De nieuwsbrief nummer 8 maart 2018

4 mei herdenking Waalsdorpervlakte Op de plek waar 38 executies plaats Overal in Nederland worden op 4 vonden, staat sinds 1959 een klokken- mei de oorlogsslachtoffers herdacht. stoel met bourdon, die 15 minuten We besteden in deze nieuwsbrief wordt geluid voordat het signaal aandacht aan een aantal plekken taptoe wordt geblazen. Om 8 uur waar herdacht volgen twee minute stilte, dan wordt worden. het Wilhelmus gespeeld. Daarna volgt een stille tocht en kunnen aanwezigen bloemen leggen.

Ereveld Loenen Eerste herdenking, 1946 Het ereveld in Loenen is in 1948 aan-

gelegd door de Oorlogsgravenstichting Op 3 mei 1946 werd een monument en bevat 4000 graven. Vaak zijn de onthuld om de ruim 250 burgers te slachtoffers elders overleden en later herdenken die werden gefusilleerd herbegraven. Op 4 mei worden er op de Waalsdorpervlakte. Velen kransen gelegd bij het monument ‘De waren verzetsstrijders, enkelen vallende man’ . waren Engelandvaarders. Er zijn ruim 1000 Engelandvaarders op Alle omgekomen Engelandvaarders dit ereveld begraven. In de kapel zullen voortaan in Katwijk herdacht Het bestaat uit een gedenksteen en hangt het wandbord, waarop bijna worden bij het nieuwe monument bij 4 fusillade kruizen, die in 1946 van alle Engelandvaarders vermeld staan de boulevard. hout waren en in 1980 door bronzen kruizen vervangen werden. die de oorlog niet overleefden. De vallende man De eerste grote executie vond plaats op 13 maart 1941, toen 15 Geuzen en 3 februaristakers werden dood- geschoten. Jan Campert schreef een beroemd geworden gedicht hierover. De volgende 8 Engelandvaarders werden hier gefusilleerd: 18-08-1942: François van den Berghe 18-08-1942: Henk hart 19-11-1942: Epi Broches 20-11-1942: Herman Broeckmans 07-12-1943: Kurt Peters Bloemendaal 08-03-1945: Richard Barmé, Frederik Op de eerebegraafplaats In Bloemen- Hoogewooning en Wim Hoogewerff daal zijn de graven te vinden van drie

Engelandvaarders: Leo Frijda (mislukte Dit bekende beeld van Co van reis) , Binnert de Beaufort Kralingen herdenkt alle gevallenen (gearresteerd in Brussel) en geheim van de laatste oorlogen. Het eerste agent Lodo van Hamel. exemplaar van dit beeld is op 26 mei

1951 onthuld op het erehof van begraafplaats Crooswijk, waar 102 Buitenland gesneuvelde militairen liggen. Veel Engelandvaarders hebben hun Sindsdien zijn dergelijke beelden ook tocht niet overleefd. Sommigen zijn geplaatst in de Duinhof in IJmuiden, nooit teruggevonden. We zullen ook hen in Katwijk herdenken. de Essenhof in Dordrecht, in Loenen, Mill Hill, Frankfurt, Hamburg, Oslo, De herdenking werd in 2017 door Hanover, Orly-la-ville en Salzburg. bijna 4000 mensen bijgewoond.

Monument Rinus den Heijer (1922-2017) Bill Ramakers (1922-2018) Dit monument werd op 3 mei 1980 Rinus kwam met Leen Bruin, Krijn door prinses Juliana onthuld om de Kleijn, Jaap de Reus, Hugo van Roon, slachtoffers van het Englandspiel te Jaap Vrolijk, en Henk Westerduin en herdenken. Het staat aan de rand op 16 maart 1941 bijeen in het café van de Scheveningse Bosjes. De van Leen de Mos in de Keizerstraat in herdenking is ieder jaar op 4 mei om . Later die avond 3 uur. peddelden ze met de Katwijkse garnalenvlet KW96 - de Anna - de haven uit. Hun mast werd door de

