STICHTING GENOOTSCHAP ENGELANDVAARDERS

Kwartaaluitgave van de Stichting Genootschap Engelandvaarders oktober 2016 - 37e jaargang, nr. 150

BESTUUR

Voorzitter telefoon R.W.Hemmes Thorbeckelaan 74 2564 BS Den Haag 070 - 368 35 66

Secretaris telefoon G. J. Staal Oranje Nassaulaan 52 3708 GE Zeist 030- 692 27 92 e-mail: [email protected] ~

Penningmeester telefoon en fax Ch.H. Bartelings Thomas Jetfersonlaan 437 2285 AP Rijswijk 070 - 394 14 67 e-mail: [email protected]

LID R.A. Grisnigt Canadalaan 25 463 1 NT Hoogerheide 0164 - 613415

Schakel redactie telefoon en fax Ch.H. Bartelings Thomas Jetfersonlaan 437 2285 AP Rijswijk 070 - 394 14 67 e-mail: [email protected]

BANKREKENINGEN ING Bank: NL54 INGB 0000 3595 00 BIC: INGBNL 2A ABN-AMRO Bank: NL63 ABNA 0545 5468 26 BIC: ABNANL 2A

Website: www.engelandvaardersl940-1945.nl

Het volgende nummer verschijnt in januari 2017. Gaarne hiervoor bestemde kopij inzenden v66r 1 decembe_r 2016.

OKTOBER 2016 VAN DE VOORZITTER ------REUNIE 2016 OP HET LANDGOED ZWALUWENBERG ______

Wat een heerlijke zomer hebben wij nog gekregen. Ik hoop

2 3 In zijn afsluitende woorden nodigde de IGK, luitenant-generaal Hoitink, ons uit Jacob de Mos was tijdens de meidagen in 1940 gemobiliseerd bij de Koninklijke om de volgende rei.inie in 2017, opnieuw op de Zwaluwenberg te houden. Graag Marine in Den Helder als gewoon zeemilicien. Daar werd op 14 mei een vriend zullen wij van deze uitnodiging gebruik maken ! Hij overhandigde de fraaie foto's van hem bij een aanval van twee Duitse vliegtuigen gedood. Vanaf dat moment, zo die eerder gemaakt werden. verklaarde hij eens in een interview, voelde hij de plicht om de Duitsers te bestrijden. Toen hij in 1942 door de schipper van de KW llO benaderd werd om als stuurman NOTEER: Bij leven en welzijn houden wij op 5 september 2017 op de Zwaluwenberg mee op zee te gaan vissen en dat er onder andere een marconist mee zou gaan, zag onze volgende rei.inie. hij hier een kans om naar Engeland te gaan. De kaping lukte door de voortreffelijke samenwerking van de door De Mos uitgekozen bemanningsleden. Jan Staal. Na de aankomst in Hartlepool bij Scarborough wachtte Jacob de Mos en zijn bemanningsleden de Patriotic School; hij doorliep de gebruikelijke verhoren, ook die daarna bij de Politie-Buitendienst, en de visserman Jacob de Mos nam daarna IN MEMORIAM------dienst bij de Koninklijke Marine en kwam terecht bij de snelle en lichte MTB's en MGB's. De vlag van dit Marine-veteranenonderdeel was bij de herdenkingsdienst op 4 augustus opgehangen. Varen bij de MTB en MGB dienst was een zenuwslopende baan. MTB's en MGB's waren snelle boten die een maximumsnelheid van zo'n 40 mijl (plm 64 km) per uur konden varen. Jacob de Mos verklaarde eens: 'Als bemanningslid moest je er op je dertigste van af. Dan was je op. We opereerden alleen 's-nachts. Behalve tijdens de invasie op de kusten van Normandie. Toen hebben we drie etmalen achtereen gevaren. We kregen witte pillen, ik weet niet meer wat het precies was. Zo konden we wakker blijven. Op het eind van de derde dag had ik een enorme kramp in mijn kuiten. Alsof er lood in zat'. Voor zijn inzet bij de MTB's en MGB's werd hem in 1944 het Bronzen Kruis toegekend. Nadat de oorlog afgelopen was hield zijn militair dienstverband bij de Koninklijke Marine op. Maar als veteraan, een term die toen nog geen opgeld deed, bleef Jacob de Mos wel zeer betrokken bij de Marine. Jaarlijks was hij op 4 mei in Den Helder Jacob de Mos bij de dodenherdenking en ook in Dover waar veel vrienden van hem begraven liggen woonde hij steeds de herdenking van de gesneuvelden bij . Ook voelde hij 1919-2016 zich verantwoordelijk voor het welzijn van zijn oude strijdmakkers; hij was een prominent lid van de Vakbond voor Burger en Militair defensiepersoneel. Op 29 juli 2016 overleed op 97 jarige leeftijd Jacob de Mos, Engelandvaarder en Jacob de Mos werd vele malen onderscheiden; zijn onderscheidingen laat ik jarenlang bestuurslid van het Genootschap Engelandvaarders. hieronder volgen: De afscheidsdienst vond op 4 augustus plaats met militaire eer in Den Haag. Lid in de Orde van Oranje-Nassau; Het verhaal van de Engelandvaart van Jacob de Mos is overbekend. Naar verluidt Eremedaille in goud verbonden aan de_qr<:le van Oranje-Nassau; heeft de kaping van de logger KW llO 'Gijsbert Karel van Hogendorp' op 29 Bronzen Kruis; augustus 1942 door hem en negen leden van de bemanning zelfs model gestaan Kruis van Verdienste; voor het bekende jeugdboek 'Engelandvaarders' van auteur K. Norel. Oorlogsherinneringskruis met de gespen 'Krijg ter Zee 1940-1945' en 'Nederland

