2013

Pananaliksik sa pagpapaunlad ng paghahayupan, itinanghal sa taunang R&D in-house review ng PCC

Ni AlmirA P. BeNtAdAN tapat sa kanyang mandato bilang pangunahing ahensya ng pananaliksik sa livestock biotechnology, itinanghal ng philippine Carabao Center (pCC) ang resulta ng mga isinagawang pananaliksik at pagpapapunlad (research and development) sa taunang pCC R&D in-house review. Ginanap sa PCC National Headquarters and Genepool, Science City of Munoz, Nueva Ecija noong May 29-30 ang nasabing R&D in-house review. Umabot sa 32 na pag-aaral na nakatuon sa temang pangkalusugan at nutrisyon ng mga hayop, genetic improvement, reproductive biotechnology, Tinatanggap ni dating Presidente Joseph Estrada (kaliwa) kay Dr. Libertado C. Cruz, PCC executive director, at sosyo-ekonomikong isyu na may ang plake ng pagkilala bilang ama ng PCC. Si G. Estrada ang pangunahing may-akda ng RA 7307 na siyang lumikha sa Philippine Carabao Center bilang ahensya sa pagpapabuti ng lahi ng kalabaw at kinalaman sa industriya ng kalabaw pagpapalaganap nito sa buong bansa. ang itinanghal. Dalawampu sa mga ito ay natapos na samantalang 13 ang kasalukuyang isinasagawa pa. Ika- 20 anibersaryo ng PCC (Sundan Sa P. 11) Mga haligi ng PCC, pinarangalan dahil sa tulong sa magsasakang maggagatas

Ni roweNA G. BumANlAG Mga eksperto sa industriya Salin sa Filipino ni Khrizie Evert M. padre ng kalabaw sa iba’t ibang a sektor ng paghahayupan, kinikilala ang philippine Carabao Center (pCC) bilang taga-panguna sa pangkalahatang programa para sa livestock Biotechnology panig ng mundo nagtipon SResearch and Development. Ito’y itinuring na haligi ng pCC sa pagbibigay ng ayuda sa pagsusulong sa pananagutang panlipunan ng ahensya para sa ikatatagumpay ng Ni AlmirA P. BeNtAdAN Carabao Development program (CDp). ItInanghal kamakailan at pampitong Asian Buffalo Nguni’t hindi ito nag-iisang naisagawa ng sa pandaigdigang kongreso Congress (ABC) ay sabay na Ilan lamang sila sa mga natatanging opisyal PCC. Ito’y nagkaroon ng maraming mga haligi ang resulta ng mga ginanap sa Phuket, Thailand sa kanilang kapanahunan na nagbigay-daan sa pagsasakatuparan ng mandato nito. teknolohiya at siyentipikong noong Mayo 6-8. sa pagkakalagda ng Republic Act 7307, isang Sa pagdiriwang ng ika-20 anibersaryo ng pag-aaral ukol sa iba’t-ibang Sumentro ang kongreso sa panukalang-batas na iniatas ang pagtatatag ng ahensya, kinilala ng PCC ang mga natatanging disiplina na may kinalaman temang “Green Production PCC. kontribusyon ng mga haliging ito sa pagkakatatag sa pagpapabuti ng kalabaw. Against Global Warming.” Ang dating Pangulong Joseph Estrada ang ng ahensya. Sila ay pinarangalan sa pamamagitan Ilan sa mga itinanghal ay ang Nilayon nito ang pagtalakay naging panauhing pandangal at tagapagsalita ng isang seremonya na idinaos sa PCC National pagpaparami, pagpapalahi, meat sa mga isyung kinakaharap ng sa ginanap na pagtitipon. Headquarters noong ika-20 ng Marso. and milk science, at ang patuloy na industriya, at pagpapalitan ng Si Estrada ay kinilala bilang Ama ng PCC Kabilang sa mga personalidad na pinarangalan pagpapaunlad sa produksyon ng mga siyentipikong kaalaman dahil sa kanyang pagiging pangunahing ay sina dating Pangulong Joseph Ejercito kalabaw. ukol sa pagpapabuti sa kalabaw may-akda noong siya’y isa pang senador, ng Estrada, dating Senador Leticia Shahani, dating Dinaluhan ng mahigit 300 para sa dulot nitong mga panukalang-batas na kalauna’y nagbigay daan Assistant Secretary ng Kagawaran ng Pagsasaka na indibiduwal mula sa 35 na ekonomikal at panlipunang sa pagkakatatag ng PCC. Ang panukalang Lino Nazareno, Dr. Fortunato Battad, Dr. kasaping bansa, ang ika-sampung benepisyo. batas na ito ay naglalayong paangatin ang lahi Patricio Faylon, Dr. Vicente Momongan, at Dr. World Buffalo Congress (WBC) ng katutubong kalabaw para magamit sa iba (Sundan Sa P. 10) Surendra Ranjhan. (Sundan Sa P. 10)

Pagsasanay sa Mga teknolohiya Milka Krem wastong... p2 ng PCC... p4 nagbukas... p6 MOA ukol sa Dairy PCC muling Kumikitang

Sa loob Chain Model... p3 ginawaran... p5 kabuhayan... p8 2 Sa Lupao, Nueva Ecija

l Pagsasanay sa wastong pagbuburo Tomo 5BlangTomo 1 2013 ng damo isinagawa para sa mga magsasaka Ni mA. CeCiliA C. irANG PCC Balita Sa paMaMagItan ng pinagsamang proyekto ng philippine Carabao Center (pCC) at philippine Council for agriculture, aquatic and natural Resources Research and Development (pCaaRRD), ang mga magsasaka- katiwala ay nakakuha ng panibagong kaalaman para magkaroon ng dagdag-kita sa pangangalakal ng burong damo (silage). Nagsagawa ng pagsasanay ang PCC bilang suporta sa proyektong “Commercialization of Grass/Forage Corn Silage for Dairy Buffaloes in Lupao through Technomart” noong Hunyo 6-7 sa PCC National Headquarters and Genepool. Sa unang araw ng pagsasanay, kinapalooban ito ng iba’t-ibang diskusyon sa mga paksang nauukol sa pagbuburo at aktuwal na paggawa ng burong damo naman noong ikalawa. Ang mga kasamang magsasaka habang aktuwal na sinasanay sa pagbuburo ng damo. Labing-apat na magsasaka ng barangay Parista, Lupao, sa kalabaw, at magkaroon ng Ang technomart para sa PCAARRD para tulungan ang gatas ng kanilang mga alagang Nueva Ecija ang lumahok sa dagdag na pagkakakitaan ang burong damo ay tatlong mga magsasaka na madagdagan kalabaw at mabigyan pa sila ng dalawang araw na pagsasanay. mga magsasaka. taong proyekto ng PCC at ang produksiyon ng aning karagdagang kita. Nagsilbing tagapagsalita “Kapag kinalakal ninyo ang sa pagsasanay sina Dr. Eric burong damo, siguradong P. Palacpac, R&D coordinator dagdag kita para sa inyo at project leader, Dr. Daniel L. ‘yon. Ang paggawa kasi ng Kapakinabangan, kahalagahan Aquino, Animal Nutrition burong damo ay malaki ang head sa PCC at technical expert pakinabang na maidudulot ng UTRS, binigyang-diin sa pagsasanay para sa proyekto, Allan mula sa pagbebenta nito hindi Ni mA. CeCiliA C. irANG Nieves, tagpamahala ng lamang sa domestic market kundi Dupont Pioneer of National maging sa labas ng bansa,” ani MalaKI ang posibilidad na magkaroon ng karagdagang magsasaka kapag sadyang Agronomy, Napoleon M. Dr. Palacpac. pagkakakitaan ang mga kasamang magsasaka at gumanda natuto na silang gumawa ng Liloc, VP for Operations ng Ang mga aktibidades ng ang produksiyon ng aning gatas ng kanilang mga alagang wastong pagbuburo ng pagkain Macondray Plastic Products proyekto ay nahahati sa kalabaw sa pamamagitan ng wastong paggawa at at isang oportunidad din ito Inc., at Honorato M. Baltazar, tatlong bahagi; ang una ay pagpapakain ng Urea-treated Straw (UtRS). para magkaro’n sila ng business,” ang paghubog sa kakayahan dagdag pa ni Dr. Aquino. project development oficer Bunga nito, nagsagawa ng ng 22 na kasamang magsasaka ng mga magsasaka, pangalawa Ayon naman kay Dr. (PDO) III ng PCC at business pagsasanay ang PCC ukol ng Llanera, Nueva Ecija, 12 sa ay ang produksiyon ng Palacpac, R&D coordinator, organization representative para sa sa “Preparation of Urea- kanila ay galing sa Punla Primary burong damo at mais, at ang hindi mainam na dayami lang proyekto. Treated Rice Straw”, na Multi-Purpose Cooperative pangatlo ay ang pagtataguyod, ang ipakakain sa mga alagang Ayon kay Dr. Palacpac, isa ginanap noong Hunyo 4-5 sa (PMPC) sa Barangay Bosque pagpapalaganap, at pagbebenta kalabaw dahil mahirap itong sa mga dahilan kung bakit Philippine Carabao Center habang ang 10 naman ay ng burong damo/mais. tunawin at mababa lang ang nagsagawa ng pagsasanay ang (PCC), National Headquarters galing sa Kapitbahayan sa A. Ang mga magsasakang protinang makukuha mula ahensya ay para matugunan and Genepool sa Science City Mabini Producers Cooperative, lumahok sa pagsasanay ay rito. Kailangan, anya, na ang mga kakulangan sa tamang of Muñoz, bilang bahagi ng Barangay Mabini ng nasabing nagdaan din sa aktuwal na lagyan ng urea solution ang mga pamamaraan ng pagpapakain proyekto ng PCC at Philippine bayan. paggawa ng burong damo dayami para tumaas ang crude sa mga alagang kalabaw ng Council for Agriculture, Ayon kay Dr. Aquino, project gamit ang napier at sorghum protein nito at mapadali ang mga tradisyunal na magsasaka. Aquatic and Natural Resources leader at Animal Nutrition head, bilang mga damong mayaman pagtunaw sa loob ng katawan Dagdag pa niya, layon din Research and Development ang layunin ng pagsasanay ay sa enerhiya. Gumamit sila ng ng alagang kalabaw at ganahan ng proyekto na matugunan (PCAARRD). para matutunan at gamitin ng pantadtad o mechanized forage sa pagkain ang mga ito. Ito ay ang problema sa mababang ani Ang pagsasanay ay mga magsasaka ang wastong chopper at siniksik mabuti ang magbubunga ng maganda at ng gatas at hindi magandang kinapalooban ng mga lektyur at paggawa at pagpapakain ng damo sa loob ng plastik na silo mataas na produksiyon ng gatas reproduksiyon at katawan aktuwal na paggawa ng UTRS UTRS para sa kanilang mga o sisidlan. at kita rin ng mga magsasakang ng mga alagang gatasang para sa mga alagang kalabaw alagang kalabaw at nang “Malaki ang naitulong ng maggagatas. kalabaw lalo na sa panahong at gayundin ukol sa wastong gumanda ang produksiyon ng training sa’min. Nagtatanim “Tone-toneladang dayami may kakulangan sa suplay ng pagbuburo nito na gamit ang gatas nito. kasi kami ng napier at kapag ang mayroon sa Nueva Ecija mga sariwang damo na siyang plastic bags. “Ito ang unang pagkakataon marami ito, pwede naming at hindi tama na sunugin ang pangunahing pagkain ng mga Nagsilbing tagapagsalita at na matututo sila sa ganitong buruhin at gawing pagkain ng mga ito dahil ito’y nagdudulot ito. tagapangasiwa sina Dr. Eric teknolohiya. Itinuro sa kanila kalabaw. Kapag may natira sa ng polusyon o pagkasira Inaasahan na ang resulta at P. Palacpac, Dr. Daniel L. ang tamang paggamit at binuro namin, pwede pa namin ng kapaligiran. Maraming kinabukasan ng proyekto ay Aquino, Honorato Baltazar ng pagbuburo ng UTRS. Sa itong ibenta kung kaya’t kikita kapakinabangan ang dulot ng malaki ang magiging tulong PCC, at Napoleon M. Liloc, VP ganitong paraan, makikita natin pa kami,” ani Isagani Cajucom, dayami lalo na ang natitirang para maibenta ang burong for Operations ng Macondray ‘yung kanilang natutunan sa team leader ng mga magsasaka sustansiya na makukuha ng damo, mabawasan ang Plastics Products Inc. epekto nito sa milk production. ng Lupao. kakulangan sa mga pakain Ang pagsasanay ay nilahukan Dagdag-kita rin ito sa mga (Sundan Sa P. 11) MOA ukol sa dairy chain model 3 l

