VOLUME 3 NR 2 • 2013

a i s n a l u m NWUALUMNItydskrif &U Alumni skitter by toekenningsaand

BINNE • Afstandsonderrig bereik 30 000 studente • Alumnus se woorde wek hoop • Weet jy wat Generasie Y-werknemers wil hê?

NWU & U 1 22 15 20 30

VOORBLAD: Met hierdie trofee gee die NWU erkenning aan alumni wat uitsonderlike bydraes tot die gemeenskap lewer. Lees meer hieroor op p 10.

2 NWU & U Inhoud

Redaksioneel 4 Boodskap van die visekanselier 5 Elkeen sing sy eie deuntjie NWU-kundiges ken hul storie 6 Dit kom van ver af

Nuus 7 Nuwe alumni-vereniging bevorder koördinering Ons wil graag met jou kontak hou 8 Alumni se kompas wys noordwes 10 Voortreflike alumni kry toekennings 12 Nomineer uitnemende alumni Londen-alumni kuier saam 30 13 Afstandsonderrig ontsluit die toekoms 14 Kampusnuus

Profiele 16 Zenzile vind sy stem en inspireer ander daarmee 18 Praat is haar passie en ons plesier 20 Opvoeder gee oortreders hoop vir die toekoms 22 Tegno-baas vind balans in die natuur 24 Dr Renata kén van kultuurkos REDAKSIONELE SPAN: Personeel van Institusionele Bevorde­ ring, en kommunikasiebeamptes op die kampusse. Artikels BLADUITLEG: 26 Hoe om Generasie Y-werknemers te trek Studio Chatnoir. 28 Kunsskatte – klein begin lei tot groot gewin DRUKWERK: Ivyline Technologies. 30 Erica sing ’n wiegeliedjie vir haar alma mater FOTOGRAFIE: 32 NWU en Kaizer Chiefs span saam NWU-kollegas en -diensverskaffers. VIR VERDERE NAVRAE/ 33 Ons gee erkenning vir besondere bydraes KORRESPONDENSIE: 34 Intervarsity is oorlog, man! Nelia Engelbrecht - Tel 018 299 4937, faks 086 614 3222.

Die NWU & U word deur die Institusio- nele Bevordering-departement van die NWU in Engels en Afrikaans voorberei en uitgegee. Indien u nog kopieë wil hê, skakel gerus vir Nelia Engelbrecht. Om die NWU & U in elektroniese formaat te ontvang, stuur asseblief ’n e-pos aan [email protected].

NWU & U 3 REDAKSIONEEL Boodskap van die visekanselier

Dit is half onwerklik om te besef dat studente hul eksamens vir ‘n spesi- ‘n internasionaal geleide evaluering ons reeds in die 10de jaar van die fieke module slaag. Ons is ook baie gedoen word om te bepaal tot watter nuwe Noordwes-Universiteit is. In trots op ons graadvoltooiingskoers mate die NWU daarin geslaag het om hierdie tyd is ‘n hele nuwe generasie van 25% wat baie hoër as die nasio- die samesmeltingsdoelwitte en ons van meer as 100 000 “nuwe NWU- nale gemiddeld van 17% is. Ons lae missie te bereik. alumni” tot ons gewaardeerde alum- eerstejaarsuitvalsyfer van 12% verge- Dni-korps gevoeg. lyk goed met ‘n sektorgemiddeld van Die paneel sal in die besonder fokus tussen 25% en 30%. In 2012 het ons op transformasie, posisionering Ons is baie dankbaar vir 14 669 grade en diplomas toegeken, van die NWU, die kernbesigheid stabiliteit op al ons voorwaar ‘n uitstekende bydrae tot (onderrig-leer, navorsing en die im­ kampusse asook die bereiking van ons land se beplan- plementering van kundigheid) en ook volgehoue kwali­ ningsdoelwitte. effektiewe bestuur en korporatiewe teit onderrig-leer, bestuur. Dit is ‘n uitstekende geleent­ navorsing en ef- NAVORSINGSUITSETTE heid om vir die volgende visekanselier fektiewe bestuur Die NWU het 670 meestersgrade in en sy/haar bestuurspan ‘n oorsig te vir ons nagenoeg 2012 toegeken, waarvan 433 navor­ gee van watter doelwitte en mylpale 60 000 studente: singsmeestersgrade was, asook ‘n reeds bereik is. ongelooflike 154 PhD’s – meer as ONDERRIG-LEER 10% van die land se PhD’s. Ons het MY FINALE TERMYN In 2012 het ons 935 navorsingsartikels gepubliseer en Op ‘n meer persoonlike noot: my onderrigmetodiek het 140 Nasionale Navorsingstigting- tweede en finale termyn as visekan- verseker dat 88 gegradeerde navorsers. Dít beteken selier kom in Mei 2014 tot ‘n einde. uit elke 100 dat ons navorsingsproduktiwiteit, wat Teen die tyd wat u dié boodskap lees, miskien een van ons swakpunte in die sal die proses vir die aanstelling van verlede was, baie goed gegroei het. ‘n nuwe visekanselier en institusionele registrateur reeds afgehandel wees. FINANSIES In 2012 was ons begroting R2,7 mil- Terwyl die nuwe registrateur vanaf jard en daarvan het ons R864 miljoen Januarie 2014 volledig in diens sal uit eie aktiwiteite gegenereer. Ons het wees, is die bedoeling dat ek vir ‘n (net) 41% staatsubsidie ontvang en tyd (waarskynlik April tot Mei 2014) het vir die eerste keer die grens van saam met die aangewese visekanselier 3%-surplus oorskry, naamlik R84,1 sal werk. Hierdie proses sal sorg vir miljoen. Ons het ook ‘n rekordbedrag institusionele stabiliteit, konsolidasie van R123 miljoen aan nuwe infra- van die voortgaande groei in uitsette struktuur-ontwikkelinge spandeer. en goeie korporatiewe bestuur.

TRANSFORMASIE Dit is werklik bevredigend om na Ons word dikwels gekritiseer oor meer as 12 jaar (insluitende twee ons vordering met transformasie. jaar by die voormalige PU vir CHO) Wees egter verseker dat ons hier terug te kyk en te sien hoe ons deur eweneens vir onsself meetbare ‘n moei­like samesmeltingsproses teikens gestel het met 10 transfor- ons kernbesigheid kon groei om in- masie-elemente. Om maar een voor- derdaad ‘n gebalanseerde onderrig- beeld te noem: die persentasie swart leer- en navorsingsuniversiteit te personeel met doktorsgrade het van word. net 23,53% in 2006 tot 42,48% in 2012 gegroei. Lekker lees aan hierdie uitgawe!

KWALITEIT Vriendelike groete In ons strewe na die handhawing van kwaliteit is dit belangrik om aan te hou moniteer. Vroeg in 2014 sal

4 NWU & U “Elke mens het ’n spesifieke roeping of missie in die lewe... In REDAKSIONEEL hierdie opsig kan ’n mens nie vervang word nie, en kan sy of haar lewe ook nie herhaal word nie. Elkeen se taak is dus uniek, nes elkeen se besondere geleentheid om dit te implementeer.” - Viktor E Frankl, Oostenrykse neuroloog, psigoloog en oorlewende van die Holocaust. NWU-kundiges ken hul storie Elkeen sing Die NWU se kundiges word dikwels in die media aange­ haal, wat die openbare beeld sy eie deuntjie van die universiteit uitbou as ’n instelling wat streef na kennis Wanneer ’n mens deur hierdie uitgawe Wat sommige van ons alumni se en innovasie om ander in staat van die NWU & U blaai, val dit op hoe bydraes tot die gemeenskap nog stel om hul lewenskwaliteit uniek elke NWU-alumnus se talent en groter maak, is dat party van hulle steil bydrae tot die gemeenskap is. opdraandes moet uitklim voor hulle die te verbeter. In hierdie artikel hoogtes kan bereik. Mnr Zenzile Rens, deel ons van ons kundiges se Ons alumni woeker met hul besondere alumnus van die Vaaldriehoekkampus, kommen­taar wat gedurende kennis of vaardighede en presteer op is een van hulle (Artikel op p 16). die afgelope jaar in die media Wwyd uiteenlopende gebiede. Nadat hy as baba in ’n brand ernstige gepubliseer is. Tien van ons alumni het vanjaar NWU- wonde aan sy gesig opgedoen het en toekennings ontvang vir hul uitstaande sy een arm verloor het, het hy gedoen bydraes. Die gebiede waarop hulle waarvoor min mense kans sien: hy het presteer­ het, wissel van die politiek en homself as openbare spreker bekwaam. “Die verslag staatsleer, tot regte, kernkrag en tradi­ Vandag dra hy sy kennis van redevoe­ oor klimaats­ sionele geneeskunde. (Lees gerus die ring oor aan werklose jongmense in verandering is artikel op p 10.) Orange Farm en inspireer hy hulle om onlangs bekend hul lewens positief te verander. gemaak. Een van die Nog ’n alumnus wat vanjaar ’n toeken- belangrikste bevindinge hierin is dat ning gekry het – dié keer die gesogte Ander alumni wat mense se lewens ver- die wetenskap 90% seker is dat die Onderrig en Opleiding-toekenning van ryk, is me Yolanda Maartens, me Erica klimaatsveranderinge wat ons sedert die Minister van Korrektiewe Dienste – Eloff en dr Hannes Taljaard wat elkeen die 1950’s beleef, deur die mens gedryf is me Hellen Leseyane, ’n alumnus van op haar of sy eie unieke manier vir die Mafikengkampus. groot luistergenot sorg. word. Dit kan dus nie aan natuurlike siklusse toegeskryf word nie.” As hoof van onderrig en opleiding by Yolanda, ’n omroeper by die radiosta- die Mafikeng Korrektiewe Sentrum, Prof Kobus van der Walt, sie OFM, is vir baie mense ’n gereelde Fakulteit Natuurwetenskappe, bring sy hoop vir oortreders deur die gespreksgenoot wat hulle dag na dag Potchefstroomkampus opvoedkundige programme wat sy inlig en vermaak. (Artikel op p 18.) RSG Omgewingspraatjies aanbied. 28 September 2013 Lees ook op p 30 hoe die musiektalent van sopraan Erica en komponis dr Hannes die speserye verskaf wat vir gewone mense die lewe ongewoon en pikant maak. “Dit is belang­rik vir die regering As ’n mens dit alles in ag neem, lyk en ander belang­ dit – op ’n ligter (musiek)noot – dat hebbendes om daar beslis iets steek in die Afrikaanse innovasie te stimuleer, spreekwoord wat sê elke voël sing soos veral in ’n land soos Suid-Afrika waar hy gebek is. werkloosheid hoogty vier. Dis nodig Laat ons dus sing soos ons talente en vir alle belanghebbendes om hande te vaardighede ons voorskryf en bemagtig vat en innoverende idees van die jeug – elkeen sy eie wysie op sy eie beson- te ondersteun ten einde opkomende dere toonhoogte. entrepreneurs te kweek.” Dr Mulunga Mwanza, Lekker lees, Fakulteit Landbou, Wetenskap en Tegnologie, Mafikengkampus Polity.org.za 6 September 2013

NWU & U 5 REDAKSIONEEL

Dit kom van ver af

Dit is met ’n warm gevoel om die hart dat ’n mens die briewe van ons alumni lees. Ons deel dit graag hier met ons lesers.

Geagte redaksie, Rheede van Oudtshoorn, het gesê ek Sit my naam ook by die lys van lesers moet maar by die farmasiedeparte- Skryf gerus en vertel vir ons waar wat julle seker gelukwens met die ment se laboratorium kom werk. Dus in die wêreld julle jul bevind en NWU & U; ook met die treffende stap ek in 1972 baie skugter die plek hoe dit met jul loopbane gaan, voorbladfoto en -uitleg! Die fotograaf binne. of skryf sommer oor ditjies en datjies wat julle na aan die hart verdien vermelding (‘n ‘byline’!), ’n Paar maande later doen sy aan- ­ lê. Stuur julle briewe na sowel as die uitlegkunstenaar. soek vir ’n pos by die biblioteek. Haar [email protected], huishoudskool-diplomas deug egter nie Dankie vir lekker leesbare artikels. By vir toelating tot universiteitstu­ dies­ nie. Ná faks dit na 086 614 3222 of “Kenners se woorde is goud werd” twee jaar van aandklasse­ skryf sy matriek – pos dit aan Nelia Engelbrecht, sien ek prof Kobus van der Walt wat ’n hindernis wat sy “met die hakke oor die Institusionele Kantoor, Saterdagoggende voor sewe met sy sloot” oorbrug het, soos sy dit beskryf. Noordwes-Universiteit, Privaatsak ‘omgewingsvriende’ op Radio Sonder X1290, Potchefstroom, 2520. Grense praat, het nie die uitdunne In 1975 kan ek inskryf vir graadstudie,­ ONS HOOR GRAAG VAN JULLE! gehaal nie. Ek mis nie een van sy want vir die Laer Diploma in Biblio- insiggewende geselsies nie en hoop teekkunde het mens vyf BA-vakke hy hou dit (nogtans) vol... nodig gehad.

