ZAŁOŻENIA PLANU TRANSPORTOWEGO DLA SZCZECINA

prof. dr hab. Piotr Niedzielski, Katedra Efektywności Innowacji dr Małgorzata Skweres-Kuchta, Katedra Organizacji i Zarządzania mgr Zuzanna Kłos-Adamkiewicz, Katedra Systemów i Polityki Transportowej

Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego

VI konferencja naukowo-techniczna ROZWÓJ TRANSPORTU PUBLICZNEGO W AGLOMERACJI SZCZECIŃSKIEJ , 3. października 2013 Założenia planu:

• Plan obejmuje lata 2013 – 2025 • Dokument zawiera część tekstową i graficzną (+ załączniki) • Najważniejsze elementy planu:

 Determinanty rozwoju sieci publicznego transportu zbiorowego  Ocena i prognoza potrzeb przewozowych  Charakterystyka sieci komunikacyjnej (istniejącej i planowanej)  Finansowanie usług przewozowych  Analiza zachowań i preferencji pasażerów  Organizacja rynku przewozów  Pożądany standard usług  Kierunki rozwoju publicznego transportu zbiorowego Problemy na etapie tworzenia planu:

• Ubogi zasób danych (niesystematyczne badania rynku i potrzeb użytkowników); • Integracja z planami wyższego rzędu (wojewódzki plan transportowy); • Tworzenie odpowiedniej prognozy: – różne modele prognozowania popytu, – warianty inwestycji, – warianty źródeł finansowania, • Konieczność współpracy z wieloma jednostkami dostęp do informacji; • Ustalenie kierunków rozwoju transportu publicznego; wczoraj, dzisiaj, jutro DEMOGRAFIA 140 116,0 120 108,7

100 Tysiące 80 58,1 60 40 217,2 25,3 220 217,0 215,7 12,8 13,3 13,2 14,0 214,5 214,1 213,9 214,8 214,7 214,6 215 20212,8 6,7 7,1 213,6 0 210

0 - 6 7 - 15 16 - 19 20 - 60/65 > 60/65 205 201,1 200,6 199,2 200 195,4 Struktura wiekowa ludności195,4 w Szczecinie w 2013 Tysiące 194,5 193,7 194,9 194,4 195 Źródło: http://bip.um.szczecin.pl,193,1 192,7 stan na 2013-09-29. 190 Mężczyźni 185 Kobiety 180 1990 1995 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Liczba ludności, dynamika 1990-2012 Źródło: Rocznik Demograficzny 2012, GUS 2001 77,8 271,9 65,9 2002 74,4 273,6 67,1 2003 71,7 274,5 67,8 przedprodukcyjny 2004 zachodniopomorskim w 2012 zachodniopomorskimw Opracowanie r. sygnalne, w Szczecinie,2013.US Źródło: Raport o stanie miasta. Szczecin2012; Stan ruch i naturalny ludności wwojewództwie ludności Struktura zawodowa 69,6 274,0 68,3 2005 68,1 274,2 68,8 2006 55,7 272,5 69,9 produkcyjny 2007 65,5 271,3 71,1 2008 64,6 269,6 72,7

poprodukcyjny 2009 64,0 268,0 74,3 2010 63,5 266,0 76,2 2011 63,6 266,1 79,9 2012 63,4 262,5 83,0 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

80 000

70 000

60 000

50 000

40 000

30 000

20 000 Przedszkola Szkoły podstawowe Gimnazja 10 000 Szkoły ponadgimnazjalne Szkoły wyższe 0 2005 2008 2009 2010 2012

