DOCSLIB.ORG

Soldaat Van Oranje Als Levend Verleden Een Onderzoek Naar De Verschillende Bewerkingen Van Het Verhaal Van Erik Hazelhoff Roelfzema

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Soldaat Van Oranje Als Levend Verleden Een Onderzoek Naar De Verschillende Bewerkingen Van Het Verhaal Van Erik Hazelhoff Roelfzema Soldaat van Oranje als levend verleden Een onderzoek naar de verschillende bewerkingen van het verhaal van Erik Hazelhoff Roelfzema Naam: Arvid van de Reep Masterscriptie Publieksgeschiedenis Universiteit van Amsterdam Begeleider: Dr. P. Knevel, Universiteit van Amsterdam Tweede lezer: Prof. Dr.K. Ribbens, Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie Afstudeerdatum: 28-02-2015 1 ‘De oorlog is geen afgesloten hoofdstuk, maar levend verleden – een geschiedenis beladen met actuele politieke en morele betekenissen, die op steeds meer plaatsen wordt herinnerd en verbeeld.’1 Frank van Vree en Rob van der Laarse 1 F. van Vree en R. van der Laarse, ‘Voorwoord’, in: Frank van Vree en R. van der Laarse (red.), De dynamiek van de herinnering. Nederland en de Tweede Wereldoorlog in een internationale context (Amsterdam 2009) 8. 2 Inhoudsopgave Inleiding .................................................................................................................................................. 4 1. Het boek – Een heroïsch verhaal ....................................................................................................... 8 1.1 Egodocument ............................................................................................................................ 8 1.2 Een onvoltooid manuscript ....................................................................................................... 9 1.3 Vernieuwingsidealen ............................................................................................................... 10 1.4 Het hol van de Ratelslang ....................................................................................................... 11 1.5 Een onfortuinlijke conditie ...................................................................................................... 12 1.6 Koninklijk ontvangst ................................................................................................................ 13 1.7 Beeld van het verzet ............................................................................................................... 14 1.8 Een bevestiging van het ideaal ................................................................................................ 17 2. De film – Een stuntelig verzet .......................................................................................................... 21 2.1 Een nationaal speelfilmevenement ........................................................................................ 21 2.2 A new kind of history .............................................................................................................. 22 2.3 Een aangepast verhaal ............................................................................................................ 24 2.4 Problematische toevoegingen ................................................................................................ 26 2.5 Tijdgeest .................................................................................................................................. 29 2.6 Een reeks dappere mislukkingen ............................................................................................ 30 2.7 Recensies ................................................................................................................................. 31 3. De musical – Kiezen in oorlogstijd ................................................................................................... 34 3.1 De productie............................................................................................................................ 34 3.2 Populaire historische cultuur .................................................................................................. 35 3.3 Timeless plot ........................................................................................................................... 36 3.4 Kom terug bij mij ..................................................................................................................... 38 3.5 Kiezen voor het verzet ............................................................................................................ 