Seënwense, Twee van my kinders was toe nog of Cultural Sciences” aan die Univer- Hein van der Walt, besig met hul studie en dit motive­ siteit van Pretoria behaal. Florida Hills, Johannesburg ring vir my om ook maar aan te hou studeer. Met gevolg dat ons al drie in Maar hierdie brief is nie net ’n verhaal Die NWU & U het ook ’n brief ontvang 1981 graad gevang het. van my prestasies nie. Dit is ’n eerbe- van me Pieternella Slot de Jong wat vertel wys aan die PU vir CHO wat my nooit hoe die voormalige Potchefstroomse­ By elke gradeplegtigheid was daar in die steek gelaat het nie, maar my Universiteit vir Christelike Hoër Onderwys een van ons. Die gevolg was dat alle kanse gebied het om te studeer (PU vir CHO) haar bygestaan het na die die rektor, prof Tjaart van der Walt en so ’n loopbaan te kon bou. dood van haar man, ’n instrumentmaker aan my jongste gevra het: “Hoe­ by die universiteit. Hier volg verkorte dele veel Slotte kom daar nog?” en sy Ek en my gesin sal altyd met groot uit haar lekker lang geselsbrief: kon sê: “Ek is die laasste.” lof van ons universiteit praat. Inmid- dels het al vier my kleinkinders daar Beste redaksie, Nadat Pieternella as bibliotekaresse op die kampus en later ook in die biblioteek studeer; die laaste is nou ’n derde- Nadat ’n mnr Verhoef van die uni- van die militêre kamp in Potchefstroom jaar-onderwysstudent. versiteit my onlangs gebel het oor gewerk het, trek sy Krugersdorp toe. my kontakbesonderhede as alumnus, Ek is nou byna aan die einde van wil ek vir julle skryf oor my herinne­ Krugersdorp sou sy eeufees vier my lewe, maar danksy onder andere ringe aan die PU vir CHO soos ek dit en daarvoor moes die geskiedenis my universiteitspensioen, lewe ek onthou. nagevors en te boek gestel word – rustig in my meenthuis. dit was my opdrag. Die eis was dat Ná my man se dood, toe dit blyk ek daarvoor ’n nagraadse diploma in Dit is my verhaal – vir my gaan dit dat die pensioen ontoereikend Kultuurgeskiedenis moes behaal. om die bewys dat daar altyd kanse sou wees vir die behoeftes van die vir ’n mens is en dit aan jou gebied gesin, het die universiteit my werk Nadat sy die vereiste diploma aan die word deur verantwoordelike instan- aangebied. Maar ek was, soos die ou Universiteit van Pretoria behaal het, skryf sies. Jy moet dit net benut. tradisie destyds was, slegs ’n huis­ sy so oor haar aftrede: vrou met onvoldoende opleiding. Hartlike groete, Wat om met jou vrye tyd te doen? Die destydse fakulteitshoof van Die beste idee is studeer. So het ek Pieternella Slot de Jong, Natuur­wetenskappe, prof Van op 71 jarige leeftyd my “Master Rant en Dal, Krugersdorp

6 NWU & U NUUS Nuwe alumni-vereniging bevorder koördinering

Die NWU het vanjaar op 28 Februarie ’n Brazer, direkteur van Institusionele Ontwikke­ Die NWU se institusionele alumni-vereniging, met ver- ling en Alumni-verhoudinge. teenwoordiging van al die kampusse daarop, onlangs gestigte gestig. Nog ’n belangrike taak is om te help met die Institusionele vestiging van afdelings of “chapters”, iets wat Die NWU se Statuut maak voorsiening vir so ook in die Statuut beskryf word. Alumni-vereni­ ’n vereniging om die Konvokasie by te staan ging sal onder Dom professionele, sosiale, opvoedkundige en Hierdie afdelings kan volgens streke, beroeps­ meer help om ander verhoudinge tussen die NWU en tussen rigtings of historiese agtergrond geskep word alumni onderling te bevorder. en kan ook sport-, sosiale of kultuurgroepe afdelings oral in wees. die land te vestig “Die vereniging moet onder meer ook seker maak dat dit wat ons met die NWU se alumni VERGADER IN 2013 en betrokken­ kommunikeer en wat ons vir hulle doen en Ná die stigtingsvergadering in Februarie op heid van alumni aanbied, aan hul verwagtinge vol- die Vaaldriehoekkampus, het die Institusionele doen,” sê me Nina Alumni-vereniging op 18 Julie by die Institu­ aan te moedig. sionele Kantoor in Potchefstroom, en op 16 September op die Potchefstroomkampus vergader.

Behalwe Nina en die alumni-koördineerder van elke kampus, dien daar ook een alumnus per kampus op die vereniging.

“Omdat belangrike alumni-rolspelers van die kampusse nou saam in die Institusionele Alumni-vereniging dien, sal dié vereniging bydra tot beter gekoördineerde alumni-aktiwi- teite dwarsoor die NWU,” sê Nina. 

Die kampusverteenwoordigers op die nuwe Institusionele Alumni-vereniging is bo mnr Bert Sorgdrager, (Potchefstroomkampus) en onder mnr Heinrich Kriel (Vaaldriehoekkampus). Die Mafikengkampus is tans in die proses om ’n verteenwoordiger aan te wys.

Ons wil graag met jou kontak hou

Die NWU se alumni-oproepsentrum NWU se voorgangers wat op dat ons almal se het sedert sy ontstaan in Maart 1 Januarie 2004 saamgesmelt het. nuutste kontakin- 2012 reeds sowat 10 000 alumni se ligting het,” sê me kontakbesonderhede hersien. “Ons alumni is baie vriendelik en bly Nina Brazer, die direkteur van die om van die NWU te hoor en vertel afdeling. Die span agter dié prestasie is me graag vir ons wat hulle deesdae Izette Schouwstra, me Charmaine doen,” sê Izette. “As jou kontakbesonderhede Coetzee, me Thandi Ralekgetho en verander, laat weet asseblief ons me Louisa Vermeulen. Die oproepsentrum is deel van die oproepkantoor,” nooi sy. afdeling Ontwikkeling en Alumni­ Vanuit die Institusionele Kantoor in verhoudinge. “Ons alumni is ’n Hier is Izette se besonderhede: Potchefstroom kontak hulle alumni gewaardeerde belanghebbergroep [email protected] of van al drie kampusse asook die van die NWU en ons wil seker maak tel 018 285 2594. 

NWU & U 7 NUUS Alumni se kompas wys noordwes

Gedurende die tweede deel van Alumni glo aan teruggee 2013 het NWU- alumni vanuit ehalwe 'n prysuitdelingsfunksie wat alumni Onder meer ’n sielkundige, sosiale werker, Bvan die departement Vervoer-ekonomie mikrobioloog, verpleegster, rekenmeester en alle windrigtings in Mei 2013 gehou het, het Mafikeng-alumni kandidaat-prokureur het met die studente gekom om saam van verskeie fakulteite ook in Augustus iets oor onderwerpe soos persoonlike finansiële van hul wysheid en ondervinding terugge- beplanning en die keuse van ’n werkplek te kuier. Ons ploeg toe hulle met studente oor hul toekoms gepraat. deel graag van gepraat het. Nie lank daarna nie, op 15 November, is die hierdie geleent­ Dié geleentheid het op 30 en 31 Augustus rooi tapyt vir alumni uitgerol. Hou die eerste hede met ons 2013 plaasgevind en is deur die Christen- NWU & U van 2014 dop vir inligting oor dié studentebeweging aangebied. jaarlikse glansaand wat deur ongeveer 600 lesers. alumni in die Mmabatho Convention Centre bygewoon is. KEN JOU KAMPUS Vir volgende jaar beplan die alumni-kantoor ’n “ken jou kampus”-veldtog. As deel hier- van gaan hulle alumni nooi vir kampustoere, gradeplegtighede en ope dae.

“Ons gaan ook ’n beraad hou waartydens alumni uit verskillende sektore terugvoer sal kan gee oor hoe hulle by ons onderrig gebaat het en waar ons kan verbeter. Die geleentheid sal waarskynlik kort ná die gradeplegtighede in Mei plaasvind,” sê me Susan van Rooyen, die alumni-koördineerder op die kampus.

Mnr Takudzwa Masunda (links) is die voorsitter Sy sê die media sal ook betrek word om die van die Christen-studentebeweging op die Mafikengkampus. By hom is mnr Kgotso Rakoma, publiek bewus te maak van wat die kampus een van die alumni wat met die studente gesels aanbied, en hoe hul alumni in die korpora- het. tiewe wêreld vaar.  Vaal vier 30 jaar met sang en stories

aie kan in ’n dekade gebeur, en Bemarking en Kommunikasie het vir met die sak (gegiste) patats vorendag Bnog heelwat meer in 30 jaar. die stories gesorg. Personeel van dié gekom het. afdeling het die stories vooraf ver­ Dit was die woorde waarmee die samel en aan die hand van staaltjies, Of hulle darem iets ingesamel het? rektor van die Vaaldriehoekkampus, foto’s en media-terugflitse die verhaal Wel, te wyte aan die hoë alkohol- prof Thanyani Mariba, die alumni by van die afgelope 30 jaar vertel. inhoud en die streng (en dikwelse) hul jaarlikse spoggeleentheid op 23 kwaliteitsbeheer kon hulle daarna Augustus 2013 verwelkom het. Een van dié stories was byvoorbeeld glad nie onthou nie... van die ingenieurstudente wat hul Heinz Winckler, ’n bekende Suid- eie mampoer gestook het as deel van ONTBYTSESSIE FOKUS Afrikaanse sanger en wenner van die ’n fondsinsamelingspoging in 1982. OP VAKBONDE heel eerste Suid-Afrikaanse Idols- Dit was eers ná die destydse koshuis- Met landswye stakings nog vars in televisieprogram, het vir die musiek vader navraag gedoen het oor die Suid-Afrikaners se geheues, het prof gesorg. eienaardige pampoenreuk, dat hulle Hugo Pienaar, ’n kenner van arbeids­

8 NWU & U NUUS

Koshuiskuiers sorg vir vet pret

oshuiskaskenades, kalwerliefde en laat- Knagaande was die gespreksonderwerpe toe oud-inwoners van verskeie Potchefstroom- kampus-koshuise onlangs reünies gehou het.

Villagers het van 19 tot 21 Julie 2013 hul 35 jaar-reünie gehou. Dit het onder meer ’n kuier by die klubhuis op die kampus, ’n krieketwed- stryd en ’n spitbraai ingesluit. Dié reünie het oudergewoonte saamgeval met die jaarlikse rugbywedstryd tussen Villagers en Heimat en die “ou manne” kon kyk hoe die jonges mekaar die stryd aansê.

’n Paar dae later, op 27 Julie, het 35 manne van die manskoshuis, Over-de-Voor (ook be­ Mosselbaai bymekaar gekom het. Tydens dié Die “ou dames” by kend as Overs), hul koshuislied met oorgawe geleentheid het voornemende studente ook Eikenhof se reünie is agter van links me gesing, hul vroeë sestigerjare ten spyt. kans gekry om met oudstudente en bemarkers Jeanine Pires-Putter, van die universiteit oor die lewe op die NWU me Annarette Jansen Afgetredenes, akademici, aptekers, bemar­ se Potchefstroomkampus te gesels. van Rensburg, me kers, bestuurslui, boere, ’n diplomaat, regslui, Marietjie Smit en me rekenaarfundi, sakemanne en selfs ’n adjunk- VAN EIKENHOF TOT OOSTERHOF Itricia Cass. Voor van minister het van oral in Suid-Afrika gekom Kort daarna was dit die dames se beurt. links is me Anja Franken, me Emmie om by Carel en Esmé van Heerden se huis in Viviers en me Marlize Northcliff, Johannesburg om die braaivleis- Eikenhof-dameskoshuis het van 2 tot 4 Augus- Kitching. vuur te kuier. tus hul twintigste jaar as volwaardige senior dameskoshuis op die Potchefstroomkampus Behalwe die koshuisreünies, was daar ook gevier. Dié koshuis bestaan al vir 52 jaar, maar ander alumni-byeenkomste, onder meer in was tot 1993 ’n koshuis van die voormalige Nelspruit en in Mosselbaai. onderwyskollege (POTE).

Prof Herman van Schalkwyk, rektor van die ’n Skemerkelkie, ’n draai deur die koshuis, Potchefstroomkampus, het op 1 Augustus vir ’n skaapbraai en ’n dorp-rooi-verf-sessie het sowat 70 oud-studente, voornemende stu- vir groot pret gesorg. Ná die besige naweek dente en hul ouers in Nelspruit vertel hoe dit moes almal afskeid neem, maar die gedagte met die universiteit gaan en wat die nuutste aan die volgende samekoms het darem as verwikkelinge op die kampus is. troos gedien.

Op 2 September was dit seekostyd toe Ander dameskoshuise wat vanjaar reünies oudstudente van regoor die Suid-Kaap in gehou het, is Vergeet-my-nie en Oosterhof. 

wetgewing, op 15 Oktober 2013 met alumni gesels oor die rol en impak van vakbonde.

Met die tema “Dra vakbonde by tot werkloosheid?” het prof Hugo gepraat oor onder meer stakings, die invloed van vakbonde in die werksomgewing, die beskerming van werkers en wetgewing oor minimumlone. By die Vaaldriehoekkampus se alumni-dinee is van links mnr Oupa Kwaledi, mnr Nkululeko Alumni uit veral die sakesektor Khomo, me Nothando Phandle, me Thandi Phandle, mnr Chuku Taole, mnr Wanda Ntombela, het die geleentheid bygewoon.  en mnr Nico Kroucamp.

NWU & U 9 NUUS

Voortreflike alumni kry toekennings

Die Noordwes-Universiteit se toptien-alumni is op 6 September tydens ’n bekroningsgeleentheid in Sandton vereer. Van agter is mnr Eric Bukasa Ntumba, dr Bismark Tyobeka, mnr Maans Pretorius, dr Theuns Eloff (wat ’n toekenning vir voortreflike diens gekry het), dr Johan van Zyl en mnr De la Rey Venter. Voor is regter Bess Nkabinde, prof TT Cloete en regter Yvonne Mokgoro. (Mnr FW de Klerk en prof Johann Coetzee kon nie die geleentheid bywoon nie.)