Duitse patrouille niet gezien. Een- Bill was de langstlevende marinier die maal buitengaats startte Krijn Kleijn in mei 1940 bij de Maasbruggen de motor. De jongens werden door vocht. Hij werd 95 jaar en is in februari het Engelse marine-schip Hr. Ms. overleden. Hij werd onderscheiden Pytchley opgepikt en in Engeland aan met het Kruis van Verdienste. wal gebracht. Scotland Yard bracht hen voor verhoor naar Schotland. Nico van Hasselt (1924-2018) Daarna werden ze naar Londen gebracht, waar ze door koningin Wilhelmina met thee werden ont- vangen. Ze werden door twee auto's Van de 59 agenten die (meestal) als opgehaald, in de ene auto zat prins gevolg van het Englandspiel door Bernhard, in de andere minister- Duitsers werden gearresteerd, zijn president Gerbrandy. Van de prins 43 op 6 of 7 September 1944 in kregen ze £.10 mee, zodat ze die Mauthausen gefusilleerd, ruim 20 avond in Londen konden uitgaan. van hen waren Engelandvaarder: Allen zijn onderscheiden met het Aart Alblas, Nol Baatsen, Klaas van Bronzen Kruis. der Bor, Oscar de Brey, Jo Buizer, Jo De zeven jongens kwamen allen bij Nicolaas Johannes Hendrikus van Bukkens, Cees Droogleever Fortuyn, de Marine en overleefden de oorlog. Hasselt is op 19 februari 1924 in Jan Emmer, Jan de Haas, Gerard van Deventer geboren. Op 1 april 1943 Hemert, Jan Hofstede, George werd hij verraden, gearresteerd en Jambroes, Meindert Koolstra, Arie de gevangen gezet in kamp Vught. Op 14 Kruyff, Jo ter Laak, Ton Mink, Wim juli ontsnapte hij met Theo Vrins . In Niermeijer, Gerrit van Os, Laurens hun gevangeniskleren liepen ze naar Punt, Thijs Taconis en Anton Rinus den Heijer is op 9 december Woensel. Na drie weken brachten Wegner. 2017 op Scheveningen overleden. vrienden van Theo hen naar de familie Burgwal in de Populierstraat 19 in Den Kamp Vught Madelon Verstijnen 1916-2017 Haag. Met 13 anderen probeerden ze Dit kamp werd op 26 oktober 1944 naar Engeland te gaan. Een auto van door het Britse leger bevrijd. Kort Anton Schrader bracht hen naar de daarvoor, op Dolle Dinsdag 5 Schie en die nacht verlieten ze het september, werden onder meer Sjef Haringvliet in een bootje dat Schrader Adriaansen en Harm Steen voor hen had geregeld. Nico had een gefusilleerd. De andere gevangenen driedelig pak aan, hij had gehoord dat werden toen weggebracht, 650 Zij ging op 7 maart 1944 met studie- ze door de koningin zouden worden vrouwen naar Ravensbrück en 2800 genote Guigui Daendels naar Parijs ontvangen. om daar haar broer Eric (1910) te mannen naar Sachsenhausen. Op zee werden ze door de Duitsers helpen, die met Vic Swane een opgepakt. In Utrecht werd hij ter dood

ontsnappingsroute voor piloten en veroordeeld, in september 1944 verzetsmensen had opgezet. De wordt hij naar Kamp Amersfoort groep werd op 9 maart gearresteerd, gebracht, waar hij als verpleger in de

vermoedelijk verraden door ‘King ziekenboeg werkte. Bij het naderen Kong’. Madelon werd naar Laatste nieuws van de geallieerden werd Nico met de Buchenwald gebracht, Eric naar ernstig zieken naar de gevangenis (het Kijk regelmatig naar Dachau. Hij overleed op 31 januari Oranjehotel) in Scheveningen ge- museumengelandvaarders.nl 1945 in Vaihingen, vermoedelijk aan bracht. Hij werd op 7 mei 1945 bevrijd typhus. Madelon is op 15 november en ging in medicijnen studeren. 2017 in Voorburg overleden. Vervolg op pag. 5