binuo, pinagtibay sa Pangasinan 5Blang Tomo 1 2013

Ni AlmirA P. BeNtAdAN

Sa pagSISIKap na maipalaganap ang mga kabuhayang-salig-sa-kalabaw sa mga kasamang director ng PCC). ng gatas ng kalabaw at mga magsasaka sa Eastern pangasinan, nakipagtulungan ang philippine Carabao Center (pCC) Ayon sa kasunduan, produktong gawa rito. PCC Balita sa ilang organisasyon sa pamamagitan ng isang memorandum of agreement (MOa) upang magbibigay ang PCC ng Ayon kay Dr. Annabelle gumawa ng modelo ng isang kompletong dairy chain para sa naturang probinsya. kaukulang teknolohiya at Sarabia, hepe ng Operations pagsasanay sa mga kasapi ng Unit ng PCC, nangako ang Tulong DFA at ng iba pang PCC na magtatayo ng outlet para maliliit na prodyuser ng gatas sa mga produkto ng SGKP sa Pangasinan sa pamamagitan sa kahabaan ng McArthur ng pagtatag ng “Dairy Farmers’ Highway na malapit sa Urdaneta School.” City upang ipakita ang isang Tutulong din ang PCC sa kompletong dairy supply chain sa pagkuha ng mga kagamitan sa lugar. pagpoproseso ng gatas at sa Bilang kontribusyon naman pagbibigay ng pondo para sa ng BUDHI Foundation sa paggawa ng processing at product proyekto, ang pasilidad at outlet facility o “Best Dairy demonstration farm nito ang Product Outlet” (BDPO) gagamitin para sa itatatag upang maitaas ang antas ng na “Dairy Farmers School”. Nilalagdaan nina (mula sa kaliwa) dating Senador Leticia Ramos-Shahani, may- kasalukuyang operasyon ukol sa Tutulong din ang foundation ari ng SGKP; Gloria M. Dela Cruz, direktor ng PCC sa DMMMSU; Ester C. Lomboy, paggatas. sa pagpapakilos sa mga nasa presidente ng BUDHI Foundation; Dr. Libertado C. Cruz, executive director ng PCC; Sa kabilang dako, akademya upang maipalaganap Anastacio A. Millar, Sr., presidente ng Tulong DFA; at Dr. Annabelle Sarabia, hepe responsibilidad ng mga kasapi ang pagkunsomo sa mga ng Operations Unit sa PCC ang kasunduan sa pagbuo ng dairy chain sa Eastern ng Tulong DFA na gamitin ang produktong gawa sa gatas ng Pangasinan bilang huwaran ng isang matagumpay at kumikitang kabuhayan na salig-sa-kalabaw. mga teknolohiyang itinuturo kalabaw. sa “Dairy Farmers’ School” “Ang proyektong ito ay Sa proyektong “Complete PCC sa Don Mariano Marcos Tulong, Urdaneta City; at ang bilang suporta sa proyekto. modelo ng isang dairy chain mula Dairy Chain Model for Eastern Memorial State University sa Shahani Gatas ng Kalabaw Tungkulin din ng kooperatiba sa pagpoprodyus hanggang Pangasinan,” ipinakikita ang La Union, sa pamumuno ni Products Inc. (SGKP), isang na ipalaganap ang mga sa pagbebenta kung saan isang kawing-kawing na proseso Direktor Gloria M. Dela Cruz. negosyong nagpoproseso at kabuhayang-salig-sa-kalabaw sa ginagamit ng mga magsasaka at gawaing kinakailangan para Katulong ng PCC sa nagbebenta ng gatas. mga maliliit na magsasaka sa ang mga mabubuting gawain sa isang maunlad na paggagatas. proyektong ito ang BUDHI Kabilang sa mga lumagda Pangasinan. sa pag-aalaga at paggagatas ng Kaakibat ng proyektong ng Pilipinas Foundation, sa kasunduan ay sina dating Samantala, tungkulin naman kalabaw,” pagbubuod ni Dr. ito ay ang pagbibigay ng Inc., isang non-proit at non- Senador Leticia V. Ramos- ng SGKP ang pagbili ng mga Sarabia sa proyekto. sapat at kaukulang kaalaman stock na organisasyong Shahani (may-ari ng SGKP), gatas mula sa mga kasapi ng Inaasahang magiging para sa isang matagumpay na nakabase sa Urdaneta City, Anastacio A. Millar, Sr. Tulong DFA at sa iba pang pamarisan ito o huwaran ng paggagatas sa mga maliliit na Pangasinan; Tulong Dairy (presidente ng Tulong DFA), magsasaka sa Pangasinan. iba pang rehiyon upang lalong prodyuser ng gatas. Farmers Association (Tulong Ester C. Lomboy (presidente Responsibilidad din nito ang mapalakas at mapabilis ang Ang kasunduang ito ay DFA), organisasyon ng mga ng BUDHI Foundation) at Dr. pagbuo ng market linkages para pag-unlad ng mga negosyong pinangunahang mabuo ng magsasakang maggagatas sa Libertado C. Cruz (executive sa pamamahagi at pagbebenta nakasalig sa kalabaw sa bansa. Proyekto ng PCC-KOICA inaasahang mapagbubuti Ni Khrizie evert m. PAdre ang koleksyon ng gatas sa NEFEDCCO Salin sa Filipino ni Chrissalyn l. Marcelo InaaSahan na lalo pang mapagbubuti ng nueva Ecija Federation of Dairy Carabao Cooperatives (nEFEDCCO) ang kanilang araw-araw na operasyon sa pagpoproseso ng gatas gamit ang mas pinagbuting “milk processing system”, isang proyekto ng philippine Carabao Center (pCC) at ng Korea International Cooperation agency (KOICa). Si Engr. Dal Sun Park, mula rito ay masisiguro pang isang Korean Overseas lalo ang kaligtasan at kalidad Volunteer (KOV) sa PCC ng gatas na naipoproseso at at NEFEDCCO, ang siyang maalis na rin ang cleaning-in- pangunahing nagbigay ng place (CIP) na problema sa technical assistance sa proyekto, pagpoproseso ng gatas. at ang nag-instila ng isang Ang kagamitan ay opisyal yunit ng refrigerated container nang naisalin sa NEFEDCCO van at sanitary centrifugal pump nitong nakaraang Enero 23 sa planta ng NEFEDCCO. sa NEFEDCCO Processing Limampung yunit ng aluminum Plant sa San Ricardo, Talavera milk cans na may 40-litrong Nueva Ecija. kapasidad bawa’t isa ang Pinangunahan ang turn ibinahagi rin para sa piling over ceremony nina Kim Jinoh, Si KOICA Resident Representative Kim Jinoh habang nagbibigay ng kanyang magsasakang miyembro ng resident representative ng KOICA; pangunang salita. Kasama sa larawan sina (mula kaliwa) Korean Overseas NEFEDCCO sa ilalim pa rin Felomino V. Mamuad, deputy Volunteer para sa PCC Engr. Dal Sun Park, NEFEDCCO Chairman Florencio R. ng proyekto. executive director ng PCC; at Collado, PCC Deputy Executive Director Felomino V. Mamuad, at National Dairy Sa tulong rin ng mga Florencio R. Collado, chairman Authority Deputy Administrator Naomi K. Torreta. kagamitan na ininstila para ng NEFEDCCO. Bukod sa lalo pang mapagbuti ang mga nabanggit, dumalo rin Wonseok mula sa Korea SBS pamamaraan sa pagpoproseso KOICA, at NEFEDCCO. kasanayan sa paggagatas, sa seremonya sina Naomi K. Broadcasting Station. sa gatas ng kalabaw. Ang inisyatibong ito, ayon inaasahan na mas marami Torreta, deputy administrator Samantala, nagbahagi Ang paglalagay ng sa dokumento ng proyekto, pang gatas ang maipoproseso ng National Dairy Authority; naman si Engr. Park sa proyekto ay naisagawa noong ay sumusuporta rin sa layunin ng NEFEDCCO mula sa Kim Jaekwang, administrator kawani ng PCC at miyembro Disyembre 2012. Umabot ito ng gobyerno na mapabilis ang mga kasapi nitong primaryang ng KOV; noo’y Mayor Nerito ng NEFEDCCO ng mga sa halagang Php 1.1 milyon pag-unlad ng paggagatasan sa kooperatiba. Inaasahan din na Santos ng Talavera; at Ju kaalaman sa pagpapaunlad ng sa pagtutulungan ng PCC, Nueva Ecija. 4 Kasunduan sa larangan

l Ni JoAhNA G. GoyAGoy ng paghahayupan pinagtibay Salin sa Filipino ni Ma. Cecilia C. Irang Tomo 5 BTomo lang 1 2013

PCC Balita

Ipinakikita nina PCC Executive Director Libertado C. Cruz (pangalawa mula sa kaliwa) at Meijo University Associate Professor Yoshiaki Hayashi (pangatlo mula sa kaliwa) ang kanilang nilagdaang Memorandum of Understanding sa “Evaluation and Utilization of Available Feed Resources for Ruminant Production in the Philippines” upang matulungan ang mga magsasaka na mapagbuti pa ang sistema ng pagpapakain sa hayop. Kasama bilang saksi sa ginawang lagdaan sina PCC Animal Nutrition Consultant Dr. Tsutomo Fujihara (kaliwa) at PCC Deputy Executive Director Felomino Mamuad (kanan).