39 3.6 Kiezen in oorlogstijd ................................................................................................................ 41 3.7 Kennisoverdracht .................................................................................................................... 43 3.8 Nog altijd goed en fout ........................................................................................................... 45 Slotbeschouwing .................................................................................................................................. 47 Literatuur en bronnen .......................................................................................................................... 50 Abstract ................................................................................................................................................ 55 3 Inleiding ‘Ik ben erbij geweest, en zo was het.’2 Het is de laatste zin van het voorwoord dat Prins Bernhard in Soldaat van Oranje schreef. In dit boek uit 1971 beschreef Erik Hazelhoff Roelfzema (1917-2007) zijn persoonlijke herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog, die hij als student in Leiden, Engelandvaarder en RAF-piloot meemaakte. De verkoop van zijn boek werd een groot succes en daarbij zou het niet blijven. Al snel ontstond het plan om het verhaal te verfilmen. Onder leiding van regisseur Paul Verhoeven ging de gelijknamige bioscoopfilm in 1977 onder grote belangstelling in première. Zoals wel vaker bij een verfilming viel er ook nu ‘weinig van het oorspronkelijke boek in de film terug te vinden’.3 Desondanks zagen ruim anderhalf miljoen mensen hoe Rutger Hauer de rol van Erik vertolkte. Na deze verfilming kwam er allerminst een einde aan het succesverhaal van de oorlogsheld. Want na de film volgde nog een miniserie, Roelfzema woonde in 1980 als ‘koning der wapenen’ de inauguratie van koningin Beatrix bij en niet lang daarna verscheen zijn eerste autobiografie. Na een periode van stilte maakte de auteur nog net de voorbereidingen voor de bewerking van zijn verhaal in het theater mee. Erik Hazelhoff Roelfzema stierf in 2007 op negentigjarige leeftijd op Hawaï, waar hij de laatste jaren een teruggetrokken leven leidde. De première van de musical was in 2010 en maakte hij zodoende niet meer mee. De musical sloeg vrijwel direct aan bij het grote publiek en inmiddels zagen al ruim 1,6 miljoen de voorstelling in de TheaterHangaar in Katwijk. Het succes duurt bovendien voort, want onlangs werd het stuk verlengd tot minimaal het einde van 2015. De drie genoemde bewerkingen van het verhaal van Roelfzema – het boek, de film en de musical – vormen het onderwerp van dit afstudeeronderzoek. De vraag die daarbij centraal staat is op welke wijze de bewerkingen van elkaar verschillen en wat dit betekent voor de veranderende omgang met het oorlogsverleden. Er wordt hierbij gelet op de wijze waarop de conventies van het medium, de tijdgeest en de makers van invloed zijn geweest op de bewerkingen van het verhaal. De veranderingen in onze omgang met en herinnering aan het oorlogsverleden zijn veelvuldig door historici bestudeerd.4 Zo was er in de eerste periode na de oorlog veel aandacht voor de bezettingsjaren. Iedereen had geleden, zo was de algemene tendens, en dus werd er ook 2 E.H. Roelfzema, Soldaat van Oranje 40-45 (Den Haag 1971) 8. 3 A. Dessing, Tulpen voor Wilhelmina. De geschiedenis van de Engelandvaarders (Amsterdam 2004) 342. 4 Studies zijn o.a. C. van der Heijden, Dat nooit meer. De nasleep van de Tweede Wereldoorlog in Nederland (Amsterdam-Antwerpen 2011), R. van Ginkel, Rondom de stilte. Herdenkingscultuur in Nederland (Amsterdam 2011), F. van Vree en R. van der Laarse (red.), De dynamiek van de herinnering. Nederland en de Tweede Wereldoorlog in een internationale context (Amsterdam 2009), J. Withuis, Erkenning. Van oorlogstrauma naar klaagcultuur (Amsterdam 2002), C. van der Heijden, Grijs verleden. Nederland en de Tweede Wereldoorlog (Amsterdam 2001). 