Notes Du Mont Royal ←

Notes du mont Royal www.notesdumontroyal.com 쐰 Cette œuvre est hébergée sur « No tes du mont Royal » dans le cadre d’un exposé gratuit sur la littérature. SOURCE DES IMAGES Google Livres 480 F-1

ORATORES ATTICI

ET QUOS SIC VOCANT SOPHISTÆ OPÉRA ET STUDIO

GULIELMI STEPHANI DOBSON A.M. RIOIÆ IOCIITATII LITIIAIUI soc"

LONDINI EXCUDIT J. F. DOVE (umommmvznm A. 8. IWCXXVHI.

"4 4&1 ISO GRATIS

ISÆI DINARCHI

LYCU-RGI DEMADIS

SOPHISTARUM

INTERPREITATIO LATlNA

LONDINI PROSTANT APUD J. F. DOVE

A. 8. MDCCCXXVIH.

TABULA EORUM QUE CONTINENTUR. IN TOMO DEGIMO QUARTO.

1S O C R A T E S. OBATIONBS. . Isocratis ad Demonicum . Il Isocratis ad Nicoclem . 111: Isocratis Nicocles Isocratis Pane ’ca. . Isocratis ad Phllippum V1. Isocratis Archidamus . V11. Isocratis Areopagitica VIH. Isocratis de Pace IV.IX. Isocratis Evagoras . 1 18 X. Isocratis Helenæ Laudatio 129 138 X11.XI. Isocratis Panathenaica Busiris ...... 146 XIII. Isocratis contra Sophistas . 186 XIV. Isocratis Plataica . 190 XV. Isocratis de Permutations . . . 198 XVI. Isocratis de Bigis . . . . 239 XVII. Isocratis Trapezitica . . . 246 XVIII. Isocratis advenus Callimachum . . 255 XIX. Isocratis Æginetica . . . . 264 XX. Isocratis contra Lochitenr . 27 1 XXI. Isocratis advenus Euthynum 274

BPISTOLÆ. 279 Il.. Isocrates Dionysio . . . . 281 III. Isocrates Philippe Philippo . . . . 285 . Isocrates Antipatro 287 . Isocrates Alexandro 290 V1. Isocrates Iasonis liberis 291 VIL Isocrates Timotheo 294 VIH. Isocrates Mytilenæorum magistmtibus . 296 IX. Isocrates Arcbidamo . . 298 . Isocrates Dionysio . . . . 302

vi TABULA ETC.

ISÆUS. P13. . Isæi de Cleonymi Hereditate 305 II. Isæi de Meneclis Hereditate 313 III. Isæi de Pyrrhi Hereditate 320 1V. Isæi de Nicostrati Hereditate 337 . Isæi de Dicæogenis Hereditate . 344 V1. Isæi de Philoctemonis Hereditate 355 VII. Isæi de Apollodori Hereditate 369 VIII. Isæi de Clronis Hereditate 380 IX. Isæi de Astyphili Hereditate 392 . Isæi de Aristarchi Hereditate y 401 XI. Isæi de Hagniæ Hereditate 408

DINARCHUS. . Contra Demosthenem 423 II. Contra Aristo ’tonem 441 HI. Contra Philoc em . 446

LYCURGUS. . Contra Leocratem . 453

DEMADES. De Duodecennali . 483 SOPHISTÆ.Ë . Lesbonactis Politica 489 Il. Lesbonactis Hôttatoria I. 490 III. Lesbonactis Hortatoria Il. 493

. Hérodis de Républica 495

. Antisthenis Ajax . . . Antisthenis lysses . 501

. Alcidamantis Ulysses 504

. Gorgiæ Helenæ Encomium . 508 . Gorgiæ pro Palamede Apologia 511

ISOCRATIS AD DEMONICUM ADMONITORIA.

s l. anx munis, Demniee, in rebus multum interesse videas inter bonomm ratioues et improborum cogitations: mm in fa- miliaritatibus longe maximum discrimen habent. Nain alteri amicos, dum adsunt tantum, colunt; alteri etiam longe remotos amant: ac improborum quidem necessitudines paqu momento pereunt; bonorum autem amicitias nulla temporis longinquitas deleverit. Quum igitur iis qui gloriam expeterent et liberalibus artibus studerent, bonos et non improbos imitandos censerem. hanc orationem dona tibi misi, qua: et benevolentiæ nonne pignus esset, et meœ cum Hipponico familiaritatis signum. Ut enim rei familiaris sic et amicitiæ paterne Iiberis capienda est hereditas. 2. Ac nobis et fortunam sufl’ragari et ipsuln tempus opitulari video: nam et tu erudiri cupis, et ego in aliis erudiendis eleboro; tu quidem in eo ætatis flore es ut literis studeas, ego literaruni studiosis viam commonstro. Eui autem ii qui ad amic0s exhortationes scribunt, rem cette præclaram suscipiunt, non in eo tamen versantur quod est in sapientiæ studio præstantissimum; ’qui veto adolescentibus tradunt en non quæ in dicendi exercitatione et oratoria facultate eos acuant, sed quæ ad naturale decus honestatis conforment, eo plus quem illi fructus alferunt auditoribus, quod, ut alteri ad emditionem verborum duntaxat hortantur, sic alteri etiam mores eonun corrigunt. Nos igitur, non arrepta hortetione, sed conscripta præceptione, tibi consulturi sunnas, quæ res adolescentibus expetendæ quæque facta fugienda sint, et quo- i mm hominum consuetudine uti, et quo pacto vitam instituera debeant. Nam, qui hoc vitæ quasi iter ingressi sont, hi soli vers virtutis compotes fieri potuerunt; qua nulle. possessio neque splen- didior est neque constantior. Nam forma quidem aut natale con- sumitur aut morbo defiorescit: divitiæ veto vitiomm magis quem l virtutis ministræ sunt, cum quad ignaviæ facultatem ofl’erunt, tum quad adolescentes ad voluptates invitant. Jam vires corporis cum prudentia conjunctæ sane prosunt. sed sine hac plus ils ipsis nocent a