Mahalaga na habang Farm sa Meijo University sa ang dalawang ahensya ng animal nutrition expert ng PCC, ang Ang kasunduan ng PCC at lumalaki ang mga hayop ay Japan, na pinangunahan ni Dr. pananaliksik tungkol sa magiging bunga ng pananaliksik Meijo University ay naglalayon napananatili ang mabuting Yoshiaki Hayashi. “Evaluation and Utilization of ay makatutulong para malaman ding pagyamanin ang kaalaman kalagayan ng nutrisyon Si Dr. Hayashi na isang Available Feed Resources for ang nutrient digestibility ng mga ng mga miyembro ng technical ng mga ito, partikular na associate professor sa Meijo Ruminant Production in the pagkaing nakukuha tuwing staff ng PCC sa paggawa ng mas ang mga babaing hayop na University, ay nagsagawa ng Philippines”. tag-ulan at tag-araw. Anya pa, pina-igting at katangi-tanging kailangang matutukan ang mga pananaliksik sa wastong Layunin nito na bumuo ng makatutulong din ito sa mga pananaliksik na tumutugon nutrisyon nila para mapag- pangangasiwa at pagpapakain isang reference material sa pakain magsasaka na magpanukala ng sa kalusugan, nutrisyon, at igi ang kakayahan nilang sa mga hayop sa Pilipinas mula o feeds para sa mga ruminant sa angkop na rasyon ng pagkain produksiyon ng mga hayop na manganak. 1996 hanggang 1998. Pilipinas. para sa mga alagang hayop sa tulad ng kalabaw, baka, kambing, Sa memorandum of understanding Ayon kay Dr. Daniel Aquino, kani-kanilang mga lugar. at tupa sa bansa. Ang bagay na ito ang naging o MOU sa pagitan ng PCC at pangunahing dahilan upang Meijo University na napagtibay makipagkasundo ang Philippine noong nakaraang Enero 19 Carabao Center (PCC) sa sa Milka Krem (dairy products Mga teknolohiya ng PCC, Laboratory of Plant and outlet) ng PCC sa Science City Animal Science Experimental of Muñoz, magsasagawa nakakuha ng Php 16.6M Mga empleyado ng PCC na pondo mula sa PCAARRD nagsanay sa pagpapahusay Ni ANNA reyleNe moNtes Salin sa Filipino ni Chrissalyn l. Marcelo pa ng sistema, produksyon ng mga produkto ng gatas Ni mA. CeCiliA C. irANG Dalawang araw na seminar tungkol sa production process Eficiency and Good Manufacturing Practices ang ginanap noong hunyo 28-29 sa Central Milk processing plant ng philippine Carabao Center (pCC). Nilayon ng seminar na pag- mga kagamitang ito’y igihin pa ang sistema para sa kinabibilangan ng receiving vat operasyon ng dairy plant at at weighing scale, plate cooler, raw para mas mapagbuti pa ang milk cooling tank, pre-mixing produksyon at proseso nito. tank, mixing tank, continuous Nagsilbing tagapagsalita sa pasteurizer, homogenizer, storage nasabing seminar si Leonardo tank, volumetric bottle illing G. Gorospe, isang freelance machine, at form-ill seal para technical and training consultant masiguro ang kaayusan ng ng manufacturing operation. produksyon nito. Nakatutulong ang pagpapakain ng dahon ng cassava bilang suplemento sa Ang seminar ay nilahukan ng “Para mapag-igi ang sistema pagkakaroon ng mataas na produksyon ng gatas ng kalabaw. 17 na mga kawani ng planta ng ng ating produksyon at yaong tUManggap ng kabuuang php 16.6 milyong pondo ang philippine Carabao Center (pCC) Milka Krem. Pinangasiwaan may kinalaman sa aspetong mula sa philippine Council for agriculture, aquatic and natural Resources Research and ang seminar nina Jean pinansiyal, maging bukas tayo Development (pCaaRRD) bilang suportang pinansyal para sa pitong teknolohiyang nabuo G. Gasmeña, PCC chief sa mga bagay na kailangan nito. accountant, at Patrizia Camille ng kaayusan,” ani Gasmeña, O. Saturno, namamahala sa isa sa mga tagapangasiwa ng Kabilang sa mga teknolohiya ng teknolohiyang binuo na pagpapababa ng calving interval Dairy Plant. seminar. ay ang tatlong teknolohiyang malaking tulong ang naibigay para sa mas naka-aangat na kita Ayon kay Gorospe, Sa unang araw ng seminar binuo ng PCC sa University pagdating sa pagpaparami ng sa kabuhayang-salig-sa-kalabaw. ang mga kasangkapang ay nagkaroon ng dalawang of the Philippines, Los Baños gatas na maaaring makuha sa Kasama sa itinaguyod na pamproduksyon ng PCC oras na personalized coaching ang (PCC sa UPLB), Laguna gatasang kalabaw, pagpapataas proyekto ang pagkakaroon ng ay kinakailangang dumaan na pinagkalooban ng Php ng kalidad ng gatas ng kalabaw, S&T community-based farm para (Sundan Sa P. 10) sa quality testing. Ang 7.3M pondo. Pinatunayan pagpapadami ng bulo, at (Sundan Sa P. 11) 5 PCC muling ginawaran

NiNA roBiNsoN vAleNzoNA, mAri l JoAN hefuldA, At leiNefe liBres Salin sa Filipino ni Ma. Cecilia C. Irang Tomo 5 BlangTomo 1 2013 ng pagkilala para sa ISO 9001 PCC Balita