4 collectief herdacht. Daarbij leek in deze jaren voor individuele oorlogsverhalen weinig ruimte te bestaan. Het verzet werd als toonbeeld van de weerbaarheid van het Nederlandse volk gezien en prompt, zoals historicus Hermann von der Dunk het omschreef, tot ‘representatie van de natie’ bestempeld.5 De jaren van de wederopbouw verstreken. Het was een periode van hard werken, waarin de oorlog steeds verder naar de achtergrond leek te verdwijnen. De ontwikkelingen rondom het proces van Adolf Eichmann in Jeruzalem in 1961, de populariteit van de televisieserie De Bezetting van Loe de Jong (1960-1965) en het verschijnen van het boek Ondergang van Jacques Presser in 1965, zijn enkele zaken die bijdroegen aan een toenemende interesse in de oorlogsjaren. De generatie die de oorlog had meegemaakt begon steeds vaker op de bezettingsjaren terug te zien, terwijl de naoorlogse generatie steeds meer kritiek begon te uiten. Over tal van onderwerpen werd door de nieuwe generatie de onvrede getoond. Het aanschoppen tegen het establishment en de populariteit van een antiautoritaire opvoeding zijn slechts voorbeelden van gevolgen van deze ontwikkelingen. De roerige jaren zestig waren ingeluid en de maatschappelijke onrust zou tot ver in de jaren zeventig aanhouden. In deze jaren van verandering zag het boek van Erik Hazelhoff Roelfzema het levenslicht. Veertig jaar later is de interesse in
Load more

Recommended publications
  • Held Tegen Wil En Dank
    WEDUWE SOLDAAT VAN ORANJE OVER HAAR EEUWIGDURENDE LIEFDE Held tegen wil en dank Karin Hazelhoff Roelfzema, een leven in het teken van de Soldaat van Oranje. „Erik dacht in recht en onrecht." FOTO: JOHANNES DALHUIJSEN OOK SINDS ZIJN DOOD STAAT HAAR LEVEN IN HET TEKEN VAN DE SOLDAAT VAN ORANJE. Door de records brekende musical, door zijn zojuist in het Engels gepubliceerde autobiografie, door al die oorlogsherdenkingen dit jaar. Karin, weduwe van Erik Hazelhoff Roelfzema, over een eeuwigdurende liefde: „Alsof hij nog altijd bij me is, over me waakt, met me praat.” Zomer 1973: vier oorlogshelden en een mooie vrouw. Ben Vlielander Hein, Erik Hazelhoff Roelfzema, zijn vrouw Karin, Chris Krediet en Peter Tazelaar (vlnr). door CHARLES SANDERS Ze oogt breekbaar, de lange reis vanuit Hawaï heeft kracht gekost. Desondanks bezocht Karin Hazelhoff Roelfzema afgelopen week Soldaat van Oranje, de prachtige musical. Voor de vijftiende keer. Haar man, verzetsheld Erik, vertelde vlak voor zijn dood tegenover deze krant op zijn tropische eiland in de Stille Oceaan: „Ze gaan iets raars over me maken. Nou, ik moet het allemaal nog zien hoor. Mensen die zingen en vervolgens praten. Vechten, vliegen en weer liedjes neuriën… Wat moet je daar nou toch mee?” Karin lacht als we die woorden van de Soldaat van Oranje memoreren. „Zo dacht Erik. Met musicals had hij weinig. Hij stierf nog voor de première. Toch weet ik zeker dat hij enthousiast was geweest als hij het allemaal had meegemaakt. Want de voorstelling op het voormalige marinevliegkamp Valkenburg volgt het echte verhaal, zíjn leven. Meer nog dan de wereldberoemd geworden film.” Het is de langstlopende voorstelling uit de Nederlandse theatergeschiedenis.
    [Show full text]
  • 'With a Stretched Arm. Like Superman, Not Like
    ‘With a stretched arm. Like Superman, not like Hitler’. The Politics of Commemorative Irreverence in Astronaut van Oranje (2013) by Andy Fierens and Michaël Brijs ‘Met gestrekte arm. Zoals Superman, niet zoals Hitler’. De uitdagingen van het culturele geheugen in Astronaut van Oranje (2013) van Andy Fierens en Michaël Brijs Jan Lensen, Freie Universität Berlin Abstract. This essay offers an analysis of the aesthetical and political implications of the seemingly random use of names of figures from Belgian collaborationist history in the novel Astronaut van Oranje (2013) by Flemish authors Andy Fierens and Michaël Brijs. More specifically, it investigates the framing of the memory of World War II in Belgium by means of a satirical fantasy story that fuses elements from the dystopian imagination, science fiction, Gothic horror, and popular culture. Drenched in satire, hyperbole, absurdities, coarse humor, and blatant clichés, the novel eschews historiographical relevance and deliberately ignores the sensibilities that govern public and political discourses about this war past. By doing so, so I argue, it offers a provocative engagement with established practices in both Belgian and Flemish cultural memory, implementing what I will call a ‘politics of commemorative irreverence’. Keywords: Second World War, collaborationism, cultural memory, Andy Fierens, dystopia, science fiction, satire / Tweede Wereldoorlog, collaboratie, cultureel geheugen, Andy Fierens, dystopie, science fiction, satire Journal of Dutch Literature, 6.2 (2015), 37-58 Jan Lensen 38 Introduction The use of the comic in cultural representations of suffering and perpetration seems governed by a stringent ethical imperative. While the comical presentation of affliction is considered the privilege of those subjected to it (the insiders and, by extension, their descendants), the permission to laugh at perpetrators is tied to the condition of not being one (the outsiders, although this category is obviously much more difficult to demarcate).
