelje utvrdjenju na uzvišici iznad ušća i dali mu ime Singidunum. Ne zna se tačno šta znači ime ovog utvrdjenja. Na keltskom jeziku "dunum" znači grad, a "Singi" može da znači i voda, a moguće je da su Kelti taj deo imena dali po nazivu stanovnika koje su tu zatekli. Prema tome, Singidunum može da znači "grad na vodi" ili "grad Singa2". O tome ko su Singi ili Singini, do dana današnjeg iznete su brojne predpostavke ali ni jedna od njih nije potvrdjena.. Mezijski pojas utvrdjenja počinjao je kod Beograda od izrazito strategijski važnog ušća Save sa Singidunumom, čije ime, izvedeno verovatno iz "Singi" i "dunum" breg, ili "din" tvrdjava, pokazuje da su ga, kao što ih stari izvori pominju, već 300. godine pre n. e. nastanjivali keltski Skordisci3. Ovaj podatak dovodimo u sumnju jer o narodu koji se zvao Singi ili Singini mislimo, kako to i kažu strai istoričari, da je došao sa aziskig prostora , tačnije iz Indije a u vreme povratka vojnih legija Aleksandra Makedonskog sa tih teritorija4 Ilustracija 1 Rakić, N. Pronadjena antička kuća iz četvrtog veka, Glas.22 jul 2008.g. 2 Lekić Danilo; Beograd kroz vekove i danas; Naučna knjiga, 1988. 3Kanic Feliks Srbija: Zemlja i stanovništvo; I knjiga;Beograd 1991.g, str. 18 4 Acković Dragoljub, Nacija smo a ne Cigani-Feljton, dnevni list Pravda.. 4 Taurunum i Singidunum Kad je kasnije Rim pod imperatorom Avgustom, proširio svoju vladavinu preko Panonije na jug, nasuprot Singidunumu, nalazio se, po Ptolemejevim podacima nekoliko kilometara udaljeno gradsko utvrdjenje zvano Taurunum5. Prema Tabula Peutingeriana i Teodosijevoj tabli ovo lučko mesto dunavske flotile leži tri milje od "Savus Confluentibus"6, što se tako tačno podudara s razdaljinom izmedju Zemuna i Beograda da se u njihov identitet s Taurunumom i Singidunumom ne može sumnjati7. Jedini za koje sam bio u stanju da doznam da stanuju preko Istra, piše Herodot 8 jesu ljudi kojima je ime Singini,9 a koji se odevaju kao Midjani. Konji su im rundavi po celom telu, a dlaka im je dugačka do pet coli, mali su, sa zatupastom njuškom i ne mogu na sebi da nose čoveka, dok su u kolima vrlo brzi; zbog toga se tamošnji ljudi i voze na kolima. Zemlja im se proteže do Eneta na Jadranu. Za sebe kažu da su doseljenici iz Midije, ali kako su se odande doselili, nisam u stanju da objasnim. To se sve moglo desiti u velikom vremenskom razdoblju. Ligijci koji stanuju iznad Masalije nazivaju trgovce na malo „sigini“, a kod Kiprijaca tako se nazivaju koplja. Beli grad Kao i drugi mezijski gradovi, i Singidunum je za vreme najezde Huna bespoštedno opustošen. Razaranje su završili Goti, Sarmati i dačanski Gepidi. Istina, car Justinijan je ove poslednje razbio i ratereao, pa je stara tvrdjava na Savi vaskrsla u novom sjaju; medjutim, godine 582. ona je, kao i jači Sirmijum na levoj obali Save, pala pod vlast Avara i oporavila se tek kad su Prisk i Komenciol sa svojim ujedinjenim trupama pošli preko Viminacijuma u pohod na Dakiju i kaznili nemirne varvare Od toga doba se ime Singidunum više ne javlja; Srbi, koji su u VII veku počeli da naseljavaju neprekidnim ratovima opustošene krajeve oko Save, dali su tvrdjavi naziv "Beli grad". Ovo novo ime se u vizantijskim analima, u vreme vladavine cara Lava V 5 Današnji Zemun 6 Kanic Feliks Srbija: Zemlja i stanovništvo; I knjiga; Beograd 1991.g.str. 17 7 Ibid,str. 18 8 Herodotova Istorija; Izd.Dereta, 2003. Knjiga 5;Terpsihora,str. 216 9 Sigini-navodno, skitski narod koji je stanovao na severu Istra (donjeg Dunava), a po Orfeju i Strabonu, i u Aziji. To su, prema Herodotu, bili nomadi u današnjoj madjarskoj ravnici. 