zaterdag 14 juli 2012 TA1

Grootmoeder en klein- dochter: Maud Bran- don en Carlijn Vis schelen zestig jaar, maar zijn geestver- wanten. „Oma is nog steeds een beetje ondeugend...” FOTO: RIAS IMMINK

Reportages & achtergronden

KLEINDOCHTER SCHRIJFT HISTORISCHE ROMAN OVER ’SOLDATE VAN ORANJE’ ELLIS BRANDON De laatste Engelandvaarster door CHARLES SANDERS Hazelhoff vertelt haar hoe ter. En natuurlijk op die spraken wij nooit hoe we de hij in een fles „knappe en zichzelf graag in tocht naar Londen hadden vol- achend zitten ze daar, Oorlogsroman- jonge jenever over de in smo- het zonnetje zettende Erik”. bracht. Dat was geen item. We tiek in Londen: king gehulde ’Ik wist Alle drie zouden ze uiteinde- hadden het wel over de naoor- grootmoeder Ellis Maud Spitfire-vlieger gooit. Om de Duitsers op het lijk adjudant van Wilhelmina logse periode. Waarin alles zou en ridder verkeerde been te zetten. De dat Erik worden. veranderen in bevrijd Neder- Brandon en kleindochter MWO Chris Britse inlichtingendiensten „Chris moest mee met de land! Daar is weinig van te- Carlijn Vis. Familie, maar Krediet trouwt MI5 en MI6 bevestigden deze Hazelhoff koningin naar Washington”, recht gekomen. Koningin Wil- met Ellis Maud scène later. vertelt Ellis. „Wilhelmina helmina dacht vanuit Londen sprak het Congres toe. Op de vooral geestverwanten. Brandon. „Hij „Erik was een groot oorlogs- dat bijna al haar onderdanen held, absoluut een van de drie Roelfzema terugweg maakte het vlieg- in het verzet zaten. Chris zei was zachtaar- Het leeftijdsverschil van Soldaten van Oranje”, zegt ze. tuig onverwacht een tussen- eens ’Majesteit, zo is het niet. dig, eerlijk”, „Vier maanden hadden we sa- minstens landing in neutraal Ierland. De realiteit is anders. Helaas’. zestig jaar ten spijt. Ellis (89) is de eni- zegt de laatst men een relatie, al wist ik dat Chris droeg zijn uniform. De Maar ze bleef erin geloven.” L levende vrou- hij minstens nog één vriendin Ieren hadden hem geïnter- Carlijn Vis hoopt dat het ge nog levende vrouwelijke Engeland- welijke Enge- had… Hij was ijdel. Ik kreeg in nog één neerd, als ze het hadden ge- oorlogsverhaal over Ellis vaarder. Als jong meisje wist ze aan de landvaarder mijn huisje in Notting Hill Ga- zien. Omdat hij verder alleen Maud Brandon wordt ver- nu. EIGEN FOTO te eens een envelop uit Ameri- vriendin zijn pyjama in de handbagage filmd. In navolging van het Duitse bezetting te ontvluchten. Car- ka. Afzender: Time Magazine. meedroeg, heeft hij die toen door Erik Hazelhoff Roelfze- toogjes. Haar derde echtge- lis woonde met haar ouders in Met een levensgrote foto van had’ maar snel aangetrokken en is ma geschreven boek. „Het is lijn (29) schreef een op feiten berusten- noot kijkt vanaf de bank in de Heemstede, toen in mei 1940 Erik, ’mijn verloofde’. Bleek zo achter de koningin aan een droom, maar ’Vrij spel’ huiskamer van het Belgische de oorlog uitbrak. Haar vriend dat hij uit mijn naam naar Ti- naar de terminal gelopen. Drie leent zich ervoor!” de roman over haar oma in de Tweede villadorp Schilde toe. De Herman Friedhoff, lid van me had geschreven. Of ze de er af als een chagrijnige ver- jonge honden en de vorstin. Want hoe lang geleden ook, boomlange kolonel der artille- verzetsgroep Apostles, vroeg foto op de cover wilden zetten Zo ging dat…” helden en oorlogsavonturen Wereldoorlog. ’Vrij spel’ is meer dan rie buiten dienst serveert kof- haar om koerier te worden. Op zetsman. met een artikel over de presta- Terwijl Ellis op de lange en Na Contact Holland koos ie- spreken tot de