Charles Aznavour Պերճ Թյուրաբյան ՇԱՌԼ ԱԶՆԱՎՈՒՐԸ85 ՀԱՅԵՐԵՆ Berge Turabian CHANTE AZNAVOUR EN ARMENIEN SINGS AZNAVOUR in ARMENIAN
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
ՇԱՌԼ ԱԶՆԱՎՈՒՐ Charles Aznavour Պերճ Թյուրաբյան ՇԱՌԼ ԱԶՆԱՎՈՒՐԸ85 ՀԱՅԵՐԵՆ Berge Turabian CHANTE AZNAVOUR EN ARMENIEN SINGS AZNAVOUR IN ARMENIAN Թարգմանություն՝ Պերճ Թյուրաբյան խմբ.՝ Անահիտ Դաշտենց Հրատարակվում է Գործիքավորում՝ Տիգրան Նանյան ՀՀ Մշակույթի Նախարարության աջակցությամբ Translation: Berge Turabian / Ed.: Anahit Dashtents Arrangements: Tigran Nanian © 2009 Berge Turabian 1 2 Սիրելի Շառլ Ազնավուր, ընկերուհու տարեդարձին որպես նվեր գնել էի ձեր մի ձայնապնակը։ Այդ օրը «Սերը՝ մի Մոտ քսան տարի առաջ ձեզ առաջին օրվա պես» երգի ներքո կյանքումս առաջին անգամ հանդիպեցի Նյու–Յորքում, անգամ պարել էի մի աղջկա հետ, առաջին երբեմնի Արարատ ռեստորանում, որտեղ անգամ զգացել, թե ինչ բան է սերը, առաջին շաբաթավերջին երգում–նվագում էի մի անգամ, ձեր երգի միջոցով, բացահայտել քանի երաժիշտների հետ։Հրաշալի մի մի նոր աշխարհ։ Հիշել էի նաև ձեր հրաշք հայկական օջախ էր` թե՛տեղի, թե՛ դրսից «Մամա» երգի հետ կապված մի պատմություն։ ժամանած հայերի և թե՛ օտարների համար։ Մասնակցելու էի Եգիպտոսի հայ համայնքի Մի հիանալի վայր նաև ինձ համար, որ նոր կողմից կազմակերպված սիրողական մի էի եկել Հայաստանից. այդտեղ կարելի էր մրցույթի։ Ելույթի օրը ինչ–որ զանցանքի մոռանալ հոգս ու կարոտ, աշխատանքին համար մայրս ինձ պատժել էր և արգելել տնից առընթեր մի քիչ ավելի դրամ վաստակել, դուրս գալ։ Հանդեսի կազմակերպիչները հանդիպել հետաքրքիր մարդկանց։ Այդ օրը, միջամտել էին, և երկար բանակցություններից իբրև հին երազի իրականացում, ոչ միայն հետո մայրս թույլ էր տվել, որ մասնակցեմ տեսա ձեզ, այլև մտերմիկ զրույցի առիթ մրցույթին՝ պայմանով, որ ինձ կտանեն և ունեցա։ ելույթից անմիջապես հետո ետ կբերեն տուն։ Հաջորդ առավոտյան նա ինձ արթնացրեց` Երբ մոտեցա՝ նստած էիք շրջապատված հայտնելու, որ ձեր “Մամա” երգով շահել էի բարեկամներով: Այնքան էի հուզված ու շփոթ, առաջին մրցանակը։ Գրել էի նաև այն մասին, որ ձեռքս մեկնելիս մի քանի գինու գավաթ որ կինս՝ Անահիտը, փոքր տարիքում, դեռևս շրջեցի սեղանին ... և իմ ապրումներին ֆրանսերեն չիմանալով, ձեր բոլոր երգերն ավելացավ այդ անհարմար իրավիճակը։ անգիր էր արել, հետո դրանք բառարանով Իսկ դուք անայլայլ, վստահաբար նման թարգմանելով սկսել էր ֆրանսերեն սովորել։։ իրադրություններում ձեր երկրպագուներին Մի խոսքով, այն մասին, որ ձեր երգերն հաճախ տեսած, թույլ տվեցիք, որ նստեմ ձեզ ուղեկցել էին մեզ պատանի տարիքից, օգնել հետ ու մասնակցեմ զրույցին, կարծես ոչինչ էին ճանաչել կյանքը, մի քիչ ավելի հեշտ չէր պատահել։ ապրել և մեզ տվել էին ճիշտ ու գեղեցիկ երգի բանալին։ Երբ հարցրի այդ նամակիս Ես