,x...... penes2 ISOCRATIS quos saut, et ut corpora pugilum ornant, sic tenebras cura- tioni mentis obducunt: virtutis autem possessio, in quorum animis sincere una cum ætate accreverit, sala nec in senectute deserit, et opibus præstantiar et nobilitate utilior; nam quœ alii etficere non possunt, ca. facit ut obtineri passim quæ multitudini horrenda videntur, magna anima subit, desidiam in vitio ponit, laborem laudi sibi ducit. Quæ quidem facile tum ex Herculis certaminibus tum e Thesei operibus perspici possunt, quorum factis norme virtutis directi mores tantum gloriæ decus impresserunt, ut nulle saoula res eorum gestas oblivione delere possint. 3. Atque adeo, si quad vitæ institutum patris tui fuerit recordere, domesticum et illustre habebis exemplum eorum quæ a me dicuntur: nec enim sic exegit ætatem, ut vel virtutem negligeret vel iguavîæ sese dederet. sed et corpus laboribus exercuit et animum ad pericula paratum habuit; neque pecuniam supra modum amavit, sed et bonis suis usus est ut mortalis, et rem familiarem curavit ut immortalis: neque veto vitam abjecte instituit, sed et splendidus fuit et magnifions et benignus in arnicas, ac sui studiasos pluris fecit quum generi sibi propinquos. Ad amicitiam enim constituendam longe plus esse virium in nature quem in lege. in moribns quum in genere, in voluntate quum in necessitate, judicabat. Deficeret nos omne tempus, si omnes illius actiones enumeraremus: sed illas accum- tius alias explicabimus, nunc specimen Hippouici naturæ exhibui- mus, quad tanquam exemplar in vita degenda propasittun tibi esse debet, ut mores illius pro Iegibus habeas, paternamque virtutem admireris et æmuleris. Nam, quum pictores pulcras animantes ex- primant, liberis turpe fuerit parentes virtute præstantes non imitari. Quare persuasum habeto, nulli pugili tantam esse præparatiouem adhibendam contra suas adversarios, quam tibi curandum sit ut in hoc certamine lundis sis patri tua par. Nequaquam autans fieri potest ut quisquam hoc in animum inducat suum, ni multis et bonis prœceptis fuerit retenus: nam ut moderatis laboribus corpora, sic bonesta doctrina mentes augeri salent. Ego itaque te breviter manere conabor, quibus studiis maximas ad virtutem progressiones facturas et ab aliis omnibus laudem et gloriam consecuturus esse videaris. 4. In primis igitur deos immortales religiose colito, non sacrificia modo faciendo sed jurejurando etiam conservando: nam illud amplæ pecuniæ indicium est. hoc morum integritatis argumentum. Venerare numen cum alias semper, tum maxime quum sacra publice fiunt: sic enim apparebit te simul et diis immolare et Iegibus obtemperare. Talem erga parentes te præbe, quales in te liberos esse tuas optares. Eus corporis exercitationes amplectere, non que ad robur, sed que valetudini prosint. unod ita consequere, si

AD DEMONICUM. 3 laboure desinas, dum adhuc laboure queas. Neqne petulantem ï 1311m aun. neque andacem orationem probe: nam alterum stultitiæ est, alterum insaniæ. Quœ (acta sunt turpia, ne dictu quidem decora esse puta. Assuefac te ut sis vultu non torvo, sed severo: nam illud insolentiæ, hoc prudentiæ tribuetur. Existima te maxime decere modestiam, verecundiam. justiüam, temperantiam; Isis enim virtutibus omnis adolescentiæ disciplina continetur. Si- quid unquam turpe admiseris, ne sperato fore clam z nam ut alios id eeles,at ipse tibi eris consolas. Deos time, parentes autem honora: arnicas verere, legibus obtempera. Eus sequere voluptates que gloriam pariant: nant ablectatio conjuncta cum houe- shte res est optima, sine hac, pessima. Cave criminationes, etiam falsas: valgus enim,quum veritatem ignaret, ex opinione famaque judicat. Omnia te ita facere pute. quasi neminem sis celaturus: oui enim quippiam accultaris in præsentia, post tamen innotescet. Existimationem-maxime colliges, si en te non facere apparent que ab aliis facta reprebenderes. Si cupide didiceris, multa disces. Quæ scis, exercitationis diligentia tuere; quæ non didicisti, artium cognitione adjungito: æque enim turpe est, auditam utilem arationem non discere, ac boni quippiam datum ab amicis non accipere. Quicquid otii dabitur, id in audiendæ doctrines studio con- sumito: sic enim fier. ut. quæ magnis alii laboribus invenere, tu facile perdiscas. Andivisse malta, præstare pute quum pecuniæ multum coegisse: nam hæc facile amittitur, illa perpetuo durant; solins enim sapientiæ possessio est immortalis. Ne te pigent longam ire viam ad cos qui se aliquid utile dacturos profitentur: quum enim mercatores rei familiaris augendæ gratin tante maria transmittant, turpe fuerit. adolescentes excolendi ingenii causa nec terrestre iter velle suscipere. Moribus tuis adsit afi’abilitas, verbis urbanitas : est auœm afi’abilitatis obvias salutare, urbanitatis comiter eos appellera. Comis in omnes cris, sed aptimorum familiaritate uteris: sic aliorum inimicitias vitabis, aliorurn tibi amicitiam conciliabis. Ne sæpius easdem, neque verbosius iisdem de rebus, alloquure: est enim rerum omnium satietas. Exerce te voluntariis laboribus, ut etiam necessarios perferre posais. Dabis operam ut rebus omnibus imperes quibus animum servire turpe est, cujusrnodi sunt, lucrum. ira, voluptas, dalot. Hæc autem ita consequere, si ea in lucro deputes quæ gloriam, non quæ opes, nageant: in ira, si talent tepræbeas delinquentibus,quales in te delinquentem alias esse velles; in ablectationibus, si turpe duces, servis imperare, voluptu- tibus servire; in rebus molestis, si calamitates aliorum inspicias, et te hominem esse recorderis. Diligentius tuera deposita verborum quum nummorum: nam boni viri est ita se genre ut ejus integritas fide dignior quam jusjurandum esse videatur. Quemadmodum im-

