

Market KEN Laprakë, Tiranë Tel: +355 4 22 50 480480 Cel. 068 20 36 394394

www.rrugaearberit.comwww.rrugaearberit.com GAZETË gazetë E PeAVARUR. pavarur. NR. nr. 3 7(95). (87). MARS korrik 2014. 2013. ÇMIMI: Çmimi: 50 50LEKË. lekë. 20 20DENARË. denarë. 1.5 1.5 EURO. euro.

PROPOZIMIkontribut AKTUALITETturizëm STUDIMStudim arSimBOTIME GrupMusa ekspertësh Riçku ÇidhnaVargmali në i rrezik RekaPotencialet në shënjestër HistoriaMonografi e arsimit për përfinancon mbrojtjen xhaminë ngaDeshatit, ndërhyrjet aty ku tëe turizmitasimilimit dheSaid mendimit Najdenin e e elumit re në Radika limjan nënis natyrë... zhvillimi... kombëtarmalor pedagogjik...Hafiz Langun Nga ahmet Çaushi - faqe 7 Nga Besnik Alku - faqe 11 Nga Fatbardh Cena - faqe 12-13 Nga Prof. Dr. nuri abdiu - faqe 9 Nga BARDHYL MARKU - FAQE 4 Nga ISLAM CANI - FAQE 7 Nga SEJDI M.GASHI - FAQE 19 Nga REXHEP TORTE - FAQE 16

TOPShënim CHANNEL UDHËTON NË GJURMËN E RRUGËS SË ARBËRIT: SI PO ECIN PUNIMET NË RRUGËN QË PËRsolidarizohuni “POLITIKËN” me ËSHTË DUKE PËRFUNDUAR, POR NË REALITET PUNIMET NUK KANË FILLUAR!!! rininë dibrane duke Rruga e Arbrit nënshkruar peticionin Nga dr.Gëzim aLPion Të parandalohen ndryshimet, Rrugae, intelektualët dibranë, që po lobojmë për e Arbërit e nndërtimin e rrugës së arbrit nëpërmjet peticionit online, jemi mrekulluar që në fillim nga reagimi pozitiv i rinisë dibrane. kemi marrë për të rritur cilësinë e ndërtimit mesazhe nga një numër i madh të rinjsh dibranë nga disa qytete, si në shqipëri dhe maqedoni, ashtu edhe nga disa vende në evropë, përfshirë edhe australinë dhe amerikën e largët. ajo që na ka lënë mbresa është jo vetëm ‘Shqipërisëgatishmëria e tyre për ta nënshkruar peticionin tjetër’ dhe për të inkurajuar familjet, miqtë dhe kolegët e tyre të bëjnë të njëjtën gjë, por edhe sugjerimet që na kanë bërë se si mund të lobojmë në mënyrë sa me të efektshme për ndërtimin e rrugës së arbrit. një numër mesazhesh kemi marrë nga të rinj dibranë të mërguar, disa prej të cilëve ose janë larguar nga dibra në një moshë të re ose nuk janë lindur në dibër. ajo që është e përbashkët tek të gjithë, është një përkushtim sa emocionues, aq dhe kuptimplotë ndaj dibrës. Dibra, në të dy krahët e kufirit, ka një rini të mrekullueshme, patriote, të etur për dije dhe kulturë, me një krenari të ligjshme për tabanin e tyre dibran dhe një vizion bashkëkohor perëndimor. noli dikur i jepte zemër shqipërisë të mos kishte frikë, pasi kishte djemtë në amerikë. diaspora edhe sot po luan një rol të rëndësishëm si në mbrojte të interesave të kombit, ashtu edhe në zhvillimet demokratike në shqipëri dhe kosovë. megjithatë, tani ka ardhur koha që diaspora, përveç përkushtimit që po tregon ndaj kombit dhe emancipimit demokratik të dy Nga ProF. dr. bashkim LLeshi ura e Vashës formacione po të qëndrueshme në të cilat punohet më kollaj për hapjen e tunelit, shteteve shqiptare, duhet ta ngrejë zërin edhe Pas një studimi të tillë gjeologo-inxhinjerik, në përkrahje të krahinave të ‘largëta’ në shqipëri tuneLi i QaFë buaLLit më afër fshatit turistik të Gurit të Bardhë, si ka mundësi që aksi ku do të ndërtohet ura, dhe kosovë të lëna në një mjerim migjenian nga përball kalasë së Petralbës historike, duke një klasë politike, e cila akoma nuk e kupton Tuneli i Qafës së Buallit është vendosur të mos caktohet aty ku lugina e lumit është përmirësuar në mënyrë të ndjeshme se një tiranë dhe Prishtinë e mbipopulluar në pozicionin më të keq të mundshëm, më e ngushtë, për të dalë ura më e shkurtër, janë tregues të një shqipërie dhe kosove të cilësinë e rrugës. pazhvilluar. aty ku kalon prishja e madhe tektonike pra mbi Urën e vjetër të Vashës, por zbritet këtë angazhim të rëndësishëm dhe përkushtim nga lugina e Planit të Bardhë në Qaf Buall më poshtë, aty ku lugina është gati dyfish tuneLi i murrizës të admirueshëm ndaj shqipërisë së ‘skajshme’ po dhe vazhdon në luginën e Vajkalit deri në më e gjerë, duke dyfishuar shpenzimet Për tunelin e Murrizës nuk ka asnjë e bëjnë shumë mirë nëpërmjet këtij peticioni fushë Bulqizë... Në kushtet e krijuara për për ndërtimin e Urës. Për Urën e Vashës online të rinjtë dibranë të shpërngulur nga dibra argument teknik që të bëhet pengesë të hapur 400 ml. tunel aty ku kanë filluar ka patur edhe propozime që tek gryka e kryesisht në tiranë si dhe jashtë shqipërisë dhe për hapjen e tij. rreth 80% e gjatësisë së përgatitjet, shpenzimet do të shkojnë sa Urës, në vend të Urës së lartë të ndërtohet maqedonisë. tunelit është e ndërtuar nga shkëmbinj këta të rinj dibranë do të jenë intelektualët për të hapur 850ml., tunel aty ku duhet të një digë me material vendi mbi të cilën të Duke xhiruar pranëgëlqerorë Urës së pllakorë, Vashës. me Foto: pak © oseBujar pa Karoshiujë, me e së nesërmes dhe ky përkushtim që ata po fillojë hapja e tunelit... Ka edhe mendime kalojë rruga dhe mbi digën krijohet një liqen dëshmojnë që tani në bankat e shkollës së mesme formacione më të qëndrueshme se ato të dashakeqëse që fliten rrugëve, se s’ka artificial, ujët e të cilit do të shfrytëzohet për dhe si studentë tregon se si shqipëria e nolit, tuneleve që kemi hapur në Kalimash e në nevojë të hapet tuneli, se kalimi i Qafës prodhimin e energjisë elektrike. MBIedhe 5000 dibra jonë, QYTETARË kurrë nuk do të hupë FIRMOSIN me një ONLINE PETICIONIN PËR RRUGËN E ARBËRIT DHEKrrabë, MBI ndërsa 1000 vetëm 20% TË e TJERËgjatësisë, nëE rini për ta pirë në kupë. se Buallit mund të bëhet në formën e një hyrje nga ana e Tiranës, ndërtohen nga NËNSHKRUAJNËne do t’iu bënim thirrje tëATË gjithë tëNË rinjve LETËR. useku etj.,MINISTRI kur për hapjen HAXHINASTO e këtij tuneli si tune KONFIRMON:Li i Gurit të bardhë PO PRESIM KINEZËT! shqiptarë të solidarizohen me bashkëmoshatarët shkëmbinj mesatarisht të qëndrueshëm pjesë përbërëse e rrugës së Arbërit ka një e tyre dibranë, që ta nënshkruajnë peticionin Me paratë e kursyera nga Ura e Vashës, në të cilat fqinji jonë jugor (Greqia) ka miratim të Këshillit Kombëtar të Rrugëve online për përfundimin sa më parë dhe me mund të parashikohej që Tuneli i Gurit të ndërtuar mijëra metër lineare tunele në standarde të rrugës së arbrit. që në gusht të vitit 2004. Dibra, që gjithmonë është sakrifikuar për Bardhë të ishte më i gjatë, të kalonte në rrugën Janinë–Selanik. Shoqëriakombin, do të dijë se si ta shprehë mirënjohjen civile: Të rishihet projektiLexoni në FaQet 2-3 ndaj atyre që po e përkrahin në një moment kur ajo kërkon ndihmë për një projekt që do t’i Drejtuesitshërbejë e sady Dibrës shoqatave, në të dy krahët“Lidhja e kufirit e Intelektualëve dhe opinione Dibranë” dhe “Nisma Dibrane” i shkruajnë Ministrit të Transportit dhe Infrastrukturës dhe gjashtë deputetëve të Dibrës.kombit Nga shqiptar, një vrojtim ashtu edhe i përgjithshëm vendeve fqinjë me i punës së kryer deri tani gjatë gjithë aksit që përshkon Rruga e Arbrit, pothuajse vetëm traseja e hapur nga Tuneli i shkurtër të cilët kjo arterie e rëndësishme do të sjellë në afërsimë pranë. të Zall Dajtit deri tek ish Uzina e ArtilerisëRruga në afërsi etë UrësArbrit së vjetër të doBrarit dhetë njëkontribuojë pjesë e trasesë në luginën në eunitetin Planit të Bardhë tonë e mbi Urën kombëtar e Vashës, mund të quhen trase të RrugësAngli, 29 së Korrik Arbrit, 2013 ndërsaKinezët në pjesët shfaqin e tjera kemi interesim ose rikonstruksion për ndërtimin të rrugës ekzistuese me koncesion ose shmangie nga aksi i Rrugës së Arbrit.Lexoni Mbështetur në FaQet 4-5në konstatimet e mësipërme për objektet më të rëndësishme të kësaj rruge si: Tuneli i Qaf Buallit, Ura e Vashës e Tuneli i Gurit të Bardhë dhe Tuneli i Murrizës, për të cilat nukcyan ka magenta filluar yellow ndërtimi black 1 i tyre, propozojmë që të rishikohet e përmirësohet projekti duke bërë edhe krahasimet me projektet e hartuara. SPECIALE NË FAQET 2-3

cyan magenta yellow black 1  2 - Mars 2014 nr. 95 Mbi 5000 qytetarë firmosin online peticionit për Rrugën e Arbërit dhe mbi 1000 të tjerë e nënshkruajnë atë në letër. Ministri Haxhinasto konfirmon: Po presim kinezët! aktualitet Posta e Të rishihet projekti Gazetë e pavarur. Nr. 3 (95). 1 - 31 Mars 2014 Drejtuesit e dy shoqatave, “Lidhja e Intelektualëve Dibranë” dhe “Nisma Dibrane” i

Redaksia e gazetës falënderon lexuesit shkruajnë Ministrit të Transportit dhe Infrastrukturës dhe gjashtë deputetëve të Dibrës dhe bashkëpunëtoret e saj për mesazhet Ndërsa emisioni “Shqipëria Tjetër” në dhe shkrimet e sjella për botim. Njoftojmë zotërinjtë: S.Mëziu, Z. Lleshi, Top Channel realizoi një reportazh në D.Rama, R. Lata, H.Përnezha, J.Selmani, gjurmët e Rrugës së Arbrit që lënë shumë D.Tërshalla, se shkrimet e tyre janë në për të dëshiruar, dy shoqatat “Lidhja e redaksi dhe do të shqyrtohen për botim Intelektualëve Dibranë” dhe “Nisma në numrat e ardhshëm. Dibrane” i kanë dërguar një letër Ministrit Kujtojmë bashkëpunëtorët, të cilët duan të Transportit dhe Infrastrukturës, z. Edmond që shkrimet e tyre të botohen patjetër në Haxhinasto, më kërkesën për ta rishikuar numrin e radhës, të konfirmojnë më parë projektin e Rrugës së Arbrit në segmentin sjelljen e materialit në numrat e telefonit nga Ura e Vashës në Tiranë. të redaksisë ose emailin e gazetës. Në letrën që u është dërguar edhe Shkrimet priten në redaksi deri më datë 20 të muajit. Autoritetit Kombëtar të Rrugëve dhe gjashtë Gjithashtu, ju kujtojmë bashkëpunëtorëve deputetëve të Dibrës, theksohet nevoja se shkrimet deri në dy faqe daktilografike për rishikim të projektit, me qëllim për të kanë përparësi botimi. pasur një rrugë me standarde bashkëkohore , si të cilësisë së ndërtimit, ashtu edhe të Ju lutemi, shkrimet që vijnë elementëve të sigurisë. përmes email-it, të kenë patjetër “Në tremujorin e tretë të vitit 2013 zanoren “ë”. disa anëtarë të kryesisë së Shoqatave të Intelektualëve Dibranë dhe Nisma Dibrane Pajtimet në gazetë mund t’i bëni në çdo në Tiranë kryen vrojtime në zonën ku do kohë duke komunikuar në adresat e redaksisë. të kalojë Rruga e Arbrit, nga Qafa e Buallit, Plani i Bardhë, Ura e Vashës në Gurin e Arkivi i gazetës është pa pagesë në faqen Bardhë të Matit, në Qaf Murrizë, Bastar Kaçu, e internetit www.rrugaearberit.com. Shpal, Zall Dajt e Ura e Brarit të Tiranës”, thuhet në letrën e cila është e firmosur nga kryetari i shoqatës Lidhja e Intelektualëve Ju falënderojmë që jeni pjesë e gazetës! Dibranë Prof. Dr. Nuri Abdiu dhe kryetari i shoqatës “Nisma Dibrane”, Bujar Karoshi. Nga një vrojtim i përgjithshëm për realizimin e saj, gjë që uroj të realizohet, “Qëllimi i këtyre vrojtimeve ishte për tu i punës së kryer deri tani gjatë duke hapur edhe një praktikë të re të njohur me ecurinë e punimeve të kryera për gjithë aksit që përshkon Rruga e Partneritetit Publik Privat në realizimin e gjatë aksit ku kalon Rruga e Arbrit në këtë Arbrit, pothuajse vetëm traseja e veprave publike”, thotë ai. Këshilli Botues: zonë, vonesat dhe mangësitë e vërejtura në hapur nga Tuneli i shkurtër në kryerjen e punimeve për të krijuar një ide afërsi të Zall Dajtit deri tek ish PETICIONI, NJË VIT PAS NISJES Musa Riçku për punimet e kryera deri tani dhe për të Mentor Hoxha dhënë ndonjë mendim e për të bërë ndonjë Uzina e Artilerisë në afërsi të Ndërkohë që shoqëria civile në Shqipëri Shaqir Skarra propozim për shpejtimin dhe përmirësimin Urës së vjetër të Brarit dhe një e ka bërë publike shqetësimin e saj për Bujar Karoshi e punës projektuese e zbatuese në vazhdim. pjesë e trasesë në luginën e Planit ndërtimin pa standarde të Rrugës së Arbrit Nga një vrojtim i përgjithshëm i punës së të Bardhë e mbi Urën e Vashës, deri më tani, Gëzim Alpion thotë për Kontribuan për këtë numër: kryer deri tani gjatë gjithë aksit që përshkon mund të quhen trase të Rrugës gazetën se peticioni vazhdon akoma të Rruga e Arbrit, pothuajse vetëm traseja e së Arbrit, ndërsa në pjesët e tjera firmoset nga qytetarë nga të gjitha vendet ku Marin MEMA hapur nga Tuneli i shkurtër në afërsi të jetojnë, brenda dhe jashtë vendit. Sejdi M.GASHI kemi ose rikonstruksion të rrugës Zall Dajtit deri tek ish Uzina e Artilerisë “Deri më tani ne kemi arritur mbi 5000 Ruzhdi LATA ekzistuese ose shmangie nga aksi Rexhep TORTE në afërsi të Urës së vjetër të Brarit dhe një i Rrugës së Arbrit. firma online dhe rreth 1000 në letër, Abdurahim Ashiku pjesë e trasesë në luginën e Planit të Bardhë konfirmon ai për gazetën dhe firmosja nuk Bardhyl Marku e mbi Urën e Vashës, mund të quhen trase do të përfundojë deri ditën kur të përfundojë të Rrugës së Arbrit, ndërsa në pjesët e tjera Mbështetur në konstatimet e edhe metri i fundit”. Hyqmet GONXHJA mësipërme për objektet më të Ibrahim MILUSHI kemi ose rikonstruksion të rrugës ekzistuese Profesori i Universitetit të Birmingamit Fejzulla GJABRI ose shmangie nga aksi i Rrugës së Arbrit. rëndësishme të kësaj rruge si: thotë se do të jetë në Maj në Tiranë për ta Zamira GJELESHI Shmangja më e madhe është ajo ku duhet të Tuneli i Qaf Buallit, Ura e Vashës e dorëzuar zyrtarisht peticionin dhe gjatë kësaj Elona MAZARI hapet Tuneli i Qaf Buallit”, thuhet në letrën Tuneli i Gurit të Bardhë dhe Tuneli kohë do te këtë kontakte edhe me grupe të Islam CANI e kryetarëve të dy shoqatave dibrane. i Murrizës, për të cilat nuk ka filluar tjera të shoqërisë civile në Tiranë, deputete Selman MËZIU “Mbështetur në konstatimet e mësipërme ndërtimi i tyre, propozojmë që të dhe qeveritarë. Qazim SHEHU për objektet më të rëndësishme të kësaj rruge rishikohet e përmirësohet projekti “Ne kemi një bindje se kjo qeveri, gjatë Sakip CAMI si: Tuneli i Qaf Buallit, Ura e Vashës e Tuneli fushatës elektorale dhe pas mandatimit të saj, Ali HOXHA duke bërë edhe krahasimet me i Gurit të Bardhë dhe Tuneli i Murrizës, për të projektet e hartuara. ka dhënë disa sinjale pozitive në lidhje me Metush SKEJA cilat nuk ka filluar ndërtimi i tyre, propozojmë çështjen, thotë ai për gazetën, por ne kemi Faik XHANI që të rishikohet e përmirësohet projekti marrë përsipër para nënshkruesve, disa prej Mehdi DEMA “Rruga e Arbërit përbën një rast tipik, Hysen Likdisha duke bërë edhe krahasimet me projektet e të cilëve janë sot edhe në parlament, se do hartuara. Mendojmë se marrja parasysh e këtij ku projekti nuk është filluar bazuar në një ta dorëzojmë formalisht peticionin vetëm propozimi do të ndikojë në përmirësimin e vlerësim të impaktit social-ekonomik, apo të Kryeministrit. Gjithashtu, po ritheksoj se ne Adresa e gazetës: cilësisë së ndërtimit të rrugës, për t’ju afruar planifikimit të plotë buxhetor, duke marrë për synojmë dorëzimin formal të peticionit, jo Rr. “Zenel Baboçi”, sa më shumë standardeve të kohës”, mbyllet bazë qëndrueshmërinë e investimit”, thotë marrjen prej Kryeministrit të një date nisje Pall. “Ferar”, Tiranë letra për Ministrin Edmond Haxhinasto. ai, duke iu përgjigjur pyetjes se a ka një afat punimesh apo përfundimi të rrugës”. Tel. +355 4 22 33 283 Letra është e shoqëruar edhe me një se kur do të përfundojë Rruga e Arbërit. “Nuk Alpion thotë se është në kontakt edhe me E-mail: [email protected] relacion teknik, detajet e së cilës janë bërë ka pasur buxhetim të planifikuar për pjesën deputetë dhe media të ndryshme në Tiranë publike në numrat e kaluar të gazetës Rruga më të rëndësishme të rrugës, segmentit prej për organizimin e një debati të gjerë në e Arbrit. 27 km, që ka një vlerë tepër të lartë prej rreth lidhje me këtë çështje. “Gjithashtu, në jemi Opinionet dhe komentet 200 milionë eurosh. Aq më pak është parë si në kontakt edhe me deputetët e Dibrës dhe e botuara nuk shprehin REAGIM I MINISTRIT një projekt që shkon përtej kufijve të vendit jo vetëm, për organizimin e një tryeze debati domosdoshmërisht dhe si pasojë, koordinimi me Maqedoninë në lidhje me problematikën që sjell ecuria e qëndrimin e redaksisë Disa ditë pas dërgimit të letrës, Ministrit fqinjë duhet të kishte qenë i domosdoshëm”. ndërtimit të Rrugës së Arbrit”. Alpion tha se i Transportit dhe Infrastrukturës, z. Edmond Në këtë intervistë, Haxhinasto ka konfirmuar do të organizojnë edhe një takim me drejtues Çdo shkrim apo foto e botuar i nënshtrohet Haxhinasto, në një intervistë për gazetën interesin e kompanive kineze për ndërtimin të pushtetit lokal në Bulqizë e Dibër si dhe ligjit për respektimin e të drejtave të “Integrimi” të datës 25 mars 2014, ka shfaqur e rrugës së Arbërit, sipas partneritetit Publik- do të bëjnë edhe një ekspeditë në terren për autorit. Ndalohet riprodhimi, fotokopjimi, paqartësitë e deritanishme në ndërtimin e Privat. “Së fundmi, ka pasur një interes të të parë gjendjen e rrugës. shpërndarja apo ribotimi pa lejen e autorit të shkrimit apo redaksisë. Rrugës së Arbërit. shprehur nga një kompani serioze kineze Korresp. “Rruga e Arbërit” nr. Mars 2014 - 3 95 reportazh Duke xhiruar pranë Urës së Vashës. Foto: © B.Karoshi

Shpejt entuziazmi ia le vendin zhgënjimit... Një tunel i parë që del në një kthesë jo pak të rrezikshme dredhon në rrugën që humbet vetëm pak kilometra me pas... Segmenti i parë me vlerë rreth 16,7 milionë euro duhet të kishte përfunduar kohë më parë, të paktën në letër, por punime janë kryer deri diku në Shupal, në Zall-Dajt, me tej asgjë.

Zhvillimi që do t’i jepte të gjithë kësaj pjese ku do të kalonte, por edhe më tej do të ishte i jashtëzakonshëm, duke krijuar mundësi të pafundme ekonomike, punësim, zhvillim e gjithçka tjetër që meriton e gjithë kjo zonë.

Nëse ecën mbi premtime të fryra e deklarata elektorale kjo rrugë duhet të ishte përfunduar me kohë, por nëse ecën mbi realitetin do të shohësh se janë bërë vetëm grimca pune e asgjë më shumë.

Nga Marin mema

shtë rruga që do t’i jepte frymëmarrje një krahine të tëre si Dibra, por edhe Ëshumë më tej deri në Shkup e trevat Rruga e Arbërit e e tjera në Maqedoni, që do të afroheshin ndjeshëm me kryeqytetin e Shqipërisë. Rruga e Arbërit nisi me bujë e me deklarata të mëdha politike, që më pas ia lanë vendin paqartësisë e problemeve të tjera që e penguan në mënyrë të vazhdueshme përfundimin e saj. ‘Shqipërisë tjetër’ Po sot, në ç’gjendje është ky aks, ku kanë mbetur punimet dhe çfarë po bëhet me të?! Fillimisht, ky tunel ishte projektuar të ishte Punime s’ka, gjurme s’ka...veç pritje siç e patën ndërtuar Arbërit, ku edhe kepet Traseja që nis diku pranë fshatit Brar të 3,5 kilometra, pastaj kilometrat shkuan në me shikim nga horizonti, gërxhe, lumenj, që duhet të lidhen janë më të afërta, por në Tiranës të jep ndjesinë pozitive se diçka po 2,7 dhe u rrit kuota e lartësisë ku ai do të orientim i vështirë pa asnjë drejtim të qartë një pjesë tjetër më të largët, kjo si pasojë e lëviz në realizimin e projektit që duhet të kalonte. Projekt pas projekti, deklarata pas deri në brendësi të fshatit. disa vështirësive të papritura që në këtë rrugë kushtojë më shumë se 300 milionë euro. deklaratash, fushatë pas fushate që prodhoi Nuk është e vështirë të kuptosh sesa e duket sikur s’kanë fund kurrë... Por, shpejt entuziazmi ia le vendin veç këtë realitet. rëndësishme është kjo rrugë për të gjithë këtë Nga sipër duket qyteti i Klosit, derisa zhgënjimit... Një tunel i parë që del në një Në krye të Qafës së Murrizit gjithçka duket zonë që do të mund të ndryshonte rrënjësisht shtegu bashkohet me rrugën nacionale, në kthesë jo pak të rrezikshme dredhon në edhe më qartë. realitetin e saj. luginën e Planit të Bardhë, ne pak kilometra rrugën që humbet vetëm pak kilometra me Në horizont mes maleve mund të Duke kthyer këto pjesë sot të thella në punohet, por sërishmi gjërat ngecin vetëm pas... Segmenti i parë me vlerë rreth 16,7 dallohen lehtësisht pjesë të kryeqytetit ose fshatra periferike të kryeqytetit ose më mirë pak më tej në të ashtuquajturin tuneli i Qafës milionë euro duhet të kishte përfunduar kohë me saktësisht zona e njohur si Shkallët e në zona turistike të tij.... së Buallit edhe ai, një herë ishte tunel rreth më parë, të paktën në letër, por punime janë Tujanit, por po të kthehemi në krahun tjetër Fshatrat pasojnë njëri-tjetrin, ndërsa nga 850 metra i gjatë me vlerë mbi 13 milione kryer deri diku në Shupal, në Zall-Dajt, me do të dallojmë edhe Qafën e Buallit, që i rruga e famshme e Arbërit nuk duket ende euro, pastaj u punua për ta eliminuar, derisa tej asgjë. paraprin qytetit të Bulqizës. gjë, veç një projekti imagjinar që këtu nuk gjerat mbetën në ajër. Nga këtu, rrugëtimi duhet të vijojë Këto pamje janë të mjaftueshme për të ekziston. Rruga vijon pas shpinës së Bulqizës e përmes rrugës së vjetër. Ndryshe nga ç’ishte dhënë një ide sa afër janë këto zona aq sa Pas rreth 23 km, nga Zall Dajti, më në më pas bashkohet pak me tej me rrugën pompuar aq shumë mediatikisht se punimet mund t’i bashkosh edhe me sy të lirë. fund dallohen punime. Pikërisht në zonën e dikurshme që s’ka asnjë lidhje me atë të kishin mbetur vetëm në tunelin e Murrizit, Edhe në të zbritur në zonën ku duhet të e njohur si Ura e Vashës... Edhe këtu çuditë Arbërit. realiteti është krejt tjetër. dilte tuneli, në afërsi të fshatit Xibër-Murrizë kanë pjesën e tyre. Punimet për urën që do Pak minuta më pas gjërat përfundojnë, Drejt Kodër-Shupalit, rrugëtimi me të Matit, me rreth 280 shtëpi asgjë nuk të lidhë dy pjesët nuk duken, thuhet se edhe nga fshati Gjoricë e më tej ajo zhduket sërisht makinë përngjan më shumë me një lundrim ndryshon. vetë ura nuk do të bëhet në të njëjtin vend mes traseve të pakta ku punohet, zhdukjes me varkë, duke ndjerë lëkundjet e forta e e rishfaqjes, projekteve të ndryshuara turbulluese si pasojë e gjendjes së keqe të saj. shpeshmi Rruga e Arbërit duket si një lojë Të gjithë presin, shpresojnë, kanë dëgjuar kuka-fshehti, e denjë për prestigjatore, në shumë, por kane parë kaq pak... këtë rast politike. Aksi i vjetër nga ku nuk dallohet kurrëfarë Ajo duhet të vazhdonte që këtu në drejtim punimi për Rrugën e Arbërit zbret në të Dibrës së Madhe, duke shkuar deri tejmi qendrën e komunës në Zall Bastar. Që aty në Bullgari. ajo dredhon përmes një shtegu të stisur mes Nëse sot, rruga Tiranë - Dibër e Madhe lumit, për të kaluar në krahun tjetër. është e gjatë mëse 160 kilometra me rrugën Fshati i radhës është Bastari me rreth 1 e Arbërit ajo do të bëhej vetëm 72,6. 400 banorët e tij. Edhe këtu asgjë, aq sa Zhvillimi që do t’i jepte të gjithë kësaj hera-herës të duket e vështirë të jetë folur aq pjese ku do të kalonte, por edhe më tej do shumë për këtë rrugë që po përshkojmë e që të ishte i jashtëzakonshëm, duke krijuar në fakt në terren ka pak ose aspak gjurmë. mundësi të pafundme ekonomike, punësim, Rruga përkeqësohet. Në vendin ku duhej zhvillim e gjithçka tjetër që meriton e gjithë të hapej tuneli në Qafën e Murrizit, pranë kjo zonë. fshatit Kaçu e që u shty e u debatua aq shumë Nëse ecën mbi premtime të fryra e për shkak, siç u tha zyrtarisht, të prezencës së deklarata elektorale kjo rrugë duhet të ishte madhe të ujit, ka vetëm bimësi të hazdisur, përfunduar me kohë, por nëse ecën mbi aty e në të gjithë pjesën e gjerë përreth, por realitetin do të shohësh se janë bërë vetëm edhe nëse do të kishte qenë kështu, a thua grimca pune e asgjë më shumë. vërtet punimet kanë mbetur vetëm tek ky Marin Mema dhe operatori Denian Sevi pas intervistës më një banor të Xibër në rrethin e Top Channel / Shqipëria Tjetër tunel? Apo shumë herë më larg?! Matit, i cili rrugën për Tiranë e bën hipur mbi kalë... Foto: © B. Karoshi 4 - Mars 2014 nr. 95

Në Dibër të Madhe u mbajt protesta e rradhës kundër devijmit te lumit Radikë aktualitet Radikën do ta mbrojmë me jetën tonë Nga Rexhep TORTE Qeveria e Maqedonisë dhe Elem-i të heqin dorë nga projekti, ë organizim të shoqatave joqeveritare se do të përballen me forcën e të Dy Dibrave, të Dibrës së Madhe në NMaqedoni dhe Peshkopisë në Shqipëri, të drejtës, me të drejtën për të në Sheshin “Skenderbe” në Dibër të Madhe të mbrojtur atë që na takon, me të mbushur përplot me protestues si asnjëherë më drejtën e demokracisë, se aty ku parë, mes tyre edhe përfaqësues nga shumë nuk ka drejtësi e nuk përfillen qytete të Maqedonisë dhe Shqipërisë, më 14 mars 2014, u mbajt protesta e radhës kundër kërkesat e popullatës, aty ka devijimit të rrjedhjes së lumit Radikë. anarki, ka shtypje, padrejtësi, aty Bashkim Mashkulli kryetar i Këshillit s’ka avenir e s’ka si te ketë as Komunal në Dibër të Madhe para të paqë. I drejtohemi edhe Shtetit pranishëmve, theksoi se, “Jemi mbledhur për Shqiptar të jetë në linjë të njëjtë një hall të madh që ka Dibra, për t’i thënë jo politikës anti dibrane dhe anti shqiptare të me kërkesat e qytetarëve dibranë, Gruevskit . Të gjithë dibranët e dimë që kjo të rrijë në mbrojtje të vëllezërve është një politikë serbe dhe greke, të gjithë e të vet, ashtu siç e parasheh edhe dimë se me këtë projekt i bëhet dëm popullit Kushtetuta e Shqipërisë. shqiptar që dëshiron ujin e bekuar të Radikës © Foto: Rexhep Torte ta merr dhe ta dërgojë në Vardarin e qelbur. Nga ky tubim i bëjmë thirrje Qeverisë së dhe qytetarët e tjerë të mbrojnë lumin Radika. që kjo pjesë që është më e mira në rajon si edhe më tragjiku është ndërtimi i hidrocentralit ne Shqipërisë që e ka obligim t’i del në ndihmë Nuk duhet të bëhemi injorantë, se sa më në Ballkan të na mbetet “Zorrë qorre”. Kemi Urën e Boshkut dhe në Fushën e Llukovës. popullit të Dibrës, që e ka edhe me Kushtetutë shumë të jemi injorantë në këtë çështje do të njerëz që do të mundohen për zhvillimin e këtij I referoheni një marrëveshje të bërë vite më që të mbrojë interesin e Dibrës. Të gjithë fundosemi ne vetë”, tha Fejzullau. rajoni. Ju bëj thirrje Komunës së Rostushës, parë, e harroni se sot të gjitha vendimet dhe jemi dëshmitarë se kuçedra ka dalë në Korab Shpëtim Pollozhani, kryetar i ish të sëbashku me këshilltarët që të zgjohen nga marrëveshjet në lidhje me lumin Radike duhet dhe tenton ta ndalë ujin e Radikës. Por mos burgosurve politik në Maqedoni, deklaroi se: ëndrrat me porosi të huaj dhe kërkesa të te jenë në përputhje me interesin e dibranëve, harrojmë se Dibra ka djem që do ta vrasin këtë ” I drejtohem gjeneratës së re se pas njëzet huaja për llogari të huaj, ne do të vazhdojmë se çdo marrëveshje kundër këtij interesi do kuçedër dhe nuk do të lejojmë që uji i Radikës viteve uji në këto anë do të paguhet më shumë me protesta , do të bëjmë edhe referendum rrëzojë qeveri dhe do prish shtete. Ne sot të shkojë në anën e Greqisë. Ato që mendojnë seç paguhet nafta dhe benzina në këtë kohë. , populli do ta thotë fjalën e vet, nuk mundë jemi këtu që me zërin e të gjithë dibranëve se dibranët do të ndalen gabojnë shumë rëndë. Na takon të gjithëve të luftojmë për këtë ujë. E të lejojmë që disa individë ta manipulojnë të protestojmë me vendosmëri: Stop devijimit Dibranët nuk do të ndalojnë asnjëherë që të përcjell këtu mesazhin e një tetëdhjetë vjeçari këtë popull. Çdo herë i kam vlerësuar njerëzit të rrjedhës së lumit Radikë. Stop projekteve mbrojnë çdo pikë të ujit të Radikës. Nga ky nga Struga, i cili e mban mend shumë mirë që për mesazhet që ata japin, por jo në bazë të me synim shkatërimi të Dibrës dhe Rekës. tubim ftojmë Qeverinë e Kosovës, Qeverinë në vitin kur është ndertuar HC i Mavrovës në gjuhës apo kulturës që kanë. Duhet ti themi Stop grabitjeve së pasurisë së Dibrës që ka e Shqipërisë, SHBA-të dhe të gjitha qeveritë dy fshatrat e Strugës kanë shterë dy burime, Stop këtij projekti, nuk na duhen më largime bekimin e Zotit. Nga ky tubim u lëshojmë që janë pro Dibrës, të mbrojnë me çdo kusht një në Koroshishtë dhe një në Dollogozhdë, nga vendlindja, por na duhet ngjallja e këtij thirrje të zgjedhurve, partive politike, liderëve, jetën e Dibrës që Radika nuk merret poshtë, dhe sot ato dy fshatra vuajnë për ujë. Ky nuk rajoni, na duhet Radika që do të jetë motori se askush s’ka mandate ta fal as ta shes të Radika merret te burimet lartë, te Korabi. Ata është vetëm problem i Dibrës por i gjithë i zhvillimit të këtij rajoni. Thirrja ime është te ardhmen e këtij vendi, të ardhmen e brezit të që synojnë devijimin e Radikës, prej burimit popullatës shqiptare që jeton në të dy anët investitorët dhe qeveria që ta ndalojnë këtë rinjsh që e duan këtë qytet, që e duan vatanin, duan ta marrin ujin që ta lënë këtë pjesë pa e Sharit, Karaormanit dhe Korabit. Ky është projekt. Qeveria e ardhshme duhet ta dijë se e duan ta ndërtojnë të ardhmen e jetës së pikë uji. Por ne nuk duam të vdesim. Ne do të problem strategjik e politik. Sipas analizave një Radikën nuk e japim. Radikën ta lëmë që të jetë tyre. Kërkojmë nga liderët politik shqiptar në jetojmë. Nëse është për të vdekur do të vdesim shtet nga një metër kub ujë fiton katër milion zhvillues i këtij rajoni dhe magnet për vizitorët Maqedoni: ”Kundërshtojeni projekin “Lukovo atje ku duhet e jo këtu”, tha në fund Mashkulli. dollarë. Këtë ujë ne do ta paguajmë me para, e jashtëm” , deklaroi Samet Abdullai. pole”, se është kundër dibranëve, se është Munir Hoxha, përfaqësues i Shoqatave siç e paguajmë sot nëpër punëtori edhe nëpër Ilirian Fetahu, kryetar i Shoqatës “One kundër shqiptarëve, se është gatuar në qarqet joqeveritare në Peshkopi, shtoi se: ”Sot jemi shërbime. Ju ftoj që në të ardhmen protesta dollar për Dibrën”, në fjalën e tij para tha: “U nacionaliste e shoveniste për t’i sjell këtij qyteti mbledhur këtu për burimet e Lumit, ose siç tjetër të bëhet në kantierin dhe jo në Dibër”, bënë shumë ditë e muaj që ky qytet së bashku fatkeqësi, mjerim, varfëri, shpërngulje nga këto njihet tek ju Reka e deri në Kala të Dodës, për deklaroi Pollozhani. me Rekën po jeton me ankthin e projektit troje. Kërkojmë unanimisht dhe me vendosmëri t’i thënë jo një projekti antishqiptar siç kërkon Aleksandra Bujanovska, përfaqësuese e dy “Llukovo pole”. Janë po aq ditë dhe muaj që Qeveria e Maqedonisë dhe Elem-i të heqin Gruevski, për t’i marrë ujërat e Lumit Radikë. Ju koalicioneve “Natyra 2000” dhe “Ekologjia dibranët kudo që janë, në Tiranë, Prishtinë, dorë nga projekti, se do të përballen me forcën bëj thirrje këtu se partia numër një e dibranëve Prioritet”, u shpreh se: ”Falënderoj të rinjtë Shkup, Europë, SHBA, po protestojnë kundër e të drejtës, me të drejtën për të mbrojtur atë është Radika dhe asnjë parti tjetër nuk duhet që i shoh këtu për të shpëtuar Radikën dhe këtij projekti, i cili si qëllim final ka ta devijojë që na takon, me të drejtën e demokracisë, se të votohet nëse nuk e mbron këtë çështje. për të shpëtuar Parkun Nacional të Mavrovës. rrjedhën e lumit Radikë, projekt përmes të cilit aty ku nuk ka drejtësi e nuk përfillen kërkesat e Shqetësimet dhe rënkimet e Radikës kanë Parku Nacional, Reka dhe Radika janë pasuri duan te na e thajnë jeten, të na e thajnë tokën, popullatës, aty ka anarki, ka shtypje, padrejtësi, shqetësuar edhe Nëntë malet e Dibrës , të cilët nacionale të mbrojtura dhe ashtu duhet të mos këndojë as zog, as të ndëgjohet ulurimë aty s’ka avenir e s’ka si te ketë as paqë. I janë bashkuar me ju për t’i thënë jo këtij projekti. të mbeten përgjithmonë. Këto projekte që kafshës, të na e heqin bukurinë e vendlindjes, drejtohemi edhe Shtetit Shqiptar të jetë në linjë Ky projekt nuk do të realizohet sa të jemi gjallë ndikojnë negativisht në këto pjesë i quaj si të na e heqin historinë. Duan të na e marrin të të njëjtë me kërkesat e qytetarëve dibranë , të ne këtu. Dëshiroj t’ju bëj edhe njëherë thirrje të padrejtë, pasi pasuritë natyrore janë të të ardhmen e fëmijëve tanë, të marrin atë që na rrijë në mbrojtje të vëllezërve të vet, ashtu siç e jo vetëm qeverive, përfaqësuesve të Bashkimit gjithëve, e sidomos e këtyre të rinjve për të cilët e lënë trashëgim të parët tanë. Ndaj sot jemi parasheh edhe Kushtetuta e Shqipërisë, të mos Europian, por edhe Qeverisë së Amerikës, ne jemi më shumë përgjegjës sot këtu. Këto dy mbledhur këtu, se vetëm unik do të jemi me të lejojë kurrsesi të na marrin ujin e shpresës, ujin e se ky nuk është më një problem i thjeshtë koalicione bashkohen me ju për mbrojtjen e fortë, më të vendosur, më të guximshëm për te të ardhmes. Lusim përfaqësuesit e Ambasadës së vetëm brenda Maqedonisë, por ky është një Lumit Radika”, tha Bujanovska. mbrojtur te drejtën e asaj që na takon. Përmes SHBA, Bashkimit Evropian , këtu në Maqedoni, problem ndërshtetëror ndërmjet Shqipërisë dhe Samet Abdullai, përfaqësues i Rekës këtij tubimi u themi përfaqësuesve te ELEMIT: si shtete nga ku burojnë liritë dhe të drejtat e Maqedonisë. Problem që mund të eskalojë dhe deklaroi se: “Sot është data 14 mars dita e ”Larg duart nga uji i Radikës,l arg nga Reka, se njeriut të nxisin Qeverinë e Maqedonisë që të të shtrihet në gjithë Ballkanin, andaj nuk do të ujrave, dita e ruajtjes së pasurisë natyrore dhe ne s’na trembin kërcënimet tuaja, e kurrë s’do ndalojë këtë projekt që i përket të kaluarës dhe ketë më protesta të këtilla, por ta kenë parasysh kundër ndalesave. Shumë ndodhi na kanë lëmë të realizohet ky projekt famoz, ky projekt jo të ardhmes.”Padrejtësia diku është kërcënim se ne nuk do të heshtim, nuk do të rrimë duar bashkuar këtu. Unë asnjëherë nuk kam parë bombë atomike!” Mjaft më me mashtrime të për kudo!” thot një thënie e Martin Luther King. lidhur përpara kësaj fatkeqësie që kërkojnë të kaq dibranë në një vend. Të mos ju gënjejnë tipit se ky projekt do ta ris numrin e vizitorëve I drejtohemi edhe Bankës Botërore që të mos e bëjnë drejtuesit e Qeverisë së Maqedonisë”, se banorët e Rekës nuk janë këtu, edhe ato në parkun nacional. A thua se turistet vrapojnë financojë projektin, se projekti “Llukovo Pole” theksoi Munir Hoxha. janë sëbashku me ju. Radika edhe historikisht pas gypave nëntokësor dhe hidrocentraleve është projekt politik dhe diskriminues, dhe si Lulzim Fejzullahu, Kryesuesi i OJQ-ve është shprazur në Liqenin e Dibrës në Drin dhe jo pas kanjoneve dhe bukurive te tjera i tillë nuk sjell paqe dhe zhvillim, por trazira nga Gostivari, para protestuesve tha: “Ne në dhe në detërat e Europës, dhe ashtu do të natyrore. Janë mashtrime fjalët se ky projekt dhe varfëri. Nuk mundet që në këtë protestë Gostivar rreth 48 shoqata kemi nënshkruar një mbetet. Kemi shumë argumente në anën tonë, do të ketë impakt në ekonominë e zonës, pasi të mos e sjell edhe shqetësimin e nxënësve, të peticion për mbrojtjen e Lumit Radika .Unë kemi mijëra nënshkrime të mbledhura kundër projekti planifikon ndërtimin e hidrocentralit shprehur në vargje të shkruara nga vetë ata. “O si sektor i bujqësisë apeloj që Lumi Radikë të projekteve dëmtuese Lukovo Pole dhe Ura e qe do funksionojë për 50 vite, e vjedhja e ujit moj Radikë, moj shpirti jonë. Ti rrjedh nëpër mbrohet për disa shkaqe, sepse shkencëtarët Boshkut. Kemi mendimet e 119 specialistëve të Radikës të bëhet përgjithmonë. Thoni që Dibër si gjaku i trupit tonë. Ne do të mbrojmë botërorë thonë se 10 vitet e fundit do të kemi për mbrojtjen e Parkut Nacional të Mavrovës projekti eshte është përgaditur nga ekspert si shpirtin tonë. Ne do të jemi këtu gjersa s’do krizë për ujë të pijshëm, andaj ndokush punon dhe kundër këtij projekti, por dikush mundohet më të mirë, e nuk përfillni mendimin e 119 të merret asnjë pikë ujë. E zëri jonë i fuqishëm që ne të mbesim edhe pa ujë të pijshëm, çdo t’i manipulojë. Dua që nga këtu bindshëm dhe shkencëtarëve botërore, të cilët thonë se ky protestues s’do të shteret kurrë!” Nëse kërkesa vitë e më shumë bie numri i prodhimeve të me zë të lartë të them se Dibra dhe Reka do projekt do të shkaktojë pasoja me karakter e dibranëve nuk merret në konsideratë, atëherë bujqësisë për shkak të ngrohjes globale. Me ta mbrojnë pasurinë natyrore dhe kulturore. ekonomik, social, demografik, mjedisor dhe do të jemi të detyruar të nxisim padëgjueshmëri ndërprejen dhe me devijimin e Lumit Radika Ne nuk kemi ujë për shitje, siç nuk kemi edhe ekologjik. Harroni me dashje të mos citoni qytetare mos funksionimin e institucioneve prishet atmosfera, ndryshon klima dhe gjithçka njerëz që t’i shesim në shtete e huaja. Duhet ta edhe shkrimet në gazetat e huaja për të cilat nga që nga organet më të larta Komunale, tha në merr tatëpjetë. Ndaj apeloj që të gjithë dibranët ndërtojmë dhe ngjallim këtë rajon. Nuk duam qindra hidrocentrale që priten të ndërtohen, fund Fetahu. nr. Mars 2014 - 5 95 propozimi Grup ekspertësh për të koordinuar veprimet për mbrojtjen e lumit Radika

