ISSN: 1389 - 336X Nr. 18, mei 2011 Castro Nieuwsbrief Nr. 18, mei 2011 In het jaar 1944 – 1945 Het Vegahuis op Beth Haim Castro Nieuwsbrief Tot aan februari 1944 werd Beth Haim ren overleefden de oorlog. Het Vegahuis functioneerde, ging hij per schuit van Castro Nieuwsbrief is een uitgave van het David Henriques de Castrofonds, Kerkstraat 10, 1191 JB Ouderkerk aan de Amstel, goed bewaakt waardoor er nog begraven in Ouderkerk fungeerde na de bevrijding Ouderkerk naar Amsterdam. Telefoon 020-4963498, e-mail: [email protected], www.bethhaim.nl , ING 69 34 112, Rabobank 35 18 48 800 kon worden. Dat was ook vanwege de lang als opvangplaats voor mensen die urnen, die vanuit Westerbork gestuurd terugkwamen, niets meer bezaten en ner- Tien dagen na de bevrijding, op 16 mei werden, van belang. Deze konden op de gens meer heen konden. Veel mensen von- 1945, groef Vega een met lood beklede begraafplaats bijgezet worden. Vanaf den bij de Vega’s een rustpunt, van waar kist op, die hij tijdens de oorlog had ver- februari 1944 is het gezin Vega onderge- zij een nieuwe verblijfplaats konden zoe- stopt. Het is niet bekend wanneer deze Oplevering Dijkverbetering doken bij verschillende onderduikfamilies ken. Op het terrein achter het huis werd kist werd begraven; wellicht in 1941, toen Op 15 maart 2011 heeft het Dagelijks Met de dijkverbetering is de dijk weer op op de dijk stond had zelfs specifiek een in Nederland. Het aannemersbedrijf van voor de tuberculose-lijders een Witte- de Duitsers eisten dat voorwerpen van nik- Bestuur van het waterschap Amstel, Gooi hoogte gebracht en versterkt. De Portugees- beschermde status. Op de begraafplaats Jan Coevert, kleinzoon van J. Coevert, kruishuisje neergezet; het huisje was kel, koper, tin en lood werden ingeleverd en Vecht Beth Haim bezocht voor een Israeliëtische Begraafplaats is een uniek wordt de Joodse wetgeving strikt na- zorgt nog altijd voor het onderhoud en de wendbaar, aan één kant open en kon met voor de oorlogsindustrie. In de kist bevon- lunch in het Vegahuis en een rondleiding terrein. Het terrein heeft een hoge cultuur- geleefd. Zo mag er absoluut niet gegraven reparaties op Beth Haim. Jan Coevert is de zon worden meegedraaid. De patiënten den zich, volgens de aantekening van Vega op de begraafplaats. De aanleiding hier- historische waarde. De begraafplaats is een worden en mag er op bepaalde tijdstippen tevens grafdelver. In december 1944 vor- ademden op die manier frisse buitenlucht in. in het begraafregister, boeken, kaartsys- voor was de oplevering van de dijkverbeter- rijksmonument en heeft een beschermde niet gewerkt worden. De variantenkeuze dert de bezetter het huis; men richt de teem en andere bescheiden benevens 2 ing langs de Bullewijk en Beth Haim. De archeologische status. In de dijk liggen van de dijkverbetering is in overleg met het woning als kantoor in. Ook de ontvangst- Op donderdag 10 mei 1945 kwamen de koperen offerbussen om deze te bescher- waterkering die Ouderkerk aan de Amstel oude grafzerken (met reliefs) uit de 17e bestuur van de begraafplaats tot stand ruimte wordt gebruikt. In andere wonin- leden van de kerkenraad, die de oorlog men tegen inbeslagname tijdens de beschermd tegen het water De Bullewijk eeuw. Het terrein is beeldbepalend binnen gekomen. Dit geldt tevens voor de land- gen komt eveneens inkwartiering; na over- hadden