Magkasunod na nagawaran bilang isang ISO 9001:2008 certiied ang PCC sa UPLB (kanan) at PCC sa USF (kaliwa) matapos nilang matugunan ang lahat ng pangangailangan para sa nasabing sertipikasyon. Tinanggap ng dalawang regional centers ang sertipikasyon sa pagdiriwang ng ika-20 anibersaryo ng PCC. Sa patUlOy na pagpapamalas at paghahatid ng Management System (IMS), ang na layunin at patakaran. Ayon kay G. Xavier Lance magandang kalidad ng produkto at serbisyo sa mga kliyente PCC ay patuloy na nagsasagawa Ang PCC sa MMSU ay nauna Dy, external lead auditor ng nito, ang national headquarters ng philippine Carabao Center ng mga aktibidades at nang nasertipikahan noong TUVSUD, natugunan ng PCC (pCC) ay matagumpay na ginawarang muli ng sertipikasyon pagsasanay na tumutugon sa Marso 2011. Ito ang kauna- sa UPLB at USF ang lahat bilang isang ahensyang umaalinsunod sa ISO 9001:2008. kapakanan at kabutihan ng mga unahang regional center ng PCC ng pangangailangan para sa Ang ISO 9001 ay ang Quality produkto ng ahensiya. Ito empleyado nito. na nagawaran ng sertipikasyon ISO, lamang, may kaunting Management System (QMS) rin ay naaangkop sa mga Sa kabilang dako, ang PCC sa ilalim ng ISO 9001:2008. obserbasyon at implikasyon na standard na pinakatanyag sa organisasyon na gustong sa Mariano Marcos State Samantala, dahil sa patuloy isinaad para mas mapagbuti pa mundo. Pinatutungkulan nito mapalaganap, mapanatili, at University (PCC sa MMSU) na pagpupursige ng PCC, ang sistema nito. kung paano pangangasiwaan mapagbuti ang EMS ng kani- sa Batac, Ilocos Norte na matapos masertipikahan ang “Nagbigay-daan ang sama- ng mga organisasyon ang kanilang kumpanya o ahensya. pinangungunahan ng center PCC sa MMSU ay magkasunod sama naming pagsusumikap at kanilang mga tungkulin sa mas Kasabay ng pagtatatag ng director na si Grace Marjorie R. na nagawaran bilang isang ISO pagtutulungan para makamit mahusay na pamamaraan at EMS, naisakatuparan din ng Recta, ay matagumpay namang 9001:2008 certiied ang PCC sa namin ang ISO certiication,” kung ano ang dapat gawin para PCC ang Occupational Health nakapasa sa pangalawang University of the Philippines ang nakangiting sabi ni Caro B. masigurong natutugunan nila and Safety Management surveillance audit para sa ISO sa Los Baños, Laguna (PCC Salces, ang center director ng PCC ang mga pangangailangan ng Systems (OHSMS). Ito ay 9001:2008 na isinagawa ng sa UPLB) at PCC sa Ubay sa USF. kanilang mga kliyente. nasundan ng pagsusuri sa mga tagasuri ng Socie’te’ Stock Farm (PCC sa USF) na Ang pagkakakuha ng Ang PCC ay nasertipikahan pagkakatatag ng sistema na Ge’ne’rale’ de Surveillance nakabase sa Lomangog, Ubay, sertipikasyon ng dalawang na sa ISO 9001 mula pa nagresulta rin sa sertipikasyon (SGS Philippines, Inc.) noong Bohol na isinagawa naman ng regional centers (PCC sa UPLB at noong Enero 2003. Maliban nito sa OHSAS 18001:2007 nakaraang Marso 1. Technischer Uberwachungs- PCC sa USF) ay nagpapakita na sa pagiging sertipikado sa o Occupation Health and Pinatotohanan ng audit team Verein (TUV SUD PSB maayos nilang nagagampanan QMS, nakapagtatag din ito ng Safety Assessment Series for o tagasuri na ang sistema ng Philippines Inc.). ang kanilang mga tungkulin Environmental Management Health and Safety Management pamamahala ng PCC sa MMSU Disyembre 21, 2012 nang sa paghahatid ng magandang System (EMS) at naging Systems. Layunin nito na ay patuloy na tumatalima magawaran bilang ISO kalidad na serbisyo sa kanilang sertipikado sa ilalim ng ISO tulungan ang mga organisasyon sa mga pangangailangan ng 9001:2008 certiied ang PCC mga kliyente gayon din sa 14001:2004. na kontrolin ang panganib sa audit standard at epektibo ito sa UPLB. Kinabukasan, patuloy nilang pagtugon sa mga Tinitiyak ng EMS standards occupational health. sa pagsasagawa ng planned Disyembre 22, ay nagawaran pangangailangan nito. na hindi makapipinsala sa Para masiguro ang management system at kakayahan naman bilang ISO certiied ang kapaligiran ang mga lilikhaing pagsasakatuparan ng Integrated nitong matamo ang mga inilatag PCC sa USF. 16th Dairy Congress Expo ginanap sa ‘City of Smiles’ Ni ChArllotte QuillAs Salin sa Filipino ni Chrissalyn l. Marcelo ay nagsimula sa ribbon cutting MUlI na namang nagtipon ang mga delegado mula sa sa lugar ng exhibit na kung mga pampubliko at pribadong ahensya para sa tanging saan ito ay dinaluhan nina layunin: upang itaguyod at himukin ang mga negosyante’t Gov. Alfredo G. Marañon Jr. magsasaka sa pakikilahok sa programa at negosyong salig ng Negros Occidental; Philip sa paggagatas ng kalabaw tungo sa pagkakamit ng ninanais Schull, agricultural counselor ng ng bansa na magkaroon ng sapat na gatas at mabawasan ang United States Department importasyon nito. of Agriculture (USDA-FAS); Ang pagtitipon ay naganap tagapagsalita. Excellency Reuben Levermore, habang ipinagdiriwang ang Naglagay din ng iba’t-ibang ambassador ng New Zealand; 16th Dairy Congress and booth o tanghalan ang mga Grace J. Cenas, administrator Expo sa Bacolod City, Negros malalaking ahensyang nagsilbing ng National Dairy Authority Occidental na tinaguriang “City sponsor ng pagdiriwang. (NDA); at Juan “Sonny” P. of Smiles”. Ito ay ginanap sa Kabilang sa naglagay ng booth ay Lozano, national chairman ng Bacolod Pavillion Hotel noong ang PCC na kasama ang PCC sa Dairy Confederation of the Pebrero 7-9. La Carlota Stock Farm (PCC sa Philippines. Nakilahok din sa pagdiriwang Buong kasiyahang pinahahalagahan ng ilang opisyal “Gatas Pinoy, Paunlarin, LCSF), Fresh Start Organics, at ang produkto ng gatas ng kalabaw. Sila’y sina (mula Tangkilikin, Palaganapin!” PURO Organic. Nagpamigay sina Dr. Arnel Del Barrio, center sa kaliwa) Gob. Alfredo Marañon, Jr. ng Negros ang naging tema sa nasabing din ang PCC ng kanilang mga director ng PCC sa University Occidental; Cong. Mark Llandro Mendoza, 4th district pagtitipon. publikasyon samantalang ang of the Philippines sa Los representative ng Batangas at tagapangulo ng Committee Mula sa suporta ng PCC sa LCSF at ang production Baños (PCC sa UPLB); Dr. on Agriculture & Food; Grace J. Cenas, administrator ng National Dairy Authority partners nito ay ipinagmalaki Lowell Paraguas, center director National Dairy Authority; at Phillip Shull, Agricultural (NDA), Philippine Carabao naman ang kanilang mga ng PCC sa Central Mindanao Counselor ng United States Department of Agriculture - Center (PCC) at Livestock produkto na karamihan ay gawa University (PCC sa CMU); at Foreign Agricultural Service (USDA-FAS). Development Council, ang sa gatas ng kalabaw tulad ng Mr. Benjamin Basilio, center okasyon ay pinangasiwaan organikong kape, , director ng PCC sa University of mga makabagong teknolohiya, nito at para na rin higit pang ng Provincial Government mozzarella cheese, at sariwang Southern Mindanao (PCC sa gamit, at impormasyon tungkol maitaguyod ang kaalaman of Negros Occidental at gatas ng kalabaw. USM) kasama ng kani-kanilang sa lokal na industriya ng sa kahalagahan ng gatas sa Negros Federation of Dairy Ang mahalagang pagdiriwang mga staff. paggagatasan sa bansa. Ang pagpapabawas ng kahirapan Cooperatives (NEFADACO) na ito, na taunang isinasagawa Samantala, naipakita rin sa pagpapakita ay naglayong higit at malnutrisyon sa mga batang na siya ring nagsilbing para sa mga dairy stakeholders tatlong araw na pagdiriwang ang pang mapagbuti ang sektor Pilipino. 6 ‘Milka Krem’ nagbukas ng pintuan, nagbubu l ng mga produktong mula sa gatas ng kala Tomo 5 BlangTomo 1 2013 Ni roweNA G. BumANlAG Salin sa Filipino ni Khrizie Evert M. padre PCC Balita nagBUKaS ng isang panibagong oportunidad ang pCC para sa mga maggagatas na mailapit sa merkado ang kanilang mga aning gatas at ito’y sa paglulunsad kamakailan ng ‘Milka Krem’. Ito ang pasilidad na kung Ang mga ipinagmamalaking saan ang mga nakolektang gatas produkto ng Milka Krem ay mula sa mga dairy cooperatives ay ang mga samu’t-saring kape ibinebenta matapos dumaan sa na ginamitan ng sangkap ng pagpoproseso gamit ang mga gatas ng kalabaw. Bukod dito, makabagong kagamitan ng tampok din ang paggawa ng central milk collecting and processing mozzarella di buffalo cheese, kesong facility. puti, premium ice cream, yogurt, at Cafe’ Latte Pastil s de Leche Sa kabuuan, ang Milka Krem de leche. ay itinayo upang palakasin ang Dala ng Milka Krem ang ayuda sa mga maggagatas na adbokasiyang “in every satisied mailapit sa commercial market ang patron of the dairy products is a kanilang produkto at maiangat satisied need of a smallholder dairy ang kanilang kita mula dito. farmer in the rural community (sa Dala ng Milka Krem ang bawa’t nasisiyahang mamimili tagline na “Fresh and Natural” ng produktong mula sa gatas ay na naka-angkla sa paggawa at pagtugon sa pangangailangan Fresh Milk pagpapahusay pa ng iba pang ng maliliit na magsasakang produkto sa pamamagitan ng maggagatas sa kanayunan).” paggamit ng mga kasanayan sa Ang naitayong pasilidad ay siyensya. bahagi ng Php200 milyong Ang mga pinoprosesong gatas tulong na pinansyal ng araw-araw ay mula sa malulusog pamahalaan ng Japan para sa Ice Cream na gatasang kalabaw na siyang mga higit na nangangailagang inaalagaan at minimintina ng magsasaka. mga magsasakang maggagatas. Ito ay naisagawa sa ilalim ng Ang maga gatasang kalabaw na proyektong “Enhancing Rural ito ay binibigyan ng sapat na Development thru Promotion pakain o feeds upang matiyak of Village-based Dairy ang kanilang magandang Enterprises,” na isinasagawa ng produksyon ng gatas. PCC. Layunin ng proyektong Caramel Macchiato Ang bagong kolektang ito na maitaaas ang kakayahan gatas ay dumaraan sa proseso at kabuhayan ng mga miyembro ng pasteurization upang ng pamilya, partikular na ang masiguradong ligtas na mga kababaihan, na maging ikonsumo, malinis, at mapanatili agri-entrepreneurs sa pamamagitan ang sustansyang nagmumula sa ng kabuhayang nagmumula sa gatas ng kalabaw. paggagatas. Ang gatas ng kalabaw ay Ang Milka Krem ay nagtataglay ng mga solidong matatagpuan sa kahabaang- sangkap na kailangan sa daan ng Maharlika Highway, paggawa at pagproseso ng iba’t- kalapit lamang ng PCC National ibang produktong gawa sa gatas. Headquarters, sa Science City of Muñoz, Nueva Ecija. Cappuccino Kesong Puti 0.24 in 7 nsod O, aking kape! l Ni ANselmo s. roQue 0.01 in produktong mula sa gatas ng kal0 in baw Salin sa Filipino ni almira p. Bentadan Tomo 5 BlangTomo 1 2013

SaDyang nakalilito ang mundo ng pamimili. Akalain mo, pinabili ako ng tahimik itong hihigupin habang

ilang bagay sa tindahan tulad pinanonood ang agos ng buhay PCC Balita ng sabong panlaba, panligo, at ng mga ordinaryong tao. tindahan iba pa. O kaya naman, nakararating na si Para sa sabong panlaba, ako sa paboritong tambayan Roshelle de tinanong ako ng tindera kung ng masa, ang Hilton o “hila ng Vera. Dumaan “‘yong bareta o powder ba? kariton.” Doon, ako ay mauupo sila sa pagsasanay Ariel, Surf, Pride, Champion, sa mahabang bangko habang na pinangunahan ng Bonux, With Downy…? Three- hinihigop ang aking kapeng “Philippine Barrista and 4. Café Caramel Macchiato: in-one? White, blue, pink, o red? nakalagay sa isang makapal na Academy”. isang shot ng espresso ng kape, Iyong may kalamansi o lemon? baso. Halina’t samahan ako sa kalahating ounce ng caramel Ivory ba, Dove, Hermes, Kojic, Siyanga pala, makikita pagtuklas sa mundo ng “café”. (simpleng anibal), anim na ounce Lanelle Kojic, Papaya, Gluta? May noon ang basong ito ng kape Ang pag inom ng kape ay ng gatas, at sampung porsyento oatmeal? May Carrot? O iyong kahit saan. Napagkamalan pa nagsimula walo o anim na ng milk foam. Pas las de Leche may rice bran?” Naku po! Noon, itong “pambansang baso ng siglo, depende sa kuwentong 5. Café Mocha: isang shot Super Wheel o Perla para sa Pilipinas” dahil ito ang lagayan gusto mong paniwalaan, ukol ng espresso coffee, kalahating ounce sabong panlaba at Camay o Lux ng isang tatak ng kape. sa nakararaan nito. Ayon ng caramel, anim na ounce ng naman para sa sabong panligo Nakasalamuha ko nga sa isang kuwento, sa isang gatas, milk foam, dark chocolate, lamang ang aking babanggitin palang muli si Aling Otya, monasteryo sa Yemen, isang at tubig. Ang dami ng asukal ay at tapos na. ang tao sa likod ng tanyag na mongheng binigyan ng hindi depende sa gusto ng mamimili. Hindi ko na sinubukang Hilton. Ayon sa kanya, dalawa kilalang berry ang nagtapon Ang mga kapeng ito ay pang tanungin ang tindera na ang kanyang kainan, ang nito sa apoy sa pag-aakalang ito mga “Espresso-based”. Ang para sa “iba pa” na nasa aking “SM (Sa Malamig) at Iba ay nakalalason. Subalit dahil sa espresso shot ay katumbas ng listahan. Baka tanungin din ako Pa”. Sadya niyang binigyang- masarap na amoy ng “roasted pito hanggang siyam na gramo kung “with o without wings? Ultra katauhan ang mga katagang berry”, inilagay niya ito sa isang ng pininong bunga ng kape thin? Slim? Regular? Maxi? Super? “mundo ng walang hanggang baso saka nilagyan ng tubig at na pinakuluan sa loob ng 20 All-night? Dry?” pagkakataon…” ininom. hanggang 30 na segundo. Ang Upang mawala ang aking Hanggang sa magsimulang At iyon na nga ang kauna- doppio naman ay katumbas ng White Mocha Frappe pagkalito, naisip kong uminom magsulputan ang instant coffee, unahang baso ng kape sa dalawang shot ng espresso. Ang ng kape. Subalit, saan? Coffee sinundan ng “three-in-one”, “four- mundo! lunggo, sa kabilang banda, ay shop? Café? Coffee Bar? Coffee in-one”, at maski “seven-in-one”. Ang mga kilalang klase ng pito hanggang siyam na gramo Seller? Bistro? Cafeteria? Coffee Mayroon na ring mga bagong kape sa buong mundo ay ang ng kape na pinakuluan naman house? Coffee Room? At anong kape: Americano, Capuccino, Arabica, Robusta, at, sa maniwala sa loob ng 25 hanggang 35 na klaseng kape? Latte, Caramel macchiato, Mocha, man kayo o hindi, ang “Kape segundo. Noon, isang payak na gawain Espresso shot, Doppio, Lunggo… Barako” o “Coffee Barako”. Baso para sa naturang lamang kung gusto kong Naku po ang aking kape, o, Magbalik tayo sa “café”, ang mga kape? Ang demitasse ang humigop ng kape. Maglalakad aking café! Hindi mo lang ako mga sumusunod ang paraan ng pinakamaliit na baso. Mayroon lamang ako ng malapit, mauupo nilito. Sinindak mo pa ako. paghahanda: ding Irish glass at pilsener. sa karinderya ni Aleng Nena, at Promis. 1. Café Americano: isang Ang mga ito ay para sa “hot bibili ng kape. Hahainan ako Naisip kong harapin ang shot ng black coffee sa demitasse café”. ng umuusok pang sarten ng aking pagkalito. Nagsadya ako (pito hanggang siyam na gramo Mayroon ding Iced Coffee, kape na may kasamang asukal sa kabubukas na product outlet ng espresso na nilagyan ng tubig), Iced Latte, Iced Mocha, Iced White sa isang maliit na lagayan at lata ng Philippine Carabao Center walang asukal, walang krema. Mocha, at frappes na base din sa ng gatas. Minsan, umoorder (PCC), ang “Milka Krem”. 2. Café Cappuccino: isang kape. din ako ng pan de sal, o kung Bagama’t nagtitinda ito ng iba’t shot ng espresso coffee, gatas ng Para sa presyo, alin ba sa minsan, – iyong tinapay ibang klase ng produkto mula kalabaw (apat na ounce kada mga ito: Php50, Php60, Php80, na may maliit na bitak sa sa gatas, nagsisilbi rin ito ng tasa), sampung porsyento ng Php85, Php100, Php115, ibabaw. kape na may gatas ng kalabaw, milk foam, at walang asukal. Php135? Ang sagot: Lahat Sa ibang pagkakataon naman, siyempre pa. 3. Café Latte: isang shot depende sa kung anong klase kung ako ay nagagawi sa katapat Nawala ang aking ng espresso at limang ounce ng ng café ang gusto mo. na sidewalk ng bus terminal na pagkaignorante sa tulong gatas. Nakadepende ang dami Ngayon, magkape tayo pero kalapit ng pamilihang bayan, ng baristang si Sherry Rose ng tubig at asukal sa gusto ng alin sa mga kapeng ito? Kayo umoorder din ako ng kape at Licuanan at ng tagabantay sa mamimili. na po ang mamile. 8