10 NWU & U NUUS

Die NWU het tydens ’n bekroningsgeleentheid “Die NWU streef transformasie in alle opsigte Die NWU is trots wat op 6 September in Sandton gehou is, sy na en kon in dié tydperk daarin slaag om stu- toptien-alumni wat die land help vorm het, dente van hoë gehalte, uitstekende navorsing, op sy alumni en vereer. en goed afgeronde graduandi te lewer. het vanjaar vir

Die hoogaangeskrewe Lewensprestasie-toe­ “Deur harde werk en volharding word die NWU die eerste keer kenning is aan voormalige Staatspresident nou onder die topinstellings in die land gere­ amptelik erken­ DFW de Klerk, wat in 1958 sy Baccalaureus- ken vir sy gehalte van onderrig en navorsing. ning gegee aan graad in Regsgeleerdheid aan die destydse Potchef­stroomse Universiteit vir Christelike “Ons is werklik trots op wat die NWU sedert diegene wat Hoër Onderwys voltooi het, toegeken. die samesmelting bereik het – ons het opwin- presteer het of dende ontwikkelings gehad. “Die gees van die NWU word weerspieël in die uitsonderlike wyse waarop dit die toekoms vir sy studente “Die NWU wil ’n plek wees waar alles begin, bydraes gelewer ontsluit en hulle in staat stel om hul plek waar studente nie net akademiese uitnemend­ in die wêreld te vind,” het dr Theuns Eloff, heid bereik nie, maar waar hul ambisies het. visekanselier van die NWU, tydens die geleent­ gevisualiseer word en hul toekomstige sukses heid gesê. ontwikkel word,” het dr Theuns afgesluit. 

“Om ons alumni se uitstaande prestasies en buitengewone bydraes tot die samelewing te HIER IS ONS vereer, word openbare erkenning hiermee aan hulle gegee.” ALUMNI-WENNERS Lewensprestasie-toekenning: Mnr FW de Van die alumni wat vereer is, is onder meer Klerk, voormalige Staatspresident. dr Bismark Tyobeka wat onlangs as hoof-uit- voerende beampte van die Nasionale Kernre­ Alumni-toekennings: guleerder van Suid-Afrika benoem is; dr Johan van Zyl, die president van Toyota SA Motors;  Regter Bess Nkabinde, regter van die Kon- asook ’n voormalige en ’n huidige regter van stitusionele Hof (Mafikengkampus) die Konstitusionele Hof.  Dr Bismark Tyobeka, hoof- uitvoerende Dr Theuns het gesê vir baie jare reeds het beampte van die Nasionale Kernreguleerder NWU-alumni hul merk gemaak – nie net in van Suid-Afrika (Mafikengkampus) Suid-Afrika nie, maar ook internasionaal.  Regter Yvonne Mokgoro, voormalige regter “By ons universiteit gaan dit nie net oor on­der­- van die Konstitusionele Hof ­rig nie, maar oor die geleenthede wat dit bring. (Mafikengkampus) Ons bied meer as onderrig; ons gee aan mense ’n plek in die wêreld.  Mnr De la Rey Venter, visepresident van Shell Upstream Internasionaal “Ons wil ons alumni gelukwens met hul pre­- (Potchefstroomkampus)­ stasies en ons studente aanmoedig om Suid- Afrika en die wêreld op dieselfde wyse te  Dr Johan van Zyl, president van Toyota SA ontwikkel as wat ons alumni gedoen het,” Motors (Potchefstroomkampus) het dr Theuns gesê.  Prof TT Cloete, hoogaangeskrewe taalge­ “Die NWU het op 1 Januarie 2004 amptelik leerde (Potchefstroomkampus) tot stand gekom as deel van die nasionale rege­ring se groter plan om hoër onderwys te  Mnr Eric Bukasa Ntumba, korporatiewe transformeer om hulpbronne meer doeltref- bestuurder van die Commercial Bank fend te benut en die ongelykhede van die Congo (Vaaldriehoekkampus) verlede aan te spreek.  Prof Johann Coetzee, bedryfs- en “Die NWU het dít waarlik sy eie gemaak, raadgewende sielkundige nie net deur die viering van vooraanstaande (Vaaldriehoekkampus) alumni wat opgelewer is nie, maar ook die viering van byna 10 jaar se bestaan as een  Mnr Maans Pretorius, president van saamgesmelte en verenigde universiteit. Seadrift Coke (Vaaldriehoekkampus) 

NWU & U 11 NUUS Nomineer uitnemende alumni

As jy weet van alumni wat uitsonderlike meer van diegene wat genomineer is vir die prestasies behaal of bydraes tot hul gemeen- Alumni-toekennings, gaan toeken of nie. skappe gelewer het, is dit nou jou kans om hulle vir die NWU se alumni-toekennings te Dié toekenning sal net op seldsame geleent­ nomineer. hede toegeken word waar die kandidate se buitengewone lewenslange persoonlike en Daar sal weer twee soorte toekennings wees: beroepsprestasies van hulle inspirerende rol- Adie Alumni-toekenning en die Lewenspresta- modelle vir die toekoms maak en hulle werklik sie-toekenning. buitengewone en verdienstelike diens aan die gemeenskap gelewer het. Om vir die Alumni-toekenning te kwalifiseer, moes alumni: SO WERK DIE NOMINASIES Amptenare van die NWU, alumni, permanente • ’n graad of diploma aan die NWU of een NWU-personeellede, raadslede en lede van die van sy voorgangers behaal het; Raad van Donateurs mag nominasies indien • uitnemende persoonlike of beroepspresta- vir die Alumni-toekennings. sies behaal het; • voortreflike bydraes tot die gemeenskap Die nominasievorm wat in die NWU & U is, gelewer het; kan vir nominasies gebruik word – maak seker • beduidende leierskap getoon het op dat u al die velde voltooi. bogenoemde terreine; en • voortgaande toewyding aan die NWU toon. Nominasies moet voor of op 31 Maart 2014 by die institusionele registrateur (as sekre- Huidige lede van die NWU se Raad, die uitvoe­ taris van die Konvokasie) ingedien word. Die rende komitee van die Konvokasie, asook die nominasies sal daarna geëvalueer word en die Institusionele Bestuur kom nie in aanmerking ontvangers van die toekennings sal tydens ’n vir die toekennings nie en mag dus nie ge- alumni-dinee in September 2014 aangekondig nomineer word nie. word. 

LEWENSLANGE BYDRAES Enige vrae oor die nominasie­ Nominasies word nie vir die Lewensprestasie- proses kan gerig word aan toekenning ingedien nie, aangesien die uit- me Therina du Pisani voe­rende komitee van die Konvokasie self kan by tel 018 285 2595 of besluit of hulle hierdie toekenning aan een of [email protected].

Londen-alumni kuier saam Vir die eerste keer ooit het die Institusionele Kantoor van die NWU op 15 Oktober 2013 ’n alumni-ete in Londen aangebied.

Die genooide gaste het by die Imperial Hotel in Russell Square bymekaar gekom waar dr Theuns Eloff, die visekanselier, met hulle gesels het oor hoe die NWU tans vaar, wat die universiteit vir die toekoms beplan en wat die alumni se verwagtinge van die NWU is.

Volgens die NWU se databasis is daar sowat 70 alumni in die Verenigde Koninkryk, maar me Nina Brazer, die direkteur van Ontwikkeling en Alumniverhoudinge, glo daar is heelwat meer.

By die ete in Londen is van links dr Theuns Eloff, die visekanselier­ van “Ons is besig om hulle deur die kerke in die Verenigde die NWU, me Elmarie van der Merwe, mnr David van der Merwe en Koninkryk op te spoor en ook met die hulp van die mnr David Kearney. alumni wat die ete bygewoon het,” sê sy. 

12 NWU & U NUUS Afstandsonderrig ontsluit die toekoms

Met sy meer as 50 onderrigsentra in Suid- Die studente kan ook by die sentrums op Afstandsonder­ Afrika en Namibië, maak die NWU se Eenheid die witborde skryf – onder meer vrae aan vir Oop Afstandsleer dit tans vir sowat 30 000 die dosent – en alle deelnemers kan dit sien. rig sluit deure studente moontlik om in hul eie omgewing te Hoewel studente gelyktydig op enige van die oop vir mense studeer. witborde kan skryf, is daar gelukkig fasiliteer­ wat weens hul ders in elke studiesentrum wat dit koördineer So werk dit: Die dosente sit in een van die en so chaos verhoed. persoonlike Mnege ateljees op die Potchefstroomkampus, praat oor ’n mikrofoon en skryf op ’n inter- Studente kan ook boodskappe stuur via SMS, omstandighede aktiewe witbord terwyl hulle met ’n kamera Facebook of Twitter, of ’n inbelsentrum skakel nie voltyds op afgeneem word. Die studente volg die lesing vir akademiese of administratiewe navrae. waar hulle in een van die studiesentra sit wat ’n kampus kan In 2014 word ’n derde witbord by elke elk toegerus is met rekenaars en minstens studeer nie. sentrum gevoeg sodat drie modules tegelyk twee interaktiewe witborde. aangebied kan word. ’n Witbordlesing deur die dosent word gevolg deur ’n fasilitering- Die dosente gebruik die witborde om byvoor- sessie vir groepbespreking. beeld iets te verduidelik, net soos hulle in ’n werklike klaskamer die swartbord sou gebruik By die studiesentrums het studente ook toe- het. Omdat die witborde met die internet gang tot rekenaars en literatuur. Namate hulle gekoppel is, kan lesings ook van die internet ook persoonlik internettoegang begin kry, kan af verkry word en op die witbord vertoon hulle ook tuis aan lesings deelneem.  word.

 As studente ’n klas gemis  het, kan hulle die lesing op 27 000 die internet kry en op hul onderwysstudente  rekenaars of iPads daarna Die eenheid wil sy kyk. Meer as 500 lesings is onderrig ook na reeds in die afgelope jaar so Botswana, Zimbabwe, opgeneem. Mexiko, Brasilië en Angola uitbrei. Daar word ook reeds aan ’n sentrum in Van die ongeveer 30 000 Portugal gekoppel. huidige afstandstudente is sowat 27 000 onderwysstudente. Die ander w.w.w Die manier is verpleegkunde- en teologiestudente.  waarop die eenheid Nuwe programme wat binnekort  Afstandsonderrig is gevorderde virtuele aangebied gaan word, is die tussen 20% en 30% tegnologie inspan om Graad R-diploma, BEd, BA in goedkoper as kontakonder­ onderrig na mense in afgeleë Besigheids­administrasie (BBA) en rig, omdat die studente reis- plekke te bring, maak van Polisiepraktyk. en verblyf­koste spaar. Hulle dit die gevorderdste kan ook aanhou werk en ’n instelling van sy soort in inkomste verdien terwyl Meer as Suid-Afrika. hulle studeer.  50 000 Die ultramoderne grade en inbelsentrum kan diplomas is gekontak word by die afgelope 018 285 5900 of 20 jaar Erkenning: Susan Cilliers, Beeld toegeken. [email protected]

NWU & U 13 KAMPUSNUUS

Navorsing fokus op grootouers

ie Sentrum vir Kinder-, Jeug- Den Familiestudies­ in Wellington Moniteer oogbeweging – wat deel van die Potchefstroom- kampus is – het insiggewende navorsing bekendgemaak­ oor die vir beter leer ervaring van grootouers as primêre versorgers van hul kleinkinders. ie Vaaldiehoekkampus se navor­ die dosent se woorde deur middel van Dsingsfokusarea, UPSET*, het onlangs­ onderskrifte sal noodwendig tot kom- Hierdie verskynsel is wêreldwyd die NWU verteenwoordig by die 17de petisie lei en mag kognitiewe oorlading aan die toeneem en in Suid-Afrika European Conference on Eye Move- veroorsaak. is daar nog geen navorsing ge- ments wat in Lund, Swede gehou is. doen oor wit grootouers wat in Prof Jan-Louis en sy medeskrywers het voorstedelike gemeenskappe die Prof Jan-Louis Kruger, leier van die sub- die verdeling van visuele aandag tussen primêre versorgers van hul klein- program Oudiovisuele Vertaling, het ’n inligtingryke bronne soos onderskrifte, kinders is nie. referaat gelewer wat hy saam met sy aanbiedingskyfies en die dosent bestu- kollegas, me Esté Hefer en mnr Gordon deer en vergelyk met die aandag wat Me Susan Brink, ’n meestersgraad- Matthew geskryf het. geskenk is aan die res van die skerm, student onder leiding van me Issie wat min inligting het. Jacobs, ’n lektor, het bevind dat Die referaat, “Attention distribution in sosiale en struktuurveranderinge academic lectures: Eye tracking and Die doel van hierdie navorsing is om van families hiertoe lei. performance”, het die maniere onder- oognaspeurdata met prestasie en brein- soek waarop studente hul visuele en aktiwiteit-afmetings te korreleer. Dít stel Dié veranderinge kan die dood kognitiewe aandaghulpbronne tydens navorsers in staat om te bepaal watter van die ouers, egskeiding, onbe- ’n akademiese lesing verdeel. impak aandagverdeling tussen verskil- kwaamheid weens kroniese siek- lende inligtingsbronne op akademiese tes, dwelm- en drankmisbruik of Studente moet gedurig hul aandag ver- begrip het.  tienerswangerskappe wees. skuif tussen verskeie inligtingsbronne. Die woorde van die dosent, die inligting *UPSET staan vir Understanding and Die vernaamste bevinding was dat wat deur ’n visuele aanbieding verskaf Processing Language in Complex Set- grootouers konflik ervaar tussen word, en ’n transkripsie of vertaling van tings. die situasie waarin hulle hulself bevind en die tradisionele rol van grootouers. Dit laat hulle besef dat hulle nou die plaasvervangende ouerrol moet vervul.

