ACCOMPLI ACCOMPLI L A P. M.E. K-L LIBER AMICORUM PROF. MR. DR. M.E.LIBER PROF. AMICORUM KOPPENOLLAFORCE ACCOMPLI LIBER AMICORUM PROF. MR. DR. M.E.LIBER PROF. AMICORUM KOPPENOLLAFORCE ISBN 978-94-6290-940-3 9789462 909403 Accompli Accompli Liber amicorum Prof. mr. dr. M.E. Koppenol-Laforce Onder redactie van Mr. R.S. Meijer Mr. I.P.M. van den Nieuwendijk Mr. dr. P. Sluijter Prof. mr. dr. R.R. Verkerk Mr. dr. drs. B.T.M. van der Wiel Mr. dr. M. Zilinsky Boom juridisch Den Haag 2021 Omslagontwerp: Textcetera, Den Haag Opmaak binnenwerk: Ambrac, Deventer © 2021 De auteurs | Boom juridisch Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet of de reprorechtregeling van Stichting Reprorecht dient daarvoor een billijke vergoeding te worden voldaan aan Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het verveelvoudigen en openbaar maken van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave als toelichting bij het onderwijs, bijvoorbeeld in een (digitale) leeromgeving of een reader (art. 16 Auteurswet), dient een regeling te worden getroffen met Stichting Uitgeversorganisatie voor Onderwijslicenties (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.stichting-uvo.nl). No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher. ISBN 978-94-6290-940-3 ISBN 978-90-8974-513-2 (e-book) NUR 820 www.boomjuridisch.nl Voorwoord Marielles afscheid van de advocatuur is een fait accompli. Cliënten en kantoorgenoten moeten zich daarin dus schikken. Hun begrijpelijke hoop op haar verdere steun en stimulans weegt terecht niet op tegen Marielles zelfbeschikkingsrecht. Er is inderdaad zoveel meer dan dossiers, deadlines, doorgewerkte nachten en meetings; zoveel veel meer aantrekkelijks ook. Dit liber amicarum et amicorum getuigt van – voor zover het althans de balie betreft – Marielles mission accomplie. Haar stimulerende, verbindende, creatieve, empathische, vasthoudende enz. werkstijl zal niet licht vergeten worden. De guides roemen haar ‘seamless service’, ‘extra miles for the client’, ‘very hands on’ en ‘fantastic analytical skills’. Hoezeer Marielles professionele stijl ook door haar directe werkomgeving op prijs wordt gesteld, blijkt uit de spontane bereidheid van liefst 37 auteurs om de ‘hiernavolgende’1 bijdragen te leveren.2 Ongeteld en ongenoemd blijven hier zij die dat ook hadden willen doen maar om hen moverende redenen hebben moeten afhaken. De meeste bijdragen betreffen een aspect van het internationale arbitragerecht; onvolledig en in willekeurige volgorde: bewijsrecht, gezond verstand, de nieuwe model-BIT, de ter- mijnen voor de vordering tot vernietiging, corruptie, rechtskeuzeconversie en een EU- beletsel. Dat ligt ook voor de hand omdat Marielle zich op dit terrein heeft geprofileerd als een succesvol acquisiteur van mooie zaken, als een vertrouwd toeverlaat voor interessante cliënten, als effectief teambouwer en -leider en als gedreven pleiter en opleider. Daarnaast blijkt haar eigen veelzijdigheid ook uit bijdragen over ver van arbitrage verwijderde onderwerpen, zoals een 19e-eeuws Nederlands strafproces en een 13e-eeuwse Italiaanse jurist/embleemdichter, spookpartijen, de Slagtergroep en vertrouwen in de rechter. Uiteraard komen ook het ipr en het internationale ondernemingsrecht aan bod: een nieuw verdrag inzake bevoegdheid-en-erkenning, ADR in internationale insolventieprocedures, exclusieve bevoegdheidsgronden, openbare orde, aansprakelijkheid van moederbedrijven en concernenquêtes. Net als Marielle zelf blijken ook haar ‘relaties’ goed geverseerd in het gewone privaatrecht, bijvoorbeeld op het terrein van bestuurdersaansprakelijkheid, de Claimcode en andere collectieveactiekwesties, waaronder die van een curator voor alle schuldeisers, en het niet geheel gesloten stelsel van het goederenrecht. En ten slotte, ten 1 Net als bijvoorbeeld ‘onderhavig’, ‘volstrekt’ en ‘quod non’ is dit een woord dat Marielle niet meer in con- cepten hoeft door te halen. 2 De kopij van alle bijdragen is aangeleverd tussen oktober en december 2020. Met ontwikkelingen van nadien kon dus geen rekening meer worden gehouden. 