4 5 Mei 1940'; Zo vertrok hij als stuurman onder een kapitein die Duitsgezind was en een Verzetsherdenkingskruis; inlichtingenman die voor de Duitsers werkte. Zijn metgezellen waren Jacob de Mobilisatie-Oorlogskruis; Rode, Arie de Mos, Mink Verbaan, Nico van der Zwan, Jan Klein, Jacob Harteveld, Cor den Heijer, Willem Bron, Willem Spaans. Daar sloten zich nog bij aan de Chevalier de la Legion d'Honneur; door de kapitein zelf gerecruteerde bemanningsleden Bakkenes en Jan Roest. Met Normandy Medal; enige moeite werden de twee Duits-gezinde mannen overmeesterd en kon er koers Frontline Britain Medal; worden gezet naar Engeland. Daar kwam Jacob als eerste Engelandvaarder met een Herinneringsmedaille N ormandie; krijgsgevangene aan. The Legion of Honor Award of the Chapel of the Four Chaplains Foundation. U weet dat Hare Majesteit Koningin Wilhelmina alle Engelandvaarders persoonlijk Maar misschien beschouwde hij de leren Margriet die koningin Wilhelmina hem ontving om te horen hoe het in bezet gebied toeging. De koningin wilde van Jacob persoonlijk opspeldde wel als de mooiste onderscheiding die hij ooit heeft gekregen. weten hoe het met de KWllO precies was gegaan. Koningin Wilhelmina had net Oranjehaven geopend, het tehuis dat Zij voor Engelandvaarders had geregeld. Zij Jacob de Mos kreeg naar eigen zeggen altijd de koudeJ ·illingen wanneer de Last had bij die gelegenheid een witleren Margrietspeld gekregen, Post werd geblazen. Op 4 augustus jongstleden klonk die Last Post voor hem; het symbool van waardering voor de Koopvaardij. Toen indrukwekkend voor alle aanwezigen. Jacob klaar was met zijn verhaal nam de Koningin die speld van haar mantel en spelde hem Jacob op zijn uniform met Sierk Plantinga. de woorden: "die moet je altijd goed bewaren". En dat heeft Jacob voortreffelijk gedaan. Jacob heeft de hele oorlogstijd in Engeland gediend bij een De voorzitter van het Genootschap Engelandvaarders Rudy Hemmes sprak op 4 Engels Flottielje MTB's dat vanuit Dover de Duitsers steeds dwars zat. Hij heeft daar augustus de navolgende herdenkingstoespraak uit: voortdurend goed gewerkt. Steeds stond hij klaar voor zijn personeel. Ook na hun 'Lieve June, Sarah en overige familie leden, dames en heren, pensionering was Jacob degene die de band tussen het personeel heeft onderhouden Bij dit afscheid van Jacob mag ik als voorzittervan het Genootschap Engelandvaarders en een ieder heeft dat geweldig gewaardeerd, ongeacht rang en functie. Jacob danken voor alles wat hij voor ons Genootschap heeft betekend, maar laat ik Na de oorlog werd door enkele Engelandvaarders zo nu en dan een reiinie beginnen met kort iets te vertellen over zijn avonturen als Engelandvaarder. georganiseerd. In de zestiger jaren werd tijdens zo'n bijeenkomst besloten dat jaarlijks Op de laatste dag van het binnentrekken van de Duitsers in mei 1940 was Jacob te doen. Dat was de geboorte van het Genootschap Engelandvaarders in 1969. als matroos in Den Helder toen de Duitsers daar aanvielen met vliegtuigen. Een Jacob werd in het bestuur van het genootschap gevraagd in het Bestuur te komen kameraad van hem werd getroffen en stierf in Jacobs armen. Vanaf dat moment om in de Evenementen -Commissie van het Bestuur de reiinies te organiseren. haatte Jacob de Duitsers en liet dat elke Duitser merken als hij hem tegenkwam. Voor het genootschap Engelandvaarders heeft Jacob dan ook tientallen jaren de Jacob kreeg daardoor met veel Duitsers ruzie en werd meermalen door hen in elkaar jaarlijkse reiinie georganiseerd en ieder was daarover zeer tevreden. Toen het hem geslagen en Jacob besloot dat hij de Duitsers beter en verstandiger kon dwarszitten niet meer zo makkelijk afging werd hij geholpen door kleindochter Sarah. vanuit Engeland. Hij heeft de functies in het Bestuur heel-veel jaren op voortreffelijke wijze vervuld Het verhaal van zijn vertrek met de KWllO, de trawler die door de Duitsers werd tot zijn gezondheid hem dat verder onmogelijk maakte. Hij bleeflid van het bestuur gebruikt om op de Noordzee inlichtingen te verkrijgen, was een groot avontuur. maar de laatste maanden wilde Jacob.. ~ i~t . meer zoveel contact. Hij had zelf voor de bemanning gezorgd, maatjes die mee wilden naar Engeland. Wij zijn dankbaar voor alles wat hij voor ons en voor ons Genootschap heeft Ik noem alle namen uit eerbied voor Jacob, die aan ieder die hem interviewde over gedaan. Jacob was een goed mens, een dapper man met zorg voor de mensen die aan zijn ervaringen in de oorlog, als voorwaarde stelde dat hij alleen zou spreken als de hem waren toevertrouwd. Wij hopen dat hij de rust heeft gevonden die hij zozeer namen van zijn maatjes ook zouden worden genoemd. 6 7 verdient. Wij treuren om zijn heengaan. Wij zijn bevoorrecht geweest dat Jacob het Toulouse, waar zij denzelfden dag aankwamen. Daar troffen zij nog eenige anderen, zolang heeft volgehouden. Wij hebben dan ook veel bijzondere herinneringen aan den volgenden morgen werd het contact gelegd met den verbindingsman en

