1 2 SPIS ZAWARTOŚCI^,, , ^ TECZKI 3 ir- L $n o - u c-])r i k . . c 'Qm . 3

......

(&Q&P.\ ......

L/l. Relacja k .A k s .A - a5

1.12. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące relatora j / , | 3 , b k

I./3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące relatora __

II. Materiały uzupełniające relację

III./l. Materiały dotyczące rodziny relatora —

III./2. Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. —

m./3. Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji ( 1939-1945)ić. ^>3 \~M

III./4. Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 JCA$(

Ili./5.Inne...^/l %

IV. Korespondencja

/?.)& .U...... fc; .4jT^, &

4 . ] . . .^T:. 5\ ...... L . ,3. . 3 , A r A A

V. Nazwiskowe karty informacyjne A a /* 5

VI. Fotografie

3 4 /]ęC***<- \'łs*^Oi+r>VvyL^ Łj-Taa^w^ /* * frb^ooU*-^

W czerwcu 1944 roku wraz z innymi Polakami zostałem skierowany do obozu pra­ cy Organizacji Todt,która rozpoczęła budowę fortyfikacji ziemnych na terenie po­ wiatu nowomiejskiego i brodnickiego.Początkowo kopałem rowy przeciwczołgowe na odcinku Tylice - Pacołtowo.Po kilkunastu dniach grupa nowomieszczan została prze­ rzucona do prac wyładunkowych i transportowych na obydwu dworcach i w bazie zao­ patrzeniowi przy ulicy Łąkowskiej 32 /b.magazyny młyna Schubringa/»Członkiem na­ \J szego zespołu był około 40-letni ppor»Franciszek Kcwalski.Nie był on z pochodze­ nia nowomieszczaninem.W druhiej połowie lat trzydziestych pracował jako sekre­ tarz gminy zbiorowej Kurzętnik.

Któregoś sierpniowego dnia,wkrótce po wybuchu powstania warszawskiego,Kowal­ ski nie stawił się do pracy,a jego nazwisko na liście obecnóścinaszej grupy było skreślone. \l\s[ ^ Następnego dnia wieczorem dotarła do mnie wiadomość,że gestapo w nocy areszto­ \J wało ppor.rezerywy Bogumiła Hoffmana,od września 1938 roku pełniącego obywiązki dyrektora Gimnazjum i Liceum Ogólnokstałcącego im.Księdza Biskupa Władysława Bandurskiefco w Nowym Mieście.W czasie okupacji był on zatrudniony jako księgowy w sklepie z artykułamami metalowymi - Rynek 9.

Również właściciel małego gospodarstwa rolnego w pobliskiej Nawrze,emerytowa­ ny chorąży zawodowy,Orzechowski,został w tę samą noc zabrany przez gestapowców*

0 tych aresztowaiach poinformowałem Stanisława Leskiego.

Fpor.Kowalski zginął w obozie w DaMhau.Dyrektor Hoffman zmarł 18 lutego 1945 ro­ ku w czasie ewakuacji obozu ze Stutthofu.Tabliczki z ich nazwiskami są umieszczo - ne na tylnej ścianie postumentu pomnika ku czci ofiar hitleryzmu,wzniesionego na wzgórzu w lasku Nawrowskim,nie opodal Nowego Miasta.

Ppor.Kowalskiego poznałem osobiście dopiec na przełomie czerwca i lipca 1944 roku ,po utworzeniu grupy transportowców.Mimo usilnych starań nie udało się ustaą lić,czy był członkiem Konspiracji.

Dyrektor Hoffman jako działacz plebiscytowy był pod stałą inwigilacją policji. P r ^ y ł tragedię rodzinną /samobójstwo żony/, opiekował się dwójką nieletnich dzie­ ci.Z tych powodów nie należał do AK,ale otrzymywał stałą pomoc materiairtą,która została zwiększona po jeg aresztowaniu i przekazywana opiekunce jego dzieci. Syn dyrektora Hoffmana został księdzem,a córka po ukończeniu wyższych studiów nauczycielką w Liceum Ogólnokształcącym w Pasłęku.

Chorąży Orzechowski był członkiem AK.Po powrocie z obozu i ogłoszeniu amnestii kilkakrotnie w 1946 roku od prezesa Sądu Grodzkiego w Nowym Mieście,mgr.Jana

łifin \l Pomorskiego domagał się wyrażenia zgody na ujawnienie

5 Po rozpoczęciu ziowej ofensywy,w początkach drugiej dwkady stycznia 1945 roku zmniejszyła się radykalnie ilość transportów z materiałami budowlanymi.17 i 18 stycznia pozaplanowymi pociągami osobowymi wyjeżdżały rodziny miejscowych i na­ pływowych Niemców.19 stycznia opuścił swoje biura sztab i personel inżynieryjno-

techniczny OT.Rozpoczęła się ewakua