Nieuw in het museum Bijzondere bezoekers * Puck van der Weyden droste in * Marleen Köster, dochter van 1943 met Fransje Dekker, Bubi Engelandvaarder Hans Köster, nam in Gellissen, Jan Kreumer en Sjoerd november haar moeder mee naar het Sjoerdsma. Ze sprongen de zee in en museum. Hans is met 3 vrienden via de zwommen naar Dalarnö. Na verblijf in Rijn naar Zwitserland gegaan en een houthakekrskamp kreeg hij een vandaar naar Parijs. Daar bleek hij marconistenopleiding in Göteborg. difterie te hebben. Hij moest in In augustus 1944 vloog hij naar quarantaine, zijn vrienden reisden Engeland, waar zijn opleiding tot door. Toen hij genezen was, was de Ernst en Jaap in 2013 agent werd afgerond. Op 2 maart invasie al geweest. Via Le Havre kon hij Op 31 augustus 1942 vertrokken ze uit 1945 werd hij met Rein Bangma bij in februari 1945 oversteken naar Ouddorp. Jaap nam zijn trompet mee Lunteren geparachuteerd. Het Engeland, waar hij aan de Marine werd om in de marineband te spelen. Het museum heeft zijn onderscheidingen toegewezen. Na de oorlog ging hij weer werd zo onstuimig dat ze gekregen en enkele objecten over zijn terug naar Enkhuizen. Hij trouwde met omsloegen. Met grote moeite kon verblijf in Zweden. Ria Paanakker en kreeg drie kinderen. Ernst zich uit de kano vrij maken. Jaap Hij is in 2012 overleden. * Op 5 juli 1940 vertrokken Kees van blies een SOS op zijn trompet, waarna Eendenburg, Karel Michielsen en * In de afgelopen maanden is de zoon ze door een Duits kustvaartuig werden Freddie Vas Nunes vanuit Noordwijk van Sally Noach op bezoek geweest, en opgevist. Ernst en Jaap kwamen in in hun 12-voets jol, de Bebèk. Ze enkele weken later diens kleinzoon. Natzweiler terecht en overleefden de namen een Nederlandse vlag mee om Sally woonde tijdens de oorlog in Lyon oorlog. Hij woont nu in Frankrijk, en niet door de Engelse kustwacht te en heeft veel passerende Engeland- bezocht het museum op 23 december worden beschoten. De Duitsers vaarders geholpen. jl. met zijn zonen Jeroen en Henk en hadden laten weten dat er geen * Nico Knijnenburg bezocht het diens vrouw en twee zonen. Hij boten meer op het strand mochten museum. Zijn gelijknamige oom vertelde ons enkele details over zijn zijn, dus ze konden niet langer maakte deel uit van een groep van 29 Engelandvaart: wachten en moesten met slecht weer Nederlanders die met ruim 900 > Toen de Duitsers hen uit de Noord- vertrekken. mannen op 28 oktober 1943 in een zee hadden opgevist, werd ook de

goederentrein werden gepropt. Het kano aan boord gehesen. Deze brak transport ging van het kamp bij doormidden, waardoor zijn jasje met Compiègne naar Buchenwald. Nico belastende papieren gelukkig naar de werd in het neven-kamp Dora tewerk zeebodem verdween. gesteld waar hij na 2 maanden > In Natzweiler zag hij Jaap bijna nooit. overleed. Jaaps familie had ervoor gezorgd dat * Ernst Sillem (1923) zegt zelf dat 1941 hij daar een trompet kreeg zodat hij in zijn gloriejaar was. Hij schaatste de het kamporkest kon spelen, waarmee Elfstedentocht, schilderde 13 anti- hij voor de Duitsers kon optreden. Duitse leuzen op de buitenmuur van * Yvette Bartlema, dochter van Het Baarnsch Lyceum en haalde zijn Engelandvaarders Jan en Yvette eindexamen. Daarna ging hij naar de Bartlema, bezocht het museum weer. Koloniale Landbouw-school totdat de Duitsers de school sloten. In 1942 Vertel ook uw verhaal !!! haalde hij zijn 2de Elfstedenkruisje.

Tussendoor zeilde hij in een kano op De drie zonen van Kees van Eendenburg de Loosdrechtse plassen. Ook nam het * Nieuw in de winkel: schonken de vlag aan ons museum. Menig bezoeker heeft vroeger de gezin de kano vaak mee in de camper. Ze deden alsof ze hun bootje naar In 1942 wilden Ernst en zijn school- trilogie van Karel Norel gelezen. Scheveningen wilden brengen. Toen vriend Jaap van Mesdag met die kano Onlangs is dit opnieuw uitgegeven en de Duitsers vanaf het terras van Huis naar Engeland gaan. Ernst zaagde een nu bij ons te koop: ter Duin zagen dat ze een andere balk van het dak van zijn ouderlijk huis Engelandvaarders (Engelandvaarders, richting uitgingen, waren ze buiten en monteerde hem dwars op de kano Strijders, Verzet en Victorie), door bereik van hun geweren; 2 dagen om er een buitenboordmotor aan te € 19.95, in modern Nederlands. later bereikten ze Engeland. Op hangen. Jaap zorgde voor een Duitse Roehampton Park werden ze door 1pk Evinrude motor. koningin Wilhelmina ontvangen. Zij gaf ieder spontaan het Bronzen Kruis.