Hierdie ouerrol stel hoë eise aan grootouers – dit het ’n impak op hul interpersoonlike verhoudings en hul finansies. ie Sentrum vir Dieregesondheid­ ook opgelei in die bestuur van kudde­ Dstudies is tans besig met ’n pro- gesondheid wat inenting, inwendige Grootouers sukkel ook met dis- gram vir gemeenskapsuitreiking om en uitwendige sipline en het ’n behoefte aan opkomende veeboere te bemagtig. parasietbe- ouerleiding en die hulp van pro- heer, teling en fessionele persone om hulle toe te Hierdie program reik weekliks uit na primêre dierege­ rus en te ondersteun.  boere in ’n 30 km-radius om die kam- sondheidsorg pus, ’n halfwoestyngebied met vee- insluit. boerdery as die belangrikste landbou- aktiwiteit. Finalejaarstudente in Dieregesondheid is aktief Die belangrikste doelstellings van die betrokke by die projek program is om boere te bemagtig deur wat aan hulle probleem­ hul kennis oor veeteelt en dieresorg te gebaseerde opleiding verbeter, en ’n genepoel vir vee te vestig en praktiese ervaring waartoe boere toegang het. Boere word verskaf. 

14 NWU & U KAMPUSNUUS Nuwe viserektor wil uitdagings aanpak

ie nuwe viserektor vir onderrig-leer aan en voor dit was hy die viserektor van die Skool Ddie Potchefstroomkampus, prof Rantoa vir Teologie van die Gereformeerde Kerke van Letšosa, beskou sy aanstelling as ’n wonder- Suid-Afrika (GKSA). like uitdaging. Prof Rantoa neem die leisels oor by prof “Die Here het my so mooi voorberei hiervoor. Mariëtte Lowes, wat aan die einde van 2014 Ek weet Hy het ’n plan met my, want op my aftree. eie sal ek dit nie maak nie.” Hy sê hy wil graag sake aanpak wat ’n verskil Prof Rantoa sê sy hartsbegeerte is om te sien in iemand se lewe kan maak. dat alle jongmense die geleentheid kry om te studeer. “Ek sien dus die universiteit as een “Ek weet dis ’n groot uitdaging wat op my wat omgee en uitreik na mense, selfs na dié wag, maar dit is iets wat bereikbaar is. Waar Prof Rantoa Letšosa op plase en van die kleinste dorpies in ons daar ’n wil is, ís daar ’n weg.” is die nuwe viserektor land. Met die hulp van hedendaagse tegnolo- vir onderrig-leer op gie is dit seker nie onmoontlik nie.” Oor sy aanstelling as viserektor is hy baie op­ die Potchefstroom­ ge­wonde. “Vir die universiteit om te oorleef kampus. Prof Rantoa is die eerste swart viserektor vir moet ons mekaar se hande hoog hou en foto: mario van de wall onderrig-leer op die Potchefstroomkampus, saamwerk­ om verandering te bring.  Kenners praat oor tradisionele medisyne in Afrika

ie Sentrum vir Inheemse Kennisstelsels op die DMafikengkampus was onlangs die gasheer vir ’n Selfoonspeletjie dialoog oor die erkenning en institusionalisering van werf studente tradisionele medisyne in Afrika. Die belangrikste doelwit was om ’n gespreksplatform ie Vaaldriehoekkampus het sy eerste interaktiewe selfoon- vir akademici, tradisionele gesondheidspraktisyns, Dspeletjie – Univenture – be­kendgestel as hulpmiddel vir stu- wetenskaplikes, gesondheidsamptenare, navorsers en dentewerwing. regeringsamptenare te skep.

Dié speletjie is die breinkind van mnr Martin Booth, ’n nagraadse Dit het gelei tot gesprekke oor die vordering wat die student van die South African Serious Games Institute (SGI-SA) in regering en belangrike gesondheidsorginstellings ge- die Fakulteit Ekonomiese Wetenskappe en Inligtingstegnologie. maak het met die ontwikkeling, kommersialisering en Dit gee inligting vir voornemende studente oor akademiese aan- institusionalisering van tradisionele medisyne in Afrika. biedings en die kampusomgewing. Van die hoofbesprekingspunte was oor hoe om ’n Die speletjie help om Bob – ’n fiktiewe voornemende student – gunstige omgewing vir samewerkende navorsing met te help om ’n besluit te neem oor ’n studierigting deur by al die wetenskaplikes te skep, en die bydrae van tradisio­nele­ verskillende fakulteite en akademiese skole aan te doen. medisyne in Afrika tot die gesondheidsektor en ekono- mie van die land. Elke vlak van die speletjie stel ’n akademiese skool voor, en na- mate jy verder in die speletjie beweeg, word jy ingelig oor die Tydens die geleentheid is ’n aanbieding oor navor­ verskillende kwalifikasies en toelatingsvereistes. Bob kry ook die sing en innovering in tradisionele medisyne in Afrika kans om verskillende lede van die kampusgemeenskap en selfs gemaak. Verskillende medisinale produkte wat van die kampus se geliefde ganse te ontmoet. inheemse plante gemaak is, is deur die Departement van Wetenskap en Tegnologie se navorsingspan be­ Martin sê die bemarkingstoepassing is suksesvol in die Google kendgestel. Play Store bekendgestel en belangstellendes kan die volgende skakel volg om by die Univenture-bladsy uit te kom: https://play. Die gesprekke het gelei tot onder meer ooreenkomste google.com/store/apps/details?id=za.co.nwu.nwuvaal. oor navorsing en ontwikkeling van tradisionele medi- syne, vennootskappe, samewerking en oorleg tussen Die speletjie is tans slegs vir Android-toestelle geskik en ’n Engel­ belanghebbers.  se én Afrikaanse weergawe is beskikbaar. 

NWU & U 15 PROFIEL Zenzile vind sy stem

Sy lewe is Soos talle ander mense het Zenzile Rens ’n Toe hy met die NWU kennis gemaak het, diepgewortelde vrees om in die openbaar op het sy planne verander. “Ek was in graad 12 gespaar sodat te tree. gelukkig genoeg om deel van die Ikateleng- hy kan inspireer, program te wees,” sê hy. Hy het egter ’n werklike rede vir hierdie terug­ sê Zenzile Rens. houdendheid – sy kinderjare wat beïnvloed is (Hierdie NWU-program berei graad Nadat hy groot deur ’n ongeluk wat hy amper nie oorleef het 12-leerders voor vir die eindeksamen deur Snie. aanvullende onderrig in verskeie skoolvakke struikelblokke in aan te bied.) sy lewe oorkom Ten spyte van hierdie trauma is die Zenzile het, het hierdie wat ’n mens vandag sien ’n selfversekerde, in- Nadat hy graad 12 geslaag het, het Zenzile by spirerende spreker wat jong, werklose mense die Vaaldriehoekkampus aangemeld en ’n jaar alumnus van in Orange Farm – Suid-Afrika se grootste lank BSc Inligtingstegnologie studeer voordat die Vaaldrie­ informele nedersetting – help om ook hulle hy na BCom Ekonomie oorgeskakel het. stemme te vind. hoekkampus ’n Hy het ook die persoon ontmoet wat hom selfversekerde “Die persoon wat julle vandag sien, is heelte- aangemoedig het om sy lewe om te keer – mal ’n ander mens. As mens na my kinderjare openbare spre­ mnr Victor Yawa, ’n studenteleier en lid van kyk, is my selfvertroue vandag op heeltemal ’n die kampus se Riverine Toastmasters-klub. ker geword wat ander vlak,” sê Zenzile, wat in 2009 ’n BCom- die jongmense graad in Ekonomie aan die NWU se Vaaldrie­ “Ek was baie skaam en teruggetrokke; ek het hoekkampus behaal het. Hy het dié graad met op boeke gekonsentreer,” onthou Zenzile. van Orange Farm ’n BComHons in Ondernemingsbestuur en “Victor het my aangemoedig om uit my inspireer om hul Bemarking opgevolg. gemaksone te beweeg en my genooi om ’n Toastmasters-vergadering op die kampus by lewens te Die kampus, en veral die Riverine Toastmas- te woon.” verander. ters-klub, is waar Zenzile, wat as seuntjie verskriklik skaam was, uiteindelik die mag van Die ervaring was ’n skok vir sy gestel. “Op die gesproke woord ontdek het. die eerste vergadering het ek groot geskrik. Ek het gesien hoe hierdie mense opstaan en “My kinderjare was glad nie maklik nie,” sê voor ander praat, en ek het gedink ‘Dis nie hy. “Kinders het vrae gevra en ek moes heel- vir my nie!’ Ek kon net nie sien dat ek dit ooit tyd verduidelik. Ek moes altyd sekere dinge kon doen nie, en ek wou nie teruggaan nie.” regverdig, wat ietwat van ’n uitdaging was.” Dit het nie vir Victor afgeskrik nie. “Hy het Dié uitdaging was om te verduidelik hoe hy sy volgehou en nie moed opgegee met my nie,” linkerarm verloor het en waarom sy gesig so sê Zenzile. “Ek het weer ’n keer gegaan en geskend is. hierdie keer het ek geluister.”

Toe hy net twee maande oud was, is Zenzile Hy het uiteindelik besluit om te probeer praat. ernstig beseer in ’n brand wat veroorsaak is “My eerste toespraak was oor ‘Me, myself and deur ’n kers wat langs sy bed gebrand het I’, en dit was byna ’n ramp.” terwyl hy geslaap het. Teen die tyd dat hulp opgedaag het, het die vlamme die kamer Dit was omdat die toesprakie ver te kort amper verswelg. was. “Ek was veronderstel om vir vyf tot sewe minute te praat, maar ek het net Die mense het met die klein babatjie hospitaal 105 sekondes gehaal. Dis hoe min ek toe gejaag, waar hy ongeveer drie maande gehad het om te sê.” lank vir ernstige brandwonde behandel is. Sy arm was so erg beseer dat dit geamputeer Toe hy die podium moes word. verlaat, het die gehoor egter steeds hande DIE KRAG VAN WONDERWERKE geklap. “Dit het my die Zenzile het herstel en in sy grootwordjare moed gegee om terug was sy droom om ’n dokter te word. “Ek dink te gaan. Dit het beteken dit was omdat ek gesien het wat hulle kan dat die bietjie wat ek gesê het, vermag – wonderwerke.” gehoor is.”

16 NWU & U PROFIEL en inspireer ander daarmee

KRAG VAN BINNE klub in Orange Farm gestig. Dit is ’n klub spe- Met die vind van sy stem het Zenzile nie net sifiek vir werklose mense ouer as 18 en tieners ’n gereelde spreker by Riverine Toastmasters jonger as 18 wat nie die gewone Toastmasters- geword nie, hy het ’n ampsbekleër geword. gelde kan bekostig nie. “In my tweede jaar is ek as ondervoorsitter EK HET IN van die klub verkies, en toe as voorsitter.” MAAK ’N VERSKIL, KOM WAT WIL DIE SKADU­ “Ons gavel-klub is die eerste een wat in Suid- “ Later, nadat hy graad gekry het, het hy selfs Afrika gestig is en word die Nakanjani Lovelife WEES GELEEF ’n groter leiersrol by Toastmasters gespeel. Hy Gavel Club genoem. Nakanjani beteken ‘kom EN MY LIG was eers distrikskoördineerder en toe area- wat wil’,” sê Zenzile. bestuurder wat vir ongeveer 25 Toastmasters- ONDER DIE klubs in Suid-Afrika en Lesotho verantwoorde- “Kom wat wil, ons gaan ’n verskil maak in TAFEL WEG­ lik is. “Ek het van krag tot krag gegaan,” sê hy. Orange Farm, waar die werkloosheidsyfer baie GESTEEK. hoog is. Kommunikasievaardighede is baie Daardie krag kom van binne, en die krag van belangrik in die arbeidsmark. Hoe kan jy jouself NOU HET EK binne was juis die onderwerp van sy beste verkoop as jy jouself nie kan uitdruk nie?” DIT OP DIE toespraak tot dusver. Die klub is in September 2012 gestig en het TAFEL GESIT “Die kragtigste boodskap wat ek aan die nou ongeveer 25 geregistreerde lede. “Dit SODAT EK DIE wêreld kan gee, is dat wanneer jy besef wat- gaan egter nie net oor redenaarsvaardighede ter krag jy van binne het, jy die wêreld kan nie. Ons wil ook verandering meebring.” WÊRELD KAN verander. Ek het in die skaduwees geleef en my VERLIG. lig onder die tafel weggesteek. Nou Die klub het in September 2013 die eerste het ek dit op die tafel gesit so- loopbaandag in Orange Farm gehou, waar- dat ek die wêreld kan verlig.” skynlik die eerste wat ooit daar gehou is. “Groot maatskappye het aanbiedings kom Hy doen dit deur jong- doen,” sê hy. “Die NWU was daar, en so ook mense in Orange Farm te Sasol en PriceWaterhouseCoopers.” Ongelukkig ” motiveer om hul kom- het net 50 jongmense dit bygewoon. munikasievaardighede te ontwikkel. Met die goed- “Ek was ongelukkig daaroor. Ons het dit goed keuring van Toastmasters en bemark by elke skool en op plaaslike radiosta- in vennootskap met sies en het in plaaslike koerante geadverteer. die LoveLife- Die opkoms het vir my gewys dat daar nog organi­ sa­ sie,­ baie werk gedoen moet word om die mense in het hy ’n Orange Farm se ingesteldheid te verander. Dit gavel- is ’n uitdaging wat ek aanvaar.”

Zenzile, ’n voltydse prys-analis by Eerste Nasio­nale Bank in Johannesburg, sê sy vrywil- ligerswerk as motiveringspreker het sy passie geword.

