ARTYKUŁY Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym PL ISSN 1643-8191, t. 57 (1)/2021, s. 113–133 http://dx.doi.org/10.12775/KLIO.2021.005 Mirosław Płonka* Mikołaj Zebrzydowski jako nauczyciel buntów w dramacie Ludwika Orpiszewskiego Mikołaj Zebrzydowski as a master of rebellions in Ludwik Orpiszewski’s drama Streszczenie: Powstanie dramatu pt. Mikołaj Zebrzydowski było rezultatem zajmowania się przez Ludwika Orpiszewskiego z „upodobaniem historią narodową”. W związku z to- czącymi się w latach 50. XIX w. sporami o zasadność powstania listopadowego i o zorga- nizowanie nowego zrywu narodowowyzwoleńczego były powstaniec wykorzystał osobę przedstawianego zazwyczaj w ciemnych barwach przez współczesnych sobie historyków Mikołaja Zebrzydowskiego, by za pomocą dramatu ze sceny wyrazić swój pogląd na ostat- nie i następne powstanie. Orpiszewski zaprezentował Zebrzydowskiego nie tyle jako „przy- czynę” upadku Rzeczypospolitej, ile jako pierwszego buntownika, którego działania deter- minowała duma narodowa, nazwana przez dramatopisarza „głównym grzechem naszym”. Autor artykułu w pierwszej kolejności uzasadnił nowatorstwo utworu Orpiszewskiego, Instytut Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Kra- kowie, ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków,
[email protected], ORCID: 0000-0002-3806-1146. 113 Mirosław Płonka zestawiając go z wybranymi dramatami historycznymi polskich autorów z tego samego czasu. Kolejno omówił dokonaną przez Orpiszewskiego interpretację postaci Mikołaja Zebrzydowskiego, a konkludując,