8 9 schap aangevraagd. Meest interessante ervaring was wel het parachutespringen. In De twee dispatchers in het vliegtuig die de dropping moesten verzorgen maakten het vliegtuig bij het gat niet zo prettig, is het een prachtige ervaring als de parachute tijdens de uitvoering van hun werk een onzekere indruk, waardoor de dropping telkens toch weer blijkt open te gaan en je daar een schitterend panorama uit de van de agenten en hun bagage niet volgens plan verliep. Naast de dropping van lucht hebt. Ons animo werd soms wel getemperd, als wij dachten aan het zware lot de agenten moesten ook nog 24 containers en zeven pakken warden afgeworpen.

10 ------~ 11 aan den riviermond af te drijven, geluidloos, ongezien en eenmaal buiten op zee bet transport scheef was komen te zitten. Vlug weer alle schroeven en onderdeelen de motor aan en op volle toeren naar Engeland, de vrijheid tegemoet, de Duitsche op bun plaats. Het startkoord om de trommel geslagen. Een ruk. Een donderend onderdrukking en knechting achter ons latend. Het weer was perfect, sinds twee lawaai na al die uren van stilte, een luid hoera, we waren weg. Eindelijk was die dagen woei er een zwakke oostenwind, eenigszins vriezend weer en een lichte mist. doosche stilte voorbij, nu mochten die grauw grijze wachten ons hooren, met volle Vooral

14 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 15 Duitschland te vliegen om daar vergelding te zoeken voor de laffe bombardeering hij bij een gevechtseenheid zou worden ingedeeld -'clan stoppen ze me in Londen van . toch maar achter een schrijftafel'; hij meende daarom dat hij in Nederland bij het verzet van groter nut kon zijn. Door zijn activiteiten hebben inderdaad heel wat Nadat vele moeilijkheden overwonnen waren kwam ik 10 april 1942 bij de RAF Engelandvaarders hun doel kunnen bereiken. Voor al zijn verzetsactiviteiten, met in opleiding. Maanden van studie en praktische vluchten, oefenen en steeds weer name ook voor het zorgen van onderdak voor uit Engeland aangekomen agenten, oefenen om absoluut klaar te zijn als de eerste oorlogsvlucht werkelijkheid werd. ontving hij in 1953 uit handen van prins Bernhard het Kruis van Verdienste. Eindelijk kwam de belooning, ik ontving mijn brevet waarnemer-bombardeur, en tezelfdertijd werd ik bevorderd tot reserve tweede luitenant. Frederikus Nicolaas Franciscus, 'Frits', van der Schrieck werd op 16-4-1917 in Den Haag geboren. Zijn vader was beroepsofficier, rooms-katholiek en getrouwd met Nog eenige maanden wachten eindelijk 'on active service'. een protestants meisje. Frits zou de enige zoon blijven in het gezin met nog drie Troepenconcentraties, V-1 opstellingen, be~zineopslagplaatsen, bruggen, zussen. Na enige verhuizingen vanwege de wisselende standplaatsen van zijn vader spoorweg-emplacementen bombarderen. Afweervuur, Duitsche nachtjagers. Doch keerde het gezin in 1925 weer terug naar Den Haag waar Frits uiteindelijk in 1937 steeds bleef het geluk mij volgen. To en VE Day a~nbrak _kwam ik met het 320e zijn eindexamen gymnasium aan het Aloysius College behaalde. Hij was in zijn Squadron