ձեզ առաջին անգամ տեսել էի դրանից մասին, ժպտացիք. «Ես այնքա՜ն նամակներ մի տարի առաջ, Ռադիո Սիթի Հոլում։ կ՛ստանամ, ո՞ր մեկը հիշեմ»։ Եվ հետո, կարծես Նախապես գրել էի մի նամակ, որը համերգից սիրտս շահելու համար, երգերիս տետրի մեջ հետո մի կերպ հանձնել էի ձեզ։ Այդ նամակի մեկ առ մեկ ստորագրեցիք ձեր բոլոր երգերի մեջ պատմել էի իմ կյանքից մի քանի դրվագ՝ տակ։ կապված ձեր երգերի հետ։ Թե ինչպես Եգիպտոսում, դեռ հազիվ 13 տարեկան, մի Տարիներ հետո, 1998 թվին, Նյու–Յորքյան 3 հյուրանոցի ձեր համարում արդեն ամբողջ թարգմանությունները զուտ բանաստեղծական ընտանիքով առիթ ունեցանք ևս մի հիշարժան էին՝ երգելու համար ոչ հարմար։ հանդիպում ունենալու ձեզ հետ։ Հարցազրույց էիք տալիս հայկական Արձագանք Ես ինքս այդ ժամանակից ի վեր, երգեր հեռուստաժամին։ Խոսք եղավ այն մասին, գրելուս զուգընթաց, հաճախ եմ թարգմանել որ Նյու–Յորքյան համերգներին ձեր երգերի ֆրանսիական երգիչների երգերը՝ սկսած մեծագույն մասը անգլերեն եք երգում, և ձեզնից, Բրելից ու Բրասենսից, մինչև դրանց հմայքը «օտար» լեզվով նույնը չէ՝ Լը Ֆորեստիե և Սուշոն։ Նպատակս թեկուզև ձեր կատարմամբ. մի անգամ հատուկ եղել է դրանք «երգելի» դարձնել և նույնիսկ մեկնել էինք Կանադա՝ բեմից ձեզ միևնույն ժամանակ հայ ունկնդրին ցույց միայն ֆրանսերեն լսելու։ Պատասխանեցիք, տալ մեղեդու և իմաստալից խոսքի որ ձեզ համար էական է, որ հանդիսատեսը բանաստեղծական ներդաշնակությունը։ հասկանա, թե ինչի մասին եք երգում։ Հաճախ եմ այդ երգերը հայերեն կատարել ընկերների նեղ շրջանակում, երբեմն Հիրավի, ձեր երգերը երգվում են տարբեր էլ՝ իմ մենահամերգներում։ Այսօր, երբ լեզուներով, անգլիախոս կամ իսպանախոս մասնավորապես ֆրանսիական երգը ունկնդիրներն արդեն լիարժեք վայելում են նահանջել է Հայաստանում, ավելի քան ձեր երգերի իմաստը, սակայն հայ ունկնդիրն հրամայական է այդ երգիչների գործերը այդպիսի հնարավորություն ըստ էության դեռ հայերեն ներկայացնել, ցույց տալ մեր լեզվի չի ունեցել։ հնարավորությունները, ցույց տալ հայալեզու երաժշտական աշխարհին, որ ժամանակակից 70–ական թվականների Հայաստանում, երգի տեքստը կարող է լինել գրագետ, որտեղ Եգիպտոսից հետո հանգրվանել էր ասելիք ու զգացմունք պարունակել։ մեր ընտանիքը, ֆրանսիական մշակույթն զգալի ներկայություն ուներ։ Հատկապես 2007–ին եզակի առիթ էր ընծայվում այդ հետաքրքրություն կար ֆրանսիական երգի՝ թարգմանություններս երգի ձևով հայ ու շանսոնի նկատմամբ։ Իմ սերնդակիցների ֆրանսիացի ունկնդիրներին ներկայացնելու։ մեջ և անմիջական շրջապատում կային Պատրաստել էի մի խտասալիկ՝ «Ազնավուր– մարդիկ, որ հրաշալի գիտեին Ազնավուր, Բրասենս–Բրել–Ֆերե–Տրենե–Պիաֆ», Բրել, Ռեջիանի, Բեկո, Պիաֆ և այլն։ որով ուզում էի իմ մասնակցությունը բերել Դուք արդեն եղել էիք Հայաստանում, «Հայաստանի Տարին Ֆրանսիայում» համերգներ ունեցել, և ձեր երկրպագուներն