4-probis diflidendum,lSOCRATlS sic bonis habendam esse (idem ducito Nemin arcane. tua credito, niai ses lilas taceri æque expediat etiam illis qui audiunt, ac tibi dicenti. Jusjurandum si postulabitur, duabus de causis dabis, vel ut temetipsum turpi crimine Iiberes, vel ut amicos emagnis periculis eripias: pecuniæ vero causa per nullum deum jurabis, etiamsi liquida id facere posais; ne aliis perjurus aliis ava- rus esse videaris. Amicitiam cum nemine jungito, priusquam ex- ploraverîs quomodo prioribus amicis fuerit usas: sperabis enim eum in te quoque fore talem, qualem ergs illos se præbuerit. Sensim amicitiam contrahito, contractam- perpetuo conservare stu- deto : nam subinde mutare familiaritates, æque turpe est ac smi- cum habere neminem. Neque cum damna mores amicorum peri- clitare neque sodalium animas velis ignorase; quad ita facies, si egere te simularis, non egens: communicato cum eis res non arcanas, tanquam arcanes ; nain et deceptus nihil detrimenti capies, et voti compas factus mares eorum perspectiores habebis. Amicos cum in vitæ calamitate tum in periculorum societate cognosces: nam ut aurum igni exploratur, sic annicorum fides rebus adversis declaratur. Sic rectissime tractabis arnicas, si non exspectes dam te ragent, sed ultra, quum tempus postulat, eis opem feras. Non minus turpe duces, superari beneficiis amicorum, quem vinci maleficiis inimicorum. Eos amicos probe, quibus non tantum mala tua daleant, sed qui etiam bonis tais non invideant: multi enim, ut rebus amicorum adversis dolent, ita secundis invident. Absentiam amicornm mentianem fac apud præsentes, ut nec ipsos absentes neglecturus esse videaris. ln vestitu fac ornatum probes, laxum repudies. Habet autem ornatus magnificentiam, luxas reduadan- tient. Ama banorum non ingentem cumulum, sed moderatum fractum. Eas qui amplificandæ rei student, quum partis uti nesciant, contemnita : istis enim idem fera accidit quad ei qui bonnm pararit equum, non satis equitandi peritus. Da operam ut divitiœ et usai et tractai tibi sint. Sunt autem lis qui frui sciant usai, iis vero qui uti sciant fructui. Rem familiarem duabus de causis magni fac, tum ut magnam mulctam suflerre. tam ut bano arnica ferre opem in calamitate posais: quad autem ad cœteras vitæ rationes attinet, non supra modum eam, sed mediocriter amato. lis que adsunt contentas esto: quære tamen res meliores. Nemini calamitatem exprobres: nain fortune communis est, futuraque provideri non passant. Bonis benefacita: prœclarus enim thesaurus est beneficium apud bonnm virum collocatum. Si de malis bene mere- beris, idem tibi usuveniet quad iis qui alienos canes pascunt: nam et hi æque allatrant cos qui dent quum quoslibet, et improbi non minus cos qui bene de ipsis merentar quum eos qui eis nocent lædunt. Assentatores non minus oderis quem impastores: narn

