Het Erfgoed Van Ouder-Amstel Nu En in De Toekomst
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
HET ERFGOED VAN OUDER-AMSTEL NU EN IN DE TOEKOMST GEMEENTE OUDER-AMSTEL Postbus 35 1190 AA Ouderkerk aan de Amstel T 020 496 21 21 [email protected] www.ouder-amstel.nl HET ERFGOED VAN OUDER-AMSTEL NU EN IN DE TOEKOMST 5 6 HET ERFGOED VAN OUDER-AMSTEL NU EN IN DE TOEKOMST INHOUD SAMENVATTING 8 III. SELECTIECRITERIA VOOR GEMEENTELIJKE MONUMENTEN 51 INLEIDING 10 IV. REACTIES CONCEPTVISIE CULTUREEL ERFGOED 53 Leeswijzer 10 V. UITVOERINGSPROGRAMMA 2016-2019 61 AANLEIDING: HET BELANG VAN ERFGOED VOOR OUDER-AMSTEL 12 Samenwerking 12 BRONNEN 63 HET BESTAANDE ERFGOEDBELEID 13 NOTEN 64 GEBIEDSKARAKTERISTIEKEN 16 COLOFON 65 1. Amstelscheg 16 2. Duivendrecht 17 3. Ouderkerk aan de Amstel 20 4. De Ronde Hoep 24 HET AANWIJZEN VAN GEMEENTELIJKE MONUMENTEN 25 Procedure 30 DE TOEKOMST VAN HET ERFGOEDBELEID 31 Nieuwe taken voor het ambtelijk apparaat 31 Cultuurhistorie in het ruimtelijk beleid 31 Communicatie en toerisme 32 BIJLAGEN 33 I. OUDER-AMSTEL, EEN KORTE GESCHIEDENIS 36 Het ontstaan van de eerste dorpen 36 De 16e eeuw 37 Welvaart tijdens de Gouden Eeuw? 37 Verlichting in Ouder-Amstel 42 De 19e eeuw, een overgangsperiode 42 Modernisering in de 20e eeuw 42 Tot slot 44 II. BESTAAND BELEID 47 Rijksbeleid 47 Provinciaal beleid 48 Overig gemeentelijk beleid 48 7 8 HET ERFGOED VAN OUDER-AMSTEL NU EN IN DE TOEKOMST Samenvatting Aanleiding en doel mentenlijst. In 2016 wil de gemeente 10 waardevolle Cultureel erfgoed is van wezenlijk belang voor objecten beschermen als gemeentelijk monument, in Ouder-Amstel en daarom heeft de gemeente besloten 2017 volgen er nogmaals 10. De status ‘gemeentelijk meer en structureler aandacht aan dit onderwerp te monument’ biedt meer bescherming van monumentale willen besteden dan voorheen. Onder andere de grote waarden dan de aanduiding ‘karakteristiek pand’ in betrokkenheid van bewoners en hun oproep om monu- het bestemmingsplan. mentenbeleid op te gaan zetten, hebben geleid tot dit besluit. Voor u ligt de erfgoedvisie, een eerste stap in Met het aanwijzen van gemeentelijke monumenten is het opzetten van gedegen gemeentelijk erfgoedbeleid. de gemeente niet voornemens om de huidige of histori- sche situatie van een pand te bevriezen. Binnen het Het doel van de nota is als volgt samen te vatten: erfgoedbeleid is er ruime aandacht voor de moge- deze moet de gemeentelijke visie verwoorden op lijkheden om monumentale panden goed te kunnen de waarden en de functie van erfgoed, nu en in de blijven gebruiken, nu en in de toekomst. toekomst. Daarnaast vormt de erfgoedvisie de basis voor het ontwikkelen van instrumentaria voor behoud Erfgoedbeleid in de toekomst en versterking van cultureel erfgoed. Het aanwijzen van gemeentelijke monumenten is slechts één onderdeel van een volwaardig erfgoed- Visie op erfgoed beleid. De gemeente denkt – in samenspraak met de De gemeente Ouder-Amstel hecht veel waarde aan Werkgroep Cultureel Erfgoed en andere betrokken cultureel erfgoed omdat het bijdraagt aan een goed partijen - na over de koers van dit beleid en prioritei- vestigingsklimaat en een aangename leefomgeving. ten die de komende jaren gesteld kunnen worden. De Erfgoed geeft