“Wanneer ek in die oggend wakker word, vra ek myself af waarom ek lewe. Wat is my doel?

“Die antwoord is dat ek ’n verskil moet maak. Deur te praat, en deur my betrokkenheid by ander organisasies, kan ek mense inspireer en hulle help om hulle lewens te verander. Ek het nooit gedink dat ek my eie vrees vir openbare optrede sal oorkom nie. Nou het ek die vryheid om myself te wees. Mnr Zenzile Rens motiveer “My lewe is gespaar sodat ek ander kan in- jongmense. spireer.” 

NWU & U 17 PROFIEL

Die pasgetroudes, Yolanda Maartens en haar man, Charlie Brown, ontspan saam met hul twee hondekinders, Rocky en Lucy.

Praat is haar passie en ons plesier

Alumni in die Me Yolanda Maartens is ’n doener, nie ’n As nuwe omroeper het sy aanvanklik naweke stilsitter nie. vanaf OFM se ateljee in Potchefstroom uit­ sentrale deel ge­saai, maar in 2011 het sy die geleentheid van die land het Dis nou behalwe wanneer sy noodgedwonge gekry om as vervaardiger van ’n nuwe waarskynlik al agter die mikrofoon in OFM se ateljee moét program vir OFM te werk. stilsit. Maar dan práát sy – want ’n prater, dié die stem van Mis sy ook. As dogtertjie van vier was sy al klaar In Junie daardie jaar is sy sak en pak me Yolanda nie op haar mond geval nie. Bloemfontein toe, waar sy nog steeds bly.

Maartens op “Ek het een aand vir my pa gewag om van ’n ROSESTAD VS POTCHEFSTROOM die kommersiële werktrip af terug te kom,” vertel sy. “Die Rosestad kruip al hoe meer in my hart in, maar tog sal ek vir die res van my lewe ’n streeks­radiostasie, “Ek was doodmoeg en het al om die koffie­ Potchefstromer bly.” OFM gehoor. tafel geloop. My ma het gevra of ek nie langs haar wou kom sit nie, want sy het geweet ek Hoewel sy in Potchefstroom gebore is, het Die NWU & U sal dan dadelik aan die slaap raak. Toe sê ek haar ouers weggetrek toe sy twee maande het met haar vir haar: Ek is ’n loper, nie ’n sitter nie.” oud was. Haar kinderjare het sy hoofsaaklik in gesels oor haar Richardsbaai deurgebring waar sy van Gr 1 tot Dié gladdemond-antwoord was die voorloper 12 skoolgegaan het. (Daarom skree sy “uit die studentejare op van baie pratery wat sou volg en uiteindelik aard van die saak vir die Sharks.”) die Potchefstroom­ daartoe sou lei dat sy as student op die Potchefstroomkampus ’n oggendprogram vir Op skool het sy al as “prater” ontpop en talle kampus en haar PUKfm aangebied het. redenaarskompetisies gewen en toekennings werk as omroeper. vir Afrikaans gekry. Dit was egter eers nadat sy in 2009 OFM se On Air-talentkompetisie gewen het, dat haar Ná matriek het sy vir ’n jaar as Rotariër-uitruil­ loopbaan as omroeper werklik begin het. student in Berlyn gewoon en skoolgegaan.

18 NWU & U PROFIEL

“Dit was met tye baie eensaam. Ek kom uit ’n hegte gesin en dit was moeilik om hulle nie te Onderrig ’n vrou, sien nie. Maar dit was nogtans ’n wonderlike ervaring.” en jy voed ’n nasie op Gedurende daardie jaar het sy vlot leer Duits praat – vandaar dat sy op universiteit Duits Behalwe die pretkant van die “Ek het oneindig baie respek as ekstra vak geneem het en later ook as lewe het Yolanda ook as jong-­ vir hulle vermoë om vir hulself studente-assistent en -fasiliteerder Duits mens die skadukant daarvan op te staan en met so min oor aangebied het. ontdek toe sy ná haar studies die weg te kom. by die Afrika-sentrum vir Ramp-­ ’N SOET STUDENT? studies op die Potchefstroom­ “Dit was amazing om te sien Yolanda, wat in ’n studentehuis in Esselen­ kampus gewerk het. hoe hulle deur die projek straat gebly het, sê sy was ’n redelik voorbeel­ op ’n persoonlike reis van dige student. Daar het sy betrokke geraak selfontdekking gaan en dan by die Girls In Risk Reduction besef dat hulle enigiets kan “Ek het nogal hard gewerk. My ma-hulle het Leadership Project (GIRRL- word as hulle hard genoeg my mooi laat verstaan: nadat ek ’n jaar oorsee projek) waar sy gekonfronteer werk en op die regte plekke was, het ek net een kans gehad om te swot. is deur die harde werklikheid om hulp vra. van meisies wat fisiese geweld, “Ek was lief vir die leeromgewing op die afpersing en armoede in die “Ek wens meer maatskap­pye kampus en dit het my gemotiveer om my gesig staar. en instansies wou studiebeurse honneurs in ontwikkelingskommunikasie en aan meisies gee. Soos die my meesters in volhoubare ontwikkeling en “Hulle moet dikwels ook op ’n bekende opvoedkundige, dr ramp-risikobestuur te verwerf.” baie jong ouderdom die hoof Kwegyir Aggrey gesê het: If van die huis wees en vir hul you educate a woman, you Nét voorbeeldig was sy darem ook nie. boeties en sussies sorg. educate a nation.”

“Ek het menige aand op die Bult geloop met ’n ‘footlong’ (hotdog) in die hand en Praat is haar passie Bourbons se musiek wat nog in my kop draai Batteson, ’n geliefde kollega wat in ’n – maar daaroor praat ’n goeie student nie uit motor­ongeluk dood is, moes aanbied. nie,” sê sy skertsend. “Dit was die moeilikste ding wat ek nog en ons plesier Al praat sy nie uit nie, bieg sy darem dat op radio moes doen. Ek kon daarna nie haar man, Charlie, haar in een van hul ander eens die nuus aankondig nie.” gunstelingkuierpleke, Pablo’s, gevra het om sy meisie te wees. AGTER DIE MIKROFOON Van die interessante mense met wie sy al Deur die jare het Yolanda steeds hierdie liefde onderhoude gevoer het, sluit in die sang­ vir kuier en kontak met mense behou. groep, Lady Antebellum, renjaer Mika Hakkinen, sangeres Bonnie Tyler, filmster MENS TOT MENS Gerard Butler en plaaslike sangers soos Die persoonlike element van radiowerk is juis Chris Chameleon, Bobby van Jaarsveld en vandag nog vir haar ’n groot lekkerte. Nadine.

“As omroeper het jy direkte kontak met jou Of sy al sprakeloos was so agter die luisteraars. Ek kry byvoorbeeld dadelik terug­ mikro­foon? voer oor ’n nuwe liedjie, oulike resep of inte­ res­sante onderhoud,” sê sy. “Natuurlik,” antwoord sy. “Hoe sou jy voel as Bobby van Jaarsveld in die Yolanda het ook al baie snaakse oomblikke studio by jou sit en reguit vir jou agter die mikrofoon beleef. kyk? Of Ryk Neethling? Of Gerard Butler? I love my job! En natuurlik “Die snaakste was seker gedurende ’n sport­ is dit great vir ’n vrou as sy betaal bulletin toe ek sukseks in plaas van sukses word om te praat!” gelees het. Ek en die aanbieder, Johrne van Huyssteen, kon nie ophou lag nie en ek moes ’n Prater is Yolanda beslis. ’n Doener die bulletin vyf minute later hervat. Maar as jy ook – daarvan getuig die oorgawe nie vir jouself kan lag nie, is radio nie vir jou waarmee sy die lewe lééf.  nie.”

Daar was ook al hartseer oomblikke, soos Yolanda sprankel tydens ’n formele foto- toe sy ’n program as huldeblyk aan Lindsay sessie vir die radiostasie, OFM.

NWU & U 19 PROFIEL Opvoeder gee oortreders

Wanneer sy met oortreders werk Deernis is een van die eienskappe wat me NIE HAAR EERSTE KEUSE NIE wat hul vonnisse Hellen Leseyane, alumnus van die Mafikeng- Sy is duidelik ’n uitstekende onderwyser, kampus, een van die suksesvolste opvoeders maar onderwys was eintlik nie haar eerste by die Mafikeng vir volwassenes in Suid-Afrika se Departement studiekeuse toe sy aanvanklik by die destydse Korrektiewe van Korrektiewe Dienste maak. Universiteit van Bophuthatswana aansoek gedoen het nie. Sentrum uitdien, “Ek sien die oortreders as my broers wat hulp Dnodig het. Met ’n opvoeding is dit vir hulle is al wat me “Ek wou ’n maatskaplike werker word, maar Hellen Leseyane moontlik om ’n bestaan te maak nadat hulle het besluit om my tweede keuse uit te oefen, vrygelaat is. Dit is dan makliker om ’n plek in naamlik publieke administrasie,” sê Hellen, raak­sien, mense die samelewing te vind.” wat in die dorpie Pela naby Rustenburg wat haar hulp grootgeword het, en die jongste van 11 As die hoof van onderwys en opleiding by die kinders is. nodig het. Mafikeng Korrektiewe Sentrum hanteer Hellen al die onderwysprogramme vir oortreders, in- Gelukkig – soos dinge verloop het – is haar ­slui­tend basiese onderwys en opleiding vir aansoek vir BA Administrasie afgekeur. “Ek is volwassenes (ABET), opleiding in beroepsvaar- nie toegelaat nie omdat die kursus reeds vol dighede soos loodgietery, en tersiêre studies was, maar nou besef ek dat ek die grootste deur afstandsonderrig. fout van my lewe sou gemaak het as ek toe­ lating gekry het.” “Ons uitslae is baie goed. Vir ABET-vlak 2, 3 en 4 in 2010/11 – die tyd­perk van hierdie toeken- Dinge het goed uitgewerk: Hellen hou in ning – het slegs drie leerders gedruip en was elk geval nie baie van administrasie nie en ons slaagsyfer ongeveer 85%.” boonop is onderwys in haar bloed. “Ons is ’n familie van onderwysers. My pa, my drie Drie leerders is tans besig met hul diplomas of susters en die meeste van my familielede was grade. Hellen weet van verskeie vorige oor­tre­ onderwysers, en ek het gesien hoe hulle deur ders wat graad 12 by die sentrum vo­ltooi­ het die gemeenskap gerespekteer word.” en toe voortgegaan het om hul kwali­ fi­ ka­ sies­ te verbeter nadat hulle op parool vrygelaat is. Dus was dit onderwys. Nadat sy haar BA Opvoedkunde-graad in 1996 voltooi het, het DIE BESTE VAN DIE BESTES Hellen haar BA Honneurs in Aardrykskunde Hellen het in Maart 2013 die gesogte Onder­­ voltooi en was sy reg om die onderwys te wys en Oplei­ding-toekenning van die Minis­ter betree. van Korrek­tiewe Dienste, mnr Sibusiso Ndebele ont­vang. Dit het haar die top-opvoeder ge- Haar loopbaanplanne het egter toe ’n knou maak. gekry. “Dit was 1997 en die Bophuthatswana- regering is omvergewerp. Daar was geen Wat die toekenning nog meer spesiaal maak, poste vir onderwysers beskikbaar nie.” is dat niemand anders naby daaraan gekom het om te wen nie. Hoewel twee ander finali- AAN DEURE GEKLOP ste vir die toekenning in aanmerking gekom Sy het egter nie lank getob daaroor nie. het, was hulle gesamentlik in die derde plek. “Daar was geen tweede plek nie, wat die toe­ “Ek het een oggend na ’n radio-onderhoud kenning ’n baie groot prestasie vir my maak.” met die destydse provinsiale hoof van onder- wys by die Rooigrond Korrektiewe Sentrum Twee weke nadat sy die toekenning ontvang geluister,” onthou Hellen. “Ek het sy beson- het, het die Australasiese Korrektiewe Onder- derhede afgeskryf en vir hom gaan vra om wysvereniging haar genooi om hul 2013-kon- as vrywilliger onderwys te gee. Hulle het my ferensie in Australië by te woon. twee maande later geskakel.”

Daarna, in Augustus 2013, het die Mail & In plaas daarvan om gratis te werk, het Hellen Guardian haar ingesluit in hul 2013-Boek van ’n klein salaris ontvang as onderwyser vir vol-­ Suid-Afrikaanse Vroue waarmee hulle erken- was­senes by die Mafikeng Korrektiewe Sen- ning gee aan die land se invloedrykste vroue. trum.

20 NWU & U PROFIEL Opvoeder gee oortreders hoop vir die toekoms

’n Jaar of twee later het sy die geleentheid gekry om vir ’n pos as sekuriteitsamptenaar aansoek te doen.

“Ek het by Dissipline gewerk, wat beteken dat ek onder meer as bewaarder moes optree, hospitaalbesoeke moes doen en die hek moes beman,” onthou Hellen.

Dit het drie jaar geduur en haar ver weg van onderwys, haar passie, geneem.

“Dit was egter nie vermorste tyd nie. Ek het die geleent­ heid gebruik om by die onderwyskantoor te help, byvoorbeeld wanneer mense met verlof was.”

Later, toe die geleentheid hom voordoen, het sy sukses- vol aansoek gedoen om ’n onderwy­ser te word – ’n pos wat sy sedertdien beklee.

LUISTER EN VERSTAAN Haar rol as onderwyser by die korrektiewe sentrum stel haar boonop in staat om ’n smakie van maatskaplike Me Hellen werk, haar aanvanklike loopbaankeuse, te ervaar. Leseyane

“Ek sien soms dat ’n leerder nie klas bywoon nie, of dat sy prestasie verswak. Ek sal daardie persoon dan na my kantoor toe roep en vra wat die rede is.”