in Duitschland gestationeerd en had 53 oorlogsvlllchten gevlogen. middelbare schooltijd een enthousiast tennisser, zeiler en ook padvinder geworden. Alle dankbetuiging en waardering voor mijn werk mocht ik van Hare Majesteit In 1937 schreef hij zich in als rechtenstudent in . Hij werd ook lid van het het Vliegers Kruis ontvangen, nadat ik reeds eerder van haar het Bronzen Kruis Leids Studenten Corps (LSC); daar vormde hij de jaarclub De Musketiers met 1940 had ontvangen. Momenteel ben ik nog in dienst en wel als eerste luitenant onder andere Erik Hazelhoff, Chris Krediet, Emile den Tex en Paul Renardel. Zoals verbonden aan het Militair Bureau van het Consulaat Generaal der Nederlanden niet ongebruikelijk in die jaren werd de katholieke Frits ook lid van de katholieke te New York, belast met de demobilisatie en rehabilitatie van het in de Verenigde studentenvereniging Augustinus. Hij werd verder een actieflid van de International Staten opgekomen Nederlandsche militairen. Spoedig hoop ik ook mijn uniform Friendship League, een Europese jongerenorganisatie. In de zomer van 1939 uit te trekken, en een burgerwerkkring en rust en vrede te vinden voor de rest van maakte hij een grote Amerika-reis, ongetwijfeld ook geinspireerd door zo'n reis die mijn leven. Erik Hazelhoff een jaar eerder had gemaakt. Na een tocht dwars door de Verenigde Staten arriveerde hij in Washington DC waar hij deelnam aan een internationaal jongerencongres Pax Romana. Daar bevond hij zich toen de Tweede Wereldoorlog New York, 25 juli 1946 uitbrak met de Duitse aanval op Polen. Begin oktober 1939 was hij weer terug in Nederland waar hij zijn studie voortzette. A.M. Hagemeijer. Na de Duitse inval was zijn vader, als luitenant-kolonel verantwoordelijk voor het 'vak Bake!' in de Raam-Peelstelling, uiteindelijk in Middelburg na de capitulatie krijgsgevangen gemaakt en afgevoerd naar Den Bosch. Daar wist zoon Frits hem OORLOGSBIOGRAFIE VAN F. VAN DER SCHRIECK IS VERSCHENEN _ uiteindelijk te vinden en kon hij zo zijn moeder goede berichten overbrengen. Het boek beschrijft aan de hand van het dagboek dat de vader van Frits bij hield Na de autobiografi.e 'Soldaat van Oranje' van verscheen tamelijk uitvoerig die meidagen van 1940. Eind mei 1940 werd hij vrijgelaten en een aantal jaar geleden een biografi.e over . Eerder dit jaar is nu de met een bon voor benzine en geld voor een taxi van de Duitse commandant kon hij oorlogsbiografie verschenen van Frits van der Schrieck, Leids jaarclubgenoot van naar huis vertrekken. Erik Hazelfhoff Roelfzema en van Chris Krediet, en zelf ook in de film ('Nicolaas', vertolkt door Lex van Delden) en in de musical 'Soldaat van Oranje' voorkomend. Op 14 juni 1940 stapte Frits op d-e.Jiets en vertrok naar Parijs, een wel heel opmerkelijke actie van hem omdat er op dat moment nog steeds in Frankrijk werd Frits van der Schrieck is nooit Engelandvaarder geworden; hij meende dat zijn gevochten tussen Duitsers en Fransen. De grote evacuatie van Engelse militairen bij Ontbrekende nier -hij bezat er maar een die functioneerde- ZOU verhinderen dat