overleefd en al in Amsterdam Duitsche bezetting. loopt langs de rand van Beth Haim. Uit de de dorpskern van Ouderkerk aan de Amstel. schapsvisie (na de dijkverbetering) en het leg met mr . Worst wordt besloten geen waren, voor het eerst weer bijeen. Vega toetsing in 2007 bleek dat de dijk niet In het bestemmingsplan is de beschermde herplantplan (is verplichting vanuit stappen te ondernemen. Wel zal Coevert kreeg de opdracht voorlopig ’s ochtends Bron: Lydia Hagoort, Het Beth Haim in meer voldeed aan de veiligheidseisen. status opgenomen. De oude bomenrij die bestemmingsplan en kapvergunning). € de zaak in de gaten houden en op het naar de secretarie te komen voor adminis- Ouderkerk aan de Amstel ( 35,00). Het Omdat een lange bomenrij langs de Rodeamentoshuis en de inventaris letten. tratieve werkzaamheden. In de eerste peri- boek is te bestellen op [email protected] Bullewijk moest worden verwijderd, werd Bewaarder Vega, zijn vrouw en drie kinde- ode na de oorlog toen bijna niets nog er weerstand verwacht van omwonenden. In het najaar van 2010 heeft de gemeente Ouder-Amstel samen met AGV een bewon- De heer M. Hagenaar neemt afscheid als ersavond georganiseerd. Tijdens deze avond is het nut en noodzaak van de dijkverbeter- ing en het herplantplan gepresenteerd. gids van Beth Haim Door de aanpak is er maar één bezwaar In mei 2011 neemt de heer Hagenaar mannen van het sociaal werkverband uit de bewaarder die nu in het Vegahuis binnengekomen. Dit bezwaar werd uitein- afscheid als gids van Beth Haim. Hij Amsterdam op de begraafplaats. In overleg woont. Beth Haim is een deel van zijn delijk door de indiener teruggetrokken. De woont sinds 1973 in Ouderkerk aan de met het bestuur van de Portugees- leven geworden. voorbereidingsperiode is gekenmerkt door Amstel en is ruim 35 jaar actief als vrijwil- Israëlietische Gemeente is hij werk op het veel samenwerking en meedenken van alle liger in de gemeente Ouder-Amstel voor kantoor gaan doen. Samen met de gepensi- In 1999 werd de heer Hagenaar verrast partijen. Hierdoor is er uiteindelijk een de Oudheidkamer en de Portugees- oneerde burgemeester Visser en Willem met een erepenning van de gemeente gedragen maatwerkoplossing uitgekomen Israëlietische begraafplaats. Hij woont Stort deed hij naast zijn fulltime baan in Ouder-Amstel voor 25 jaar voorlichting dat recht doet aan de dijkveiligheid, de religieuze aspecten en het unieke karakter recht tegenover de begraafplaats, achter de De Drieburg kantoorwerkzaamheden voor over Beth Haim en voor andere werkzaam- van het terrein. Amstelkerk. Met pijn in het hart heeft hij de begraafplaats. heden in de Kerkenraad. In 2006 kreeg hij besloten zijn werk over te dragen aan zijn een lintje in de orde van Oranje Nassau. opvolgers. De heer Vega was in de zeventiger jaren de bewaarder en woonde met zijn vrouw en De heer Hagenaar heeft naast zijn vrijwil- De heer Hagenaar is 83 jaar en geboren in drie kinderen in het Alvares Vegahuis. ligerswerk veel hobby’s. Hij zat op twee Exclusief SALONBOOT arrangement Hardinxveld Giessendam. Hij is getrouwd Samen met de heer Vega heeft de heer koren en vanaf zijn zestigste is hij gaan op zijn 26e en na zijn huwelijk is hij met Hagenaar een kaartsysteem opgezet en schilderen. Velen hebben bij hem schilder- Beth Haim - Amsterdam voor 12 personen zijn vrouw in Gorinchem gaan wonen. plattegronden