Nr 36 Lipiec 2010

Gazeta Lokalna Mieszka ńców Miasta i Gminy W NUMERZE: ♦ „Mała Barcja” w Dercu ♦ Forum Aktywno ści Wiejskiej ♦ Dzie ń Dziennikarza ♦ Wizyta w Neuenkirchen ♦ Zamek Krzy Ŝacki w Nidzicy ♦ Pocz ątek wakacji we Franknowie ♦ Bezpiecze ństwo na wodzie ♦ Sport ♦ Krzy Ŝówka

Ju Ŝ po raz dwudzie- sty szósty odbył si ę Wo- jewódzki Przegl ąd Kapel i Zespołów Śpiewa- czych. W tym roku orga- nizatorzy zmienili nieco formuł ę konkursu. Po raz pierwszy cz ęść kon- kursowa tj. przesłucha- nia miały miejsce w hali O środka Sportu i Rekreacji wisk inspirowanych regionaln ą tradycj ą uczestni- w Jezioranach. Przez kilka godzin miejsce to roz- czyły – pod czujnym okiem i uchem jury – w arty- brzmiewało muzyk ą i śpiewem. Kapele ze środo- stycznej konfrontacji. c.d. na str. 2

W dniu 27 czerwca 2010 roku zorganizowali śmy w Dercu imprez ę integracyjn ą pod nazw ą Festyn rodzinny, która miała na celu pokazanie dzieciom i młodzie Ŝy jak mo Ŝna twórczo i rado śnie rozpocz ąć wakacje oraz cieszy ć si ę z zako ńczonego wła śnie roku szkolnego. Doro śli mieszka ńcy Derca wsparli imprez ę domowymi ciastami i sałatkami, a Zakłady Mi ęsne „Potorscy” z Krokowa za- sponsorowała nam kiełbaski na ognisko, za co serdecznie dzi ękujemy. c.d. na str. 4

Przyznano nast ępuj ące nagrody: I. Nagrod ę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Statuetk ę Wojewody Warmi ńsko-Mazurskiego zespołowi „Nadwi ślanie”; II. Nagrod ę Marszałka Województwa Warmi ńsko – Mazur- skiego zespołowi „Dybzaki”; III. Nagrod ę Starosty Olszty ńskiego zespołowi „Szuwary”; IV. Nagrod ę Burmistrza Jezioran i statuetk ę „Jezioranka 20- 10” zespołowi „Warmianki S ępopolskie”; V. Nagrod ę Zwi ązku Gmin Warmi ńsko – Mazurskich zespo- łowi „Rogó Ŝanie”; VI. Nagrod ę ufundowan ą przez piekarni ę „Marcel” Sylwestra Du Ŝym zainteresowaniem mieszka ń- Kołeckiego zespołowi „Reszelanie”; ców i artystów stale cieszy si ę korowód VII. Nagrod ę ufundowan ą przez ZM „Potorscy” Jan Potorski, ń zespołów przez jeziora skie ulice. Rado- Jerzy Potorski zespołowi „Zdorskie Rybki”; sny przemarsz zako ńczył si ę na terenie jeziora ńskiego podzamcza, które zamieni- VIII. Nagrod ę ufundowan ą przez Janin ę Ilczuk „Oriflame” ło si ę na ten czas w podwórze zapełnione zespołowi „Jezioranie”; kolorowymi strojami, śpiewem i ta ńcem IX. Nagrod ę Spółdzielczego Banku Ludowego w Olsztynie regionu Warmii i Mazur. Przegl ądowi to- Oddział w Jezioranach zespołowi „Gosposie”. warzyszył jarmark twórców i r ękodziel- nictwa. Wyst ępy naszych artystów zostały Pozostałe zespoły otrzymały wyró Ŝnienia „Za propagowa- wysoko ocenione przez jury. nie kultury śpiewaczej”.

2 Nasze Jeziorany, Nr 36/lipiec 2010 r.

Spotkanie nie tylko było rywalizacj ą muzyczn ą, lecz przede wszystkim świetn ą zabaw ą, która dała mo Ŝliwo ść wymiany do świadcze ń i integracji twórczej oraz inspiro- wała kapele ludowe do poszukiwania i wykorzystania ar- chaicznego repertuaru zgodnego z naszym regionem. Po- za tym było to niesamowite przedsi ęwzi ęcie, które sprzyja ochronie i kultywacji folkloru rodzimego. A. Dembska

„Warmia i Mazury regionem zjednoczonej Europy”

Projekt dofinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury na lata 2007-2013

Tytuł projektu: „Wyposa Ŝenie przedszkola i szkół z terenu Gminy Jeziorany w sprz ęt i pomoce naukowe optymalizuj ące procesy kształcenia”

Całkowita warto ść projektu: 482 100,10 zł. Kwota dofinansowania z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego: 343 746,01 zł.

Nazwa beneficjenta

Gmina Jeziorany

„Warmia i Mazury regionem zjednoczonej Europy”

Projekt dofinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury na lata 2007-2013

Tytuł projektu: „Wyposa Ŝenie Szkoły Podstawowej w Jezioranach w sprz ęt i pomoce naukowe optymalizuj ące procesy kształcenia”

Całkowita warto ść projektu: 386 434,97 zł. Kwota dofinansowania z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego: 321 054,17 zł.

Nazwa beneficjenta

Gmina Jeziorany

Nasze Jeziorany, Nr 36/lipiec 2010 r. 3

wida ć na zał ączonym zdj ęciu. My, jako niec sierpnia lub na pocz ątku wrze śnia i aktywna cz ęść naszej wsi chcemy pro- mamy nadziej ę, Ŝe okoliczno ści tego Spotkania integracyjne s ą mowa ć zdrowe Ŝycie i zdrow ą zabaw ę. spotkania b ędą nadzwyczajne... ale to w dla naszej społeczno ści bardzo wa Ŝne, Nast ępne spotkanie planujemy pod ko- nast ępnej relacji. Ewa Maculewicz są one naturaln ą okazj ą dla nas wszyst- kich do dzielenia si ę swoimi prze Ŝycia- mi, do świadczeniami, problemami. By uatrakcyjni ć wspólny czas członkowie Stowarzyszenia „Nasz ” zorgani- zowali liczne gry i zabawy, które uak- tywniły wszystkie grupy wiekowe uczestników spotkania. Było du Ŝo śmiechu, emocji i rado ści. OSP Derc przeprowadziła pokaz symulowanej akcji gaszenia po Ŝaru, a działania stra- Ŝaków zawsze budz ą entuzjazm w śród dzieci. Stra Ŝacy promuj ą w ten sposób aktywn ą postaw ę obywatelsk ą i poka- zuj ą, Ŝe nie mo Ŝna by ć biernym wobec nieszcz ęść drugich osób. Stajnia ELF pa ństwa Gajewskich jak zawsze przy takich okazjach zrobiła dzieciom wiel- ką rado ść darmowymi przeja ŜdŜkami na kucykach. Odbył si ę równie Ŝ kon- kurs na przeci ą ganie liny z...KONIEM!!! Nie było to łatwe co