l Kumikitang kabuhayan m Tomo 5 BlangTomo 1 2013

PCC Balita gawa sa gatas ng

arami na ang natukoy tungkol sa kakaibang lasa ng gatas ng kalabaw, marahil ay dahil na rin sa taglay nitong masarap at malinamnam na Mlasa na dulot ng mataas nitong fat content na dalawa hanggang tatlong beses ang taas kaysa sa gatas ng baka.

...ang cholesterol Mga nakatatakam na mga produktong content ng gatas ng mula sa gatas ng kalabaw na “ kalabaw ay higit na ginagawa at ipinagbibili ng iba’t- ibang pribadong mababa kaysa sa establisyamento. ibang gatas.” Para naman sa mga health- Hindi na nakapagtataka Sweet Blooms’ Fresh Start’s conscious na indibiduwal, na maraming negosyanteng Edible Roses Organic Burger nakagiginhawa ng kaloobang Filipino sa iba’t-ibang panig ng malaman na ang cholesterol bansa ang pumalaot sa pagne- Fresh Start’s Atching Lillian’s content ng gatas ng kalabaw ay negosyo na gamit ang gatas Vegetable Burrito Saniculas higit na mababa kaysa sa ibang ng kalabaw bilang pangunahin gatas. nilang sangkap. Susie’s Tibok-tibok Fresh Start’s Bread Ang mga katangiang ito ang dahilan kung bakit ang gatas Sa luzon Pudding in a Mozzarella ng kalabaw ay mainam na sangkap upang maiangat ang Sa Gitnang Luzon, sa Via Mare’s Kabigting’s Halo-halo lasa ng karaniwang inumin, Pampanga na kilala ng marami mga produktong gawa sa gatas, bilang “Culinary Capital of the mga pastry at cake, at iba pang Philippines”, matatagpuan ang Bistro Filipino’s Cafe’ by the Ruins’ baked goods na tiyak na ikasisiya Susie’s Cuisine’s Tibok-tibok Molten Chocolate Cake Leche Flan ng panlasa ng kakain nito na pudding. walang pagsisisi. Ang Susie’s Cuisine na Cara Bella’s Chuck Deli’s Sa simpleng salita, ang itinatag ni Anita Ayson ay Pastillas Milk Shake pag-inom ng sariwang gatas siyang nanguna sa paggawa ng ng kalabaw ay isang kaiga- pinaka-kilalang Tibok-tibok. Milka Krem’s Carabao Milkshake igayang karanasan. Gayunman, Matatagpuan sa Nepo Mart sa Fresh Milk higit din namang nagbibigay- Angeles City, 40 taon na itong kasiyahan ang pagkain ng mga naghahain ng iba’t-ibang hanay produktong gawa mula dito. ng masasarap na kakanin sa 0.06 in

9

ula sa mga produktong l Tomo 5 BlangTomo 1 2013

ng kalabaw PCC Balita Ni eriC P. PAlACPAC Salin sa Filipino ni Khrizie Evert M. padre