16 17 Duinkerken was nog maar net achter de rug (27 mei-4 juni), Parijs werd op 14 juni gearresteerd door de Feldgendarmerie maar ook weer vrijgelaten: ze waren immers door de Duitsers bezet en pas op 22 juni werd de wapenstilstand getekend. Zijn doel alleen maar op familiebezoek geweest. was om een aantal brieven voor familieleden in Frankrijk bij een tante in Parijs af Frits van der Schrieck raakte meer en meer betrokken bij pogingen om naar te geven. Zijn eerste stop was bij de familie Van Niftrik in het grensplaatje Putte in Engeland te vertrekken en kwam zo ook in contact met cadetten van de gesloten Noord-Brabant. Dit adres had hij gekregen van zijn Leidse jaargenoot bij het LSC KMA die in Leiden gingen studeren; Sjoerd Nauta was daar de eerste van, andere Kees Zilverschoon die in militaire dienst was geweest met een zoon van Job en Betty namen zijn Lou de Klerck, Lou Kist. Daardoor nam ook het zuivere inlichtingenwerk van Niftrik. De functie van postbezorger vermengde hij zo met die van verkenner. toe. En van anderen, Chris Krediet, Paul Renardel en Herman Brero, kreeg Frits Frits van der Schrieck zou later nog diverse studenten de richting naar Engeland weer gegevens over een vluchtroute via Delfzijl naar Zweden en Finland die hij weer wijzen via de weg langs de familie Van Niftrik waar de grensoverschrijding naar kon gebruiken voor anderen. Belgie relatief gemakkelijk was. Zijn kennism<1;king met de familie Van Niftrik Zo rolde Frits van der Schrieck steeds verder het verzet in: medewerking aan het wordt wel gezien als het begin van zijn 'vluchtwegenexpertise'. Zijn tocht voerde vervaardigen van brandbommen, aan de aanslag in Haarlem op de SD-agent Ge langs plaatsen als Brussel, Cambray, Peronne, Compiegrn~ , Senlis, Pontoise. Alle Stelbrink, contacten met de O.D., assistentie aan geparachuteerde agenten, hulp Franse plaatsen toonden nog de grote wonden van de zeer recente gevechten: aan vele Engelandvaarders door adressen te verschaffen (familie Van Niftrik te opgeblazen bruggen, kapot geschoten voertuigen, lijken en kadavers, alles lag nog Putte, Van Dulken te Antwerpen). Het is een lange lijst met namen die staan op gewoon op straat. Na ook in het bijna verlate Parijs zijn brieven bezorgd te hebben een door Frits van der Schrieck in augustus 1945 vervaardigd beknopt verslag van (zie voor deze 'Grande Exode' onder meer het boek van Irene Nemirovsky, Storm in zijn verzetsactiviteiten. Het boek verhaalt uitgebreid hierover. De auteurs hebben Juni), keerde Frits weer terug naar Nederland, gedeeltelijk liftend met zijn fiets op daarbij gebruik gemaakt het uitgebreide prive-archief van Frits van der Schrieck een vrachtwagen. Uit en thuis in tien dagen. zelf, maar er zijn ook veel andere archiefstukken, memoires van betrokkenen en In Leiden werden ondertussen allerlei plannen om naar Engeland te gaan