historyczno- archeologicz- W gospodarstwie pa ństwa Gajew- okolicy! Wydawc ą przewodnika jest nych. Nasz ą skich w Dercu w ramach dobrej współ- Stowarzyszenie "Nasze Gady", której uwag ę skupił pracy Stowarzysze ń "Nasze Ga- Prezes pani Teresa Kosi ńska na grodzi- dy" () oraz "Nasz Derc: (mieszkanka Gadów) wraz z członkami skach pru- (gmina Jeziorany) odbyło si ę nieco- Stowarzyszenia konsekwentnie realizuj ą skich, obiek- dzienne spotkanie promuj ące najnowszy swój zamysł promocji dóbr i warto ści tach obron- przewodnik archeologiczny "Mała Bar- warmi ńskiej ziemi poprzez turystyk ę nych oraz cja" autorstwa Roberta Klimka. Ka Ŝde archeologiczn ą. Idea jest nast ępuj ąca: przedmiotach spotkanie z panem Robertem Klimkiem, tury ści na podstawie przewodników codziennego entuzjast ą, miło śnikiem historii i arche- archeologicznych mog ą sami odkrywa ć uŜytku. W ologii (w Dercu go ścił ju Ŝ trzeci raz!) ciekawe miejsca zwi ązane z histori ą czasie wykła- pozostawia w nas niezatarte wra Ŝenia. Warmii. Przed przewodnikiem "Mała du mogli śmy Dzi ęki Niemu odkrywamy miejsca nie- Barcja" ukazały si ę przewodniki "Na usłysze ć na- zwykłe, zapomniane, prawdziwe skarby kresach Galindii" oraz "Terra Gune- zwy naszych wsi: Radostowo, Derc, naszej kultury, naszej całkiem bliskiej lauke". Mała Barcja obejmowała obecne , Kiersztanowo, Krokowo (z tzw. okolice Ki- Świ ętą Gór ą), gdzie mo Ŝna jeszcze od- wit, Jezioran i nale źć ślady kultury Prusów. Na promo- Bisztynka. Po cj ę "Małej Barcji" do Derca przybyło 40 raz pierwszy prawdziwych entuzjastów historii z tere- Mała Barcja, nu trzech gmin: Barczewa, Dywit, Jezio- która wcho- ran oraz miasta . Zaszczycił nas dziła w skład te Ŝ swoj ą osob ą Zast ępca Burmistrza wła ściwej pan Władysław Daliga, który w swoim Barcji, wspo- krótkim wyst ąpieniu podkre ślił, Ŝe do- mniana jest w skonale rozumie, i Ŝ warto wspiera ć i roku 1251. promowa ć lokalne produkty kulturalne. Pan Robet Dodam jeszcze, i Ŝ wydanie przewodni- Klimek opo- ka archeologicznego "Mała Barcja" było wiadał nam o mo Ŝliwe dzi ęki współfinansowaniu pro- tym co po jektu "Produkt lokalny nasz ą wizytów- Bartach zo- ką" przez Uni ę Europejsk ą w ramach stało i co jest Europejskiego Funduszu Społecznego. od lewej:Zbigniew Kozłowski, Robert Klimek, Władysław Katarzy ński; przedmiotem Ewa Maculewicz fot. Ewa Maculewicz Jego bada ń

4 Nasze Jeziorany, Nr 36/lipiec 2010 r.

W Kiwitach 28 maja br. odbyło si ę tkania aktywnych ludzi nosz ących w ne, których efektem ko ńcowym były Forum Aktywno ści Wiejskiej znane swoich sercach rozwój terenów wiej- ich własne Plany Odnowy Wsi, przed- dot ąd pod nazw ą Forum Sołtysów , na skich. Takie spotkania daj ą świetn ą stawiali nam swoje dokonania, wizje, które przybyli mieszka ńcy wsi z obsza- mo Ŝliwo ść do zaprezentowania swojego plany zwi ązane z oddolnymi inicjaty- ru 8 Gmin członkowskich Lokalnej dorobku, dobrych praktyk, kontynuacji wami społecznymi. Z naszej gminy p. Grupy Działania „Warmi ński Zak ątek” ci ągłego rozwoju, animowania działa ń Stanisław Kawecki w sposób meryto- oraz przedstawiciele lokal- ryczny i z prawdziw ą nych władz. W spotkaniu pasj ą opowiadał o śarde- wzi ęło udział około 200 osób. nikach. Bardzo kompe- Liczba zgromadzonych osób tentnie potrafił podzieli ć świadczy o popularno ści te- si ę spostrze Ŝeniami na go Ŝ Forum, o tym, i Ŝ istnieje temat słabych i mocnych ogromna potrzeba integracji stron wsi, w której miesz- środowisk wiejskich. Jest to ka wraz z rodzin ą. Po- świetne miejsce do wymiany dzielił si ę te Ŝ z uczestni- do świadcze ń i marze ń o roz- kami Forum refleksj ą na woju naszych wiejskich miej- temat tego, jak uczestnic- scowo ści. Nasz ą Gmin ę re- two w warsztatach zorga- prezentowało 6 sołtysów nizowanych w ramach (reprezentuj ący Sołectwa projektu pozytywnie Derc, , Kierszta- wpłyn ęło na mieszka ń- nowo, Kikity, Wójtówko i ców wsi, na ich rozwój Zerbu ń), 2 radnych: ja i p. indywidualny i społecz- Stanisław Kawecki, a na cze- ny. le delegacji stał Nast ępne Forum ju Ŝ za Z-ca Burmistrza, p. Władysław Daliga. na rzecz rozwoju naszych sołectw, ini- 10 miesi ęcy - Gmina Górowo Iławeckie Przypomn ę tylko i my ślę, Ŝe mo Ŝemy cjowanie wspólnych projektów wiej- pragnie go ści ć u siebie sołtysów i lide- by ć dumni z tego faktu, i Ŝ I Forum Soł- skich i integracji liderów wiejskich. rów wiejskich z terenów LGD tysów wsparte przez dotacj ę Samorz ądu Forum w Kiwitach poł ączone było z „Warmi ński Zak ątek”. Województwa Warmi ń s k o - podsumowaniem projektu „Liderzy Gminie Kiwity gratuluj ę świetnej -Mazurskiego oraz lokalnych sponso- Lokalnych Inicjatyw” finansowanego z organizacji Forum, prosz ę mi wierzy ć rów odbyło si ę w roku 2008 w Dercu. Europejskiego Funduszu Społecznego. było co ś i dla ciała i dla ducha, z prze- Od tamtej pory tradycj ą stały si ę w Wytypowani mieszka ńcy wsi, w któ- wag ą ducha oczywi ście, o czym zapew- ostatni pi ątek maja ka Ŝdego roku spo- rych odbywały si ę spotkania tematycz- nia: Ewa Maculewicz