getekend van de begraaf- lessen gevolgd. Samen met het werk voor Gedurende 31 jaar werkte hij op kantoor plaats aan de hand van de inventarisatie die Beth Haim heeft dit kleur gegeven aan Met een salonboot vaart u in anderhalf uur bij de Vries Robe & Co, een staalconstruc- David Henriques de Castro ooit maakte. zijn leven. Het doet hem veel verdriet dat vanaf de grachten in Amsterdam naar tiebedrijf. Toen het bedrijf failliet ging, Marloes Molenberg werkte hier ook aan zijn vrouw niet meer bij hem woont. Hij Ouderkerk aan de Amstel. De boot is 100 moest hij noodgedwongen op zoek naar mee. De heer Hagenaar verdiepte zich in bezoekt haar vrijwel dagelijks in het jaar oud en onlangs gerestaureerd. De een nieuwe baan. Om zijn mogelijkheden de geschiedenis van Beth Haim en mocht Zonnehuis. Leeftijd en ziekte horen bij het salonboot meert aan bij de steiger van Beth op de arbeidsmarkt te vergroten heeft de van de heer Vega bezoekers rondleiden. De leven. Hij kijkt met dankbaarheid terug Haim, waar de groep wordt rondgeleid heer Hagenaar een cursus voor leiding van heer Vega liep in het begin zelf mee om te aan alles wat zijn leven heeft gebracht. De door een gids. Desgewenst kan men een bejaardencentra gevolgd. Zijn eerste solli- zien of het wel goed ging. Toen de heer tijd is nu rijp om het werk aan de volgende kosjere lunch gebruiken in het Vegahuis. citatie was meteen raak: hij werd samen Hagenaar lezingen ging geven, heeft de generatie over te dragen. Bent u geïnteresseerd? Laat het weten op met zijn vrouw aangesteld als beherend heer Vega er een aantal bijgewoond en [email protected] echtpaar van De Drieburg, een complex achteraf aangegeven wat er moest worden van zorgwoningen met service voor men- verbeterd. De heer Vega was zijn coach. sen boven de 65 jaar. Hij woonde met zijn Hij herinnert zich de heer Vega als een twee kinderen in een dienstwoning. Op lieve, beschaafde en zeer punctuele man. zijn zestigste jaar is de heer Hagenaar De heer Vega zat in het Oranje Comité en gestopt en verhuisd naar een kerkhuisje werd gezien als een van de notabelen in het achter de Amstelkerk met prachtig uit- dorp Ouderkerk. zicht over de Amstel. Later werkte de heer Hagenaar samen met Nieuwsbrief over de restauratie van een uniek historisch monument te Ouderkerk a/d Amstel Op Beth Haim werkte de heer Hagenaar Hans Rodrigues Pereira op het kantoor aan Geef uw bijdrage op ons rekeningnummer Rabobank 35.18.48.800 of ING 6934112. o.a. samen met Huib Verstegen en nog 10 de Kerkstraat en met Dennis Ouderdorp, Castro Nieuwsbrief Nr. 18, mei 2011 Castro Nieuwsbrief Nr. 18, mei 2011 QR (=quick response) bordje vertelt ter plekke FINANCIËLE STAND VAN ZAKEN BETH HAIM het verhaal over Beth Haim Oneindig Noord-Holland heeft QR-routes indrukwekkende culturele erfgoed van De gemeente Ouder-Amstel zal over 2010 per jaar. Op de exploitatie begroting van Twee trappen uitgezet. Deze route leidt je langs interes- Noord-Holland. nog eenmaal het volledige subsidiebedrag 2011 is een tekort van € 20.000 euro Om de begraafplaats toegankelijk te hou- sante plekken. De QR-codes vertellen je op uitbetalen. Voor 2011 wordt het subsidie- voorzien. den voor bezoekers moeten er op korte elke plek leuke wetenswaardigheden. En Oneindig Noord-Holland is een alsmaar bedrag gehalveerd en na 2012 staat de termijn twee trappen worden