BIULETYN INFORMACYJNY MIASTA I GMINY

ROK IX2019 (2017) • NR NR 11-12 1-2 (77-78) (64-65) NR INDEKSU ISSN 1507-4617 • WYDAWNICTWO BEZPŁATNE Duży sukces i szansa na szybki rozwój naszej gminy We wszystkich gminach w Polsce (2478) realizowane były projekty współfinansowane ze środków unijnych. Łączna wartość tych inwestycji to niemal 186,4 miliarda złotych – wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego.

Dane GUS dotyczą wszyst- kich projektów realizowanych na terenie danej gminy czy miasta. Zestawienie otwierają takie mia- sta jak Warszawa, Łódź i Kra- ków, co nie jest zaskoczeniem. znalazła się na 279 pozycji (wartość in- westycji: 106 203 758 zł) na 2 478 gmin. Niewątpliwym suk- cesem jest fakt, iż daleko za nami znalazły się takie miasta jak: Kołobrzeg, Międzyzdroje czy Malbork. miast w skali powiatu kieleckiego wanych w ramach krajowych neficjenci na obszarze danego Odnosząc ranking do pozio- znaleźliśmy się na 3 miejscu, co programów operacyjnych, takich województwa. Natomiast w ze- mu województwa świętokrzy- przedstawia poniższy wykres. jak Program Operacyjny Infra- stawieniu nie wzięto pod uwagę skiego Gmina Bodzentyn plasuje Wymienione wartości odno- struktura i Środowisko (POIŚ) Programu Rozwoju Obszarów się na 15 pozycji spośród 102 szą się do funduszy ze środków oraz programów regionalnych, Wiejskich (PROW). Gmin branych pod uwagę. Nato- UE na lata 2014-2020 przyzna- o które mogą ubiegać się be- Oprac. BR Z okazji Dnia Kobiet Wszystkim Paniom, a w szczególności Mieszkankom Gminy Bodzentyn składamy najserdeczniejsze życzenia zdrowia, szczęścia, pomyślności, zadowolenia z siebie, codziennej radości, pogody ducha i samych pięknych dni w życiu. Życzymy, by uśmiech rozpromieniał Wasze twarze i byście zawsze były doceniane.

Dariusz Skiba Andrzej Jarosiński Burmistrz Miasta i Gminy Bodzentyn Zastępca Burmistrza 2 ROK XI NR 1-2 (77-78) głos z Bodzentyna BIULETYN INFORMACYJNY MIASTA I GMINY BODZENTYN Promesa dla Gminy Bodzentyn Gmina Bodzentyn klęsk żywiołowych na kwotę otrzymała obietnicę prawie 53 miliony złotych. Otrzy- przyznania środków mali je przedstawiciele święto- na przebudowę dwóch krzyskich samorządów od wi- odcinków dróg gminnych: ceministra spraw wewnętrznych w Śniadce Parcele oraz i administracji Jarosława Zieliń- Śniadka Parcele – Śniadka skiego. Trzecia na łączną kwotę Ministerstwo przyznało dla 598 000 złotych. Jesteśmy 46 samorządów powiatowych wśród pięciu gmin i gmin województwa święto- z powiatu kieleckiego, krzyskiego promesy na łączną które otrzymały wsparcie kwotę 52 872 000 zł. Pieniądze na usuwanie skutków te przeznaczone zostaną na wy- klęsk żywiołowych. konanie 160 zadań związanych z przebudową bądź remontem Pod koniec lutego 2019 r. dróg gminnych i powiatowych w sali Świętokrzyskiego Urzę- uszkodzonych w wyniku klęsk du Wojewódzkiego wręczono żywiołowych. promesy na usuwanie skutków /BR/ Mieszkańcy Bodzentyna zadecydowali na co przeznaczą pieniądze z Budżetu Obywatelskiego W niedzielę, 20 stycznia 2019 przeznaczone zostaną na dopo- roku mieszkańcy miasta sażenie i remont sal Samorządo- Bodzentyn zadecydowali na wego Przedszkola w Bodzenty- co przeznaczone zostaną nie, zakup najnowszej generacji pieniądze z Budżetu pieca konwekcyjnego, zmywarko Obywatelskiego. Dodajmy, -wyparzarki, sprzętu RTV, zaba- iż to już trzecia taka edycja, wek edukacyjnych, kolorowych w której udział wzięła mebli, dywanów i mat edukacyj- rekordowa dotychczas nych. Ponadto w ramach projek- liczba mieszkańców. tu pomalowane zostaną ściany Łącznie oddano 445 głosów, szkolnej stołówki. z których za nieważne Na kolejnych zaszczytnych uznano tylko 3. miejscach znalazły się następu- jące projekty: Środki w wysokości 80 143, Miejsce II: Projekt nr 2 (101 93 złotych zostaną przeznaczo- głosów). Projekt modernizacji ne na realizację zwycięskiego zagospodarowania stadionu Fot. e-Bodzentyn projektu, a mianowicie: BO- „Łysicy” z budową oświetlonej DZENTYN-DZIECIOM. Dopo- ścieżki sportowo-rekreacyjnej. Dzieci w zapasach w stylu wol- przed budynkiem Ośrodka Zdro- sażenie i remont Samorządowe- Miejsce III: Projekt nr 1 (88 nym – marzec/kwiecień 2019 r. wia w Bodzentynie. Wszystkim go Przedszkola w Bodzentynie, głosów). Organizacja II Otwarte- Miejsce IV: Projekt nr 3 (75 mieszkańcom serdecznie dzię- który zyskał aż 178 głosów! go Turnieju Gór Świętokrzyskich oddanych głosów). Zagospo- kujemy za oddane głosy. Pieniądze w ramach projektu Młodziczek i Młodzików oraz darowanie miejsc postojowych D. Zagórska Z okazji DNIA SOŁTYSA Wszystkim sołtysom w Gminie Bodzentyn życzę wytrwałości w rozwiązywaniu najpotrzeb - niejszych spraw społeczności lokalnej, wzajemnego zrozumienia, dobrej współpracy zarówno z mieszkańcami, jak i władzami gminy, zadowolenia z realizacji celów, radości i powodzenia w życiu prywatnym, a także dobrego zdrowia oraz wszelkiej pomyślności.