    [Show full text]
  • Juli 1993 - 15E Jaargang, Nr
    STICHTING GENOOTSCHAP ENGELANDVAARDERS BESCHERMHEER ZIJNE KONINKLIJKE HOOGHEID PRINS BERNHARD DER NEDERLANDEN Kwartaaluitgave van de Stichting Genootschap Engelandvaarders Juli 1993 - 15e Jaargang, nr. 58 BESTUUR: Ere-Voorzitter F.Th. Dijckmeester Magnolialaan 7 7313 EV Apeldoorn 055 - 55 32 67 Voorzitter R.W.Hemmes Thorbeckelaan 74 2564 BS Den Haag 070 - 368 35 66 Secretaris H.F.L. Wensink Mauritskade 4lb 2514 HE Den Haag 070 -364 25 36 2e Secretaris Mevr. M.E.F. Borel Rinkes Cees Laseurlaan 279 2597 GG Den Haag 070 - 324 04 47 Penningmeester Fred M. Beukers Vredehofweg 56 3062 ES Rotterdam 010 452 79 29 LEDEN: G. Meelissen, Sociale Commissie Oostendorperstraatweg 69 8097 PL Oosterwolde 05252- 13 61 R.A Grisnigt Canadalaan 25 4631 NT Hoogerheide 01646 - 1 3415 R.M. ten Broek Burg. de Villeneuve- singe! 30 3055 AP Rotterdam 010 - 422 3914 J.A. Bakker, Evenementencommissie Zeekant 92g 2586 JB Den Haag 070 - 354 02 45 J. de Mos, Evenementencommissie Marjorystraat 25 3151 SK Hoek v. Holland 01747 - 8 2183 ADRESSECRETARIAAT: Cees Laseurlaan 279 2597 GG Den Haag 070 - 324 04 47 REDACTIE Fred M. Beukers Vredehofweg 56 3062 ES Rotterdam 010 - 452 79 29 Stichting Genootschap Engelandvaarders: Postbank: 35 95 00 Bank : 54.55.46.826 ABN-AMRO bank - Rotterdam Het volgende nummer verschijnt in oktoberl993. Gaarne hiervoor bestemde copy inzenden v66r 1 september 1993 1 VAN DE VOORZITTER --------------- IN MEMORIAM JOHAN BERNARD (BEN) UBBINK De herdenkingen in de meimaand zijn weer achter de rug. Nederland her­ Doesburg 22 mei 1921 - Vlissingen 31 maart 1993 dacht zijn <laden van de Tweede Wereldoorlog en daarna.
    [Show full text]
  • Virtus Nitor Wintereditie 2010.Qxp
    winter 2010 / 2011 winter Als de dag van gisteren Virtus Nitor officieel orgaan stichting reünistenfonds ‘Minerva’ Colofon Oplage 13.230 Redactie Op de cover: Fred Nijkerk (1949) Jan Huisman (1973) Sir Winston S. Churchill op de stoep van de Klaartje Sluijs-Couprie (1988) Sociëteit na zijn bezoek aan Sociëteit Sanderijn Vermeeren-van Holten (1991) Minerva op 10 mei 1946. Martine Valk, e.t. Commissaris Reünisten (2006) Marit de Vos, h.t. Commissaris Reünisten (2007) Uit het verslag van zijn bezoek: Wouter Storm (corrector) (1973) “Ongeveer half zeven vertrokken de hooge gasten uit Leiden, terwijl bij Redactieadres het afscheid een stormachtige ovatie Redactie Virtus Nitor werd gebracht aan Sir Churchill, die Breestraat 50 genoeglijk eenigen tijd op de stoep 2311 CS Leiden van de Sociëteit op zijn auto zat te [email protected] wachten." Stichting Reünistenfonds ‘Minerva’ Bron: Drs. A.B.M. Brans en E. Cancrinus, Winston Churchill bezoekt Nederland Voorzitter van de Raad: , Leiden (1946) Mw. M.M.E. Rogaar-Burlage (1967) Privé: 023-5250501, [email protected] Zie ook: artikel Churchill pagina 8 Bestuur: Mr. L.R. Kiers, voorzitter (1976) Zakelijk: 070-5153942, [email protected] Mr. F. Nauta, penningmeester (1979) Zakelijk: 010-2010977, [email protected] Mr. H.T. Postma, secretaris (1991) Kopij voor het voorjaarsnummer Zakelijk: 06 10 11 68 15, [email protected] Graag voor 28 februari Mw. drs. K. Sluijs-Couprie (1988) Adreswijzigingen Zakelijk: 070 - 356 60 66, [email protected] Commissaris Reünisten Breestraat 50 Prof. dr. J.F. Hamming (1976) 2311 CS Leiden [email protected] 071-5121571 reü[email protected] of Drs.