Nga Bardhyl Marku* Shënim: LËNDA: Kërkesë për formim të grupit të Në numrin e kaluar të gazetës kishim ekspertëve i cili do të koordinojë aktivitetet njoftuar botimin e letrës së zotit Bardhyl lidhur me mbrojtje e lumit Radika si pasojë e Marku, të cilën ai ia kishte dërguar Këshillit planit të qeverisë për ndërtim të akumulimit Komunal të Dibrës së Madhe. Gjatë këtij në fushë të Llukovës. muaji, në rrjetin social Facebook, ka pasur një reagim të Kryetarit të Këshillit I nderuar Z. Bashkim Mashkulli, Kryesues Komunal, zotit Bashkim Mashkulli, i i Këshillit Komunal, cili, jo vetëm që e hedh poshtë letrën e Në fillim të korrespondencës sime më zotit Marku, por e akuzon atë edhe për lejoni t’ju përgëzoj për punën e përditshme karrierizëm për çështjen në fjalë dhe që jeni duke bërë në drejtim të zgjidhjes së përdorimin e çështjes për qëllime politike. problemit dhe rrezikut serioz të devijimit të Ne e rilexuam edhe njëherë letrën e lumit Radika. zotit B.Marku, dhe u përpoqëm të gjenim Mendoj se sensibilizimi i qytetarëve mes rreshtash qëllimet në “prapavijë të si në Dibër po ashtu edhe në Maqedoni, tijë”, por në gjykimin tonë, edhe si rezultat tanimë është rritë dukshëm. Fatmirësisht i ndjekjes së çështjes së Radikës që në pas protestës së fundit në Peshkopi dhe fillimet e saj, nuk shohim shenja karrierizmi aktivizimit të shoqatave joqeveritare dhe prapavije politike në dëm të çështjes, dhe protestës së organizuar në Tiranë, përveç qëllimit të mirë të mbrojtjes së sensibilizimi, edhe në Shqipëri është ritë ujërave të Radikës. Kështu që vendosëm, në mënyrë të ndjeshme. Jemi dëshmitarë të artikujve të ndryshëm si në gazetat ë ashtu siç kemi premtuar, botimin e saj. përditshme (tanimë jo vetëm në shqip por Për të mbrojtur Radikën kërkohet një edhe në gazetat në maqedonisht), po ashtu vullnet mbarë kombëtar, e në veçanti edhe në internet portalet e ndryshme (edhe mbarë dibran. Përdorimi i saj si çështje në shqip po ashtu edhe në maqedonisht). Ky politike është plotësisht në të drejtën është një sihariq i mirë që na jep shpresë se e gjithsecilit, por çdo person që do të problemi nuk është më vetëm i dibranëve përfitojë sadopak politikisht nga kjo por për të ngrenë zërin si në Maqedoni çështje, do të mbajë më shumë përgjegjësi ashtu edhe Shqipëri, por çka është më me qoftë politike dhe qoftë sociale për pasojat rëndësi këtë shqetësim e përcjellin dhe për që do vijnë në rast të tradhtisë ndaj të reagojnë edhe ekspertët për rruajtje të çështjes. Në të kundërt, duhet të kemi edhe ambientit nga mbarë bota. ndershmërinë t’u themi faleminderit! B. Karoshi Duke ndjekur ngjarjet e fundit (protestën Punime nga nxënësit e shkollës “Said Najdeni”, Dibër e ditës së diele të 19 janarit në Peshkopi dhe në Tiranë) por edhe deklaratën të cilën e dha zëdhënësi i Qeverisë por edhe i mëtejmë lidhur me ndërtimin e pendës në persona të cilët duan të punojnë). profileve: ekspert i ujërave (hidrologjisë), vete Kryeministri së RM,gjatë ditëve të fushë të Llukovës. Ky grup pune do jetë përgjegjës të ekspert i tërmeteve, ekspert i ekologjisë, fundit, është shumë e qartë se Qeveria e Qëllimi i letrës sime ka të bëjë me realizojë si vijon: ekspert i energjetikës, jurist, ekonomist, RM nuk ka ndërmend të revokojë planet e sugjerimin, që këtë çështje ta rrahim në 1) Të merr mjaft seriozisht këtë çështje biolog dhe ndoshta edhe ndonjë profil tjetër saja për ndërtimin e akumulimit në fushë mënyrë më të organizuar. Unë mendoj se dhe të informohet në mënyrë të detajuar i cili mund të kontribuojë në këtë çështje. të Llukovës, respektivisht të devijimit të është koha të bashkohemi të gjithë dhe nën përmes të gjitha materialeve të cilat janë Komuna duhet të vazhdojë aktivitete e lumit Radika. Pra, për dibranët aktivitete udhëheqjen dhe përkrahjen institucionale, siguruar deri tani për këtë çështje në forma saja ashtu si gjer më tani edhe atë: nuk kanë përfunduar. Siç dëgjuan nga me kyçje të të gjithë atyre faktorëve/ të ndryshme si dhe ata materiale të cilat janë 1. Të vazhdojnë kontaktet, përpjekjet deklarata e para disa ditëve të dhen nga individëve të cilët mund të japin çfarëdo të siguruara nga administrata komunale; dhe presionet permanente ndaj Qeverisë së Ju, Z. Bashkim, është e qartë se Qeveria qoftë kontributi, të avancojmë qasjen dhe 2) Të kërkojë nga ELEM-idhe nga Banka RM-së dhe kontaktet me udhëheqësit dhe po punon fshehurazi dhe ne nuk kemi një aktivitetet tona lidhur me kauzën tonë të Botërore të gjitha materialet relevante që ministrat e BDI-se me kompetence, duhet pasqyrë të saktë se çfarë po bëhet. përbashkët Radikën. kanë të bëjnë me këtë çështje, posaçërisht të iniciohet takim me Kryeministrin dhe Nga ana tjetër deklaratat e dhëna nga: Bazuar në të gjithë atë çfarë kemi dëgjuar dokumentet e ELEM-it, si p.sh.: projekti (në ti përcillet kërkesa zyrtare e Komunës për zëdhënësi i Qeverisë, nga ELEM-i, nga kohëve të fundit, aktiviteteve të cilat janë çfarëdo faze qoftë ai), kontratat të cilat kanë ndalim të çfarëdo devijimi të Radikës. Ministrat Saraqini dhe Ademi etj. janë ndërmarrë në mënyrë individuale, të mundësuar nisjen e kësaj iniciative; raportin 2. Takime permanente me Qeverinë kontradiktore. Ata herë dalin me kalkulim organizuara, apo pjesërisht të organizuara, e plotësuar të firmës gjermane e cila është Shqiptare dhe Ministrat e resorëve përkatës se do merën 2 m3 ujë në sekondë e një unë dëshiroj të sugjeroj që në një takim të duke përgatit analizë të ndikimit social dhe në R. e Shqipërisë (edhe pse nga jam i herë tjetër dalin me informatë se do merren radhës, pse jo edhe në ndonjë mbledhje të ambientor të këtij projekti, por jo vetëm në vetëdijshëm se deri tani janë realizuar takime 2 deri më 7,2 m3 ujë në sekondë. Këta jashtëzakonshme, të Këshillit Komunal në brezin e kapjes se ujerave të Radikës, por të ndryshme). deklarata kontradiktore janë të verifikuara Dibër të diskutohet lidhur me disa pika të edhe përgjatë rrjedhës së saj deri në liqenin 3. Të përpilohet elaborat nga një kompani dhe mund ti gjeni të gjitha në ueb faqen e cilat unë i shoh si kanalizim dhe avancim e Dibrës; private profesionale, për ndikimin social ELEM-it, por gjithashtu edhe ne ueb faqen të aktiviteteve për të ngritë qasjen tonë këtij 3) Të kërkojë prej ELEM-t informata t dhe ekologjik të projektit fusha e Llukovës për mbrojtje të lumit Radika, në adresë: problemi në një nivel tjetër duke u përgatitur ësakta për sasinë reale të ujit që planifikojnë në Dibër dhe në liqenin e Dibrës si rezultat www.saveriverradika.com për beteja edhe më të vështira, në mbrojtje të marrin dhe informata për një periudhë i devijimit të ujërave të Radikës,nga baseni Tani, mbi të gjitha ekziston edhe një të lumit Radika. Këta rekomandime jepen në më të gjatë kohore për prurjet mestarë, i Drinit të Zi në atë të Vardarit; problem, i fshehur do kisha thënë, i cili bazë të një diskutimi të gjerë i cili u zhvillua maksimale dhe minimale të Radikës me 4. Të sigurohen mjete financiare të cilat shumë pak po diskutohet nga kompetentët, gjatë muajit dhjetorit të vitit 2013, në rrjetin qëllim që të bëhen analiza më të sakta. mund të jenë të nevojshme për mbështetje respektivisht ekziston edhe një minimum social Facebook dhe takimet e përditshme (Një ekspert i ujërave duhet të tregojë sa të kauzës sonë të përbashkët , mbrojtje të prej 5 m3 ujë në sekondë, të cilat nuk i me shumë dibranë. Nga ata diskutime mund duhet të jetë kjo periudhë kohore). Këta lumit Radika deklaron askush. Nga 30 m3 ujë në sekondë, të konkludohet që: informata do qartësonin gjendjen reale dhe Besoj se sugjerimet, të cilat nuk janë 10 i janë marrë Radikës gjatë ndërtimi të Përfundimisht (të gjithë pajtohen) se duhet do mënjanonin spekulimet eventuale që vetëm të miat, do të hasin në mirëkuptim hidrocentralit në Mavrovë, d.m.th. ngelin të formohet një grup pune respektivisht kanë të bëjnë me sasinë e ujit të Radikës; nga këshilltarët komunal më të cilët kemi edhe 20 m3 ujë në sekondë; sot ELEM-i del grup i ekspertëve i legjitimuar në seancë 4) Të bëhen përgatitjet dhe analiza juridike brengën e përbashkët, mbrojtje të lumit me shifra se Radika disponon, jo më 20, të Këshillit Komunal, në përbërje nga për të parë mundësitë e nisjes së procedurës Radika, dhe në takimin e radhës ky grup por 15 m3 ujë në sekondë. Shtohet pyetja profesioniste të sferave të ndryshme, të cilët gjyqësore kundër këtyre projekteve në gjyqet i ekspertëve të legjitimohet nga Këshilli ku shkuan ata 5 m3 ujë në sekondë dhe si u kanë informata, përgatitje adekuate dhe kanë e vendit apo gjyqet ndërkombëtare. Komunal. reduktuan nga 20 në 15. Ka shumë të ngjarë dëshirë të kyçen në këtë aktivitet. (Nuk duhet 5) Përbërja e këtij grupi duhet të jetë atillë që këta 5 m3 ujë të merren,nëse veç nuk janë të zgjidhen njerëz vetëm se për të qenë në që të mundësojë përgatitje të strategjisë për Letër dërguar Këshillit Komunal të marrë, para se të behët çfarë do lloj aktiviteti atë grup pune, por përkundrazi të zgjidhen veprim. Kam ndërmend këtu kyçje të këtyre Dibrës së Madhe më 23 janar 2014,. 6 - Mars 2014 nr. 95 vëzhgim

Demostrata mbi pyjet 1940. Foto: Gjon Fierza (Arkiv)

I trishtuar dhe i trembur sa ska kufi mendoj: Mos vallë ka ardhur fundi i pyjeve dhe njerëzisë? Ndoshta! Dhe përsëri hedh vështrimin pyetës fotografisë bardhë e zi, veprimit të një kohe të shkuar 73 vjeçare. Njerëz të guximshëm, kurajoz ishin ata atëhere.

teknike me vijueshmeri në hapsire dhe kohë apo….? Në fakt ndodhi fundosja me dhunë e një sistemi ekonomik e politik. Një organizim i ri gjithëplanësh duhej të fillonte por…. Ashtu si në kohën antike farat e Valanidhit ( Quercus macrolepis, Kotschy) emigruan në Trikaze të Pulias në Italinë jugore, edhe Simfonia e pyllit dhe e pylltarit! pas viteve ‘’90 të shekullit te kaluar Efthim Naumi inxhinieri i parë shqiptari pyjeve, që shkoi me llotari në Amerikë i ndjekur nga Nga Selman Mëziu dhjetra inxhinierë, droktorë e profesorë Meditim mbi një fotografi pyjesh. Ndërsa në pyjet shqiptarë vendin e ështroj këto malsorëe qytetarëme këtë ÇEKIÇIT TË DAMKËS e zëvendësoi sopata e trup shtatëgjatë, mbi supe. Qindra motosharra e pakontrolluar e padisiplinuar Vnjerëz, kësulë bardhë si bjeshka me e njerëzve. Në vend që filizëria , imshtajat borë, me tirqe e xhamadanë ndjekin korteun e e trungishtet e reja të rriteshin e drurët përmortshëm. Një parullë ndër të tjera e dalë amë/mamë të prodhonin farat i përfshinë nga mëndje e Musolinit, lexojmë’’ Unë i dua gjuhëzat e kuqe e përvëluese të flakëve. I pemët,mbrojini,unë ju ndihmoj ta bëni këtë,, trishtuar dhe i trembur sa ska kufi mendoj: në italisht.Policia italiane e shqiptare mbanë Mos vallë ka ardhur fundi i pyjeve dhe rregullin. Nën terrorin fashist protestohet njerëzisë? Ndoshta! Dhe përsëri hedh në mënyrën më origjinale, për shkatërrimin vështrimin pyetës fotografisë bardhë e zi, barbar të pyjeve. Edhe kufoma pothuajse veprimit të një kohe të shkuar 73 vjeçare. njëqind vjeçare proteston, duke dëshpëruar Njerëz të guximshëm, kurajoz,……ishin ata e revoltuar demostruesit edhe ashtu e shtrirë atëhere. përdhe’ e pa jetë. Drejtues të ndermarrjeve pyjore janë Dhe nën dritën e llampës dhe me fotografinë këpucar, veteriner, mësues fiskulture e më përpara meditoj duke menduar mbi copëzat e tej studimet e doktoratat tërijtëspecialistë i pishës apo të rrëshirës që i jepnin dritë njeriut bëjnë në botën e qytetëruar, në universitet primitiv. Lëndet e dushkut që ato i hanin me më me zë të mbarë botës. Por çe don, pishat shije, e mbanin gjallë veten e shikonin përpara nuk prodhojnë ma rrëshirë por kataklizma duke sfiduar natyrën e përsosur vetëvehten. psikologjike e natyrore, nuk prodhojnë Perëndeshën e pyllit Artemisa, që bekonte e shërojnë. Specialistë e drejtuaes janë gjallesat shtatëlarta të pishnajave, dushkajave, prodhues mefshtësie e frike, plogështi e ahishteve etj. Ndërsa Romakët zgjodhën partizan idesh e kukuvajka partish e bindjesh Silvestris perëndinë e pyllit. E çuditëshme politike ku njëri i bie goxhdës e tjetri se në Kadastren e tyre lexojmë për dushkun patkoit. Edhe pse zjarret mund të fiken me (Silvae glandiferae). Kjo ishte espekti dhe avion special ato nuk gjenden në shqipëri, dashuria për këtë dru. Edhe pellazgët kishin edhe pse mbarështimi e inventarizimi i prane kultit të tyre fetar Lisin gjigandë në MalkolmHahn-i, albonologu i shquar më pastajme dërguan të rinjtë qytetar për ekonomive pyjore dikur kryhej me matje kurorë e lartësi të Dodonës. gjerman kur shikon në ngjitjen për në Qafë tu shkolluar, veçse përkundruell Evropës. me litar, e përcaktimi i moshës bëhesh me Dhe shfletoi me mëndjen time, ‘’fletët Murrizë, lisat shtatëlartë të prerë degët. Dhe Loro Beltoja studioi për teknik pyjesh ne Turjelën Presler, ndërsa lartësia e drurëve e kujtesës,, Taçito, Plinion, Plutarkun, ai mendoi: Çfarë masakrash bënkërkan këta Itali, e më pas Llazar Treska, ILia Mitrushi matej me Aparatin: Blume Lewis tani bëhen Pomponoi Mela, Amiano Marçelinon, njerëz? Ndërsa u mrekullua në udhëtimin e Nako, dhe fillon të funksionoj teknikumi nga zyrat ndërsa teorikisht dihet metoda e Strabone, Virgjilion, Sidonion, Tito Livion, luginës së Drinit nga Vau i Dejës në Dibër, pyjor në Kamëz, më pas në Shkodër e u hap fotografimeve ajrore të sipërfaqeve pyjore. Apionales, kesaj rradhe jo për deshmi ai u shpreh: Pasuri e madhe dhe njëkohësisht inxhinieria pyjore. U hartuan leksione, tekste Ndërsa praktikat mësimore për të parë historike, por për pyllin si bashkësi komplekse, bukuri e mrekullueshme! Të njëjtat përshtypje shkollore, u bënë projekje, dhe filluan të skemat e pyllëzimeve mund të kryhen vetëm e ato nuk e kanë harruar, sejcili prej tyre i lanë gjurmë në kujtesë edhe tek Austriaku vijnë inxhinierët e parë nga Rumania, Sofia, në lulishten në qendër tëTiranës. Aty është shkruan, si dentrolog, pedolog, silvikultor, Nopska (Nopça). Udhëtimet e të cilëve Moska e Tirana. Pylli pronë shtetërore iu modeli, aty gjëndet etaloni, aty është objekti natyralist etj. Dhe shprehem: Samire që këto janë të fundshekullit të nantëmbëdhjetë. Sa nënshtrua disiplinave të shkencave pyjore. i pyllëzimeve edhe pse i afrohet asaj të arrës pishtar të historisë njerëzore nuk e kanë e sa kronistë, udhëtar, politikan historian, Sa mirë mendoj tani që po duken zhvillime e gështenjës.Ësht e vetmja në katër anët e harruar pyllindhe e barazojnë me njeriun, si misionarpërgjatë rrokullimës së shekujve me rreze ylberike edhe në rritjen shtimin e vendit. I vetmi në rruzullin e dheut. DY qënie më të rëndësishme të NATYRËS! kanë shkruar për pyllin dhe pylltarin. E përsëri shfrytëzimin e pyjeve. Kur po shkruaj këto rradhë, vajza e vogël Përsëri kërkoj te dokumentet Anxhoine të detyrohem të shkruaj: Sa e mjerueshme S. Dishnica, B. Xheko, D. Habili,Dh. Koçi, shtatë vjeçare më afrohet dhe më shprehet: shekullit XII-XII ku gjejë eksportimin e drurit teknikët, inxhinierët e pyjeve ndoshta dhe I. Latifi, A. Radovicka, V. Koçi etj hartuan -A është e vërtetë babë se rrënjët e drurëve e të shqopës në mbretërinë e tyre në Napoli, doktorët e profesorët pylltarë, i njohin shumë planet e para të mbarështimit. F. Zadrima, të shkurreve shtërngojnëtokën dhe ushqehen po kështu në shekujt e paskëtajmë, tregetarët, pak! S. Çota, S. Buka etj filluan tëprojektoin aty dhe kështu ato mbrojnë sipërfaqen e tokës fiorentinas, raguzian, venecian tregëtojnë E vështroj fotografinë me drurin shtatë gjatë e ndërtojnë pritat malore në përrenj me që të mos e shkatërroj uji i shiut. drurë me përmasa të mëdha të pyjeve nga në krye të demostruesve dhe mendoj: Sa rrezikshmëri të madhe. J. Bulo, Z. Kaba - Po, - i thashë duke hapur sytë nga habia. dushkajat e Ishmit të Durrësit, për të ndërtuar vite i janë dashur të rritet me këto përmasa? V. Dermani G. Sokloli, B. Fishta etj fillojnë - Mësuesja na tha që farat mbijnë vetë në anije, barka, e gryka topash. Dhe përsëri Vallë çfarë ligjesh e rregullash, statutesh, të mbjellin sipërfaqet e para me pyllëzime pyll dhe ripërtrijnë vetëvehten. Kështu ka mendoj: Sa mirë paskemi patur drurëedhe për organizimesh shtetërore, krahinore, fisnore e të reja, Selvi, Pishë e zezë, Akacie, Arra, vazhdimësi, ky ësht ligji i natyrës. superfuqitë e atyre kohërave! kanë mbrojtur për tu bërë kaq madhështor? Gështenja etj. Operacionet e shfrytëzimit Dikush ka zbuluar në arkiva shtetesh e ndiqeshin e udhëhiqeshin nga silvoteknika. - Edhe kjo është e vërtetë,- unë u stepa nga Shfletoj veprën e udhëtarit francez Pukevil, e këto mendime. gjejë emra shkurresh, drurësh, florës barishtore. biologjike, Ligjet romake, anxhoine, Serbe, Natyra e drejtuar nga njeriu po ecte me Profesor Baldaçi shkruan për përdorimin e Turke të Kanunit të Lek Dukagjinit e deri në këmbët e veta duke i shërbyer me bujari atij. E persëri mu kujtua shprehja e Kompozitorit frutit te Gështenjës nga Ilirët, dhe i bie kryq ligjin mbi pyjet të vitit 1922 të aprovuar nga Ndërsa dushkajat e degraduara dhe kullotat e Profesorit Çesk Zadeja kur pa masivet e e tërthor Shqipërisë, duke përshkruar lloje të parlamenti shqiptar. E përsëri hedh pyetjen: alpine po shkatërroheshin për të mbjellë pyjeve të Arrnit: ‘’E ç’janë simfonitë e mia ndryshme pyjore që në moshen 19 vjeçare Përse vallë sot u sakrifikua kjo krijesë e bukur misër, grure dhe patate. Përdnryshe njerëzia para kësajë bukurie të papërsëritëshme.,, duke i pasqyruar në librat shumë vëllimshe. dhe shoqërohet nga malësorët e qytetarët do të hante barë si delet. Kështu ishin dikur. Ndërsa tani simfonitë e tij E më shkreptinë truri ‘’rrufenë,, e vetë: Sa keq shkodran? Nuk mund të hesht e të mos ve në lëvizje të ngjallin emocione e kënaqësi, kudo në çdo që në leksionet e dentrologjisë të shkollës së Ashtu si gypat e drurit e te liberit kanë sistemin e të menduarit: Biocenozat, pëllambë të dheut. mesme e të lartë askush nuk foli as edhe një ushqyer këtë dru, kur ishte në jetë edhe shteti, fitocenozat po bashkërendojnë veprimet me Këto janë sfidat e kohërave. fjalë për këta studiues. mbretëria e viteve tridhjetë dhe qeveritë e politikat ekonomike, mendimin e konceptet Firence 26 janar 2013 nr. Mars 2014 - 7 95 aktualitet Çidhna në rrezik nga ndërhyrjet në strukturën natyrore, kulturore e arkeologjike

Nga Islam Cani

idhna djepi i qytetërimit, strehë e Dibrës që në lashtësi, qyteti princave Çdhe mbretërve ilirë, vendlindja e Heroit Kombëtar Gjergj Kastriotit (Skënderbeut), vendi me pozicionin strategjik në mbrojtje, vendi i bukurisë, i perlave të natyrës e sot ndodhet në rrezik të humbasë identitetin saj historik. Qyteti me i vjetër i krahinës së Dibrës, të parët e këtij qyteti kanë qene dy fise Duka si princ dhe Karoshi si kryetar i qytetit. Edhe sot këto dy fise mbajnë territore pronash të veçanta pa ndërhyrje të asnjë fisi tjetër si psh; tokat, livadhet, pyjet, ujërat etj. Këto fise gëzojnë të drejtën e autoktonisë dhe respektohen dhe që nga kohët e vjetra. Kur ra ose humbi qyteti i Çidhnës, Dukallarët i shitën pronat Canit. Karoshi bashkë me Dukën kaluan në pronat e tyre në Mustafe, sot ata gëzojnë vendin më të zgjedhur më të mire më pjellorë dhe ndërtesat e tyre janë në pozicione të favorshme me themele të veçanta, me troje strategjike për mbrojtjen e Foto: Gazmend Kërkuti bregut të Drinit dhe kullës së Kastriotëve, por asnjëhërë ata nuk i harruan trojet e tyre. e Arrasit dhe të Fushë Çidhnës e Kastriotit. dhe të komunitetit, por kurrsesi nuk mund të Dibrës. Seta me burimet e Çidhnës janë dhe Çidhna e Dibra me burimet natyrore e Në qofte se lejohen kasapët e pa ftuar që dëmtojmë sipërfaqen dhe vendet historike e do të jene domosdoshmëri për të siguruar ujin kulturore, historike e arkeologjike si kudo të presin, therin dhe të gatuajnë gjellën e arkeologjike mijëravjeçare që presin të thonë e pijshëm. Historia shekullore tregon luftërat në Shqipëri janë nga më të rrallat në Europë. preferuar me monumentet e Çidhnës, atëherë fjalën e tyre, që mbajnë të gjallë historinë e përgjakshme dhe pushtuesit e shumtë si Malet dhe pyjet zënë pjesën më të madhe gjurmët arkeologjisë zhduken e bashkë me to mijëravjeçare të Çidhnës, Dibrës e më shumë, grekët, romakët, bizantët, turqit, serbët etj, ku të territorit dhe janë ato me lartësinë dhe humbet identiteti ynë historik. pra duhet investuar në kërkim të së vërtetës spikat dukshëm jo vetëm rezistenca e banorëve bukurinë e tyre perfekte për zhvillimin e Ajo që ka bërë historinë mijëravjeçare të e jo ta rrënojmë, ta fshimë atë të vërtetë të për të mbrojtur vendin dhe tokën e tyre, por turizmit, me ajrin e pastër, ujëra të shumta, Dibrës dhe të kombit, sepse lidhet ngushtë madhe dhe pasuri me vlera materiale dhe dyndjet, reprezaljet, dhe qëndresa dhe ruajtja lumenj e liqene, me gurra e kroje si dhe një me vendlindjen e Heroit të Kombëtar Gj. jomateriale, të cilat janë pjesë e pasurisë e identitetit, e fiseve, emërtimeve, traditave, biodiversitet tepër të zhvilluar. Çidhna e Kastrioti Skënderbeu, sot po groposet e kombëtare. kulturave etj. Për këtë vendstrehim të Setës janë pasur me monumente te shumta natyrore, me copëtohet. Ndonëse nuk janë çidhnakët shkruar shumë botime, gazeta e libra sidomos vendbanimet dhe vendstrehimet shekullore fajtorë, por indiferentë ndaj atyre që po i pinë Pasuritë e Çidhnës në kohën e ilirëve dhe në mesjetë të epokës (shpella e kala, fortifikime, e pika mbrojtëse), ujin, gjakun, po i thyejnë skeletin e historisë së Skënderbeut. Ndër të tjera gryka e Setës me objekte ose pjesë veprash ndërtimore (me mijëravjecare të jetesës dhe të kulturës që në Për çidhnakët, dibranët dhe për lexuesit ka vlera ekonomike siç është guri I shkrepses mure, kalldrëme, punime zejtare, artistike) lashtësi. Këta zaptues me strategjinë e tyre mbarë do të doja të radhisja disa fakte të (stërralli) që në gjuhën e vendasve quhet guri i me gjurmë arkeologjike, të cilat vërtetojnë se përfituese po humbasin logjikën për vlerat pamohueshme mbi Çidhnën qytet në lashtësi urorit, guri i xhevahirit, shkencërisht vlerësohet i përkasin kohërave të ndryshme të historisë e natyrore e kulturore, por mbi gjithçka tani një fshat i vogël, por me histori me si karboni më i fortë më i pastër dhe me vlera. duke filluar nga prehistoria, antikiteti e deri në vendosin interesin dhe fitimin e çastit. Këto monumente natyrore, kulturore, arkeologjike Grykën e Artatusit populli I krahinës çdo 15 mesjetë. persona duhen edukuar dhe mënjanuar nga dhe pse duhet mbrojtur ajo nga të gjithë: Mars në ditën e verës marrin ujë dhe bekojnë Çidhna një qendër arkeologjike me hapësira kjo rrugë, çdo lloj lëshimi e pajtimi me to 1. Çidhna (Oena) qytet e ka nisur jetën e saj shtëpitë, bagëtitë, trojet lulen e pranverës e zona të shumta ku ruhen mbi e nën tokë rrezikon Dibrën, Çidhnën dhe gjithë vendin. 2.500 para krishtit, të dhëna këto të bazuara (kukurekun) ose kungullin e egër që shërbente monumente dhe objekte me vlera për A nuk do të ishte më mirë që këto investime sipas gjetjeve arkeologjike që i takojnë epokës si enë për të mbajtur ujin e ftohte dhe të historinë e saj mijëravjeçare. Nga kërkimet të investitorëve private apo shtetërore për të së bronxit. Historianë të huaj dhe vendas sigurtë. Në Festën e Verës çidhnakët ujin e apo nga erozioni tokësor janë gjetur dhe kanë ndërtuar Hec-et, që prishin dhe shkatërrojnë shkruajnë për Çidhnën si qytet i penestisë Setës e urojnë si uji i bekuar. dalë në dritë objekte të rëndësishme madje burimet ujore të Çidhnës të bëheshin për sikurse e radhit K. Frashëri kur shkruan për Populli i Çidhnës të kërkojë me forcën e dhe disa thesare arkeologjike që pasqyrojnë investimin e zhvillimit tërësor të identifikimit Historinë e Dibrës citon; në tre vendbanimet shpirtit dhe të ndjenjës kombëtare që një jetën e historinë e këtij qyteti të lashtësisë dhe të ruajtjes së monumenteve natyrore e e mëdha peneste ishin; Uskana, Draudaku herë e përgjithmonë të marrë fund livadhisja që sot është fshati Çidhën. Nga banorë të kulturore, për identifikimin, regjistrimin e dhe Oena (Çidhna), së bashku me lumin Seta e zaptueseve, kasapëve e hajduteve të Çidhnës janë gjetur objekte të shumta që pasurive të trashëgueshme dhe investime në (Artatus). varreve, të arkeologjisë, të historisë e kulturës nga qeramika, bronzi e hekuri, madje dhe fushën e arkeologjisë në zhvillimin turistik të 2. Çidhna ka 2 Kala. Njëra kalaja që mbronte që vijnë e shkojnë çdo ditë në me fadroma monedha e bronzit që i takon kohës së saj. qytetin dhe tjetra që mbronte Oenën që fantazmë duke bërë dëmtim të monumenteve mbretërisë Ilire e gjetur në Trojase ose Kepi i Këto kasapë që me rrënimin e tokës dhe përfshinte si hapësirë vrojtimi Dibrën, Matin, të kulturës e s’kanë lënë vend pa përmbysur Xhitetit (Gjitetit) siç i thonë banorët. të tharjes së ujërave me apo pa dashje po i Lumën e më gjerë deri ne Prizren. Çidhna për të gjetur e rrëmbyer thesare që po bëjnë heqin identitetin e saj e cila është e lidhur lidhej si rrjeti I merimangës në çdo kohë me pazare në kurriz të Çidhnës. Ç’po ndodh në territorin tokësor ngushtë me Çidhnën, Dibrën dhe historinë kalatë dhe qytetet e qytezat e si brenda dhe Për këto shqetësime e dhimbje po i e lumor të Çidhnës? tonë kombëtare. jashtë saj. …. drejtohem disa institucioneve shtetërore e 3. Çidhna me 56 rrugë të brendshme me akademike që mbrojnë monumentet me ligj Çidhnës i janë vërsulur kasapët e zhdukjes Pse heshtin institucionet Dibrën, përfshirë këtu rrugët për në Shkodër e si më poshtë: së identitetit të historisë dhe arkeologjisë, përgjegjëse? Durrësit, por dhe 6 rrugë që komunikonin me Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, për ta mbytur në ujë me ndërtimin Hec- territore te tjera shqiptare Prizrenin, Shkupin Instituti i Monumenteve të Kulturës, Instituti ve, duke mbuluar të vërtetat historike. Çdo Çdo heshtje zyrtare të organeve përkatëse etj. i Arkeologjisë, Instituti i Kulturës Popullore, ditë po grumbullohen dhe largohen ujërat, apo dhe gjendja letargjike e shoqërisë civile 4. Çidhna me monumente të shumta Qendra Kombëtare e Inventarizimit të po rrënohen monumentet, po dëmtohen po i japin dorë dhe po i mprehin thikën këtyre natyrore relativisht me mbi 175 të tilla. Pasurive Kulturore, organeve shtetërore sipërfaqe të shumta toke të cilat janë miniera zanatçinjve të hidrocentraleve, të cilët s’po 5. Çidhna me 41 monumente kulturore e përkatëse të pushtetit qendror dhe pushtetit të arkeologjisë, po prishen vendet historike, bëjnë gjë tjetër, por Çidhnës së shqiponjave fetare vendor që të reagojnë dhe t’i largojë duart dhe po humbet emri, puna, lufta, qytetërimi, po i presin krahët, po i groposin identitetin e 6. Çidhna me 24 qendra e gjurmë veprimin e këtyre kasapëve që po cënojnë e zhvillimi i Oenës qytet i lashtësisë, po saj historik, gjeografik, kulturor e arkeologjik. arkeologjike duke përfshirë rrënojat e kalave, zhdukin vlerat, historinë e këtij vendi që është humbet autonomia e Çidhnës edhe e Dibrës Organet dhe personat përgjegjës në bazë muret rrethuese, rrugët e kalldrëmet, varrezat e lidhur me Çidhnën si rajon me Dibrën dhe së Ilirisë, për një qëllim fitimin dhe interesin dhe në qendër kudo që janë duhet të zgjohen monumentale, kishat e xhamijat, puset, etj. gjithë Shqipërinë. e momentit të një grupi personash duke nga letargjia për të mënjanuar këtë rrezik që 7. Çidhna me toponime që ruajnë në Të studiojnë dhe të gjejnë momentit e shkatërruar jetën mijëravjeçare te qytetit, për po i kanoset Çidhnës me dëmtime të rënda të kujtesën e tyre historinë që nga lashtësia por përshtatshëm për të investuar e zbuluar të humbur përfundimisht identitetin e kësaj sipërfaqes së tokës dhe të monumenteve të saj në kujtesën radhis mbi 145 toponime me identitetin mijëravjeçar të ruajtur me aq kujdes treve që e njeh historia, dhe Europa mbarë. deri në humbjen e identitetit Dibran. Hesht vlera historike të trashëguara në shekuj. të vlerave materiale e kulturore. Kemi shprese Jo vetëm kaq por dora e shkatërruesve po dhe Akademia e Shkencave të Shqipërisë, e Monumente ujore, historike po rënkojnë se dhe rajoni i Çidhnës, Dibra dhe gjithë vendi bën të humbasë qendra historike e Nëntë cila ka mbi 23 vjet demokraci që nuk investon në mënyrë të veçantë Seta bujare e ngrohtë të ruajë identitetin se pa identitet nuk ka shtet Maleve, vendi historik ku janë marrë vendime për kërkime e mbrojtje të monumenteve strehuese e qindra dibranëve në kohra të dhe pa shtet nuk ka komb shqiptar. Ky vend të rëndësishme, ku janë krijuar qeveri të natyrore e kulturore, por bën lojën e veshit ndryshme, që sot po e thajnë po e bëjnë skelet nuk duhet populluar e prishur me hece, por përkohshme, qendra që bënte lidhjen e shurdh e syrit qorr! e po i marrin shpirtin.! Një ndër monumentet të kalojë në etapën e një vendi me histori të kalave, qyteteve e qytezave të gjithë Dibrës Mjedisi natyror i Çidhnës është i pasur më të vjetra të historisë së Çidhnës është Seta gjallë, me kulturë, arkeologji, me monumente në periudha të ndryshme të zhvillimit historik, monumente natyrore e kulturore me burime (artatusi), një vendburimor, por edhe një kulturore e artistike dhe të bëhet investimi ku ekonomiko-kulturor të saj. Vendi ku është minerale, burime ujore, burime pyjore të vendstrehim i sigurtë në kohra lufte të qindra banorët dhe turistët, kanë ç’të shohin dhe të dhënë mendim për të qene qyteti, në zonën cilat banorët i shfrytëzojnë për nevojat e tyre luftëtarëve dhe banorëve të Çidhnës dhe flasin për Çidhnën turistike. 8 - Mars 2014 nr. 95 sociale