Wanneer Hellen sien dat ’n leerder swaarmoedig is, doen sy haar bes om vir daardie persoon hoop te gee, en indien nodig stuur sy hom na ’n maat­skaplike werker vir berading.

“Ek gee baie om, maar terselfdertyd vergeet ek nooit waarom ek hier is nie. Al sê die leerders ek is streng, is dit belangrik dat hulle verstaan dat hulle net ’n beter toekoms kan bou as hulle hul gedrag verander.”

Die boodskap dat misdaad nie lonend is nie, is een wat Hellen glo jongmense moet hoor.

Dit is die doel van haar Advise the Youth-pro­jek, wat behels dat die stories van oortreders wat be­reid is om op kamera te verskyn, op video opgeneem word. Die plan is om hierdie stories op DVD’s te sit en om dit in die toekoms by skole te versprei.

“Jongmense is nie bewus van die gevolge van misdaad en hoeveel hulle in die tronk kan verloor nie,” sê Hellen. “As hulle dit eerstehands hoor, sal hulle besef wat die impak op die le­wens van oortreders en hul families kan wees.”

Hierdie projek is egter steeds in sy kinderskoene. Intus- sen hou Hellen aan om te doen wat sy die beste doen: om deur middel van uitstekende onderwys hoop aan oortreders te bring. 

NWU & U 21 PROFIEL

vind balans in die natuur

Die verbyste­ Dr John Carstens weet hoe om teenoorgestel- self ontdek. “Hier speel nie net boekekennis ’n rende vooruit­ des te balanseer. rol nie, maar ook die invloed wat mense op my vorming gehad het en nog het.” gang van die As hoof- finansiële beampte van Altech, ’n hedendaagse telekommunikasie-, multimedia- en inligtings­ Hy het gedurende die afgelope 21 jaar kontak tegnologie-maatskappy, is sy werksomgewing behou met prof Pierre en sy vrou, Susan. tegnologie maak Ddié van voorpunttegnologie, terwyl sy harts­ “Hulle is baie spesiale vriende van my en Ann, hom opge­ wêreld dié van berge, see en die bosveld is. my vrou.” wonde, maar Die geheim, sê hy, is om tyd in die natuur Ann is ’n professor in veeartsenykunde aan die net so raak dr deur te bring sodat jy die balans tussen die Universiteit van Pretoria. Dr John het self ook John Carstens, vinnige pas van die tegnologiese wêreld en ’n draai in die akademie gemaak toe hy aan die rustigheid van die natuur kan vind. die voormalige Vista Universiteit in rekening­­ alumnus van kunde en ouditkunde klas gegee het. die Vaaldrie­ “Ons kry nie altyd hierdie balans reg nie, maar wat my betref ontmoet ek God in die skoon- Voor hy in 1989 by Altech aangesluit het, het hoekkampus, heid en stilte van die natuur,” sê hy. hy by onder meer ouditeursfirmas, Dairy Bell, geesdriftig oor Sasol en ASEA, ’n Sweedse vervaardigings- VAN BERG TOT RIVIER maatskappy, gewerk. die stilte van die Geen wonder dr John is lief vir die natuur nie natuur. – hy het immers in die mooie Kaap grootge­ word en aan die Tygerberg Hoërskool in Parow gematrikuleer.

Daarna het hy Tafelberg verruil vir die Boland se berge en aan die Universiteit van Stellen- bosch sy BCom- en BComHons-graad behaal. Sy meestersgraadstudies (1992 tot 1997) en doktorsgraadstudies (1999 tot 2003) het hy op die oewers van die Vaalrivier voltooi toe die NWU se Vaaldriehoekkampus nog deel van die voormalige Potchefstroomse Universiteit vir Christelike Hoër Onderwys was.

Dr John, ’n gekwalifiseerde rekenmeester, se doktorsgraad was oor rekeningkundige be- heer in elektroniese handel. Dit het gelei tot die skryf van ’n handboek wat in 2004 gepu­ bliseer is, met dr John en prof Pierre Lucouw van die Vaaldriehoek- kampus as medeskry­wers en -versorgers.

WAT ’N REIS Hy sê sy studiejare was (en is nog steeds) ’n ontdekkingsreis waartydens hy voort- durend kennis inwin en meer omtrent hom-

22 NWU & U PROFIEL

AS EK MOET “OPSOM, SAL EK SÊ JY MOET JOU DROOM LEWE, Dr John en prof GELUKKIG WEES Ann kuier in die Okovango-delta. IN JOUSELF EN VOLHARD MET MAAK DIE LEWE MAKLIKER my spesiaal wees om meer tyd met my familie DIT WAT JY OOK In 1996 is dr John as ’n maatskappydirekteur en vriende deur te bring en om meer betrokke AL AANPAK. en die hoof- finansiële beampte van Altech te raak by gemeenskapsake. Ook om ons land aangestel. Sy take is om by te dra tot die en sy mense te verken.” strategie en beplanning, en die neem en uit- voer van besluite. Hy oefen ook beheer uit oor VIER WINDRIGTINGS die finansiële besluite, kontroles en sakebe- Gedurende sy loopbaan het dr John baie lange van Altech. gereis en vandag nog is Italië en Engeland van ” sy gunstelinglande. Ná meer as 24 jaar se ondervinding in die elektronika-, telekommunikasie- en elektriese- Sy voorliefde vir Engeland is waarskynlik ook te energie-bedryf, raak hy steeds opgewonde danke aan die feit dat sy een seun en skoon- oor die nuwe innoverende tegnologieë wat dogter reeds die afgelope sewe jaar daar bly. amper daagliks ontwikkel word. Hy hou veral Sy ander seun is darem nader – dié bly saam van koordlose toestelle en goedkoper, een- met sy gesin in Muizenberg, Kaapstad. voudiger kommunikasietoestelle wat ’n mens se lewe vergemaklik. Oupa John spog met twee kleinkinders – ’n dogter en ’n seun. ’N HELPENDE HAND Dit gaan darem nie net oor tegnologie nie – GOEIE RAAD EN ’N LES OF TWEE vir dr John is dit belangrik dat maatskappye Vir die jongmense van vandag het hy goeie ook by gemeenskappe betrokke raak. raad: “Maak seker dat julle ’n rigting kies waarin julle julself sal kan uitleef. Ek weet dit “Sosiale betrokkenheid behoort deel te wees is nie altyd maklik nie, maar so baie mense sit van ’n maatskappy se doelwitte – hulle moet in beroepe waarin hulle nie gelukkig is nie.” dus teruggee aan die gemeenskap wat indirek hul bestaan moontlik maak.” En wat het die lewe hom sover geleer?

Met sy aftrede wat in 2014 wink, is dr John So antwoord hy hierop: “Ek is bly jy praat van tevrede dat hy deur die jare probeer het om ‘sover’, want elke dag leer ek nog steeds. As ander by te staan in hul ontwikkeling – in ek moet opsom, sal ek sê jy moet jou droom werksverband én andersins. lewe, gelukkig wees in jouself en volhard met dit wat jy ook al aanpak.” Iets wat hy dalk anders sou gedoen het, is om selfs meer terug te gegee het van wat hy oor Op sy wenslysie vir die jare vorentoe is om die jare geleer en ondervind het. “Ek sou ook nog ’n boek te skryf en om lesings te gee. graag meer tyd wou spandeer aan gemeen­ Ander items op dié lysie sluit in lees, reis en skapswerk – hopelik sal ek dit kan regstel in kuier – langs die braaivleisvuur, die swembad die jare wat voorlê.” of die see.

TERUGGEE, REIS EN RUS Hy sal waarskynlik ook meer tyd kry vir sy Dr John-hulle bly tans nog in Pretoria, maar gunsteling-stokperdjies. Moet dus nie verbaas het eiendom in George en Haroldsbaai, en wees as jy hom op ’n douvarsoggend met beplan om by die see af te tree. stapstewels aan in die Drakensberge, of dalk langs ’n silwer waterstroom in Mpumalanga “Daar is so baie om na uit te sien. Dit sal vir met ’n visstok in die hand raakloop nie... 

NWU & U 23 PROFIEL

Dr Renata kén van kultuurkos

Dr Renata Coetzee, Kos gaan oor baie meer as net eet – ’n volk van inheemse volke het al gelei tot verskeie se koskultuur is ook nou verweef met sy boeke (sien tekskassie), lesings en verskynings alumnus van die waardes, kuns, musiek en volksverhale – dus in TV-programme. Sy het ook al dikwels by Potchefstroom­ sy ganse menswees. internasionale kosfeeste in onder meer Israel, kampus en die VSA, Switserland, Oostenryk, Nederland, Die waarheid hiervan word bevestig in dr China, Zambië, Namibië, en Malawi opgetree. ontvanger van ’n KRenata Coetzee se boek, Koekemakranka – eredoktorsgraad Khoi-Khoin-Kultuurgoed en Kom-Kuier-Kos, BEKEND WORD BEMIND waarvan die eerste uitgawe in 2009 by die As teëvoeter vir die spreekwoord, onbekend van die NWU, word uitgewer Lapa verskyn het. is onbemind, maak dr Renata oral waar sy beskryf as gevierde kom en deur alles wat sy doen, mense bewus Dié boek, wat die kosstories van die etniese van die ryk kos-erfenis van die verskillende en legendariese groep, die Khoi-Khoin* vertel, is nie dr Renata kultuurgroepe van Suid-Afrika en leer sy hulle kosskrywer en se eerste buiging op die kosverhoog nie. om dit te respekteer.

navorser van Haar sowat 40 jaar “Deur mekaar se eetkultuur te leer ken, leer formaat. lange navorsing ons ook mekaar ken,” sê dr Renata. oor die eet­ge­ woontes Vir haar lewenslange toewyding en bydrae het sy in 2000 die Kanseliersmedalje van die Universiteit van Pretoria ontvang en in 2007 ’n eredoktorsgraad van die NWU.

Haar verbintenis met die NWU – en spesifiek met die voormalige Potchefstroomse Uni­ver­ siteit vir Christelike Hoër Onderwys (PU vir CHO) – het dekades gelede begin toe sy in 1948 as eerstejaartjie ingeskryf het vir ’n BSc- graad in dieetkunde, voedselkunde en chemie.

Dr Renata het haar voorgraadse studies opge­ volg met ’n meestersgraad wat sy in die VSA behaal het, waar sy verbonde was aan die universiteite Wisconsin-Madison en Cornell.

Sy het ook by verskeie Suid-Afrikaanse univer­ siteite klasgegee, naamlik die PU vir CHO (1960 tot 1963), Stellenbosch en Pretoria.

BEWAAR ONS ERFENIS Vir dr Renata gaan dit egter oor meer as net ’n loopbaan – sy is passievol oor die bewaring van inheemse kossoorte en -tradisies.

“Verskeie spesies veldkosse in Suider- Afrika is reeds verlore of staan op die randjie om uit te sterf,” vertel sy.

Dr Renata Coetzee versamel al vir jare feite en stories oor mense en hul koskulture.

24 NWU & U PROFIEL

Kosverhale uit

Om dié erfenis te bewaar, help sy graag haar pen met die vestiging van inheemse tuine, byvoorbeeld die een op die Solms-Delta Deur die jare het dr Renata se navorsing die Wynlandgoed naby Franschoek. kosstories van verskillende boeke geword: In dié tuin kweek hulle tradisionele kruie, vrugte en groente van die Khoi-Khoin, onder meer suring, wildekool, die Kei-appel en die T’samma. (Laasgenoemde is ’n soort waatlemoen wat die Kalahari se bekendste bron van water en veldkos is.)

VAN VELDKOS TOT TAFELKOS Die kos uit die tuin word gebruik om veldkosdisse­ in die wynlandgoed se restourant, Fyndraai,­ voor te berei.

“Ek is so bly dat die resultate van my navor­  Spys en Drank is vir die eerste sing op so ’n manier gebruik word,” sê dr keer in 1977 deur Struik uitgegee en het Renata. vanjaar in ’n nuwe baadjie by Lapa verskyn. Hierdie boek vertel van die kosgewoontes Dit is haar wens dat dié oudste eetkultuur aan die Kaap tussen 1652 en 1800 en hoe dit van ons land deesdae al hoe meer sal her­ beïnvloed is deur die Maleisiese slawe, die leef. In die derde deel van haar boek, Franse, Hollanders en Duitsers. Koekemakranka, bring sy dan ook die verlede en die hede by mekaar uit met haar Oor die 1977-uitgawe skryf die bekende sjef resepte vir “Khoi-Khoin-kosgoed vir vandag en koskenner, Peter Veldsman: “Vir die eerste se tafels”. keer ná Leipoldt het ’n kosboek van kulturele waarde verskyn.” Onder hierdie resepte is daar drinkgoed soos koekemakranka-likeur, souse soos Oor vanjaar se uitgawe sê hy: “Hier is geen t’Nabbasous (gemaak van Kalahari-truffels), sprake van ’n droë, akademiese opeenstapeling en vleisgeregte soos ystervarkvel op die kole van feite nie. Die boek praat ’n taal wat selfs gebraai en Haas t’kom (haasvleis gestoof die huidige geslag jongmense sal prikkel.” met wildeknoffel en wilderoosmaryn).  Funa – Food from Africa gaan oor die kos NOG VERDER TERUG en eetgewoontes van die verskillende swart Dr Renata finaliseer tans ‘n boek wat nog etniese groepe van Afrika. Dié boek, wat in verder teruggaan as die kultuurkos van die 1982 deur Butterworths uitgegee is, is tans uit Khoi-Khoin – dit gaan oor die eetgewoontes druk. van die Khoi-Khoin se “voormense”.  Cost-conscious Creative Catering, deur dr Dié vroeë mense het reeds 200 000 jaar Renata self uitgegee in 1994, weerspieël haar gelede aan die suidpunt van Afrika gewoon kennis van massa-spyseniering. (Sy en volgens wetenskaplikes is die hele was byvoorbeeld in ’n stadium as afdelings­ wêreld oor duisende jare uit hierdie Afrika- bestuurder vir dieetkunde en spyseniering by mense bevolk. Hulle het ook bevind dat Anglo American verantwoordelik vir onder die vroeë mense wat by die Blombos-grot meer 250 000 maaltye per dag.) naby Stilbaai gebly en seekosse geëet het, ’n belangrike skakel in die ontwikkeling van  Koekemakranka – Khoi-Khoin-Kultuurgoed die mensdom was. en Kom-Kuier-Kos. Hierdie boek het in 2009 by Lapa verskyn en Volker Miros was Vir almal wat lief is vir die stories van verantwoordelik vir die pragtige foto’s daarin. mense se koskultuur, sal dié boek, A Feast from Nature – !GAROB ≠UN – vir groot  Kukumakranka – Khoi-Khoin-Culture, Customs leesgenot sorg.  and Creative Cooking het in 2010 by Lapa verskyn, met foto’s deur Volker Miros.  * Khoi-Khoin is die meervoud van Khoi-Khoi.