    [Show full text]
  • C:\Myfiles\Genealogy & Family\Family Books\WW2 Timeline
    A World War II Timeline A Perspective from within The Netherlands Compiled by Jo Kruithof - December 2004 01 12 April 1945 Canadian troops liberate the town of Steenwijk, where I was staying with my family at the time I was six years old then. A World War II Timeline a Perspective from within The Netherlands INTRODUCTION This document is based entirely on information and pictures found on the Internet. It is a brief illustrated timeline of the events of World War 2, as seen from within the Netherlands. When I first came across a basic timeline on the (Dutch) web site http://hetillegaleparool.nl, it occurred to me that, if I ever got around to writing up my life’s story, this would paint a good picture of the background against which I lived my first six years. However, before it would be any use to my descendants, I would either have to translate it, or find an alternative in the English language. Any writings presenting the unique view of the war by Dutch people living in the Netherlands is much more likely to be in Dutch than in English (and a quick scan of the Net supported this notion), so I decided on the translation option. In the process of checking out a few facts, events and names, I came across large amounts of other material, but I have only used those bits and pieces that helped to flesh out my timeline into a record that can be read and understood by those who weren’t there or who haven’t heard the stories from parents or older relatives.
    [Show full text]
  • Erik Hazelhoff Roelfzema
    NEW PRODUCTIONS PRESENTEERT “In het leven van ieder mens komen ogenblikken voor waarop hij tot zichzelf zegt: ‘Tja, dat kan niet.’ En dan doet hij iets.” INHOUD 1 Inhoudsopgave 2 Creditpagina 3 Voorwoord 4 Het verhaal van de Soldaat van Oranje 10 Van idee tot musical 13 Mijlpalen 21 Producenten 22 Scènelijst 32 Creatives 40 De casting van Soldaat van Oranje - De Musical 50 Rolverdeling 52 Cast 76 TheaterHangaar 82 De Dakota 84 Tentoonstelling en Educatie 90 Achter de schermen 97 Met dank aan 1 NEW PRODUCTIONS PRESENTEERT Gebaseerd op de roman van ERIK HAZELHOFF ROELFZEMA Bewerkt tot musical door EDWIN DE VRIES, TOM HARRIMAN, PAMELA PHILLIPS OLAND Script Muziek Liedteksten Nederlandse bewerking EDWIN DE VRIES TOM HARRIMAN PAMELA PHILLIPS OLAND liedteksten FRANS VAN DEURSEN Decorontwerp Kostuumontwerp Lichtontwerp Geluidsontwerp BERNHARD HAMMER CATHERINE CUYKENS GERHARD FISCHER JEROEN TEN BRINKE MARGRIET PROCEE Video ontwerp Videoproductie Pruiken, Ontwerp Rekwisieten & PETER WILMS MARITA RUYTER kap & grime vormgeving PILO PILKES ROB SNOEK Vocale arrangementen Orkestraties Casting ANNMARIE MILAZZO TOM HARRIMAN, JERRY CLEVELAND, POST CASTELIJN CASTING BOB KROGSTAD, TOM BAKKER, TOM TRAPP MARC VAN BREE Uitvoerend producent*2 ALIEKE LUTGERT Producenten FRED BOOT ROBIN DE LEVITA Muzikale supervisie*3 MICHAL VANOUCEK MICHIEL BALLHAUS Choreografie SARAH MILES Regie THEU BOERMANS 1 1 2 2 2 *Opstart en voorgaande speelperioden: ROBERT NIEUWENHUIS , ROEL SMIT , TJITTE J. MEIJER (*1: Technische leiding), EDGAR LAMAKER , ESMEE NIEUWENHUIS , ELLEN DE VALK , 3 4 4 (*2: Uitvoerend producent) BJÖRN DOBBELAERE (*3: Muzikale supervisie), MARTIN DE RIDDER , MARGUS SPEKKERS (*4: Stage management) 2 VOORWOORD Verwondering Vijfentwintig jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog werd in Nederland het boek met de titel Soldaat van Oranje een bestseller.