Pampanga simula pa noong pagluluto. Kabilang sa mga pinasustansya sa pagdagdag ng na napabilang sa Top 10 inihugis din sa iba’t-ibang klase 1972. ito ay ang daan-taon-na na sangkap na gatas ng kalabaw. milkshakes sa Manila ng isang ng bulaklak. Ang Tibok-tibok ay isang nilikhang recipe, ang paggawa Pagdating naman sa appetizer, website. Hinirang ito na isa sa Ang Sweet Blooms ay klase ng Kapampangang ng Panacillos de San Nicolas ginagamitan nila ito ng pinakamasarap na milkshake may apat na pwesto na kakanin na gawa sa purong o kilala sa tawag na tinapay ni kesong puti na gawa sa gatas dahil sa natatanging sangkap matatagpuan sa Quezon City, gatas ng kalabaw na siyang San Nicolas. ng kalabaw, ganoon din sa na nagpapasarap dito, ang SM Megamall, SM North Edsa nakadagdag sa kakaiba nitong Ang Saniculas ay gawa sa kanilang mga salad at sandwiches. gatas ng kalabaw na hinaluan at The Landmark. timpla, maputi at makinis na urarong harina, pula ng itlog, at Ang mga pasta ay ginagamitan pa ng tatlong munting salok ng Dahil sa gatas ng kalabaw, itsura, at magatas na lasa. Ito gatas ng kalabaw. Ang gatas ng naman ng ricotta cheese upang ice cream na gawa din sa gatas nabuo ang konsepto ng ay malambot na parang gelatine kalabaw ang siyang nagbibigay higit na maging malasa. ng kalabaw. negosyo na Cara Bella by at binudburan ng ng niyog ng mabango nitong sanghaya, Kung dessert naman ang Tulad ng Chuck’s Deli, ang Arlette-The House of Carabao sa ibabaw at lalong pinasarap saktong lasa, at tamang Carabao Milkshake Company Milk Pastries na matatagpuan pa man din ng katas ng dayap. sa Quezon City. Ang pangalan nito na Tibok- Ang pagbi-bake ng cake ay tibok ay hango sa paraan ng isa lamang sa mga hilig gawin pagkakaluto nito na kung Ang mga negosyong ito ni Ma. Victoria Arlette Aranas- saan ang mga bula ay parang Feliciano. Dahil sa hilig na ito, “tumitibok-tibok” habang napasimulan niya ang kanyang niluluto. “ ay nagtagumpay gamit negosyo na gamit ang gatas ng kalabaw bilang pangunahing halo-halo sangkap. Kabilang sa kanyang mga ginagawa ay ang Naging popular din sa lamang ang iisang cake, dulce de leche, decadent Pampanga ang pinaka- chocolate cake, pastillas sans rival, paboritong pampapalamig sa , at frozen brazo tag-init, ang halo-halo. Isa sa sangkap-ang gatas ng malunggay-lavored . pinaka-kilala sa mga ito ay ang gawang Kabigting. Milka Krem Ang Kabigting’s Halo- kalabaw.” Halo ng Arayat, Pampanga, At kamakailan lamang, na pagmamay-ari ni Jacinto nakiisa sa mga negosyong Kabigting, ay gumawa ng lambot. Ito ay ang siyang pag-uusapan, nangunguna sa ng Quezon City ay gumagawa ito ang Milka Krem ng PCC. sariling bersyon ng halo- pinakamatandang tinapay na kanilang menu ay ang leche lan din ng mga milkshake at tea Ang Milka Krem, sa daang halo sa pamamagitan lamang ipinakilala ng mga Espanyol sa at chocolate lava cake na higit mula sa gatas ng kalabaw. Maharlika at nasa bakuran ng ng paggamit ng tatlong Pilipinas noong 1600. na pinalinamnam ng gatas ng Sa mga mahilig kumain ng PCC, ang siyang naging daan pangunahing sangkap: ang kalabaw. bibingka, kabilang naman sa ng PCC upang maipakilala pastillas na gawa sa gatas ng Café sa Baguio “Top 10 best bibingkas in the at maipagmalaki ang mga kalabaw, dinurog na beans, at Sa Visayas, sa nCR Metro” ang gawang Ferino’s at produktong gatas at mga sweet corn. Sa dakong Norte naman, Via Mare na matatagpuan din produktong mula sa gatas ng Ang mga payak ng sangkap matatagpuan ang Café by the Sa Kabisayaan, nandyan sa Quezon City. kalabaw. Kabilang sa mga ito nito ay nagdala ng tagumpay sa Ruins ng Baguio City. naman ang Bacolod’s Fresh Ang Ferino’s bibingka, na ay sariwang gatas ng kalabaw, mga Kabigting. Ang natural na Kinilala bilang isa sa Start Organics, na gumagawa nasa pang-pitong pwesto chocolate-lavored milk, pastillas, ice tamis na nagmumula sa pastillas pinakamagaling na restawran naman ng mga produktong sa piliang ginanap, ay may cream, yoghurt, mozzarella, white na gawa sa gatas ng kalabaw sa buong bansa, naging artisan cheese, mozzarella, at apat na klaseng bibingka na cheese, gouda cheese, at marami at ma-kremang lasa mula sa popular ito sa mga taga- mga inuming gawa sa gatas ng mapagpipilian. Ang pinaka- pang iba. dinurog na beans ang siyang tangkilik dahil sa kakaiba kalabaw bukod pa sa kanilang espesyal na gawa nila ay may Dinarayo na rin ang mga dahilan ng pabalik-balik nilang nitong menu ng mga kape at mga produktong organikong espesyal ding sangkap, ang likhang kape at iba pang parukyano. inuming , pasta, bread, pagkain. kesong puti na gawa sa gatas produktong inumin na may cake, at salad na ginamitan ng Ilan naman sa mga ng kalabaw. sangkap na gatas sa Milka tradisyunal na pagkain gatas at produktong gawa sa negosyong may kinalaman sa Ang bibingka ng Via Mare Krem. gatas ng kalabaw. mga produktong gawa sa gatas ang siyang nakakuha ng Ang mga negosyong ito ay Kung ang pag-uusapan Higit na pinasarap ang ng kalabaw ay matatagpuan pinakamataas na pwesto at nagtagumpay gamit lamang naman ay ang tradisyunal na kanilang pinakuluang kape na sa National Capital Region hinirang na pinakamasarap ang iisang sangkap-ang gatas pagkaing Kapampangan, isa may halong isang jigger ng gatas (NCR). na bibingka. Gawa sa pinaka- ng kalabaw. lang ang itinuturing na bihasa ng kalabaw o gatas ng baka Sa Global City, Taguig, kalidad na sangkap tulad ng Ang mga ito ay gumamit din sa pagluluto nito. Siya ay si depende sa kagustuhan ng ang molten chocolate cake galapong at kesong puti ng ng pare-parehas na estratehiya Atching Lilian Borromeo. kanilang kostumer. at halo-halo sherbet ay ilan Laguna, ang bibingkang ito ay sa pagnenegosyo. Ito ay ang Ayon sa kanya, ang sikreto ng Ang tambalang Rizal’s lamang sa ipinagmamalaking isa sa mga binabalik-balikan ng niche marketing o ang pagpili ng sarap ng lutong Kapampangan tsokolat-e at gatas ng kalabaw panghimagas ng Bistro Filipino kanilang top of the class na mga partikular na merkado tulad na ay dahil sa paggamit ng mga ay isang perpektong inumin na ginagamitan ng gatas ng kostumer. lang ng coffee lovers, sweets, pastries sangkap na gatas ng kalabaw at na sikat din sa nakararami kalabaw. Nangunguna rin sa at cheese cravers. dayap. nilang kostumer. Ganoon Ayon kay Chef Jackie listahan ng mga Maliwanag na ipinapakita Bilang nag-iisang babaing din ang sarap na matitikman Laudico, isa sa may-ari ng at panregalo ang Sweet rito na ang pagdagdag ng anak sa apat na magkakapatid, sa kanilang isinisilbing isang restawran, partikular niyang Blooms. Dito matatagpuan halaga sa gatas ng kalabaw, siya ang nagmana ng mga demitasse ng tsokolateng gawa ginagamit ang gatas ng kalabaw ang kakaibang rosas na lalo na ang paggawa ng mga kagamitan pa ng kanilang sa dark, bittersweet chocolate cream, sa kanilang mga putahe dahil pwedeng kainin ng sinumang produktong mula rito, ay mga ninuno. Ilan sa mga ito gatas ng kalabaw, asukal na higit nitong pinasasarap ang mapagbibigyan. Ito ay gawa sa nakatutulong sa pagtataas ng ay ang 17-siglo pang gamit , at cinnamon. lasa ng pagkain. pastillas na hinaluan ng gatas ng kalidad ng produkto na angat sa pagluluto at ilang sikreto Ang kanilang mga tinapay Matatagpuan din dito ang kalabaw at iginaya ang itsura sa iba sa publiko. ng pamilya sa paraan ng ay lalong pinasarap at Chuck’s Deli’s milkshake sa rosas. Bukod sa rosas, ito ay 10 Mga empleyado Mga eksperto sa industriya... at itinanghal sa kongreso sa ito ay mabuo at ipanganak. ng PCC (Mula Sa P. 1) pangunguna ni Dr. Flocerida Bagama’t matagal nang (Mula Sa P. 4) l Ang WBC ay nagsimula pangkat sina Dr. Claro N. Aquino ng PCC. ginagamit ang IVF-ET bilang Sa pag-aaral na ito, kumuha paraan ng pagpapaangat sa tagapagsalita sa pamamagitan noong 1985 sa Cairo, Egypt Mingala at Dr. Lawrence P. ng pagsisiyasat sa iba’t-

Tomo 5 BlangTomo 1 2013 ng ovum mula sa buhay na lahi ng kalabaw, kadalasang at patuloy na ginaganap sa Belotindos mula sa Animal babaing kalabaw na may ovum mula sa namatay nang ibang lugar ng planta para pangunguna ng International Health Unit; Dr. Daniel L. malaman kung anong aspeto superyor na lahi. Pagkatapos kalabaw ang ginagamit kaya’t Buffalo Federation (IBF) Aquino, unit head ng Animal ang kailangan ng kaayusan. itong i-fertilize gamit ang walang kasiguraduhan kung ito PCC Balita kada tatlong taon sa mga Nutrition Unit; Dr. Edwin C. Naglektyur din siya ng mga semilyang galing sa bulugang ay may magandang katangian. kasaping bansa nito. Atabay, direktor ng PCC sa paksa ukol sa sistema ng Murrah sa pamamagitan ng In Sa pamamagitan ng pagpili Bilang pangunahing Central Luzon State University proseso, tamang pamamahala Vitro Fertilization (IVF), ito ng donor cow ayon sa taglay ahensya sa pagpapalaganap (PCC sa CLSU); Dr. Flocerida sa imbentaryo at produksyon, ng carabao industry development P. Aquino, Dr. Prudencio B. ay inilipat sa surrogate mother nitong magandang katangian, at wastong kalinisan sa sa bansa sa pamamagitan Pedro, Dr. Lerma C. Ocampo, sa pamamagitan ng Embryo nasisiguro rin ang magandang paggawa ng produkto. ng patuloy na pananaliksik at Dr. Eufrocina P. Atabay Transfer (ET) na siyang katangian ng magiging anak Ang mga manggagawa at pagpapaunlad sa livestock mula sa Reproductive Biotech nagdala sa embryo hanggang sa nito. sa planta ay inatasan ding biotechnology, isa ang PCC sa Unit; Dr. Eric P. Palacpac, punan ang Daily Production may mahalagang gampanin coordinator ng National Report form na naglalaman sa WBC. Sa katunayan, Research and Development; ng impormasyon tungkol naging pangulo ng IBF si Sonia D. Pol, Wilma T. Del sa mga hilaw na sangkap na Dr. Libertado Cruz, executive Rosario, at Estella M. Paoay ginagamit sa pagpoproseso. director ng PCC noong 2003. mula sa National Impact Zone Samantala, mas maraming Kaalinsabay nito, ginanap Coordinating Unit; at Dr. Caro talakayan naman ang naganap sa Maynila ang ika-pitong B. Sales, direktor ng PCC sa sa ikalawang araw ng seminar WBC na pinangunahan ng Ubay Stock Farm. para mas mapagtuunan ang ahensya noong 2004. Ang susunod na WBC ay mga leksiyon na natutunan sa Ngayong taong ito, gaganapin sa Colombia sa unang araw. “Dahil sa isinagawang katulong ang PCC sa taong 2016. pagpapalaganap ng mga seminar, ‘yong mga miyembro ng planta ay mas nalaman resulta ng naturang Best poster award kung ano ang magiging sanhi kongreso. at bunga kapag ginawa nila Samantala, 14 na Nanalo bilang pang-apat na ‘yong mga dos and don’ts sa mananaliksik mula sa PCC pinakamabuting poster ang “In planta. Nakatulong sa’min ang nagtanghal ng resulta Vitro Embryo Production and Umani ng parangal bilang pang-apat na ‘yong seminar para ma- ng kani-kanilang mga Transfer of Bubaline Embryos pinakamabuting poster sa Joint Congress ng 10th WBC maximize ‘yong mga tao at pagsusuri. Using Oocytes Derived from at 7th ABC na ginanap sa Phuket, Thailand ang lahok ‘yong mga makina kasi doon Pinangunahan ni Dr. Transvaginal Ultrasound- ng PCC. Ang nanalong poster ay likha ng pangkat tayo nagkaroon ng malaking Cruz ang pangkat ng guided Follicular Aspiration.” na pinangunahan ni Dr. Flocerida Aquino ukol sainvestment, ” wika ni Saturno, mananaliksik. Kasama sa Ito ay pag-aaral na isinagawa teknolohiyang IVF-ET. ang namamahala sa planta.

Ika- 20 anibersaryo ng PCC ... (Mula Sa P. 1)