Dnia 1.07.2010r. w Urz ędzie Miej- skim w Jezioranach odbyło si ę spotka- nie Zast ępcy Burmistrza p. Władysła- wa Daligi, Sekretarza Gminy p. Danu- ty Zawolskiej, Skarbnika Gminy p. Marii Compy z osobami społecznie redaguj ącymi Gazet ę Lokaln ą Nasze Jeziorany . Pan Władysław Daliga z okazji Dnia Dziennikarza wr ęczył zebranym redaktorom gazety pami ąt- kowe statuetki. Na spotkaniu rozmawiano o formie i tre ści gazety. Co jest wa Ŝne i ciekawe dla mieszka ńców Jezioran i okolicz- nych miejscowo ści. W jaki sposób uatrakcyjni ć gazet ę. Chcemy, Ŝeby na nasze pismo miał wpływ ka Ŝdy miesz- kaniec gminy Jeziorany. Zapraszamy Was drodzy Czytelnicy do dzielenia si ę swoimi prze Ŝyciami i do świadcze- niami. A. Kuszczak

Nasze Jeziorany, Nr 36/lipiec 2010 r. 5

4 dni pobytu, 22 godziny jazdy w nawet zbo Ŝe wydaje si ę rosn ąć „Przyjaciół Traktorów”- starych jedn ą stron ę i ł ącznie 2500 kilo- równo, jak pod linijk ę? Mijane traktorów, budz ących wielkie za- metrów, przez 4 województwa i 4 dolnosakso ńskie wsie i miasteczka interesowanie nie tylko panów, landy. 44 osoby - a mo Ŝe 45? ciesz ą oko dopieszczonymi obej- którzy cieszyli si ę jak dzieci mo- Przecie Ŝ w luku baga Ŝowym je- ściami, pi ęknie utrzymanymi gąc przejecha ć si ę blisko 50- chał pasa Ŝer na gap ę - ogromny ogrodami, klombami, wykoszony- letnimi, doskonale utrzymanymi pluszowy mi ś, prezent dla dzieci z mi poboczami i trawnikami. Obec- maszynami. przedszkola. Jedyny pasa Ŝer, który no ści ą dekoracyjnych detali lub Pr ęŜ nie działa te Ŝ Ochotnicza nie wrócił do Jezioran z poka źnym sprz ętów, które s ą i ładne, i po Ŝy- Stra Ŝ Po Ŝarna w Neuenkirchen. baga Ŝem nowych wiadomo ści i teczne. Prostymi, ale praktyczny- Ośrodek dla ludzi wymagaj ących do świadcze ń. mi rozwi ązaniami. Nawet gospo- opieki psychiatrycznej Günter Jak si ę to robi po niemiecku darstwa rolne i zakłady produkcyj- Storck - Schlichthorst w Merzen Tak, „ju Ŝ” po 22 godzinach jeste- ne s ą urz ądzone ze smakiem. zachwyca dobrze utrzymanymi śmy na miejscu. Po zjechaniu ze Przywi ązanie do estetyki jest tu zabudowaniami i pi ęknym słynnej niemieckiej autostrady ewidentne, cho ć w głowie uparcie ogrodem. I troskliwo ści ą wobec wita nas sielska prowincja powia- wraca my śl: „a mo Ŝe to na nasze pensjonariuszy: nad 150-ma tu Osnabrück, w Dolnej Saksonii. przybycie”? Chyba jednak nie. mieszka ńcami o środka piecz ę Swojskim elementem krajobrazu Społeczne zaanga Ŝowanie, sprawuje blisko 80 osób. O środek są do ść w ąskie, ale za to świetnie czyli zrób to sam zaspokaja podstawowe potrzeby utrzymane drogi obsadzone aleja- Poł ączenie pracowito ści i zaan- podopiecznych, a tak Ŝe zapewnia mi dorodnych drzew i czerwone ga Ŝowania w Ŝycie lokalnego, ma- im zaj ęcie – na jego terenie dachy gospodarstw. łego światka procentuje. Pomy śl- znajduj ą si ę m.in. warsztaty pracy. Estetyka, ekologia cie sami: gmina Neuenkirchen Równie Ŝ ludzie z problemami i nowoczesno ść liczy 4,5 tysi ąca mieszka ńców, a zach ęcani s ą do aktywno ści. Tym, co towarzyszy nam niemal aŜ 1300 osób nale Ŝy do klubu Urz ąd dobrze urz ądzony od granicy, s ą wiatraki, panele sportowego. Ka Ŝdy znajdzie co ś Wizyta w siedzibie powiatu słoneczne na dachach… i porz ą- dla siebie, o czym przekonali śmy Osnabrück otwiera oczy na mo Ŝli- dek. Mo Ŝe to ów przysłowiowy si ę goszcz ąc w siedzibie stowarzy- wo ść m ądrego i estetycznego za- niemiecki Ordnung sprawia, Ŝe tu szenia „Trecker-freunde” czyli… gospodarowania urz ędniczej prze-