Dariusz Skiba Burmistrz Miasta i Gminy Bodzentyn BIULETYN INFORMACYJNY MIASTA I GMINY BODZENTYN głos z Bodzentyna ROK XI NR 1-2 (77-78) 3 Zakończyły się remonty dróg w gminie Bodzentyn

Odcinek drogi we Wiącce Odcinek drogi w Psarach Podłazach

W gminie Bodzentyn ności w obrębie dróg w obu 595 502,16 zł, w tym z budżetu Wojewódzkiego dla Powiatu Kie zakończyły się remonty miejscowościach. Mieszkańcy gminy w ramach pomocy udzie- -leckiego z programu na usuwa- dwóch odcinków wiele lat czekali na ich remont. lonej Powiatowi Kieleckiemu nie skutków klęsk żywiołowych. dróg powiatowych Przebudowa poprawiła zły przeznaczono 297 752,00 zł. Władze gminy podkreślają, w miejscowościach stan nawierzchni jezdni oraz Z kolei koszty remontu drogi że w dalszym ciągu będą ubie- Wiącka i Psary Podłazy. komfort życia mieszkańców. w Psarach Podłazach wynio- gać o środki na modernizację W przyszłości sukcesywnie sły 575 619,09 zł, a z budżetu dróg powiatowych na terenie Zasadniczym celem zre- będą remontowane dalsze od- gminnego dołożono 62 000,00 naszej gminy. alizowanych inwestycji był cinki dróg. złotych. poprawa bezpieczeństwa ko- Całkowite koszty remon- Pozostała kwota pochodzi /BR/ munikacyjnego i poprawa płyn- tu drogi we Wiącce wyniosły z dofinansowania od Urzędu Świetlica wiejska Psary Podłazy Świetlica wiejska to łalność gospodarczą. Od dawna budynek przeznaczony zauważyłem potrzebę integracji do twórczego spędzania społeczności lokalnej i stworzenia czasu wolnego, rozwijania miejsca, gdzie wspólnie mogliby- zainteresowań i integracji śmy się spotykać i rozmawiać na społeczności wiejskich. szereg tematów związanych z na- To również miejsce szą wsią. Psary Podłazy to cicha spotkań oraz wspólnych i spokojna okolica, która coraz działań dzieci, młodzieży, częściej zachęca młodych ludzi dorosłych i osób starszych do budowania domów właśnie tu. na rzecz rozwoju kultury Wieś się rozwija i potrzeby miesz- Wyremontowana świetlica wiejska. Na małym i edukacji wsi. kańców również, a my staramy zdjęciu budynek przed remontem się sprostać oczekiwaniom ludzi Taka świetlica wiejska po- i doceniamy ich starania i pomy- wstała w Psarach Podłazach po sły – uzupełnia Radny. ich coraz więcej. Również prze- przebudowie osady służbowej Sołtys Krzysztof Arczewski prowadzone wybory sołtysa cie- należącej do ŚPN. - Budynek na pytanie dlaczego podjął się szyły się dobrą frekwencją. Jest wraz z gruntami zostały bez- realizacji zadania odpowiada: - jeszcze wiele do zrobienia. Po- płatnie użyczone na 15 lat od Fundusz sołecki do tej pory nie wstały pomysły na zagospoda-

Świętokrzyskiego Parku Na- był wykorzystany. Kiedy pojawił rowanie terenu wokół świetlicy, Fot. ŚPN rodowego. Pomysł powstał po się wspólny pomysł powsta- a także nadanie jej imienia. Pra- wspólnych rozmowach Burmi- nia świetlicy wiejskiej został od gnę podziękować Burmistrzowi Z Funduszu sołeckiego: strza Miasta i Gminy Bodzentyn, razu pozytywnie zaakceptowa- Miasta i Gminy Bodzentyn oraz Podłazy – 12 868,87 zł oraz sołtysa Krzysztofa Arczewskie- ny. Mieszkańcy są bardzo za- Dyrektorowi Świętokrzyskiego Hucisko -11 235,72 zł (2016 r.), go, radnego Tadeusza Zieliń- dowoleni i cieszą się wspólnie Parku Narodowego i wszystkim Podłazy - 6998,70 zł (2017 r.), skiego oraz mieszkańców – wy- z nami. Na spotkania w świetlicy tym, którzy przyczynili się do po- Podłazy - 12177,00 zł (2018 r.). jaśnia Tadeusz Zieliński Radny przychodzi coraz więcej osób. wstania świetlicy wiejskiej. Z budżetu Miasta i Gminy Bo- Rady Miejskiej w Bodzentynie. Pierwsze spotkanie, które odby- Środki, które zostały wydane dzentyn - 7704,50 zł (2017 r.), - Z miejscowością Psary Podła- ło się jesienią 2018 roku i zgro- na remont leśniczówki z prze- 6472,09 zł (2018 r.). Całkowity zy jestem związany od wielu lat, tu madziło kilkoro osób, ale już na znaczeniem na świetlice wiejską koszt inwestycji: 57456,88 zł. mieszkam, tu prowadziłem dzia- następnych spotkaniach było w Psarach – Podłazach. /BR/ 4 ROK XI NR 1-2 (77-78) głos z Bodzentyna BIULETYN INFORMACYJNY MIASTA I GMINY BODZENTYN Spotkanie w Starostwie Powiatowym w sprawie dróg W dniu 18 lutego br. w Kielcach: Stefan Bąk, Ce- Burmistrz Miasta zary Majcher i Mariusz Ściana i Gminy Bodzentyn oraz wiceprzewodniczący Rady Dariusz Skiba wraz Powiatu - Robert Kaszuba. z Przewodniczącą Rady Gośćmi spotkania byli również Miejskiej Teresą Bzymek senator Krzysztof Słoń, wice- uczestniczył w spotkaniu przewodniczący Sejmiku Wo- burmistrzów, wójtów jewództwa Świętokrzyskiego oraz przewodniczących Henryk Milcarz, wicemarszałek rad miejskich i gminnych Województwa Świętokrzyskie- z terenu powiatu go – Renata Janik. kieleckiego. Jednym z omawianych tema- tów na spotkaniu była współpra- na piśmie złożonym w dniu 18- samorząd gminy, a samą inwe- Gospodarzami spotkania ca z władzami powiatu oraz po- 01-2019 r. o przeprowadzenie stycję sfinansować po połowie. byli: Mirosław Gębski, starosta rozumienie w sprawie dróg. modernizacji na drogach po- Ostateczne decyzje w sprawie kielecki oraz przewodniczą- Burmistrz Miasta i Gminy Bo- wiatowych w gminie Bodzen- modernizacji i remontów dróg cy Rady Powiatu Kieleckiego dzentyn Dariusz Skiba w związ- tyn. Członek Zarządu Powiatu powiatowych Zarząd Powiatu Jacek Kuzia. Obecni byli wi- ku z licznymi interwencjami Kieleckiego Cezary Majcher podejmie w marcu. cestarosta Tomasz Pleban, mieszkańców wystosował proś- zaproponował, aby dokumen- członkowie Zarządu Powiatu bę do Starostwa Powiatowego tację projektową przygotował /BR/ Ścieżka rowerowa coraz bliżej W połowie stycznia konuje wytyczenia ścieżki ro- w siedzibie Urzędu Miasta werowej oraz wycinki drzew i Gminy w Bodzentynie i krzewów wraz z karczowaniem została podpisana pni i odwozem drewna poza umowa pomiędzy teren budowy. Wynagrodze- Burmistrzem Dariuszem nie za wykonanie robót wynosi Skibą, a wykonawcą 182 236,80 złotych brutto. P.B.U MARBURK Prace przygotowawcze są reprezentowanym przez pierwszym etapem realizacji Marcina Jakubczyka na inwestycji budowy ścieżki ro- zadanie pn. „Budowa werowej o długości 3,67 km, ścieżki rowerowej wzdłuż prowadzącej przez teren Świę- drogi wojewódzkiej tokrzyskiego Parku Narodowe- nr 752 – etap I roboty go wzdłuż drogi wojewódzkiej stycznego przyjaznego przy- Regionalnego Programu Ope- przygotowawcze”. nr 752 od Krajna przez Św. Ka- rodzie obszaru Natura 2000 racyjnego Województwa Świę- Prace przygotowawcze tarzynę w kierunku Bodzentyna Łysogóry poprzez budowę tokrzyskiego „Ochrona i wyko- rozpoczęły się już w lutym. do Podgórza. ścieżki pieszo-rowerowej wraz rzystanie obszarów cennych Inwestycja ta jest reali- z infrastrukturą towarzyszą- przyrodniczo”. Przyznana kwota W ramach realizacji przed- zowana w ramach projektu cą”, który zostanie dofinanso- dofinasowania to 2 654 708,95 zł. miotu umowy wykonawca do- „Ukierunkowanie ruchu tury- wany w ramach działania 4.5 /BR/