getoetst andere documentatie geraadpleegd. op hun praktische haalbaarheid; Frits was daar met zijn fietservaring naar Parijs Maar ondertussen zat de Duitse SD niet stil. Arrestaties volgden, de een na de ander, een gewaardeerd raadgever. Op de fiets via Frankrijk naar Spanje en zo verder, of ook van Sjoerd Nauta waarmee hij intensief samenwerkte, en van Ernst de Jonge. via de Noordzee, dat waren de meest besproken opties. De Noordzee-route was zeer ___ _ Ook waren er veel vrienden en kennissen van Frits al vertrokken richting Engeland. aanlokkelijk vanwege de korte tijd die het zou nemen om in Engeland te komen, In de nacht van 6 op 7 juni 1942 was ook Frits van der Schrieck aan de beurt; na de zeker nadat bekend werd dat het Karel Michielsen, Kees van Eendenburg en Fred Vas bevrijding weet Frits zijn arrestatie onder meer aan Ernst de Jonge en Pasdeloup: Nunes met de jol Bebek gelukt was om in juli 1940 al over te steken vanuit Noordwijk. 'Naar aanleiding van het verhoor van Ernst de Jonge, waaruit mijn relatie met Aart Begin augustus was Frits van der Schrieck betrokken bij een poging van o.a. Erik Alblas bleek; en het verraad van Pasdeloup, die mijn betrekkingen tot Kist en Van Hazelhoff om met een bootje via de Noordzee over te steken. Deze poging mislukte Niftrik kende, en die mijn adres kende van Gerard van der Bijl, werd ik in dezelfde omdat die al meteen water maakte door de veel te zware motor. nacht als Van der Bijl gearresteerd'. De beruchte Haagse rechercheurs Poos en Slagter behoorden tot het arrestatieteam. In diezelfde maand fietste Frits van der Schrieck met twee anderen, de Leidse student Herman van Brero en de journalist John Zody, naar Antwerpen om de Verhoren en een half jaar Einzelhaft ohne Begunstigungen volgden, met ook tijden mogelijkheden van een ontsnappingslijn te verkennen. John Zody besloot om niet van Kalte Kost, hetgeen betekende dat hij voor straf geen (warm) middageten kreeg. terug te keren naar Nederland; hij bereikte veel later Engeland. In oktober van Dit zorgde er wel voor dat zijn conditie-na dat half jaar in Scheveningen behoorlijk dat jaar maakte Frits met de Delftse student en vroegere schoolgenoot Ben Berger achteruit gegaan was. Frits liet bij zijn verhoren niets belangrijks los, hij speelde een nieuwe verkenningstocht door Belgie, langs de kust daar, en in het Franse de vermoorde onschuld, en ook zijn gevangen genomen kameraden vertelden niet grensgebied tot St Omer. Zij fietsten weer langs Putte en de familie Van Niftrik veel over elkaar. Het leidde er toe daf Frits door de Duitsers beschouwd werd als naar Brugge, Yperen, St. Omer, en terug via Aardenburg in Zeeuws-Vlaanderen een eenvoudige meeloper 'als schakel in een proces waarin hij niet zelf enigerlei waar zij familie van Frits bezochten; in Dixmuiden en in Essen in Belgie werden zij hoofdrol speelde'.