Liczba kształcących się w Szczecinie Źródło: Raport o stanie miasta. Szczecin 2012; Raport o stanie realizacji zadań oświatowych za rok szkolny 2011/2012 Prognozy demograficzne - region Źródło: Baza Demografia, GUS. 20 000 18 000 16 000 14 000 12 000 10 000 8 000 6 000 4 000 2 000 0 2008 2011 2014 2017 2020 2023 2026 2029 2032 2035 Urodzenia Zgony Napływ Odpływ Imigracja Emigracja Zmiana 2015 2020 2025 2030 2035 2035/2015 Prognoza ludności Ogółem 1 686,9 1 675,9 1 654,4 1 621,0 1 580,1 -6% dla województwa Przedprodukcyjni 301,5 302,2 294,3 a268,8 241,7 -20% zachodniopomorskiego [w tys.] Produkcyjni 1 062,6 997,0 954,3 938,1 915,1 -14% Poprodukcyjni 322,8 376,7 405,8 414,1 423,3 31% Prognoza ludności Ogółem 403,1 400,3 396,2 390,4 383,9 -5% dla Szczecina Przedprodukcyjni 62,6 64,1 63,3 59,2 55,0 -12% [w tys.] Produkcyjni 253,4 239,7 233,6 232,6 228,4 -10% Poprodukcyjni 87,1 96,5 99,3 98,6 100,5 15% Ruch naturalny Urodzenia 3,6 3,3 2,9 2,7 2,8 -23% [w tys.] Zgony 4,7 4,8 4,8 4,9 5,0 5% Migracje wewnętrzne Napływ 4,6 3,9 3,9 3,9 3,9 -16% [w tys.] Odpływ 4,2 3,4 3,4 3,4 3,4 -20% Migracje zagraniczne Imigracje 0,4 0,5 0,5 0,5 0,5 32% [w tys.] Emigracje 0,2 0,1 0,1 0,1 0,1 -39%

Prognozy demograficzne dla województwa zachodniopomorskiego Źródło: Prognoza ludności na lata 2008-2035, GUS. Struktura wiekowa – prognoza zmian - region Źródło: Baza Demografia, GUS. 80 000

60 000

40 000

20 000 0-6 0 18-lip 2008 2009 2010 2015 2020 2025 2030 2035 19-24 -20 000 18-44 15-59 -40 000 60+ -60 000 75+ 85+ -80 000 zmiany przestrzenne DEMOGRAFIA Śródmieście SC Centrum SD -Grabowo SŁ Łękno MM Międzyodrze-Wyspa Pucka SB -Bolinko SN Nowe Miasto SS Stare Miasto SP Śródmieście-Północ SZ Śródmieście-Zachód ST Turzyn

Północ PB Bukowo PG Golęcino-Gocław PN Niebuszewo PS Skolwin PT Stołczyn PW Warszewo PZ Żelechowa

Zachód ZA Arkońskie-Niemierzyn ZL Głębokie-Pilchowo ZG Gumieńce ZB Krzekowo-Bezrzecze ZO Osów ZP ZN Pomorzany ZS Świerczewo ZK Zawadzkiego-Klonowica

Prawobrzerze DB Bukowe-Klęskowo DD Dąbie DO Kijewo DM Majowe DJ Płonia-Śmierdnica-Jezierzyce DP DS. Słoneczne DW –Sławociesze-Zdunowo DA Załom-Kasztanowe DZ Zdroje 2 Gęstość zaludnienia w dzielnicach [M/km ] ZK Żydowce-Klucz Źródło: http://bip.um.szczecin.pl, stan na 2013-09-29. zmiany przestrzenne GENERATORY RUCHU

trochę statystyk… WSKAŹNIK MOTORYZACJI Liczba zarejestrowanych pojazdów w Szczecinie w latach 2006-2012

237 293 231 584 218 763 210 026 202 455 187 239 177 431 171 058 173 108 164 042 158 583 153 800 141 890 131 764

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Liczba zarejestrowanych pojazdów ogółem Liczba zarejestrowanych samochodów osobowych Liczba zarejestrowanych pojazdów na 1000 mieszkańców w Szczecinie w latach 2006-2012

588 606 600 553 508 530 500 468 439 453 426 414 386 400 400 354 328 300

200

100

0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Liczba pojazdów ogółem na 1000 mieszkańców

Liczba samochodów osobowych w na 1000 mieszkańców

Wskaźnik motoryzacji wyniósł 453 samochody osobowe na 1000 mieszkańców. Wskaźnik motoryzacji w 2011 roku usługi transportowe POPYT W SZCZECINIE Dostępne trzy podstawowe źródła:

• Kompleksowe Badania Ruchu z 2010 roku; • Badania realizowane w 2011 roku przez Zarząd Dróg i Transportu Miejskiego w Szczecinie dotyczące sieci komunikacyjnej ZDiTM (Wyniki badań potoków pasażerskich na liniach tramwajowych i autobusowych). • Dane dotyczące sprzedaży biletów (ZDiTM) Popyt na usługi transportu zbiorowego w Szczecinie i sąsiednich gminach