Szanowni Mieszkańcy Miasta i Gminy Bodzentyn

Od 1 kwietnia 2019 r. Urząd Miasta i Gminy w Bodzentynie przy ul. Urząd Suchedniowskiej 3 czynny będzie: • w poniedziałki w godzinach 8:00 – 16:00 • od wtorku do piątku w godzinach 7:15 – 15:15. Miasta i Gminy Dodatkowo w poniedziałki: • Burmistrz Miasta i Gminy przyjmuje interesantów w godzinach pracy Urzędu. • Można otrzymać bezpłatną poradę prawną przez adwokata Konrada w Bodzentynie Kamińskiego (z wyjątkiem podmiotów gospodarczych). Osoby zaintereso- wane proszone są o kontakt pod numerem telefonu (41) 311 - 55 - 11 w celu zapisu na konkretną godzinę konsultacji. BIULETYN INFORMACYJNY MIASTA I GMINY BODZENTYN głos z Bodzentyna ROK XI NR 1-2 (77-78) 5 Rozbudowa i modernizacja dwóch stacji uzdatniania wody Z końcem muje Rozbudowę i moderniza- stycznia w Urzędzie cję stacji uzdatniania wody na Miasta i Gminy Bodzentyn ujęciu wody w miejscowościach zostały podpisane dwie Wzdół oraz Bodzentyn, ul. Opa- umowy w ramach projektu towska. pn. „Uporządkowanie W ramach prac we Wzdo- gospodarki wodno – le istniejący budynek zostanie ściekowej w Aglomeracji przebudowany na stację uzdat- Bodzentyn” niania wody oraz przebudowana dofinansowanego ze zostanie przepompownia wraz środków Programu ze zbiornikami magazynowymi Operacyjnego na wodę pitną. Wartość inwesty- Infrastruktura i Środowisko cji wyniesie 4 487 040,00 zł. 2014-2020. Z kolei w Bodzentynie wy- konana zostanie dokumentacja W obecności Burmistrza Mia- projektowa niezbędna do uzy- sta i Gminy Bodzentyn - Dariusza skania pozwolenia na budowę Skiby, Prezes Zarządu Przedsię- oraz rozbudowana i zmodernizo- biorstwa Usług Komunalnych wana zostanie stacja uzdatnia- Bodzentyn Monika Jamróz pod- nia jak również wybudowane zo- pisała dwie umowy z przedsta- staną zbiorniki retencyjne wody wicielami Wykonawców firm: czystej oraz przepompownia. AQUA SEEN Sp. z o.o oraz Wartość tej inwestycji wyniesie BARTOSZ Sp. j. Bujwicki. 3 255 810,00 zł. Zakres rzeczowy umów obej- Oprac. EŚ