18 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 19 In december 1942 werden zo'n 100 man vanuit Scheveningen overgebracht naar Het boek eindigt met een hoofdstuk over het na-oorlogse leven van Frits van der Haaren ter voorbereiding van het later geheten Tweede OD-proces; ook Frits van Schrieck; hij overleed in 1999. der Schrieck hoorde hierbij. De Polizeigefangnis Haaren bleek een veel plezieriger Het zeer informatieve boek is een coproductie van een aantal kinderen van Frits regiem te kennen dan het Oranjehotel. Maar Frits bracht wel een groot gedeelte van van der Schrieck en de schrijver Theo Korthals Altes die hen bij het schrijven de eerste maanden van 1943 in de ziekenboeg door. Met behulp van de gegijzelde bijstond. Het werd in 2016 uitgegeven in eigen beheer onder de titel 'De onzichtbare gynaecoloog Steijns, die in Haaren en St Michielsgestel aangewezen was als arts voor Musketier. Het oorlogsrelaas van Frits van der Schrieck' en telt 314 pagina's (ISBN/ de gegijzelden en de gevangenen, werd hij in die ziekenboeg opgenomen. Frits zei EAN 978-90-825261-0-3). een abces te hebben onder zijn nier. Steijns had al laten weten

20 21 De Britten wilden hun transportvliegtuigen en bommenwerpers niet wagen Locatie was de SS Rotterdam, een passagiersschip

Het boek is vlot geschreven en knap gecomponeerd. Een vondst is

TELEVISIE EN BOEK OVER DE DUTCH-PARIS ESCAPE LINE ____

Op zaterdag 5 november aanstaande zal het geschiedenisprogramma 'Andere Tijden' van de NPS op de televisie een documentaire uitzenden over de zogenaamde Dutch-Paris lijn, een organisatie tijdens de Tweede Wereldoorlog die zeer veel vluchtelingen, Joden, Engelandvaarders en geallieerd luchtmachtpersoneel dat Adreswijzigingen en correcties gaarne aan: boven Europa was neergeschoten probeerde te redden en naar onbezet gebied in -­ G.J. Staal Oranje Nassaulaan 52 Zwitserland of Spanje te brengen. Ook speelde deze organisatie een belangrijke 3708 GE Zeist rol bij het overbrengen van berichten van bezet Nederland naar Engeland, de Zwitserse Weg. Telefoon: 030 - 692 27 92 De Zevendedagsadventist Johan Hendrik (Jean, John) Weidner speelde een hoofdrol E-mail: [email protected] in deze organisatie die naar men zegt zo'n 1000 personen heeft geholpen. Op 10 november zal de Nederlandse versie van een monografie over de Dutch-Paris lijn door de Amerikaanse historica dr. Megan Koreman worden gepresenteerd: Megan Koreman, Gewone Helden. De Dutch-Paris ontsnappingslijn 1942-1945, uitgegeven bij BOOM uitgevers te Amsterdam. vfonds Onze activiteiten warden mede mogelijk gemaakt door het investeert in De auteur heeft dit boek geschreven na zeer uitgebreid archiefonderzoek in Europa V-fonds met middelen uit de BankGiro Loterij en Lotto. en de Verenigde Staten. VIZ.ED£ Deelname aan deze lot§r"fjen wordt daarom van harte aanbevolen.

Sierk Pantinga. www.englandvaarders1940-1945.nl

24 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ 25