Dzień tygodnia Gmina Popyt Razem Roboczy Dobra 395 456 389 Kołbaskowo 2 412 Police 17 771 Roczny efektywny popyt Szczecin 435 811 dla sieci komunikacyjnej Sobota Dobra 182 252 141 w Szczecinie Kołbaskowo 1 321 szacowany jest Police 9 970 na ok. 128 mln pasażerów Szczecin 240 668 (wg danych z 2011 roku). Niedziela Dobra 152 184 768 Kołbaskowo 800 Police 6 654 Szczecin 177 162 Średniorocznie Dobra 107 309 127 924 496 Kołbaskowo 657 783 Police 4 938 716 Szczecin 122 220 688 Liczba pasażerów na liniach tramwajowych w ujęciu średniorocznym w 2011 r.

8 332 946

7 262 859

5 394 022 5 966 804

5 101 381 5 010 591 4 950 478

4 198 534 3 891 649

2 750 749 2 782 494

661 518

1 2 3 4 5 6 7 8 8BIS 9 11 12 Liczba pasażerów na liniach autobusowych zwykłych w ujęciu średniorocznym w 2011 r.

7 629 937

6 635 525

4 673 147

3 619 013 619 3

3 028 051 028 3

2 982 792 982 2

2 051 774 051 2

2 048 001 048 2

1 986 006 986 1

1 908 135 908 1

1 666 006 666 1

1 556 281 556 1

1 520 141 520 1

1 472 318 472 1

1 469 815 469 1

1 456 635 456 1

1 402 885 402 1

1 397 269 397 1

1 236 551 236 1

1 115 793 115 1

1 107 753 107 1

1 097 125 097 1

1 053 346 053 1

979 784 979

937 941 937

874 499 874

711 124 711

702 987 702

699 504 699

679 727 679

641 335 641

499 291 499

425 544 425

410 734 410

368 246 368

250 890 250

234 546 234

219 033 219

212 282 212

143 840 143

137 557 137

136 660 136

52 958 52 39 432 39

51 52 53 54 55 55bis 56 57 58 59 60 61 61bis 63 64 65 66 67 68 69 70 71 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 87 88 101 102 103 106 107 109 110 111 Liczba pasażerów na liniach autobusowych pospiesznych w ujęciu średniorocznym w 2011 r.

3 401 729

2 731 227

1 091 234

311 058 315 018 163 746 134 244

A B C D E F G Udział poszczególnych grup w całej sieci komunikacyjnej w ujęciu średniorocznym w 2011 roku

Autobusy pospieszne 6%

Tramwaje 44%

Autobusy zwykłe 50% Podział zadań przewozowych w Szczecinie w 2010 roku

42,99% 45,00% 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 19,43% 19,07% 20,00% 15,00% 9,69% 10,00% 4,04% 5,00% 1,39% 1% 0,83% 0,37% 0,19% 0,12% 0,10% 0,81% 0,00% Ilościowa sprzedaż biletów w latach 2003 – 2013 (styczeń – lipiec)

35 000 000

30 000 000

25 000 000

20 000 000

15 000 000

10 000 000

przedaż biletów ogółem biletów przedaż S 5 000 000

0 rok 2003 rok 2004 rok 2005 rok 2006 rok 2007 rok 2008 rok 2009 rok 2010 rok 2011 rok 2012 rok 2013 Serie1 28 797 779 28 871 649 26 749 602 25 766 726 23 822 950 22 387 078 22 567 626 21 831 319 21 832 805 22 223 936 12 765 088 Przewozy pasażerskie w latach 2003 – 2013 (styczeń – lipiec)

180 000 000

160 000 000

140 000 000

120 000 000

100 000 000

80 000 000

60 000 000 Przewozy pasażerskie Przewozy 40 000 000

20 000 000

0 rok 2003 rok 2004 rok 2005 rok 2006 rok 2007 rok 2008 rok 2009 rok 2010 rok 2011 rok 2012 rok 2013 Serie1 164 610 268 166 495 194 162 120 783 156 276 791 149 813 457 143 438 705 143 703 070 142 715 396 144 216 788 144 775 366 81 739 248 perspektywa 2025 PROGNOZA POPYTU Wykorzystane metody