Fushë-Bulqizë, ankthi e klasa e 8-të, Mersim klasa e 5-të dhe Antiljo klasa e 4-rt, jetojnë jo tmerri i një familjeje që vetëm me ankthin e mbushjes së barkut me një copë bukë thatë, por mbijeton në një shtëpi edhe atë të rrezikut të shembjes së gjysmë të shembur. shtëpisë, e cila mund t’i zëjë brën- da. – Kët dimën kemi qenë me fat, na ka pa Zoti, pasi nuk ka ra vdorë që të na shemte shpin. Në këto raste amilje të varfëra, ku mungojnë e kemi të vështirë me fëmijët, pasi të mirat materiale të domos- edhe gjumi natën nuk i ze nga frika Fdoshme për jetese, mund të e shembjes së shtëpisë”. gjesh kudo. Por kur kjo varfëri Hatiçja, bashkëshortja e Muharre- ekstreme mplekset edhe me ankthin mit, një grua thatime krejt e heshtur, e tmerrin e të jetuarit në një banesë duket si e pamundur qoftë edhe për gjysmë të shembur, ku vendin e të folur. murit të shembur e zë një mushama, “– Nuk di çfarë të them, pasi ju kjo e kalon çdo mendje fantaziste e shifni vetë. Në shtëpinë tonë, për varfërinë ekstreme me të cilën nuk ka ç’të kapë as ferra, thotë mund të jetojë njeriu. Në raste të tilla ajo. Më keq s’ka ku të shkojë, të nuk bëhet fjalë thjesht për familje që katër fëmijët janë në shkollë, librat duhet të rropaten thjesht dhe vetëm na i ka paguar shteti, por s’kemi për të mbushur barkun me bukë, për veshmbathje. Cuca e madhe, por edhe për tu mbrojtur nga ankthi, Mitja, tani është e rritur dhe kërkon stresi e tmerri që i mbërthen, nga të vishet si moshataret e saj, por rrezikimi i jetës që mund tu vijë nga ne s’kemi mundësi. As shtroje e shembja e shtëpisë. mbuloje për gjumë s’kemi. Burri Me një fat të tillë kaq të trishtë, përveçse është i sëmurë me zemër, përballet aktualisht familja e Muhar- është edhe i plevitosur, ka qenë i rem Duriçit në lagjen Lepurakë të shtruar në sanatorium në Tiranë, fshatit Dushaj, të komunës Fushë- por kam frikë se edhe fëmijët do Bulqizë. Kishim dëgjuar të flitet Fushë-Bulqizë, familja Duriçi në të kenë këtë fat. Shifeni në çfarë për kushtet tejet skandaloze në të kushtesh jetojmë. Na ka mbuluar cilat jeton kjo familje, por kur u pisllëku, pasi edhe capoin (sapu- përballëm realisht me të, u ndjemë nin) e kemi me kursim”. vërtet keq. Vetëm një qen edhe pritje të emergjencat civile... Familja nuk ka asnjë burim tjetër ai dukej i lodhur nga paushqyerja, të ardhurash veç pensionit të inva- na bëri me dije se jemi përpara edhe pse nuk kishte as rafte e tav- liditetit dhe ndihmës ekonomike shtëpisë së Muharrem Duriçit. Pasi olinë buke, madje as sofër, se për shtuar këtyre edhe 900 metër katror ajo që shfaqet para syve, jo vetëm ushqime as që bëhej fjalë; ndenje toke bujqësore. Edhe zyrtarët e që nuk mund t’i thuash banesë, por edhe pse s’kishte as divane, karrige, komunës Fushë-Bulqizë, që njohin as kasolle, apo ahur bagëtish jo se apo stola për tu ulur. Syri nuk të mirëfilli gjendjen ekonomike në të jo. Vetëm llamarina e bardhë me të kapte në këtë dhomë asgjë për të cilën jeton kjo familje, konfirmo- cilën ajo është mbuluar i jep kësaj ngrënë, qoftë edhe një copë buke, jnë se ajo është ndër familjet më kthine amorfe gjysmë të shembur, përveçse një legeni kauçuku me pak në nevojë ekonomike në këtë ko- identifikimin e banesës. miell brenda, në pritje siç dukej për munë. Në lidhje me këtë problem Kryefamiljari Muharremi, rreth tu kthyer në bukë për katër fëmijët, punonjësi social i komunës Fushë- të 50-tave, na fton të hyjmë brenda, të cilët ishin në shkollë. Builqizë, zoti Agron Boja, thotë por ku të futemi! Ç’të shohim! “Shiheni vetë, shpia ësht shemb, që shtëpia ku banon kjo familje Pamje vërtet tronditëse. Njëra mbahet me druna”, - nis e tregon është e pa banueshme, por nga faqe muri e shtëpisë tërësisht e kryefamiljari Muharremi. “Me një ana e komunës është e pa mundur shembur ishte zëvendësuar me një pension invalidi që marr unë prej financimi për këtë familje. “E kemi copë mushama dhe shtylla druri që 120 mijë lekë të vjetër, ku pjesa më reklamuar rastin e kësaj familje mbanin në këmbë çatinë. Një e e madhe shkon për të ble ilaçe dhe edhe në qarkun e Dibrës, thonë vetme dhomë, nëse mund të quhet 30 mij lek ndihmë ekonomike që drejtuesit e komunës dhe presim që kështu, me mure të plasaritura, më ep komuna, çfarë mund të bëj ajo të trajtohet nga ana e qarkut, në kryente të gjitha funksionet e kësaj unë për të rritur fëmijët? - Kërkova fondin e emergjencave civile, për familjeje prej gjashtë anëtarësh. Kjo të vinit paradite pasi nuk doja që t’i ardhur sadopak në ndihmë asaj, e vetme “dhomë” shërbente për të fëmijtë të ishin këtu pasi në raste pasi mundësi tjetër financiare në si fjetur edhe pse në të s’kishte krevate të tilla ata vetëm se qajnë. Katër komunë nuk kemi”. dhe shtresa fjetjeje; për të ngrënë fëmijët, Mite, klasa e 9-të, Xhesika, Hysen Likdisha trajnimi Vetëpunësimi, krijimi dhe financimi i një biznesi të vogël ë kuadrin e projektit mbi fuqizimin dhe SPRINT, njëherësh dhe konsulle e nderit e Pjesa e parë e trajnimit u organizua nga znj. u zhvillua më 17 mars. Fondacioni SPRINT punësimin e të rinjve (YEEP) u mbajtën Republikës së Shqipërisë në Landin më të Irena Filipi, konsulente e jashtme e Fonda- pavarësisht numrit të kufizuar të vendeve Nnë qytetin e Peshkopisë dhe të Bulqizës madh të Gjermanisë, atë të Rinit Verior dhe cionit SPRINT e specializuar në menaxhimin për trajnim që kishte në program, vendosi të trajnimi i tretë e i fundit me maturantët dhe Vestfalisë. Pavarësisht tematikës specifike, ajo e operacioneve ditore të bizneseve të vogla zgjeroje bazën e studentëve duke i zhvilluar studentët e qytetit të Peshkopisë. Tematika me eksperiencën e saj të gjatë prej më shumë dhe të mesme dhe menaxhimin e burimeve trajnimet në vendin më të afërt të tyre. Kështu, e trajnimit ishte: “Vetë-punësimi, krijimi dhe se njëzet vitesh në Ballkan dhe në Europën njerëzore. Ajo solli në vëmendje sfidat e mëdha i gjithë qarku i Dibrës përfitoi nga këto trajnime financimi i një biznesi të vogël, i cili u zhvillua Perëndimore krijoi një klimë të ngrohtë e bash- të një sipërmarrësi dhe rrisqet që atij i duhet të të detajuara dhe shumë të vlefshme për të ardh- në mjediset e Hotel Piazza. këpunuese me studentet, duke i bërë ato pjesë kalojë çdo ditë. Në vazhdim diskutim u bë nga men e rinisë në tregun e punës. shumë frytëdhënëse të diskutimit. Shpjegimi drejtori i përgjithshëm i fondacionit Sprint, z. Këto trajnime përmbyllin edhe fazën e Trajnimi i studenteve i qartë e tepër konkret i shoqëruar edhe me Ilir Gegprifti. Maturantët treguan mjaft interes trajnimeve të maturantëve dhe studenteve në shembuj të jetës së përditshme krijonte një duke bërë pyetje të herë pas hershme. znj. të gjithë qarkun. Në vijim pritet të zhvillohet Trajnimi i studentëve u bë më datë 14 mars lehtësim për studentet në përthithjen dhe të Efigjeni Pici, konsulente e jashtme e SPRINT panairi i punës me pjesëmarrjen e bizneseve e 2014. Edhe ky trajnim, si trajnimet e tjera më kuptuarin e koncepteve të shpjeguara. Trajnimi Foundation, e specializuar në çështjet e finan- institucioneve vendase dhe atë të studentëve e parë, u karakterizua nga një interesim i lartë u pasqyrua edhë në median lokale. Studentët cimeve të bizneseve të vogla dhe të mesme me maturantëve. Një numër prej me shumë se 60 dhe pjesëmarrje optimale. Trajnimi u fokusua sollën në vëmendje mënyrën se si operojnë një eksperiencë të gjatë pune pranë Bankes së biznesesh të qarkut do të kenë mundësinë të në temat si: Përkufizimi i sipërmarrjes dhe bizneset familjare në Peshkopi, mungesën e Pireut në Greqi dhe Raiffeisen Bank në Tiranë, komunikojnë direkt me të rinjtë e trajnuar në sipërmarrësit, avantazhet dhe disvantazhet theksuar të orientimit, mungesën e drejtimit e vijoi diskutimin duke sjelle në vëmendje për- këtë program, të vendosin profilet e biznesit e një sipërmarrësi, sfidat dhe gabimet e një të tyre nga një person me arsimin përkatës gatitjen që duhet të bëjë një biznesmen, nëse të tyre dhe vendet e lira të punës në portalin sipërmarrësi etj., si dhe njohuritë bazë që i dhe mungesën e orientimit e mbështetjes nga do të kërkojë një kredi në bankat e ndryshme. e punës të përgatitur nga Fondacioni SPRINT duhen një sipërmarrësi për përgatitjen dhe institucionet shtetërore. Pas trajnimit, studentët Pesë konceptet baze të biznesit janë shumë të si dhe të shfrytëzojnë më shumë se 300 CV startimin e biznesit të ri, informacionet bazë u pajisen me certikatën e pjesëmarrjes, e cila rëndësishme dhe përfshijnë: kapitalin, kolatera- të studentëve dhe të të rinjve të shkollave të nevojshme për financimin e biznesit të është një detaj shumë interesante në CV e tyre. lin, kapacitetet e sipërmarrësit, karakterin dhe të mesme për të plotësuar këto vende të lira vogël dhe kreditimin nga bankat lokale si dhe përgatitjen e tij, si dhe kushtet ku do të zhvillojë pune. u shoqërua me një bashkëbisedim direkt me Trajnimi i maturanteve biznesin. Trajnimi u mbyll nga znj. Stephan, Ky organizim bëhet në kuadrin e projektit përfaqësues të bankave, të bizneseve të mesme e cila sillte herë pas here shembuj të biznese mbi fuqizimin dhe punësimin e të rinjve të dhe ekspertët e Fondacionit SPRINT. Trajnimi Më datë 15 Mars 2014, në mjediset e Hotel të vogla në Peshkopi, për të treguar mënyrën qarkut Dibër nga Fondacioni Sprint Tiranë, u drejtua e u moderua nga zonja Anduena Piazza në qytetin e Peshkopisë u zhvillua tra- se si ato operojnë dhe se si duhet të operojnë. bashkëfinancuar nga Bashkim Europian. Stephan, konsulente e jashtme e Fondacionit jnimi i maturantëve. Pjesëmarrja ishte e mirë. Trajnimi në Bulqizë me të rinjtë e këtij qyteti Elona Mazari Përse i kushtojmë rëndësi edukimit ekonomik dhe financiar? Në një kohë kur komunikimi ka marrë një rëndësi të veçantë dhe metodat për realizimin e tij janë në ndryshim të vazhdueshëm, aktiviteti i Bankës së Shqipërisë përditë e më shumë po i përkushtohet edhe çështjeve të transparencës dhe edukimit financiar të publikut. Duke vënë në qendër të vëmendjes ndërtimin e urave të komunikimit me të gjitha grupet e interesit, Banka e Shqipërisë synon të krijojë një mjedis të përshtatshëm, që t'i shërbejë institucionit për rritjen e efektivitetit të transmetimit në ekonomi të vendimeve të politikës monetare. Nisur nga e kaluara e vendit tonë, por edhe nga ritmet e vrullshme me të cilat zhvillohen ekonomia dhe financat botërore, Banka e Shqipërisë ka parë të arsyeshme të ndërmarrë një sërë nismash konkrete në fushën e edukimit ekonomiko-financiar, për krijimin e një kulture të mirëfilltë financiare në shoqërinë tonë. Një kulturë e tillë ndihmon konsumatorët, prodhuesit dhe investuesit të marrin vendime të goditura financiare dhe njëkohësisht bankën qendrore të arrijë më lehtë objektivin e saj për arritjen dhe ruajtjen e stabilitetit të çmimeve. Banka e Shqipërisë i kushton vëmendje të veçantë brezit të ri, veçanërisht edukimit të studentëve të cilët do të jenë protagonistët e jetës ekonomike të së nesërmes. Për këtë qëllim, Banka e Shqipërisë e konsideron investimin e saj në formimin e tyre si tepër të rëndësishëm, për të siguruar jo vetëm të ardhmen e tyre, por edhe atë të vendit. Në këtë kuadër, Banka e Shqipërisë e ka parë të arsyeshme të ndërmarrë disa nisma konkrete në fushën e edukimit ekonomiko- financiar të studentëve nëpërmjet aktiviteteve të mëposhtme: Takim me Guvernatorin Vizitë në BKT, RBank, Credins Bankë Faqe zyrtare në Facebook Kuriozitete, kuize, pyetje, informacione,…për të ngjallur debat për një kulturë evropiane U befasova nga prezantimi i nxënëses Hygerta Ilnica dhe ekpozita nga Fatjona Neziri Paratë kurrë nuk e krijojnë një ide, por është ideja që krijon para…

Drejtorit të Pergjithshëm dhe Anëtarit të Bordit Drejtues BKT: Z. Seyhan Pencabligil: Babai im është nga Dibra, besoj se së shpejti do të kemi degën tone të BKT në Maqellarë dhe gjimnazistët e Maqellarës do të jenë pjesë e sistemit të kredive për studentë.

nr. Mars 2014 - 9 95 veprimtari Java Globale e Parasë, Ora e Tokës dhe Rruga e Arbërit, tre veprimtari në gjimnazin e Maqellarës Nga Zamira Gjeleshi Të rinjtë arrijnë Java Globale e Parasë madhështinë dhe Tre vite më parë gjimnazi i maqellarës u bë demonstrojnë risi në pjesë e projektit të BSH ”Financat personale përfshirjen financiare dhe në duart tuaja” si kordinim i dëshirës dhe i shqetësimit për të vazhduar arsimimin si të rinj edukim financiar, social të Maqellarës, të cilëve na bashkon rruga për Maqellarë dhe gjimnazistët e Maqellarës do të Ne u bëmë pjesë “Ora e Tokës 2014”, duke vlerat hyjnore dhe angazhimi për t’i shërbyer dhe në mjetet e jetesës jenë pjesë e sistemit të kredive për studentë.” siguruar që Dibra të marrë pjesë në këtë komunitetit të Maqellarës dhe shoqërisë së të rinjve në nivel aktivitet masiv, duke fikur dritat dhe Gjimnazi shqiptare, duke besuar se kjo rrugë është më “Orën e Tokës” Maqellarë merr statusin e ambasadorit global. e mira dhe me një ndikim të dukshëm në kombëtar, rajonal dhe Kjo nismë u shoqërua me “Orën e Tokës” “Ora e tokës 2014” u shoqërua me shumë kushtet e integrimit evropian dhe globalizmit. Më 29Më Mars, 29 nMars,ë orën në 20:30 orën 20:30deri ne deri 21:30 ne 21:30i gjithë planetiveprimtari "dritat si fushata u fikën e firmosjes" për 1 orë, publike duke “Edhe filluar nga Australia e deri ne Kaliforni. Pas 3 vitesh bindja jonë në rëndësinë e këtij ndërkombëtar. i gjithë planeti “dritat u fikën “ për 1 orë, unë për Orën e Tokës”, që ishtë shprehja misioni sa vjen e bëhet më e fortë. Sot puna Ky ështëdukecilësuar filluar ngasi "aksioni Australia më e derii madh ne Kaliforni.dhe më masivpersonale mjedisor e mbështetjes që historia nga ka ana njohur e çdo ndonjëherë".personi Çdo 1 ndër 3 banorë të Tokës dhe përkushtimi ynë janë shpërblyer . Ne fikënK ydr ështëitat dhe cilësuar gjithë siaparaturat “aksioni më e tepërtai madh elektronikedhe për pjesëmarrjenëpër shtëpitë në apoOrën bizneset e Tokës, e tyre. lëvizja Kjo është "Ora e Tokes - Earth Hour", jemi aktivë në përpjekjet tona për të paraqitur grupet e interesit, Banka e Shqipërisë synonora tëmëcilën masiv ne njerëzitmjedisor ia kushtojmëqë historia shtëpisëka njohursonë tënëpërpërbashkët, fshatra me Tokës, biçikleta në një përveprim të promovuar sa simbolik, sensibilizues, aq edhe efikas e një model të qëndrueshëm dhe të qartë. Një të krijojë një mjedis të përshtatshëm, që t’i ndonjëherë”. Çdo 1 ndër 3 banorë të Tokës pjesëmarrjen, vizitë në Universitetin model që bazohet në vlerat njerëzore dhe që shërbejë institucionit për rritjen e efektivitetit fikën dritat dhe gjithë aparaturat e tepërta “Aleksandër Moisiu”, filiali i Peshkopisë shëmbëllehet në njerëz që kontribojnë në të transmetimit në ekonomi të vendimeve të elektronike nëpër shtëpitë apo bizneset e dhe shkollën e mesme Profesionale “Nazmi komunitetin, ku jetojmë.. politikës monetare. tyre. Kjo është “Ora e Tokes - Earth Hour”, Rushiti”, ndeshje futbolli, një instalacion me 3 vite më parë ishim modest, por dëshira për Nisur nga e kaluara e vendit tonë, por edhe ora të cilën ne njerëzit ia kushtojmë shtëpisë qirinj për të krijuar atmosferën e reflektimit tu arsimuar ishte shumë më e madhe. nga ritmet e vrullshme me të cilat zhvillohen sonë të përbashkët, Tokës, në një veprim sa për atë se çfarë mund të bëjmë personalisht të Natyrshëm, vitet në vazhdim bënë që ekonomia dhe financat botërore, Banka e simbolik, sensibilizues, aq edhe efikas e të gjithë. Ora e Tokës nuk është një orë në terr bagazhi ynë shkencor të zgjerohet, dhe Shqipërisë ka parë të arsyeshme të ndërmarrë fortë kundër ndryshimeve klimatike, që po . Është një akt simbolik për të menduar rreth projekti ynë të jenë konkret dhe me ndikim një sërë nismash konkrete në fushën e ia marrin frymën asaj. Logjika qëndron në planetit tonë dhe ndikimin tonë mbi të. Të në ëndrrën tonë të madhe për Universitet. edukimit ekonomiko-financiar, për krijimin lidhjen e drejtpërdrejtë që ekziston midis japim ndihmën tonë për planetin, të votojmë Sot numri i aktorëve shoqërorë, e një kulture të mirëfilltë financiare në energjisë që ne përdorim dhe ndryshimeve për Tokën, kundër ndryshimeve klimatike! dashamirësve,dhe miqve të gjimnazit që kanë shoqërinë tonë. Një kulturë e tillë ndihmon klimatike që po ndodhin: konsumi i energjisë besuar dhe na janë bashkëngjitur në misionin konsumatorët, prodhuesit dhe investuesit të është përgjegjës për mbi 60 % të shkarkimeve Firmosja e peticionit për tonë është rritur. Gjimnazistët e Maqellarës marrin vendime të goditura financiare dhe të CO2 në atmosferë, e rrjedhimisht kursimi Rrugën e Arbërit… mbeten kapitali kryesor dhe shpirti që i japin njëkohësisht bankën qendrore të arrijë më i energjisë është veprim, që kontribuon jetë Gjimnazit. lehtë objektivin e saj për arritjen dhe ruajtjen drejtpërdrejt në reduktimin e shkarkimeve të Gjatë veprimtarive në gjimnazin e Maqellarës, Sot ne mbushim 3 vjet në Gjimnaz. Në e stabilitetit të çmimeve. gazrave serrë. Secili prej nesh, si çdo qytetar u organizua edhe një fushatë për mbledhjen jetën e një njeriu janë shumë, megjithatë e Banka e Shqipërisë i kushton vëmendje të i botës, ka rolin e vet aktiv në përpjekjen e firmave për peticionin për Rrugën e Arbërit. pranojmë 3 vite përpjekje për të projektuar veçantë brezit të ri, veçanërisht edukimit të globale kundër ndryshimeve klimatike, edhe Bashkë me ne, natyrshëm janë rritur sfidat dhe një të ardhme më të sigurt dhe me më shumë studentëve të cilët do të jenë protagonistët me veprime të thjeshta si ky i nxitur nga “Ora përgjegjësitë. Gjimnazi do të mbetet një derë dritë në shoqërinë shqiptare është me të e jetës ekonomike të së nesërmes. Për këtë e Tokës”. e hapur bashkëpunimi për të gjithë ata që vërtetë pak. qëllim, Banka e Shqipërisë e konsideron “Ora e Tokës” ka lindur si një iniciativë e besojnë se e ardhmja u përket atyre që punojnë Bashkë me Gjimnazin dhe ne që investimin e saj në formimin e tyre si tepër “ËËF Sidney” në vitin 2007 në Sidnej dhe çdo për të. Pas 3 vitesh studimi gjimnazistët janë identifikohemi me emrin e tij jemi 3 vjet më të rëndësishëm, për të siguruar jo vetëm të vit e ka zgjeruar përkrahjen e saj në botë. të formuar intelektualisht dhe për t’u integruar të rritur. ardhmen e tyre, por edhe atë të vendit. Shqipëria e ka mbështet që në vitin 2008. Në në tregun e punës. Duke qenë të qartë dje, Idealet, objektivat dhe ambiciet tona janë Në këtë kuadër, Banka e Shqipërisë e ka parë “Earth Hour 2014” morrën pjese 7001 qytete që nuk lamë vendlindjen, që të diplomohen më të prekshme, më efektive. të arsyeshme të ndërmarrë disa nisma konkrete nga e gjithë bota, në mbi 152 vende dhe me në gjimnazin tonë, të tillë ne synojmë të jemi Sot ne ndihemi më të vetëdijshëm për në fushën e edukimit ekonomiko-financiar të mbi 2 miliardë përkrahës apo pjesëmarrës nesër në projektin tonë të rritjes. Universiteti sfidat dhe përgjegjësitë që na takojnë për të studentëve nëpërmjet aktiviteteve si takim me vullnetarë. është sfida jonë e rradhës. Pas 3 vitesh studimi ardhmen. Guvernatorin, Vizitë në BKT, Raifeissen Bank, Këtë vit “Earth Hour” është shndërruar do të ktheheni për të përfunduar projektin Në 3 vite shumçka mund të ketë ndryshuar, Credins Bank. Jam befasuar nga prezantimi në “Earth Hour +”, pra në “Ora e Tokës + tonë për përparimin e Maqellarës. por misioni ynë mbetet aktual. i nxënëses Hygerta Ilnica dhe ekpozita nga “ duke sugjeruar që ky veprim simbolik i Sot, po, po sot të rinjtë e Maqellarës kanë Ne besojmë se ky mision nuk vjetrohet JavaFatjona Globale Neziri Paratë e Parasë kurrë nuk , eOra krijojnë e Tokësnjë 29 dhe Marsit peticioni të shndërrohet i Rrugës për gjithsecilin së Arbërit në qenë janë qytetar dëshmuese të denjë global e dhe idealit, ekonomik. vizionit dhe vlerave për një një dhe nuk e humbet rëndësinë e tij, sepse i ide, por është ideja që krijon para… fillimin e një veprimi kundër ndryshimeve Java Globale e Parasë, Ora e Tokës dhe përgjigjet një nevoje thelbësore, nevojës për ShqipëriNdërsa drejtori i Përgjithshëmme dhe anëtarikarakterin i klimatike, me veprimee të vogla aposaj të mëdha peticioniné i Rrugës sëEvropë Arbërit janë dëshmuesedhe né botë! t’u arsimuar, si themel i vlerës njerëzore, që bordit drejtues të BKT, z. Seyhan Pencabligil sipas mundësive të gjithsecilit. e idealit, vizionit dhe vlerave për një një vazhdimisht duhet ujitur për të qenë e gjallë tha se “Babai im është nga Dibra, besoj se “Ora e Tokës 2014” është viti i parë i Shqipëri me karakterin e saj në Evropë dhe dhe e freskët. së shpejti do të kemi degën tone të BKT në pjesëmarrjes për Gjimnazin Maqellarë.. në botë! Në kurorëzojmë e nismës me karakter ndërkombëtar Java Globale e Parasë, në gjimnazin e Maqellarës ishin të papërsëritshëm, guvernatori i BSH z.Ardian Fullani, drejtori i përgjithshëm dhe anëtar i bordit drejtues të BKT Z. Seyhan Pencabligil, kabineti guvernatorit, Arlinda Kolenico, përfaqësuesi i DAR Defrim Kaleci, kryetari i komunës z. Bardhyl Agolli, profesorët Nazmi e Kadrie Gjeleshi. Në faqen zyrtare të BSH Gjimnazi i Maqellarës është pjesë e aktiviteteve të Guvernatorit Ardian Fullani .Guvernatori Ardian Fullani tha në këtë veprimtari se “Sot u përforcua bindja për mikpritjen e dibranëve për të cilën më ka folur im atë gjatë periudhës së luftës më 1944. Sot Gjimnazi Maqellarë është pjesë e rrugëtimit të BSH mbi edukimin ekonomik dhe financiar. Përse i kushtojmë rëndësi edukimit ekonomik dhe financiar? Në një kohë kur komunikimi ka marrë një rëndësi të veçantë dhe metodat për realizimin e tij janë në ndryshim të vazhdueshëm, aktiviteti i Bankës së Shqipërisë përditë e më shumë po i përkushtohet edhe çështjeve të transparencës dhe edukimit financiar të publikut. Duke vënë në qendër të vëmendjes ndërtimin e urave të komunikimit me të gjitha