NWU & U 25 ARTIKEL GENERASIE

Dit verg meer as ’n goeie salaris om Generasie Y-werknemers te trek en te behou. Dié werknemers verwag om vinnig be­vorder te word, begin vroeg-vroeg reeds aan hul aftrede dink en is op soek na ’n werk-lewe-balans en baie opleidingsgeleenthede.

26 NWU & U ARTIKEL

Hoe om Generasie Y-werknemers te trek

Baie werkgewers sukkel met die trek, ontwikke­ Die vierde- en vyfde-belangrikste belo­nings- en ling en behoud van Generasie Y-werknemers. vergoedingspraktyke was opleidingsgeleent­ hede en werk-lewe-balans. Hierdie is slegs een van die bevindinge van ’n navorsingstudie gelei deur prof Nicolene VERSKILLE TUSSEN ENGELS- EN Barkhuizen van die Departement Bedryf- AFRIKAANSSPREKENDES sielkunde aan die Mafikengkampus. Daar was enkele verskille wat betref die prio­ B riteite van Engelssprekende deelnemers aan “Ons doelwit was om te bepaal watter belo­ die opname – wat die grootste groep in die nings- en vergoedingspraktyke­ hulle na orga­ studie was – vergeleke met die prioriteite van nisasies toe sal lok,” sê prof Nicolene hul Afrikaanssprekende eweknieë.

Generasie Y verwys na die ouderdomsgroep Ná basiese salaris en loopbaanbevordering wat gebore is tussen die vroeë 1980’s en die het Afrikaanssprekendes hul belangrikste ver­ vroeë 2000’s wat blykbaar altyd op die uitkyk goedingspraktyke gelys as prestasiebestuur, is na beter vooruitsigte en meer lonende werwing en werk-lewe-balans. werk in bekende maatskappye en prestige- omgewings. Vir die Engelssprekende respondente was ge- sondheidsorg die grootste oorweging – selfs Vir die studie het 202 finalejaar- voorgraadse aanlokliker as basiese salaris en loopbaanbe­ studente ’n opnamevraelys voltooi wat 17 vordering. belonings- en vergoedingspraktyke meet op ’n vyfpuntskaal wat wissel van “stem glad nie Die prentjie het egter effens verander toe die saam nie” tot “stem volkome saam”. hele groep gevra is om hul belangrikste en onbelangrikste belonings- en vergoe­dings­ “Sommige van ons bevindinge was nogal ver- praktyke te rangorden (in plaas daarvan om rassend,” sê prof Nicolene. aan die hand van die vyfpuntskaal saam te stem met of te verskil van stellings in die VINNIGE LOOPBAANVORDERING vraelys). IS ’N PRIORITEIT Een verrassing was dat loopbaanontwikkeling “Die resultate van die rangordening het ge­ die belangrikste werksvereiste van Generasie toon dat basiese salaris verreweg die belang­ Y-werknemers was – selfs belangriker as ’n rikste was, gevolg deur werk-lewe-balans, goeie basiese salaris. loopbaanbevordering en gesondheid­ sorg,” sê prof Nicolene. “Die onbe- “Basiese salaris is belangrik vir hulle, maar langrikste praktyke daarenteen was loopbaanontwikkeling is nóg belangriker,” aandele, gevolg deur byvoordele, sê sy. “Dit blyk dat Generasie Y-werknemers afslag en leierskapstyl.” hul loopbane in meer senior poste wil begin as vroeëre generasies; hulle wil ook vinniger Volgens haar het die studie nuwe vordering maak en is nie bereid om lank te navorsings­ moontlikhede­­ meegebring, wag vir bevorderingsgeleenthede nie.” en is die span gretig om dieper te delf oor kwessies soos Generasie X-werkne- Nóg ’n verrassende resultaat was dat aftree­ mers se hou­dings jeens gesondheidsorg voor­dele die derde-belangrikste faktor was vir en aftrede. die deelnemers aan die opname. “Dit is baie Prof Nicolene wou weet interessant dat sulke jong mense reeds aan Dit is resultate wat werkgewers graag onder wat Generasie Y-werk- hul aftrede begin dink.” oë sal wil kry.  nemers se prioriteite is.

NWU & U 27 ARTIKEL

Kunsskatte – klein begin lei tot groot gewin

28 NWU & U ARTIKEL

Met net £6 in die jaarlikse begroting om “Dit is belangrik om die kunsversameling te kunswerke aan te koop in 1932 het die NWU wýs. Dis gaaf as skilderye in kantore hang, se kunsversameling gegroei tot 1 031 werke maar dit beteken meer in die biblioteek en wat vandag sowat R17 miljoen werd is. ander openbare ruimtes.”

Die versameling, wat destyds deur die VERSAMEL OOR 80 JAAR voormalige Potchefstroomse Universiteit vir Die NWU se kunsversameling, wat oor die MChristelike Hoër Onderwys begin is, is onlangs afgelope 80 jaar opgebou is, bestaan uit meer toeganklik gemaak vir die publiek toe ’n skilderye, beelde, grafiese werke en ’n paar boek daaroor gepubliseer is. voorbeelde van handwerk.

Die boek, NWU Art Collection: Looking Volgens die kurator, me Christina back while moving forward, is op 15 Naurattel, was die kunsversameling Augustus 2013 tydens ’n uitstalling op al dikwels die onderwerp van navor­ die Potchefstroomkampus­ bekend gestel. sing en onderrig.

VAN TOEKA TOT NOU “Die galery verbind ook die kulturele lewe van Die naam van die boek dui op die kombinasie die NWU met dié van die breër gemeenskap van ouer en nuwer kunswerke in die NWU deur middel van uitstallings en publikasies om se versameling. Van die ouer werke sluit in ’n begrip van en waardering vir die visuele dié van kunstenaars soos Pierneef, Maggie kunste te kweek,” sê sy. Laubser, Bettie Cilliers-Barnard en Jo Roos. Die boek oor die kunsversameling Moderne kunswerke in die versameling is dié is die realisering van ’n droom van Pauline Gutter, Stompie Selibe, Barbara van sowat 10 jaar gelede om ’n Wildenboer, Diane Victor en Gordon Froud. omvattende katalogus van die universiteit se kunsversameling Ook internasionale kunstenaars soos saam te stel.  Paul Boulitreau, Christophe Miralles en Fabien Claude se skeppings is deel van die versameling.

HOE DAN ANDERS? Mnr Johan Myburgh, kuns- en vermaak­ redakteur van Beeld, het die uitstalling by die Botaniese Tuine-galery geopen. Maureen Vivian Quin se “Hoe kan ’n universiteit dan anders as om twee werke, Queen 1988 en ’n kunsversameling te hê?” het hy gevra. Supplication 1998 – 1999, is deel van die NWU se kuns- “Dis tog kuns wat ons herinner aan ons versameling. menslikheid – met al sy bagasie – en wat aan die kyker uitkoms bied en uitdrukking gee aan die dikwels onsegbare. Dis kuns wat ons in staat stel om te onthou, te droom en kinders te wees.

Links: Hanneke Benade se kunswerk, Dropping a hint, soos afgeneem deur Robert Hamblin.

NWU & U 29 ARTIKEL

Me Erica Eloff, “As die aandwind jou pla, kan jy in my arms uit,” vertel hy. “In die eerste liedjie sing die ma kom slaap. As die maan in jou ogies skyn en ’n ’n liedjie om die kind aan te spoor om haar befaamde opera­ traan op jou wangkie laat. Sing saam met my!” speelgoed weg te pak. Dan sing hulle saam ’n sangeres en liedjie vir beskerming teen die onbekende en alumnus van die Met dié pragtige woorde kan die bekende en vreesaanjaende dinge in die nag.” bekroonde sopraan, me Erica Eloff, haar derde Potchefstroom­ kind, Elodie (21 maande) spelerig, komies en Dr Hannes vertel dat die kind in sy komposisie A steeds nie teen die einde van die beskermlied- kampus, het on­ uiteindelik rustig aan die slaap neurie. jie vaak is nie en die ma en kind sing dan ’n langs tydens ’n Dié wiegeliedjie is deel van ’n siklus van vyf spelerige telrympie. “Die ma se vindingrykheid etensuurkonsert kinderliedjies wat dr Hannes Taljaard, ’n senior oortref haar kind se verwagtinge in die vierde dosent en komponis in die Skool vir Musiek op liedjie en die kind word vaak en raak aan die op die kampus die Potchefstroomkampus, spesiaal vir Erica slaap.” die wiegelied­ met die geboorte van haar jongste gekom- poneer het. Dié klein grepie uit die lewensdrama van ma jies gesing wat en kind word afgesluit met ’n liedjie wat ver­ NWU-personeel­ Potchefstromers het op 29 Augustus 2013 klaar dat ’n wêreld geskep kan word waar lid, dr Hannes tydens ’n etensuurkonsert die voorreg gehad aanvaarding sterker is as verwagtinge. om vir die eerste keer dié komposisies van dr Taljaard vir Hannes te hoor. Hy sê dit was aanvanklik nie heeltemal die plan haar dogtertjie om ’n siklus te skryf nie, maar dat dit stelsel- Wat dié konsert nog meer spesiaal gemaak matig vorm aangeneem het. Hy het inspirasie gekomponeer het, was dat Erica, wat deesdae in Londen in die werke van grootmeesters ge­vind. “Daar het. woon, self daar was om die wiegeliedjies in die is iets in van Brahms, Britten en Schubert. Ek konservatorium van haar alma mater te sing. het ook oor Haydn se skouer geloer,”­ vertel hy. Die pragtige lirieke en musiek – met Erica wat “Haydn was veral die inspirasie vir die spesifie­ sing, me Estelle Loubser op klavier en mnr ke baslyn wat in die komposisie gehoor kan Human Coetzee op tjello – het die gehoor word.” meegesleur. GRYSES, GELES EN GROTES ’N SPESIALE GESKENK Erica sê die lirieke is betowerend en vind Dr Hannes vertel dat hy met die siklus van aanklank by ouers en kinders. wiegeliedjies ’n spesiale geskenk vir Erica wou gee. ’n Geskenk wat nie net in ’n kas wegge- “In die komposisie is dit nie net belangrik wat bêre kon word nie, maar wat elke keer weer die mamma vir haar kind sê nie, maar ook hoe opnuut spesiaal en betowerend sou wees. sy dit sê. Die mamma gaan baie kreatief met taal om en gebruik byvoorbeeld onder andere “Die siklus bestaan uit vyf liedjies en beeld ’n alliterasie wanneer sy sing van gryses, geles en tipiese slaaptyd-scenario tussen ma en kind grotes om die kind se aandag te behou. Die

30 NWU & U ARTIKEL

liedjies het sterk emosionele inhoud en is ook baie persoonlik in die sin dat dit verwys na liedjies uit Hannes se kinderlewe soos, Eendjies, eendjies staan in ’n ry”.

Erica en haar man, Jacques, het mekaar in personeel en kundigheid het ’n belang­rike Die geboorte van 1994 ontmoet. Hulle het drie kinders, Eleonor plekkie in my hart.” sopraan Erica Eloff (12), Xavier (10) en Elodie. As ma van drie (regs) se jongste het dr Hannes Taljaard verstaan sy dus hoe spesiaal en doeltreffend Sy sê sy probeer ten minste een keer ’n jaar (links) aangespoor wiegeliedjies kan wees. Dit maak die geskenk besoek bring aan die konservatorium, waar sy om ’n siklus van vyf van dr Hannes, wat sy as ’n kosbare vriend in 1995 ’n eerstejaar was. wiegeliedjies, “Sing beskou, baie kosbaar en gepas. saam met my”, te Dit is nie die eerste keer dat dr Hannes spe- komponeer. Die uitvoering by die konservatorium was vir siaal wiegeliedjies vir Erica komponeer Erica soos ’n baie spesiale tuiskoms. nie. In 1999 het hy Wiegeliedjies (Boek 1) en in 2001 Wiege- “Dit is lekker om tuis te wees hier waar my liedjies (Boek 2) ook vir Erica talent geslyp is. Dit voel byna of mens weer gekomponeer.  by familie wat jy lank laas gesien het, kom kuier. Die NWU se konservatorium met sy

NWU & U 31 ARTIKEL NWU en Kaizer Chiefs span saam

Die NWU gaan Volgens ’n ooreenkoms met die sokkerklub, Behalwe dat die verbintenis met ’n wêreldbe­ Kaizer Chiefs, sal die NWU sy kundigheid kende handelsnaam soos dié van Kaizer Chiefs sy kundigheid beskikbaar stel vir die opleiding van jong, goeie bemarkingsvoordele meebring, sal die beskikbaar stel talentvolle sokkerspelers van dié klub se NWU ook derdegeldstroominkomste ontvang om saam met jeugakademie in Johannesburg. vir die dienste of kennis van sy kundiges. die bekende Die Sentrum vir Voortgesette Professionele “As uitvloeisel van die ooreenkoms het Kaizer VOpleiding (SVPO) op die Vaaldriehoekkampus Chiefs se senior span, die huidige Absa Pre- sokkerklub, sal as kontakpunt tussen die sokkerklub en mierskap- en Nedbankbeker-kampioene, reeds Kaizer Chiefs, kundiges dwarsoor die NWU optree. twee van hul voorseisoen-oefenkampe by die jong sokker­ ENB Hoëprestasie-instituut vir Sport op die Die kundigheid sal spesifiek benut word om Potchefstroomkampus gehou. Die klub betaal spelers te help jong sokkerspelers as afgeronde individue te ook reeds die Vaaldriehoekkampus ’n maan- ontwikkel. ontwikkel – dit het dus nie noodwendig net delikse diensfooi vir die beskikbaarstelling van met sokker self te doen nie. professionele dienste.”

