Pobierz Pobierz
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
RADA NAUKOWA/ SCIENTIFIC COUNCIL Ľudmila Belásová – Prešovská univerzita (Słowacja) Brian K. Gran – Case Western Reserve University (USA) Demetra Evangelou – Purdue University (USA) Małgorzata Karwowska-Struczyk – Uniwersytet Warszawski Astrid Męczkowska-Christiansen – Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte Nina-Jo Moore – Appalachian State University (USA) Roberto Muffoletto – Appalachian State University (USA) Krystyna Nowak-Fabrykowski – Central Michigan University (USA) Sharon E. Smaldino – Northern Illinois University (USA) Andrzej Szklarski – University of Linköping (Szwecja) Piotr Szybek – Lund University (Szwecja) Bogusław Śliwerski – Uniwersytet Łódzki Teresa Vasconcelos – Lisbon Polytechnic (Portugalia) Małgorzata Żytko – Uniwersytet Warszawski ZESPÓŁ REDAKCYJNY/ EDITORIAL TEAM Dorota Klus-Stańska (red. nacz.), Marzenna Nowicka (z-ca red. nacz.), Grazyna Szyling (sekr. red.); red. tematyczni: Alina Kalinowska, Małgorzata Kowalik-Olubińska, Agnieszka Nowak-Łojewska, Helena Ostrowicka, Wojciech Siegień; red. językowi: Małgorzata Dagiel (jęz. pol.), Michał Daszkiewicz (jęz. ang.); Paweł Atroszko (red. statystyczny); Cezary Kurkowski (red. działu promocji) Redakcja tomu/ Editor: Cezary Kurkowski, Sławomir Przybyliński Projekt okładki/ Project of the cover page: Damian Muszyński Projekt logo/ Project of the logo: Adam Stański Skład i łamanie/ Typesetting and page layout: sunny © Copyright by Uniwersytet Gdański Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego ISSN 1734-1582 e-ISSN 2451-2230 Publikacja dofinansowana przez Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie Czasopismo recenzowane/ Peer-reviewed journal Lista recenzentów jest drukowana w ostatnim numerze danego roku. List of reviewers is published in the last issue of a given year. Wydawca/ Editor: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego ul. Armii Krajowej 119/121, 81-824 Sopot tel./fax 58 523 11 37, tel. 725 991 206 e-mail: [email protected] www.wyd.ug.edu.pl Księgarnia internetowa: www.kiw.ug.edu.pl Spis treści ROZPRAWY I ARTYKUŁY Ewa Jarosz, Badania dotyczące dzieciństw(a) – perspektywa praw dziecka . 7 Maria Szczepska-Pustkowska, Małgorzata Lewartowska-Zychowicz, Longina Strumska-Cylwik, O dziecięcej tożsamości (tragicznie) zerwanej – gdy przemoc symboliczna może życie ocalić . 20 Astrid Męczkowska-Christiansen, Uczeń zdolny w perspektywie dyskursu produkcyjnego. W stronę krytycznej rewizji pedagogiki zdolności . 30 Iwona Chmura-Rutkowska, Joanna Ostrouch-Kamińska, Edukacja dzieci do partnerstwa kobiet i mężczyzn jako sposób na przeciwdziałanie przemocy ze względu na płeć . 39 Justyna Kusztal, Sławomir Przybyliński, Children in institutional re-socialisation and education – on the edge of contemporary trends . 50 Bożena Chrostowska, Sharenting – skala i wielowymiarowość zjawiska (nierozważnego) ujawniania przez rodziców informacji o dzieciach w mediach społecznościowych . 58 Baoan-Feng, Xingping-Zhou, The focus of public discourse on child abuse in kindergartens: analysis of articles on child abuse in newspapers of China from 2010 to 2017 . 69 Katarzyna Ćwirynkało, Urszula Bartnikowska, Dzieci z rodzin zastępczych w szkole. Raport o współpracy rodziców zastępczych z personelem szkoły . 77 Justyna Kusztal, Małgorzata Turczyk, Witraże dziecięcego „bycia w życiu” – dobrostan versus obrazy codzienności . 86 Katarzyna Białobrzeska, Przeciwdziałanie ubóstwu dzieci i młodzieży w Unii Europejskiej. Między planowaniem a działaniem . 96 Marzenna Nowicka, Anita Lodd-Bartołd, Gimbusowa kultura dziecięca – rekonesans badawczy . 105 Małgorzata Dagiel, Małgorzata Kowalik-Olubińska, Bycie dziecka w Polsce „dobrej zmiany”– między Konwencją o Prawach Dziecka a rzeczywistością . 114 NARRACJE I PRAKTYKI Paulina Forma, Dorota Bełtkiewicz, Bajka terapeutyczna jako medium edukacyjne: wzorce społeczne, kulturowe i językowe . 127 Autorzy . 137 Lista recenzentów w roku 2018 . 138 Informacje dla Autorów . 141 Contents STUDIES AND ARTICLES Ewa Jarosz, Studies concerning childhood(s) – Children’s rights perspective . 7 Maria Szczepska-Pustkowska, Małgorzata Lewartowska-Zychowicz, Longina Strumska-Cylwik, On childish identity (tragically) broken – when symbolic violence can save lives . 20 Astrid Męczkowska-Christiansen, High ability student in a perspective of production discourse. Towards a critical revision of gifted education . 30 Iwona Chmura-Rutkowska, Joanna Ostrouch-Kamińska, Education of children to equality of women and men as a way to prevent gender-based violence . 39 Justyna Kusztal, Sławomir Przybyliński, Children in institutional re-socialisation and education – on the edge of contemporary trends . 