    [Show full text]
  • Van De Redactie
    Van de Redactie Allereerst willen wij als redactie van Pluustergoud onze voorzitter feliciteren met zijn prijs de “Jaap Westerdiep Lezing”, een tweejaarlijkse prijs ingesteld door de Gemeente Hoogezand-Sappemeer als eerbetoon aan een markant per- soon. In zijn eigen bijdrage in dit nummer leest u hier meer over. Ik kin d er gain sokkeloa van moaken. Ik kin d er gain taauw aan vast knuppen. Hulde aan degene dij hier uut komt!! Dit was het antwoord van Abram Blaak op de oproep in de vorige Pluustergoud naar de melodie op de tekst van “Maartenshoukster Verloat”. De oplossing kwam uit onverwachte hoek, namelijk van onze voorzitter Jaap Westerdiep. Het lied is gezongen tijdens de eerste editie van Watervloot door de toneelclub Violeria uit Westerbroek als onderdeel van een wagenspel in Martenshoek. Een tweede reactie was er van Nel de Boer-Feitsma, het betreft hier een rectificatie op het artikel van Okkie Smit, betreffende de bouw van de kerk van Sappemeer. Elders in dit nummer de juiste jaartallen. In het kader van “Opdat wij niet vergeten” in dit nummer weer een aantal bijdragen over de Tweede Wereldoorlog zoals een verhaal van Melle Vos over het bekende “Englandspiel” in de Tweede Wereldoorlog, waarin Evert Radema uit Foxhol een belangrijke rol heeft gespeeld en een bijdrage van Henk Puister over “Jeuden en Job Maaier in t biezunder”, een boeiend verhaal over de dich- ter Saul van Messel (pseudoniem voor Jaap Meier). Ook het verhaal van Frits Kruse heeft betrekking op de Tweede Wereldoorlog en gaat over dingen die hij als kind beleefde in de oorlog.
    [Show full text]
  • Loyalty and Secret Intelligence: Anglo–Dutch Cooperation During World War II
    Politics and Governance (ISSN: 2183–2463) 2018, Volume 6, Issue 4, Pages 159–167 DOI: 10.17645/pag.v6i4.1556 Article Loyalty and Secret Intelligence: Anglo–Dutch Cooperation during World War II Eleni Braat Department of History and Art History, Utrecht University, 3512 BS Utrecht, The Netherlands; E-Mail: [email protected] Submitted: 25 April 2018 | Accepted: 21 June 2018 | Published: 28 December 2018 Abstract Secrecy and informal organisation produce, sustain, and reinforce feelings of loyalty within intelligence and security ser- vices. This article demonstrates that loyalty is needed for cooperation between intelligence partners as well as within and between services. Under many circumstances, loyalty plays a larger role in the level of internal and external collaboration than formal work processes along hierarchical lines. These findings are empirically based on the case study of Anglo–Dutch intelligence cooperation during World War II. By demonstrating that ‘loyalty’ critically affects the work of intelligence com- munities, this article contributes to current and future research that integrates history, intelligence studies, and research on emotions. Keywords emotions; history; informal organization; intelligence; international relations; loyalty; secrecy; World War II Issue This article is part of the issue “Interdisciplinary Approaches to Studying Emotions within Politics and International Rela- tions”, edited by Alex Prior (University of Leeds, UK) and Yuri van Hoef (Utrecht University, The Netherlands). © 2018 by the author; licensee Cogitatio (Lisbon, Portugal). This article is licensed under a Creative Commons Attribu- tion 4.0 International License (CC BY). 1. Introduction of intelligence primarily focus on the (at times spectacu- lar) operational history of services, putting adventurous Secret intelligence is the missing dimension in the his- agents and their handlers in the limelight, who seem to tory of international relations, as Christopher Andrew act in a strategic and calculated manner.