6 Nasze Jeziorany, Nr 36/lipiec 2010 r.

strzeni. 30-letni budynek zaskaku- ZOO. Ogromny teren jest dosko- kraju… A mo Ŝe nie w funduszach je odwa Ŝnymi rozwi ązaniami ar- nał ą alternatyw ą dla weekendu le Ŝy problem? Ile kosztuje skosze- chitektonicznymi i przytuln ą (jak przez telewizorem. nie trawy w rowie koło swojego na urz ąd) atmosfer ą. Nie zabrakło Wieviel kostet ten Ŝelazny gar- domu, albo powieszenie doniczki miejsca ani na rze źby, ani na Ŝy- nek? Czyli o rozmówkach z kwiatami? Wyj ście na boisko by we, ciepłe kolory. Jeziora ńsk ą de- polsko-niemieckich. pogra ć w piłk ę ze znajomymi? legacj ę powitał Starosta Powiatu Okazji do utrwalania partner- Pozamiatanie obej ścia? Czas to Osnabrück, pan Manfred Hugo. skich kontaktów mi ędzy gminami pieni ądz, a u nas chyba ta waluta Kup pan cegł ę nie zabrakło, ch ęci równie Ŝ nie – a niezbyt korzystnie przeliczana jest Odwiedzili śmy równie Ŝ zakład bariery j ęzykowe traciły na zna- na efekty. Gmina pi ęknieje z roku produkcyjny Berentelg, produku- czeniu. Mimo obecno ści wspania- na rok, jak zawsze chciałoby si ę, jący klinkier – materiał bardzo tu łego tłumacza szybko okazało si ę, aby ten proces był dynamiczny. powszechnie stosowany. Ŝe wsparcie otrzyma ć mo Ŝna z Co jeszcze mo Ŝna zrobi ć? Z kolei w zakładzie/ ka Ŝdej strony. A gdy obie strony Wizyta w Neuenkirchen była gospodarstwie pana Josefa Wen- chc ą si ę porozumie ć, mo Ŝna pora- wspaniałym prze Ŝyciem nie tylko kera produkuj ącego szparagi i in- dzi ć sobie bez słów – gestem, dzi ęki go ścinno ści naszych Go- ne ro śliny „odkryli śmy” te Ŝ grup ę uśmiechem… Niektórych pewnie spodarzy. Co z niemieckich do- pracuj ących tam rodaków z pół- bolały mi ęś nie twarzy i r ęce… świadcze ń mo Ŝna przenie ść na nocnej Polski. Interesuj ącym było odkrycie, na grunt jeziora ński? Wiele rozwi ą- ZOO jakich mało jak wiele sposobów nasi Gospoda- za ń organizacyjnych oraz pomy- Zajmuj ące ponad 24 ha ZOO w rze potrafi ą wymówi ć słowo słów praktycznych i estetycznych Osnabrück to atrakcja dla całej „Jeziorany”. na zagospodarowanie przestrzeni rodziny. Jeszcze pachn ąca świe- Bierzmy, co najlepsze wokół siebie – a tak Ŝe powszech- Ŝym drewnem, bo wła śnie otwarto Jad ąc zielon ą alej ą w śród domów ne zaanga Ŝowanie mieszka ńców. now ą cz ęść , kolejne 4 ha do po- krytych czerwon ą dachówk ą czuj ę By nie czeka ć na innych, ani na dziwiania – a w niej my, jako jed- si ę swojsko, sceneria ma w sobie inicjatyw ę władz i zacz ąć zmie- ni z pierwszych odwiedzaj ących co ś z Warmii. Ale zaraz – droga, nia ć swój mały świat, nawet w (oficjalne otwarcie miało miejsce cho ć w ąska, jest równa, a i otocze- ramach własnego podwórka. By zaledwie dzie ń wcze śniej) – powi- nie jakie ś bardziej zadbane. No si ę chciało chcie ć. tani przez samego Dyrektora tak, jeste śmy przecie Ŝ w bogatym Joanna Potorska

LeŜy pijany marynarz w kałuŜy, Na egzaminie. Po kilku zadanych Przychodzi lekarz do pacjenta podchodzą do niego policjanci pytaniach profesor mówi i mówi: i mówią: do studenta: Wszystko jest dobrze, Proszę pana idziemy. Leje pan wodę. operacja się udała. Tylko nie Nie, nie ratujcie mnie Panie profesorze, cóŜ zrobić, rozumiem dlaczego przed operacją najpierw kobiety i dzieci. skoro temat jak rzeka... bił pan, kopał i wyzywał pielęgniarki. A pacjent na to: Panie, ja tu miałem tylko okna umyć.

Rolnik pyta kolegę po fachu Tatusiu kto to jest szef? jąkałę: Jest to taki człowiek, DuŜo masz królików? który przychodzi do pracy późno, Trzy... trzy... trzysta... jeśli ty przyszedłeś wcześnie, Co znaczy po angielsku Why? Nieźle! AŜ trzysta? a przychodzi wcześniej, Dlaczego. Trzy sta... sta... re... i dw... jeśli ty się spóźniłeś. Tak tylko pytam.