Nowa kadencja sołtysów KOMUNIKAT oraz rad sołeckich

PRZEDSIĘBIORSTWO USŁUG KOMUNALNYCH Pierwsze wybory sołtysów na BODZENTYN SP. Z O.O. PRZYPOMINA O ZAKAZIE terenie Gminy Bodzentyn ruszyły już w grudniu. Odbywały się w trakcie WPROWADZANIA WÓD OPADOWYCH, zebrań wiejskich, w których również ROZTOPOWYCH ORAZ WÓD DRENAŻOWYCH brały udział władze samorządowe. DO KANALIZACJI SANITARNEJ Poniżej przedstawiamy listę nowych sołty- sów, którzy będą sprawować swoją kadencję W związku z dużymi dopływami wód do eksploatowanych oczyszczalni ścieków przez 4 lata. na terenie Gminy Bodzentyn niezbędne jest przeprowadzenie kontroli przyłączy do CELINY - Bzymek Teresa sieci kanalizacji sanitarnej. Wobec właścicieli posesji, u których zostanie stwier- SIERADOWICE - Danuta Skrzeczyna dzone nielegalne podłączenie wód opadowych, roztopowych lub drenażowych do ŚCIEGNIA - Agnieszka Dulęba sieci kanalizacji sanitarnej będą wyciągane stosowne konsekwencje. ŚWIĘTA KATARZYNA - Janicki Piotr - Jan Wilkosz Informujemy, że przepis Art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbioro- - Czarnecka Czesława wym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2017 WZDÓŁ – PARCELE - Lisowska Magdalena KAMIENIEC - Materek Jolanta r. poz. 328, 1566, 2180) zabrania wprowadzania wód opadowych, roztopowych HUCISKO - Rak Bernarda i wód drenażowych do kanalizacji sanitarnej. Zakaz wprowadzania wód opado- WZDÓŁ – KOLONIA - Mateusz Dziewięcki wych i drenażowych do kanalizacji sanitarnej określa również umowa o zaopatrze- WIĄCKA - Matla Mariusz nie w wodę i/lub i odprowadzanie ścieków. WZDÓŁ RZĄDOWY - Ślusarczyk Magdalena ORZECHÓWKA - Pluta Grażyna Wprowadzania wód opadowych, roztopowych i drenażowych do kanalizacji sa- DĄBROWA GÓRNA - Borowiec Alicja nitarnej, zgodnie z art. 28 ust. 4 i 4a powołanej wyżej ustawy, stanowi wykroczenie DĄBROWA DOLNA - Zegadło Anna i podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny do 10 000 zł. ŚNIADKA - Mróz Aneta PSARY – STARA WIEŚ - Harabin Grzegorz Ponadto w razie wystąpienia szkód, będących następstwem wylania ście- PSARY – KĄTY - Pająk Mariusz ków z kanalizacji sanitarnej, odbiorcy którzy odprowadzają wody opadowe PSARY – PODŁAZY - Arczewski Krzysztof i drenażowe poprzez kanalizację sanitarną zostaną pociągnięci do współodpo- WOLA SZCZYGIEŁKOWA - Jarosińska Aneta wiedzialności finansowej za zaistniałe szkody. W przypadku stwierdzenia nie- LEŚNA - Babiarz Beata prawidłowości podczas dokonywanej przez pracowników PUK Bodzentyn WILKÓW - Wzorek Bogusław Sp. z o.o. kontroli obciąża się odbiorcę kosztami tejże kontroli. PODGÓRZE - Rdzanek Alina /EŚ/ 6 ROK XI NR 1-2 (77-78) głos z Bodzentyna BIULETYN INFORMACYJNY MIASTA I GMINY BODZENTYN Gmina Bodzentyn na dużym ekranie Na początku marca bohaterstwo wielu ludzi na czele w Urzędzie Miasta i Gminy z płk. Janem Piwnikiem „Ponu- Bodzentyn, Burmistrz rym”. Jesienią 2019 roku ruszą Miasta i Gminy Bodzentyn zdjęcia do filmu „Pozdrówcie Dariusz Skiba spotkał się Góry Świętokrzyskie” na terenie z reżyserem, a zarazem gminy Bodzentyn. scenarzystą Konradem Zdjęcia do filmu będą kręco- Łęckim twórcą między ne na przełomie grudnia i stycz- innymi filmu „Wyklęty”. nia przyszłego roku. /BR/ Spotkanie dotyczyło realizacji „Pozdrówcie Góry święto- profesjonalnego – pełnometra- krzyskie” to książka w której żowego – historycznego filmu autor opisał szlak bojowy ma- fabularnego w reżyserii Konra- jora Ponurego Piwnika: od lą- da Łęckiego „Pozdrówcie Góry dowania pod Łyszkowicami Świętokrzyskie”. Film oparty jest w nocy z 7 na 8 listopada 1941 na niezwykle popularnej i kulto- roku aż po bohaterską śmierć wej książce dr Cezarego Chle- poniesioną w ataku na niemiec- bowskiego o tym samym tytule. kie bunkry pod Jewłaszami na Akcja książki dzieje się na tere- Nowogródczyźnie 16 czerwca nach Kielecczyzny i opowiada 1944. Tytuł książki to ostatnie o wydarzeniach mających tu słowa śmiertelnie rannego ma- miejsce podczas II Wojny Świa- jora prośba skierowana do jego towej. Odkrywa indywidualne podkomendnych. Włamanie do pomieszczenia Bajkowy Bal Karnawałowy socjalnego pracownic urzędu w szkole w Bodzentynie Kilka tygodni temu doszło umowy o prace. Koszt ewentu- do włamania, podczas alnej wysyłki nakazów za zwrot- którego nieznany sprawca nym potwierdzeniem odbioru wy- ukradł m.in. kilka nakazów niósłby 39 tys. zł. rocznie, a koszt podatkowych i tzw. zwrotki wysyłki upomnienia dla podatni- z danymi osobowymi ków, którzy zalegają z płatnością mieszkańców miasta podatków, urząd szacuje na 8 Bodzentyn. Dokumenty 392 tys. zł rocznie. Samorząd zostały skradzione w ramach oszczędności zlecił z pomieszczenia pracownikom dostarczanie na- socjalnego pracownic kazów płatniczych, którzy przy zatrudnionych przez Urząd okazji sprawdzają aktualność Miasta i Gminy Bodzentyn adresów meldunkowych. do oczyszczania miasta. - Panie, które na polecenie Sekretarza gminy roznosiły na- Urząd Miasta i Gminy Bo- kazy, są pracownikami urzędu. dzentyn jest organem dokonują- Robiły to w godzinach pracy i do cym poboru szeregu podatków, godziny 15 powinny wszystkie m.in. podatku od nieruchomości, dokumenty zwrócić do urzędu. 25 stycznia 2019 roku elfów, a także postaci z ulubio- podatku rolnego i leśnego. Raz Każdy pracownik urzędu może w sali gimnastycznej nych baśni najmłodszych. w roku UMiG Bodzentyn doręcza wykonywać takie polecenie. Na- Szkoły Podstawowej Barwnie przebrane dzieci w tym celu podatnikom decyzje kazy były w zamkniętych koper- w Bodzentynie odbył się wraz z opiekunami wzięły udział administracyjne określające wy- tach. Urząd Gminy robi to od lat coroczny bal karnawałowy w ponad dwugodzinnej zabawie, miar tych podatków. Doręczenie i nigdy nie było z tym problemu zorganizowany przez w trakcie której nie zabrakło gier to następuje w oparciu o art. 144 - wyjaśnia Dariusz Skiba, bur- Miejsko-Gminne Centrum i konkursów. Zabawę poprowa- ordynacji podatkowej. Zgodnie mistrz Miasta i Gminy Bodzen- Kultury i Turystyki, dził klaun oraz profesjonalny z tym przepisem urząd ma pra- tyn. Wobec dwóch sprzątaczek Miejsko-Gminną instruktor tańca. Uwieńczeniem wo doręczać pisma podatkowe już wyciągnięto konsekwencje. Bibliotekę Publiczną oraz balu był słodki poczęstunek. m.in. za pośrednictwem opera- Ukarano je naganą. Urząd Miasta i Gminy Organizatorzy serdecznie tora pocztowego, pracowników Sprawę bada policja i prokura- w Bodzentynie. dziękują wszystkim za przyby- urzędu i sołtysów. Każdego roku tura, a mieszkańcy zostali poin- cie. Zapraszają jednocześnie do wystawiane jest ponad 5 tys. formowani o naruszeniu i utracie W tym długo wyczekiwanym czynnego udziału w zajęciach nakazów płatniczych, które do- danych w wyniku włamania i kra- dniu wszyscy obecni przenieśli organizowanych przez MGCKiT starczają sołtysi oraz pracownicy dzieży. się do wielkiej krainy bajek! Nie oraz MGBP w Bodzentynie. urzędu zatrudnieni na podstawie /BR/ zabrakło księżniczek, rycerzy, D. Zagórska BIULETYN INFORMACYJNY MIASTA I GMINY BODZENTYN głos z Bodzentyna ROK XI NR 1-2 (77-78) 7 Uczczono pamięć polskich bohaterów – uczestników Powstania Styczniowego