    [Show full text]
  • Tales of Members of the Resistance and Victims of War
    Come tell me after all these years your tales about the end of war Tales of members of the resistance and victims of war Ellen Lock Come tell me after all these years your tales about the end of war tell me a thousand times or more and every time I’ll be in tears. by Leo Vroman: Peace Design: Irene de Bruijn, Ellen Lock Cover picture: Leo en Tineke Vroman, photographer: Keke Keukelaar Interviews and pictures: Ellen Lock, unless otherwise stated Translation Dutch-English: Translation Agency SVB: Claire Jordan, Janet Potterton. No part of this book may be reproduced without the written permission of the editors of Aanspraak e-mail: [email protected], website: www.svb.nl/wvo © Sociale Verzekeringsbank / Pensioen- en Uitkeringsraad, december 2014. ISBN 978-90-9030295-9 Tales of members of the resistance and victims of war Sociale Verzekeringsbank & Pensioen- en Uitkeringsraad Leiden 2014 Content Tales of Members of the Resistance and Victims of War 10 Martin van Rijn, State Secretary for Health, Welfare and Sport 70 Years after the Second World War 12 Nicoly Vermeulen, Chair of the Board of Directors of the Sociale Verzekeringsbank (SVB) Speaking for your benefit 14 Hans Dresden, Chair of the Pension and Benefit Board Tales of Europe Real freedom only exists if everyone can be free 17 Working with the resistance in Amsterdam, nursery teacher Sieny Kattenburg saved many Jewish children from deportation from the Hollandsche Schouwburg theatre. Surviving in order to bear witness 25 Psychiatrist Max Hamburger survived the camps at Auschwitz and Buchenwald. We want the world to know what happened 33 in the death camp at Sobibor! Sobibor survivor Jules Schelvis tells his story.
    [Show full text]
  • Samenvatting Door Henk Van Rietschoten Van Krantenartikelen
    Samenvatting door Henk van Rietschoten van krantenartikelen met betrekking tot het Englandspiel, die door Bert Lankester zijn opgespoord en op de website van de Stichting Speciaal Onderzoek Englandspiel zijn gezet 1 - Heerenveense Koerier 11-7-1945: Smeerenburg, een NSB-rechercheur van politie - die zich toelegde op roof van Joodse eigendommen - had geld, effecten en sieraden ter waarde van ca. 310000 gulden verborgen in een huis in Bilthoven. De Hollandse SS-man Groet is gearresteerd door de Politieke Opsporings Dienst (P.O.D.) en in Harskamp gevangen gezet. Hij had 100000 gulden in papiergeld en 75000 gulden aan sieraden. Groet behoorde tot het Abbau-Kommando van het Duitse Leger en het geld was vermoedelijk afkomstig uit kluizen van banken in Tiel. - Maasbode 17-7-1945: van het hogere politiepersoneel dat in Zuid-Holland op 5 mei 1945 in dienst was is voorlopig 40% gezuiverd. Over 17% van het lagere personeel kan i.v.m. zuiveringsmaatregelen niet worden beschikt. - Trouw 3-8-1945: P.O.D. Velsen vraagt het publiek inlichtingen over foute politiemensen in Z-H, o.a. Spannenburg, Kipp, Moorman, H.F. Jager, A.Visser, en korpschef A. Harriebomee (o.a. nrs. 50, 51,53). - De Waarheid 26-10-1945: verrader S. Bakker en zijn vrouw verschijnen voor het Bijzonder Gerechtshof in Amsterdam. Met name SB wordt ervan beschuldigd namen van anti-NSB personen, o.a. een belastingambtenaar, te hebben doorgegeven aan de Duitse Sicherheitsdienst (SD). Het vonnis van genoemd Hof luidde: de doodstraf voor beiden. - De Waarheid 26-10-1945: Frans Van der Laar, de beul van Amersfoort genoemd, heeft zijn werkgever voor 400000 gulden opgelicht.