dwaaa młode! Patrycja Ostałowska

Nasze Jeziorany, Nr 36/lipiec 2010 r. 7

NIDZICA (Neidenburg, Nibork) zamek krzy Ŝacki

Miasto poło Ŝone jest na pograniczu Mazur i Mazowsza, przy drodze War- szawa-Gda ńsk, około 55 km na połu- dnie od Olsztyna. Na północ i wschód od Nidzicy rozci ągaj ą si ę wyj ątkowe pod wzgl ędem przyrodniczym, poprze- tykane jeziorami Lasy Napiwodzko- -Ramuckie. Zamek krzy Ŝacki w Nidzicy, usytu- owany jest na wysokim wzgórzu i poło- Ŝone po jego zachodniej stronie miasto, Kniprode w 1381 roku. to zało Ŝenie zamkowo-miejskie nie Zamek zacz ęto wznosi ć po maj ące odpowiednika w dawnym pa ń- 1370 roku, a uko ńczono stwie krzy Ŝackim. Jest wyj ątkowe pod około 1400 roku. Budow ę wzgl ędem rozplanowania, poło Ŝenia, zamku podj ęto zatem za walorów obronnych, jak i stanu zacho- czasów najwi ększej pot ęgi wania. Zamek stan ął na wzgórzu w gospodarczej i politycznej dolinie Nidy (dopływ Wkry), a miasto pa ństwa zakonnego. Do- powstało u jego stóp. Układ zamku i brze zachowany zamek w miasta zakomponowano symbolicznie: Nidzicy jest najlepszym na osi wschód-zachód, zamek wyzna- przykładem typu zamku czał kraniec wschodni, po środku regu- wznoszonego dla prokuratorów krzy- którego Nidzica pozostała w Prusach larny prostok ąt rynku i obwarowa ń Ŝackich (urz ędnicy podlegli komturo- Zakonnych, musieli go opu ści ć. Ostat- miejskich, a na zachodnim zamkni ęciu wi). Dotyczy to przede wszystkim do- nia wojna polsko-krzy Ŝacka (1519- osi usytuowano ko ściół parafialny. Taki mu głównego i najwa Ŝniejszego w nim 1521) tak Ŝe nie omin ęła nidzickiego układ zało Ŝenia obrazował zale Ŝno ść pi ętra reprezentacyjnego. W 1389 roku zamku. Tym razem załoga zamkowa, miasta od zamku i równie wa Ŝną rol ę zamek był ju Ŝ na tyle gotowy, Ŝe mogło wzmocniona rycerzami zaci ęŜ nymi ko ścioła. Miasto i wzgórze zamkowe si ę tu odby ć spotkanie dyplomatyczne (walczyli za pieni ądze) przysłanymi oblewała zakolem Nida, chroniły je przedstawicieli Zakonu, Polski i Litwy, przez ostatniego mistrza Albrechta Ho- dodatkowe fosy zasilane jej wodami jedno z wielu, które i tak nie zapobiegły henzollerna, skutecznie odparła obl ęŜ e- oraz rozległe bagna, dojazd do zamku nadci ągaj ącej wielkiej wojnie. Po raz nie wojsk polskich. Po sekularyzacji mo Ŝliwy był tylko od wschodu. Na pierwszy wojska polskie zaj ęły zamek i Prus w 1525 roku (pa ństwo Zakonne Nidzie stan ął zamkowy młyn, a przez miasto w drodze pod Grunwald, ale stało si ę pa ństwem świeckim, z dzie- spi ętrzenie wód utworzono staw mły ń- polska załoga stacjonowała tu krótko, dzicznym ksi ęciem) na zamku w Nidzi- ski. Do miasta prowadziły dwie bramy, bo ju Ŝ we wrze śniu 1410 Nidzica znala- cy powołano siedzib ę ksi ąŜę cego staro- usytuowane na osi północ-południe, od zła si ę z powrotem w r ękach Zakonu. stwa. północy Brama Niemiecka, od południa Do kolejnych walk i obl ęŜ enia doszło Wojenne wypadki czasów krzy Ŝac- Brama Polska. podczas wojny głodowej w 1414 roku kich nie powodowały wi ększych znisz- Poło Ŝony niedaleko Mazowsza za- (obie strony niszczyły plony i zasiewy), cze ń w obr ębie zamku, niszczone było mek w Nidzicy miał za zadanie broni ć kiedy król Władysław Jagiełło ponow- głównie przedzamcze, dopiero pó źniej- granicy, a tak Ŝe administrowa ć połu- nie uderzył na Zakon, wówczas załoga sze stulecia miały przynie ść wi ększe dniowymi rubie Ŝami pa ństwa. Widocz- zamkowa broniła si ę ponad tydzie ń, zagro Ŝenia dla istnienia budowli zam- ne z daleka zamkowe wie Ŝe nie tylko zanim skapitulowała, ale znów zamek kowej, a szczególnie II wojna światowa umo Ŝliwiały ci ągł ą obserwacj ę okolicy, pozostał w polskich r ękach na krótko, (1939-1945). Odbudow ę i prace restau- ale te Ŝ nieustannie przypominały, kto bo w pocz ątkach wrze śnia 1414 roku ratorskie przeprowadzono w latach włada t ą krain ą. Pierwsza stra Ŝnica został odbity przez rycerzy Zakonu pod 1959-1965 i ponownie w latach dzie- krzy Ŝacka, maj ąca chroni ć zdobyte wodz ą komtura Ostródy Jana von Bi- wi ęć dziesi ątych. terytorium przed najazdami Litwinów, chau. Nast ępna zawierucha wojenna Obecnie na zamku działa Nidzicki musiała powsta ć tu ju Ŝ w pocz ątkach przyszła wraz z wst ąpieniem Nidzicy Dom Kultury, muzeum regionalne, XIV wieku. Nie wiadomo nic o jej wy- do Zwi ązku Miast Pruskich i wybu- galerie sztuki, biblioteka, restauracja, gl ądzie. Nazw ę Neidenburg zamkowi i chem wywołanego przez Zwi ązek po- hotel oraz, jak na krzy Ŝacki zamek powstaj ącej przy nim osadzie nadano wstania zbrojnego przeciwko Krzy Ŝa- przystało, bractwo rycerskie. od pruskiej nazwy rzeki, a oznaczała kom-czego wynikiem była wojna trzy- Z. Sadza ona po prostu Zamek nad Nid ą. Nibork nastoletnia (1454-1466). Polacy opano- Korzystałem z opracowania Małgo- jest mazursk ą nazw ą miasta. Przywilej wali zamek ju Ŝ w 1454 roku i utrzymali rzaty Jackiewicz-Garniec i Mirosława lokacyjny powstałemu przy zamku mia- przez cał ą wojn ę, ale w wyniku II po- Garniec „Zamki pa ństwa krzy Ŝackiego stu nadał wielki mistrz Winrych von koju toru ńskiego w 1466 roku, na mocy w dawnych Prusach”, Olsztyn 2006. 8 Nasze Jeziorany, Nr 36/lipiec 2010 r.