10 - Mars 2014 nr. 95 Një vepër e çmuar e studiuesit Shefqet Hoxha etnokulturë E drejta dokësore në Lumë Nga Dr.Fejzulla Gjabri e mençur nuk e hedhin atë vegël, por e E Drejta Dokesore e Lumës mbajnë si tregues të një kohe të mëparshme. hefqet Hoxha, studiuesi më i njohur në Besoj se edhe Kanunit i ka mbetë vlera eksop- Kanuni i Lumës, siç ka edhe emërtimin, visin e Lumës e më gjërë, ka pak kohë zuese, vlerë që duhet të ruhet. ka vepruar në Lumë, (rrethi i Kukësit) dhe Sqë na ka dhënë një nga veprat më të Një studiues i njohur evropian, Halbëachs, është ruajtur i plotë, me veçantitë e veta çmuara të etnologjisë e kulturës së Lumës, thotë: “Historia fillon vetëm atëhere kur tra- dhe origjinal. Kjo nuk do të thotë se është Kanunin. Kjo vepër na detyron të hedhim një dita nuk është me aktive dhe kujtesa sociale s’ka bashkëveprim me kanune të viseve të vështrim shkurtazi të punës së tij disavjeçare. është shuar”. E mora këtë thënie, pasi Kanuni tjera. Po ta shohësh me kujdes, vëren se ne Sigurisht që është pak vështirë të shkruash e ka kryer misionin e vet. Tashmë shihet si ndryshim nga KLD, i cili përfshin norma ju- për veprimtarinë shumëvjeçare të këtij një botë juridikisht e mbyllur dhe artistikisht ridike shumë të lashta dhe të ashpra, Kanuni studiuesi, por më e vështirë është të hysh në e pasur. Për ta ruajtur, ka pasë dhe ka njërëz i Lumës është më i moderuar, me elastik veprën e tij madhore “E Drejta Dokësore në të mençur, që me talentin dhe përkushtrimin dhe me tolerant. Në thelb edhe ky kanun Lumë” (Kanuni). Megjithatë, e kam për nder e tyre na e dhanë edhe të shkruar edhe të ështe i njëjtë me KLD, por ky i Lumës ka dhe jam i priveligjuar që po shënoj diçka në analizuar. evoluar më tepër, duke u përshtatur më mirë lidhje me këtë vepër madhore. Së pari, merita kryesore u takon brezave ndryshimeve ekonomike dhe shoqërore. Në që rregullat kanunore i përcollën nga brezi disa aspekte, edhe Kanuni i Dibrës afrohet Studiuesi i përkushtuar në brez me të njëjtin mekanizëm si gjuha shumë më atë të Lumës. Besoj se kjo vjen, i trashëgimisë kulturore apo folklori, pra, si një traditë orale në qa- se këtu kemi përfshirjen e disa normave të rkullim të shumëfishtë gojor. Së dyti, duhej sheriatit (pa u thënë të tilla), të cilat kanë Diku shkruan: Në gusht të vitit 2013 u një Shtjefën Gjeçov ta shënonte, për t’u hyrë në jetën e përditshme pas përqafimit të mbushën plot 63 vjet nga përjetimi im i parë njohur jo vetëm brenda viseve shqiptare, fesë islame nga kjo pjesë e popullsisë. Dihet letrar, një vjershë rinore kushtuar Kosovës, por edhe nga bota, si KLD. Për këtë Kanun se te KLD kemi përzierjen e normave të së atbotë martire, e shkëputur nga atdheu…”. (KLD), Edit Durham, shprehet se ky kanun drejtës zakonore me ato kanonike. Me këtë të mëdha, Pleqtë e pleqësitë, tema të cilat Atëhere ishte nxënës në shkollën pedagogjike ishte në fuqi në të gjitha Malet e Shqipërisë vepër ndihmon në studime të mëtejshme e autori i ka trajtuar teorikisht dhe me shembuj të Peshkopisë, ndërsa vjershën e shkroi, siç së Veriut, si për muslimanët, ashtu edhe për më të thelluara në etnokulturën shqiptare, në edhe në studime të tjera, ndërsa tani i jep me thotë vetë “kur ndodhesha me pushime në të krishterët. traditën juridike dokesore të këtij populli. Me nene juridike dhe kazuse. vendlindjen time, në Bicaj”. Shefqeti nisi me Studimet tregojnë se në viset tona kanë Kanuni i Lumës, autori e bën Lumën ashtu siç Objektet fetare dhe dhe shërbimin fetar, një vjershë e vazhdoi si studiues i kulturës vepruar disa kanune. Kështu, në Kanunin e ka qenë dhe është, krahinë – minierë vlerash, e trajton në pesë kreje, si Xhamia, Imami, popullore, i historisë e etnologjisë shqiptare, Dibrës janë grupuar norma që rregullojnë ku kanë ç’të marrin etnologët, sociologët, Vakufi, Teqja dhe Vorrest. Paraqitja e kësaj për të ardhë deri në veprën më të madhe të probleme familjare, detyrime, qeverisje, historianët, juristët etj, për të hyrë më thellë kulture shpitërore saktë, ka ndikuar dhe besoj tij, “E drejta dokësore në Lumë (Kanuni). ndëshkime e falje, që aq profesionalisht i ka në të fshehtat e traditës popullore. Luma se edhe ndikon në marrëdhënie shoqërore, Para saj, përgjatë 60 viteve e më shumë, ka trajtuar Xhafer Martini në veprën “Kanuni”. e meritonte sistemimin e kësaj tradite dhe në zbutjen e kontaditave, por, që është më arritur si pakkush të mbledhë edhe të dhëna Meqë jemi te Xhafer Martini, ky autor ka autori ia ka dhënë meritën. Shefqet Hoxha i e rëndësishmja, nuk mohohet tjetri. të rëndësishme dialektologjike, toponimi, shkruar edhe një libër “Kur Vdiste Kanuni”, ka njohur mirë fshatrat, krahinat e mikrokra- Ekonomia, veçanërisht ekonomia bu- shpalime historike e portrete atdhetarësh, në të cilën dallon dy vdekje të Kanunit: hinat e Lumës, të bëra objekt kërkimesh e jqësore e blegtorale zënë pjesë e dytë të etnologji, mitologji, demografi, folklor, lek- e para kur mblidhet dhe kodifikohet dhe si rrjedhojë dhe materiali i mbledhur është vëllimit, të ndarë në njëzet e gjashtë kreje. sikologji, si dhe studime të fushave të tjera. e dyta kur humb funksionin. Në fakt, kjo përzgjedhur dhe sistemuar me profesional- Që nga prona e kufini, bujku, çobani e Pjesa më e madhe e tyre janë botuar, por, gjetje shtrin krahët në të gjitha kanunet, izëm. Këtu ka vënë në jetë parimin e njohjes hyzmeqari, saktësohen me logjikën e ftohtë siç thotë vetë se, “edhe shume tjera janë pasi edhe janë mbledhur e botuar libra në kompleks të etnokulturës për vendin që e të kanunarëve. Ajo përvojë qindravjeçare në dorëshkrim”. Punimet e tij, të botuara dhe sigurisht edhe nuk kanë funksione në ka bërë objekt kërkimesh në ligjet dokesore. e kësaj popullsie, tashmë është dokumen- në vëllime të veçanta përkojnë me vitet e ditët e sotme. tuar në këtë vepër në krejet që flasin për vjershës së parë, (para 63 vjetësh), gjithsej Kanune ka në shumë popuj. Në viset Ndërtimi i veprës objektet publike, si udhët, ujin, mullinin, 63 vëllime. Rrallëkush ka një bibliotekë të shqiptare ka jo vetëm në Veri, po edhe në gjuetinë etj, me gjuhën e shkruar. “E damja tillë. E thashë këtë shifër, pasi të shkruash Jug, si psh, “Kanuni i Labërisë”. Themelet Studiuesi Shefqet Hoxha ka vite që mer- nuk është bidat”, thuhet diku. Aty janë për Shefqetin, duhet të mendohesh mirë. këto kanune i kanë të njëjta, me ndonjë ret, veç të tjerave, me mbledhjen e traditës detyrimet marrëveshjet, shitjet e blerjet, e Megjithatë, besoj se sadopak mund të vlejë ndryshim të vogël. Kështu, ky fundit ka një juridike në Lumë. Disa herë edhe ka debatuar falmja e shumë çështje të jetës në vllazni edhe ky shkrim, për të vënë në dukje punën tendencë lokale më të fortë, gjë që e bën disi në shtyp për Kanunin në përgjithësi e KLD apo në komunitet. intelektuale të tij. më të dukshëm ndryshimin, por pa ndryshuar në veçanti. Disa tituj janë: Kanuni nuk është Pjesa e tretë ka të bëjë me ndëshkimin., e E nisi punën mësues në Kukës më 1 shtator thelbin si rregullator. i Lekë Dukagjinit; ose: Princi i përfolur Lekë dhënë kjo në ‘Caktimi dhe zbatimi i ndëshki- 1952, ishte drejtues në disa shkolla, vazhdoi I përmenda këto kanune të viseve të ndry- Dukagjini, a është e vërtetë se Kanuni është meve, përgjegjësia ndëshkimore, dhunimet, në organizmat kualifikuese të mësuesve shme shqiptare, pasi njerëzit japin e marrin, i Lekë Dukagjinit?; Kanuni i Lumës (artikull vrasja në besë, mjetet e provës në vrasje (Kabinet pedagogjik), pedagog i jashtëm i kanuni lëviz, duke plotësuar njëri-tjetrin. shkrimor më 1989) e të tjera reflektime në etj. Të cilësuara si ‘Mbrapshtina kundër pa- Institutit pedagogjik të Shkodrës, deri në Fundja, kjo trashëgimi, si të gjitha trashëgim- simpoziume e promovime të këtij zhanri. Veç surisë’, në kreun e parë shënohen vjedhjet, deputet I Kuvendit të Shqipërisë. Tashmë itë tjera kulturore janë pasuri e popullit. këtyre ka dhe studim paraprak për Kanunin thyemja e shtëpisë, raste të veçanta në kësi mban titullim “Mësues i Popullit”, Doktor e Lumës, dorëzuar në Arkivin e ish-Institutit rastesh etj. Me interes janë disa norma me i shkencave dhe së fundi, me vendim të Disa punime kanunore të Kulturës popullore (sot IAKSA). Pra, një ‘nene’ e kazuse për ‘Çlirime e përjashtime Komisionit Kualifikimit Shkencor, ka titullin parapërgatitje, për të dhënë veprën e plotë nga kanuni”, të cilat jepen krahasimisht me “Profesor i as.Doktor”. Sigurisht që titujt kanë Studiuesit e kanë parë kanunin si të Kanunit të Lumës. KLD. rëndësinë e tyre, por më e rëndësishme është trashëgimi juridike të popullit, si edukatë, Pas një ‘Hymje’ nis me Rendin shoqnor – Materialet praktike kanunore zënë një veprimtaria e tij intelektuale në disa lëmije të psikologji, pedagogji, pse jo edhe si filo- shtëpinë (familjen), që në kreun e parë është pjesë të konsiderueshme të vëllimit, të cilat kulturës, papërtueshmëria në hulumtimin e zofi. Nga pamje e shumanshme, disa prej “Gjindja e lidhjet e saj’; janë 15 kreje që kanë paraqiten me gjuhë të pasur dhe stil të për- vlerave trashëgimore të visit të Lumës e më tyre, krahas mbledhjes, kanë bërë dhe në qendër shtëpinë(familjen), me të zotin e shtatshëm , që jo vetëm tregojnë origjinën tej. Gatishmëria e tij është edhe si kumtues interpretime të zanafillës e të shtresimeve shtëpisë, të zojën, fejesë e martesë, deri të e burimit, por të japin bukurinë e prozës së në promovime, në përkujtime, në festivale të ndryshme, siç qenë Franc Nopça, Edit ardhurat. Pas ‘Shtëpisë’ (familjes) shtjellohet shkurtër. kombëtare si në Gjirokastër e në viset e Durham, E. Koci, M Hazllëk etj. Disa nga pjesa e Lidhjeve rituale, me ritet kryesore. Aty Së fundi, janë dokumentet e fotot, ku një Kosovës, në bashkëpunime me institucione këta studiues, vendas a të huaj bënë edhe është darsma, deka, miku e deri te itifaket vend të rëndësishëm zënë edhe portrete e shkencore si me Institutin e Kulturës Pop- disa studime, që i botuan në organe të me pleqtë e fjaltorin. Më poshtë trajtohen profile personash të ndryshëm, që kanë bërë ullore, me Institutin e Gjuhës e Letërsisë, ndryshme a si libra më vete, me të cilat bashkësitë fisnore, mëhalla e katundi, bajraku emër në një drejtim të caktuar. Disa prej Historisë etj. Profesor Shefqet Hoxha këto mbrojtën disertacione e doktoratura. Ndër e dheu, të dhëna këto qartë e saktë. Pjesa tyre janë njerëz, në dukje, të zakonshëm, të ditë ka 80-vjetorin e lindjes dhe i urojmë më të njohurit përmendim monografinë e e Dhënies së të drejtës, veç kodifikimit, ka thjeshtë, që të lënë një dëshmi, një një me- jetë të gjatë. S. Vilarit e të Zef Valentinit e ndonjë tjetër. edhe shembuj ilustrues, që e bëjnë punimin sazh për brezat e ardhshëm. Me këtë punë, Radha e studiuesve është e gjatë. të jo vetëm të kuptueshëm, por edhe të larm- autori ka treguar se, krahas personaliteteve Pak mbi kanunet Nga Lufta e Dytë Botërore e këtej janë disa ishëm e tërheqës. të shquara deri me përmasa kombëtare, eksplorues të tjerë që do të mbledhin e do Vepra është e ndarë ngë tri grupime janë edhe të tjerë më pak të njohur, por të Studiuesit e e përcaktojnë Kanunin si të botojnë punimet për kanunet popullore. kryesore dhe një pjesë të veçantë. Kryesoret rëndësishëm për shoqërinë, për komunitetin tërësi të normave juridike, rregullave të sjel- Gjykohet se studimi më serioz është ai i Rrok janë: Rendi shoqnor, Rendi ekonomik dhe ku kanë jetuar apo jetojnë. ljes, të pashkruara, të vendosura në kohë të Zojzi dhe Ismet Elezit, të cilët mblodhën Pjesa ndëshkimore. Si pjesë e veçantë, janë Me botimin “E drejta dokësore në Lumë” ndryshme e të përcjella në traditën gojore norma të kanunit në Veri e në Labëri e që mbrapshtinat kryesore simbas kanunit të (Kanuni), Shefqet Hoxha, krahas doku- nga njëri brez tek tjetri dhe që shërbejnë një pjesë mbetëm materiale arkivore. Kadri Lumës. Pas këtyre pjesëve është materiali mentimit të vlerave juridike trashëgimore për rregullimin e marrëdhënieve juridike në Halimi (Kosovë) mblodhi me eksplorime praktik dhe dokumente e fotografi, si dhe një të Lumës, ka krijuar hapësira të gjëra për mes njerëzve, në fusha të ndryshme të jetës, terreni materiale nga kanuni e botoi disa bibliografi e pasur. studiuesit shqiptarë e të huaj, që të bëjnë zbatimi i të cilave sigurohet sipas traditës shkrime. Kështu u mblodh e u botua Kanuni i Në pjesën “Rendi shoqnor”, veç Lidhjeve hulumtime e studime shkencore krahasuese nga vetë bashkësia e njësisë së vetëqeverisjes Kurbinit (“Kanuni i Skanderbegut”) nga Frano e riteve rituale, është Sajdisja e mikut, Nderi me kanunet e tjerë. Në fakt autori ka përdorur vendore, pa forcën e shtetit. Pra rregulla të Ilia; po kështu u mblodh nga Xhemal Meçi i shtëpisë e ai shoqnor, por edhe Besa e të edhe meodën krahasimore, veçanërisht me jetëës shoqërore, kur mungon forca e shtetit. me disa vëllime: Kanuni i Pukës, Kanuni i tjera, deri te qendrimi ndaj Gjakut, si parime KLD, për të lënë shteg krahasimisht edhe për Vlera e tij përdoruese në stadet e tashme nuk Mirditës, i Malësisë të Gjakovës; Punime me themelore të Kanunit. Autori i ka pa këto të tjerë kanune, si atë të Dibrës, të Skënder- ka kuptim. Por, çdo gjë, qoftë edhe object, ka vlerë për kanunin ka shkruar edhe Pal Doçi, edhe si ‘nene’ e kazuse edhe ndërvejti në beut, të Labërisë etj. Gjithashtu, lë shteg për dy role: rolin përdorues dhe rolin ekspozues. Mark Tirta etj. Së fundi kanë dalë në dritë Lumë, por edhe nga KLD, apo rrethinat e diskutime, për shtesa, vërejte etj, gjë që do Tamam si një vegël, që ka qënë përdorur, dy kanune: Kanuni i Dibrës dhe i Lumës. Lumës. Organet dhe institucionet kryesore të të thotë se nuk ka shterrim, veçanërisht kur por që i ka ikur koha, ngaqë ka dalë një mjet Pikërisht ky i fundit, u mblodh e u sistemua së Drejtës, jepen në tetë kreje. Të bien në sy flitet për traditën në përgjithësi e atë juridike tjetër, më i përparuar se ai. Gjithsesi njerëzit nga Shefqet Hoxha. Itifaket e kararet e kuvendeve, roli i Dyerve në veçanti. nr. Mars 2014 - 11 95 Kuptimi i zgjeruar dhe i thelluar për Kanunin, vështrimi i Kanuneve Shqiptare si një Kanun, përkimet dhe ndryshimet e tyre të parë përmes krahasimit direkt të shumë recensë zgjidhjeve dhe dukurive, janë tri risi të librit “Kanun” të Xhafer Martinit.

Ç’kemi asaj Dibre!

Nga Bujar Karoshi

Marsi mbajti ngrohtë. Festuam Festën e Mësuesit dhe Festën e Nënës. Me rastin e festës së Nënës, dikush bëri një pyetje në Facebook, se cila ishte gruaja dibrane më e suksesshme? Përgjigja ishte: Safet Zhulali! Shumë ngrohtë mbajti Dita e Verës. Verë hesapi. Pasi dogjëm në mëngjes herët gjithë ferrat e poreneve a ndonjë gomë makine, sa për aromë, në mëngjes mbushëm trastat me voe të zime e të ngjyrosme, kulaq me sheqer, pak arra dhe gështenja në pe, dhe dolëm e morëm livadhet... Pasi zumë voet e ngjyemë lara-lara dhe ia thyem njëri-tjetrit, shpesh herë edhe me hile, ia futëm futbollit derisa djersët na mbuluan. Pastaj u shtrimë hijeve dhe i mbaruam ato që kishim marrë në Risitë te libri “Kanun” i Xhafer Martinit torbë, dhe pas gjumit nën diell ikëm në shtëpi. Ato që haheshin i hëngrëm, të Nga Ibrahim Milushi * mbushur edhe me ndalime dhe këshilla. Ai për vvatra të tjera. Kanunet marrin e japin tjerat, mbeturinat, i lamë livadheve, për kishte ndalime të arsyeshme për ta hijeshuar me njeri-tjetrin. Përngjasimi dhe ndryshimet zbukurim. erita më e madhe e librit të Xhafer dhe zbukuruar jetën dhe njeriun jo për ta janë pasuri. Më 14 mars u organizua edhe protesta Martinit “KANUN” është se ai sjell nxjerrë nga binarët e njerëzores. Të studiosh Tek mendimi se kemi një Kanun Shqiptar e fundit për Radikën. Filloi vera tani, dhe mjaft risi që nuk janë në asnjë studim Kanunin shqiptar do të thotë të merresh me këtë autor nuk e ka çuar vetëm paralelizmi me M nuk është mirë të mblidhen njerëzia për tjetër të derisotëm për Kanunin. Risa e parë njërin prej qytetërimeve më të lashta që u ka Eposin e Kreshnikëve, por edhe krahasimi që dhe mjaft e rëndësishme qëndron në faktin rezistuar shekujve dhe mijëvjeçarëve. Kam ka bërë vetë midis tre kanuneve: Kanunit të miting, se u vjen era djerse dhe ruhemi nga që ky autor ka bërë përcaktimin se çfarë është këtu para sysh thënien e Braudel cili në Lekë Dukagjiit, Kanunit të Skënderbeut dhe epidemitë. Në protestën përmbyllëse “Për Kanuni. Edhe të tjerët që janë marrë me këtë veprën madhore “Gramatika e qytetërimeve” Kanunit të Dibrës. Në librin Kanun, ka plot mbrojtjen e lumit Radika” u thanë të gjitha: gjë, por këto përcaktime, duke i vënë të gjitha ka shkruar se karaktersitikë për qytetërimet kapituj që merren me vështrimin krahasues edhe Gruevskin e shamë, edhe Agimin e në një emërues të përbashkët, e kanë cilësuar është përbërja e tyre nga struktura të vjetra të kanuneve që përmendëm, dhe kjo është Kanunin si e drejta juridike ose trashëgimia që zgjasin shumë në kohë dhe që kanë tipare një risi tjetër e madhe e këtij libri. Autori përzumë. Ndërsa për lumin thamë se do juridike e popullit shqiptar. Ky përkufizim për të dallueshme dhe origjnale, dhe u japin nuk i krahason kanunet për të vënë nota, por ta mbrojmë me jetën tonë! Por, me këtë Kanunin nuk është i gabuar, por, sipas autorit qytetërimeve fytyrën e tyre të veçantë, qenien për të parë ku qëndrojnë përbashkësitë dhe jetë apo në tjetrën? Xhafer Martini, është i paplotë, mbasi Kanuni e tyre. Qytetërimi ynë i lashtë është Kanuni - dallimet. Kemi disa kapituj ku ai bën këtë Në Maqedoni kemi zgjedhje, por edhe është shumë më tepër se sa kaq. një strukturë e rëndë, tipike, e palëvizshme, krahasim midis kanuneve. Nuk krahasohet këto zgjedhje, si gjithmonë, na gjejnë Kanuni, sipas Xhafer Martinit, është encik- shumë e qëndrueshme. çdo gjë, çdo nen i kanunit të Lekë Dukagjinit lopedia e jetës shqiptare, është jeta e shqip- Një risi tjetër e këtij studimi qëndron në me Kanunet e tjerë. Merren problemet më të përçarë. Maqedonasin nuk e duam si tarit që para se ai të lindë dhe shumë kohë faktin se ai nuk dallon vetëm një kanun, të mprehta, ato ku ndryshimet janë më të president, se është i Gruevskit. Ndërsa mbasi të ketë vdekur. Kanuni, sipas autorit fjala vjen vetëm Kanunin e Lekë Dukagjinit. shumta dhe ku kanë më shumë rëndësi. shqiptarin nuk e duam, se ka qenë edhe Martini, ishte pedagogjia e parë shqiptare, Ai e shikon Kanunin në tërësi si një vepër Nën titullin ”Ndryshime dhe përkime”, “komunist”, edhe i “UDB-së”. psikologjia e parë, fakulteti i shkencave që nuk lidhet me asnjë krijues, as me Lekë kemi krahasime për institucionet më të Një aktivisti të Radikës i doli emri si shoqërore, universiteti, gjithçka që duhej për Dukagjinin, as me Skënderbeun, as me Idriz njohura të Kanunit: “Ndryshime e përkime. ta mbajtur popullin të bashkuar, me gjuhë Sulin dhe me asnjë njeri tjetër sado i shquar Femra”, “Ndryshime dhe përkime.Miku”, kandidat për deputet. Gjysma e dibranëve dhe kulturë të vetën, me identitet kombëtar të ketë qenë ai. “Ndryshime e përkime: Gjaku dhe Pajtimi”. u gëzuan se do të shkonte në parlament të pacënuar. Kanuni ishte një vepër që do ta Mbledhja e Kanunit dhe kodifikimi i tij, Gjatë krahasimit shikohet se kanunet kanë një përfaqësues i denjë i çështjes, ndërsa zëvendësonte alfabetin, abetaren, shkollën, thotë autori, kanë rëndësi të madhe, por anë dhe gjëra mjaft të përbashkëta, por kanë gjysma tjetër ia bëri biografinë dhe e librin dhe shumë gjera të tjera që mungonin. rëndësi më të madhe ka krijimtaria e popul- dhe ndryshime, disa herë esenciale. Kështu, nxorëm tradhtar, të shitur te Aliu dhe se Ky ishte një libër i madh, i gjallë, i pashkruar, lit, prodhimi i tij. Prodhmi është kryesori dhe si shembull, në Kanunin e Lekë Dukagjinit i pambledhur dhe i pafutur në përmasat e Kanunin e ka prodhuar populli shqiptar. Sot thuhet tesktualisht: Se “Shtëpia e shqiptarit donte ta përdorte Radikën për karrierë. një libri të zakonshëm, libër gjaku, që, në më e drejtë është të themi se kemi një Kanun- është e mikut dhe e Zotit”. Në këtë Kanun Por kur doli lista dhe emri i tij nuk ishte, pamjen e parë, dukej sikur ishte vetë vdekja, Kanunin Shqiptar me dallimet dhe përkime gjithashtu ka nxitje për marrjen e gjakut të u ndërruan rolet: grupi i parë i bëri asgjësimi. Por kur hyn në të, shtresë pas sh- e shumta midis tyre, por edhe me kodet mikut. Atij që nuk ka marrë gjakun e mikut biografinë, grupi i dytë temenatë... Dmth, trese, për të shkuar në fund, në vend që të të juridikë ballkanikë dhe më gjerë. Sot janë në mexhelis i jepet kafja nën gju dhe gota e si Gjinua, personazhi i Çajupit te “14 vjeç mbysë errësira, shikon dritë, në vend që të të botuar shumë kanune dhe variante kanunore, rakisë i mbushet për gjysmë. Nganjëherë e merret fryma, gjoksin ta hapë oksigjeni, ajeri sidomos varinate të Kanunit të Lekë Du- ëma i tregon të birit rrobat e përgjakura të të dhëndërr”: “Hip së të vrava, zbrit se të i pastër i thellësive, dhe, kur të mbërrish në kagjinit. Derisa nuk ishin botuar kanunet që atit duke i thënë se filani të ka vrarë babain vrava”! fund fare, do ta shikosh vatrën e pastruar dhe kemi sot, ishte e natyrshme që Kanuni i Lekë dhe ti duhet t’i marrësh gjakun. Në Kanunin Mos më thuaj se ju atje jeni të bashkuar, zjarrin e ndezur dhe atëherë (ah, atëherë!) do Dukagjinit të ishte qendra e të drejtës sonë e Dibrës, bie fjala, shtëpia nuk është e mikut se e ndjekim edhe ne facebookun: kur ta kuptosh mundimin e këtij populli i cili, juridike, vatra ku ishte drejtuar vemendja e por e zotit të shtëpisë. Mikun nderoje dhe kishit kryetarin atje, grusht bashkuar për të mos u asgjësuar, nuk krijoi vdekjen, të gjithë studiuesve e admiruesve të huaj, por respektoje, thuhet në Kanunin e Dibrës, por jetën. Ky autor në studimn e tij bën të edhe adhuruesve dhe anatemuesve të vendit. por zot shtëpie mos e bëj. Gjathashtu nuk ka rreth kryetarit, kur ai u kthye në atdhe, u qartë dhe argumenton se normat juridike, Por botimi i kanuneve të tjera e ndryshoi nxitje kurrë për marrjen e gjakut të mikut. Po shpërndatë si këmbët e pulës! ligjet, janë vetëm një pjesë e Kanunit, sepse qendrën e gravitetit dhe krijoi një qendër kështu dallime kanë këto kanune edhe përsa Në Maqellarë mbollëm pemë. Në Lurë, ai ka edhe dije të fushave të tjera nga më të re të përbashkët për gjithë trashëgiminë i përket trajtimit të femrës, marrjes së gjakut, Selishtë, Balgjaj e maleve të Dibrës i kemi të ndryshmet: filozofike, historike, morale, tonë juridike. Autori nuk ka arritur në këtë pajtimit etj. Kanuni i Dibrës, siç është thënë prerë të gjitha. Por e rëndësishme është fetare, natyrore, gjeografike, estetike, arki- përfundim vetëm nga studimi i brendshëm edhe nga shkrimtari A. Tufa, ka një përmba- tekturore, arkeologjike, linguistike, este- i kanuneve, por edhe nga përqasja e dijeve jtje më humane, është më elsatik. se mbollëm 200 pemë dhe kemi në plan tike, dije të pafundme të të gjitha fushave me fusha të tjera të ngjashme. Autori sjell në Si përfundim, kuptimi i zgjeruar dhe i të mbjellim të tjera, dhe këtë e pamë në njerëzore. Prandaj është enciklopedi e jetës vëmendje faktin se botimet e viteve të fundit thelluar për Kanunin, vështrimi i Kanuneve televizor. së shqiptarëve. Kanuni ishte një ansambël u kanë dhënë një pamje tjetër edhe raporteve Shqiptare si një Kanun, përkimet dhe ndry- Ç’mu kujtua televizori!... Këtë muaj drejtësie ku përcaktoheshin dhe kategoritë “qendër periferi” përsa i përket trevës së rua- shimet e tyre të parë përmes krahasimit direkt shoqërova Marinin, Rrugës së Arbërit, për e ndryshme morale, si nderi, dinjiteti, besa, jtjes së eposit, të cilin e shikonim të izoluar të shumë zgjidhjeve dhe dukurive, janë tri mikpritja, mirësjellja qytetare e familjare, e vetëm në zonën e Nikaj-Merturit, se edhe risi të librit “Kanun” të Xhafer Martinit. Ka t’i treguar rrugën, maleve, si herën e parë drejta civile, e drejta e punës, e drejta famil- në krahinën e Rugovës lahutarët edhe sot e edhe risi të tjera, por besoj se do të thuhen që e kishte. Kur shkuam në Maqellarë, një jare, ndarja e pasurisë etj. Aty përcaktohej kësaj dite, këndojnë varinate të ndryshme të nga diskutantë e tjerë. fshatar na tha: Rruga ka përfunduar se e edhe mënyra e uljes në sofër dhe ngritjes këtij eposi. “Për analogji, - shkruan Martini, - kam parë në televizor! Sa mirë, ndonjëherë prej saj,mënyra si të haje dhe sa të haje, se themi që vatra e Kanunit të Lekë Dukagjinit Autori mban gradën Prof.dr. dhe është je më i lumtur kur e shikon botën i shtrirë mbahej parasysh sentenca: “Njih mexhelisin nuk është as e vetme e as më kryesorja në punonjës i Insitutit të Gjeoshkencave e fol, shih sofrën dhe ha”. Kanuni ishte i vendin tonë. Ka mjaft botime që flasin edhe pranë Universitetit Politeknik të Tiranës në divan, me një gotë raki përpara! 

12 - Mars 2014 nr. 95 vlerësim Si përherë, ky inxhinier Ai u përket kategorisë së atyre intelektualëve që me gjithë rrisqet që mbartëte ky fenomen modest, jo nga puna, po ,nuk e braktis në këto vite punën , përkundrazi nga sjellja e një fisniku tanimë hapësirat e lirisë ishin më të mëdha, po njëkohësisht edhe vështirësitë ishin sfidante dhe që gjithnjë ka punuar kërkonin mençuri për të hapur shtigjet e tyre. Ai dhe kërkuar suksesin, pa themelon kompaninë “ ENI dhe ZA” duke iu futur projekteve në fushën e inovacionit teknologjik. u merakosur t`ia vënë Dhe këtë kompani e shtrin në impiante të inerteve të lumit,fabrika betoni dixhitale, impiant për në dukje të tjerët, po ai prodhim koll –fino, duke e shtrirë aktivitetin në vetë ta gjurmojë punën si rikonstruksion kapanonesh, për të prodhuar pa- jisje për vagona minierash,prodhime dhe montim punë, larg çdo ngrefosje dizash, montim turbinash të hidrocentraleve, etj. mediatike apo klisheje Këtu, duhet përmendur fakti se ky inxhiner dhe inovator i hershëm zotëronte një përvojë të mirë, të fjalëve të zakonshme, e në këtë përvojë do kishte pamjaftueshmëri, nëse ngurron të flasë, por duhet nuk kuptohej kërkesa e kohës, e cila rregullohej përmes tregut. vetëm zelli dhe pyetjet e Ishte një kohë kur Shqipëria kishte uri gazetarit që të shprehet. për ndërtim dhe për afrimin e teknologjisë moderne,një kohë e cila vazhdon dhe Dhe çmimi e mban sot, ku mund të konkurrohet vetëm me cilësi,ndershmëri e përkushtim,sepse tregu cilësimin: ”Kupa e artë për ka operatorë të tjerë dhe midis tyre duhet të inovacion dhe teknologji spikatësh për korrektesë dhe cilësi. Të kuptuarit e kohës së pas viteve nëntëd- në prodhimin e makinave hjetë u bë me intuitë po edhe me ndërgjegje dhe linjave të fabrikave”. të plotë nga njerëzit që bashkonin intuitën me dijen. Njerëzit që i bashkojnë këto dy tipare arrijnë sukses, po suksesi i tyre nuk është i mjaftueshëm nëse këtë sukses nuk e ngre në një gjedhe që modelen gjithë sjelljen e shoqërisë për të shkuar drejt standardeve më të arritshme Një çmim ndërkombëtar i të individit europian e për të konkurruar jo vetëm brenda gardhit,po për të dalë në një fushë më të gjerë. Pasvitet 90-të sollën një spikatje të madhe teknologjisë për Abaz Markun të njeriut shqiptar në Europë, po edhe nëpër botë,po edhe të individit shqiptar në Shqipëri, Nga Qazim Shehu prestigjioze, po njëkohësisht edhe një nxitje Si gjithnjë,në raste të tilla ,shpërblimi ishte i cili i siguroi kontaktet me botën, me të renë, për më tej. moral,me një shpërblim material të përfillshëm shkencën, kulturën,artin sportin e në shumëçka. e Abaz Markun u takuam rastësisht dhe Historia e kërkimit të vazhdueshëm ndaj për kohën, në kufij të pabesueshëm sot,të cilin Janë këto vite vitet e çlirimit të një energjie të biseda nisi po rastësisht. Nganjëherë vetes është një histori suksesi, ashtu siç mbetet edhe mund të mos e pranoje për shkak të një madhe, të hapjes së tregut dhe të mësimeve të ajo futet në atë rrjedhë, që, do apo nuk gjithnjë ngasja për të arritur kuota të reja në inisiative vullnetarizmi që lindte diku,ose për mëdha,duke futur në përdorimin e përditshëm M sende, mjete, teknologi të përparuar, kërkesë do, për të ndjerë forcën tërheqëse të saj, e cila punën tënde, po edhe sadisfaksioni i vlerësimit shkak të ndonjë etiketimi në kufijtë ideologjikë vjen vetiu dhe natyrshëm, krijohet nga prania e nga të tjerët. Njeriu shqiptar në vitet e tij të kohës. Puna në uzinë, rikonstruksioni që dhe dëshirë për mundësi më të mëdha dhe kjo solli patjetër edhe një riplotësim nevojash të njerëzve që kanë çfarë thonë. Janë njerëz me gjithnjë është përpjekur të kapë dimensionin e solli atë në rritjen e kapaciteteve shkrirëse munguara në dekada të izolimit, po njëkohësisht biografi të pasur jetësore dhe profesionale, njerëz e kohës së humbur duke shfrytëzuar hapësirat pati një impakt të madh dhe solli gjithnjë një edhe një rritje të kreativitetit të individit shqiptar, të cilët e kanë kurdisur ritmin e jetës së tyre me e lirisë që jep koha dhe premisat e mundësive rritje dhe nevojë të kërkesave për tu futur në një vramendje më të madhe për të arritur e hapur zemrekun e punës. Dhe me Abaz Markun u individuale. Kjo, padyshim ,përbën atë kredo botën e bukur të inovacionit teknik, e kjo pruri rrugët e përvojës kombinuar me aftësitë personale gjenda, padashur, në zbërthimin vektorial të morale të njerëzve të spikatur në fusha të cak- njëkohësisht edhe një rritje të reputacionit për në shfrytëzim rrethanash të favorshme, të cilat e prezantimit të mësipërm,aq më tepër kur fjala e tuara që rëndom ne i quajmë personalitete, larg inxhinier Markun duke u shpallur novator i sjellin herë-herë konturimin e profilit të njerëzve bisedës e solli si një rastësi ose diçka e cila duhej stereotipisë së përditshme në këtë shoqëri të dalluar në teknologji për disa vite. më të suksesshëm të shoqërisë sonë. përmendur, se s`mund të ndodhte ndryshe, që mbushur shpesh nga tirada e reklamimeve të Jeta e këtij njeriu duhet kuptuar vetëm Në këtë arsyetim mund ta shihja më mire ai sapo ishte nominuar me një çmim prestigjoz një imazherie të modës. Ndaj më erdhi mirë që përmes dimensioneve të kërkimit dhe si profilin e Abaz Markut, duke e plotësuar atë ndërkombëtar në Gjenevë për teknologji dhe ino- e takova Abaz Markun edhe për këtë fakt për të pikënisje e vlerësimit të kuptueshmërisë së saj. gradualisht, larg çdo zmadhimi të panevojshëm vacion. Ishte një çmim i votuar nga mbi njëqind mësuar edhe diçka tjetër e për ta vërtitur dhe Ka qenë një kohë kur industria shqiptare, në apo euforie fallso. Karakteri inovativ i kësaj ve- përfaqësues të shteteve të botës . ndarë kënaqësinë e këtij çmimi në arsyetime krahasim me të sotmen i njihte disa suksese, primtarie të këtij njeriu nuk është thjesht fitimi Në rastin konkret kjo për mua përbënte një dhe ndjesi të kuptueshme prej nga kuptohet pavarësisht se historia e zhvillimit të saj, sido- se sa modelimi, që sjell shijen dhe reflektimin lajm shumë të rëndësishëm,po ne zakonisht, edhe dimensioni i një jete njerëzore në prizmin mos e industrisë minerare, i përket fjalës së e një sjelljeje të re në shoqërinë tonë. jemi mësuar me lajme standarde të politikës e rrethanave kohore. një specialisti të mirëfilltë. Po kjo histori nuk Në këtë pikëpamje edhe çmimi dhënë në ose lajme që vijnë nga kronika e zezë, dhe Historia nis që herët, që kur Abaz Marku mund të kuptohet pa jetëshkrimin shkencor të Gjenevë me votimin e 114 shteteve, për herë nganjëherë,lajme që përbëjnë efektin sendër- mbaron studimet e fakultetit si një student i inxhinerëve të talentuar shqiptarë ,e ndër ta, të parë sjell edhe diçka tjetër të re. Nga ky vit tues të një shprese më të mirë humbasin ose shkëlqyer e fillon punë në Rubik. Atëhere pa dyshim, zë një vend të spikatur edhe Abaz edhe Shqipëria bëhet anëtare e barabartë për mbeten në heshtje duke pritur radhën apo ishin kohë të vrulleve rinore, të ëndrrave dhe Marku.Duke e nisur këtë ide trampolinë për të pasë të drejtën të votojë të tjerët. angazhimin rastësor të ndonjë gazetari. Kështu dëshirave të mëdha, pohon protagonisti ynë, tu hedhur diku tjetër mund të themi,se do të Këtu konotacioni është brilant. Merr vlerë mjegullohet vlera ose shtjellohet absurdi që ndërsa i duhej të përballej edhe me dëshirën vijë koha që minierat tona mos rrinë të fjetura polifunksionale dhe shtrihet në kuptimësi të në parakalimin e pamjeve të tij i shkërmoq e parealizuar, me kërkesën e fakultetit për të ,po ato të rigjallërohen nga intelekti inovues i shumëfishta. Ai del në raportet e ndërvartësisë kuptimet ekzistenciale. filluar punë si pedagog në të, por kudrot e par- inxhinierëve të zotë shqiptarë, ato ta rigjejnë qëllimplote të inividit me vendin e tij, që nis Si përherë, ky inxhinier modest, jo nga tisë nuk mund të lejonin që një inxhinier kaq atë traditë që kanë pasur, për ta çuar më para në nga vendlindja (Abaz Marku është nga Reçi i puna, po nga sjellja e një fisniku që gjithnjë i zoti të ikte nga rrethi. Atëhere gjithçka duhej kushtet e përshtatjet e vlerësimit të teknologjisë Dibrës),vijon me rrethin, zonën e krejt atdheun. ka punuar dhe kërkuar suksesin, pa u mera- të ishte e lejueshme e kontrollueshme, duke u moderne që është sot në botë. Individët e spikatur janë pasaporta më e mirë kosur t`ia vënë në dukje të tjerët, po ai vetë ndërvarura nga rrethana jashtësore e brendë- Pas viteve 90-të, pas asaj përmbyseje të e emrit të shqiptarit në tërësi, në këtë kohë ta gjurmojë punën si punë, larg çdo ngrefosje sore, nga teka dhe dëshira të dikujt tjetër. madhe, ku u dogj edhe bari i njomë për të të globalizmit marramendës, të rrafshimit të mediatike apo klisheje të fjalëve të zakonshme, Por ,i riu, Marku, nuk dekurajohet, ndërsa thatin, kur industria shqiptare u quajt një kova- kufijve dhe të qarkullimit të shpejtë të vlerave, ngurron të flasë, por duhet vetëm zelli dhe mendja dhe projektet e tij marrin gjithnjë çhanë dhe në emër të këtij sllogani, u vodh e ku çdo ditë është diçka që zbrapset e një më pyetjet e gazetarit që të shprehet. Dhe çmimi formë dhe krahë drejt punëve dhe rinovimit të u shkatërrua për të justifikuar vjedhjen, kur e fortë që përparon, pikërisht në këtë kohë, e mban cilësimin: ”Kupa e artë për inovacion teknologjisë së uzinës së bakrit në Rubik. Ishte u emërtua me terma të rinj gjithë rruga e saj është e vështirë të shënohesh sidomos në një dhe teknologji në prodhimin e makinave dhe një kohë kur industria shqiptare e minerave nuk përvijuar nga djersa e punëtorëve dhe intelekti i konkurs ndërkombëtar, po falë seriozitetit të linjave të fabrikave”. e ndiente më nevojën e përkrahjes nga jashtë, inxhinerëve, pikërisht, pra, pas viteve 90-të kur botës,nganjëherë vlerat tona na i çmojnë më Çmimi është dhënë nga Century Internacio- marrëdhëniet me kinezët ishin këputur, ishte shumë intelektualë, inxhinierë, mekanikë, apo shumë ata, se sa ne vetë. Dhe në këtë vlerë të nal Quality Era Award, votuar në pjesëmarrjen viti 1981. Instituti i Projektimeve nuk e mori specialistë të të fushave të ndryshme u detyruan çmuar, Abaz Marku ia arriti të shënohet bind- e 114 shteteve. Është një vlerësim i merituar përsipër rikonstruksionin e uzinës.Atëhere të braktisnin profesionin, të emigronin dhe të shëm. Vlerësimi për Abazin është një vlerësim ndaj një inxhinieri të talentuar shqiptarë për Abaz Markut iu desh të rriskonte dhe pas një rimësonin në, cak kohor të papërshtatshëm, për gjithë ata njerëz të suksesshëm kudo që inovacion në teknologji. Dhe padyshim është pune të lodhshme iu mundësua ta rikonstruk- zanate të ndryshme, pikërisht atëherë Abaz gjenden,duke kuptuar mirëfilli rezultanten e një rast që s`ka pse të mos e bëjë krenar Abaz tonte uzinën duke rritur dyfish kapacitetin e Marku, kuptoi se çdo braktisje e profesionit një jete në kërkim të vazhdueshëm drejt fjalës Markun, një vlerësim që e jep një qendër saj të shkrirjes. nuk do ishte e denjë për të. së re të teknikës dhe shkencës…

cyan magenta yellow black  

nr. Mars 2014 - 13 95 Kremtimi i Ditës së Verës në Tiranë nga shoqata veprimtari “Çidhna dhe Kastriotët” Shoqata Çidhna dhe Kastriotët: Lapidarin e betejës së Torviollit do ta ngremë me kontributet tona ëtë festë të lashtë popullore krahina e iniciativën që këtë vit, këtë festë ta kremtonin e mëparshme, Aliu e Hajredini, jam giciluar apo Dibrës e ka kremtuar prej mijëra vjetësh, së bashku, në zyrën e shoqatës, duke u “ulur” siç i thonë letrarët, jam frymëzuar, dhe mendoj Kqysh në kohën e paganizmit, duke e kon- disa orë e duke u rikthyer në kohë, në moshën se ngritja e lapidarit në përkujtim të Betejës së sideruar si ditën e parë të vitit të ri natyral, ditën e e rinisë së hershme. Kështu, në atë atmosferë të Torviollit, Betejës së parë të Skënderbeut më 29 parë të muajit mars (allaturka) që sipas kalendarit gëzueshme pas ritit të thyerjes së vezëve dhe qershor të vitit 1444 në Dibër të Poshtme, në gregorian, përkon me datën 14 mars, pasi atëherë këmbimit të dhuratave ndërmjet njëri-tjetrit, ata fushën e Çidhnës, kryesisht tek ferra e Pashës, fillon mbirja e luleve të para të Ditverës. të ishin më të rinj, duke shkuar në fushat sportive, i miratuar në vitin 2012 nga Komuna e Arrasit, Pikërisht ditën e parë të muajit mars, sipas kal- për të luajtur lojërat popullore, sipas traditës, por që nuk u realizua për mungesë fondesh, endarit gregorian, populli i Dibrës dhe i krahinave futboll, pelas, gjyshes (gjuajte me granetë) etj. mendoj që ajo vepër duhet ngritur e realizuar të tjera të Shqipërisë atë datë e kanë konsideruar Ndër më të moshuarit: Enver Kaloshi, Xhafer këtë vit, pasi koinçidon edhe me 570 vjetorin e si dita e parë e Vitit të Ri. Kjo festë ka vazhduar të Martini, Muhamet Bitrit, Tafë Kola, Ali Hoxha, asaj beteje edhe me 70 vjetorin e çlirimit të ven- kremtohet si e tillë në atë zonë qysh prej kohëve Shaban Bitri, Uzri Hoxha e Ruzhdi Bitri, u ulën në dit nga pushtimi nazifashist gjatë Luftës së Dytë monumenteve në kodër të Laçes është më afër pagane e deri në ditët tona, bile edhe në kohën lokalin “Edisen” të M. Bitrit, për të pirë së bashku Botërore. Meqenëse pushtetarët e tri komunave Ferrës së Pashës dhe më i përshtatshëm se në e monizmit, ku ndaloheshin me ligj kremtimi i një kafe. Në një atmosferë të tillë të gëzuar, pas të Çidhnës nuk e bënë një vepër të tillë, unë men- Sukë të Arrësit. festave popullore e fetare etj. një farë kohe, në një moment të caktuar z. Enver dojë dhe propozoj që atë vepër ta bëjë shoqata Këtë propozim të Enver Kaloshit e mbështetën Shoqata “Çidhna dhe Kastriotët” në kuadrin e Kaloshi ia ndërroi drejtimin bisedës me këto fjalë: jonë e Çidhnës sepse i kushtohet Çidhnës. Unë, të gjithë të pranishmit dhe të gjithë të tjerët, të ruajtjes së traditave të zakoneve popullore të kra- “Meqenëse të gjithë të pranishmit jemi anëtarë Enver Kaloshi, si sekretar i shoqatës nga kursimet nxitur nga kontributi i Enverit, edhe ato premtuan hinës dhe për t’ua transmetuar ato edhe brezave të Këshillit Drejtues të Shoqatës, propozoj që e pensionit tim, jo nga tjetër kush, premtoj të se do të mbështetin këtë vepër duke kontribuar pasardhës, festën e Ditëveres e ka caktuar si festën të improvizojmë një mbledhje “pa protokoll”, kontribuoj me 500 mijë lekë (të vjetra) për këtë secili prej tyre pa përcaktuar shumën përkatëse. e shoqatës duke sanksionuar edhe me “ligj” duke d.m.th. ashtu si në kuvendet e hershme. Më saktë vepër, pasi siç më ka thënë Aliu shpenzimet për Projektin e kësaj vepre e ka bërë falas biznes- e shëruar si të tilla në ashtu themelues të shoqatës. dua të shtroj një problem. Gjatë studimit të doku- realizimin e saj nuk i kalojnë më shumë se dy meni dhe piktori Uzri Hoxha që në vitin 2012. Në këtë këndvështrim, 60-70 vjeçar, morën mentacionit të shoqatës të trashëguar nga Kryesia milionë lekë të vjetra. Mendoj se në ngritje të dy Ali Hoxha

Mbro Radikën! Të gjitha informatat me rëndësi, si shkrime, intervista, lajme, video dhe audio, lidhur me mbrojtjen e lumit Radika mund t’i gjeni në: http://saveriverradika.com Aty ka mjaft materiale për t’u informuar si dhe për të siguruar fakte për debatet tuaja. Të gjithë ata që kanë dokumente të tjera ose in- formacione të panjohura, të na i dërgojnë, që t’i arkivojmë bashkë me të tjerat.