50 Bożena Chrostowska, Sharenting – the scale and multidimensionality of the phenomenon of the parents (inconsiderately) disclosing the information about their children in the social media . 58 Baoan-Feng, Xingping-Zhou, The focus of public discourse on child abuse in kindergartens: analysis of articles on child abuse in newspapers of China from 2010 to 2017 . 69 Katarzyna Ćwirynkało, Urszula Bartnikowska, Children from foster families at school. Report on cooperation between foster parents and school personnel . 77 Justyna Kusztal, Małgorzata Turczyk, Stained glass for children’s „being in life” – well-being versus everyday life pictures . 86 Katarzyna Białobrzeska, Counteracting child and youth poverty in the European Union. Between planning and action . 96 Marzenna Nowicka, Anita Lodd-Bartołd, Gimbus children’s culture – research reconnaissance . 105 Małgorzata Dagiel, Małgorzata Kowalik-Olubińska, Being of the child in Poland at a time of ‘good change’ – between the Convention on the Rights of the Child and reality . 114 NARRATIONS AND PRACTICES Paulina Forma, Dorota Bełtkiewicz, Therapeutic story as an educational medium: social, cultural and language patterns . 127 Authors . 137 List of Reviewers in 2018 . 138 Information for Authors . 143 ROZPRAWYROZPRAWY II ARTYKUŁYARTYKUŁY PROBLEMY WCZESNEJ EDUKACJI / ISSUES IN EARLY EDUCATION ISSN 1734-1582 4 (43) / 2018 e-ISSN 2451-2230 Ewa Jarosz https://doi.org/10.26881/pwe.2018.43.01 ORCID: 0000-0002-3207-0148 Uniwersytet Śląski w Katowicach [email protected] Badania dotyczące dzieciństw(a) – perspektywa praw dziecka Summary Studies concerning childhood(s) – Children’s rights perspective Research concerning children and childhood has been developing on the background of the evolution of different narrations (discourses) about a child. After the Convention on the rights of the child, narra- tions on the children’s rights and then about child well-being and the quality of children’s life became the very meaningful. As a consequence, a new type of research on childhood has been developing which has some specific foundations as for the object and procedures used. In the paper an attempt to expose main methodological assumptions of the new paradigm is presented, the role of subjective treatment of children in research and some patterns of childhood studies. This paradigm is dedicated to pedagogues, especially social pedagogues, as the way of researching childhoods close to their percep- tion of studies as socially engaged and as interdisciplinary in the spectrum of exploration. Keywords: childhoods, childhood studies, rights of the child Słowa kluczowe: dzieciństwa, badania dotyczące dzieciństwa, prawa dziecka Wprowadzenie. Specyfikacja i rozwój nowoczesnego dyskursu na temat badań dzieciństwa Badania dotyczące dzieciństwa mają już swoją długą historię, jednak w ostatnich dekadach stały się złożonym i dynamicznie rozwijającym obszarem metodologicznej refleksji na te- mat poznawania rzeczywistości dzieci. Jednocześnie przeszły w tym czasie ogromną me- tamorfozę. Odeszły od paradygmatu psychologii rozwojowej i badań „na dzieciach” oraz aspiracji tworzenia obiektywnych uniwersalizmów o dzieciństwie. W nowoczesnych bada- niach dzieciństwa mówi się o zrozumieniu sytuacji dzieci, o poznaniu i zrozumieniu pro- blemów, jakich doświadczają dzieci przy ich aktywnym współudziale oraz w oparciu o ich narrację. Nurt określany jako badania dzieciństwa (childhood studies) stawia w centrum dziecko/ dzieci zarówno w perspektywie obszaru zainteresowania, jak też traktując je jako pełnoprawne podmioty procesu badawczego (por. Radkowska-Walkowicz i Reiman 2018). Nowoczesne badania dotyczące dzieciństwa rozumiane są jako badania oparte o prawa dziecka (child’s rights based studies) oraz odnoszące się w swych narracjach do kategorii dobrostanu dziecka (child well-being), nie tylko w tym znaczeniu, że dotyczą tematycznie 8 Ewa Jarosz respektowania praw dzieci, ale również jako takie badania rzeczywistości dziecięcej, które respektują prawa dzieci w stawianych sobie celach, w sposobie ich realizacji oraz w aspek- cie użytkowania wyników badań. W badaniach tych respektuje się z jednej strony podmioto- wą pozycję dziecka jako rozmówcy i partnera dialogu badawczego, jak też silnie przestrzega standardów etycznych udziału i traktowania dzieci w badaniach. Ponadto ich specyfiką jest to, iż osadzone są w nurcie prakseologicznym, czyli są badaniami zaangażowanymi w zmia- nę sytuacji dzieci w tym znaczeniu, iż ich zasadniczą intencją jest wywarcie wpływu na spo- łeczno-polityczny kontekst i warunki funkcjonowania dzieci. Są to więc badania ukierunko- wane na poprawę sytuacji dzieci oraz na rozwój przestrzegania praw dzieci, w tym praw do udziału społeczno-publicznego w szerokim znaczeniu. W tym sensie można powiedzieć, iż są to badanie szczególnie bliskie pedagogicznej tożsamości badawczej. Rozwój nowoczesnego dyskursu o badaniach