Cz ęś ciowa ochrona ro ślin wit ą ochron ą w 1945 roku, od 2004 dawa ć, przewozi ć przez granic ę... (grzybie ń biały i gr ąŜ el Ŝółty) chroniona jest cz ęś ciowo. Obecnie Odst ępstwo od tego zakazu w przy- podstaw ą prawn ą okre ślaj ącą szcze- padku ro ślin cz ęś ciowo chronionych Zrywanie nenufarów nad Nie- góły ochrony gatunkowej ro ślin jest wydaje Regionalny Dyrektor Ochro- mnem przez Józefa Tolibowskiego Rozporz ądzenie Ministra Środowi- ny Środowiska. Dlaczego o tym pi- w „Nocach i dniach” Marii D ąbrow- ska z 9 lipca 2004 (Dz. U. Nr 168, sz ę? Otó Ŝ którego ś upalnego popo- skiej usprawiedliwia krótkotrwał ą poz. 1764). łudnia podjechałam pod „Sam” po miło ść do Barbary Niechcic. Z resz- Do ro ślin obj ętych cz ęś ciow ą zakupy. Akurat natkn ęłam si ę na tą, wtedy jeszcze nie były one chro- ochron ą wyst ępuj ących na terenie pani ą z nar ęczem gr ąŜ ela Ŝółtego. nione, wi ęc mógł je zrywa ć bez naszej gminy oprócz grzybienia bia- Wracała z dzie ćmi znad jeziora. łego nale Ŝą : gr ąŜ el Ŝółty, konwalia majowa, porzeczka czarna, kruszyna Gr ąŜ el Ŝółty Grzybie ń biały pospolita, bluszcz pospolity i kopyt- nik pospolity. Grzybie ń biały oraz gr ąŜ el Ŝółty nale Ŝą do rodziny grzybieniowate. Ich biotopem s ą wodne zbiorniki stoj ące lub wolno płyn ące, cz ęsto wyst ępuj ą razem, zakorzeniaj ą si ę w dnie zagł ębione w osadach. Przykła- dem takiego biotopu jest jezioro Kok za Ustnikiem. Tam, kto prze- ogranicze ń. Pierwsz ą ro ślin ą obj ętą brnie przez pola i dotrze do ście Ŝki Nim wysiadłam z samochodu, znik- ochron ą, jak pisałam wcze śniej, był prowadz ącej nad jezioro, mo Ŝe po- nęła mi z oczu i nie zd ąŜ yłam jej cis - wprowadzono j ą za panowania dziwia ć pi ękne białe i Ŝółte kwiaty powiedzie ć, Ŝe oprócz tego, Ŝe to króla Kazimierza Wielkiego i Wła- tych ro ślin, jak gdyby pływały na ro ślina chroniona, to na dodatek tru- dysława Jagiełły. Nenufar lub lilia li ściach, pachn ąc delikatnie jak jąca podobnie jak grzybie ń biały! wodna to zwyczajowa nazwa grzy- świe Ŝe jabłka. W tym przypadku przyroda nie bienia białego, ro śliny obj ętej całko- Gatunków chronionych nie wolno obroni si ę sama. zrywa ć, niszczy ć ich siedlisk sprze- M. Gajdasz-Smalec

Jaka jestem naprawd ę? Ju Ŝ po będziecie zaskoczone - wsparcie przeczytaniu pierwszych stron innych kobiet dodaj ących nam „Siostrzanych uczu ć” wła śnie ta- otuchy w trudnych wyborach. Mo- kie pytanie zrodziło si ę w mojej Ŝemy w ich Ŝyciu przegl ąda ć si ę głowie. Czy dostatecznie cz ęsto jak w lustrze, szukaj ąc tam inspi- stawiamy je sobie i potrafimy od racji, poparcia i zrozumienia. razu da ć na nie odpowied ź? Ksi ąŜ - Pomy ślałam sobie, Ŝe t ę ksi ąŜ kę ka Małgorzaty Domagalik jest o powinna pozna ć ka Ŝda z nas, a kobietach i dla kobiet – dla zwłaszcza ta, która czuje, Ŝe w wszystkich, niezale Ŝnie od wieku, rywalizowaniu z innymi kobieta- statusu materialnego czy Ŝycio- mi, a nie we współpracy z nimi wych wyborów. Wspólne i wa Ŝne wyspecjalizowały śmy si ę przez jest tylko jedno – wszystkie jeste- lata. A przecie Ŝ mo Ŝemy inaczej. śmy kobietami i powinny śmy ko- Przeczytajcie „Siostrzane uczu- rzysta ć z siły, któr ą mamy, a której cia” i dajcie t ę ksi ąŜ kę tak Ŝe swo- istnienia nie do ko ńca jeste śmy im mamom, córkom i kole Ŝankom. Małgorzata Domagalik: świadome. Zacznijmy wreszcie szkoli ć si ę w Dla mnie „Siostrzane uczucia” trudnej sztuce wspierania i budo- „Siostrzane uczucia” to ksi ąŜ ka o poszukiwaniu drogi wania prawdziwej „kobiecej dru-

do samej siebie. Drogi, w której Ŝyny”. W.A.B. Wydawnictwo. 2001 niedocenion ą podpor ą jest – i tu K. E. Semen-Siekaniec

Nasze Jeziorany, Nr 36/lipiec 2010 r. 9

Nadeszły upragnione wakacje, a z nimi wypoczynek po wyt ę- Ŝonej całorocznej pracy. Jak co roku, w Szkole Podstawowej we Franknowie, w niedziel ę po zako ńczeniu roku szkolnego, zorganizowana została wycieczka - nagroda za najlepsze wy- niki w nauce. Na wycieczk ę zostało wytypowanych 21 uczniów z klas I-VI. W tym roku dzieci pojechały zwiedza ć skansen w Olsztynku. Zachwycały si ę zabudow ą wiejsk ą, wiatrakami i wn ętrzami chałup. Przewodnik poznał je ze zwy- czajami, wygl ądem i zastosowaniem sprz ętów znajduj ących si ę we wn ętrzach.. Dzieci z przyjemno ści ą i zaciekawieniem spacerowały i ogl ądały eksponaty. Wycieczk ę zako ńczyło ognisko poł ączone z pieczeniem kiełbasek. Przy ognisku dzie- ci dzieliły si ę wra Ŝeniami i pokazywały sobie zakupione pa- mi ątki. To był miły dzie ń i z pewno ści ą dzieci długo go b ędą wspominały. W nast ępnym roku na pewno postaraj ą si ę, aby równie Ŝ zasłu Ŝyć na tak ą niespodziank ę. B. Suchocka