W sobotę 19 stycznia oraz młodzież szkolna przedsta- biorąc udział w różnych uroczy- szłości czerpie siłę, aby budo- już po raz XXVI. odbył wili jasełka. stościach patriotycznych „zwią- wać współczesność, i marzyć, się marsz śladami W Leśnej Starej Wsi do głów- zanych z historią naszej gminy i tworzyć plany na przyszłość" powstańców styczniowych. nej kolumny marszowej dołączył czy regionu, chcemy oddać - zaznaczył Kasprzyk. Od wielu lat uczestnicy Oddział Powstańczy Stowarzy- hołd naszym przodkom. Chce- Głos zabrała również dr hab. marszu przemierzają szenia Siekierno Nasza Ojczy- my z powagą dbać i pielęgno- prof. UJK Urszula Oettingen szesnastokilometrową zna pod kierunkiem dr hab. prof. wać naszą historię, ale przede mówiąc o roli Bodzentyna w Po- trasę pomiędzy UJK Urszuli Oettingen. wszystkim w pewien sposób wstaniu Styczniowym. Suchedniowem, Po południu uczestnicy zamanifestować naszą radość Za wieloletnie zaangażowa- a Bodzentynem – chcąc przybyli do Bodzentyna, gdzie do wolności, demokracji, pojed- nie w organizację tego waż- w ten sposób uczcić to przywitali ich przedstawiciele nania i przebaczenia.” Burmistrz nego wydarzenia, komendant ważne dla wszystkich gmin i powiatów zaangażowa- odniósł się również do tragicz- Marszu Daniel Woś wręczył Polaków wydarzenie. nych w organizację obchodów nych wydarzeń sprzed tygodnia Burmistrzowi Dariuszowi Skibie na czele z Burmistrzem Miasta jakie miały miejsce w Gdańsku oraz dyrektorce bodzentyńskie- Centralnych uroczystości roz- i Gminy Bodzentyn Dariuszem „w obliczu ogromnych podzia- go gimnazjum Danucie Kolasa poczęły się w piątek na Rynku Skibą, Radnymi Rady Miej- łów jakie od wielu lat istnieją symboliczny grawerton z po- Wielkim w Szydłowcu gdzie skiej w Bodzentynie oraz Puł- w narodzie polskim”. dziękowaniami. złożono kwiaty pod tablicą kiem Żuawów Śmierci, którzy Udział w obchodach wziął W wydarzeniu wzięli upamiętniającą 150. rocznicę jak co roku zaprezentowali się m.in. szef Urzędu do Spraw udział: posłanka na Sejm Ma- wybuchu Powstania Stycznio- w swych pięknych mundurach. Kombatantów i Osób Represjo- ria Zuba, wiceminister sportu wego. Następnie w intencji W Urzędzie Miasta i Gminy nowanych Jan Józef Kasprzyk, i turystyki Anna Krupka, go- Powstańców z 1863 r. i Ojczy- Bodzentyn złożono kwiaty przy który uhonorował medalami „Pro ście z Wielkiej Brytanii i repre- zny odbyła się Msza Święta tablicy upamiętniającej Hono- Bono Poloniae”, osoby wnoszą- zentacja Związku Strzelców w oprawie Miejskiej Orkiestry rowego Obywatela Bodzentyna ce istotny wkład w upowszech- Litewskich Szaulis, przedsta- Dętej z Szydłowca w kościele Marszałka Józefa Piłsudskiego. nianie wiedzy o historii walk nie- wiciele Wojsk Obrony Teryto- św. Zygmunta. W tym dniu rów- Uczestnicy marszu przy podległościowych i krzewienie rialnej, poczty sztandarowe oraz nież z Szydłowca rozpoczął się akompaniamencie Młodzieżo- postaw patriotycznych w pol- mieszkańcy. XIII Marsz Szlakiem Powstań- wej Orkiestry Dętej OSP Bo- skim społeczeństwie. Zwraca- Delegacje władz samorządo- ców Styczniowych. dzentyn udali się na Rynek Gór- jąc się do uczestników Marszu wych w osobach zastępcy bur- W sobotę po Mszy Św. w Su- ny, gdzie odbywały się dalsze Szlakiem Powstańców Stycz- mistrza Andrzeja Jarosińskiego, chedniowie uczestnicy skiero- uroczystości. niowych, nawiązał też do słów sekretarza gminy Wojciecha wali się pod krzyż przedpo- Burmistrz Dariusz Skiba marszałka Józefa Piłsudskiego, Furmanka oraz radnych brały wstańczy znajdujący się przy przywitał wszystkich przybyłych które widnieją na tablicy pamiąt- udział w uroczystościach orga- ulicy Bodzentyńskiej, a następ- gości, a także podziękował gru- kowej w Bodzentynie, pod którą nizowanych w Szydłowcu, Su- nie wyruszyli w kierunku Bo- pom rekonstrukcyjnym. W swym wcześniej złożono kwiaty. "Moż- chedniowie i Wąchocku. dzentyna. W Zespole Szkół im. przemówieniu przypomniał, na za nim powtórzyć: to wasze Centralne obchody zakoń- Oddziału Armii Krajowej „Wy- pokrótce tragiczne wydarzenia zadanie, stworzyć Polaka god- czyły się w niedzielę w Wą- branieccy” we Wzdole Rządo- jakie miały miejsce na bodzen- nego, dumnego, który nie kłania chocku. wym jak co roku organizatorzy tyńskiej ziemi oraz podkreślił, że się przed obcymi, który z prze- /EŚ/ 8 ROK XI NR 1-2 (77-78) głos z Bodzentyna BIULETYN INFORMACYJNY MIASTA I GMINY BODZENTYN Razem z Owsiakiem i w hołdzie zamordowanemu Prezydentowi W niedzielny wieczór, 21 stycznia 2019 r., w bodzentyńskim gimnazjum z inicjatywy Weroniki Sochackiej zorganizowano trzy koncerty. W ten sposób pokazaliśmy Owsiakowi, że Bodzentyn jest razem z nim oraz oddaliśmy hołd zamordowanemu Prezydentowi Gdańska Pawłowi Adamowiczowi.