    [Show full text]
  • Peter Tazelaar
    Peter Tazelaar “Neen, ’t was geen vlucht, die U deed gaan.”1 Er waren eens drie vrienden die naar Engeland voeren: de later wereldberoemde Erik Hazelhoff Roelfzema (‘Soldaat van Oranje’), de bijna onbekende Chris Krediet en een ‘Zeeuwse Soldaat van Oranje’. Het drietal trad in dienst bij de Britse geheime dienst en ondernam in 1941 en ’42 een aantal mislukte pogingen om contact met Nederland te leggen. De ‘Zeeuwse Soldaat van Oranje’ was Peter Tazelaar. Tazelaar was een avonturier, een man met een hekel aan aandacht, heersend burgergeleuter en opsmuk. Geboren op 5 mei 1920 in Fort de Kock in het westen van Sumatra, bracht hij zijn jeugd door in Nederlands-Indië, waar zijn vader een hoge ambtenaar was. Aangespoord door diens vader meldde de 18-jarige Tazelaar zich als adelborst op het Koninklijk Instituut voor de Marine (KIM) in Den Helder. Maar hij accepteerde geen orders, dus een carrière bij de marine was niet langer dan één opleidingsjaar beschoren. Het enige dat hem aansprak was het in de muur gebeitelde KIM-adagium ‘Kennis is macht, karakter is meer’ in de hal van het hoofdgebouw van Willemsoord: het komt op mentaliteit aan, niet op de strepen die op het uniform worden gedragen.2 Na zijn voorspelbare falen als adelborst vestigde hij zich tijdelijk bij familie in Groningen en deed enkele halfbakken pogingen op de koopvaardij. Toen de oorlog uitbrak wilde hij iets doen. Hij belandde bij de Ordedienst (OD), de verzetsclub van Oom Alexander in Den Haag, maar het verzet had ook dringend behoefte aan contact met Engeland. Tazelaar kreeg de opdracht naar Londen te gaan.
    [Show full text]
  • Cycling the Trail of an Engelandvaarder
    2 1 ¡ The route goes right past for the Wall. Villa Sandhaghe Cycling the trail of the Binnenhof court, which (Hoge weg 18) was also Who was the Soldier of is a perfect opportunity claimed by the Germans and Orange an Engelandvaarder for taking a look inside the set up as a command centre Erik Hazelhoff Roelfzema courtyard (see route). The for the German Schnellboote. was born on Java (Indo- court is the historic heart of At 7 metres deep, a tunnel nesia) in 1917 and in the Netherlands politics, where was dug from the house to 1930s his family moved several scenes of the film the bunker in the garden. to Wassenaar. During Soldier of Orange were shot. his studies in Leiden he A plaque at Hofpoort gate, ¢ Many defences were became involved in the behind the Ridderzaal hall, taken down after the war, resistance movement. He reminds us of the England but at Badhuisweg a bunker fled to London, where he Spiel, the deadly ‘game’ was dug out and changed set up an intelligence net- between the German occu- into a museum (www. work, after which he be- pier and Dutch intelligence atlantikwallmuseum.nl, came a pilot and an aide agents including Erik Hazel- limited opening times). You to Queen Wilhelmina. He hoff Roelfzema. can get to the museum by has written a book about turning left at the cross- his wartime adventures ¤ Halfway Nassaulaan, ing with Badhuis weg and called Soldier of Orange. look left into Sophialaan continuing along the road for with square Plein 1813 at 500 m.
    [Show full text]