verbeelding. een spannend verhaal, het is ook een fie, praat met zachte stem. En 7 augustus 1942 viel de Gestapo ties van de heer Hazelhoff der zijn eigen pad. Ellis Bran- Het ongekende succes van de hij schudt het wijze, grijze het huis van haar ouders bin- levensgevaarlijke vlucht uit Roelfzema in oorlogstijd.” bezet gebied vaak het voor- don: „Mijn toenmalige echtge- musical Soldaat van Oranje – historisch document. Want Ellis Bran- hoofd als zijn echtgenote een nen op zoek naar haar en Ellis Brandon besloot on- noot Chris Krediet vloog Spit- ruim 500 voorstellingen, meer sigaret opsteekt. Friedhoff. Beiden ontkomen, touw neemt, is Herman Fried- don stond in contact met koningin Wil- middellijk tot actie. „Want ik hoff vooral voorzichtig. Later fires bij de RAF, Erik Hazel- dan een half miljoen bezoe- Maar Ellis Brandon heeft te maar besluiten na op veel laat niet met mij sollen. Dus hoff was Mosquito-piloot bij kers – is een bewijs. Vanaf Ha- veel meegemaakt om zich de plaatsen te zijn ondergedoken in de oorlog trouwt Ellis met helmina, prins Bernhard en de drie be- toog ik richting Dorchester Ho- Chris Krediet. „Een lief en Bomber Command en Peter waii uitte Hazelhoff Roelfze- geneugten van het leven te la- het land te ontvluchten. tel, waar Erik toen verbleef. Tazelaar deed spionage- en sa- ma in deze krant nog zijn twij- Op 23 april 1943 vertrekken zachtaardig mens.” Net als Ha- kendste Nederlandse oorlogshelden: ten ontzeggen. Hoe ongezond Nog zie ik zijn stomverbaasde botagewerk voor Bureau Bij- fels. „Mensen die eerst vrolijk ze en doorkruisen België en zelhoff Roelfzema en Peter Ta- die soms ook zijn. Ze houdt im- blik, toen ik hem vertelde wat zondere Opdrachten. Ridders zingen en dan plotseling gaan Frankrijk. Ze sluipen dwars zelaar kreeg hij voor zijn optre- Erik Hazelhoff Roelfzema, Peter Taze- mers óók van snelle Porsches, ik van zijn actie vond…” Militaire Willems-Orde, maar vechten… Raar toch! Zit ie- door de Pyreneeën naar Span- den tijdens Contact Holland kordate mannen en een goed Als veel échte verzetsmen- toch ook weer gewoon een van mand daar op te wachten?” laar en Chris Krediet. je. Om uiteindelijk neutraal uit handen van koningin Wil- glas wijn. Nu nog, op haar sen en oorlogshelden schuwt de jongens.” „Ja dus”, vertelt Ellis Bran- Portugal te bereiken. Op 9 ja- helmina de Militaire Willems- Hoofdrolspelers van de later moet aan volgende generaties 89e… Ellis Maud Brandon kritiek Haar huwelijk met Chris don. „We waren tijdens Do- nuari 1944 komen ze aan in Orde (MWO). zo beroemd geworden opera- worden doorgegeven.” In het boek van Carlijn Vis niet. Goed is goed, fout is fout. Krediet strandde in 1949. De denherdenking dit jaar uitge- Londen. Daar vindt de eerste De vorstin was gek op haar tie Contact Holland: het bij Als haar kleinkind spreekt, wordt haar leven in die vijf Zo komt haar vriend in die eer- twee gingen als goede vrien- nodigd voor een jubileumuit- ontmoeting tussen Ellis en drie jonge oorlogshelden, ver- Scheveningen en aan luistert grootmoeder met pre- donkere oorlogsjaren minu- ste oorlogsjaren, de in 2000 den uit elkaar. Krediet stierf voering. Ik moet zeggen dat ik Erik Hazelhoff Roelfzema telt Ellis. Op de aardige en be- land zetten van geheim agen- tieus belicht. Het begin van de overleden Herman Friedhoff, jong, zestig pas, in 1975. Peter de styling wel eens zou willen plaats. trouwbare Chris. Op de held- ten en radioapparatuur. Hazel- bezetting, ze was toen net ze- Tazelaar overleed in 1993, hij aanpakken. Want de hoofdrol- ventien, de