- „Akcja miała na celu poka- zanie Jurkowi, że go kochamy, jesteśmy za nim murem i bę- dziemy dla niego wsparciem do końca świata i jeden dzień dłu- żej. Tak jak on jest wsparciem dla nas” – komentuje Weronika. W trakcie trwania koncertów inicjatorka wydarzenia przypo- mniała pokrótce działalność Jur- ka od samego początku, a wiec wszystkim dobrej zabawy oraz ki, gitarzysta wyspecjalizowany pokoju do nieba przy „dźwię- od roku 1992. zaprosił do zapalenia symbo- w arcytrudnej i widowiskowej kach ciszy” (The sound of silen- Podczas wydarzenia na sali licznego światełka pokoju, prze- technice „fingerstyle”. Zdecydo- ce - Simon & Garfunkel w wy- gimnastycznej nie zabrakło Da- baczenia i jedności. waną zmianę stylu muzycznego konaniu Disturbed) w hołdzie riusza Skiby Burmistrza Mia- Zaraz po tym, jako pierwszy wprowadził zespół „Swobodna”, zamordowanego Prezydenta sta i Gminy Bodzentyn, który „na scenie” pojawił się dobrze który przy perkusji, dwóch gita- Gdańska Pawła Adamowicza. objął patronatem wydarzenie. znany bodzentyńskiej publicz- rach, akordeonie i kobiecym wo- Na zakończenie Dariusz Ski- W swym krótkim wystąpieniu ności Zygmunt Szafrański, kalu grał do godziny 20:00. ba jeszcze raz gorąco podzię- podziękował harcerzom, Mło- który zaśpiewał kilka starszych Następnie przy ustawio- kował Weronice za inicjatywę dzieżowej Radzie Miejskiej za i sentymentalnych utworów. Na- nym ze zniczy sercu, wszyscy i wszystkim tym, którzy przybyli włączenie się w organizację stępnie na gitarze akustycznej uczestnicy wzięli udział w sym- na to wydarzenie. tego wydarzenia, a także życzył zagrał Piotr ‘Restek’ Restec- bolicznym puszczaniu światełka /EŚ/ Bodzentyński Orszak Trzech Króli W dzień Objawienia Królowie wraz z towarzyszący- Pańskiego przez Rynek mi im orszakami zebrali się do Górny w Bodzentynie wspólnego kolędowania wraz przeszedł już po raz drugi z członkami stowarzyszeń oraz w historii naszej gminy solistami. Orszak Trzech Króli. W wydarzeniu udział wzięli licznie przybyli mieszkańcy Bo- Obchody zapoczątkowała dzentyna oraz okolicznych so- uroczysta msza święta w koście- łectw, a także księża, burmistrz le parafialnym w Bodzentynie, Dariusz Skiba, dyrektor Miejsko po czym wszyscy zebrani ruszyli – Gminnego Centrum Kultury w orszaku. Ze względu na trud- i Turystyki Marcin Sikorski. ne warunki pogodowe przema- Serdeczne podziękowania szerowali jedynie dookoła Rynku za organizację tego wspaniałe- Górnego. Co prawda trasa nie go wydarzenia należą się Pani była długa, a spotkania z Królami Zofii Szafraniec, która już po raz odbywały się na rozjazdach, to drugi zorganizowała w naszej jednak zebranych nie opuszczał gminie te wspaniałe uliczne Ja- radosny i podniosły nastrój. sełka. Dalsza część uroczystości odbywała się w kościele. Trzej /EŚ/ BIULETYN INFORMACYJNY MIASTA I GMINY BODZENTYN głos z Bodzentyna ROK XI NR 1-2 (77-78) 9 III Dyktando Gwarowe w Wilkowie zostało rozstrzygnięte! W sobotę, 22 lutego o godzinie 10:00 w świetlicy wiejskiej w Wilkowie, odbyła się trzecia edycja „Dyktanda gwarowego”. W wydarzeniu wzięło udział blisko 50 uczestników nie tylko z naszej gminy ale również z Sieradza.