Contact Holland In juni 1941 kwamen Erik Hazelhoff Roelfzema, Bram van der Stok en in Engeland aan. Bram ging bij de luchtmacht en Erik en Peter naar de inlichtingendienst, maar ze hielden contact. Bram bedacht dat personen vanuit Engeland naar Nederland moesten worden gebracht om speciale opdrachten uit te voeren en om belangrijke mensen uit Nederland op te halen. Erik en Peter werkten het plan uit. Het werd operatie Contact Holland genoemd. Peter werd op 23 november 1941 als eerste agent bij de Scheveningse Pier aan wal afgezet. In de eerste maanden van 1942 heeft Contact Holland zendapparatuur naar de Hollandse kust gebracht en geprobeerd enkele belangrijke mensen op te halen. In juni 1942 stopte Contact Holland en ging Erik naar de RAF.

en Chris gaven geen antwoord. Info uit de Database Toen Gerard naar de kazemat wilde In de laatste kamer van het museum gaan om de anderen te vertellen dat zijn 2 schermen waarop u informatie ze geen contact hadden gekregen, zag kunt zoeken niet alleen over bijna hij dat Duitsers het drietal kwam 2700 Engelandvaarders, maar sinds arresteren. Gerard en Peter sprongen kort ook over Contact Holland. Daar- in zee hoewel het bijna 20 graden toe is bovenstaand scherm gemaakt. vroor. Toen de Duitsers vertrokken waren, kwamen ze klappertandend De database heeft nu 2682 namen van het water uit en gingen langs het Engelandvaarders. Helaas heeft nog In de nacht van 17/18 januari 1942 Kurhaus terug naar hun niet iedereen zijn eigen verhaal en/of brachten Peter Tazelaar en Gerard onderduikadres, Groningse-straat 24. foto. Dogger twee mannen naar het Daar wachtte hen een stevige borrel. Scheveningse strand, Herman Wiardi Hierna gingen Gerard Dogger en Peter Zoekfuctie Tazelaar via Zwitserland en Portugal Beckman en Frans Goedhart. De Aan onze database is nu een zoek- bedoeling was dat ze door Erik terug naar Engeland. functie toegevoegd. U kunt niet alleen Hazelhoff en Chris Krediet zouden De kazemat werd in 1939 door direct een persoonsnaam intoetsen, worden afgehaald. Afgesproken was Nederlanders gebouwd. Tijdens de maar ook een plaatsnaam, zodat u kan dat Erik en Chris op 800m afstand van bouw van de Atlantikwall in 1942, zien wie er nog meer uit uw geboorte- het strand met een motorgunboat op enkele maanden na dit incident, werd plaats kwamen. een lichtsignaal zullen wachten. er een bunker door de Duitsers aan- Herman Wiardi Beckman, Frans gebouwd. Het bouwwerk werd eind Steun het museum Goedhart en verzetsman Willem 2017 gevonden tijdens werkzaam- U kunt donateur of vriend van het Pasdeloup verstopten zich in een heden aan de boulevard. Op 10 museum worden door dit op te geven kazemat (zie foto) en Peter en Gerard februari jl. kon hij bezocht worden, op onze website kropen een piertje op om dat signaal 750 mensen hadden zich voor een www.museumengelandvaarders.nl te geven, maar het bootje is van Erik rondleiding aangemeld.

2018 wordt een bijzonder jaar Als historisch verschijnsel én bron van inspiratie zal het hele jaar extra aandacht besteed worden aan de rol van het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. Museum Engelandvaarders heeft zich bij dit initiatief aangesloten. Een lijst van activiteiten kunt u binnenkort inzien op : www.tweedewereldoorlog.nl/activiteiten Museum Engelandvaarders zal een aantal lezingen organiseren, zowel voor als na de zomer. Kijk op www.museumengelandvaarders.nl of https://www.facebook.com/engelandvaardersnoordwijk/ of bel het museum voor meer informatie.