een impuls aan toerisme en aan de volgende thema’s worden onderzocht: lokale economie in het algemeen. Onze geschiedenis vormt de drager van onze identiteit, erfgoed speelt in • Afdeling/ambtenaar monumentenzorg: hoe en de samenleving een belangrijke, bindende rol. door wie worden de werkzaamheden uitgevoerd die voortvloeien uit de totstandkoming van de De identiteit van Ouder-Amstel wordt in hoge mate gemeentelijke monumentenlijst? bepaald door de typerende landschappen en dorps- kernen. Gekeken vanuit de geschiedenis en de ruim- • Cultuurhistorie in het landschap: welke plek krijgt telijke kenmerken kan het gemeentelijk grondgebied cultuurhistorie in het ruimtelijk beleid? Hoe garan- onderverdeeld worden in vier delen met elk een eigen deert de gemeente de bescherming van archeo- gebiedskarakteristiek: de Amstelscheg, Duivendrecht, logische monumenten? Is de totstandkoming van Ouderkerk aan de Amstel en de Ronde Hoep. Door een cultuurhistorische waardenkaart en/of een het in kaart brengen van de geschiedenis van de archeologische waardenkaart gewenst? gemeente kunnen de gebiedskarakteristieken herkend, begrepen en gewaardeerd worden. Deze vormen het • Voorlichting en publiciteit: hoe verloopt de uitgangpunt bij het opzetten van het erfgoedbeleid. communicatie tussen de gemeentelijke monumen- tenzorg en de buitenwereld? Hoe verloopt de Gemeentelijke monumentenlijst samenwerking tussen de gemeentelijke monumen- In de erfgoedvisie is reeds één concreet instrumenta- tenzorg en andere gemeentelijke afdelingen en rium tot bescherming van waardevol erfgoed uitge- erfgoedinstellingen? werkt: het samenstellen van een gemeentelijke monu- Kerkstraat, Ouderkerk 9 10 HET ERFGOED VAN OUDER-AMSTEL NU EN IN DE TOEKOMST Inleiding Ouder-Amstel kent tal van bijzondere kwetsbare erfgoederen over die extra aandacht van landschappen, dorpsstructuren, monumentale de gemeentelijke overheid verdienen omdat zij juist panden en (groene) objecten. Het cultureel erfgoed op lokaal of regionaal niveau van waarde zijn. is van wezenlijk belang voor de gemeente, het draagt bij aan de identiteit en het aantrekkelijke Daarom is in deze erfgoedvisie één concreet vestigingsklimaat van het gebied voor bewoners, instrument voor de bescherming van kwetsbare ondernemers en anderen die in de gemeente gebouwen en (groene) objecten uitgewerkt: het werken. Ook hebben cultuur-historisch waardevolle opzetten van een gemeentelijke monumentenlijst. structuren, gebouwen en objecten invloed op het Hier is voor gekozen omdat een monumentale status imago naar buiten toe. Recreanten en toeristen objecten die van groot cultuurhistorisch belang zijn komen naar Ouder-Amstel vanwege de schoonheid voor de gemeente betere bescherming biedt tegen en het bijzondere karakter van de dorpen, de ingrijpende wijzigingen en vergunningsvrij bouwen waterlopen en het landschap. In de Startnotitie dan alleen de aanwijzing als ‘karakteristiek’ in het voor cultureel erfgoedbeleid (juni 2015) viel te bestemmingsplan. Daarnaast geeft deze erfgoedvisie lezen: ‘Het actief beschermen en uitdragen van de een overzicht van mogelijkheden die in de toekomst waarden van cultureel erfgoed bevordert het nog benut kunnen worden om het belang van het zelfbewustzijn