Wydarzenie rozpoczął Bur- mistrz Miasta i Gminy Bodzen- tyn Dariusz Skiba od powitania uczestników oraz gości i wręcze- nia pamiątkowego grawertonu Panu Januszowi Maciejskiemu - prezesowi Stowarzyszenia Przyjaciół Św. Katarzyny i Doli- ny Wilkowskiej "Łysica - Sabat" z okazji 10-lecia działalności Stowarzyszenia. To właśnie sto- warzyszenie Przyjaciół Św. Ka- tarzyny i Doliny Wilkowskiej „Ły- dowych poetów, którzy odeszli III Dyktando Gwarowe ocenia- ne pamiątki. Zwyciężczynie sica Sabat” jest pomysłodawcą w zapomnienie. Jak dodaje: - ło jury w składzie: Urszula i Mi- nagrodzone zostały również i inicjatorem stworzenia w Gmi- Najlepszym przygotowaniem do rosław Oettingen, Maria Domań- specjalnie na tę okazję przygo- nie Bodzentyn dyktanda. testu było czytanie literatury pisa- ska-Nogajczyk, Teresa Comber towanymi rzeźbami Pan Wojciech Kózka członek nej gwarą świętokrzyską. W świę- i Marta Janicka. Organizatorami III Dyktan- stowarzyszenia i prowadzący tokrzyskich bibliotekach są takie W tym roku laureatką I miej- da Gwarowego byli: Samorząd wydarzenie również przywitał wydania, więc każdy zaintereso- sca została : Klaudia Lach Miasta i Gminy Bodzentyn, Sto- zebranych uczestników i go- wany może z nich skorzystać. II miejsce zdobyła : Wiesława warzyszenie Przyjaciół Świętej ści, a rozpoczęcie dyktanda po- Podczas tegorocznej edycji Kupis Katarzyny i Doliny Wilkowskiej przedził występ zespołu Wilko- Dyktanda Gwarowego uczest- III miejsce zajęła : Inga Świ- „Łysica-Sabat", Miejsko - Gminne wianie. nicy zmierzyli się z utworem derska Centrum Kultury i Turystyki w Bo- Według Wojciecha Kózki: mieszkańca sąsiedniej gminy Wyróżnienie otrzymała naj- dzentynie oraz Miejsko - Gminna - Dyktando ma na celu przypo- Krajno, Wojciecha Grzegorczy- młodsza uczestniczka konkursu Biblioteka Publiczna imienia Ade- mnienie gwary świętokrzyskiej, ka. Wiersz nosi tytuł "Świętokrzy- Zuzia Furmańczyk. Wszyscy li Nawrot w Bodzentynie. twórczości regionalnych oraz lu- skie stroje". uczestnicy otrzymali ceramicz- B. Rubinkiewicz Zespoły z Gminy Bodzentyn na Przeglądzie Obrzędów Ludowych – Powrót do źródeł w Piekoszowie

Pod koniec stycznia Ocepiny, Leśnianie w obrzę- Główna nagroda tegoroczne- kim zespołom i uczestnikom br. w Centrum Kultury dzie Wesele oraz debiutujący go przeglądu przypadła „Świę- przeglądu. Nadmienił, że dzię- w Piekoszowie odbył na scenie obrzędowej zespół tokrzyskim Jodłom”. Jesteśmy ki takim przeglądom możemy się Przegląd Obrzędów Inicjatywa z obrzędem Wielijo. szczególnie dumni, że to drugi dowiedzieć się jak żyło się ludowych – Powrót do Celem przeglądu była promo- rok z kolei nasz zespół zdo- w dawniejszych czasach, jakie źródeł. Tym razem na cja kultury ludowej, wymiana do- bywa pierwsze miejsce. Miłą były wtedy tradycje i zwyczaje. scenie piekoszowskiego świadczeń pomiędzy uczestnika- niespodzianką była przyznana I rzeczywiście, występy nie- centrum kultury mi, aktywizacja zespołów i grup druga nagroda pn. „Osobowość którym przypomniały czasy zaprezentowało się folklorystycznych do prezentacji aktorska”, która przypadła Lu- młodości, a niektórym (młod- sześć zespołów. piękna i bogactwa kultury mate- cynie Lipczyńskiej za rolę Sta- szym widzom) ukazały dawne rialnej i duchowej oraz zachowa- rościny. obyczaje i gwarę ludową. Naszą gminę reprezento- nie od zapomnienia i przekazanie Wręczający nagrody Zbi- wały aż trzy zespoły: Święto- kolejnym pokoleniom cennych gniew Piątek włodarz Gminy krzyskie Jodły – w obrzędzie wartości kultury i tradycji. Piekoszów gratulował wszyst- MGCKiT 10 ROK XI NR 1-2 (77-78) głos z Bodzentyna BIULETYN INFORMACYJNY MIASTA I GMINY BODZENTYN Z życia Szkoły Podstawowej w Bodzentynie Lekcja patriotyzmu „Witajcie w Tuwimowie”

Pod koniec lutego w Szkle Podstawowej im. Antoniego Waciń- W dniu 6.02.2019 r. uczniowie klas Ia, Ib, Ic zostali uroczyście skiego w Bodzentynie odbyło się spotkanie z historią uczniów klas pasowani na czytelników biblioteki szkolnej Zespołu Szkolno – 4-8. Na zaproszenie pedagoga szkolnego Krzysztofa Bis uczniów Przedszkolnego w Bodzentynie. odwiedził przedstawiciel Instytutu Pamięci Narodowej – Delegatura W czasie zajęć „Witajcie w Tuwimowie” przyszli czytelnicy wysłu- , pani Marzena Grosicka, która ciekawie i w przystępny spo- chali nagrań z utworami J. Tuwima, zapoznali się z informacjami na sób opowiedziała i przypomniała naszej młodzieży m.in. co to jest temat jego twórczości. Poprzez zabawę zainscenizowali postawą patriotyzm, co cechuje prawdziwego patriotę, o powojennej Polsce i mimiką bohaterów znanych wierszy tego poety. i panującym w tym czasie ustroju czy o heroizmie „Żołnierzy Wy- Młodzi czytelnicy dowiedzieli się również jak dbać o książki i dla- klętych”. czego warto je czytać. Samodzielnie wypożyczyli swoją pierwszą Uczniowie bardzo chętnie i z duża dozą ciekawości uczestniczyli książeczkę. Zajęcia podobały się pierwszoklasistom, co wyrazili po- w spotkaniu, ochoczo i rzeczowo odpowiadali na pytania oraz za- przez emotikony, którym dorysowywali uśmiechnięte (bądź smut- bierali głos w dyskusji. ne) buźki. Krzysztof Bis Jadwiga Kiczor