Wakacje - coraz cieplej, wolny pływakami. ♦ Podczas czas zaczynamy sp ędza ć nad rzekami ♦ Przestrzegaj zakazu skoków na gło- pływania i innymi zbiornikami wodnymi, gdzie wę. łodzi ą nie ma ratownika WOPR. Zadbajmy o ♦ Nigdy nie skacz do wody, w miej- (kajakiem, swoje i bliskich bezpiecze ństwo nad scu którego nie znasz. Pami ętaj - pontonem) lub łowienia ryb z pokła- wod ą. Wszyscy wypoczywaj ący po- rze źba dna cz ęsto si ę zmienia. du zawsze no ś kamizelk ę ratunkow ą. winni pami ęta ć o tym, aby pływa ć ♦ Uwa Ŝaj na zm ęczenie, zbytnie wy- ♦ Poznaj typowe warunki pogodowe tylko w miejscach strze Ŝonych, prze- zi ębienie, zbyt du Ŝo sło ńca, zbytnie dla danego regionu i postaraj si ę uni- strzega ć polece ń ratowników oraz wyczerpanie. ka ć burz na wodzie. Woda przewo- post ępowa ć zgodnie z regulaminem ♦ Nie Ŝuj gumy, ani nie jedz w czasie dzi pr ąd - jak tylko usłyszysz oznaki kąpieliska. Ka Ŝdy powinien mie ć rów- pływania - mo Ŝesz si ę łatwo zadła- zbli Ŝaj ącej si ę burzy wyjd ź z wody. nie Ŝ na uwadze to, Ŝe wypadek mo Ŝe wi ć. Naucz si ę zapobiega ć, rozpozna- zdarzy ć si ę nawet w bardzo płytkiej ♦ Rozs ądnie dobierz odpowiedni ą wa ć i działa ć podczas zagro Ŝenia. wodzie i miejscu całkowicie bezpiecz- przerw ę mi ędzy jedzeniem i pływa- Sprawd ź, jak wygl ąda sytuacja i jaki nym. niem. Je Ŝeli zjadłe ś porz ądny posi- jest stan ewentualnych poszkodowa- Je Ŝeli chcesz by ć bezpieczny to na- łek odczekaj godzin ę zanim wej- nych. Zadzwo ń po pogotowie (999), ucz si ę pływa ć. dziesz do wody. stra Ŝ po Ŝarn ą (998) i zadbaj o poszko- ♦ Zawsze pływaj z drug ą osob ą - nig- ♦ Alkohol i pływanie to złe poł ącze- dowanych do czasu przybycia pomo- dy sam! nie. Alkohol upo śledza twoj ą ocen ę cy. ♦ Pływaj tylko na terenach strze Ŝo- sytuacji, zmysł równowagi i koor- Przestrzegajmy tych kilka rad, a na nych. dynacj ę ruchow ą (zwłaszcza w wo- pewno z wakacji wrócimy szcz ęś liwi, ♦ Poznaj swoje mo Ŝliwo ści pływac- dzie). Alkohol zmniejsza twoje ładnie opaleni i ze wspaniałymi wspo- kie i nie przekraczaj ich! Nie ścigaj umiej ętno ści pływackie i zaburza mnieniami. si ę z lepszymi i szybszymi ni Ŝ ty termoregulacj ę organizmu. J . śmijewska

- rowery wodne, - przeja ŜdŜki na bananie wodnym, - skutery wodne oraz nauka pływania na nartach wodnych. Baza dla grup powy Ŝej 7 osób jest w stanie zorganizowa ć całodzienny Zapraszamy do Bazy Sportów Wod- kacyjnym miłe, aktywne i bezpiecz- wypoczynek z cał ą mas ą rozrywek. nych w Kikitach na pla Ŝę obok ne sp ędzenie czasu wolnego nad W pó źniejszym okresie b ędzie uru- Ośrodka Doskonalenia Kadr Słu Ŝby wod ą. chomiona szkółka windsurfingu. Wi ęziennej. Baza umo Ŝliwi Pa ństwu Oferta Bazy Sportów Wodnych: Zapraszamy serdecznie. i Pa ństwa pociechom w okresie wa- - kajaki, J . śmijewska 10 Nasze Jeziorany, Nr 36/lipiec 2010 r.