LINKU I PEticionit kunder devijimit te lumenjve https://secure.avaaz.org/en/petition/Qeveria_e_Shqiperise_Government_of_Albania_Te_mos_lejohet_te_ndalohet_devijimi_i_lumenjve_VJOSA_dhe_RADIKA/?cYIvdgb

Firmos dhe komento peticionit në change.org http://www.change.org/en-GB/petitions/complete-the-construction-of-the-arb%C3%ABri-road-nd%C3%ABrtoni-sa-m%C3%AB-shpejt- dhe-me-standarde-rrug%C3%ABn-e-arb%C3%ABrit?utm_campaign=petition_created&utm_medium=email&utm_source=guides

cyan magenta yellow black 13  14 - Mars 2014 nr. 95

Naim Plaku në këtë moshë që është sot të entuziazmon për nismën që ka marrë por edhe jep një mesazh të fuqishëm, për të gjithë sllatinasit që nga intelektualë të fushave të ndryshme e deri te njerëz të thjeshtë, bijë të kësaj treve të njohur në historinë shqiptare. botime Naim Plaku, i kthen borxhin vendlindjes Nga Shaqir Skarra madh, ndoshta për nga shtrirja gjeografike më i madhi në Dibër, i bukur që qëndron si një dhe pse sapo i ka kaluar të shtatëdhjetat ballkon i vargmaleve me nisje nga Korabi, Naim Plaku përsëri Naimështë Plaku me mendjeu lind në Sllatinëkarshi të D Dibrësrinit e mëmaleve 1940. të Në Dibrës, vitin ka veçori dal- Etë kthjellët dhe shkruan1958 pa mbaroi pushim. shkollën Pas e luesemesme në të gjuhë, mësuesisë zakone në eqytetin tradita veç anëve të mijëra e mijëra vargjeve lirike, epike e elegji përbashkëta të tjera me trevën e Dibrës. Slla- Naim Plaku ku janë bërë të njohura si tekstee Peshkopisë këngësh edhedhe shërbeutina pa si dyshimmësues ka në kontributin shkolla të e saj të vyer në në skenat e botës, të kënduarandryshme, jo vetëm ndërkohë nga qëluftën kishte kundërmbaruar pushtuesve studimet e lartatë huaj. Djemtë e këngëtarë dibranë, por mëme së shumtikorrespondencë dhe kos- përburrat gjuhë patriotdhe letërsi të S llatinës,shqipe. Vitetkanë e kundërshtuar e ovarë, këtë radhë shënjestrënfundit e ka ka punuar drejtuar në shtëpinëluftuar e kundër kulturës superfuqisë “Haki Stërmilli” së kohës siç ishte pikërisht te vendlindja, portë Peshkopisë.ka shkruar krejt Turqia e vjetër. Ata kanë një histori të lavdishme ndryshe nga natyra e tij. NjëSi monografi mësues i pasionuar jo e dhetë spikaturi talentuar të dha patriotizmit një ndihmesë në luftë kundër vetëm historike, por edhe tëartistike, çmuar tënë shkruar përmirësimin armiqve e nivelit shekullorë, të mësimdhënies pushtuesve në serb. Ajo u ka bukur e me mjaft kulturë, njëlëndët monografi e gjuhës modele letërsisë rezistuar shqipe menë shkollatarmë e tetëvjeçarepa armë pushtuesve që që prej kaq kohësh ne nuke tëe mesmekemi parë, në nivel një kombëtar,vinin me duke taborre botuar dhe në artileriperiodikët dhe ka fituar mbi monografi me vlera të mëdhapedagogjikë sapo na katë kohësdhënë artikujto, studimorëduke dhënë e trajtesa ndihmesën të veçanta e vet e lartësuar në duar e pikërisht librin”përSllatina, problemet lashtësia, e gjuhës letrareemrin shqipe e tyre në e shkolla.të gjithë Shkolla Dibrës e në tërësi. Në traditat,mesme ejeta Sllovës, shoqërore”. ku ai shërbeu shumë kohë, u bë njëlibër qendër zënë e rëndësishme një vend të metodike veçantë dokumente e përN përhapjenaim Plaku e përvojësnë këtë sëmoshë përparuar, që është që u sotfinalizua të materialeme zhvillimin të tjerae seminarit që argumentojnë kombëtar më së miri entuziazmon“Gjuha letrare përshqipe nismën në shkolla” që ka marrënga Instituti por edhe i Gjuhësisë shtrirjen dhe Letërsisë. e Sllatinës ku siç thotë vetë autori jep një mesazh të fuqishëm, për të gjithë slla- “është një kufi që ngërthen qindra hektarë tokë, tinasitDuke që qenënga intelektualëbashkëpunëtor të fushavei jashtëm të i Institutitndry- tëara, Kulturës livadhe, Popullore kullota, dhe pyje Institutit dushku, pishe e ahu, shmetë Gjuhësisë e deri tee Letërsisënjerëz të kathjeshtë, dhënë bijënjë kontribut të kësaj me mështeknevlerë në mbledhjen e arrnini, e studiminmasive tëe tëra me lajthi, trevefolklorit të letrar,njohur të nëleksikut historinë dhe dialekteveshqiptare. të I shqipesjemi kodrinaduke botuar e kullota edhe disaalpine artikuj etj, nëtë dokumentuara borxhrevistat të “Studime gjithë filologjike”,vendlindjes “Gjuha tonë, jonë”, fshatit etj. të edhe në regjistrin kadastral të vitit 1929”. Au- LASHTËSIA - TRADITAT - JETA SHOQËRORE dashurPër dhevite memesazhi radhë kaqë qenë vjen i përfshirënëpërmjet në këtijorganizimin tori dhe ndalon ndërtimin edhe e rreth veprimtarive etimologjisë së emrit librikulturore është e fare artistike, i qartë: duke Të gjithëushqyer duhet e ndihmuar të japim me materialeSllatinë . letrareNjë vend grupet me artistike,rëndësi në libër autori ndihmesënfolklorike, Ansamblin, tonë intelektuale Estradën ose e Peshkopisë,materiale për etj. na jep rreth etnogjenezës së të gjitha fiseve të tëKa nxjerrë botuar: në Fllad dukje e Frullizëvlerat historike, - Poezi, 2006;kulturore Kreshtat Sllatinës e Korabit , duke - Poemë, mbrojtur 2006; tezën Po e një migrimi etë të mos fushave ishte të Drini tjera,... -si Urtësi dhe përdibrane, të ndihmuar, 2008; Krojet aktiv e zanave të popullsisë - Folklor jonga vetëm viset ngae viset e ulta sadoDibrës, pak 2010; për mirëqenienTrëndafila embi begatinë mermer -e Balada,fshatit elegji,drejt epitafe, maleve, 2011. por edhe nga malet drejt vendeve tonë. E Naimi e themi me plot bindje se ia të ulta. Ngjarjet e ndryshme historike të atyre ktheu sot borxhin vendlindjes, me botimin e periudhave, kur nëpër Ballkan dhe në vendin këtij libri i dha pasaportën Sllatinës, vendlindjes tonë, kanë kaluar lindje, lulëzim e rënie të së tij të dashur si mjet identifikimi. Dhe Naim perandorive. Që nga romakët e vjetër e deri PlakuÇmimi: qysh1000 nëlekë fillim të librit, në mesazhin tek më të vonshmit si perandoria e Hazburgëve, TIRANË, 2014 drejtuar e brezave që do të vijnë shprehet: ”O e sllavëve, e turqve etj, flasin për ngjarje tron- Sllatina jonë, vendi i bekuar! Ti je djepi i kuj- ditëse që kanë ndodhur, që është në fakt e pa timeve më të bukura, i ëndrrave flutarake, i mundur të mos kenë e ndikuar në lëvizjen e buzëqeshjeve gazmore!Je dhe do të mbetesh popullsisë në këto vende, por edhe në Sllatinë krenaria jonë. Ti je prehëri i dhimbjeve e dhe gjithë zonën e Ujë e m’Ujës. Autori si lotëve, i këngëve dhe gëzimeve, i kujtimeve gjuhëtar dhe njohës i mirë i tononimeve dhe dhe ëndrrave, i shpresës dhe i besimit, ti je mikrotoponimeve na jep një pasqyrë të plotë vatra e shenjtë e guximit dhe trimërisë, sofra e për të gjitha këto që ndodhen në Sllatinë si bujarisë, emblema e krenarisë sonë. Ti je nëna Kallavozi, Britushe, Grama, Rrasagulë, Ka- jonë më e shtrenjtë! Prandaj më lejo, nënë e livoçe, Llofka,Përroi i Shëngjergjit, Përroi i dashur të sjell sot për ty zërin e gjithë atyre që Shëngjonit, Deluza, Zallneci, Guri i Poshterkës, patën fatin të lindin e të rriten në krahët e tu, Përroi i Pasqyrës, Gjeksinat, Kodra e Nizamëve të thithin ajrin e pastër të bjeshkëve dhe të pinë e plot të tjera. Autori bën përpjekje të mëdha ujët e krojeve të tua, të gjithë atyre që janë nga për të argumentuar betejat e para dhe të fam- gjeni yt fisnik, që janë mëkuar me qumështin shme në luftë për liri dhe pavarësi , flet për qenë burra të zot e përkrahës gjithmonë të kurbeti kjo plagë e hershme e shoqërisë, e atyre nënave amazona e burrave të guxim- betejat që janë zhvilluar qysh në periudhën e progresit. Që në vitet e hershme ata kanë dre- shërbimi bujqësor e blegtoral në Sllatinë. Pra shëm, të mençur e të dëlirë, punëtorë e bujarë. pushtimit osman. Me mjaft kujdes të madh jtuar vetë jetën e tyre dhe nuk i janë nënsh- është treguar tepër i kujdesshëm që nëpërmjet Jemi krenarë për ty, Sllatinë, për ty nënë e përshkruhen në monografi betejat e njohura truar pushtuesit ose sundimtarëve të pa shpirt kësaj monografie të na jap të gjitha ato që kanë dashur! Na afro të mbështetim ballin në gjoksin me serbët në vitet 1913-1921. Autori thotë: duke qëndruar kështu gjithmonë krenar. Ata ndodhur ndër vite në Sllatinë. Lexuesi sllatinas, tënd të gjerë! Na këndo atë melodinë e ëmbël ”Konferenca e Ambasadorëve që u mbajt në kanë dhënë prova trimërie e mençurie dhe duke shfletuar këtë libër nga faqja në faqe, do që vë në gjumë zanat e malit e harbon sokolat Londër nga 17 dhjetori 1912-gusht 1913, u nuk janë të rastit shembujt që jepen në libër, të gjej shumë nga gjërat që ka jetuar ai, ose ka e mejdanit! Të lutemi, nënë, na jep fuqinë morën posaçërisht me çështjen shqiptare. Nuk ku djem e burra të Sllatinës kanë arritur deri dëgjuar nga vetë prindërit e tij. Me nostalgji do magjike që të mbetemi përjetësisht bijë e bijat kishte asnjë arsye njerëzore që ky kufi ta në shkallat më të larta të hierarkisë të asaj të ndjell kujtimet e veta e do të pasurojë botën tuaja!”. E Naim Plaku me këtë monografi që ndante përgjysmë Dibrën. Kjo siç e dimë i kohe por dhe sot. Këtë traditë të bukur, të e tij shpirtërore. Edhe ai që nuk është nga Sl- sapo ka botuar për vendlindjen shprehim solli pasoja tragjike kombit tonë…Në verën e luftës kundër pushtuesve dhe sundimtarëve latina, edhe ai që ka dëshirë të vizitojë Sllati- bindjen se ashtu siç thotë dhe vetë ka mbetur këtij viti shumë burra kanë bërë roje vullnetar- të huaj si dhe të luftës nacional-çlirimtare nën, do të mësojë mjaft gjëra të reja e të djalë besnik i Sllatinës. Naimi është tepër isht edhe dimrit te Guri i Kuq e në bjeshkët e dhe unitetin e dashurinë për njëri tjetrin sl- nevojshme për kulturën e saj e që është pjesë nostalgjik për vendlindjen. Bredh nëpër Sllat- Gramës për ta bindur komisionin që po vend- latinasit e kanë trashëguar në breza dhe e e historisë së Dibrës e vendit në tërësi. Gjuha inë kudo ashtu si ato vite kur ka qenë djalë por oste kufirin në këto troje se ishin tokë shqiptare kanë bërë vyrtutin më themelor të tyre. Kjo e autorit, dashamirësia e kujdesi që t’u refero- jo me këmbë por me mendje e penë, ashtu siç dhe nuk mund të tjetërsoheshin. Mund të ndoshta është edhe ajo arsya që edhe lufta e het vetëm fakteve, pa komente e zbukurime di të shkruaj ai. Shfletojmë librin dhe ne ecim përmenden këtu Bafte Çima, Fetah Abazin klasave në Sllatinë, në vitet pas çlirimit nuk subjektiviste, bën që libri të lexohet me ëndje nëpër ato rrugë që na çon autori; në Deluza (Hysën), Elez e Sadik Plakun, Ali Plakun, Demir u bë shumë e egër dhe nuk pati shumë vik- nga të gjitha moshat pasi aty gjejmë mjaft apo Shtodër, tek varri i Sejmenit apo livadhi i Çollakun, Mylazim Çimën, Sali Hasanin tima si diku gjetkë në fshatra të Dibrës. Emri informacion të duhur. Dhe autori e mbyll librin Duke, në Gramë apo Kumbull, guri i Dhelpnës (Çekiçin), Rrahim e Met Dushkun, Rrahman e i Sllatinës dhe sllatinasve përmendet nga e tij me një mesazh për të gjithë sllatinasit: apo guri i Kuq. E kudo që hasim këto toponime Sufë Beqirin, Rexhën e parë,Barë Milën etj, të autori me respekt si bir i kësaj zone që është ”Braktisja e madhe! Boshllëk i madh…. Hum- të bukura në libër i thonë Sllatinë. E kush më cilët në muajt e ftohtë të dimrit flinin në borë dhe vetë, për vlerat e traditat që janë kulti- bje e madhe…. Dhe shpresë e madhe për të mirë se Naim Plaku do të na jepte sot një libër një mbi një që të mos e ndjenin të ftohtin… vuar në këtë trevë, por edhe nga zgjuarsia ardhmen…Në lagjen Dushke kanë mbetur të tillë, një monografi por të letrarizuar?. Au- Autori na jep një pasqyrë të saktë,reale e të dhe shkathtësia për të përballuar pa shumë vetëm pesë-gjashtë familje, në Plake shtatë tori ka meritën se pas një pune të gjatë hulum- argumentuar për luftërat serbe të Sllatinës dhe dëme dallgët e jetës. Me humorin e hollë të familje, në Kole katër, në Hyse pesë, dhe në tuese disa vjeçare, me vullnet e pasion për t’u gjithë Dibrës nën udhëheqjen e Elez Isufit. tyre, me sjelljet dhe veprimet e mençura, ata Mëhallas gjashtë familje. Tërë fshati është admiruar sidomos pikërish sot kur thinjat i Lufta popullore kundra forcave serbe, është një kanë arritur që të rezistojnë edhe në përpjek- tkurrur në më pak se dyzet familje, si asnjëherë kanë “qëndisur” flokët e vitet i rëndojnë mbi nga epopetë më të lavdishme të historisë sonë. jet e shtetarëve të ndryshëm, që nga dëshira tjetër në historinë e tij. Vatra të shuara, oborre supe, ai operon përsëri me guxim prej djaloshi Ishte pikërisht kjo luftë popullore , ajo që për karrierë e mburrje kërkonin të bënin re- të shkreta,rrugë pa të ardhme... Pranvera, sido të ri në dokumenta të botuara, në burime shkatërroi planin strategjik të krajlëve serbë për forma radikale, kundër zakoneve, traditave që që të jetë, i çel lulet e saj. Kështu do të çelin arkivore, në fakte, në kujtime e gojëdhëna për të vendosur kufijt, në mos nga Mali i Nezhës cënonin dinjitetin e krenarinë e tyre. Naim gjithmonë. Do të vijë patjetër një kohë që këta të hedhur dritë mbi Sllatinën, historinë dhe e Runjës e deri në Qafën e Buallit, të paktën Plaku në këtë monografi flet edhe për folklorin, rrugë do të gjallërojnë përsëri, kjo shkollë do traditat e saj në një periudhë kohe që nga në Drinin e Zi, në rrjedhën e tij. Lufta që bëri si një njohës dhe studiues i talentuar i folklo- të bëhet me dy kate, do të ndërtohen shtëpi të lashtësia. Historia e Sllatinës është e virgjër, e Dibra, nën udhëheqjen e atdhetarit, patriotit, rit dibranë në përgjithësi, flet për larminë e reja, do të përkunden djepe e odat do të pa studiuar dhe e pa trajtuar nga historianët gjeneralit me shajak Elez Isufi i detyroi Fuqitë vlerat e tij. Ai u referohet dokeve e zakoneve, mbushen me cicërima gazmore, lëndinat e tanë. Ajo mbart në vetvete vlera të pa diskutu- e Mëdha, që t’i thonë serbit, sprapsu se nuk të për ngjarje të hidhura e gëzuara si dhe veshja bjeshkët do të mbushen me shqerra, do të eshme të qytetërimit të hershëm, por edhe të duron ky vend. Jo vetëm kaq por autori na jep e nuses së Sllatinës. Autori me shumë kujdes gjëmojnë dasmat e do të zbarkojnë në oborret një kulture e tradite të veçantë, të zhvilluar e një pasqyrë për të gjitha masakrat serbe që kanë ka trajtuar çdo detaj në Sllatinë që nga shën- e sarajeve nuse të reja nga ana e anës e do të të kultivuar. E u desh pena e birit të Sllatinës ndodhur në Sllatinë. Autori, nëpërmjet këtij detësia, arsimi, kultura jeta shoqërore, koha e vlojë kënga e vallja më e fuqishme se dikur, Naim Plaku për të na i sjellë ne sot nëpërmjet libri, ka përshkruar bukur dhe ka argumentuar kolektivizimit, besimi fetar, marrëdhëniet më madhështore se asnjëherë. Do të vijë pran- këtij libri të sapo botuar.Sllatina, ky fshat i qartë e bindshëm për këdo, se sllatinasit, kanë familjare, mbrojtja dhe shërbimi ushtarak, vera përsëri!” nr. Mars 2014 - 15 95 portret Mësuesi patriot dhe demokrat Sami Gonxhja Autor i muzikës “Marshi i Djelmënisë dibrane” Nga Hyqmet Gonxhja onin në trojet e veta në këtë republikë. Llanai (Gonxhja) u burgos dhe u torturua tmer- Këto masa represive të sllavo-maqedonasve, S. rësisht në qelitë e Degës së Brendshme të Burrelit ami Gonxhe lindi në vitin 1893 në qytetin Gonxhja i pa me sytë e tij dhe i dëgjoi me dhimbje derisa u çmend sepse nuk dha informacionin për e Dibrës së Madhe. Babai tij, Hafëz Raif të madhe ankesat e të lebetiturat e burrave dhe vendndodhjen e bashkëshortit të saj të arratisur, SGonxhja, ka qenë një hoxhë erudit, ndërsa grave shqiptare të Kërçovës, Gostivarit, Tetovës oficerit akademist Xhemal Llanaj, i cili në vitin nëna e tij, Habibja, ishte bijë e latifondistit Ismail etj., kur po vazhdonte rrugën për të marrë pjesë 1946 u vra nga forcat e Sigurimit të Shtetit. Po Kurt Aga Dovolani (Dagleri). në Kongresin e 2 Antifashist të Maqedonisë në ashtu edhe vëllai i tij, Tahsim Gonxhja ish anti- S. Gonxhja kreu në vitin 1910 shkollën e Shkup (nëntor 1944) si anëtar dhe flamurmbajtës fashist i orëve të para dhe i internuar për 2 vjet mesme të përgjithshme në qytetin e Manastirit. i delegacionit dibran që e kryesonte kryetari i në ishullin Ustika (Siçeli) u burgos dy herë gjoja Ashtu si edhe babai i tij zotëronte plotësisht qarkut të Dibrës së Madhe – patrioti dhe “gjen- për agjitacion kundër pushtetit popullor i cili gjuhën turke, arabe dhe persiane. erali me tirqe” Aqif Lleshi. Më kujtohet kur në megjithëse kishte mbaruar shkollën tregtare të 1. Veprimtaria arsimore: Fil pas shkollës së shtator 1944 në shtëpinë tonë na erdhi për vizitë Vlorës dhe dinte dy gjuhë të huaja (italisht dhe Sami Gonxhja mesme e deri sa doli në pension, në vitin 1951, “Mësuesi i Popullit” (atëherë n/kolonel partizan) Anglisht) u detyrua të punonte vetëm me punë për mbi 40 vjet u aktivizua krejtësisht në fushën e Qamil Guranjaku, koleg i babait dhe ish mësuesi krahu deri sa doli në pension. mësuesisë. Ai ishte në grupin e parë të mësuesve im i edukatës fizike, para vitit 1939, në “Shkollën Sqarojmë se S. Gonxhja ka kompozuar 10 nga xhipi si një gjeneral topolak truplidhur por dibranë që ka kontribuar në hapjen e shkollave të e Kuqe” të Tiranës. këngë patriotike dhe rreshtore (pa nota) kryesisht shumë simpatik, i cili me mirësjellje, me dialekt ciklit të ulët: në Zerqan, në Homesh, në qytetin Të them të drejtën, unë si veprimtar i rinisë për nxënësit e shkollave nga të cilat mbijetoj verior, iu drejtua tim eti: e Peshkopisë dhe në Prezë. S. Gonxhja është antifashiste, e ndjeva veten disi ngushtë, kur im vetëm kënga: Marshi i djelmënisë dibrane me - Me falni, në mos u gatofsha, a jeni ju ish- mësuesi i parë në shkollën fillore të Ibës (Tiranë) atë me kurajo qytetare, nisi t’i tregojë ish mësuesit tekst të mësuesit të popullit Haki Sharofi dhe mësuesi im z. Sami Gonxhja, në shkollën fillore? në Arbanë (Tiranë) dhe Mollagjesh (Elbasan). tim (që ishte dërguar enkas nga Tirana për t’u in- orkestrim të muzikantit tenderuar dibran profe- (S’më kujtohet shkolla që përmendi gjenerali). Në periudhën 1940-1942 ai dha kontributin e formuar mbi situatën në Dibër dhe në trojet etnike sor Isa Shehu. Ky marsh që i dedikohej fitores të - Po, u gjegj im atë, disi me ndrojtje. Unë jam tij si mësues në shkollat e para fillore përkatësisht shqiptare të Maqedonisë) për ato çka kishte parë luftëtarëve dibranë kundër pushtuesve serbë në mësuesi Sami Gonxhja, por më vjen keq, që mua në fshatin Muhur dhe Sohodoll të Peshkopisë. e dëgjuar si më sipër. Gjatë gjithë këtij rrëfimi Q. Lan të Lurës së Dibrës u ndalua të këndohej në ko- nuk po më kujtoheni, sepse nga duart e mia kanë Në periudhën 1942-1945 ai shkriu të gjitha Guranjaku mbajti shënime dhe i premtoi tim eti hën e monizmit si këngë “shoviniste”, ndërsa tash kaluar shumë brezni nxënësish... energjitë e veta si mësues shembullor në shkollat se për këto do të njoftonte Qendrën në Tiranë. E këndohet lirisht në të gjitha veprimtaritë festive. - Pa më thoni, “shoku”, gjeneral, po juve si fillore të porsakrijuara në qytetin e Dibrës së Madhe shënova këtë kujtim se të vije në dyshim dhe të Lidhur në “Marshim e Djelmënisë Dibranë” quheni? prej të cilës ishte larguar familjarisht si muhaxhir flisje kaq hapur kundra miqësisë “vëllazërore” të më duhet të kujtoj një takim interesant të ras- - Unë quhem Gjin Marku, safi djalë Mirdite – u pas pushtimit Sllavo-Serb të vitit 1913. Sami Gonx- popullit shqiptar dh atij jugosllav sidomos në vitin tësishëm që kemi patur me një personalitet të gjegj gjenerali, dhe vazhdoi më tutje. – Z. Sami. hja ka dhënë ndihmesën e tij si mësues edhe në 1944 deri në vitin 1948 të burgosnin si “armik e shquar ushtarak të Luftës Partizane. S’ka rëndësi se a më mbani apo s’më mbani mend. shkollat fillore të kryeqytetit: J. Vreto, Kristoforidhi, shovinist antijugosllav”. Ndërsa në një ditë qershor të vitit 1947, unë Rëndësi ka fakti se unë ish nxënësi juaj në klasën e katërt dhe njëherësh trazovaç i bankës së fundit... shkolla e Kuqe, Kongresi i Lushnjës, Shkolla tek Zhgënjimi i tij i dytë ishte kur pjesëtarë të dhe babai im sapo kishim kaluar Shkollën e Kuqe për të cilën, gjithsesi ju kërkoj ndjesë (tha me të Rr. e pishës (Tani Tefta Tashko) dhe në Yzberish. familjes së tij u persekutuan egërsisht nga regjimi në rrugën Qemal Stafa, papritmas fare pranë nesh, qeshur gjenerali) mbaj mend ato këngët rreshtore 2. Veprimtaria politiko-shoqërore: Mësuesi S. diktatorial i P.P.SH. Kështu, motra e tij, Ismete frenoi një “xhips” ushtarak. Me shpejtësi zbriti që na i keni mësuar ju ku ndër më e pëlqyera prej Gonxhja ka qenë i ndjeshëm edhe për sa i përket meje dhe bashkëmoshatarët e mi ka qenë “Marshi rrymave social-politike të kohës. I frymëzuar nga i djelmënisë Dibrane”. Z. Sami – vazhdoi fjalën e qëllimet iluministe të Lëvizjes “Bashkimi” të ud- tij, gjeneral mirditor: A e ke bezdi që ta këndojmë hëhequr nga Avni Rustemi, ai bëhet një veprimtar së bashku këtë marsh luftarak që më ka frymëzuar i shquar duke arritur të kryejë edhe detyrën e kry- edhe në luftën partizane? etarit të Degës Bashkimi për qarkun e Dibrës deri - Po, me gjithë qejf – u gjej im atë. Dhe që të kur u përmbys qeveria e Nolit në Dhjetor 1924. tre nisëm të këndonim me zë të ulët këtë marsh I akuzuar fillimisht, për tentativë kundra jetës pa u bërë merak për kalimtarët e rastit të cilët po së presidentit A. Zogu (1926) dënimi kapital i habiteshin duke parë një gjeneral dhe dy civilë propozuar nga prokurori për mungesë faktesh, që po këndonin këtë “marsh” luftarak në mes u kthye në burgim 6 mujor dhe me heqjen e të të rrugës?! drejtës për të dhënë mësim në shkollat laike për Duke kujtuar këtë episod, si unë ashtu edhe 3 vjet. Gjatë kësaj periudhe (deri në vitin 1928) ima atë nuk na shkonte ndërmend që ky gjeneral ai dha mësim në shkollën e Medresesë së Lartë trim e atdhetar mirditor do të binte pas dy vitesh në Tiranë. viktimë e draprit gjakatar në dorën e Makbethit S. Gonxhja gjatë periudhës 1929-1939 arriti Shqiptar. të reflektojë dhe të vlerësojë si mjaft pozitive Do të më bënte vinte shumë mirë që marshi i regjimin e qeverisë Mbretërore për ndërtimin Djelmënisë Dibrane të këndohet si qëmoti, veça- e shtetit të ri shqiptar, zhvillimin e arsimit dhe nërisht në shkollat 9-vjeçare të qarkut të Dibrës. edukimin kombëtar. Në kohën e pushtimit fashist ai mbajti qën- “Marshi i Djelmënisë Dibrane”, drim. Duke qenë nëpunës vetëm për një vit Autor i tekstit “Mësuesi i Popullit” Haki Sharofi (1939-1940), në Institutin Femëror Pedagogjik, shfaqi haptas pikëpamjet e veta kundër pushtimit Drin o Lum i Gjanë italian. Dhe ndëshkimi nuk vonoi: në shkurt të Drin o lum i gjanë, plaku i malësisë! vitit 1940 S. Gonxhja transferohet familjarisht si A ke me j’a lënë Dibrën Serbisë? mësues në fshatin Muhurr të Peshkopisë ndërsa Kurrë nuk durohet kjo rrobni, në vitin 1941-1942 punoi si mësues në Sohodoll. Dibra e Mojsiut asht shqipëni Në periudhën qershor 1942 – gusht 1945, ai Refreni transferohet në qytetin e Dibrës së Madhe gjithnjë Çohi; burrë, çohi me detyrën e mësuesit për të dhënë kontributin në Gjithë me besa besë, shkollat e para që u hapën në këtë qytet. Për Dibrën luftoni Duke pranuar propozimin e nipit të vet, dësh- Me të madhe shpresë! morit Shaban Jegeni (i pushkatuar në Prishtinë) Lurë, o vend i nalt, vend i trimërisë! S. Gonxhja vuri në dispozicion shtëpinë e tij në Aty u bënë fjalët, besa e lirisë: Tiranë ku u themelua celula e parë e Grave Anti- Dibra do shpëtue, vend i Kastriotit fashiste të Shqipërisë (fundi i vitit 1941). Dibrani lirue, si ka qenë motit Në periudhën kur ishte mësues në qytetin e Çohi, burra, çohi Dibrës së Madhe shtëpia e tij shërbeu si bazë e ...... sigurt ku depozitoheshin dhe përcilleshin veshm- Bregut t’Drinit krisi topi, gjëmoi dheu bathje e municione në drejtim të çetave partizane Dibranin luftë detyrën e kreu, të Dibrës edhe pse ishte i paralajmëruar që të Syni s’iu tremb kurrë, armikun përzu hiqte dorë nga bindjet e tij antifashiste. Për këto Dhe vet mbeti burrë, Dibrën e shpëton. qëndrime zgjidhet kryetar i frontit antifashist të Çohi, burra, çohi qytetit të Dibrës së Madhe, detyrë që e kreu deri Gjihë me besë besë! në mes të vitit 1945, kur dha dorëheqjen për t’u Dhe lirinë festoni kthyer familjarisht në Tiranë. Me të madhen shpresë!... Dorëheqja e Sami Gonxhes u paraqit kinse për Dibra historike, me lufta me valë, arsye moshe dhe për t’u rikthyer në Tiranë ku kishte Dera e Kastriotit gjinit t’and ka dalë, edhe shtëpinë e tij. Në të vërtetë, kjo dorëheqje Ke pasun kreshnikë, po ke dhe sot, ishte pasojë e pakënaqësisë dhe zhgënjimit të Që për Shqipërinë gjakun s’kursen dot. thellë që pati për masat shtypëse e ndërmarra nga pushteti maqedonas kundër shqiptarëve që ban- Çohi, burra, çohi... 16 - Mars 2014 nr. 95

Në Dibër të Madhe u promovua libri “Studime 6” i Dr.Prof. Mahmud Hysa botime Botohet monografia për Said Najdenin dhe Hafiz Sherif Langun