A!) DEMONlCUM. 5 utriqae lædunt cos qui fidem illis babent. Si ces arnicas comple- cteris qui tibi nequissimis in rebus gratificantur, per omnem ætatem nullos habebis qui tuum odium propter res optimas suscipiant. Comis ergs cos esta qui te conseillant, non superbus: nain fastidium et arrogantiam vel servi daminorum ægre feront, comites veto grata et joconde est omnibus. Sont autem comitatis aficia, non contentiosum esse, non morosum, non omnibus in rebus adversa- torem, familiarium iracundisa non aspere resistere, quamvis injuste irascantur, sed eis cedere dam commoti sunt, ac ubi deferbuerit ira cos objurgare; non in ridiculis serias res agere, neque seriis in rebns nugis gaudere-intempestiva enlia ubique molesta sunt-: non ingratis inire gratiam, quo vitio multi laborant, qui etsi amicis ob- sequuntur, gravatim tamen id faciunt; non facile incusare, nam odiosum est, non ad reprehendendum esse proclivem, nam iratos facit. Conviviarum vitare sodalitates consultissimum cette facrit: sed siquando tempos postulatit, surgito ante ebrietatem. Quum enim vina mens corrupta fuerit, idem ci quad curribus evenit e quibus sarigue sont excussi: nain ut hi temere ferantnr carentes gabernataribus, sic animas in multa delicta impellitur, mente sub- versa. lmmortalitateni specta magnitndine animi, mortalitatem moderato rerum usa. Quantum eraditio inscitiæ præstet, ex ca perspicies quad .omnes e cæteris improbe factis fructum cliquent capiunt, bæc vero sala detrimentum etiam injungit: nam sape isti, quem ofl’endere verbis, ei reipsa pœnas dederunt. Cam quibus amicitiam tibi constitutam esse vis, de illis banarifice loquitor, iis audientibns qui renuntiaturi sint: principium enim amicitiæ est laudatio. vituperatio inimicitiarum. Quum deliberas, e præteritis exemple pete rerum futurarum: nain quæ obscurs sont e manifestis facillime dijudicantur. ln deliberando tardas esta, in exsequendis deliberatis celer. Existima nihil tribui melius a diis quidem prospera fortune, a nabis ipsis autem sapienti consilio. Quas res aperte dicere vereberis, et tamen cum amicis aliquibas communi- care cupies, tanuam de re aliena orationem instituito: sic et eorum sententiam intelliges, nec te ipse aperies. Quum alterius consilinm in tuis negotiis expetes, considerabis in primis quomodo res suas administrait: nain qui suum negotium male gessit, nunquam bene procurabit alienum. Sic autem ad capiendi consilii prudentiam maxime incitaberis, si, quæ damna teineritatem sequantur, cogitera: nain et valetudinem diligentissime curamus, quum ægrotationum molestias recordman Regain mores imitare et ad eorum stadia te confer, ut eos probare et æmulari videaris; unde fiet ut et populus de te melius existimet et tu illorum benevolentiam ergs te confirmes. Cam ipsis regarni legibus obtempera, tum voluntatem eorum firmissinlam esse legem ducito. Quemadmadum enim in

populari6 lSOCRATlS degenti republica multitudo calenda est, sic et cum qui in imperio regio consedit, regem admirari aportet. Magistratam adaptas, nullius improbi ministerio in obeandis negotiis utitar: nam quicquid ille deliquerit, id tibi imputabitur. A publiois fanctionibus discede, non locupletiar sed laudatiar: gloria enim et leus recte factorum magnis opibus est præferenda. Nullius improbi negotii vel adjutor vel patronns esse velis: nant et teipsum eadem facere putabunt quœ ab aliis tacts defenderis. Sic te patata ut aliis plus posais, et æquo tamen jure cum cæteris vivito, ut te justitiam calera apparent non ex imbecillitate sed propter æquitatem. Paupertatem cum justifia conjunctam opibus male partis antepo- nito: nam justifia pecuniis eo præstantior est, quad bas viventibus tantum prosunt, ille etiam defunctis gloriam parit, hæ vel malis baminibus contingunt, illem improbi nallo consequi modo passant. Neminem eorum qui lucris injustis ditantur æmulare, sed eos pluris facito qui ab justitiæ stadiam detrimentis alliciantur: nam justi, si nulle re alia injustis præstant, spe certe boue sont superiores. Cam omnium rerum quæ ad vitam degendam attitrent curem suscipita, tutu ingenio escolendo vel maxime intentas esta: maxima enim res in re minima est bons mens in corpare humano. Da operam ut et corpore sis laboriosa, et anima studioso, ut altera perficere queas decreta, aimera praspicere scias profutura. Quicquid dicturus es, prias cum anima tua reputa: multi enim sunt quorum lingue cogi- tationi antevertat. Duo loquendi tempora constitue, alterum de rebus tibi plane cognitis, alterum de iis quæ necessario sunt dicenda: in bis enim salis silentium antecellit oratio, in allie vero tacere satins est quem loqui. Nibil rerum humanarum esse firmum existima: sic flet ut nec in rebus secundis Iætitia exsultes, nec in adversis consterneris. Et gaudere debes rebus secundis, et maderate ferre dolorem calamitatum, sed utraque dissimulato: quum enim domi opes accultemus, absurdum fuerit aperto anima obambulare. Magis cave reprehensionem quem periculum; nam ut vitæ finis improbis, sic bonis viris ignominiosa vite formidalosa esse debet. Operam in primis data ut in tata vivere queas; sed si quando tempus inciderit ut pericula sint adeunda, incalumis e bello evadere stade cum leude et gloria, non cum infamie et dedecore; nam fatum omnes quasi capitis condemnavit, mortem autem honeste oppetitam nature peculiare præstantium virorum manas esse volait. 5. Neque verolmirari debes, malta ex iis quæ diximus, isti mtati tuæ non convenire: nam id me quoque non præteriit, sed propositum mihi fait, une eademque opera et de præsenti vitæ rationc consilinm promets et quid in posterum tibi faciendum esset denan- tiare. Nain arum quidem horum facile intelliges, fidelem autem et benevolum monitorem baud temere invenies. Ne igitur cœtera