միջոցառումներին։ Ցավոք, այդ գործը անհամար էին։ Ձեր երգերն այդ ժամանակ չիրականացավ և մնաց իմ գզրոցում։ Սակայն թարգմանվեցին հայերեն, մեծ սեր երբ այդ երգերը լսել էի տալիս այսուայնտեղ, էին վայելում, սիրով արտասանվում և ես համոզվեցի, որ դրանք հայերեն լեզվով, ապրում իբրև քերթողություն։ Սակայն հենց երգի ձևով լսելու պահանջը մեծ է և 4 օգտակար հայ երգին։ Անդադար հարցնում իրեն անվերջ պարտադրող երրորդ անձի էին, թե արդյոք հայերեն լեզվով ունեի՞ այսինչ նման, մեզ ուղեկցել է օր ու գիշեր։ երգչի այնինչ երգը, և շատ հաճախ խոսքը գնում էր ձեր երգերի մասին։ Այս ամենը Երաժշտավորման մասը նույնպես խրթին է խթան եղան, որ ձեռնարկեմ ձեր երգերն եղել։ Գրեթե ամեն գործ Տիգրանը երկու– առանձին հայերեն ներկայացնելու գործը։ երեք անգամ երաժշտավորել է ծայրեիծայր։ Չենք ուզել նմանակել բնօրինակի Ահա այսպիսի նախապատմություն ունի այս երաժշտավորումը, սակայն չենք ուզել փունջը՝ կազմված ձեր լավագույն երգերից և նաև բոլորովին շեղվել դրանից, քանի որ թարգմանված ու երգված հայերեն՝ իբրև իմ առաջնային նպատակն այստեղ ձեր երգերը երախտիքի խոսքը ձեր արվեստի նկատմամբ, հայերեն հնչեցնելն է և ոչ թե դրանք նորովի իմ նվերը ձեր 85ամյակին, ինչը ձեր դեպքում մատուցելը։ ոչ թե թիվ է, այլ անդուլ ստեղծագործ աշխատանքից հյուսված մի շքեղ կյանք։ Այս երգերը, դեռ նախնական վիճակում, Սա նաև, կարծում եմ, մի օգտակար նվեր է շատերն են լսել, ինձ մոտիկ կամ անծանոթ, ֆրանսերեն լեզվի հետ աղերս չունեցող այն սիրել և խրախուսել, որ այս գործը հասցնեմ ազգակիցներիս, որ այսօր պաշտամունքի ավարտի։ Գիտեմ, որ այդ արել եմ սիրով ու հասնող հիացում և հարգանք են տածում ձեր պարկեշտորեն, և հուսով եմ, որ կարժանանա հանդեպ, բայց, ավա՜ղ, ձեր երգը լսելիս շատ նաև ձեր գնահատանքին։ անգամ չգիտեն, թե ինչի մասին եք երգում։ Խորին հիացմունքով, Այս 13 երգի թարգմանության ընթացքը Պերճ Թյուրաբյան եղել է երբեմն անճիգ ու սահուն, երբեմն էլ՝ տանջալից։ Պատկերացրեք մի երգ, որ մոտ երեք ամիս քեզ զօրուգիշեր հանգիստ չի տալիս, կամ ի սկզբանե թվում անթարգմանելի, բայց տարօրինակ մի համառությամբ նետվում ես այդ հորձանուտի մեջ և, ամիսներ շարունակ բառերի կռվի մեջ ապրելով, վերջապես գտնում տողն ու պատկերը։ Հետո, հազիվ գործն ավարտած, ներկայացնում ես կնոջդ՝ Անահիտի դատին՝ պարզելու համար, որ արածդ վատ է, և ամեն բան հարկավոր է սկսել սկզբից։ Պատահել է, որ մի քանի օրով գնացել ենք մի հանգստյան տուն՝ առանձնանալու, բայց ձեր մի երգը, 5 Cher Charles Aznavour, la main, j’ai renversé quelques verres de vin sur votre table ... une déconvenue qui a décuplé mon Je vous ai rencontré pour la première fois à New embarras. Malgré cela, très serein – sans doute de York, il y a une vingtaine d’années dans un restaurant telles situations vous sont-elles familières