ANWB fietsroutes INFO over het museum OPROEP De Haagse regio heeft sinds april 2016 In de vorige nieuwsbrief vroegen we om een Soldaat van Oranje fietsroute, Openingstijden informatie over 65 Engelandvaarders die 54,6 km lang, die tussen Leiden en Op 27 maart 2018 gaat het voor het einde van de oorlog waren Den Haag langs de plekken gaat waar museum weer over op zomertijd. overleden. Het heeft informatie en enkele Erik Hazelhoff woonde en actief was. * weekdagen 10-5 uur foto’s opgeleverd, waarvoor dank. * weekend 11-5 uur Hieronder enkele namen uit de lijst van In 2018 wordt een Engelandvaarders * Maandags is het museum dicht ‘vlotters’, de 20 mannen die op 23 januari fietsroute geopend die 45km wordt. 1944 uit het werkkamp bij Waldshut op Van 7 mei tot 27 augustus is het Onderweg komt u langs 17 beziens- een vlot ontsnapten. Wat gebeurde Atlantikwall Museum Noordwijk waardigheden zoals het museum en daarna met hen? het Atlantikwall museum. De route zal weer op zondag open. Op die van station Leiden langs Warmond, dagen kunt u dus beide musea We zoeken foto’s en gegevens van: Sassenheim, Katwijk, Rijnsburg en bezoeken. * R H (Rom) Boelen (1923-1989)

Oegstgeest gaan. * C H (Ket) Bottelier (1921-2008) Redactie van de Nieuwsbrief * R L (Robbert) Everard (1923 - ?) Heeft u nog informatie of foto’s die Bunkerdag * Jurjen de Jong (1923 - ?) wij mogen gebruiken? Neem dan Op 9 juni is het weer Bunkerdag. Bij * M C (Murk) de Jong (1918 - ?) contact op met de redactie: de eerste bunker die u bezoekt , * C W (Willem) de Jong (1920 - ?) Paul Bartelings of Pauline van Till, koopt u voor € 6 een armbandje dat u * Henk Knop (1918 - ?) 070-3505354 / [email protected] daarna gratis toegang geeft bij alle * Kees Ottolini (1923 - ?) bunkers die aan Bunkerdag meedoen. * W C J (Willem) van Pampus (1918- ?)

Zie www.bunkerdag.nl. Armbandjes * C J W (Kees) Surendonk (1924-2008) zijn nu al in ons museum te koop. * * * * * Hinderink krijgt alsnog OHK Nico van Hasselt (vervolg van pag.2) Jaap Hinderink (1923) werd op 28 In 1952 trouwde hij en in 1956 haalde hij augustus 1944 met zijn marconist zijn artsenexamen in Amsterdam. Jaap Beekman ('Maurits') en met Toen hij in 1989 65 jaar werd, wilde Joop Luykenaar ('Lodewijk') bij de Ziekenfonds Amsterdam e.o. (ZAO) dat hij Appelse heide gedropt. Zelf gebruikte zijn praktijk zou beëindigen. Hij weigerde. hij de naam ‘Chris’. Helaas kwamen ze ZAO stopte de vergoeding voor zijn 5km van hun pin-point terecht. werkzaamheden, maar Van Hasselt ging Hinderink raakt verstrikt in prikkel- door met zijn praktijk, behandelde zijn draad, maar werd door Beekman ZAO-patiënten zonder vergoeding en Hinderink in 1945 verlost. De drie mannen troffen elkaar betaalde niet vergoede medicijnen uit weer bij hun onderduikadres. Het Oorlogsherinneringskruis met eigen zak. Er volgde een jarenlange Hinderink en Beekman werden actief de gesp ‘Oorlogsvluchten 1940- juridische strijd tegen ZAO, later Agis. In in Twente en moesten de verbinding 1945’ werd in 1952 naar zijn 2005 bepaalde de Commissie Gelijke onderhouden tussen de verzetsgroe- woonplaats gestuurd. Het werd Behandeling dat Agis zich schuldig maakte pen en de militaire autoriteiten in opgeborgen omdat hij naar Nieuw- aan leeftijdsdiscriminatie. Hierna werd de Londen. Daarnaast moesten ze het Guinea ging en in 2017 leeftijdsgrens voor huisartsen afgeschaft. verzet bundelen en wapeninstructie teruggevonden. Het werd alsnog In 2007 hield hij nog 6 dagen per week geven. Hinderink werd hij onderschei- op 27 november 2017 uitgereikt. spreekuur, in 2016 vierde hij dat hij 60 den met het Kruis van Verdienste jaar arts was. Hij is op 14 februari 2018 (wegens Engelandvaart) en de overleden. Bronzen Leeuw (wegens Inlichtingenwerk).