Nga Rexhep Torte

Në prani të një numri të madh të adhur- uesve të fjalës së shkruar në Qendrën për Kulturë në Dibër të Madhe më 21 mars “Në njëfarë kuptimi Said parë . Këta dy figura të pasqyruara brenda dy 2014 u promovua libri “Studime 6” i monografive studimore me dëshmi konkrete të Dr.Prof Mahmud Hysa, botuar nga Instituti Najdeni dhe Hafiz Sherif gjetura në arkiva, janë emblemë e kohës në të për Trashëgimi Kulturore dhe Shpirtërore cilën jetuan dhe vepruan, në një kohë të vrarë të Shqiptarëve në Shkup. Ky libër përbën Langu janë figura që nga urrejtja patologjike e pushtuesve të tokave monografi për atdhetarët dhe iluministët përplotësojnë njëra-tjetrën: shqiptare të cilët tradicionalisht shkelën mbi dibranë dhe mbarë shqiptarë Said Najdeni dinjitetin shqiptar për të na e fshirë të kaluarën, Alias Hoxhë Voka dhe Hafiz Sherif Langu. atë që nisi e përhapi duke i injoruar të sotmen për të mos na lënë vend për në të ardhmen. Autori ka gjetur kohë Në fjalën e tij, Prof. Dr. Agron Tufa, lidhur mjeshtri, e plotësoi dhe e të vë dritë mbi këto dy figura dhe ngjarje që me këtë libër tha se, “Shkenca jonë e Alban- vuri në praktikë anëmbanë u bënë pjesë e historisë tonë kombëtare këto ologjisë përjeton një datë të shënuar me boti- dy figura paraqiten stoike, duke mos u përu- min më të fundit të studiuesit Mahmud Hysa viseve kombëtare lur para rreziqeve nga të cilat do tu shkonte me dy studimet monografike, përkatësisht për edhe koka këta dy figura kishin përkushtimin dy nga figurat kyçe në historinë e Dibrës së dishepulli i tij. Ka një fetar por edhe atë të kërkesave kombëtare. Ky Madhe dhe Shqipërisë, gjatë dhe pas Rilindjes, meritë të padiskutueshme libër studimor për nga mënyra e shtjellimit të siç janë Said Najdenin (Hoxhë Voka) dhe Hafiz Ndërsa epilogu i jetës së Hafiz Sherif Langut, lëndës, për nga stili rrëfimor, paraqet shembull Sherif Langu - Devocioni për atdheun dhe fenë të cilin botimi i KMSH nuk i kushton thuajse studiuesi Mahmud Hysa të jashtëzakonshëm dëshmues se edhe mono- i përbashkon të dy këto korifej të Dibrës së as gjysëm rreshti, është tragjik, shokues, absurd grafitë mund të tërheqin interesimin e lexuesit Madhe. Të shkruara me këmbënguljen shken- dhe indinjues. Autori i monografisë na ka për- edhe në ndriçimin realist që të lexohen me ëndje duke mos iu ndarë librit core të kërkimit faktografik, genotipologjik, cjellë një ndër dramat e më tragjike e më të nev- të epilogut elegjiak deri në faqen e fundit. Ky libër për dy dibranët politologjik e kulturor, studiuesi i njohur e me eritshme të kohës me arrestimin dhe gjykimin e e devotshëm që ishin në kujtesën e dibranëve përvojë, z. Mahmud Hysa, njëkohësisht edhe Hafiz Sherif Langut nga drejtësia komuniste si në jetën e secilit prej u bë pronë e të gjithë dibranëve kudo që janë. bashkëqytetas me korifentë, ka gërmuar me “kriminel lufte”. Njeriu që kishte luftuar gjithë Kjo monografi shkencore është rezultat i përvo- “thikë të imët arkeologjike” në arkiva, shtypin jetës për abetaren shqipe, për shkollën shqipe, protagonistëve kombëtarë jës së madhe të Prof.Dr. Mahmud Hysës i cili e kohës, bashkëkohanikët dhe trashëgimtarët që kishte marrë armët në dorë kundër turqve e të monografive.” është dëshmuar në numrin e madh të veprave e këtyre figurave në shekujt XIX-XX. Të dyja serbëve, që kishte marrë udhën në këmbë nga shkencore që nga viti 1972 kur e botoi veprën këto figura kyçe të historisë tonë përfitohen Shkupi në Vlorë përmes shirash e rrebesheve e parë shkencore “Letrari dhe vepra”e deri tek në trajtën e metaforave me specifikën e vet të nëntorit për të nënshkruar Deklaratën e kjo e fundit e njëzetenjëta me rradhë, duke në ndezjen e atij zjarri të pashuar kombëtar Pavarësisë, pra ky njeri që kishte menaxhuar arkivore, dorë shkrimeve, shtypit të kohës, llogaritur edhe shumë libra tjerë shkollorë si e fetar, themelet e ngrehinës së kombit tonë. jetën fetare të shqiptarëve për dy dekada në zbardh në mënyrë të gjithanshme veprimtarinë autor ose koautor”, tha Ibrahim Kadriu. Studiuesi bashkëqytetas i Said Najdenit dhe ish-mbretërinë jugosllave, e mandej ishte kreu e këtyre dy figurave të shquara. Autori përveç Mr. Ruzhdi Lata, kryetar i Komunës së Di- Hafiz Sherif Langut paraqet, atë lloj të rrallë i KMSH të gjithë Shqipërisë dhe “tokave të literaturës shkencore ka shfrytëzuar edhe një brës së Madhe në fjalën e tij u shpreh se, “Me të shkencëtarit bashkëkohor, të çliruar nga çdo lirueme”, arrestohet dhe gjykohet si kriminel mori burimesh dokumentare të pa publikuara anë të këtij studimi shkencor Said Najdeni dhe lloj verigash nostalgjike me ideologjinë socre- lufte nga komunistët me 1945. Z. Mahmund që ruhen në Arkivin Shtetëror të Maqedonisë, Hafiz Sherif Langu si dy veprimtarë të rëndë- aliste, që jo pak herë e ka helmuar objektivite- Hysa nuk ka lënë detaj pa shfrytëzuar duke Arkivin Qendror të Shqipërisë dhe Arkivin sishëm janë nxjerrë nga anonimiteti provincial, tin e shkencës, sidomos në çështjet delikate të rikrijuar gjithë farsën ngërdheshëse të gjyqit ko- e Ministrisë të Punëve të Brendshme të Shq- nga pluhur i harresës dhe janë vendosur në historisë, letërsisë e religjionit. munist mbi Hafiz Sherif Langun, i cili dënohet ipërisë. Të shkruash një monografi voluminoze konteksin e barabartë me veprimtarë të tjerë Autori i monografisë e kontenston dhe e me 10 vjet burg në moshën 67 vjeçare. Këto prej 600 faqesh me argumente shkencore të Lëvizjes dhe të Rilindjes Kombëtare atje ku vërteton pasaktësinë, duke e konfrontuar me kapituj realistë e të mbushura me fakte, ndo- kushtuar këtyre dy personaliteteve të shquara e kanë merituar. Studiuesi u qaset fenomeneve dokumenta, shkresa, kontekste etj. nëse autori i parashtron sipas logjikës së tyre, kombëtare nuk është punë e lehtë, aq më historike kulturore, kombëtare dhe politike “Në të dyja monografitë e Prof. Mahmud përftohet në total përvijimi i menjëmendët i tepër kur historiografia shqiptare i ka lënë në duke mos abstraktuar fenomenet tradicionale Hysës mbi figurat meteorike të Said Najdenit një drame absurdi me kompozicionin tipik dhe haresë. Autori Mahmud Hysa ia del me sukses të ngjarjeve, kronologjisë, emërtimeve, datave dhe Hafiz Sherif Langut, vazhdo Tufa, tingël- syzhetin deri në fund mezi të besueshëm, por të zbardh veprimtarinë kombëtare e fetare të për të pasur një pasqyrë sa më komplete të lon ky shqetësim në trajtën e zhbllokimit të ama tragjik e të vërtetë. Shëmtia me gjyqin dhe Said Najdenit dhe Sherif Langut përmes mate- kohës kur kanë jetuar dhe vepruar këta dy ve- studimeve tona islamologjike, të cilat vuajnë dënimin komunist të Hafiz Sherif Langut, njërit rialeve të shumta burimore, të cilat i vendos ti primtarë. Studiuesi i qaset teorikisht fenomenit prej kompleksesh të thella, të vjetra e të mbish- prej firmëtarëve të Pavarësisë, nuk është e rastit: përdorë si argumente në poshtëshënime, pas të Rilindjes dhe Lëvizjes Kombëtare, të kësaj tresuara, duke na privuar prej një peisazhi sa të ajo ka ngjarë me të gjithë ata figura të historisë një vështrimi kritik. periudhe më të fuqishme që ka qenë relevante gjallë e identitar, aq dhe kulturor e kombëtar. sonë kombëtare që firmosën aktin e Pavarësisë, Prof.Dr. Mahmud Hysa duke u mbështetur edhe për periudhat e mëtutjeshme, në të cilën Studimi i këtyre figurave, të ashtuquajtura e që patën fatin e trishtë të ishin gjallë pas të në burimet arkivore gjërësisht zbardh aktiv- ka jetuar dhe vepruar Said Najdeni, i cili është dytësore në raport me ideologët e mëdhenj si ashtuquajturit “çlirim”, sepse, siç tani dihet itetin kombëtar e fetar të udhëheqjes së re të vendosur në konteksin e historisë së letërsisë vëllezërit Frashëri, na fut në logjikën e lëvizjes gjerësisht, të gjithë i pushkatoi apo burgosi Ulema Mexhlisit të Shkupit gjatë viteve 1938- tonë. Merita e këtij studiuesi është edhe se sonë kombëtare të Rilindjes dhe zgjimit të rregjimi i Enver Hoxhës. Duke folur për këto dy 1941, duke vënë në dukje guximin e madh të ka arritur të zbulojë dokumente edhe nga vetëdijes shqiptare dhe, çka është më e rëndë- figura të nacionalizmit shqiptar, duke rindërtuar Sherif Langut dhe Bedri Hamidit, të cilët direkt hetimet dhe procesi gjyqësor që i është bërë sishme, na zbardhet një peisazh dinamik ve- spiralen e fatit të tyre, ndjekjet, vështirësitë, fajësonin pushtetin e atëhershëm për shpërn- këtij tribuni të çështjes kombëtare nga gjyqet primtarie tipike misionare, çka u konkretizua sakrificat, ngadhnimet dhe pesimizmin, autori i guljen e elementit mysliman për në Turqi dhe komuniste për mënyrën tejet antiligjore me të dhe u mishërua në terren me punën e pikërisht monografive na jep një pasqyrë psiko-historike reformën agrare me të cilën myslimanëve, cilën e kanë gjykuar njeriun që është dashur këtyre figurave “dytësore”. dhe ambientale të qytetit të Dibrës, klimën përkatësisht ua morrën tokën duke i kërcënuar ti vihen kurora prej dafine dhe kurora prej Në njëfarë kuptimi Said Najdeni dhe Hafiz politike dhe frymën e lartë patriotike të elitës dhe detyruar të shpërngulen masovikisht. Pas drizash. Është për çdo lëvdatë puna e madhe Sherif Langu janë figura që përplotësojnë intelektuale e fetare të qytetit, në të cilin u shpartallimit të mbretërisë Jugosllave, Hafiz shkencore e këtij shkencëtari të qytetit tonë njëra-tjetrën: atë që nisi e përhapi mjeshtri, zhvilluan 5 kongrese. Dhe nëse Prizreni ishte Sherif Langu kyçet në udhëheqjen e Komu- që deri më sot ka krijuar paksa në heshtje e pa e plotësoi dhe e vuri në praktikë anëmbanë vendi i Lidhja Mbarëshqiptare, koka e Lidhjes nitetit mysliman shqiptar, ku u zgjodh kryetari imponime një vepër shkencore të lakmueshme viseve kombëtare dishepulli i tij. Ka një meritë dhe kuvendet e vendimet më të rëndësishme u i Këshillit të Ulemave sepse sipas Hysës Sherif për qytetin tonë dhe jo vetëm për qytetin tonë”, të padiskutueshme studiuesi Mahmud Hysa mbajtën në Dibër. Nëpërmjet risjelljes së këtyre Langu ka qenë personalitet që unin e vet e ka tha më në fund Mr. Ruzhdi Lata. edhe në ndriçimin realist të epilogut elegjiak dy figurave të rëndësishme nga elita e veprim- shprehur në secilin tekst të nënshkruar nga ai. Dr.Prof. Mahmud Hysa duke i përshëndetur në jetën e secilit prej protagonistëve kombëtarë tarëve kombëtarë e fetarë të Dibrës, Mahmud Autori hedh dritë mbi politikën represive e të pjesëmarrësit e këtij promovimi, deklaroi se, të monografive. Në të parën, mjeshtri, Said Hysa na kujton, se ky qytet, ka qenë një nga dhunshme të pushtetit komunist shqiptar ndaj “unë përmes librave të mi jam indetifikuar Najdeni alias Hoxhë Voka - vdes i trishtuar, i vatrat më përcaktuese në fatin e kombit shqipta, Hafiz Sherif Langut i cili përkundër kësaj ngeli si dibran. Gjithnjë kam patur si objektiv të pezmatuar dhe me dyshim nëse do të triumfojë se galeria me figurat e këtyre dimensioneve i pamposhtur stojicizmi ishte vetia më e çmuar shkruaj një libër për bashkëqytetarët e mi ideja e tij, të cilës i kishte shërbyer duke sakri- kombëtare sapo është hapur dhe ajo meriton të e karakterit të tij”, u shpreh Qerim Lita. Said Najdeni dhe Sherif Langu. Rruga jetësore fikuar gjithçka, moskrijimin e familjes dhe më zbulohet dhe me shkëlqimin dhe pastërtinë e Ibrahim Kadriu, shkrimtar nga Prishtina në e këtyre dy personaliteteve ishte vetëdijesim së mbrami, shëndetin e tij gjithmonë në zgrip. pacënuar të na flasin me tërë rravgimin e jetës studimin e tij lidhur me këtë libër thotë se, fetar dhe kombëtar, iluministe dhe krijuese. Fjalët e fundit para vdekjes së Said Najdenit, së tyre, që e shkrinë për “Fe dhe Atdhe”, tha “këto dy figura janë embleme për një kohë Kjo dëshmon se dibranët gjithmonë kanë jetuar hoxhës 38-vjeçar, thonë se kanë qenë në trajtë më në fund Agron Tufa. të shkuar. Ky është libri i më i ri i Dr.Prof. dinjitozë e të pamposhtur nga sulmuesit. Din- testamenti dhe amaneti njëherësh: ”Pa fituar Dr.Prof. Qerim Lita nga Shkupi në kumtesën Mahmud Hysa, ku flet për dy dibranët e dev- jiteti gjithnjë ka qenë në gjenin e dibranëve. Shqipëria lirinë, mos më vini gurë mbi varrin e tij me këtë rast tha se, “Ky libër paraqet otshëm, të cilët autori nai sjell përmes penës së Dibranët kanë ditur gjatë historisë ta ruajnë tim. Pasi të fitohet liria të m’i vini gurët duke monografi shkencore me interes në fushën e ndritur në mënyrë të plotë me gjithë atë veprim- mentalitetin, gjuhën zakonet dhe kulturën e i shkruar shqip. Mbi ta të vini një flamur.” historiografisë. Autori nëpërmjet materialeve tari patriotike të cilën nuk e kishim njohur më tyre”, tha në fund Mahmud Hysa. nr. Mars 2014 - 17 95 Studiuesi Mahmud Hysa ka bërë një punë shkencore të mirëfilltë që i ka ofruar lexuesit jo vetëm një studim mjaft shterues, mjaft argumentues, mjaft unikal e mjaft objektiv për jetën dhe veprimtarinë e këtyre dy kolosëve të qytetit tonë, veçmas duke na e pasqyruar edhe veprimtarinë fetare dhe kombëtare të të dyve, por i ofron edhe kënaqësinë e veçantë me botimin e dokumenteve arkivale ku e ka bazuar studimin për t’i dhënë lexuesit mundësi- recensë në t’i lexojë edhe vetë dokumentet Studime integrale për dy veprimtarë të Dibrës

Nga Ruzhdi Lata autor i Abetares në gjuhën shqipe, pa emër autori, dhe se ajo është një variant i reduktuar tudimi integral për dy veprimtarë më të i asajtë Samiut. shquar të Dibrës, Said Najdenin alias Studimi monografik për Hafiz Sherif Langut SHoxhë Vokën dhe Hafiz Sherif Langun është edhe më i mirëseardhur pse studiuesi në që hyjnë në kolazhin e këtij studiuesi dibran bazë të kërkimeve të jashtëzakonshme arkivale mjaft produktiv i cili merret ekskluzivisht me ka arritur të na e zbulojë në tërësi rrethanat poli- studimin e letërsisë shqiptare, është më se i tike, kulturore, patriotike, divergjente dhe di- qëlluar pse kemitëbëjmëme veprimtarë që sonante të dy periudha historike që kanë pasur nuk i takojnë vetëm këtij qyteti, por mbarë një premisë historike, periudhën e robërisësë letërsisë dhe veprimtarisë kulturore dhe poli- popullit shqiptar nga Perandoria Osmane në tike kombëtare. Natyrisht se është shkruar gjer etapën e fundit dhe të robërisë së popullit më tani për të dy këta veprimtarë në formën shqiptar nën Mbretërinë e Serbisë e më vonë e artikujve, por studimi monografik shkencor të Jugosllavisë që është në fillimet e saja. Edhe që u është përkushtuardy veprimtarëve është në këtë pjesë përsëriten disa tema se flet për i rëndësishëm për dy arsye: janë nxjerrë nga Dibrën e fundit të shek XIX dhe fillimit të shek- anonimiteti provincial, nga prapaskena, nga ullit XX, studiuesi ka teguar një afinitet të mos pluhuri i harresës ku kanë qëndruar gjer më na përsërit qasjen dhe përmbajtjet e temave, tani, veçmas veprimtari i dytë dhe janë vendo- në çdo pjesë trajton brendi të tjera që janë ad- sur në kontekstin e barabartë me veprimtarët ekuate me veprimtarinë e secilit personazh që tjerë të Lëvizjes dhe të Rilindjes Kombëtare ka marrë në trajtim. Qasja e temës biografike atje ku e kanë merituar dhe e meritojnë realisht Said Najdeni (Hoxhë Voka) Hafiz Sherif Langu dallon në pjesën për Hafiz Sherifin pse më dhe objektivisht. tepër i pëlqen të trajtojë fenomenet për temën Metodologjia shkencore që ka amplikuar ky gjitha këto t’i vendosi në konteskt të studimeve Hysa si studiues shumëvjeçar i letërsisë gjen dhe jo historinë e temës. Në biografinë ka risi studiues në këto monografi ka pika të përbash- kur’anologjike bashkëkohore si të Dr.Jusuf tipologji të tilla që nga periudha e hershme se i qaset fenomenit të gjenetikës familjare nga këtadhe dalluese pse edhe vetë veprimtarët Kardavit e tjerë. Në këtë mënyrë ka arritur të e letërsisë, ajo e neoklerikalizmit diçka me nxjerr premisa shumë interesante për Hafiz dallojnë se Said Najdeni është veprimtar dhe nxjerrë konkluzione për njohuritë kreative dhe Buzukun, po më shumë me Budin, Bardhin, Sherif Langun. Kontrubuti më i madh është krijues letrar, ndërsa Hafiz Sherif Langu është autoktone kar’anologjike të Said Najdenit për Bogdanin dhe shumë të tjerë që i trajtojnë po pjesa ku studiuesi i qaset veprimtarisë së Hafiz vetëm veprimtar. E përbashkëta është se studi- pjesën më diskutabile për studimin e Kur’anit, të njëjtat tema në veprat e tyre dhe prandaj Sherif Langut si kryetar i Ulema Mexhlisit në uesi u qaset fenomeneve historike kulturore ate të mënyrës së interpretimit të ajeteve që quhen edhe neoklerikaliste. Çka është me Shkup me ingerenca për tërë Jugosllavinë dhe vendosja e veprimtarëve në kontekstin e autori ynë ka treguar shumë njohuri, invencë shumë rëndësi, studiuesi gjen se Said Najdeni Mbretërore. Kjo pjesë është një studim i historisë së Lëvizjes Kombëtare, Politike dhe dhe elokuencë. Me këtë pjesë studiuesi, si i prek të gjitha temat për të cilat kanë folur veçantë si ai për veprimtarinë e Hafiz Sherifit Kulturore duke mos i abstraktuar fenomenet e një njohës shumë çmuar i islamologjisë dhe i edhe rilindësit, por autori ynë është krejtësisht në krye të Komunitetit Mysliman të Shqipërisë historisë tradicionale të ngjarjeve, kronologjisë, alamiadës shqiptare, e vendos Said Najdenin origjinal, nuk përsërit asnjërin prej tyre, ka se studiuesi bazohet në dokumentat arkivale emërtimeve, datimeve për të pasur një pasqyrë në radhën e islamistëve e islamologëve dhe parimet e veta, konceptet, mendimet, idetë të cilat janë më të sigurta dhe më burimore. sa më komplete të kohës kur kanë jetuar dhe alamiadistëve shqiptarë ku i takon një vend dhe vizionet autoktone. Aq më tepër që Said Nga gjithë ky material shumë i bollshëm vepruar këta dy veprimtarë. E veçanta është se i merituar në fushën e kur’anologjisë shq- Najdenit të gjitha këto tema kombëtare, si një dhe i larmishëm që autori i studion sipas Said Najdeni është edhe krijues i periudhës së iptare. Për shkak të diversitetin të madh në besimtar i idealizmit objektiv, i gërsheton edhe tipologjive të shkrimeve, na del një punë fundit të Rilindjes Kombëtare dhe vendosa e tij studimet tona shkencore të deridjeshme që temat kur’anologjike që e bën veprën edhe më e madhe, shumë intensive dhe shumëdi- në kontekstin e historisë së letërsisë kombëtare, i cilësonte karakteri aprioristik i ideologjisë unikale dhe origjinale, të papërsëritshme gjer mensionale e Hafiz Sherif Langut të cilën në dimensionin që ai i përket me karakterin e komuniste që ka qenë kundërshtar i madh i atëherë edhe sot. opinioni e merr vesht për herë të parë. Me veprës së tij është një përpjekje vetëm e këtij fesë në përgjithësi e asaj islame në veçanti, Studiuesi Mahmud Hysa me të drejtë këtë rast e kupton se Hafiz Sherif Langu ishte studiuesi që ka njohuri të shkencore në nivel studiuesi ynë Mahmud Hysa bën një digresion e konsideron autorin tonë si dishepull të një personalitet i rrallë që ka dhënë qyteti të historisë së letërsisë shqiptare. për studimet tona në fushë të alamiadës dhe Naimit dhe të Samiut, por jo si një tautolog, ynë për kah fuqia e veprimit, për kah fuqia Në e parë studiuesi i qaset teorikisht feno- veçmas të islamologjisë shqiptare ku sheh si një epigon dhe si një kopjues i veprave, intelektuale, për kah energjia dhe potenciali menit të Rilindjes dhe Lëvizjet Kombëtare, me plot të drejtë se ka ekzistuar një qasje i mendimeve, i ideve, i tipologjive letrare kulturor. Një meritë e papërsëritshme i takon të tipareve që ajo ka pasur, të programit, të mjaft selektive dhe diskriminuese ndaj kësaj të tyre pse Said Najdeni e ka krijuar egon, këtij studiuesi që ka arritur të zbulojë doku- platformës dhe fenomeneve që ajo ka arritur fushe të krijimtarisë sonë në injorimin total të stilin, versionin e vet krejtësisht origjinal e mentet nga hetimet dhe nga gjykimiqë i është për t’i ofruar dhe sqaruar në mënyrë implic- islamologjisë dhe në studimin mjaft parcial autokton. Nga gjithë këto, studiuesi në mes bërë këtij tribuni të çështjes kombëtare nga ite lexuesit të kësaj vepre tiparet kryesore të të alamiadës shqiptare. Naimit dhe Saidit gjen dy veçori dalluese: gjyqet komuniste. Studiuesi jo vetëm që na kësaj periudhe më të fuqishme në historinë Argumentet janë të shumta për injorimin Said Najdeni ishte dhe mbeti gjer në fund një informon, por jep edhe mendimet e veta për e lëvizjeve tona politike dhe kulturore që total sepse jo që nuk janë integruar në plan- besimtar konsekuent, pa luhatje, pa teorizime çdo akt, çdo vendim, çdo veprim të punës ka qenë relevante edhe për periudhat e më- programet tona shkollore, por edhe në boti- si panteizmi, metempsikoza që i gjejmë te së Hafiz Sherif Langut, por edhe hetimet, tutjeshme, në të cilën ka jetuar, ka vepruar met shkencore dhe kritike që është dashur Naimi dhe Said Najdeni mbeti ndër të rrallët gjykimin dhe karakterin e gjyqeve komuniste, dhe tërësisht i përket Said Najdeni. Në këtë t’i bëjnë institucionet shkencore shqiptare. që u inkuadrua me Lëvizjen Kombëtare jo për mënyrën shumë antiligjore me të cilën e mënyrë lexuesi do të mund t’i kuptojë më mirë Për studiuesin është edhe më skandaloze se vetëm si ideolog, teoricien, programatist, por kanë gjykuar njeriun që është dashur t’i vehen veprimet, përpjekjet, idealet dhe sakrificat e vepra të kësaj natyre, biblike dhe klerikaliste edhe si militant për të organizuar kryengritje kurora prej dafine dhe kurora prej drizash. Si Said Najdenit se ato në esencë janë premisa katolike dhe ortodokse, nuk janë ndaluar dhe kundër Perandorisë për të çliruat atdheun duket studiuesi ka bërë një punë shkencore edhe të Lëvizjes dhe të Rilindjes Kombëtare. janë botuar nga institucionet shkencore pse nga robëria. me shumë përkushtim, me shumë dashuri, me Një qasje mjaft origjinale dhe me një ar- kanë qenë të futura në plan programet edhe Në studimin e tërësishëm të veprës së Said shumë objektivitet që të zbardhi të vërtetat për gumentim të veçantë dhe shkencor, duke në fakultete. Përpjekjet në kohë të fundit, të Najdenit, studiuesi duket se i ka bërë një qasje këta dy personalitete markante të të kaluarës jo shprehur edhe njohuri të thella dhe mjaft kon- pluralizmit politik, të veprave të alamiados shumë shkencore veprave të Said Najdenit shumë të largët të qytetit tonë. sekuente për fenomenet e historisë së letërsisë shqiptare dhe të islamologjisë janë më tepër duke bërë sa analiza fenomenologjike, soci- Stidiuesi Mahmud Hysa ka bërë një punë sonë, autori ka arritur të bëjë përpjekje shumë individualese qëndrimet e studiuesve të letër- ologjike, psikoanalitike veprave të tij, aq edhe shkencore të mirëfilltë që i ka ofruar lexuesit të suksesshme për të vendosur Said Najdenin sisë nuk kanë ndryshuar aspak. Në këtë temë studime komparative. Nëse për analizat dal- jo vetëm një studim mjaft shterues, mjaft ar- në kontekstin e historisë së letërsisë sonë që studiues me shumë të drejtë depërton shumë lohen studimi për veprën e parë, tipologjia e gumentues, mjaft unikal e mjaft objektiv për asaj tërësisht i përket aq më tepër që këtë nuk thellë pse edhe Said Najdeni është dhe duhet studimit komparativ dallohet për veprën dytë, jetën dhe veprimtarinë e këtyre dy kolosëve e kanë llogaritur asnjë studiues i gjertanishëm të trajtohet si islamolog dhe alamiadist shqiptar. Abetare e gjuhës shqip(e) ku vjen në rezultate të qytetit tonë, veçmas duke na e pasqyruar se i përket kësaj periudhe letrare, prandaj Me temën e dytë të veprës Fe-rrëfenjëseja vërtetë shkencore, do të thotë objektive që as- edhe veprimtarinë fetare dhe kombëtare të të askush deri më tani nuk ka bërë sprovë për e myslimanëve që studiuesi e karakterizon si një studiues e gjertanishëm nuk e ka bërë dhe dyve, por i ofron edhe kënaqësinë e veçantë një qasje të tillë. kombëtare, patriotike, iluministe, kulturore, e ka analizuar në mënyrë shumë tautologjike, me botimin e dokumenteve arkivale ku e Natyrisht autorit paraprakisht i është morale dhe etike me plot të drejtë e integron duke përsëritur mendimet dhe vlerësimet e ka bazuar studimin për t’i dhënë lexuesit dashur t’i bëjë një qasje analitike dhe edhe autorin, Said Najdenin, në radhët e njërit nga tjetri. Ky studiues ka bërë një analizë mundësinë t’i lexojë edhe vetë dokumentet fenomenologjike veprës së SaidN ajdenit Fe- shkrimtarëve të letërsisë së Rilindjes Kom- komparative në mes Abetares së Said Najdenit dhe për t’i treguar se u ka bërë një qasje rrëfenjëseja e myslimanëve duke i nxjerrë në bëtare, në zhanrin e autorëve të traktateve dhe Abetares së Sami Frashërit dhe ka konstat- shumë studimore me përkushtim të veçantë, sipërfaqe dy tipare shumë të rëndësishme që politike, kombëtare, iluministe dhe gjuhësore uar se vepra e Said Najdenit është një variant i me qasje shumë racionale për të na dhënë një dalin nga përmbajtja e saj: ate kur’anologjike ku gjenden edhe Pashko Vasa, Naim Frashëri, shkurtuar nga 59 faqe të Samiut në 16 faqe të vepër ndër më të fuqishmet që u janë bërë dhe ate kombëtare, iluministe, politike, morale, Sami Frashëri e tjerë. Tema e parë e veprës, Saidit. Mënyra e paraqitjes së alfabetit, e zh- këtyre dy Davidëve të qytetit tonë. Është për etike. Me të vërtetë autori i ka bërë një zbërthim ajo kur’anologjike dhe kjo e dyta, Kombëtare, villimit të shkronjave, e mënyrës së bashkimit çdo lëvdatë puna e madhe shkencore e këtij shumë shkencor qoftë fenomenit të parë qoftë kulturore, gjuhësore nuk janë të sistemuara të shkronjave me dy, tri tinguj, me një rrokje, shkencëtari të qytetit tonë që deri më sot ka fenomenti të dytë. Për fenomenin e parë i është veçanërisht njëra nga tjetra, por të gërshetu- dy rrokje e tri rrokje është fjalë për fjalë, faqe krijuar paksa në heshtje e pa imponime një dashur t’i bëjë një qasje shumë serioze vetë njo- ara dhe të ndërthurura, po si tipologji nuk për faqe si e Samiut. Studiuesi konstaton me vepër shkencore të lakmueshme për qytetin hurive kur’anologjike të Said Najdenit dhe të është unikale në letërsinë tonë pse Mahmud keqardhje se SaidNajdeni nuk mund të quhet tonë dhe jo vetëm për qytetin tonë. 18 - Mars 2014 nr. 95 portret Fasli Fetah Cami, mësuesi i parë dëshmor asli Cami lindi në nëntor të vitit 1912 në Fshati i tërë prangoset fshatin Viçisht të Dibrës. Sakip Cami dhe burgoset në burgun Fasliu së bashku me Ahmetin dhe fashist, njëzetë burra burgosen, FKurtin janë tre djemtë e Feta Camit. Fetai ka Normalisti katër pushkatohen marrë pjesë në luftërat kundër turqve, serbëve e bullgarëve, ku u vra nga bullgarët në vitin Normalisti i “rrezikshëm” Kjo kryengritje mori përmasa të organizuara 1916 dy vjet para vrasjes së të jatit Shabanit kur italianët erdhën nga Tirana me Divizionin gjatë një përleshje me pushtuesit bullgarë në Kurrë fshatin s’e harroi e tyre “Firence” drejt Dibrës së Madhe dhe me fshatin Golovisht. Së bashku me Dan Shemë Fshatin ku i jati i tij fillimin e raprezaljeve të tyre. Camin organizuan pritën ndaj bullgarëve Kundër serbëve luftoi Një pjesë e këtij Divizioni u fut edhe në ku në këtë përleshje u vranë shumë ushtarë fshatin Viçisht. Atëhere burrat e fshatit rrëm- bullgarë. Tekstet italiane i hodhi tej byen armët me i ra italianit. Gratë, fëmijët Bullgarët nga ana e tyre organizuan më dhe të moshuarit u shpërngulën në Lubalesh. pas rrethimin e shtëpisë së Fetës dhe e vranë Abetaret i nxorri nga dheu Shtëpitë e Ali Kotilit e të Mustafa (Faje) Ko- në pragun e derës së pasme. Feta Cami është “Mësoni pushkën, o fëmijë, tilit u bënë baza të zjarrta të luftës Nacional dëshmor i Atdheut i luftës për liri dhe pavarësi. Librin e pushkën e atdheut” Çlirimtare. Fasliu shkollën fillore 6 vjeçare e kreu në Rreth 60 vetë të fisit Cami u strehuan në Internatin e Kastriotit të Dibrës nga viti 1920 I kish ruajtur gjyshja këto dy shtëpi, familja e Ahmet Camit prej 16 deri në vitin 1926. Më 1927 u pranua në shkol- personash, familja e Jasharit prej 20 pesonash, lën mbrëtërore dhe more seminaturën në vitin Në sepetin e gurtë e Sinanit prej 10 personash, e Adem Camit 1931. Po në këtë vit u transferua në gjimnazin I kish ruajtur nëna prej 10 personash, e Dullë Camit prej 10 e shtetit në Tiranë dhe vazhdoi studimet në Bashkë me flamurë personash etj. këtë gjimnaz deri në fundin e vitit 1932, Kryengritja e parë kundër italianëve shënon kohë kur e përjashtuan se kërkonte drejtësi Në gjoks mbante hartimet 7 prillin 1941 në kodrat e Vanastranës në orën dhe shfaqte shenja rebelizmi ndaj padrejtë- katër të mëngjezit dhe vazhdoi deri më 9 prill sive. Me shumë përpjekje u ripranua për të Fasli Fetah Cami E vocërrakëve të mësuar ku mbetën të vrarë 50 ushtarë italianë. Më 9 vazhduar studimet në shkollën normale të O sa shumë ëndërrime prill 1941 në orën 6 të mëngjezit rrëzohet një Elbasanit, ku mori maturën më 1935. Me U tmerrova. Për ti nxjerrë të vërtetën Seferit E kishin pushtuar. aeroplan italian në fushë të Gjoricës, aero- 1936 u martua me Fitnete Sakiqin, të bijën i thashë të marrim kalin për ta sjellë në shtëpi, plan i cili mbështeste mësymjen e Divizionit e Qazim Sakiqit nga Dibra e Madhe. Porsa por ai më tha se nuk mund të qëndrojë në kalë. Me dhjetra fashistë “Firence”. mori maturën në vitin 1935 u emrua mësues E atëhere u kuptua se ai ose ka mbarue ose U arrestuan Ejup Cami, Uke Cami, Musa në katundin Luzni të Dibrës. Në vitin 1936 asht shumë randë. Rrugën ja prenë Cami, Hidër Cami, Adem Cami, Lam Cami, u transferua në Besmisht të Pogradecit. Në Atëhere mora me vehte Seferin, Izetin, Por nuk pritet drita Aqif Cami dhe Mexhit Lezi të cilët më 13 prill verën e vitit 1937 u transferua në Ostren të Destanin, Uken e Feritin e Dullës dhe Ibrahim Nuk ndalen rrufetë. u dënuan me pushkatim nga pushtuesit. Ata u Madh. Në kallnuer të vitit 1939 u transferua Lecin. Kur shkuam në vend Fasliun e gjetëm të egzekutuan në fushën e Mireshit. Mbetën të në Gjoricë, ku shërbeu me nder, përgjegjësi mbarue. Atëhere u mpiva dhe nuk munda as Hartimet u gjakosën vdekur Ejupi dhe Mexhiti. Ukja dhe Hidri ar- dhe ndërgjegje deri më 6 prill 1941, deri në të qaj, as të derdh lot e as të flas. ritën të largoheshin. U largua edhe Musai por momentin kur fashistët italianë e vranë në Me dhimbje të madhe dhe me za të ulët i U gjakosën ëndërrat nga plagët vdiq në Pasinkë. Më vonë u vra edhe kodrat e Gjoricës mbi shtëpijat e fisit Mera, rendita këto fjalë më vaje: Trupin e mësuesit Sefer Cami dhe vrasja e tij qe tinzare. kur po kthehej nga Gjorica për në shtëpi, pas A mendove ndopak se jeta ime pa ty s’vlen E mbështollën ëndërrat. Fashistët dhanë urdhër të prerë: të prangoset organizimit që kishte bërë për kryengritjen e 7 fare dhe asht e nxime fare? Si do të rri unë pa i tërë fshati. Tërë burrat e fshatit në burg. Një prillit të vitit 1941 kundër fashistëve italianë. ty, o Fasli? Kurse unë s’mundesha me pritun fshat i tërë në burgun fashist. Kuestori Abisino javën me të pamun sa të vije ti nga Gjorica? e Rustem Dukës nga Spasi i Dibrës së Madhe) i specializuar për fushatat e tij kriminale bënte Profesor Aleksandër Xhuvani, më- ! Oh Përëndia ime ! A për këtë ditë e paske e la të parritur vetëm 11 vjeç. “detyrën” e tij me zell të veçantë. I merrte në suesi i Fasli Camit tregon si revolja kaq të mirë e të sjellshëm këtë djalë? Po mua Tek shtëpia e Halil Gjurës ishte Halili me pyetje një nga një ashtu siç dinte ai. Pas disa partizane qëllon në klasë ndaj ku më le mor vëlla në këtë kohë të vështirë? të shoqen, Rushit Izvira dhe Suf Koçi që më ditë qëndrimi në Post Komandën e Homezhit, mësuesit italian A mendove ndopak se jeta ime pa ty do të ngushëlluan dhe më thanë se Fasliu ka vdekur 20 burrat e këtij fshati i dërguan në burgun nxihet për jetë. A mendove se vendi ka nevojë si burrat pa ba of. politik të Tiranës dhe pas disa muaj qëndrimi Fasliun e përjashtuan për pak kohë nga për trima ! E mbartëm Fasliun dhe u nisëm për në në këtë burg i dërguan në burgun e famshëm Shkolla Normale e Elbasanit ku ndiqte mësi- Bravo, bravo, o vëllai im i vogël, o djali im i shtëpi. Me shumë mundime e prumë në shtëpi të Burrelit. met. Dhe shkaku ishte i kuptueshëm. Fasliu nuk madh, o Fasli trimi ! Jam krenar për ty, se ty dhe aty rreth orës 02.00 të datës 8 prill.E shtriva Ishin 20 burra, të rinj e të vjetër, të martuar mund të duronte tekat dhe urdhërat e mësuesve jetën për lirinë e vatanit, se ti je dëshmori i parë kufomën e tij në krevatin tim, ku u nis vaji e beqarë, të sëmurë e të uritur. Dulla me të italianë. Në orën e edukatës fashiste, Fasliu i lirisë në këto anë. Shembullin dhe amanetin familjar. Unë, pasi e përqafova edhe një herë birin, Destani, djalë i vetëm, Lami me të vël- shtie me revole ndaj mësuesit italian.Por miku tënd do ta ndjekim të gjithë ne , të afërmit dhe Fasliun, që është ende i ngrohtë i thashë gruas lain dhe të birin, Ahmeti, të cilin nuk arritën ta i shtëpisë dhe i Ahmetit, Profesor Aleksandër bashkëluftërarët e tu. time Bejaze Kamberit :”Tash na vdiq djali pushkatojnë më 12 prill 1941, Dilaveri që nuk Xhuvani, drejtori i kësaj shkolle erdhi vetë në Bravo, o Fasli vëllai ! Ti ndoqe shembullin ynë i madh ! Tash mbaroi shpresa jonë. Tash arriti të shikonte dritën e diellit pasi torturat i shtëpi, zhvilloi provimin dhe më pas pruri në e babës tonë Fetës, të gjyshit tonë Shabanit, si përëndoi jeta dhe ylli i dritës tonë !” morën jetën, Selim Mjeshtri dhe Ibrahim Buziu shtëpi dëftesën e shkollës së përfunduar. Fas- dhe të paraardhësve të tjerë, që kanë dhënë Mbas këtyre fjalëve u shkreha në vaj. Janë të cilët ndonëse të sëmurë rezistonin më shumë liu e ka kryer detyrën ndaj shkollës dhe ndaj jetën për lirinë e atdheut kundër zaptuesit. lotët e parë që po qes në jetën time… se të tjerët. Shqipërisë, tha Xhuvani. A zani i tyre të ndolli që dole i pari dhe të Fasliu po vajtohet nga burrat të ulur në Mësuesi i Popullit dhe studiuesi Musa Kraja mori plumbi si ata? Po ne na presin shumë punë gjunjë. Po e qajnë Fija, Razija, Lushja e Sh- në një studim të tij për arsimin në Shqipëri e Mësuesi që mbante pushkën varur dhe na kërkohet shumë luftë kundër zaptuesit. emja që u bie të fikët herë pas here, sepse konsideron rënien e mësuesit Fasli Cami, si në murin e klasës Po si do të bëjmë pa ty, o Fasli? Si do të është e paimagjinueshme që të përcjellim dëshmorin e parë nga rradhët e mësusesve bëjmë pa ty në rradhët tona, pa të patur ty në për në varreza Fasliun që nuk i ka mbushun dëshmorë të Luftës Antifashiste Nacional Lirie Ahmet Cami (Rakipi), nxënësja e Fasliut krah? ende 29 vjeç. Çlirimtare. Ndaj edhe unë duke perifrazuar tregon: Këto qenë pyetjet dhe lutjet që i drejtova Trupi i plagosur që dha jetë në shtëpinë e Prof M.Krajën e vura titull të këtij shkrimi. Kur Fasli Cami ka qenë mësues në Gjoricë Fasliut tim. Por ai nuk mu përgjigj se kishte Kasem Halil Gjurës ishte prologu i kryengritjes Le të jetë ky shkrim një homazh në ditën e 7 në vitet 1940-1941 e mbante pushkën gjithmo- mbarue prej kësaj jete. Por unë nuk dua ta që mori përmasa të mëdha dhe komandohej Marsit dhe të 6 prillit, 73 vjetorit të rënies të në në klasë varur në mur. Kjo konsiderohej anti besoj se para meje qëndron i shtrirë si një div nga vëllai i Fasliut, kapiteni Ahmet Cami që këtij mësuesi që për të ardhmen e fëmijëve pedagogjike, ndaj kryemësuesi e pyet:”Përse i fuqishëm vëllai im, që e rrita dhe shkollova kishte mbaruar akademinë ushtarake në Itali. dhe të brezave dha çkishte më të shtrenjtën, e mban pushkën të varur pas dere në klasë? vetë se baba im, Feta, u vra shumë shpejt dhe Fashistët italianë u kundërpërgjigjën me ar- jetën e tij. Liu u përgjigj:”E përse mos ta mbaj more e la të vogël. Por edhe nana jonë Bejaze (e bija restime, burgime e raprezalje. Sakip Cami zotëri? A nuk e shikon se po kalojmë kohëra të vështira, se jemi në luftë? Kryemësuesi e kundërshton:”Ne nuk kemi punë me luftën sepse nuk po na kërcënon njeri. Letër në redaksi Shënim i redaksisë: Liu ju përgjigj përsëri:”Ashtu thua zotrote por këto të shkreta (dhe tregoi pushkët) duhen Falënderim për Ilir Krosin dhe Veli Vraniçin mbajtur për ti mbrojtur këta vocërrakë dhe për Pas letrës së këngëtarit të talentuar Haxhi të mos shkuar gjakhumbur. Të dashur vëllezër të gazetës së pavarur “RRUGA E ARBERIT”, Maqellarë drejtuar në redaksi, në verifikuam Në fillim ju përshëndes sinqerisht, duke ju përgëzuar për punën tuaj të mrekullueshme që po gjithë korrespondencën dhe procedurën e re- Ja si shkruan në ditarin e tij vëllai i bëni në dobi të çështjes dibrane, duke dëshiruar që ju dhe mbarë familjet tuaja të keni shendetin daktimit të shkrimit, dhe rezultoi se intervista Fasliut, kapiten Ahmet Cami e mirfilltë mbarëfamiljar. me zotin Maqellarë është redaktuar vetëm në Arsyeja pse po ju shkruaj është intervista ime dhënë gazetarit të nderuar Beqir Sina, përndryshe disa detaje të vogla, pa shkurtuar apo hequr Porsa më kishte zanë gjumi, aty rreth orës mikut tim, me titull “Një jetë e tërë me këngën popullore shqiptare!“. asnjë rresht. 22.00 më thirri jashtë Sefer Cami dhe më dha Në këtë shkrim nuk është përmendur falënderimi im për kryetarin e Bashkisë së Peshkopisë Gabimi për të cilin shkruan zoti Maqellarë ka lajmin se Fasliu është plagosur pak në krahun z. Ilir Krosin, Këshillin Bashkiak dhe kryetarin e saj, si dhe në veçanti falënderimin për mikun ndodhur para se shkrimi të vijë për botim në e majtë dhe se është shtrirë tek shtëpia e Halil tim të ngushtë, z. Veli Vraniçin, të cilit unë i detyrohem shumë. redaksi. Gjurës në Çerenec. Menjëherë më shkoi Sinqerisht, mendja se mos kishte vdekë ose është randë Haxhi Maqellara Redaksia sa nuk shpëtonte. nr. Mars 2014 - 19 95