eerste verzetsac- „Zo’n knappe jongen, beeld- haftige maar onberekenbare – hoff Roelfzema schreef er in want vaak beschonken – Pe- werd 73. spelers droegen soms de 1970 zijn zeven jaar later door Op haar ties, de gevaarlijke en moeiza- schoon, toen al een char- Lang bleven die twee ’ande- vreemdste fantasie-unifor- verfilmde be- me vlucht vanuit Nederland, meur”, vertelt ze nu, ruim 68 re’ Soldaten van Oranje rela- men… Maar een spektakel ststeller over. de ontmoetingen met leden jaar later. „Ik kwam aan op tief anoniem, tot historicus was het!” Zelf zei hij – vlak voor hij 89e houdt van het Koninklijk Huis en de Oranjehaven, de club voor En- VECHTEN VOOR ORANJE Victor Laurentius zijn boek Ellis is trots op haar klein- stierf op 26 september 2007 – in regering in ballingschap. gelandvaarders in Londen. Hij Van de 1648 Nederlanders die over Peter Tazelaar publiceer- dochter Carlijn, op het boek . een interview met deze krant „Dan zaten er op het Neder- stond achter me, pakte mijn Engeland in de oorlog wisten te de. Maar van rancune richting „Ze heeft het fantastisch ge- ze nog landse ministerie van Binnen- jas aan. ’Zoooo, wat doet dit op Hawaii dat Tazelaar en Kre- bereiken, waren er slechts 48 hun beroemde – en 90 jaar ge- daan, zoveel werk verzet!” Als diet minstens zoveel recht landse Zaken in relatief veilig kleine meisje hier?’ Later stel- worden – vriend Erik Hazel- de fotograaf hurkt om beide steeds van Londen legerofficieren achter de hij me voor aan Peter Taze- vrouw. ’Last woman standing’: hebben op de eretitel Soldaat Ellis Maud Brandon. De mees- hoff Roelfzema was nimmer vrouwen goed in de lens te van Oranje. Ellis Brandon hun bureaus. In uniform. laar en Chris Krediet. Ze ver- sprake. „Híj schreef, ik was vangen, roept de 89-jarige uit- Compleet met cavalerielaar- telden over hun spionageac- ten namen de gevaarlijke pilo- trouwde in de oorlog met een Porsches, tenroute door België, Frankrijk, daar gewoon te lui voor”, zei bundig: „Op je knieën man, van die andere ’soldaten’, zen, inclusief sporen. Ik wist ties, over pogingen met een Tazelaar ooit. op je knieën. Jaaaaa… Zo zie Spanje en Portugal. Anderen Chris Krediet. kordate niet wat ik zag… Minister? Dat motortorpedoboot agenten en Nu is er dan een boek waar- ik het graag!” Carlijn Vis Auteur Carlijn Vis: „Twee was onder ons Engelandvaar- radio’s voor het verzet af te le- kozen voor tussenstop Zwitser- mee ook het leven van die laat- lacht: „Grootmoeder is altijd jaar heb ik aan mijn boek ge- ders een scheldwoord!” veren. ’Jij gaat zolang deze oor- land. Of namen simpelweg de ste vrouwelijke Engelandvaar- een beetje ondeugend geble- werkt, ik deed onderzoek in mannen Ook haar eerste stappen in log duurt niet meer naar Ne- kano richting het westen. Erik der is vereeuwigd. De hoofd- ven. Tekenend voor de genera- nationale archieven, inter- het verzet komen aan bod. El- derland. Er zijn al te veel men- Hazelhoff Roelfzema en Spitfire rolspeelster: „Onderling be- tie die toen níét de andere kant viewde die allerlaatste oogge- en ’n goed sen opgeofferd’, zei Hazelhoff ’aas’ Bram van der Stok mon- opkeek...” tuigen. Mijn vaste baan als Roelfzema. Doelend op het sterden aan op vrachtschepen. , het verraad marketing manager gaf ik op Om uiteindelijk voor Oranje te ’Vrij spel’, Carlijn Vis, uitgeverij glas wijn waarbij al die Hollandse agen- Erik Hazelhoff Soldaat van Oranje om dit project te kunnen vol- kunnen vechten. FOTO: JOHANNES DALHUIJSEN Contact, tooien. Want oma’s verhaal ten in de val liepen.” ISBN 978-90-254-3785-5