pang kapakinabangan. farmers at ang kanilang mga narating at nagawa ng PCC sa loob ang mga kontribusyon na communities.” Naging batas ito na Republic komunidad sa kanayunan. loob ng nakaraang dalawang naibahagi ng mga nagsilbing Ang mahalagang pagtitipon Act 7307 o kilala sa tawag na Nagsagawa rin ng mga serye dekada. haligi at katuwang sa pagtatatag ay dinaluhan ng mahigit sa Philippine Carabao Act of ng talakayan na kung saan “Lubos kaming ng matibay na pundasyon ng 1,000 bisita, maggagatas, at iba 1992. binigyang-halaga ang mga nagpapasalamat sa iginawad CDP,” dagdag pa niya. pang katuwang ng PCC. Ang pagbibigay-parangal sa pagsisikap ng mga katuwang na kaalaman sa mga Aniya, ang lahat ng ito Sila’y malugod na binati at mga natatanging personalidad na ahensya sa pagtataguyod ng tagapamuno ng aming ang siyang binigyang-diin sa pinasalamatan ni Dr. Libertado na ito ang siyang naging adhikain ng PCC na mapalawak ahensya upang matagumpay pagseselebra ng anibersaryo Cruz, na mula ng itatag ang tampok sa buong linggong ang kabuhayang-salig-sa- na maisakatuparan ang inatas ng PCC na may temang PCC ay siya nang executive selebrasyon na ginanap noong kalabaw sa pamamagitan ng sa aming gawain. Tinatanaw “Celebrating partnerships director ng ahensyang ito. Marso 18 hanggang Marso 22. kanilang mga naitaguyod na din naming malaking utang na in empowering dairy Ginawaran din ng parangal negosyong may kinalaman dito. at premyo ang mga napiling Kabilang din sa mga MGA KATANGI-TANGING EMPLEYADO AT MAGSASAKA outstanding dairy farmers, dairy aktibidad na isinagawa ay ang NA GINAWARAN NG PARANGAL NITONG 2013 cooperatives, village-based artiicial pagbibigay pangunang-ulat AWARD/RECOGNITION AWARDEE/AWARDEES insemination technicians, at iba pa. ukol sa pagtatasa ng epekto ng Ang mga natatanging kawani CDP, R&D process review, PCC Outstanding Development Oficer Jeffrey A. Rabanal, PCC at USM ng ahensya na nakapagbigay island cluster 1st quarter MFO Outstanding Supervisor Gundolino P. Bajenting, PCC at USF ng mahusay na serbisyo Accountability Report Card Outstanding Support Staff Jonnel C. Donato, PCC at MMSU ng nagdaang taon mula (MARC) Review, pagbabasbas sa kategoryang outstanding ng biogas digester plant at equipment Outstanding Dairy Cooperative General Trias Dairy Raisers Multi-Purpose supervisor, outstanding development ng National Bull Farm sa Brgy. Cooperative (GTDRMPC), General Trias, oficer, at outstanding support staff Joson, Carranglan, Nueva Cavite ay hinirang at binigyan din ng Ecija, at ang farmers’ ield day. Outstanding Smallhold Dairy Farmer Celestino A. delos Santos, GTDRMPC, karampatang premyo. Sa pagtitipon na ito, nagsagawa General Trias, Cavite Naging tampok din sa ng panayam ukol sa mga isyu selebrasyon ang pagpahayag ng sa kalusugan ng kalabaw sa Outstanding Family Module Dairy Ramonito B. Garo, Bibiclat Dairy Producers mga mahahalagang nagawa na National Impact Zone at Farmer Cooperative, Brgy. Pantoc, Aliaga, Nueva Ecija ng ahensya o major inal output pagpapakita ng mga paraan sa Outstanding Semi-commercial Dairy Leoncio N. Callo, Catalanacan, PMC, (MFOs) tulad ng pagpapalawig paggawa ng binurong damo Farmer Catalanacan Science City of Muñoz, Nueva ng programang artiicial at vermicast bilang bahagi ng Ecija insemination at mga kabuhayang- community-based S&T project. Outstanding Village-based AI Francisco Alex Dani R. Pasion, Marcos, Ilocos salig-sa-kalabaw. Ayon kay Dr. Liza G. Technician Ang mga MFO na ito Battad, hepe ng Planning and ay nakamit sa patuloy na Special Projects Division at Best Senior Dairy Cow Owner: PCC at Visayas State University Farm, pagpupursige ng ahensya na pangulo ng mga komite para sa VSU, Baybay, Leyte maitaguyod ang economic at social anibersaryo, ang selebrasyong Best Junior Dairy Cow Owner: PCC at Visayas State Unviersity Farm. empowerment sa mga smallhold ito ay isang pagpapasalamat sa VSU, Baybay, Leyte 11 Mga teknolohiya ng PCC... (Mula Sa P. 4) l mapaunlad ang mga bukirin sa pagtatamo o pagkakaroon ng kalabaw na itinataguyod sa ikonsidera sa pagsasakatuparan kapag sila’y inobserbahang Magdalena, Laguna; Carabao karagdagang mga gamit. Ang Bohol ay nabigyan ng Php1.9M ng mga naisaad na proyekto. mabuti, mayroon din silang Tomo 5 BlangTomo 1 2013 Based Dairy Enterprise mga proyektong ito ay iniakma pondo. Ang teknolohiya naman Kanyang binigyang-pansin ang kani-kaniyang kasanayan sa (CBDE) sa nabanggit ding mula sa Industry Strategic Plan sa paggamit ng lushing at kapakinabangan o gamit ng mga pangangalaga sa kanilang lugar, at sa Rosario, Batangas sa (ISP) para sa gatasang kalabaw. supplementation sa pagpapaunlad teknolohiya sa pagtataguyod ng kalabaw. pamamagitan ng TechnoMart. Sa kabilang dako, dalawa ng mga kabuhayang-salig-sa- kabuhayang-salig-sa-kalabaw. Sinabi ni Dr. Cruz na mula PCC Balita Bukod pa rito, nilalayon din namang teknolohiya na kalabaw sa Baybay Leyte ay Kanyang binigyang-diin na sa mga kasanayan ng mga ng proyektong S&T community- itinaguyod ng PCC National nabiyayaan ng Php 2.03M na huwag ambisyuning “baguhin” magsasaka, “maaari rin tayong based farm na gamitin ng Headquarters and Gene Pool pondo. ang mga magsasaka dahil matuto.” mga tao sa komunidad ang at pinangunahan nina Dr. Eric Ang mga proyektong ito ay teknolohiyang ginagamit sa P. Palacpac at Dr. Daniel A. inaprubahan ng directors’ council pagpapakain ng kalabaw. Aquino ang napagkalooban sa pamumuno ni Dr. Patricio Kabilang din sa mga rin ng pondo. Ang mga Faylon, executive director ng teknolohiyang nabuo teknolohiyang ito ay ang PCARRRD, noong nakaraang ang pagpapakain ng mga binurong damo o “silage” na Disyembre 4, 2012. concentrate feeds 30 araw bago nabigyan ng Php4.9M pondo Ang inception meeting nito at pagkatapos manganak ng at ang Urea-treated Rice ay naganap nitong Pebrero kalabaw at paggamit ng milk Straw (UTRS) technology na 5 na kung saan nagsilbing replacer sa ika-pito at ika-90 pinondohan ng Php3.6M. hudyat ito para simulan na araw ng pagpapakain sa bulo. Ang dalawang iba pang ang pagsasakatuparan ng mga Ang pagpapakain naman ng teknolohiya ay yaong sa PCC sa proyekto. malunggay bilang suplemento Visayas State University (PCC Sa pagtatapos ng meeting, sa pagkakaroon ng mataas na sa VSU) at sa PCC sa Ubay nagbigay si Eduedo Magboo produksyon ng gatas ng kalabaw Stock Farm (PCC sa USF). ng kanyang pananaw sa ay bahagi rin ng proyektong Si Francisco Gabunada mula pagdodokumento at pag- natukoy. sa PCC sa VSU ang namumuno aanalisa ng feedback ng mga Ginamit naman ang nasabing sa teknolohiyang napunta sa magsasaka sa mga teknolohiyang technomart para mapataas ang kanila samantalang si Dr. Caro ipapasa at ipagagamit sa kanila. operasyon sa paggagatasan sa Salces naman ang nanguna sa Sa kabilang dako, nagbigay dalawang asosasyong nabanggit teknolohiyang pinamamahalaan naman ng pahayag si Dr. sa pamamagitan ng paghuhubog ng PCC sa USF. Libertado C. Cruz, executive Ang paggamit ng milk replacer sa pagpapakain sa mga sa kakayahan ng mga miyembro, Ang teknolohiyang “cassava director ng PCC, ng kanyang bulo ay isa sa mga teknolohiyang nakatanggap ng pagpapaunlad ng merkado, at foliage feeding” para sa gatasang pananaw ukol sa mga dapat pondo ng PCAARRD.

Kapakinabangan, kahalagahan... Pananaliksik sa pagpapaunlad... (Mula Sa P. 1) (Mula Sa P. 2) Pinarangalan bilang “Best Paper” ang pananaliksik na pinangunahan ni Dr. Prudencio B. Pedro (kanan) para sa pagtatapos ng taunang R&D in- house review ng PCC na ginanap sa PCC National Headquarters. Hinirang din siyang pinakamagaling na tagapagtanghal. Kasama sa larawan sina (mula kaliwa) R&D coordinator Dr. Eric P. Palacpac, PCC Deputy Executive Director Felomino V. Mamuad, at Bukod sa mga lektyur, kasama sa pagsasanay ang external evaluator Dr. Jose aktuwal na paggawa ng Urea Treated Rice Straw o Arceo N. Bautista. UTRS. Ayon kay Dr. Eric Palacpac, at epektibong teknolohiya sa ito ang ilang mga mananaliksik mga alagang kalabaw sa pagkain “Pwede pa naming pagkakitaan R&D coordinator, ang in-house pagpapahinog sa ovum kung sa PCC. nito,” wika ni Dr. Palacpac. ang pagbuburo dahil maibebenta review ay isang paraan ng saan direktang itinuturok Umani ng parangal ang Kasama rin sa mga paksang naman ito ng dalawang piso kada pagsusuri at pagmomonitor ang semilya sa ovum na siyang “Effectiveness of Computer tinalakay sa pagsasanay ang isang kilo.” upang makatiyak ang PCC nagpapabilis sa pag-fertilize Game in Improving tamang produksiyon at Ayon sa mga tagapagturo, na ang mga pananaliksik na nito. Elementary School Pupil’s paggamit ng UTRS, tamang maaari nang buksan ang isinasagawa nito ay naaayon sa Ang pananaliksik na ito ay Intake of Fresh Buffalo Milk” pagbuburo gamit ang plastic bags, binurong UTRS pagkaraan kanyang R&D agenda. pinangunahan ni Dr. Prudencio bilang “Best Undergraduate at ekonomiya ng UTRS. ng tatlong linggo hanggang “Isa itong magandang B. Pedro, siyentista at Student Research.” Ito ay Sa aktuwal na preparasyon isang buwan. Dapat anila na pagkakataon upang maibahagi mananaliksik sa Reproductive isinagawa ni Ian Kim P. Gahoy sa UTRS, ang mga magsasaka pasingawin muna ang UTRS ng ng mga mananaliksik ang Biotechnology Unit ng PCC sa paggabay ni Rotacio S. ng dalawang kooperatiba ay 30 minuto bago ipakain sa mga resulta ng kanilang pag-aaral na siya ring naglahad ng pag- Gravoso mula sa Visayas State inatasang gawin ang tamang alagang kalabaw. sa R&D community. Paraan aaral sa in-house review. Kasama University. pagbuburo ng UTRS na may Ang 1,000 kg na UTRS ay din ito upang lalo pa silang niya sa pag-aaral na ito sina Dr. Sinukat ng naturang pag- timbang na 1,000 kilogramo pagkain na ng isang kalabaw sa mahikayat na magsagawa ng Eufrocina P. Atabay, Dr. Edwin aaral ang bisa ng ipinasadyang gamit ang plastic bags. Itinuro rin isang buwan, dugtong nila. mga pananaliksik na alinsunod C. Atabay, Dr. Flocerida P. computer game sa paghikayat sa kanila ang tamang paglalagay “Marami akong natutunan. sa mandato ng PCC,” dagdag Aquino, Dr. Lerma C. Ocampo, sa mga batang uminom ng at dami ng urea, pulot o molasses, Unang-una na ay ang tamang ni Dr. Palacpac. Excel Rio S. Maylem, at Dr. gatas. Idinesenyo rin ito upang at tubig. paggamit ng UTRS. Dati Bago matapos ang in-house Libertado C. Cruz. mapamalagi ng mga bata ang “Yung UTRS ay pandagdag kasi, ang ipinakakain lang review, hinirang bilang “Best Pinarangalan din si Dr. pag-inom ng gatas para sa mga sa pagkain ng mga kalabaw namin ay puro ginikan at Paper” ang pag-aaral na Pedro bilang pinakamagaling sustansiyang dulot nito. para hindi mamayat. Dapat mababang klase ng damo kaya pinamagatang, “Buffalo and na tagapagtanghal. Inaasahang ang resulta ng maibigay ‘yung pangangailangan nagkukulang sa sustansiya Bovine Embryo Development Samantala, kasama sa mga natapos na pag-aaral ay ng kalabaw at kaukulang ‘yung kalabaw. Ngayon, dahil sa from In-vitro Matured Oocytes mga itinanghal ay ilang mga magbibigay sa mga stakeholders sustansiya para makapagbigay ng natutunan namin, mas magiging Derived from Slaughter House undergraduate thesis na isinagawa ng industriya ng mas malawak magandang gatas. Give-and-take masustansiya na ‘yong kakainin through Intracytoplasmic ng mga estudyante mula sa na pag-unawa sa pundasyon at dapat ang proseso,” ani Epitacio nila. Salamat sa pagtuturo sa amin Sperm Injection Technique mga unibersidad kung saan dinamiko ng industriya ng mga Arcega, punong barangay ng ng UTRS at pagbuburo,” sabi ni (ICSI)” para sa kategorya ng may kolaborasyon ang PCC o hayop at nang sa ganoon ay lalo Mabini, Llanera. Herminia Mallari, chairman ng natapos nang pag-aaral. regional centers nito. Nagsilbing pang mapabilis ang pag-unlad Kanyang idinugtong pa: Kapitbahayan Cooperative. Ang ICSI ay ang pinakabago gabay nila sa mga pag-aaral na nito. 12 ang pInagBUtIng national Bull Farm, Semen processing Center at Cryobanking ng philippine Carabao Center (pCC) ay mga bagong pasilidad ng ahensya na tutugon sa mas agresibong pagpaparami ng mga superyor na lahi ng kalabaw sa bansa at l pagpapasigla pa ng industriyang salig-sa-kalabaw. Tomo 5 BlangTomo 1 2013