AD DEMONICUM. 7 en sliis tibi querenda casent, sed ut bine omnia valut e peau depro- nieras, nihil, in quo tibi consulere passem, prætereundam esse duxi. Magnat; autem deo gratias agam si me spes de te concepts non fefellerit. Nam, ut plerosque alios cibis jucundissimis potins quem saluberrimis delectari, sic etiam ad son sese amicos adjungere cer- nimus qui ana delinquunt, non ad eos qui vitia reprehendunt. Te vero contrarium statuisse existimo, argumenta industriæ tuas in aliis disciplinis adductus: nam qui ipse sibi optima qussque imperavit, cum consentaneum est etiam alios ad virtutem exhortantes amplecti. Maxime autem ad stadiam honestarum rerum incitaberis, si animadvertes, ces verissimarum voluptatum esse procreatrices. Nam in socordis quidem luxuriæque amore molestiæ statim voluptatibus adhærescunt, virtutis autem stadiam et sobriam vitæ institutum semper oblectationes sinueras atque etiam constantiores gignit: nam illic principio gavisi post dolemus, bic post molestias voluptates capimus. ln omnibus autem rebus non tant principii solemus meminisse quem sensu finis allici: nam pleraque in vite non propter res ipsss agimus, sed propter en que consequantar eleboramus. 6. lllud item cogites velirn, plebeiis quidem bominibus quidvis licere-nam tale statim initia vitæ sans fandamentum jecerunt-, præstantibus Vera negligere vinutem concessum non esse, eo quad maltas reprehensores habent. Omnes enim non tata oderunt flagi- tiosos, quem cos qui virtutis professi stadiam, re nulle vulgo antecellunt: nec id injuria: nam quum cos improbemus qui verbis tantum fallunt, quanta magis cos nequam homines dicemus qui nullum in tata vita sont dignitatis gradum retinuerunt? Ac ejus generis homines non in semetipsos tantum esse injurii, sed et fortunæ proditores recte existimantur; que quum eis opes et gloriem et arnicas in menus dederit, ipsi perte felicitate indignas sese præbeent. Quod si fus est mortali volantatem deorum conjecturis indagare, cos etiam in conjunctissimis potissimum demonstrasse arbitrer, quomodo et advenus homines improbas et ergs bonos viras casent animati. Nam quum Jupiter-ut arcane litera: tradunt et omnes credunt- Herculem Tentalumque genuisset, alterum ab virtutem immortalitate donavit, alterum propter improbitatem maximis suppliciis alfecit. Decet igitur inbæc exemple intaentes virtutem et lianestatem expetere, nec ca servere damant quæ nos diximus, sed et poetarum optima quæque discere, et sa legere quæ alii viri sapientes utiliter præceperunt. Nain ut apes omnibus quidem in- sidere flascalis, de singulis autem optima carpere videmus: sic era- ditionis etiam comparandæ studiosos, nullius rei esse rudes, sed undique utilia colligere decet. Vis enim hac ipsa diligentia naturæ nostrc pravitatem superabimus.

ISOCRATIS ’ I A D N I C O C L E M DE REGNANDO VEL DE REGNO ORATIO.

l. QUI vobis regibus, Nicocles, advehere vestes soient aut æs ont aurum factum aut aliquod nliud ejus generis, quo et ipsi egent et vos abundatis, bos (ut mibi quidem videtur) plus satis apparet non largitionem facere sed mercaturam, sunsque res multo callidius vendere quam cos qui ex professo couponantur. Ego vero existimavi hoc pulcherrimum fore munus ne utilissimum idemque et mihi danti et tibi accipienti aptissimum, si describere possem, quibus ofiiciis præstandis et quibus rebus fugiendis optime et civitatem et regnum administraturus esses. Nam privatos quidem homines permulta sunt quæ erudiant, atque in primis vite expers deliciarum et quotidiens. de parando victu cogitandi necessitas, deinde leges quibus in suis quique civitatibus’reg-untur, præterea libertas illa que palam et amicis objurgare invicem et inimicis exagitare delicta licet, denique poetæ quidam veteres præcepta de vivendi ratione reliquerunt: quibus rebus omnibus consentaneum est cos fieri meliores. Principibus autem nihil ejusmodi contingit, sed que: omnium maxime institui conveniebat, hi mox suscepto principatu sine ullis monitoribus œtatem exigunt: perpaucis enim ad eos patet aditus, qui vero familiariter cum eis vivunt, hi ad gratiam et dicunt et faciunt omnia. [taque amplissima pecunia et potentia maxima potiti, facultatibus his non recte utendo, efl’ecerunt ut multi dubitent, situe privatorum quidem hominum. sed moderate se gerentium potins expetenda vita, quam tyrannorum. Nam quum honores eorum et divitias et imperia intuentur, omnes eos diis similes esse censent qui soli rerum potiuntur: quum vero timores et pericula considerant, memoriaque repetentes vident alios a quibus minime oportebat interfectos, alios ergs sucs conjunctissimos delinquere coactos, aliis utrumque accidisse, rursus quovis modo vivere melius esse putant quum in hujusmodi calamitatibus vel universæ Asiœ dominari. Est autem hujus diversitatis et confusionis causa hæc, quod regnum tanquam sacerdotium cujuslibet hominis esse putant, quad summum est rerum humunarum majoremque providentiam postulat. 2. Ac singulatim quidem quo pacto rectissime res administras-i, utque et bona conservari et mais caveri passim, eorum munus