sport * sport * sport

I Letnia Gminna Spartakiada So- Ŝa, na którym stał samochód sku- II – Kikity – 208 pkt; łectw Gminy Jeziorany pt. „U Ŝywka tecznie utrudniały zawodnikom III – – 204 pkt; to fałszywka” odbyła si ę 13 czerwca uko ńczenie konkurencji. Jako jedy- IV- – 200 pkt; 2010 na Stadionie Miejskim w Je- ny zadaniu sprostał Krzysztof Ci- V – – 189 pkt; zioranach. Organizatorem byli: chowski z Kostrzew. VI – Radostowo – 184,5 pkt; Ośrodek Sportu i Rekreacji w Jezio- W piłowaniu drewna pił ą „twoja – VII – Derc – 167,5 pkt; ranach, Urz ąd Miejski w Jezioranach moja” okazali si ę panowie z Polkajm VIII – śardeniki – 162 pkt. oraz MKS Jeziorany. Patronat hono- – Sławomir Boro ńczyk i Piotr Podczas imprezy mo Ŝna było za- rowy obj ął Burmistrz Jezioran p. Boro ńczyk. kupi ć wat ę cukrow ą, gofry, wypi ć Maciej Leszczy ński, a medialny ga- Jednak najwi ększym zaintereso- gor ące lub zimne napoje. Uczestnicy zeta „Nasze Jeziorany”. Do rywali- waniem wszystkich zgromadzonych skorzystali równie Ŝ z gor ącego po- zacji przyst ąpiło 8 sołectw: Derc, na stadionie cieszyły si ę mistrzostwa siłku, który był specjalnie przygoto- Kikity, Kostrzewy, Piszewo, Polkaj- gminy w rzucie „gumo-filcem”. Na- wany na t ę uroczysto ść . my, Radostowo, Olszewnik i śarde- grod ą główn ą był Puchar Dyrektora Na koniec nast ąpiło uroczyste niki. OSiR. Do rzutu zgłosiło si ę 54 za- wr ęczenie nagród. Wszyscy uczest- Impreza mimo chłodnej pogody wodników. Dotychczasowy rekord nicy, którzy zaj ęli miejsca I – III cieszyła si ę sporym zainteresowa- 24 m został pokonany przez 3 osoby, otrzymali medale. Zespoły otrzyma- niem zarówno ze strony uczestników a zwyci ęŜ ył Piotr Piotrowski z Kikit ły talony na budow ę placów zabaw jak i kibiców. Wielobój sołtysów, uzyskuj ąc długo ść 29 m. ufundowane przez Burmistrza Jezio- kobiet i m ęŜ czyzn poszedł na pierw- W torze przeszkód zwyci ęŜ yły ran oraz bony pieni ęŜ ne na zakup szy ogie ń (rzut lotkami do tarczy, Polkajmy, które te Ŝ odniosły zwy- sprz ętu sportowego ufundowane strzelanie z wiatrówki oraz strzelanie ci ęstwo w przeci ąganiu liny. przez OSiR w Jezioranach. Wszyst- z łuku). Strzelanie z łuku sprawiało Oprócz konkurencji sportowych kie sołectwa otrzymały dyplomy i najwi ęcej trudno ści. Jako jedyna w oceniane były równie Ŝ zdolno ści statuetki za udział. Zawody s ędzio- tarcz ę trafiła p. Jolanta Sawicka z artystyczne sołectw na plakat pt wali: Aneta Kurta, Ewa Budrewicz, Olszewnika i tym samym została „U Ŝywka to fałszywka”. Najwi ększ ą Barbara Jarkiewicz, Andrzej Szu- mistrzyni ą gminy w wy Ŝej wymie- pomysłowo ści ą i estetyk ą pracy wy- walski i Jan Maleszewski, komento- nionej kategorii. kazały si ę Kostrzewy. wał Zbigniew Czabrycki. W wieloboju rodzinnym (mama, Ko ńcowa klasyfikacja sołectw: J. śmijewska tata, dziecko – mama musiała prze- I – Kostrzewy – 219 pkt; biec dystans 2 x 10 m mi ędzy pachołkami z jajkiem na ły Ŝce, tata przejecha ć na rowerze mi ędzy pachołkami, a dziecko skaka ć w wor- ku). Najlepsz ą rodzin ą w wieloboju rodzinnym okazała si ę rodzina Wi- śniewskich z Kikit. Wielobój stron ge- mów pokazał który uczestnik gminy jest najsilniejszy. Podnosze- nie odwa Ŝnika 17,5 kg czy przerzucanie opony od ci ągnika nie było Ŝadnym utrudnieniem w porównaniu z przeci ąga- niem samochodu. Nie- dogodne warunki podło-

Nasze Jeziorany, Nr 36/lipiec 2010 r. 11

JOLKA Okre ślenia wyrazów krzy Ŝówki podane s ą w przypadkowej kolejno ści. W diagramie

ujawniono wszystkie litery T. Rozwi ązaniem jest hasło utworzone z liter oznaczonych cyframi .

- metal milczenia

- d ąŜ y do najwy Ŝszych celów

- nauka o moralno ści - wytykanie bł ędów - twórca - zawór lub znany polski siatkarz - kibi ć - przepływa przez Malbork - dentystka - liczba oznaczaj ąca koleje miejsce

- jeden z bohaterów „Epoki lodowcowej”

- bez hokusa nie znaczy nic - pies my śliwski - du Ŝe jezioro afryka ńskie le Ŝą ce głównie w Malawi - zakonnica, ale czy bosa ? - cz ęść pieca - wykorzystywana do produkcji tequili - poufale do Walentego

- zmia ŜdŜenie, rozbicie

- Cardoso Mendes – piłkarz reprezentacji Portugalii - znany producent sprz ętu AGD - przekaz z jednej rozgło śni do drugiej - niewielka łódka turystyczna - ro ślina zielona, bobowiec, nelumbo, cz ęść godła Indii - s ąsiadka Nikaraguanki

- Aziz, pisarz turecki, autor opowiada ń

„Dam ci dobr ą rad ę” - do ść ostra przyprawa kuchenna - ciemnobrunatny grzyb o pomarszczonym kapeluszu - malarz japo ński ( 1888 – 1955 ), nadworny artysta cesarski - wyznawczyni doktryny religijnej powstałej w wyniku reformacji - starochrze ścija ńska wspólna uczta

- toru ńskie włókno

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 - tkanina wełniana lub bawełniana podobna do aksamitu Rozwi ązanie krzy Ŝówki na oryginalnym kuponie wyci ętym z gazety mo Ŝna składa ć do 10 sierpnia 2010 r. w Bibliotece Miejskiej w HASŁO: ...... Jezioranach. Zwyci ęzc ę wyłonimy w drodze losowania i ogłosimy w imi ę i nazwisko:...... nast ępnym numerze. Do wygrania nagroda o warto ści 50 zł . Autorem adres:...... krzy Ŝówki jest „Jó źwa”. ZWYCI ĘZCA KRZY śÓWKI CZERWCOWEJ: Agnieszka Wójcik z Jezioran telefon:...... Hasło: oczekiwanie na lato NASZE JEZIORANY, NR 36, lipiec 2010 r.

Redaktor Naczelny: Zbigniew Sadza Redakcja Gazety: Anna Kuszczak, Katarzyna Edyta Semen - Siekaniec, Patrycja Ostałowska, Jagoda śmijewska, El Ŝbieta Sobolewska, Elwira Nojman, Anna Dembska, Emilia Radomska, Katarzyna Borówko, Sylwia Kondej, Maria Gajdasz-Smalec, Barbara Suchocka. Koło Dziennikarskie: Katarzyna Pa ńczyszyn, Agnieszka Stachowiak, Karolina Taraszkiewicz, Karolina Stasiuk. Skład komputerowy i opracowanie graficzne: Agnieszka Fr ąckiewicz-Nowotka Siedziba redakcji: Jeziorany, ul. Konopnickiej 13 budynek D (I pi ętro) ZAPRASZAMY NA STRON Ę: NUMER TELEFONU DO REDAKCJI: 606 751 903 E-MAIL: [email protected] www.jeziorany.com.pl/?id=gazeta 12 Nasze Jeziorany, Nr 36/lipiec 2010 r.