vervangen. vervolgens leiden ze je naar de volgende groeiend platform van verhalen over het teller op 0. Dit heeft de gemeenteraad, Renovatie hekwerk Er ligt een voorstel om deze trappen op etappe van de route. rijke verleden van Noord-Holland. overigens om onbegrijpelijke redenen, De grafvelden worden afgeschermd met duurzame wijze in Belgisch hardsteen uit Geschreven verhalen, maar ook beelden, besloten in haar vergadering van november een hekwerk en de paden zijn gemarkeerd te voeren. Het betreft de trappen van het Bij de entree van Beth Haim is een QR video’s en geluidsfragmenten. Oneindig 2010. Mede door dit besluit komt het met een prachtige haag. De hagen worden Kohaniempad naar het huidige grafveld en bordje (=quick response) geplaatst. De Noord-Holland verbindt verhalen achter monument direct in gevaar, aangezien er tijdig gesnoeid en staan er prachtig bij. van het Kohaniempad naar het monument. voorbijganger kan de QR-bordjes lezen gebeurtenissen in de geschiedenis, mensen, geen structurele middelen meer zijn voor Het hekwerk wordt meegenomen in het met een smarttelefoon. De teksten op de plekken en monumenten, met collecties van jaarlijks onderhoud. Het bestuur vindt het regulier schilderwerk. Het hekwerk is Marmeren zerken telefoon geven dan de historie en de verha- musea, archieven en culturele instellingen. onbegrijpelijk dat de Ouderkerkse ondanks het jaarlijks onderhoud in verval De marmeren zerken moeten worden len over het betreffende pand weer. Het is Oneindig Noord-Holland brengt het rijke gemeenschap niet bereid is dit belangrijke geraakt. gereinigd met een stoombehandeling. een initiatief van de provincie Noord- verleden van Noord-Holland tot leven en monument in Ouderkerk aan de Amstel Daarbij wordt het oppervlak voorzichtig Holland, genaamd Oneindig Noord- slaat een brug tussen vroeger en nu. Meer informatie: met een financiële bijdrage in stand te Sanitair schoongemaakt waardoor het witte mar- Holland. Het biedt een podium voor het www.oneindignoordholland.nl houden. Afgezien van de verdere onttake- De twee bezoekerstoiletten in de hal bene- mer en de afbeeldingen weer goed naar ling zou dit in het uiterste geval kunnen den moeten worden gerenoveerd. In het voren komen. De methode wordt geheel betekenen dat Beth Haim niet langer toe- afgelopen jaar zijn er regelmatig lekkages onder toezicht van de Rijksdienst Cultureel Beth Haim op de Monumentenkaart Ouder-Amstel gankelijk is voor het publiek. geweest. Het sanitair functioneert onvol- Erfgoed toegepast. doende. 400 JAAR BETH HAIM Wij vragen uw bijdrage aan één van deze Www.monumentenouderamstel.nl In 2014 bestaat Beth Haim 400 jaar. In de Vegahuis belangrijke projecten, aan het noodzake- Op deze website worden de monumenten en, maar ook het landschap en de natuur. die op veel plekken staan. Aan modernere, komende twee jaar wordt een activiteiten- Het Vegahuis ligt als beschermd monu- lijke jaarlijks onderhoud of het 400-jarig in Ouder-Amstel in beeld gebracht. Denk aan de mooie polders en dijken. beeldbepalende architectuur. En – zeker plan uitgewerkt. Er wordt naar sponsors ment direct aan de Kerkstraat. Er is veel jubileum in 2014. Gezien de sombere Ouder-Amstel heeft niet alleen veel rijks- Aan wat misschien in de rijke veenbodem niet de minste – de dorpsgezichten. gezocht om de plannen te kunnen uitvoeren. overlast van het