5 Jermenina (813-820), javlja naizmenično kao Singidon i Alba graeca. Madjari su grad nazivali Nanod Fejervar (Ferdinandov beli grad), a Srbi u kasnije doba Beograd i Beli Grad, a ovo poslednje ime, skraćeno u Belgrad ostalo je do današnjeg dana u upotrebi na Zapadu. Potkraj IX veka Beograd se javlja kao sedište bugarskog episkopa, čija je prostrana episkopija 878. obuhvatala Gardec (Grocku), Belu Crkvu (Palanku), Ancos i Glaventinos. Ponovo se javlja godine 1020. u jednoj hrisovulji cara Vasilija II, kojom se odredjuju granice bugarskih eparhija. na krajeve oko Save srušile su se nove oluje. Ilustracija Singini nisu Skiti Legendu o “Zlatnom runu” ili o pohodu Argonauta u Kolhidu, napisao je Apolonije sa Rodosa u trećem veku p.n.e. Prema ovom poznatom mitu, Argonauti, na ladji “Argo”, pod komandom svoga vodje Jasona, bežeći ispred kralja Egeja, otplovili su iz Grčke. Spasavajući se od progonitelja I ploveći Dunavom iz Crnog mora, doplove do velike pustinje Laurion. Upravo, da bi zavarali trag svojih progonitelja, oni uplove u Istros, I ploveći dalje došli su do planine Angurion, gde se Istar razdvaja, te jedan krak teče na Istok u Crno, a drugi na Zapad u Jadransko more. Istar se razdvaja kod kamenog brega Kaulika, gde su nastanjeni Singi10. Tu se Argonauti, dobivši gostoprimstvo, iskrcaju da bi se odmorili, snabdeli hranom I prineli žrt ve bogovima. Skolastičar Apolonije Rodjanin, pišući ovo svoje delo, upotrebio je poznato delo “O pristaništima” od geografa Tamageta, kao I istorijsko delo “O Skitima” od Timonagta iz IV. veka st.e. I na taj način je dobio podatke o Singi i Singima, tada velikom skitskom naselju na Dunavu. Upravo, ako se podje tragom ove legende antičkoga mita, I pri tom upotrebimo navedeno delo od Tamageta, konstatovaće se da je reka Istar koja vodi od Crnog za Jadransko more današnja reka Dunav. Došavši Istrom do planine Angurion, a kod kamenog brega Kaulijaka, on se odvaja I jednim krakom teče na Istok, a drugim za Zapad. Planina Angurion je današnja Avala, a Kaulijja (kameni breg), današnji 10 Paunović Marinko, Beograd večiti grad, Beogradski grafički zavod, str. 39-41 6 Kalemegdan, gde je od vajkada ušće Save u Danav. Odatle se pruža I pusta ravnica Laurion, danas Deliblatska peščara, koja je nekad zahvaljujući svom živom pesku, (sada ukroćena) zahvatala znatno veće prostore južnog Banata. Ova zabluda o razdvajanju (bifurkaciji Dunava) dolazi otuda što su antički geografi, ne poznavajući dobro unutrašnjost Evrope, pod nazivom Istar obeležavali I Dunav I Savu. Tek Rimljani, kada su tokom svojih osvajanja, početokom naše ere, došli u dodir sa Dunavom I Savom, uvideli su ovu zabludu, i Istar nazivali Danuvius I Savus, ali je još dugo postojalo mišljenje da je rukavac Dunava (Sava) prema Jadranu tekao pod zemljom. Pojedini rimski pisci, medjutim, tumače da su Argonauti deo puta do Jadrana prešli pešice, noseći svoj brod na ramenima. Objašnjavajući dalje staru legendu, kroz naučne činjenice, dolazimo do konstatacije da su Argonauti, koji su dobili gostoprimstvo Signa, ustvari antički istraživači rudnog blaga, koji znaju za planinu Angurion (danas Avala) I o njenom intenzivnom rudokopu iz ranijih vremena. “Zlatno runo” koj je ukradeno, verovatno predstavlja zauzimanje Mons Aureusa, visoke I strme brdske grede kod ušća Brestovačkog potoka u Dunav, a koju I danas naš narod naziva Beli breg (pravilno: Zlatan breg), gde je istoričar Feliks Kanic 1877. god. ispitujući taj kraj, našao netaknute temelje zgrada, stubove nekakvog hrama, jedan gradić nedaleko od mesta gde se oni iskrcavaju. A nedaleko odatle je i Vinča, veliko praistorijsko naselje, koje takodje lako može lda bude to naselje gostoprimljivih Singa ili Sinda. Ko su Singi, odn. Sindi, objašnjenje nam daje, pored citiranog istoričara Timogete, još i čuveni grčki istoričar i mislioc Heredot.