chaque fois arménien, l’Ararat, où en fin de semaine, avec que vous rencontrez l’un de vos admirateurs – vous quelques musiciens, nous jouions pour la clientèle. m’avez gentiment invité à votre table, comme si rien C’était un endroit accueillant pour les Arméniens ne s’était passé. d’ici et d’ailleurs, pour les étrangers, et aussi pour moi qui venais d’arriver d’Arménie soviétique. J’y La première fois que je vous ai vu sur scène, c’était oubliais mes soucis et le mal du pays, j’y gagnais un au Radio City Hall, en 1987. Je vous avais écrit peu d’argent en complément de mon travail de tous une lettre, que je vous avais apportée à la fin du les jours et souvent j’y rencontrais des personnalités. concert, après avoir franchi plusieurs barrages. J’y Ce jour-là j’avais réalisé un vieux rêve: non seulement racontais quelques fragments de ma vie liés à vos je vous avais vu, mais j’avais eu aussi la chance de chansons. C’était au Caire, j’avais à peine 13 ans, vous parler. et pour l’anniversaire d’une amie, j’avais acheté comme cadeau l’un de vos 45 tours. Pour la première Quand je me suis approché, vous étiez attablé avec fois de ma vie, avec votre chanson “L’amour, c’est des amis et j’étais tellement ému qu’en vous tendant comme un jour”, j’avais dansé avec une fille, pour 6 la première fois, j’avais senti les élans de l’amour, particulièrement de notre conversation concernant pour la première fois, grâce à vos chansons j’avais le regret que nous éprouvions du fait qu’à New York découvert un autre monde. J’y racontais aussi qu’à vous chantiez la plupart de vos chansons en anglais la même époque, je devais participer à un gala et qu’elles perdaient pour nous de leur attrait, même amateur organisé par un club arménien, avec l’une si elles sortaient de votre bouche, au point que nous de vos merveilles, “La Mamma.” Mais à cause d’une avions même fait le voyage jusqu’à Montréal, pour espièglerie, j’avais été puni par ma mère qui m’avait assister à un concert où vous ne chantiez qu’en défendu d’y aller. Après de longues négociations français. Vous nous aviez répondu tout net qu’il était avec les animateurs du club, elle avait toutefois fini fondamental pour vous que le public comprenne ce par céder à leurs prières, à condition que l’on me que vous chantiez. ramène immédiatement à la maison et à ma réclusion, dès que j’aurai fini de chanter. Le lendemain matin, De fait, depuis longtemps, vos chansons ont été elle m’avait réveillé pour m’annoncer que j’avais traduites et sont chantées dans différentes langues.