Dit beteken dat die NWU konsultasiedienste INNOVASIESENTRUM sal lewer en advies sal gee oor ’n breë verskei­ Nog ’n resultaat van die samewerking tussen denheid onderwerpe. Dit sluit onder meer Kaizer Chiefs en die NWU is die Kaizer Chiefs- finansies, voeding, psigologiese voorbereiding innovasiesentrum wat volgende jaar op die vir hoëprestasiesport, en fisieke kondisionering Vaaldriehoekkampus gevestig gaan word. in. Die sokkerspelers sal dus op akade­miese­ en NWU-personeel en studente, asook onder- professionele gebied ontwikkel word om hulle steuners uit die plaaslike gemeenskap, sal daar voor te berei vir die lewe ná hul professionele die totale Kaizer Chiefs-ervaring kan beleef. sokkerloopbane. Prof Thanyani Mariba, die kampusrektor, en “Die spesifieke soort kennis wat nodig sal mnr Kaizer Motaung, die uitvoerende voorsit- wees, sal afhang van Kaizer Chiefs se behoef­ ter van Kaizer Chiefs en legendariese sokker- tes. As hulle byvoorbeeld kennis oor voeding ikoon in Suid-Afrika, het reeds ’n ooreenkoms vir sportmanne nodig het, sal ons hulle in geteken om hierdie sentrum moontlik te maak. kontak bring met die voedingkundiges op die Potchefstroomkampus. Die SVPO is dus die Die sentrum sal uit ’n tweeverdiepinggebou koördineringseenheid wat die kundigheid van van ongeveer 300 m² bestaan. In die onder- die NWU mobiliseer vir die doeleindes van ste lokaal sal ’n wye reeks Kaizer Chiefs-pro­ die projek, sê mnr Ederick Stander, projek­ dukte te koop aangebied word, terwyl die bestuurder by die sentrum. boonste lokaal as kantoorruimte sal dien waar nagraadse studente en akademici van die NWU-kundiges van die Vaaldriehoekkampus NWU byvoorbeeld navorsing kan doen. is reeds besig om te help met die samestelling van ’n besigheidsplan en ’n handleiding Ederick glo die NWU se verbintenis met Kaizer vir die jeugakademie. Die handleiding Chiefs sal baie navorsingsgeleenthede skep, sal elemente van sosiale, intellek- onder meer in vakdissiplines soos sportbe­ tuele, fisiese, taktiese en tegniese stuur, -wetenskap en -sielkunde. ontwikkeling bevat. “Die samewerking met Kaizer Chiefs is ’n HELE NWU KAN BAAT bewys van die NWU se goeie reputasie as ’n Ederick sê die samewerking navorsingsinstansie met ‘n uitnemende kun- met Kaizer Chiefs hou ver- digheidsbasis en as ’n internasionaal erkende skeie voordele vir die NWU in. bestemming vir sport­ontwikkeling,” sê hy. 

32 NWU & U ARTIKEL Ons gee erkenning vir besondere bydraes

Hoofregter Mogoeng Mogoeng het ’n Vincent het twee boeke in samewerking met Die Noordwes- eredoktorsgraad van die NWU se Mafikeng- die NWU die lig laat sien – Complete guide kampus ontvang vir sy visie van ’n onafhank- to the frogs of Southern Africa en Frogs and Universiteit het like, bemagtigde, getransformeerde regbank Frogging in South Africa. vanjaar verskeie met genoegsame hulpbronne. Die Potchefstroomkampus­ het die Kanseliers­ persone wat As regter en presidentregter van die Noordwes- medalje aan ds Erlo Hartwig Stegen toege­ uitmuntende Hprovinsie het hy sy bande met die NWU se ken vir sy voortgesette bydraes in die veld van bydraes tot die Fakulteit Regte op die Mafikengkampus behou opvoedkunde-ontwikkeling en gemeenskaps­ en tree hy gereeld daar as gasspreker en opheffing. samelewing mentor op. gemaak het met Ds Erlo het die Kwasizabantu-sendingstasie, Die Mafikengkampus het ook ’n eredoktors- tans die grootste in Afrika, in 1970 begin. eredoktorsgrade graad toegeken aan dr Mbuyiseni Oswald of kanseliers­ Mtshali, ter erkenning van sy lewenslange Die Vaaldriehoekkampus het die Kanseliers- bydrae tot die letterkunde in Suid-Afrika en medalje aan dr Molefi Oliphant medaljes die wêreld. toegeken vir sy uitstaande vereer. bydrae tot die ontwikkeling Sy boek, Sounds of a Cowhide Drum: Poems, van sokker en sy rol in die toe­ was een van die eerste digbundels deur ’n staan van die bod aan Suid Afrika swart Suid-Afrikaanse digter en het hom in om die 2010 FIFA Wêreldbeker 1974 die Olive Schreiner-prys vir poësie in die aan te bied. sak gebring. Dr Molefi was die tesourier van die Prof Michael Welker het ’n eredoktorsgraad destydse Transvaalse Sokker- van die Potchefstroomkampus ontvang vir sy vereniging, waarna hy as besonderse bydrae om Bybelse en Reforma- die adjunk-president toriese Teologie weer relevansie te gee in ’n en later president tydvak waarin Bybelse Teologie as gedateerd van die Suid-Afri­ beskou word. kaanse Sokker- unie verkies is.  Prof Michael is vereer vir sy ontwikkeling van teologiese navorsingsnetwerke en sy rol in gesprekke tussen teoloë en natuurwetenskap- likes.

Die Mafikengkampus het die Kanseliers- medalje toegeken aan me Mmakgotha Grace Masuku vir haar uitsonderlike bydraes op die gebied van omgewingsbewaring, die beskerming van inheemse kennissisteme vir volhoubare bestaan (onder meer tradisionele geneeskunde), en die bevordering van die kultuur van die Batswana-mense.

Mnr Vincent Craig Carruthers het die Kanse­ liersmedalje van die Potchefstroomkampus ontvang vir sy bydrae tot omgewingsake en sy betrokkenheid by verskeie gesaghebbende boeke oor die Suid-Afrikaanse wildlewe.

Hoofregter Mogoeng Mogoeng ontvang ’n eredoktorsgraad van die Mafikengkampus, onder meer vir sy pogings om die regstelsel meer effektief te maak deur beter toegang tot geregtigheid, spesifiek vir landelike en arm gemeenskappe.

NWU & U 33 ARTIKEL Intervarsity is oorlog, man! Sewentig jaar Intervarsity is nie vir sissies nie – dis oorlog, TOEKA SE TYD man! van intervarsity In die boek wemel dit van foto’s uit toeka se tyd, en nooi opskrifte soos “die plesiermakery met Kovsies het Dis die boodskap van die lekkerlees-boek oor en lawaai duur voort”, “skaking van epiese die afgelope 70 jaar van intervarsity tussen proporsies” en “Kov-sies-tog! ”jou om te lees. baie krokodiltrane die voormalige Potchefstroomse Universiteit en rou wonde vir Christelike Hoëronderwys (nou die NWU) Hoewel daar verwys word na sportsoorte soos Ien die Universiteit van die Vrystaat. opgelewer, maar netbal en hokkie, word die grootste deel van die boek aan rugby afgestaan, met die uitslae darem ook baie Dié boek is die breinkind van prof Rikus Fick, van die “veldslae” van 1927 tot 2011 agter in vreugdevure die dekaan vir studentesake op die NWU se die boek. Potchefstroomkampus. Die inhoud daarvan is en breëbors- te danke aan me Lennie Gouws en mnr Bertie “Wanneer ’n mens deur die geskiedenis van oomblikke. Die Jacobs. die afgelope 69 intervarsities blaai, val dit jou op hoe uniek elkeen van hulle was,” skryf prof boek, Dis oorlog, Lennie, ’n vryskutjoernalis van Potchefstroom, Rikus in sy voorwoord. man! vertel die het ure lank navorsing gedoen in die argiewe van die NWU en die plaaslike koerant, die So was daar byvoorbeeld die epiese rugby­ veelbewoë verhaal Potchefstroom Herald. stryd van 1977 waarvan die uitslag beskryf van dié veldslae. is as “Pukke 30 Springbokke 27”. Dan was Bertie, ’n gesoute joernalis van Bemarking en daar ook die droewige “maer jare” van 1978 Kommunikasie op die kampus, het talle onder- tot 2000 toe die Puk-rugbyspan net een keer houde gevoer met die groot geeste van van- teen die Kovsies kon seëvier dag en gister: alumni, afrigters en spelers. en hulle een keer gelykop Dié twee skrywers het vanmelewe se feite, geëindig vertellings, gerugte en staaltjies afgestof en het. blinkgepoets om dié prettige boek saam te stel. Me Marlize van Rooyen, ook van Bemar­ king en Kommunikasie, was verantwoorde- lik vir die uitleg.

“Jy’s so skeel: as jy huil, loop die trane teen jou rug af.” Me Lennie Gouws, ’n vryskutskrywer, en mnr Bertie Jacobs van Bemarking en Kommunikasie, lag te lekker oor dié kwinkslag wat die Intervarsity-diri- gent, mnr Hans van Zyl, in 1960 kwytgeraak het. Lennie en Bertie het die boek, Dis oorlog, man! geskryf.

34 NWU & U ARTIKEL

Die rugbyspan van 1977 is agter van links J Strydom, O Oosthuizen, D Weitz, E le Roux en A Markgraaff. In die middel van links is T Eloff, S Greyling, B de Klerk, J Venter, D van Heerden, P Coetzee en F Venter. Voor van links is W Smit, mnr P Malan (sport- direkteur), J Stoffberg, (afrigter/kaptein), dr W Scott (voorsitter) en A Rossouw.

Die Intervarsity-span vir 2013 is voor van links Malan van der Merwe, JC Oberholzer, Gerhard Nortier, Hannes Esterhuizen (hoof­afrigter), Victor Kruger (kaptein), Attie Strauss (afrigter), André Barnard en Philip de Wet. In die middelste ry van links is Henning van der Merwe (skopafrigter/logistieke bestuurder), Pieter Smith, Janus Jonker, Mashudu Mafela, Marius Fourie, Johan Smith, Rudolph Muller, Justin Botha en Jaco Colyn (fisioterapeut). Agter van links is Ian Heyns, Henri Scharneck, Robey Labuschagne, Cobus Oosthuizen (sportwetenskaplike), Danie Jordaan, SJ Niemand, Adriaan Oosthuizen en Malherbe Swart.

BEHOORLIK AFGERANSEL Boonop kry jy vir jou R250 (of R300 met Gelukkig het die nuwe millennium ’n keerpunt posgeld ingesluit as die adres in Suid-Afrika gebring en het die vreugdevure hoog gebrand is) nie net die boek nie, maar ook ’n CD met toe die span in 2000 ná 17 jaar die wendroog- intervarsity-liedjies op. Dié kom van lang- te verbreek het. speelplate wat in 1961 en in 1969 uitgegee is. (Die 1961-plaat het destyds ’n volle R3,50 Nie lank daarna nie, in 2005, het die Puk-span gekos!) die Kovsies behoorlik afgeransel (“ge-white- wash” soos die plaaslike koerant dit beskryf “Sing gerus saam en as jy jou oë toemaak, is het) toe hulle hul grootste oorwinning nog dit weer intervarsity...,” nooi die skrywers van oor Kovsies behaal het, naamlik 48 – 28. die boek.

KOM SING SAAM Maar eers moet jy die boek koop – skakel Behalwe vir kleurryke beskrywings van die gerus vir me Karien Lowe van prof Rikus se wedstryde, krioel die boek ook van staaltjies kantoor by 018 299 2834 of stuur ’n e-pos oor legendariese dirigente, geesdriftige sjam- aan haar by [email protected] om jou panjenooientjies en ontvoerde SR-voorsitters. eksem­plaar in die hande te kry. 

NWU & U 35 DIT BEGIN ALLES BY DIE NOORDWES- UNIVERSITEIT

Die Noordwes-Universiteit herdenk volgende jaar die eerste dekade van 'n suksesvolle samesmelting. Ons het in 2004 'n reusesprong die toekoms in gewaag sodat u 'n reusesprong in u s'n kan maak. Ons is vandag voortdurend op soek na nuwe maniere om die toekoms af te baken, omdat ons wil hê dat u net so trots sal wees om deel van die Noordwes-Universiteit te wees soos ons daarop is dat u een van ons alumni is.

Dit begin alles hier TM 36 NWU & U