PCC Balita

Mga makabagong pasilidad ng PCC, pakikinabangan ng maraming magsasaka Ni JoAhNA G. GoyAGoy Salin sa Filipino ni Khrizie Evert M. padre Ang tatlong milyong dolyar na cryobanking nito upang mapanatili ang kalidad ng produksyon ng frozen buffalo Hyuk sa kanyang mensahe na layunin ipinagkaloob ng Korea International pangmatagalang suporta sa Genetic semen para sa malawakang programa ng ng samahan ng KOICA at PCC na Cooperation Agency (KOICA) bilang Improvement Program (GIP); patuloy pag-aangat ng lahi ng kalabaw,” ani Dr. lalo pang paigtingin at palakasin ang tulong pinansyal sa proyekto ng PCC, na paghasa sa kaalaman ng mga Atabay. kasalukuyang GIP ng PCC para sa ang siyang naging daan upang maitayo teknikal na empleyado sa larangan ng “Ang anim na malalaking cryotanks industriya ng paghahayupan sa bansa. at mapakinabangan ito ng dagdag animal breeding genomics, bioinformatics, at liquid nitrogen depot ay ang mga Sa kabilang dako naman, ayon kay pang kalahating milyong magsasakang biotechnology, at iba pang mga aspeto. nagsisilbing repositoryo ng cryobank Dr. Cruz, ang mga bagong tayong Pilipino taun-taon. Ang National Bull Farm and na kung saan siya namang ginagamit pasilidad at sinanay na mga empleyado Ang tulong pinansiyal ay natanggap Semen Processing Center ng PCC sa na imbakan ng frozen animal genetic ng PCC ay nagbigay ng ibayong sa ilalim ng proyektong “Enhancing barangay Joson, Carranglan, Nueva materials,” dagdag pa niya. kakayahan na tugunan hindi lamang Livestock Sector Performance in the Ecija ay pinasinayaan noong Pebrero “Sa halos dalawang taon na ang mga may kinalaman sa kalabaw Philippines through an Institutionalized 8. Kabilang sa mga panauhing pagpapatayo ng pasilidad na ito at sa kundi maging ang kabuuang industriya and Sustained Genetic improvement pandangal ay ang Korean Ambassador patuloy na suporta ng mga lokal na ng paghahayupan. Program” na pinagtibay noong 2010. to the Philippines Lee Hyuk, KOICA komunidad, katulad ng PCC, nais kong Aniya, dahil sa mga pasilidad na Partikular na layunin ng proyekto Representative Kim Jinoh, Department pasalamatan ang KOICA sa suportang ito, mas higit pang bilang ng mga ay ang mapabuti ang itinatag na data of Agriculture Undersecretary para sa ipinaabot nila upang maitayo ang mga magsasaka sa isang taon ang makakaya capture system, genetic data analysis at special affairs Bernadette Romulo-Puyat, makabangong pasilidad na ito para sa nang mabigyan ng ibayong tulong. evaluation system, at ang pinag-isang web- PCC Executive Director Libertado pagpapaunlad ng hene sa pagpreserba Dagdag niya na higit pa sa mga based genetic information system; ibayong C. Cruz, ilang empleyado ng PCC, at ng magandang lahi ng ating mga bagong pasilidad at patuloy na pagsasagawa ng mga reproductive daan-daang magsasaka ng Nueva Ecija. hayop,” sabi ni USec. Romulo-Puyat. pagpapahusay sa kakayahan ng mga biotechniques tulad ng artiicial insemination Ayon kay Director Edwin Atabay Dagdag pa nito na dahil sa empleyado, ay ang nabuong solidong (AI) at embryo techniques kaalinsabay ng ng PCC sa Central Luzon State makabagong pasilidad para sa semen samahan at pagkakaibigan sa pagitan paggamit ng mga DNA-based technologies University, ang pinagbuting bull farm ay processing at cryobanking, magagawa na ng mga mamamayan ng Korea at sa pagpaparami ng mga superyor pangunahing suporta sa semen processing ng PCC na doblehin ang produksyon magsasakang Pilipino at ang patuloy na na lahi ng kalabaw; pagsasaayos ng at mga gawaing may kinalaman sa ng semilya para sa mas malawak pang pagpapaunlad sa kahusayan sa sektor kasalukuyang pinagmumulan ng hene programang AI ng PCC. pagseserbisyo ng AI sa bansa. ng paghahayupan. ng mga hayop para sa pag-iimbak o “Titiyakin nito na mapanatili ang Sinabi naman ni Ambassador Lee

Alamin ang pinakamalapit na tanggapan ng PCC sa inyong lugar

LUZON VISAYAS MINDANAO Inilalathala ng Philippine Carabao Center, PCC sa La Carlota Stock Farm PCC sa Central Mindanao University isang ahensiyang nasa ilalim ng Kagawaran ng Agrikultura PCC sa Cagayan State University Tuguegarao City, Cagayan La Granja, La Carlota City Maramag, Bukidnon Tel. Blg.: (078) 844-6395 Tel/Fax. Blg.: (034) 735-0121 Tel. Blg.: (064) 248- 2250 PATNUGUTAN Sakop ng serbisyo: Region II at CAR (Ifugao, Sakop ng serbisyo: Region VI (Negros Sakop ng serbisyo: Region X at Region XIII Kalinga, Apayao) Occidental) (CARAGA)

Eric P. Palacpac PCC sa Mariano Marcos State PCC sa Visayas State University PCC sa University of Southern University VISCA, Baybay City, Leyte Mindanao, Patnugot Batac, Ilocos Norte Tel. Blg.: (053) 335-2648 Kabacan, North Cotabato Tel. Blg.: (077) 792-3187 Sakop ng serbisyo: Region VIII Tel. Blg.: (064) 248-2250 Khrizie Evert M. Padre Almira P. Bentadan Sakop ng serbisyo: Region I (Ilocos Norte, Sakop ng serbisyo: Region XI, ARMM Ilocos Sur) at CAR (Abra) PCC sa West Visayas State University (Maguindanao) at Region XII (North Cotabato) Tagapamahalang Patnugot Katulong na Patnugot/Layout WVSU Calinog Campus, Calinog, Iloilo PCC sa Don Mariano Marcos Tel. Blg.: (033) 320-2445 PCC sa Mindanao State University Almira P. Bentadan Ma. Cecilia C. Irang Memorial State University Tanggapang Tagapag-ugnay: WVSU, La Paz, Marawi City, Lanao del Norte Rosario, La Union Iloilo City Tel. Blg.: 0918-518-3854; 0908-883-8897 Rowena G. Bumanlag Chrissalyn L. Marcelo Tel. Blg.: (072) 712-0118 Sakop ng serbisyo: Region VI (Iloilo, Guimaras, Sakop ng serbisyo: Region XII (Lanao del Joahna G. Goyagoy Khrizie Evert M. Padre Sakop ng serbisyo: Region I (La Union, Capiz) Norte) at ARMM (Lanao del Sur) Pangasinan) at CAR (Benguet) Mga Manunulat PCC sa Ubay Stock Farm PCC sa Mindanao Livestock PCC sa Central Luzon State Ubay, Bohol Production Center University Tel. Blg.: (038)-518-5598 Kalawit, Zamboanga del Norte Anselmo S. Roque Eric P. Palacpac CLSU, Science City of Muñoz, Nueva Ecija Sakop ng serbisyo: Region VII (Bohol, Cebu, Tel. Blg.: (062) 311-4762; (0918) 919-4473 Kasangguni Hepe, Knowledge Resource Tel. Blg.: (044) 456-5238 Negros Oriental) WESMIARC, Ipil, Zamboanga Management Division Sakop ng serbisyo: Region III at CAR (Abra, Sakop ng serbisyo: Region IX at ARMM (Sulu, Ifugao, Benguet) Tawi-tawi) Libertado C. Cruz PCC sa University of the Pinunong Tagapagpaganap Philippines-Los Baños Ang PCC ay may punong tanggapan B.M. Gonzales, Animal Science Complex U.P. Los Baños, College, Laguna (National Headquarters and Gene Pool) Tel. Blg.: (049) 536-2729 sa Science City of Muñoz, Nueva Ecija. www.pcc.gov.ph Sakop ng serbisyo: Region IV-A, IV-B, at V Ito ay may telepono bilang (044) 4560-731 hanggang 34; fax no.: (044) 4560-730; at e-mail: [email protected]