verkeer dat vlak langs het financiële vooruitzichten is uw bijdrage monumenten, maar ook veel ander cultu- ligt verscholen aan archeologische en huis rijdt. Regelmatig sneuvelen er ruiten. meer dan welkom! reel erfgoed. Dat zijn niet altijd gebouw- geologische schatten. Aan de kunstwerken LOPENDE PROJECTEN Er ligt een plan om voorzetramen te plaat- De Stichting Maror heeft een toezegging sen. Dit biedt niet alleen bescherming, gedaan op de subsidie aanvraag voor een maar isoleert ook de met enkele beglazing aantal projecten in het kader van de toe- uitgeruste raampartijen aan de voor- en gankelijkheid, waaronder het vernieuwen achterzijde van het Vegahuis. OPEN DAGEN BETH HAIM in 2011 en opknappen van de entree, het hekwerk matie over de Amstellanddag vindt u op en de trappen. De projecten kosten geza- Beveiliging menlijk € 84.000,-- De Stichting Maror Door vandalisme wordt schade toegebracht www.beschermersamstelland.nl € Op zondag 11 september 2011 is de heeft een bijdrage toegezegd van 39.000. aan het hekwerk en de bruggen. Om onge- Dat betekent dat het Castrofonds er zelf wenst bezoek af te schrikken en zowel begraafplaats de hele dag open voor publiek € ter gelegenheid van de 25e Open 45.000 zal moeten bijleggen. Deze sub- bewoners als bezoekers van de begraaf- Monumentendag. Het thema van de 25e sidie aanvragen betreffen incidentele kos- plaats bescherming te bieden, is geadvi- Open Monumentendag is Nieuw gebruik - ten en hebben geen betrekking op de seerd een camera observatie systeem te Oud gebouw en gaat over herbestemming. jaarlijkse exploitatielasten. De exploitatie installeren en deze aan te sluiten op de Herbestemming van monumenten sluit lasten komen neer op ruim € 60.000 euro centrale meldkamer. nauw aan bij de missie van Open Monumentendag. De toegenomen publieke aandacht voor monumenten door de Open Monumentendag heeft er voor gezorgd dat de zorg voor monumenten steeds meer op de politieke agenda is komen te staan. En daarmee ook het behoud, de betekenis en herbestemming van monumenten. Bij zowel de Open Monumentendag als bij herbestemming is aandacht voor behoud, maar ook voor ontwikkeling en een nieuwe vorm. En net als bij de Open Monumentendag wordt ook bij herbestem- Op zondag 5 juni 2011 is de begraafplaats publiek, waaronder het Oude Gemaal in de ming vooruit gekeken en krijgen monu- ter gelegenheid van de Amstellanddag de Ronde Hoep, de Urbanuskerk in Nes aan menten, ongeacht hun leeftijd, een nieuw hele dag open. Ieder uur start een rondlei- de Amstel, de Amstelkerk en het leven, een nieuwe betekenis, en kunnen ding met een deskundige gids. De Gemeentemuseum in Ouderkerk aan de daarmee een verbetering voor hun om- Amstellanddag wordt georganiseerd door Amstel. Bij Boerderij Polderzicht kan men geving betekenen. Meer informatie over de Dankzij subsidie van de Stichting Aemstellant zijn er naambordjes geplaatst bij de monumentale grafzerken. Bij de bewaarder kan de bezoeker een boekje Beschermers Amstelland. Er zijn meerdere fietsen huren om het gebied te verkennen Open Monumentendag vindt u op kopen waarin de betreffende graven langs de route van de rondleiding zijn beschreven. Deze beschrijving is ook op de website online in te zien op unieke locaties in Amstelland open voor en de activiteiten te bezoeken. Meer infor- www.openmonumentendag.nl www.bethhaim.nl/brochure.

2 3