5 Voorwoord onrechte pas aan het einde van dit overzicht, is er ook geschreven over ‘the notorious RBG’ en Marielles eigen plek tussen de Global Corporate Ladies tot in o.a. Singapore. Wat de lezer van deze bundel niet direct uit de opgenomen opstellen kan afleiden, is Marielles toewijding aan de wetenschap en het onderwijs. Die bracht zij al vóór haar beë- diging als advocaat in de praktijk aan de Rotterdamse rechtenfaculteit, en zet zij thans nog voort als hoogleraar in Leiden. Zij is voorts al jarenlang lid van de Staatscommissie inter- nationaal privaatrecht. Daarnaast was zij verantwoordelijk voor de procesopleiding van Houthoffs stagiaires, doceerde zij menigmaal de jonge elite van het internationale Lex Mundi-netwerk en coacht zij jaarlijks het Leids studententeam voor een ‘moot’ arbitrage- toernooi in Wenen. Aan een overzicht van Marielles eigen wetenschappelijke publicaties is een apart hoofdstuk van dit boek gewijd. Misschien wel haar belangrijkste en meeste voldoening gevende resultaten op de gebieden van juridische research en opleiding heeft Marielle geboekt in het ‘en passant’ begeleiden van haar jongere sectiegenoten in hun bijdragen aan de op de belangen van cliënten gerichte processtukken en adviezen. Het bedrijfseconomische begrip ‘nevenproduct’ zou onrecht doen aan de zelfstandige, onschatbare waarde die deze vorm van Marielles begeleiding vertegenwoordigt: een hecht ‘Team La Force’, gevestigd op de ‘Floor of Excellence’, dat ‘s winters samen Sinterklaas viert (met dus tientallen surprises en gedichten) en dat ‘s zomers een ‘hei/hijs-weekend’ doorbrengt op Ibiza (waarover niets aan outsiders mag worden meegedeeld). De redactie bedankt de auteurs voor hun mooie bijdragen, gunt de lezers veel interessante uren en brengt met deze bundel een eresaluut, vol respect en genegenheid, aan Marielle. De redactie 6 Inhoudsopgave The veteran arbitrators initiative 11 Albert Jan van den Berg Het ‘vernieuwde’ aanbod tot arbitrage in het Nederlandse Model-BIT 2019: de nieuwe standaard voor toekomstige (extra-EU) BITs? 15 Glenn Hoek & Maurits Boer How Far Is Too Far: Procedural Common Sense to Address Due Process Paranoia 33 Matthew Brown & Alexander Rogers Aansprakelijke moeders bij internationale milieuschade en mensenrechten- schendingen 47 Cees de Groot De hooggeleerde toga en het gouden hart 59 Walthera Hudig-Van Lennep, Ankje Grapperhaus & Anja van Garderen-Groeneveld Forum connexitatis 67 Paul Jager De misstap van de jeugdige Augusta Margaretha de Gerth – Hoe een goed bewaard familiegeheim door de digitalisering van het Weekblad van het regt en van historische kranten aan het licht kwam 83 Wouter Kalkman Bewijs van corruptie in arbitrage en de toetsing door de vernietigingsrech- ter 97 Dirk Knottenbelt & Thomas Stouten A massive fire and a mass of confusion: Enka v Chubb and the need for a fresh approach to the choice of law governing the arbitration agreement 113 Johannes Koepp & David Turner Licht aan en de deur op een kier in het gesloten stelsel van het goederen- recht 131 François Koppenol 7 Inhoudsopgave Alciato: over wijn en wijsheid 143 Jacques Koppenol Dubai’s conversion of court judgments into arbitral awards 151 Harold Koster De eeuw van de vrouw 161 Heleen Mees & Cherlene Blankson De termijnen voor de vordering tot vernietiging: fictie & novum? 173 Gerard Meijer & Isabelle van den Nieuwendijk Vertrouwen in de rechtspraak 197 Rob Meijer Te weinig persoonlijkheid in Nederlandse rechtspraak: We respectfully dis- sent 223 Jeroen Ouwehand & Simone Peek Russisch roulette – Bestuurdersaansprakelijkheid voor onrechtmatig beslag of executie 233 Peter von Schmidt auf Altenstadt Exclusieve bevoegdheidsgronden: hanteer de botte bijl met terughoudend- heid 249 Paul Sluijter & Max Werkhoven Arbitrage, bewijslastverdeling en materieel bewijsrecht, een beschaafd maar onnodig duel tussen de lex arbitri en de lex causae 265 Henk Snijders Practice what you preach 275 Esther Veltman Spookpartijen en procesbevoegdheid – Enkele gedachten over de vraag of een kever in rechte kan optreden 279 Remme Verkerk & Suzanne Landheer Op weg naar wereldwijde erkenning en tenuitvoerlegging van civiele vonnissen: het Haagse Executieverdrag 2019 289 Paul Vlas 8 Inhoudsopgave Trust in ADR techniques: what can mediation contribute to restructuring and insolvency? 301 Reinout Vriesendorp De openbare orde in de internationale procespraktijk 313 Bart van der Wiel Bezwaren tegen een zuivere ex nunc toetsing aan de Claimcode 333 Berry van Wijk Peeters/Gatzen en de rechtsmacht van de Nederlandse rechter: causa finita est? 349 Marek Zilinsky Over de auteurs 365 Publicatielijst 369 9 The veteran arbitrators initiative Albert Jan van den Berg Recently, a commendable Rising Arbitrators Initiative (“RAI”) was launched. It offers “support to young arbitrators under 45 who either have already received their first appointment as arbitrator or have at least seven years of professional experience in the practice of international arbitration.”1 RAI