z AD NICOCLEM. 9 est cumulera qui tibi semper adsunt: omnia autem studia, que flaquant mets tibi proposita esse debeant et quibus in rebus versandum ait, ego recensere conabar. Utrum vero donum hoc argumenti dignitati, quum absolutum fuerit, sit responsurum, ab initia facile perspici non patest: multa enim et numeris devincta poemata et saluts oratione conscripti libri, dam adhuc in mentibus auctorum inclusa tenerentur, magnas sui exspectationes concitaru nt, sed perfecta tandem et aliis ostensa longe tenuiorem quam pro concepts spe gloriam consecuta sont. Sed tamen conatus ipse pmclarus est, ab aliis prætermissa conquirendi et regnis veluti leges præscribendi. Nam, qui privatas homines instituunt, hi salis illis prosunt: si quia veto populi dominos ad virtutem excitant, is utris- qlle eommodaverit, tum iis qui imperant tum iis qui parent imperio; quad et illis principatus tutiores et his respublicas leniares efi’ecerit. I 3. Primum igitur considerandum est quodnam ait regum ofli- eium: nam si summatim id in quo totius rei vis est probe consti- tuerimns, in en intaentes melius de partibus quoque dicturi sumus. Arbitror eqnidem constate inter omnes, convenire eis ut civitatern et calamitatibus iiberent et res ejus secundss tueantur et ipsam e pana magnans eŒciant: nam cætera, quœ quotidie incidunt, horum causa fadenda sunt et ad hæc referenda. Illud autem perspicuum est, oportere eos, in quibus hæc facultas esse debeat et qui bis de robas deliberatari sint, non socordiæ sese date, sed providere ut sin: aliis longe prudentiares. Constat enim, quemadmodum ipsi animas suas excoluerint, ita etiam eorum regna se esse habitura. Quare nulli certatori tout convenit corpus exercere, quem regibus ingenium suum: nam celebritates ludorum universæ nullam partem constituunt eorum præmiorum pro quibus vos quotidie decertatis. 4. Hue igitur cansîderantem, operam dare te decet, ut quantum alios dignitate superas, tantum etiam virtuteillis antecellas. Neque veto putabia cnram et stadiam in aliis prodesse rebus, ad augendam autem virtutem et prudentiam nihil habere virium, neque tantæ infelicitatis homines candemnabis, ut, quum artes quasdam ad cicu- randas bestias et animas illarum excolendos invenerimus, ipsi nabis ad virtutem nihil aliène adjnmenti queamus; sedquempdmodum institutio et cura cum primis passit anima nostro adjuvare, ita existimato, atque tum domesticorum prudentissimis familiariter utere tu!!! exterorum quoscunque poterie accersito, tum celebrium et poetarum et rhetorum omnium periculum tibi esse faciendum persuasum habeto, acillorum quidem auditor esta, harum autem discipulus; flaque te para, ut et minarum sis judex, et majorum æmulator: nana bis exercitationibus celerrime talis fies; qualem esse aportere nos proposuimns cum qui recto ait regna præfuturus et urbem ita ut decet gubernaturus. Sic vero ipse ta maxime cohortabere, si c

l0 ’lSOCRATIS absurdum esse duxeris deteriores præstantioribus dominari et sto« lidiores prudentiaribus imperare : nam quo vehementius aliorum in!» scitiam despexeris, eo diligentius ingenium tuum exercebis. 5. Hinc igitnr cos auspicari decet qui fungi ofiicia volent. Præ- terea et hominum et civitatis esse smantem oportet: nec enim fieri potest ut vel equis vel canibus vel bominibus vel ulli denique rei quisquam recte præsit, nisi delectetur iis quorum ei mandata est cu- ratio. Populus curæ tibi sit, et omnia in eo posita esse patata ut in imperio tua deiectetur; notum enim est et oligarcbias et cætera imperia eo diuturniora esse quo diligentius populum coiuerint. Sic autem bene imperabis, si neque vulgi petulantiæ locum dederis neque alios populo insultare passus fueris, sed provideris ut et bo- nores optima cuique mandentur et cæteri nullis injuriis afliciantur: hœc enim elementa prima et maxima sunt reipublicæ bene constituas. 6. Edicta et instituts. vitiosa loco move et muta; operamque in primis dam ut optimorum sis inventer,- sed, si id fieri naquit, imitare que apud alios recta se habent. Leges quære in universum æquas et utiles et inter se consentientes, atque etiam tales quæ et controversias civium quam paucissimas et compositianes quem fieri potest. celerrimns efliciant: bæc enim inesse oportet omnia legibus bene constitutis. Efiice negotiationes eis lucrosas, lites detrimentosas: ut bas fugiant, illas appetant. De controversiis eorum sententias neque ad gratiam ferto neque inter se contrarias, sed de iisdem quidem rebus semper eadem decernita: etenim et decet et expedit. regum de jure decreta esse immutabilia, ut probatns leges. Urbem eodem modo quo paœrnam damum administra, apparats: splendido et regali, ratione vectigalium accurata, ut simul et illustri lande cele- breris et sumptus talerare possis. Ostenta magnificentiam ne in una quidem re magni sumptus, statimque peritura, sed tum iis rebus quas diximus tum instrumenti atque supellectilis arnatu tum bene- ficentia in arnicas: nam quas hoc modo insumpseris, en et tibi ipsi firma stabiliaque permanebunt, et posteris tuis plures.commoditates allèrent quam pecuniæ profusiones. Religionem eam serva quem a» majoribus accepisti, sed id pulcherrimum sacrificium et cultum esse A maximum existima, si ipse te quem optimum et justissimum præbeas: major enim spes est deos immortales. talium vota auditurosn quem eorum qui multas victimas prosternunt. 7. Primas honores conjunctissimis, verissimas benevolentisaimis defer. Corporis custodiam tutissimam esse. puta tum in virtute amicorum tum in benevolentia civium tum in tua prudentiaesse col-- locatam: hæc enim sunt pet quæ imperium facillime. et paretur et conservetur. Rem privatorum familiarem curata, et prodigos de tao. I facere sumptum et ad rem. attentas tuas opes augere existimato: bona enim omnia in urbe habitantium ad familiam pertinent regain bene imperantium. Per omnem ætatem tantam veritatis pt: te ferto