1. Metody obiektywne – znajdujące zastosowanie w przypadku zjawisk mierzalnych i opierające się na metodach statystycznych i ekonometrycznych:  Model liniowy  Model hiperboliczny 2. Metody subiektywne – opierają się na opiniach, doświadczeniach i intuicji ekspertów:  PANEL EKSPERTÓW  METODA SCENARIUSZOWA (trzy scenariusze: optymistyczny, pesymistyczny i najbardziej prawdopodobny) Model liniowy – prognoza sprzedaży biletów

Sprzedaż biletów 25 000 000

20 000 000

15 000 000

10 000 000

5 000 000

0 2013 2014 2015 2020 2025 Sprzedaż biletów 21 100 178 19 349 717 18 549 099 14 522 011 10 498 922 Model liniowy – prognoza sprzedaży biletów w poszczególnych miesiącach

2 100 000

1 900 000

1 700 000

2013 1 500 000 2014 2015 1 300 000 2020 2025

1 100 000

900 000

700 000 styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień Model hiperboliczny – prognoza sprzedaży biletów

22 700 000

22 600 000

22 500 000

22 400 000

22 300 000

22 200 000

22 100 000

22 000 000

21 900 000 2013 2014 2015 2020 2025 razem 22 196 339 22 654 525 22 598 885 22 413 413 22 308 587 Model hiperboliczny – prognoza sprzedaży biletów w poszczególnych miesiącach

2 200 000

2 100 000

2 000 000

2013 2014 1 900 000 2015 2020 2025 1 800 000

1 700 000

1 600 000 styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec lipiec sierpień wrzesień październik listopad grudzień Przyczyny zmian w popycie (prognozowany spadek sprzedaży biletów):

• Spadek liczby ludności; • Starzejące się społeczeństwo; • Mniejsza liczba urodzeń; • Migracja mieszkańców; • Sezonowość usług (dużo studentów); • Rozwój obszarów peryferyjnych (wybór samochodu osobowego).

Metoda subiektywna – panel ekspertów i scenariusze rozwoju

• Anonimowe ankiety; • 24 uczestników (eksperci zewnętrzni, AM, ZUT, WZiEU, WGKiOŚ, ZDiTM, SPAD, SITK o/Szczecin, SPAK, SPPK, PKS Szczecin, Tramwaje Szczecińskie, Miłośnicy Komunikacji Miejskiej Szczecin oraz Muzeum Techniki i Komunikacji w Szczecinie); • 18 poprawnie wypełnionych ankiet; • 5 sfer analizy popytu: – przestrzenna; – polityczno-prawna; – ekonomiczna; – społeczna; – techniczno-technologiczna.

Wzór ankiety Wpływ poszczególnych czynników na popyt

Wpływ Lp. Prawdopodobieństwo od 0 do 1 od 1 do 10

Czynniki przestrzenne

1. Realizacja inwestycji - Szczeciński Szybki Tramwaj (SST) 6,39 0,71 Wzrost bezkolizyjności komunikacji miejskiej (np. buspasy, pasy współdzielone - pasy 2. autobusowo - tramwajowe PAT) 5,31 0,59 Czynniki techniczno-technologiczne

1. Modernizacja i/lub zakup nowego taboru autobusowego 5,76 0,64 2. Modernizacja i/lub zakup nowego taboru tramwajowego 5,58 0,62

Czynniki społeczne

1. Poprawa polityki prorodzinnej (np. zniżki na bilety, wspólny bilet) 4,95 0,55

2. Starzenie się społeczeństwa – wzrost liczby osób starszych 4,26 0,71

Czynniki polityczno-prawne

1. Wspólna polityka taryfowa i cenowa miasta i sąsiednich gmin 4,68 0,52

2. Współpraca gmin w ramach Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego 3,84 0,48

Czynniki ekonomiczne

1. Wzrost korzystania z finansowania ze środków unijnych 4,68 0,52

2. Wzrost opłat w strefie płatnego parkowania 4,24 0,53 Dziękujemy za uwagę [email protected] [email protected] [email protected]