Pamje nga shati “Vërbgjan” i Rekës së Epërme (Foto marrë nga faqja në Facebook “Reka e eperme” Reka e Epërme në shënjestër të asimilimit gjuhësor e kombëtar

Nga Sejdi M.GASHI

istoria e Rekës së Epërme është historia e të gjithë shqiptarëve, sepse përherë Hkjo është bashkëndierë, është bashkë- jetuar, kudo që ka shqiptarë, pasi që përgjatë viteve nuk kanë munguar përpjekjet e shqip- tarëve patriot që Çështjes së Rekës së Epërme t’i bëhet një trajtim dhe vlerësim i drejtë, pasi vetëm në këtë mënyrë do mund t’i gjendej një zgjidhje kauzës shqiptare në Maqedoni. Çështja e Rekës së Epërme është komplekse dhe me vete ngërthen një histori të tërë, histori sa krenare aq edhe trishtuese, pasi që përpjek- jet e faktorit sllavë në Ballkan për ta tjetërsuar qenien shqiptare, përherë kanë qenë dhe janë prezent. Një gjë të tillë e thekson edhe gjuhë- tari Qemal Murati kur thotë se “në galerinë e komuniteteve etnike në Ballkan, rrallë mund Shqiptarët ortodoksë të Rekës Nistrova,45 shtëpi,315 banorë përkujtuar rilindësin e madh shqiptar të asaj të gjesh një shembull tjetër të ngjashëm me atë Nivishta, 15 shtëpi,75 banorë treve, Josif Bagerin. të shqiptarëve ortodoksë të Rekës së Epërme të së Epërme duhet ta kenë të Rimnica, 45 shtëpi, 280 banorë Kur jemi te njerëzit e penës, e të dijës që Gostivarit, të asimiluar etnikisht me metodat drejtën e tyre historike që Senca, 50 shtëpi, 300 banorë rrjedhin nga toka shqiptare e Rekës së Epërme, më jezuite sllave në elementin maqedonas, Tanushaj, 50 shtëpi, 310 banorë nuk duhet harruar pa përmendur edhe intele- dhe pastaj për shkak se ata kanë ruajtur pjesër- t’i rikthehen identitetit të të Vau, 80 shtëpi,380 banorë ktualin, poetin, përkthyesin e shquar, anëtarin isht gjuhën e tyre amtare shqipe, të shpallur Vallkavica, 30 shtëpi, 200 banorë e Akademisë së Shkencave të Maqedonisë, nga këta të fundit si sllavë të shqiptarizuar”1). parëve të tyre shqiptarë. E Vërbeni, 90 shtëpi, 480 banorë Mateja Matevski. I lindur në Stamboll, në një Ndaj edhe qëllimi i këtij punimi është që jemi të bindur se një gjë e tillë Vërbjani (fshati më i madh i Rekës së familje shqiptare të shpërngulur nga Reka, propagandës armiqësore serbo-maqedonase, Epërme, i banuar me popullsi shqiptare). ndonëse deklarimin publik se është shqiptar e t’i kundërvihemi me fakte gjuhësore, historike do të arrihej vetëm atëherë Zhuzhnja, 23 shtëpi, 102 banorë. 4) bëri relativisht vonë, një gjë e tillë nuk mund dhe të tjera, që dëshmojnë autoktoninë shek- kur faktori politik shqiptar do Ndërkaq fshatrat e shpërngulur (shpopulluar të mos mbetet pa vlerësuar. ullore të Qenies Shqiptare në Trevën e Rekës janë: Reçi, Strezimiri, Tërnica dhe Shtirovica, Ky akt patriotik i Matevskit duhet të shër- së Epërme. të ishte më i bashkuar, më i kurse fshatra të pastra shqiptare, sipas dialek- bejë si model për të gjithë ata që vetën e Disa nga çështjet që do t’i trajtoj në këtë tologut maqedonas, Bozho Vidoeski5), janë: ndiejnë shqiptarë, që publikisht ta deklarojnë punim janë: Kush janë shqiptarët ortodoksë të vetëdijshëm ndaj kësaj kauze Nivishta, Zhuzhnja,Vërbjani,Tanusha dhe përkatësinë e tyre shqiptare, pasi që siç thotë Rekës së Epërme? Si trajtohen ata nga shkenca kombëtare shqiptare dhe Grekaj. Ndërkaq studiuesi shqiptar, Sejfedin një fjalë arbëreshe, gjaku i arbrit ndonëse i sllave? Si e ndiejnë vetën rekalinjtë e sotëm? Haruni, në studimin e tij, “E folmja shqipe e shpërndarë, ai ende rron. Si ndodhi që gjuha shqipe “ të këmbehet” me vetëm atëherë, do të ndikohej Rekës së Epërme të Gostivarit”6), thekson se Nga ana tjetër duhet të na mundojë fakti që atë maqedonase dhe në ç’rrethana ndodhi kjo? në përmirësimin e këtij fshatrat shqiptare kohëve të fundit po vijnë “shqiptarët ortodoksë nuk janë komunitet zyr- Dihet mirëfilli që lufta e ashpër sllave për duke u pakësuar, kjo si pasojë e presioneve tar në Maqedoni, madje shumë prej tyre deri bjerrjen e qenies shqiptare është zhvilluar në fataliteti historik që më vite ka të ndryshme. pak kohë më parë kishin frikë të deklaroheshin disa fusha si në atë gjuhësore, historike, antro- Ndodh një gjë e tillë, marrë parasysh rretha- si shqiptarë... pasi që pushteti sllav shkoi deri pologjike, gjeografike, etnografike e folklorike, goditur këtë pjesë të trungut nat politike, por edhe ekonomike, që kanë në atë nivel sa që shumë familjeve shqiptare e pa dyshim që gjuha shqipe ka qenë më e shqiptar. mbretëruar me vite të tëra e që po mbretërojnë ua imponoi mbiemrat e rinj”8)- sipas tipologjisë sulmuara, pasi që vite më parë, studiuesi edhe sot, pasi shteti i Maqedonisë, ndonëse sllavo-maqedonase. Eqrem Çabej, ka konstatuar që “gjuha është një aspiron integrimet euroatlantike, nga rrënjët Për fund të kësaj paraqitjeje më lejoni të prej shenjave të para dalluese të kombësisë”, historike. Vlen të përmendim këtu studimin e sistemit të vet kushtetues e politik ende nuk theksoj se shqiptarët ortodoksë të Rekës së dhe këtë pohim profesor Çabej e bëri me të monografik të mjeshtrit të albanologjisë , Franc ka arritur që të largojë diferencimet mbi baza Epërme duhet ta kenë të drejtën e tyre historike drejtë. Më këtë mendim fuqishëm pajtohet Baron Nopça, të titulluar “Jeta e fshatarëve shq- etnike. që t’i rikthehen identitetit të të parëve të tyre edhe studiuesi Rexhep Qosja, - kur thotë se iptarë në Rekën e Epërme të Dibrës”, përgatitur shqiptarë. E jemi të bindur se një gjë e tillë do të “gjuha është biografi e popujve, sepse në gjuhë si dorëshkrim më 1914, por botuar në Vjenë Reka e Epërme me figura të arrihej vetëm atëherë kur faktori politik shqiptar dhe me gjuhën, më mirë se në çdo dokument- në vitin 2007 nga studiuesi Robert Elsie. Ky ndritura të Kombit Shqiptar do të ishte më i bashkuar, më i vetëdijshëm material, ruhet historia e tyre intelektuale, studim monografik me mjaft vlerë, në mënyrë ndaj kësaj kauze kombëtare shqiptare dhe sociale, morale”2). gjithëpërfshirëse dhe argumentuese, paraqet Treva e Rekës së Epërme, shquhet edhe për vetëm atëherë, do të ndikohej në përmirësimin Në Rekën e Epërme, krahinë kjo dikur me ti- një tablo të një jete të zhdukur të shqiptarëve faktin se ka dhënë personalitete të rëndësishme e këtij fataliteti historik që më vite ka goditur pare të veçanta etnolinguistike, etnografike, por ortodoksë. Jo vetëm kaq , por ky studim i Nop- në shumë fusha të jetës shoqërore. Ndër ta po këtë pjesë të trungut shqiptar. Këtë gjë nuk po edhe racore, vite më parë gjëllinte një popullsi çës, është i pasur edhe me materiale etnografike përmendim, Josif Bagerin, rilindësin e shquar e themi si dëshirë për vetën tonë dhe si urrejtje shqiptare ortodokse, që në kapërcyell të ko- e gjuhësore, të përshkruara me mjeshtëri dhe shqiptar nga Nistrova, i cili me talentin e rrallë, ndaj të tjerëve, por ky pohim yni i ka rrënjët hëve, qysh në vitet e dhunës sllave, duke filluar akribi shkencore nga ky autor. Ky libër është me veprimtarinë e tij të begatë intelektuale e mbi bazën e objektivave dhe parametrave et- herët e më intensitet të shtuar ndërmjet viteve përkthyer edhe në maqedonisht nga Bajazit patriotike u bë model i njeriut të civilizuar, i cili nik, historik, gjeografik, etnologjik, e gjuhësor. 1913, 1955 e më pas në vitet 1976, 1978, Elmaz Doda. diti të çmojë vlerat njerëzore, të dojë e të çmojë 1982, 1988 e deri në 1997, detyroi popullatën Studime lidhur me Rekën janë bërë edhe kombin e tij, por të respektojë edhe pjesëtarët shqiptare të kësaj krahine të shpërngulet, kurse nga N. Jokl dhe studiues tjerë me renome e përkatësive tjera etnike. Të flasim më tepër Referenca: një pjesë tjetër iu nënshtrua asimilimit të egër, ndërkombëtare. për figurën e Josif Bagerit në këtë punim tonin 1. Qemal Murati, Reka e Epërme-një fenomen nga elementi shqiptar ortodoks, në elementin Në aspektin gjuhësor, nga analizat dhe kaq modest, nuk do të ishte e mjaftueshme, pasi ekzemplar asimilimi, në: Hetime e vjelje për gjuhën ortodoks sllavo-maqedonas. hetimet e bëra nga Nopç-i dhe Jokl-i, nga që ky rilindës ka hyrë në historinë e Kombit shqipe, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 2012, fq. Në rrugën e këtij asimilimi të egër, instru- pikëpamja etimologjike-gjuhësore, rezulton Shqiptar, krahas figurave më të ndritura. 70. ment kryesor i përdorur nga aparati i dhunës që 37% e fjalëve janë autoktone shqipe, 19% Në këtë kontekst, është për t’u vlerësuar me- 2. Rexhep Qosja, Panteoni i rralluar, Tiranë, 1988, fq. shtetërore serbo-maqedonase, ishte feja orto- latine, 20 % sllave dhe 23% turke. Nga kjo ritueshëm edhe figura e Branko Manojlovskit 621. 3. Qemal Murati, Reka e Epërme-një fenomen dokse. shihet qartë se te njerëzit e Rekës së Epërme , me origjinë nga Reka e Epërme, i cili tash e që gjuhë amtare kanë gjuhën shqipe, nuk ka 40- vjet jeton dhe punon në SHBA, por një ekzemplar asimilimi, në: Hetime e vjelje për gjuhën asnjë mundësi tjetër, që ata të mos jenë shqip- pjesë të mirë të kohës e kalon në vendlindjen shqipe, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 2012, fq. Etimologjia e toponimit Reka 71. tarë, pasi që gjuhë amtare kanë shqipen, e nuk e tij. Gjatë vizitës që ai i bëri Kosovës, në qer- 4. Qemal Murati, Reka e Epërme-një fenomen Në aspektin toponimik, Reka e Epërme janë sllavë që flasin shqip , ashtu siç trumbeton shor të vitit 2013, në takime me përfaqësues ekzemplar asimilimi, në: Hetime e vjelje për gjuhën (maq. Gorna Reka), emrin e sotëm e ka marrë propaganda sllave. të Institucioneve të Republikës së Kosovës, ky shqipe, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 2012. nga fjala sllave “reka” (shq. “lumë”), pasi që Në aspektin e strukturës toponimike, Reka e atdhetar shqiptar ka rrëfyer fakte pikëlluese për 5. Božo Vidoeski, Debarskite gojori, Makedonski siç dihet kjo krahinë e Malësisë së Mavrovës Epërme, sipas regjistrimeve të vitit 1972 kishte fatin e rreth 300 mijë shqiptarëve ortodoks në jazik., Institut za makedonski jazik” Krste Mis- në masivin e Korabit, në afërsi ndërmjet kufirit 22 fshatra, kurse sot ka vetëm 17 fshatra, me Maqedoni, ringjalljes kombëtarëve të të cilëve, irkov”, Skopje, 1968. shqiptaro-maqedonas, përshkohet nga rrjedha popullsi të përzier shqipfolëse e maqedonase: ua ka kushtuar jetën e tij prej misionari. Atdhe- 6. Sejfedin Haruni, E folmja shqipe e Rekës së Epërme të shumta ujore që derdhen te Radika (emri i Beliçica, 15 shtëpi, 90 banorë tari Manojlovski, është shprehur optimist për të Gostivarit,Shkup, 1994. lashtë Ardica3)). Bibaj, 20 shtëpi, 110 banorë suksesin e misionit të tij të vështirë: “Shqiptarët 7. Pjesë nga deklarata e Branko Manojlovskit, gjatë Mbi historinë e Rekës dhe të rekalinjëve Bogdi, 35 shtëpi, 260 banorë ortodoks në Maqedoni po u kthehen rrënjëve. vizitës në Prishtinë, në takim me kryeparlamentarin janë hartuar studime, që pos plejadës së të ash- Grekaj, 20 shtëpi, 99 banorë Dua që fëmijët tanë dhe fëmijët e fëmijëve tanë e Kosovës, Jakup Krasniqi, më 14 qershor 2013. tuquajturve shkencëtarë sllavo maqedonas, rus Kiçinca, 10 shtëpi, 54 banorë ta dinë se vijnë nga etër e gjyshër shqiptarë, 8. Qemal Murati, Reka e Epërme-një fenomen ekzem- e bullgar, nga ana e studiuesve perëndimorë, Krakornica, 40 shtëpi, 240 banorë e ta kuptojnë se gjaku ujë nuk bëhet”7),- është plar asimilimi, në: Hetime e vjelje për gjuhën shq- janë hartuar studime me vlerë shkencore e Niçpuri, 15 shtëpi,75 banorë shprehur veprimtari nga Reka e Epërme, duke ipe, Instituti Albanologjik, Prishtinë, 2012, fq.160. 20 - Mars 2014 nr. 95

Në përvjetorin e 120 të hapjes të shkollës së parë shqipe në Homesh. Pozita gjeografike dhe patriotike arsim Homeshi, katër gjenerata pedagogjikas Nga Mehdi Dema

shati Homesh, ish-kryeqendër e grykës së Fvogël, të Dibrës, gjendet në koordinata gjeo- grafike: 41gradë 33’ 34,42’’ N dhe 20gradë 26’ 30,15’’ E, në lartësinë 488m mbi nivelin e detit. Ndoshta qe pozita gjeografike e këtij fshati, i ndodhur përballë një fushë beteje me pushtues të ndryshëm, që nga periudha e Skënderbeut në ndërluftimeve kundër Osmanëve, me përqën- drim në kalanë e Grazhdanit dhe të Homeshit, e deri në shtetformim kundër serbëve, që edu- koi ndjenjën e thellë patriotike të banorëve të krahinës së Homeshit. Shumë domethënës, për këtë histori, janë vargjet që burojnë nga gura popullore: Hajre- din Pasha po vjen Radikës, / -Vallë ku janë mallet e Dibrës?/ -Ke Kalaja në fushë t’Gjoricës … / N’fushë t’Gjoricës ke Kalaja, / Hajredin Pashën ç’e ka gjet belaja. /Hazis Dema, ni saj zi, / Shemi Malet e i lshoi n’Dri./ Krisi pushka n’Mikoresh,/ I shkoi krisma në Homesh. / N’at Homesh ke Kurt Dema, / Atij Bimbashit i ngrini Zemra. / Apo: …Rafti teli kah Serbia, / U shemb Dibra, u dynd malsia. / ….Mersim Dema me dy patllak, / Ke ura e Shehrit u ba shumë gjak. / Thërret Krajli, oj krajlicë! / Na erdh Dibra në Vllajnicë.

Homeshi ka qenë jo vetëm kryeqendër e patriotizmit dibran, me prijësa me zë, që nga Met Dema, Kurt Krrusa, Qerim Turja, etj., në vitet 1840, dhe në vazhdim me Haziz Demën, Rahman Demën, Mersim Demën, etj., që di- jtën të harmonizojnë majft mirë veprimtarinë patriotike të Grykës së Vogël, me veprimtarinë e prijësve tjerë të “Maleve të Dibrës”, kundër pushtuesve të rradhës, në mbrojtje të kufijëve Pamje nga Homeshi. Foto: © Shpëtim Cami kombëtar; por edhe qendër me veprimtari këm- Kjo trashëgimi e vyer patriotizmi, të përgjithshëm, të kualifikoheshin në arësimin Dohoshisht, Gjoricë, Viçisht, Tuçep, Ostren, bëngulëse dhe pa kompromis, për mësimin e e lartë pedagogjik, si: Bajram Hoxha, Bardhul Klenjë, Borovë, Zabzun, Llangë, Okshtun, gjuhës kombëtare, deri në hapjen e shkollave përkushtimi dhe dashurie për Manjani, Xhevat Jella, Vladimir Dema, etj. Fushë Bulqizë, Bulqizë, Tërnovë, Klos (Gur i të para shqipe. arsimim, nga këto djem e vajza, Eshtë për t’u përmendur që, mësuesit nga Bardh), Tropojë, etj. Përpjekjet patriotike për mësimin e gjuhës nga këto burra e gra të nderuara, Homeshi, në shumicë, dhanë kontribute me Mësuesit e Homeshit kontribuan mjaft mirë dhe hapjen e shkollave shqipe. mjaft vlera në pjesmarrje për propogandimin edhe në drejtim, jo vetëm në arësim, por edhe Mbas shumë përpjekjesh, falë ndjenjave duhet dhe do të jetë frymëzimim, e proceseve sociale dhe ndryshimet demokra- në të tjerë sektorë. patriotike, me këmbënguljen vetmohuese të për të mbajtur të ndezur dritën tike në vitet nëntëdhjetë, në përballje me Si drejtues në arësim përmend: Hamit Mersim Mustafa Demës, më 1894, me leje të rezatuese për ngritjen sa më lart fenomenet frenuese dogmatike. Manjani, Hidër Rama, Riza Manjani, Shemsi ministrisë osmane të arësimit, u lejua mësimi i Si brez i katërt i mësuesëve me arësim peda- Manjani, Osman Turja, Mendu Dema, Xhelal gjuhës shqipe, që shënoi dhe hapjen e të parës të nivelit arsimor nga vajzat dhe gogjik nga Homeshi, pas viteve nëntëdhjetë, Manjani, Bajram Hoxha, Avni Dema, Bardhul shkollë shqipe në Homesh, me rezatim në të djemtë e Homeshit. do të renditja: Albina Dema, Adriatik Dema, Manjani, Hamdie Beqiri, Vladimir Dema, gjithë krahinën. Do të duheshin përpjekje të Elida Beqiri, Ela Halili, Monika Veliu, Anila Dhilhixhe Jella. vazhdueshme pasuese, që kjo rreze drite të Dema, Alkida Dema, Irena Manjani, Monika Drejtues në Këshillin Popullor të Zonës (sot mos shuhej, po, ky zjarr nuk u shua kurrë. Në Homeshi me arësim pedagogjik. Këta ishin: Veliu, Klodiana Lurdhi, Silvana Manjani, Tau- Komuna), Xhevat Jella e Bardhul Manjani . kuadër të këtyre përpjekjeve janë edhe pjes- Skënder Sharku, Riza Manjani, Lutfi Manjani, lant Turja, Bekim Macuklli, Fatime Gjini, Arta Drejtues në Zyrën e Punësimit për rrethin marrja e Jashar Demës në Kuvendin e qytetit të Shemsi Manjani, Mendu Dema, Remzi Dema, Beqiri, Sarie Manjani, etj.( Në shumicë me e Bulqizës dhe Kryetar i Këshillit Komunal, Dibrës, për hapjen e shkollave shqipe, më 22 Xhelal Manjani, Xhetan Manjani, Osman Turja kualifikim të lartë pedagogjik) Latif Dema. mars 1902, si dhe ngritja në Homesh e Këshil- (pedagogjike Tiranë),etj. Numurin e mësuesëve me arësim peda- Drejtues në Sistemin Peridencial të Repub- lit Shkollor Krahinor me kryetar Loke Demën ( Të shumtët prej tyre, ndërvite, u kualifikuan gogjik, e shtojnë edhe mësueset pedagogjikase likës dhe në Drejtorinë e Shërbimeve Qeveri- dhe anëtar Uke Dema nga Homeshi, Selman edhe me arësim të lartë peagogjik.) të ardhura të martuara në Homesh, si: Shyrete tare, Mehdi Dema. Kurti nga Bçeva, Rahman Leka nga Kovashica, Eshtë për t’u përmendur, kontributi nxitës Sharku, Nevrez Manjani, Flutura Dema, Reme Drejtuese Prefekte në Prefekturën e Dibrës, Hasan Çela nga Gjorica, në janar të vitit 1918 dhe ndihmues i Rakip Hoxhës, për realizimin Hoxha, Dhilhixhe Jella, Lavdie Manjani, Ham- Hamdie Beqiri. ( AQSH, kutia 2, dosja 2. 1918, për krahinën e e ëndrave të këtyre djemëve të realizuar, shem- die Beqiri, Natasha Manjani, Dallëndyshe Drejtues në sektor tregëtie, Irfan Dema. Homeshit. “ Posta e Shqypnies”, 9 fruer 1918, bullin e të cilëve do ta ndiqnin të tjerë të rinj. Dema, Zemrie Manjani, Bedrie Manjani, Drejtues Kryetar Komune, Vladimir Dema. nr. 18, f. 4). Në vazhdimsi, qe edhe ndikimi i këtyre Donika Dema, etj. Por, duke folur për kontributin e madh që Si rrezultat i këtyre veprimtarive, më 1917, djemëve pedagogjkas që, një brez i tretë Prirja e shumë djemve nga Homeshi, për të kanë dhënë djemtë dhe vajzat nga Homeshi, në shtëpinë e Sali Demës, u ulën në klasë të djemësh nga Homeshi, fatkeqësisht ende jo va- shërbyer në sistemin arsimor, ndikoi ndoshta nuk largohet nga vëmendja edhe kontributi i rregullt mësimi, nxënësit: Sefer Rama, Hidër jza, të dyndeshin në dyerët e pedagogjikes, si: në krijimin edhe të mjaft çifteve mesuesish si: shumë mësuesëve tjerë pa arsimim përkatës në Rama, Rifat Manjani, Osman Dema, Sulë Latif Dema, Ahmet Tomja, Avni Dema, Shyret e Skënder Sharku, Nevrez e Shemsi plotësim të nevojave të kohës . Ndonse kisha Rama, Rakip Hoxha, Rrem Manjani, etj., me Mehdi Dema, Irfan Dema, Luan Dema, Fadil Manjani, Reme e Bajram Hoxha, Flutura e për objek kontributin në arsim, tangent, s’dua mësues Qemal Turkeshin (Drita). Manjani, Qemal Rusi, Naim Turja, Hamza Mehdi Dema, Lavdie e Bardhul Manjani, Dhil- të lë pa nënvizuar se kontributi i djemve dhe Por hapja e shkollave shqipe, diktoi nevojën Manjani, etj., shumica e të cilëve, në vazhdim, hixhe e Xhevat Jella, etj. vajzave të Homeshit ka qenë me shumë vlera e mësuesve me përgatitje të mirfilltë peda- muarën kualifikim të lartë pedagogjik. Tashma mësuesit pedagogjikas nga Home- edhe në sektorët të tjerë të jetës. gogjike. Nuk vonoi dhe shumë, që drejt shkollave shi, do të rezatonin në arsim, jo vetëm në Ho- Homeshi ka nxjerrë: 8 inxhinierë, 6 teknikë, Nuk vonoi dhe brezi i parë i mësuesëve pedagogjike, të niseshin edhe dallendyshet e mesh dhe në fshatrat për rreth, jo vetëm edhe 8 mjekë, 7 infermierë, 31 oficerë, 3 ekono- me arsim të mirfilltë pedagogjik, nga Home- para vajza si: Violeta Dema, Mirvete Jakimi, në shumë zona të Dibrës, por edhe jashtë saj, mistë, 4 juristë, 8 agronomë e zooveterinerë, shi, qenë normalistët Hidër Rama dhe Hamit Flora Rusi, Sere Rusi, Servete Tomja, Resmie jo vetëm në mësimdhënie, por edhe në drejtim, me kontribute të lavdërueshme për mbarë Manjani . Që nga viti 1934, prania e tyre në Tomja, Bukurie Turja, Idajete Manjani, Shqipe në pozicione të ndryshme të strukturave. vendin. Homesh, dhe jo vetëm, bëri që mësimi i gjuhës Manjani, Hajrie Turja, Aferdita Turja, Remzie Harta e rezatimit të mësuesëve nga Ho- Kjo trashëgimi e vyer patriotizmi, përkush- shqipe, në veçanti, dhe i lëndëve tjera në Lleshi, etj. meshi ka përfshirë të katër anët e horizontit. timi dhe dashurie për arsimim, në zonën tonë përgjithësi, relativisht, të zhvilloheshin në baza Pedagogjikasit nga Homeshi, ndikuan në Shtrirja e furnizimit me kuadro arsimorë, dhe dhe më tej, nga këto djem e vajza, nga këto shkencore pedagogjike. zgjimin e dëshirave tek shumë të rinj në zonë, jo vetëm, të dalë nga ky fshat, ngjan me atë burra e gra të nderuara, duhet dhe do të jetë Qe ndikimi i atij patriotizmi, që më 1948, për dëtyrën, sa të bukur dhe fisnike, aq dhe të valën e detit, rrathët bashkëqëndrorë të të cilës, frymëzimim, për të mbajtur të ndezur dritën sapo u hap e para shkollë pedagogjike në vështirë, të mësuesisë. ledhatojnë me freskinë e tyre, zonë pas zone, rezatuese për ngritjen sa më lart të nivelit Dibër, vërshuan djemt e parë nga Homeshi, Pati edhe nga ata, që nuk kishin kaluar nga që nga fshatrat që e kufizojnë si: Shupenza, arësimor nga vajzat dhe djemtë e Homeshit, për t’u përgatitur si mësues profesionistë për dyerët e pedagogjikes, muarën kualifikim in- Boçeva, Okshatina e Kovashica, duke vazh- dhe jo vetëm, në vazhdimsi me një frymë të shkollat e krahinës dhe më tej. Emrat e tyre do tensiv pedagogjik, si: Elez Jovani, Bajram Turja, duar më tej, Zogje, Gjuras, Luzni, Selishtë, re, reforma të reja, të mirëstudjuara, shkencore të shënonin brezin e dytë të mësuesëve nga Fisnik Manjani, etj.; apo mbas arsimit të mesëm Lurë, Maqellarë, Majtarë, Dovolan, Peshkopi, e demokratike. nr. Mars 2014 - 21 95 arsim Me rastin e 100 vjetorit të Shkollës së Parë shqipe në Peshkopi Shkolla që hapi rrugët e mëdha të jetës