AD NICOCLEM. Il mussa. ut plus habeatur fidei tuæ afirmationi quam diamm dejerationi. Cam omnibus bospitibus urbem exhibe tuteur et in oontractibus æquam, tum inter advenus eos maximi facito non qui dans tibi advehunt, sed qui a te expetunt: nam, si bis honorem habueris, apud cæteros majore gloria eris. Exime civibus multas formidinis causas, neque meticulasos eos esse velis qui nihil delin- quant: nam qua tu eos in te esse anima consuefeceris, eodem et ipse in illos eris. Nihil par iracumliam agita, sed iram, quum tempus postulabit, simulato. Acrimoniam tuam probe. indagatione rerum» quæ gemmas omnium, clementiam mitigatione suppliciorum. Auctaritatem imperii tuere non asperitate nec sævitia pœnarum, sed n excellenti sapientia, ut te suæ saluti omnes melius quam semefipsos eonsnlere arbitrentur. Bellicosus esta scientia rei militaris et apparatu, pacifions nihil præter jus et æqunm vendicando. Erga civitates imbecilliores talem te præbe, quales in te patentiores esse velles. Noli de rebus quibusvis contendere, sed de. iis duntaxat quarum victoria tibi profutura est. Contemnendos existima, non cos qui utiliter succumbunt, sed qui cum damna sua vincunt, Ma- gnauimos puta, non eos qui majora suscipinnt quam sustinere’passint, sed qui et bonesta desiderant et quas aggrediuntur perficere passunt. Æmulare, non cas qui latissime imperium propagarunt, sed qui id quad babent rectissime administrarunt; taque ab omni parte beatum- fore pute. non si omnibus hominibus cum terroribus et pericnlis im- perites, sed si, talem- te- præbens qualem decet et en gerens- quia in pressentis, mediocria deideres et harum nullo careas. 8. In amicitiam recipe, non quoslibet, sed tua natura dignes ;l nequecum quibus jucundissime tempos conteras, sed quorum opera arbem optime gubernes; Diligenter inquirito in tuas familiares, teque scita talem ab iis omnibus qui consuetudine tua non utuntur judicatum iri, quales illi fnerint cum quibus vixeris. Sic alios iis præfice rebusquas ipse non geris,ut tibi adscribendum scias quicquid illi fecerint.. Fideles existima, non eos qui omnia et dicta tua et fucus laudarint, sed qui etiam errata et delicta reprehenderint. Pa- testatem da prudentibus libere dicendi sententiam, ut, si quibus des rebns dubitaris, præsto sint qui illas une tecum expendant. Dis- cerne eus qui une assentantur ab illis qui ex benevoientia te calant, ne improbi meliore conditione sint quam boni viri. Audi quid aliiv de aliis dicant, operamque data ut, quales et quinam sint non minus- ii qui dicunt quam ii de quibus dicunt, cognascas. Iisdem suppliciisî afice calumniatares, quibus delinquentes. Impera tibi ipsi non minus quam cœteris: idque maxime regium putata, si nullis libidinibus ervias, sed cupiditates magie in patestate habeas quam: cives tous. Nullam familiaritatem temere ac sine ratione contrahe, sed, iis. guidera congressibus assume, qui te etsapientia singeant et 1M! qui alios apiniane.. ’ a

l29. Da lSOCRATlS iis rebus tibi placera noli quia a malin etiam* perficit passant; sed virtutem laudi tibi ducito, cujus nulla pars impmbiscontingerg potest. Verissimos honores eas esse pute, non qui palam ex matu tibi babentur, sed si ipsi apud sese prudentiam tuam plus quam torr tunam admirentur. Si forte ita ceciderit ut re aliqua leviore gaudeas, dissimula; sed rerum maximarum studium astenta. Noli putes. aliis vivendum esse moderate rasibus perturbate, sed tua tempe: rantia fac aliis exampla ait; nec ignares tatius civitatis mores exemplum magistratuum conformari. Hoc tibi argumenta sit ta ragua bene præesse, si populum et locupletiorem et modestiorem sub imperio tua videas esse factum. Præstare pute liberis tuis ha.- nestam famam quam magnas opes relinquere; nam iræ martelas surit, illa immortalis; fuma pecuniæ quæri possunt. ami pecuniia fama non potest; opes etiam imprabis aliquando contingunt, glorialn vero parure non passant nisi virtute præetantes. lu vestitu et aor- poris ornatu splendidus, in aliis actionibus labarum taler-ans, esta ut regnantes decet: ut et qui vident ab adspectum te ragua dignum judicent, et familiares tui ab animi tui rabat iisdem assenâantur. Considera, semper et dicta et facta tua, ut in delicta quam panois- sima incidas. Optimum carte quidem est servare modum, sedquo- niam is non facile cognoscitur, malis citra resistere quam ultrapro- gredi: mediocritatis enim vis magis in eo quad parum quam in eo quad nimium est cernitur. 10. Urbanus esse stade et gravis: quorum bac principatum decet, illud congressibus est nptum. Sed hoc est præceptorum omnium difiicillimum: nam eos qui gravitatem afi’ectant plerumque frigere, qui veto urbani esse student cos humiles et abjectos comperies. Est autem utraque hac ratione utendum. et finitimum utrique incommodum efi’ugiendum. Quicquid earum rerum que) regum cognitione dignæ sunt certo nasse voles, ad id axperientiam et doctrinam adhibeto: nam ut doctrine viam tibi ostendet. sic rerum. gerendarum exercitatione id consequeris ut res dextre admi- nistres. Cogita quæ res et garantur et ferantur tum a privatis bominibus tum a principibus: nam si præteritorum recordaberis, de futuris rectius deliberabis. Minime decere pute, quum privati qui: dam homines mortem oppetendam censeant ut post obitum laudentur, rages cas actiones fugera quæ viventibus gloriam pariant. Imagines, quæ virtutis tuæ potins quam corporis monimenta sint, fac relinquas. Operam cum primis dabis ut et te et urbem in tata collocea: sed si periculum adeundum fuerit, honeste mari quam turpiter vivare præoptabis. In omnibus Luis factis regni memento, salliciteque cave ne quid honore isto indignum designes. Il. Ne committas ut nature tua simul universa intereat: sed-- quum tibi corpus martela cantigerit, [animus immortalis,] fac in» mortalem animi tui memoriam relinquas. Meditare de præclll’llx