Projekt - Empatia I ty możesz być super bohaterem

Obserwując zjawisko spadku empatii wśród dzieci i młodzieży, 31.01.2019 gośćmi uczniów klas piątych i szóstych szkoły podsta- nasza szkoła postanowiła temu przeciwdziałać. W ramach zajęć wowej w Bodzentynie były znane ze swej wolontariackiej działalno- plastycznych uczniowie pod kierunkiem p. J. Szydy wykonali kartkę ści panie: Daria Szyda, Joanna Posłowska i Joanna Choroszyńska. walentynkową dla chorych dzieci z Centrum Onkologii Dziecięcej Przybliżyły uczniom problem bezdomnych zwierząt. W ostatnich latach w Kielcach. Budujące było to z jak wielkim zaangażowaniem i zapa- dzięki aktywności takich osób wiele się w naszym kraju zmieniło. Zwie- łem dzieci przystąpiły do tego projektu. Nie tylko wykonały piękne rzęta przestają być anonimowe a patologiczne zachowania niektórych i pracochłonne karty, ale i samodzielnie napisały bardzo osobiste właścicieli czworonogów są piętnowane i karane. Coraz powszech- i zindywidualizowane życzenia. niejsze jest przekonanie o konieczności lepszego traktowania naszych Radość była podwójna. Chore dzieci dostały miłe upominki, „młodszych braci”. Uczniowie z uwagą wysłuchali porad dotyczących a uczniowie naszej szkoły mieli możliwość doświadczyć szczęścia postępowania z bezpańskimi zwierzętami, przybliżono im działalność jakim jest czynienie dobra. Celem było uwrażliwienie młodych ludzi schronisk i zasady adopcji psów i kotów. Warto dodać, że p. Daria i zwiększenie umiejętności współodczuwania. Został on osiągnięty. Szyda, nasza rodaczka to absolwentka gminnych szkół wszystkich Nasze dzieci stanęły na wysokości zadania i pokazały jak wielki szczebli. W tym roku doceniono jej zaangażowanie nominacją do wy- potencjał dobra tkwi w młodym pokoleniu. Joanna Szyda różnienia „Człowieka roku” przez „Echo Dnia”. Katarzyna Telka BIULETYN INFORMACYJNY MIASTA I GMINY BODZENTYN głos z Bodzentyna ROK XI NR 1-2 (77-78) 11 Karina Kosiarska została powołana do reprezentacji Polski Utalentowana futbolistka ka, gra w ataku, ma niesamo- Łysicy Bodzentyn- wity instynkt strzelecki. W peł- Karina Kosiarska została ni zasłużyła na to powołanie. powołana do reprezentacji Cieszymy się, że Łysica do- Polski zawodników czekała się kadrowiczki - mówi do 19 lat. Mirosław Rubinkiewicz, trener Łysicy. Karina chociaż ma dopiero Zawodniczka Łysicy weź- 17 lat została okrzyknięta jedną mie udział w konsultacji, któ- z najlepszych zawodniczek i już ra rozpocznie się 28 stycznia interesują się nią kluby z ekstra- w Pruszkowie. Należy dodać, klasy!. iż zawodniczka znajduje się - To ogromne wyróżnienie na czele klasyfikacji strzelców dla Kariny, naszego klubu i ca- w II lidze, w której występuje łego Bodzentyna. To niezwykle z Łysicą. perspektywiczna zawodnicz- D. Zagórska Sportowe wyróżnienia za rok 2018 rozdane Brązową odznakę „Za zasługi dla Sportu” przyznawaną przez Ministerstwo Sportu i Turystyki otrzymał Pan Mirosław Rubinkiewicz podczas podsumowanie sportowego 2018 roku, które odbyło się w Filharmonii Świętokrzyskiej.

Wyróżnieni oraz nagrodze- ni zostali trenerzy, zawodnicy, działacze sportowi oraz samo- rządy, które przyczyniły się do rozbudowy infrastruktury spor- towej. W sumie wręczono 12 odznaczeń. Ponadto Pan Mirek Rubin- w powiecie kieleckim oraz II futbolowa drużyna kobiet, która w podejmowanych działaniach kiewicz dodatkowo w lutym za- miejsce w województwie świę- z powodzeniem odnosi sukce- sportowych oraz dalszych suk- jął I miejsce w plebiscycie na tokrzyskim. sy! cesów! najlepszego nauczyciela wy- Dzięki jego zaangażowaniu Serdecznie gratulujemy oraz chowania fizycznego 2018 roku oraz pasji w Bodzentynie jest życzymy dalszej wytrwałości D. Zagórska

WYDAWCA: Miasto i Gmina Bodzentyn, ul. Suchedniowska 3, 26-010 Bodzentyn. ADRES REDAKCJI: „Głos z Bodzentyna”, ul. Suchedniowska 3, 26-010 Bodzentyn, tel. (+48) 41-31-15-010. Redaktor naczelny – Ewa Świątkowska, [email protected]. Redakcja: Barbara Rubinkiewicz, [email protected]; Dagmara Zagórska, [email protected]. Szata graficzna skład i druk: ART-SERWIS, tel. 513-01-04-04, www.artserwis.info. Nakład - 2000 egz. Zdjęcia, artykuły oraz propozycje tematów można przesyłać na adresy e-mail redaktorów. Redakcja zastrzega sobie prawo do redagowania nadesłanych tekstów oraz opatrywania ich własnym tytułem. 122 ROK XI NR 1-2 (77-78) głos z Bodzentyna BIULETYN INFORMACYJNY MIASTA I GMINY BODZENTYN Twój sąsiad spala odpady? to bardzo szkodliwe dla Twojego zdrowia!

Podczas spalania odpadów do powietrza emitowane są niebezpieczne substancje, które dostają się do naszego ! organizmu i powodują szkodliwe skutki zdrowotne. Są to między innymi: dioksyny, styren, cyjanowodór, formaldehyd, estry kwasu €alowego (€alany) czy bromowane odpowiedniki dioksyn (PBDD/F). Wspólne zanieczyszczenia podczas spalania wszystkich paliw stałych (węgiel, drewno, odpady) to: pyły zawieszone (PM10, PM2.5, PM1), metale ciężkie, rakotwórczy benzo(a)piren, benzen i inne węglowodory aromatyczne oraz dioksyny.

stare okna

framugi pieluchy syny PM2,5 benzo(a) meble ubrania diok piren PM10 ftalany lakierowane drewno formaldehyd metale ciężkie gazety styren gumowe opony cyjanowodór benzen

Jak zanieczyszczone powietrze wpływa na zdrowie?drrowie?rorrowiowieowwwiiiee?e?

Układ nerwowy — choroba Układ nerwowy — zaburzony Alzheimera, udar mózgu, rozwój dzieci, niższy iloraz problemy z pamięcią inteligencji u dzieci. i koncentracją, niepokój, depresja.

Układ oddechowy — problemy Układ oddechowy — częstsze z oddychaniem, kaszel, katar, infekcje – zaburzenia układu podrażnienie oczu, nosa i gardła. odpornościowego, astma.

Układ oddechowy — astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc, rak płuca, częste infekcje dróg oddechowych.

Układ krwionośny — zawał serca, choroba niedokrwienna serca, zaburzenia rytmu serca, niewydolność, nadciśnienie tętnicze.

Układ rozrodczy — zaburzenia gospodarki hormonalnej, bezpłodność, obumarcie płodu, przedwczesny poród, wzmocnienie cech żeńskich u chłopców, zmniejszenie odsetka urodzeń dzieci płci męskiej. Źródło: Polski Alarm Smogowy Źródło: Polski