en besef van de inwoners dat zij in erfgoed steviger te verankeren in het gemeentelijk een bijzondere gemeente wonen.’Trots beleid. eigenaarschap’ is een belangrijk aandachtspunt. Leeswijzer Dat het thema erfgoed leeft onder de bevolking van In het hoofdstuk ‘Aanleiding: het belang van erfgoed Ouder-Amstel, blijkt uit de betrokkenheid van voor Ouder-Amstel’ is benoemd wat precies de inwoners bij historische verenigingen, het Cultuur- betekenis is die de gemeente aan cultureel erfgoed platform, het Toeristisch Platform, het Historisch toekent. Vervolgens wordt in ‘De basis op orde’ Museum Ouder-Amstel en de Werkgroep Cultureel uiteengezet wat de gemeente al doet om aan haar Erfgoed. Nu is de gemeente aan zet, haar visie op wettelijke taken op het gebied van monumenten en erfgoed ligt voor u. ruimtelijke kwaliteit te voldoen. Het doel van deze nota is als volgt samen te vatten: Daarna worden de gebiedskarakteristieken van de deze moet de gemeentelijke visie verwoorden op de vier delen van de gemeente beschreven. Deze waarde en de functie van erfgoed, nu en in de gebiedskarakteristieken komen voort uit de historische toekomst. Daarnaast vormt de erfgoedvisie de basis ontwikkeling van het gebied en aan de hand van voor het ontwikkelen van instrumentaria voor behoud deze beschrijvingen is het verhaal van en versterking van cultureel erfgoed. Ouder-Amstel op hoofdlijnen afleesbaar. De gebieden zijn van groot belang voor de identiteit Het gemeentelijk erfgoedbeleid hoeft niet in korte tijd van de gemeente en daarom vormen ze het ontwikkeld te worden, dat kan ook een geleidelijk uitgangspunt voor de cultuurhistorische proces zijn. Maar het behoud en de ontwikkeling van waardebepaling van potentiële gemeentelijke waardevol cultureel erfgoed is nu eenmaal deels een monumenten. Inhoudelijk zijn ze van belang voor het publieke taak. De rijksoverheid en provincie hebben gemeentelijk erfgoedbeleid en ze kunnen in de sommige objecten en structuren al de nodige toekomst een basis vormen voor een eventuele bescherming gegeven, maar er blijven genoeg cultuurhistorische waardenkaart. Piet Mondriaan, Boerderij bij Duivendrecht, 1906 11 12 HET ERFGOED VAN OUDER-AMSTEL NU EN IN DE TOEKOMST Het volgende hoofdstuk is getiteld ‘Het aanwijzen • Suggesties en vragen die bij de presentatie van Aanleiding: het belang van van gemeentelijke monumenten’. Als direct vervolg de concept-erfgoedvisie op 11 april 2016 zijn op deze erfgoedvisie wil de gemeente, in overleg ingediend, plus de reactie van de gemeente op met de Werkgroep Cultureel Erfgoed, een gemeente- deze inbreng. lijke monumentenlijst samenstellen. Deze visie biedt erfgoed voor Ouder-Amstel het inhoudelijk kader dat als basis kan dienen voor een aanwijzingsprogramma. Zo wordt voorkomen De rijke en gemêleerde geschiedenis van Ouder- de stedenbouwkundige structuur van Amsterdam. dat er ad hoc monumenten worden aangewezen en Amstel, waarvan in de bijlagen een overzicht is Deze combinatie, dat contrast, is uniek en maakt de wordt een evenwichtig, verdedigbaar en representa- opgenomen, legitimeert de ontwikkeling van een gemeente aantrekkelijk voor bewoners en tief monumentenbestand opgebouwd. Uitgangspunt gedegen erfgoedbeleid door de gemeente.