Nga ABDURAHIM ASHIKU* Asokohe Peshkopia kish nis të merrte pamjen e një qyteti të kohës. (Vijon numrin e kaluar) Dimrit kur dëbora mbulonte gjithçka ud- Katër ndërtesave me themele që hëtonim rrugës kryesore, tunelit të bardhë që në kohën e pushtimit italian e të formonin të rriturit mëngjeseve për në punë. ngritura në dy kate në vitin 1946 Tepër i vështirë ka qenë dimri 1953-1954, do tu shtoheshin kinemaja me 400 dimër i cili mbahet mend si një ndër më të ashprit, me temperatura që zbritën deri në vende (1946), shkolla pedagogjike minus njëzet gradë, madje edhe me viktima. (1946), shkolla unike (1949), spitali Opingat e lopës nuk i mbanin çorapet e civil me 100 shtretër (1953), MAPO leshit të kullonin ujë kur hynim në klasë, ti industriale (1954), hotel e rosticeri shtrydhnim e ti venim poshtë sobës për të marrë pak avull për ti veshur përsëri në rrugën me 30 vende (1954), bulevardi e kthimit. Shokët dhe shoqet e klasës, konvik- kryesor (1955)... torë, na lironin gjithnjë bankën afër sobës për tu ngrohur e për të tharë rrobat. Në çantën prej cope të zakonshme bezeje me një rry po Ministre e Arsimit dhe Kulturës... bezeje që e varnim krah-qafë nëna më vente Disa fotografi, njëra prej të cilave të gjitha gjithnjë një palë çorape të thata leshi, çorape bashkë, i gjeta një ditë në arkivin e ATSH, që i veshja gjatë orëve të mësimit. tashmë nxënëse në Shkollën Pedagogjike. Si nxënës na jepnin triska buke, ushqimi dhe Në kujtesë më vijnë me ndjenjën e dashu- veshmbathje, një ndihmë modeste për kapër- risë dhe respektit mësuesit e mi: Ilir Ramizi, cimin e vështirësive të kohës dhe lehtësimin e Selaudin Trepça, Diamanda Doda... prindërve sidomos me triskat e veshmbathjes Nga bashkënxënësit e mi nuk mund të largoj ku opingat e lopës do ti zëvendësonim me nga kujtimet Luf Shehun. Lufi kishte një dhunti opinga llastiku. Këpucët ishin ende një mollë sa currili i ujit u kthye në një hell akulli çka kur pak poshtë Rashnapojës. Po aty ndaheshim kur të lindur për makinat, të pakta në atë kohë por e papjekur. hyra në klasë u bëra objekt humori. ktheheshim nga shkolla. Veçanrisht vjeshtës të shumëta në dashurinë e tij për këto mjete Asokohe Peshkopia kish nis të merrte E doja shumë letërsinë ndaj orët më të bu- së vonë, dimrit dhe pranverës së herëshme, që do t’ia mbushnin tërë jetën. pamjen e një qyteti të kohës. Katër ndërtesave kura të jetës sime në shkollë ishin kur hynte kur jonxhishtet humbnin gjelbrimin, nuk nda- Lufi u vidhej herë pas here mësimeve. Ikte me themele që në kohën e pushtimit italian në klasë mësuesi Ilir Ramizi. Një njeri serioz, heshim pa luajt “top” në fillim me top lecke dhe gjithnjë do ta gjeje tek ura e përroit të e të ngritura në dy kate në vitin 1946 do tu i përkushtuar në punë, gojëmbël, zotërues i e më në fund me një top llastiku të marrë me Peshkopisë të lzer e ngjzer kokë e këmbë me shtoheshin kinemaja me 400 vende (1946), përkryer i lëndës, Ilir Ramizi mbeti në tërë jetën shtyrje të forta në dyqanin e Haxhi Gjapit. lubrifikantë, shkolla pedagogjike (1946), shkolla unike time shembull. Basri Muskurti ishte një tjetër shok imi Në krah të majtë të urës, pas sheshit të madh (1949), spitali civil me 100 shtretër (1953), Në përfundim të klasës së pestë, si nxënës që vinte nga Dohoshishti, shok me të cilin e të pazarit rrethuar nga të gjitha anët me dyqane, MAPO industriale (1954), hotel e rosticeri me i shkëlqyer në mësime, mora dhuratën e parë vazhduam miqësinë edhe në vitet e studimeve ishte një shesh me një barakë (po e përcjell me 30 vende (1954), bulevardi kryesor (1955)... në jetën shkollore, një libër. Nuk mund ta të larta, edhe në jetë. Ndodhi që u martuam një fotografi) e cila ishte do vite dyqan buke, (Shemsi Hoxha: Vjetar Statistikor i rrethit të harroj emrin e librit: “Tregim për sendet që ke në të njejtën ditë, më 11 gusht 1968, madje dyqan që më vonë do ta zbrisnin në fund të dibrës 1966) rreth teje”. Libri më hapi horizonte, ishte një edhe “muajin e mjaltit” e bëmë së bashku në pazarit, ngjitur me dyqanin fotografik. Në Peshkopia në vitet që vazhdova shkollën enciklopedi e bukur për të njohur botën. Pogradec më 16-30 gusht 1968. atë shesh thuajse gjithnjë do të gjeje ndonjë shtatëvjeçare ishte kthyer në një kantier të Edhe në matematikë isha i shkëlqyer. Kujtoj Jonus Mediu vinte nga Greva. Do të mbar- makinë “Zis” ku shoferët bënin shërbimet dhe vërtetë ndërtimi. Në ato vite mori formë të me mall garën e heshtur me Islam Sefullain dhe onim së bashku dy klasë të shtatvjeçares për riparimet. Lufin do ta gjeje gjithnjë ose poshtë plotë bulevardi kryesor, një ndër bulevardet Kadri Zhulalin se kush do ta mbarojë provimin të vazhduar nga gushti i vitit 1954 Shkollën makinës duke u marrë me zbarat e drejtimit, me më të gjerë dhe të bukur në vend. E mbaj më parë. Kadriu u bë një personalitet i lartë i Ushtarake Skënderbeg. Ai do të vazhdonte frenat apo me zbrazjen e vajit a të valvolinës, mend bulevardin në ndërtim, fillimisht gati i matematikës, pedagog në Universitet. Islami studimet në Bashkimin Sovjetik. Fati do ta sillte ose në fryrjen e gomave dhe procese të tjera të pakalueshëm nga balta e më pas i shtruar me nuk mundi ta vazhdojë shkollën e mesme i që të kalonim disa vite së bashku, unë student riparimeve. Ai vend për Luf Shehun ishte klasa, kalldrëm. Në hyrje nga ana e perëndimit ka rregullt, e mbaroi vite më vonë në sistemin e i bujqësisë kurse ai i inxhinierisë mekanike për ishte shkolla e jetës së tij, shkollë që do ta bënte qenë një monument me një yll, monument i shkollës së natës. Në SMT ku punonte ishte tu ndarë gjeografikisht më pas unë në Peshkopi atë jo shoferin por mekanikun më të mirë të të cili u prish për ti lënë hapësirë bulevardit. Nga ndër mjeshtrit më të mirë. Njihte si askush tjetër e ai në Oriukum të Vlorës, inxhinier në nënde- gjitha markave të kamjonave në Dibër. e majta poshtë themeleve të godinës së bankës makinat shirëse të grurit dhe autokombajnat. tse. Miqësinë e pjekur në shkollën shtatvjeçare Lufi në Parkun e Mallërave të Peshkopisë dhe hotel Korabit mbi dy shina të improvizuara Nga shokët e mi të klasës dua të veçoj Pël- të Peshkopisë nuk e humba me të asnjëherë. asnjëherë nuk pranoi të merrte “Skodë” të rrëshqiste një vagon që lëvizte dherat. Një lumb dhe Fehmi Hoxhën. Ata udhëtonin më Udhëtuam kur binte raste tek njeri tjetri dhe re. Pasioni i tij ishte të merrte një “skodë me skarpat dheu po i jepte formë gjelbërimit dhe këmbë nga Muhurri në Peshkopi dhe ishin udhëtojmë edhe sot e kësaj dite. rimorkio” thuajse të dalë jashtëpërdorimit dhe luleve që janë thuajse të paprekura edhe sot ndër nxënësit më të mirë të klasës. Dibra në Shefqet Kaba dhe Nazmi Çorja do të vijonin ta bënte të “re”. Luf Shehu udhëtonte gjithnjë para këtyre dy ndërtesave. atë kohë kishte vetëm dy shkolla shtatëvjeçare, shoqërinë tonë të krijuar në shtatvjeçaren e me “skodën” e tij me rimorkio kurdoherë me Mes këtij mjedisi ndërtues ishte një çezmë, një në Peshkopi dhe një në Shupenzë, të dyja Peshkopisë në fillim në Shkollën Ushtarake shpejtësi sipas normave. Shoferët kur udhë- thjesht një tub i zgjatur që rridhte vazhdimisht. me konvikt. Skënderbeg e më tej në Teknikumin Bujqësor tonin rrugëve të vështira të kromit thoshin Peshkopia në atë kohë merrte nga një ujësjellës Shyqyri Zebi ishte nga shokët më të mirë Fier. “Pas meje më vjen karrofiçina e Luf Shehut”. nga Staraveci, gjurmët e të cilit i gjen edhe sot. të mi. Ai ishte nga Ushtelenca dhe të shumtën Shefqeti do të më linte vetëm në Institutin e Ai ishte shndërruar në një “karrofiçinë” për E kujtoj çezmën sepse dimrit të ashpër të kalim e kohës e bënim rrugën bashkë. Në mëngjes Lartë Shtetror të Bujqësisë kur një ditë shtatori të gjithë shoferët që mbeteshin në rrugë për viteve 1953-1954 më ndodhi që duke pirë ujë takoheshim atje ku ndan rruga e ku ndajnë 1961 do të mbetej bosh vendi në tavolinën ndonjë defekt. të më lagej xhaketa . I ftohti ishte kaq i madh ujërat e ujitjes të Ushtelencës dhe Kallçishtit e auditorit 41. E kam të fiksuar Shefqetin nga Luf Shehu nuk e kishte qejf mësimin në dritarja e auditorit mbi një makinë të vogël të klasë, kishte qejf mësimin në natyrë, mësim hapur policie tek do ta çonin në Lushnjë së që e bëri atë inxhinier pa diplomë në fushën bashku me familjen e tij për shkak të vëllait e mekanikës... që kishte kaluar kufirin... Vite më vonë, shkolla tashmë 8-vjeçare Me Nazmiun do të mbaronim Institutin e Peshkopisë me emrin e përveëm “Demir për të vijuar punën si specialistë bujqësie në Gashi” do të më bëhej më e dashur. Atje do Dibër... të fillonin e mbaronin shkollën fëmijët e mi; Tash, në të shtatëdhjetë e treta të jetës sime Altini, Erblina dhe Indriti. Atje, deri në vjeshtë më vijnë e më ulen në kujtesë me një respekt 1996 do të jepte mësim në klasën-ushtrimore të të veçantë vajzat e klasës sime, të të pestës e Shkollës së Mesme Pedagogjike, bashkëshortja të gjashtës A dhe B. Tefta Cami, Sanije Berisha, ime Natasha Ashiku. Sanije Zeneli, Kumrie Lahi, Hide Beqiri, Farie Si gazetar i ATSH pata privilegjin që në Oshafi... qershor 1974 të bëja kronikën me rastin e 60 Pesë prej tyre i pashë të hidhnin vallen vjetorin të Ditës së Parë të Mësimit Shqip në një “Oj Sanie, oj motëro/Hidhe vallen rrotullo”. mjedis të ngushtë pranë teqesë së Peshkopisë. Ato ishin pesë vajzat e para që i dhanë dritë Kronikës i kisha vënë titullin “Mbresa brezash”, rrugës së vajzës dibrane për të vazhduar shkol- kronikë të cilën jo vetëm për nostalgjinë e atij lën, ishin pesë mësueset e para që dolën nga momenti të bukur por edhe si një fakt historik Shkolla Pedagogjike e Peshkopi. Të pesta ia po e pëprcjell në vijim të këtyre kujtimeve kushtuan tërë jetën e tyre mësimit të fëmijëve modeste... duke u shndrruar në yje të arsimit në shkollën shtatvjeçare të Peshkopis ku kishin qenë nxë- Athinë, 17 shkurt 2014 nëse. Njera prej tyre, Tefta Cami, do të ngjitej * Gazetar, ish nxënës i Shkollës Shtatëvjeçare deri në detyrën e kryemësueses së Shqipërisë, të Peshkopisë në vitet 1952-1954 22 - Mars 2014 nr. 95

Ibrahim Gjorgji ka lindur në Radomirë, lagjia Stërdok, në vitin 1880 në një familje fisnike dhe atdhedashëse, rrëzë mali të Korabit. Ka mbaruar shkollën e mesme, medrese, në Shkup. histori

Ibrahim Gjorgji është personaliteti më i madh atdhetar e historik Ibrahim Gjorgji - gjeneral i fitores që ka nxjerrë Kalaja e Dodës në kufijtë e saj gjeografik. Vetë beteja Nga Metush Skeja se Serbia kishte sulmuar Kosovën e Lumën e shqiptarëve , vetëm se duhej të riralizohej. Për ku Ibrahimi ishte organizator, dinte gjithkush. Dihej numri i ushtarëve dhe këtë themi se kemi fitore ekzistenciale. “Ibrahim Gjorgji fjutroi si zog, armët që kishte ushtria serbe. Lajmin në Kala Ibrahimi tubon shokët e tij . Me kurajo e zë drejtues e dëshmor i parë, është e Luftën nuk e lamë për nesër, të Dodës, për datën e sakët se kur me u gjet të metaltë ka thënë:”Unë kam ardhë me luftue. përmasave të legjendës. Figurë e Do ta fillojnë sot. ” në Qafë të Kolejsjanit e ka sjellë Tafë Boletini Luftën do ta fillojmë sot (në këtë çast M. S. ). padiskutueshme nga askush dhe e e Halim Spahia. Çka me u ba nesër të bahet sot. Të nesërmes padyzuar. Shumë kohë ka kaluar Ibrahim Gjorgji ka lindur në Radomirë, lagjia Organizimin për luftë të Kalasë Dodës e nuk i dihet. Kush do të shpëtoj , është gazi, Stërdok, në vitin 1880 në një familje fisnike Radomirës e ka bërë Ibrahim Gjorgji. Janë bërë ngadhënjimtar. Kush do të vritet është shehit e do të kalojë, por vepra atdhetare dhe atdhedashëse, rrëzë mali të Korabit. Ka disa tubime nëpër fshatra. Mobilizimi ka qenë , dëshmor. ”Nuk kishte alternativa të tjera. dhe personaliteti historik i Ibrahim mbaruar shkollën e mesme, medrese, në Shk- burrë për shtëpi. Kush ishte djalë i vetëm nuk Ai niset vetë i pari , i ndjekur nga luftëtarët e Gjorgjit nuk do të shlyhen nga up. Edukohet me ngjarjet e Lidhjes Shqiptare do të shkonte në luftë. Ditën e betejës, herët tij. Zbret nga Qafa e Kolejsianit në drejtim të koha. Jetën e vuri në shërbim të të Prizerenit. E donte atdheun e vet. në mëngjes, Ibrahimi hipur mbi kalë të bardhë Bicajve në të djathtë të rrugës këmbësore. Jep Ai ka pasur jetë të lumtur për aq sa jetoi , të kujton kuajt e baladave, del në Kutellë. sinjalin e kundërmësymjes lumjane. Qëllon me Atdheut. Vepra e tij trimërore dhe fund heroik. Akti i fundit i jetës tij është Qëllon me pushkë. Ky ka qenë sinjali i nisjes. pushkë në drejtim të armikut. Ky ka qenë edhe nderon kombin shqiptar brenda e më i kujtueshëm se pjesa tjetër e jetës. Ky akt Kanë qenë mbi 300 luftëtar nën komandën e sinjali i parë për tu ndezur beteja. Kaq është jashtë vendit. Amaneti i tij jehon i jep kujtesë e nderim atij . Vendlindja ndikoi Ibrahimit. Duke shkuar drejt luftës Ibrahimi dashur për të shpërthyer uragani lumjan mbi nëpër vite: ”Duajeni këtë vend”. në formimin e karakterit të tij. Ka lindur e shkonte drejt lavdisë përjetshme pa e kërkuar. ushtrinë serbe. Armiku e vrojtoi mirë se ku nisi rritur në një vend me pyje të gjelbërta halorë Rrugën e kanë përshkruar për gjashtë orë hipur pushka e parë dhe aty lëshoi predhat e të gjithë e kullota të shumta alpine, të mbushura me mbi kuaj. Kanë arritur në Qafë të Kolejsianit llojeve të armëve. ”Ibrahimi është dëshmori i destinuar të zhduket. lule të ndezura shumëngjyrëshe në verë, me me katër orë ditë. Koha ka qenë e mirë. Natën parë i betejës “ (Shaban Braha , Beteja e Drinit f. Ibrahimi ndoqi i qetë ndërgjegjen e vet. liqene të kthjellta karstik, me burime të shumta ka filluar shi i rrëmbyeshëm. 120). Plagoset shoku tij i afërm Mustafa Baloshi Pranonte veten e ngjarjet siç ishin. Nuk kishte ujë nga ku rrjedh vrullshëm Veleshica . Treva Beteja është zhvilluar me 15-18 nëntor nga Radomira. Varrin e ka mbi Bicaj, tek vendi shkuar në luftë për të plotësuar parashikimet e veçohet për këngët e shumta burimore. Dimri 1912. Organizatorët e betejës janë figura të ku mori plagët fatale. Fati deshi që ai të ngeli të tjerëve, por besonte se ishte në këtë botë për e mbulon me bardhësinë e dëborës. mëdha, me përvojë si Ramadan Zaskoci, Is- dëshmor, shehit, i Atdheut Shokët e tij u kthyen të plotësuar parashikimet e veta. . Rezultati që Më 17 tetor 1912 Serbia nisen dy forma- lam Spahia, Ibrahim Gjorgji, Hoxhë Mehmeti ngadhnjimtarë në Radomirë . Ne sot kujtojmë solli ka qenë pasojë e veprimit të tij individual cione ushtarake pushtuese në drejtim të tokave etj. Në fund të betejës gjenerali famëkeq serb Ibrahimin, dëshmorin, dhe jo ngadhnjimtarët dhe zgjidhjes vetjake patriotike. Këtu kemi një shqiptare, Shumadia-1në drejtimin Prizren, Bozhida Jankoviç ka lënë me mijëra të vrarë emer për emri. fillim absolut. Është çasti i papërsëritshëm i Lumë , Adriatik dhe Morava në drejtim të në fushë të betejës. Disa thonë 12 mijë ushtarë Ibrahim Gjorgji është gjeneral i fitores. Falë jetës tij. Vendimi tij i lirë, për të nisë atë ditë Vardarit e Dibrës. Perandoria osmane ishte në serb të vrarë. Ky numër është ndoshta i përafërt tij, lufta nisi në çastin e duhur, falë Lumës për- luftën, për të sulmuar i pari, e bën të pranishëm, ikje, vendin e saj kërkonte ta zinte një pushtues , por i padiskutueshëm është se janë me mijëra. fundoi me fitore. Historia na mëson se shumë duke i dhënë ekzistencë qenies tij në atë ngjarje i ri, Serbia. ” Në fillim të nëntorit komanda e Për këtë betejë kanë shkruar shumë historianë beteja janë humbur nga njëra palë për shkak historike të Lumës. Merr mbi vete pasojat e lartë e ushtrisë serbe u dha urdhër njësive të të nderuar. Unë do të ndalem vetëm, një per- të hezitimit të gjeneralëve për të sulmuar. vendimit vet. Në këtë veprim ne gjejmë vlerat Armatës Tretë që të dilnin në Detin Adriatik. ”( sonalitet të kësaj ngjarjeje historike. Kjo nuk ndodhi më Ibrahimin. Duke shkruar e individit e të subjektivitetit individual. Në Ilir Ikonomi, Pavarësia, faqe102)Nga hoteli i tij Çdo betejë nxjerr heronjtë e vet. Në Qafë këto rreshta për momentin e nisjes luftës nga vargjet e përmendura në fillim, tek togfjalëshi në Vjenë Ismaili e ndiqte me kujdes zhurmën të Kolejsianit ngrihet një tribun i panjohur më Ibrahimi , më vijnë në kujtesë fjalët e filozofit ”fjuturoi si zog”, veprimi i heroit ka të bëj me serbe për Adriatikun” (Ilir Ikonomi Pavarsia , f. parë. Ky është Ibrahim Gjorgji i Kalasë Dodës Ralf Ualdo Emerson sesi individi e pakicat vertikalitetin, krahasohet me shpendin që shkë- 104) Motivi i saj ishte nacionalizmi ekspansion- e i Lumës , me mendje gjenerali e zemër heroi, ndikojnë mbi shumicat në rrjedhjen e ngjarjeve putet nga toka e ngjitet lart, në çast. ist. Shqipëria të ishte përsëri nën zgjedhë. Plani idealist i çështjes tonë kombëtare. Dhe si çdo historike. ” E gjithë historia- shkruan ai – është Me jetën e tij , Ibrahim Gjorgji është kujtesë shovinist ishte hartuar kohë më parë, fill pas idealist frymëzoi e mobilizoi Kalanë e Lumën një arkiv i fuqisë së pakicave dhe i pakicave të e ardhmëri për brezat që erdhën e që do të revolucionit nacional serb të vitit 1804. Koha rreth idealit të vet. Ai krahasohet me malin e përbëra nga një individ”. vijnë më pas. Shumë veta do të më thonë mua e nxori nga sirtarët. Agresioni ushtarak ishte Korabit ku ka lindur. Qëndron përkrah Rama- A ishte i ndërgjegjshëm Ibrahimi për ngjarjet sot, se akoma u merrka me heronj. Po do të parapërgatitur nga ekspansione të tjera. Serbia dan Zaskocit e Islam Spahisë. Prijësit e luftës që po zhvilloheshin në Shqipëri nëntor 1912? shkruaj për heronjët tonë. ”Nderimi më i sh- kërkonte të dilte në Durrës, përpara se të vinte megjithë përvojën e pasur kanë momente Unë them po. Ka qenë i ndërgjegjshëm. . Do trejtë që mund të ketë një popull për vetveten: Ismail Qemali nga Viena. Ethet mesjetare të dyzimi për çastin e nisjes betejës. Ibrahimi nuk të përmend vetëm një fakt . Gjatë udhëtimit nderimi për dëshmorët e rënë për lirinë dhe “Naçertanjes”kundër trojeve e popullit shqiptar e pati. Në fshatin tim të bukur Ceren, te burrat nga Kosova për në Vlorë Isa Boletini ka kaluar pavarësinë e tij”(Rexhep Qosja, Shqipëria e ishin në veprim. Ilir Ikonomi thotë se ushtria e nderuar të Teqesë së Murat Dedës, në vitet e ka qëndruar mik një natë në Kala të Dodës Kosova, f, 403)Është e vërtetë se ne sot jetojmë serbe ka pasur pesëmbëdhjetë mijë ushtarë në 50-të të shekullit kaluar, ka ardhur disa herë me 200 kosovarë. Këtë na e thotë Tafë Boletini në epokën e globalizmit e të postmodernizmit. drejtimin Prizeren -Durrës. për mik, Dullë Brahimi nga Kolshi i Kukësit. në kujtimet e tij. Isa Boletini dinte shumë gjëra. Po kaq e vertetë është se nuk kanë kaluar Fati i shqiptarëve e Lumës ishte në kufijtë e Dullë Brahimi ka qenë shoku, bashkë luftëtari e Ibrahim Gjorgji është takuar me Legjendën as pesëmbëdhjetë vjet nga Lufta e Kosovës. mbijetesës. Kosova bëri rezistencë të madhe. mbrojtësi i Zaskocit. Ai ka pohuar se Ramadan kosovare . Se çfarë kanë biseduar nuk kemi të U desh ndërhyrja ushtarake –humanitare e Ismail Qemali më 28 Nëntor 1912 do të Zaskoci kur ka parë Ibrahim Gjorgjin duke i dhëna. Dimë se Ibrahimi sulmoi i pari kolonat NATO-s për të ndalë masakrën serbe ndaj ngrinte flamurin në Vlorë. Luma kontribuoi pri Kalasë në drejtim të Qafës Kolejsianit u serbe , që kërkonin të dilnin në Adriatik. shqiptarëve të Kosovës në vitin 1999 vetëm se në këtë ngjarje historike duke e ndaluar e ka thënë shokëve të tij: ”Ndalojeni po të doni Ibrahim Gjorgji ka qenë kapiten i vatit vet, ishin të një etnie tjetër me serbët. gjymtuar përkohësisht ushtrinë serbe të dilte luftën sot” . Armiku kishte ardhur te Përroi i jo viktimë e rrethanave. Ai ka besuar se e Në 100-vjetorin e shtetit shqiptar e 100-vje- në Durrës duke i dhënë mundësi gjeniut të Shejës poshtë Bicajt, në Kolësh… dhe do të kishte në dorë fatin. Bëhet subjekt i ngjarjes torin e rënies së Ibrahim Gjorgjit , ne përulemi pavarësisë, Ismail Beut, të zbriste në Durrës nisej drejt Durrësit pas shuarjes së çdo rezis- madhe me përmasa kombëtare. Vepra e tij para veprës së tij. Është personaliteti më i madh e të udhëtonte drejt Vlorës. Serbia kërkonte tence. Koha ikte me shpejtësinë e dritës. Çdo ka qenë një garanci më shumë për të vonuar atdhetar e historik që ka nxjerrë Kalaja e Dodës ta nënshtronte Lumënpër tu nisur drejt detit , vonesë a shtyrje kishte kosto të pallogaritshme. daljen në Durrës të forcave serbe në mënyrë në kufijtë e saj gjeografik. Vetë beteja ku Ibra- por kjo e fundit, Luma, kishte marrë një ven- Serbët ecnin me politikën e faktit të kryer. që Arkitekti i pavarësisë shqiptare, Ismail Beu, himi ishte organizator, drejtues e dëshmor i dim kategorik. ”Forcat e ushtrisë rregullt serbe Ka një perceptim befasues të marrëdhënieve të udhëtonte drejt Vlorës. Kjo është më e parë, është e përmasave të legjendës. Figurë e Shumadia-1 do të zbrapsen me çdo çmim”-kjo shumëplanshe të agresorit e të vendasve nga rëndësishme se numri i ushtave serb të vrarë padiskutueshme nga askush dhe e padyzuar. ishte ndërgjegjja e vendosur lumjane. Ky ishte Ibrahimi. Ai përqendron gjithë elementët njo- në betejën e Lumes. Kjo i jep Ibrahim Gjorgjit Shumë kohë ka kaluar e do të kalojë, por momenti i ekzistencës ose jo të shqiptarëve në hës për ta zgjidhur situatën në kohë sa më të përmasa kombëtare. Falë kësaj beteje pavarë- vepra atdhetare dhe personaliteti historik i Luftën e Parë Ballkanike. shkurtuar , llogaritje të mirë forcash, analizë të sia kombëtare u shpall në 54 mijë kilometra Ibrahim Gjorgjit nuk do të shlyhen nga koha. Gjithë veriu organizohet për luftë. Beteja më hollësishme të fuqisë. I rezultoi se lufta duhet katrorë. Falë kësaj beteje kufiri Shqipëri- Serbi Jetën e vuri në shërbim të Atdheut. Vepra e tij e madhe është ajo që quhet Beteja e Drinit ose nisur në çast. Ky është moment i ndritur i jetë u vendos ku u vendos;ndryshe do të ishte ven- trimërore nderon kombin shqiptar brenda e e Qafë Kolesjanit. Beteja është frontale. E rrallë tij. Psikologët e quajnë këtë zgjidhje të shpe- dosur përgjatë lumit Drin apo lumit Mat. Një jashtë vendit. Amaneti i tij jehon nëpër vite: kjo në historinë e luftërave shqiptare. Lajmin jtë insajt. Fitorja ekzistonte, ishte në zemrat e popull që nuk i del për zot vendit të tij është i ”Duajeni këtë vend”.

Keni ndonje shqetesim per te ndare me komunitetin? Shkruani në gazetë! Bashkëpuno edhe ti! < [email protected] > nr. Mars 2014 - 23 95

Për kontributin dhe ndihmesën që ka dhënë është nderuar me dëshmi “Mirënjohja e Kombit”, dekoruar me medaljen e Punës dhe “Naim portret Frashëri”. Gjithashtu Fushë-Bulqiza e ka shpallur “Qytetar Nderi”.

Nga Faik Xhani Në veçanti Lutfi Hanku ka lënë gjurmë të pashlyera dhe ka bërë emër si studiues serioz dhe si shkrimtar. Ai prej vitit 1975 është anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve mbajtur, i pastër, trupdrejt, ballgjerë, sygjelbër, flokë të krehura lart mbi ball si dhe Artistëve të Shqipërisë. Ka drejtuar rrethet letrare të shkollave, bibliotekat I re pulbardhë që mbajnë peshën e viteve, dhe aktivitetet shkencore, kulturore dhe artistike. Është vlerësuar në konkurimet i qetë, me memorie të saktë, me buzqeshje kombëtare për drama, ansamble artistike dhe estrada me medalje nga Ministria e të ëmbël, shumë i vëmndshëm në bisedë, me Arsimit dhe Kulturës. arsyetim e llogjikë të fortë, i thjeshtë dhe shumë i këndshëm në biseda e trapeze. Ka botuar qindra artikuj, reportazhe, skica letrare, tregime, tre skenare për telefilma Ka mbi dy dekada që ka dalë në pension, por është shumë i zënë me punë. Kush nuk e për heronjtë e popullit të Dibrës, afro 100 monografi të shkurtëra, bashkëautor në 4 kërkon? Kush nuk ia lyp ndihmën e kualifkuar? vëllime historiko-letrar, kreu edhe detyrën e drejtorit të gazetës “Dibra” për cakohë. Shumë kush i beson produktet e krijimtarisë Në vitin 1974 botoi librin “Nëpër gjurmët e heroit”, në vitin 1980 “Nazmi Rushiti”, për t’i redaktuar e për t’i bërë sa më të plotë, sa më tërheqës e me vlerat e duhura letraro- në vitin 2000 librin “Kaçaku”, në 2002 “Drita e shpirtit”, në 2006 romanin “Erdhi artistike. Dhe ai gjindet ngushtë. Askujtë s’don Caushi”, në 2009 “Marsi i Vrarë”, dhe në vitin 2012 romanin “Loti Rebel” t’ia prish! Edhe vetë nuk mund të shkëputet nga profesioni i tij me të cilin thuajse u rrit dhe u Histori-filologji dhe më vonë kursin pasuni- u dërgua për të punuar, si e si, që t’i gjenin një mplak, si studiues e krijues. versitar. Kur kujton atë kohë ndjen një brengë cent dëshprimi e pakënaqësie, por Lutfi Hanku Quhet Lutfi Hanku. Ka lindur në një familje dhe një peng që nuk i hiqen kurrë. Përcjell me nuk u dha, nuk e humbi toruan, përkundrazi të spikatur patriotike të fshatit Zerqan të Dibrës, shumë dhimbje faktin që ndonëse u përzgjodh u bë më i vëmëndshëm, më i obliguar e i më 4 prill 1933. Që kur ishte 2 vjeç i vdes i jati, nga Universiteti i Tiranës dhe personalisht nga përkushtuar duke sfiduar gjithë skenarët ugurz- Sbriu. Mbeti jetim me nënën, Nazifenë, bijën Prof. Zihni Sako, për të shërbyer si pedagog, es e duke rrezatuar kulturë, profesionalizëm, e Zenel Allushit, njeriut finik , i cili për disa nuk u la i lirë për arsye biografike. mjeshtëri mësimdhënie, përgjegjësi të lartë, kohë shërbeu edhe si kryeplak, mandej edhe Jo dhe jo, qe përgjigja e rrethin Dibër. Mbi ndershmëri e devotshmëri prej intelektuali e në periudhën e fushatave pushtuese serbe. Për të rëndoi pesha e Luftës së Klasave. Ai qe mar- atdhetari të vërtetë. mirërritjen e tij veç nënës Nazife, u kujdesua tuar me të bijën e Zenel Shehut, prandaj nuk e Në veçanti Lutfi Hanku ka lënë gjurmë të xhaxhai, Riza Hanku, babai i Rrahman Hankut pat aspak të lehtë të çante në jetë. Drejtues të pashlyera dhe ka bërë emër si studiues serioz dhe kushëriri i tij nga nëna, Riza Novaku. Degës së Brëndëshme të Dibrës shpesh herë e dhe si shkrimtar. Ai prej vitit 1975 është anëtar Dera e kullës Hanku mbahej hapur. Në vunë në shenjestër. Njeri prej tyre i kërkoi që ta i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shq- odën e burrave mblidheshin miqtë nga të gjithë ndante bashkëshorten e tij shumë të ndershme, ipërisë. Ka drejtuar rrethet letrare të shkollave, anët e vendit, mandej edhe nga trojet etnike. punëtore e fisnike, Havzie Shehun. bibliotekat dhe aktivitetet shkencore, kulturore Si ushtarët në njësh kollonë vareshin armët E kur thoni ju? Në momentin kur çiftit Hanku dhe artistike. Është vlerësuar në konkurimet e biseda ndizej me prushin e atdhetarizmëz, i buzëqeshi fati, u bë me një pasardhëse, pas 16 kombëtare për drama, ansamble artistike dhe me trimëritë e bëmat e njerëzve të ndritur të vitesh martese. Ai nuk e ndau, mandej kaluan estrada me medalje nga Ministria e Arsimit kombit. një jetë të tërë me mirëkuptim e harmoni, dhe Kulturës. Lufi Hanku E ndërsa burrat e moçëm dhe personalitete derisa Havzia vdiq, ndjestë pastë! Ka botuar qindra artikuj, reportazhe, skica të kohës bisedonin, veshi dhe syri i Lutfiut të Edhe pse me librezën e veteranit, edhe pse letrare, tregime, tre skenare për telefilma për vogël bëhej katër dhe thithte gjithçka me etje. rridhte nga një familje që i dha shumë luftës heronjtë e popullit të Dibrës, afro 100 mono- Lufi Hanku është Anëtar Nderi i Shoqatës Zemra e tij gëzonte e lumturohej nga ata që për çlirimin e atdheut, sa e sa herë pati situata grafi të shkurtëra, bashkëautor në 4 vëllime “Bashkimi i Përgjithshëm i Pensionistëve të dëgjonte. Krenaria e tij bëhej mal kur dëgjonte provokuese, përndjekëse dhe ndëshkuese. U historiko-letrar, kreu edhe detyrën e drejtorit Shqipërisë”, i cili vazhdon të kontribuojë për për patriotët e vërtetë, rilindasit e mëdhenj dhe përjashtua nga partia, iu heq e drejta e botimit të gazetës “Dibra” për cakohë. Në vitin 1974 pensionistët e Shqipërisë dhe forcimin e mod- luftëtarët e lirisë. Fjala e Baba Fajos, Mustafa të librave për disa vite, nuk u ngrit në poste dre- botoi librin “Nëpër gjurmët e heroit”, në vitin ernizimin e kësaj shoqate. Xhanit që shpesh vinte në konakun Hanku u bë jtuese, u dërgua për të punuar edhe në fshatra të 1980 “Nazmi Rushiti”, në vitin 2000 librin Profesor, kështu e thërrasin të gjithë ata që e pjesë e qenies dhe mëvetësisë së tij. Ky mjedis largët etj., por Lutfi Hanku nuk u thye. Vazhdoi “Kaçaku”, në 2002 “Drita e shpirtit”, në 2006 njohin e në veçanti një plejadë e tërë mësuesish burrash të mençur e atdhetarë ku midis tyre i qetë, me ndërgjegje të lartë dhe përkushtim romanin “Erdhi Caushi”, në 2009 “Marsi i që ka përgatitur. Ai më 4 prill mbushi 80 vjeto- shkëlqenin Sheh Zerqani, Baba Fejz Bulqiza, punën e tij prej një pedagogu shembullor. Ai Vrarë”, dhe në vitin 2012 romanin “Loti Rebel” rin e lindjes. Penda e tij nuk resht së punuari. Baba Faja Martaneshi, Haxhi Lleshi etj. u bë e përjetoi si zhgënjimin më të madh të jetës së Për kontributin dhe ndihmesën që ka dhënë Ajo pendë peshon më rëndë se mali i Korabit kudhra e formimit adhetar të djalit të vogël tij trasferimin nga shkolla Pedagogjike, ku pati është nderuar me dëshmi “Mirënjohja e Kom- e të Kërçinit dhe shëndrit si rubini më i mirë. të kësaj shtëpie. Fjalët e tyre ia bënë zemrën lënë mundin dhe djersën më të madhe të tij. bit”, dekoruar me medaljen e Punës dhe “Naim Mbetshi deri në frymën e fundit me shën- mal dhe guximin vargmal. Ai që në moshën Asnjëherë nuk tha jo! Asnjëherë nuk i qau Frashëri”. Gjithashtu Fushë-Bulqiza e ka shpal- det të plotë, medjemprehtë dhe pendëhollë, i 13 vjeç u lidh me Luftën Nacionalçlirimtare puna! Atje, ku ishin vështirësitë më të mëdha lur “Qytetar Nderi”. nderuari Lutfi Hanku! duke dhënë kontributin e tij si pionier. Lutfiu

kreu më së miri detyrën e korierit partizan Lutfi Hanku me Baba Fajen dhe për zonën Dibër-Grykë e Lutfi S. Hanku Lutfi Hanku nga Zerqani i Dibrës. Lutfi Hanku Madhe-Bulqizë. U rrit në familje patriotike. Mësimet fillore i mbaroi në vendlindje. Me zell të veçantë nisi studimet në Nor- U aktivizua në Luftën kundër malen e Elbasanit me ndihmën e Baba Fajes, fashizmit si pionier. Më 1945- 1952 nisi studimet në Normalen Loti rebeL Uniken dhe shkollën e mesme pedagogjike e Elbasanit dhe vazhdoi Uniken e Pedagogjiken në Peshkopi e Peshkopi e Shkodër me ndihmën e ish-Ministrit Shkodër. Më 1952-1956 punoi si Roman të Arsimit të asaj kohe, Bedri Spahiut. mësues në Bulqizë, Kastriot, Zerqan

dhe inspektor arsimi. Më 1956-1960 loti rebel mbaroi USHT (Fakultetin Histori-Filologji). Më pas kreu Nga viti 1952-1956 punoi si mësues në dhe kursin pasuniversitar. Më 1960-1991, mësues i gjuhës shkollën e Bulqizës, Kastriotit e Zerqan dhe si dhe letërsisë në shkollat e mesme të Peshkopisë. Ka botuar skica letrare, reportazhe, tregime, rreth 100 inspektor arsimi. Me shumë sakrificë dhe me monografi, bashkautorë në 4 vëllime historike-letrare, në Almanakët “Dibra”, ca kohë drejtoi gazetën “Dibra” rezultate shumë të mira, në vitin 1960 mbaroi dhe redaktor i disa librave. Ka drejtuar rrethet letrare, bibliotekat dhe konkurrimet artistike kombëtare të Universitetin Shtetror të Tiranës në Fakultetin shkollave të mesme në Dibër, Elbasan, Rrëshen, Shkodër, Berat, Burrel, Kukës dhe Bulqizë për drama, ansamble artistike dhe vegla muzikore. Në TVSH ka shfaqur tre telefilma me skenarë të tij për heronjtë e Dibrës. Më 1974 botoi librin “Nëpër gjurmët e Heroit” dhe më 1980 “Nazmi Rushiti”, 1975 anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Shqipërisë. Për arsye politike iu ndalua Urim botimi. Në vitin 2000 botoi “Kaçaku”. Në vitin 2002 “Drita e shpirtit”. Më 2006 romanin “Erdhi Caushi”. Në vitin 2009 Me rastin e 81 vjetorit të lindjes së “Marsi i vrarë” dhe 2012 romanin “Loti rebel”. Nderuar me dëshmi “Mirënjohja e kombit”dhe Fushë Bulqiza e ka shpallur “Qytetar Nderi”. Dekoruar me mësuesit dhe shkrimtarit Lutfi Hanku medaljen e punes dhe “Naim Frashëri”. Roman dhe 58 vjetorit të lindjes së poetit Ilmi Dervishi, redaksia e gazetës dhe stafi i Botimeve M&B u uron dy miqve 9 789995 604813 Botime dhe bashkëpunëtorëve të saj jetë të gjatë, lumturi dhe krijimtari! Botime nga Lutfi Hanku 

24 - Mars 2014 nr. 95

BotimeT M & B

Ju ftojnë të naNë vizitonikëtë trajtim historik kushtuar në veprimtarisë së Ahmet Zogut si personalitet politik dhe si sovran i shtetit shqiptar, ai ka në bilancin e vet pa dyshim veprime pozitive dhe negative. Festivalin e libritSi veprime dhe pozitive mund i tëartit, numërohen: mëkëmbja e administratës së rregullt shtetërore; miratimi i korpusit juridik përparimtar; mëkëmbja e arsimit kombëtar; prestigji i lekut shqiptar në që do të zhvillohetarenën ndërkombëtare në e ndonjë tjetër. Nga ana tjetër, ai ka veprime negative për Shqipërinë: Ahmet Zogu dhunoi për interesa personale integritetin kombëtar të atdheut; Muzeun Kombëtarme traktatet që lidhi nëme Italinë Tiranë fashiste cenoi pavarësinë e Shqipërisë; dëmtoi prestigjin e Shqipërisë si shtet i pavarur në arenën ndërkombëtare; la pa përmirësuar gjendjen nga datat 23 ekonomike- 27 të popullsisë; prill praktikoi 2014. gjerësisht ryshfetin për të shtënë në dorë pushtetin; grabiti arkën e financës shtetërore në momentin e largimit Këtë panair, krahas ngalibrit Shqipëria... “Historia e Dibrës”, Ahmet Zogu “Abdyl Frashëri” dhe “Etnogjeneza Vështrim historik e Shqiptarëve”, vjen edhe botimi më i ri Çmimi: 1000 lekë nga akademik Kristo9 789928Frashëri, 172228 “Ahmet Zogu - vështrim historik”

Tel. (04) 22 33 283 069 20 68 603 068 65 08 441 067 30 73 265 E-mail: [email protected]

cyan magenta yellow black 