A!) alcooliers; r i 13 actionibas loqui, ut iis consentantesK qua dicere soles adamantin asauascu. Quæ tibi cogitanti optima videbuntur, eaIre ipse par, ficito. Quorum gloriam miraris, eorum res gestes imitare. Quæ tais liberis præciperes, en ipse facere ne gravais. Aut utare pria ceptia nostris, aut ipse bis inveni meliora. Sapientes existima, non eos qui de rebus minutie curiose rixantur, sed qui de maximis l’abus egregie dicunt; nec cos qui aliis felicitatem pollicentur, quum ipsi multarnm rerum inopia labarent, sed cas qui, quum de sa modice dicant, tamen et negotia dextre obire et inter bomines van sari commode passunt, nec in vitæ mutatianibus .perturbantur, sed pulcre moderateque ferre tam secundas res quam adverses didi-

l2. Neque vero miraris nos malta dixisse que et ipse intelligas: neque enim bac me præteriit, sed satis scivi, quum tante multitude ait et bominum privatarum et principum, alios bonnm aliquid dixisse, alios audivisse, alios a nounullis fauta vidisse, aonnulla etiam ipsos factitare.cerunt. Verum a. bis orationibus, que ad prseceptiones I de afi- ciis pertinent, non requirenda est novitas; in quibus nec admirabile nec incredibile nec inusitatum quioquam comperitur: in vero do- ctissimus habendus erit, qui eorum, que in animis aliorum dispersa jacent, quam plurima colligera et elegantissimis verbis potuerit en pliure. Illud quoque mibi satis notum fait, quum et poemata et alia scripta quas suasione constant omnes utilissima esse judicent, en tamen non libentissime audire, sed eodem ergs illa esse animq quo ergs manitores: quas ut universi landant, sic eorum congressns refugiunt, illorumque .consuetudinem qui socii delictorum sint, non eorum qui a vitiis. debartentur, expetunt. Id quad val ex Hesiodi et Theognidis et Phocylidis poesi cognoscitur: nam bos fatentur optima vitæ mortalium reliquisse consilia, sed quamvis hoc dicunt, nugis tamen audiendis et recitandis tempus perdere quam in illorum pœceptionibus versari malunt. Præterea si quis e præstantibna poetis cas quas sententias vacant, in quibus illi potissimum elabo-. rarunt, excerperet, ergs illasetiam eodem anima casent: canadien enim val nequissimam audits niellent quam paemata tain artificiosa. 13. Et quid opus est singulis commemorandis immorari? 0m. nina enim si naturas bominum consideremus, plerosque nec cibis salubesrimis gaudere nec studiis pulcberrimis nec actiouibus optimis nec-donnais utilissimis reperiemus, et ces voluptates babere maximas que ratiani utilitatis maxime repugnant, ac tolerantes et industrios videri eos qui officia sua satisfaciunt: quare qui talibus quisquam placent, sive manant sire dosent sive utile aliquid (liant! Qui præter sa quæ diximus, prudentibus etiam invident, simplices autem et candides pintant ameutes; et sic a veritate rerum abhorrent, ut ne sua quidem negotia norint, nam de suis quidem rebus cogitantas mœrent, de alienis autem quum disputant gaudust g

i4 ISOCRATIS A!) NICOCLEM. mallentque corporis ærumnam ferre quam animum exercera et de ra aliqua necessaria suscipere cogitatianem. Ac in congressibns quidem eos inter sese convitia vel dicere vel audire, in solitudine veto non deliberare sed optare deprehendas. Atqua bæc non in omnes dico, sed in eos tantum qui bis quæ diximus vitiis constricti sont. Illud certe palam est, si qui sunt qui velint aliquid multitudini gratum val carmine vel saluts oratione scribere, iis exquirenda esse non utilissima quseque, sed fabulosissima: nam talibus quidem audiendis gaudent, sed, quum versa causas et certamina spectant, mœrent. Quamobrem Homeri poesis et ii qui primi tra- gœdiam invenerunt admiratione aficiendi sunt, quad animadversa bumani ingenii nature. utrisque bis rationibus ad poesim suant abusi surit: alter enim certamina et balla semideorum fabulose persecutus est, alteri fabulas in ludos et actiones redegerunt, ut a nabis non audiri tantum sed etiam spectari possint. Quum igitur salin exempla in promptu sint, demonstratum est, si quia auditoras allicere studeat et demulcere, ab admonitianibus et consiliis esse abstinendum, illa autem et scribenda et dicenda- quibus populum maximea l4. Hæc exposui, gaudere praptarea quad existimavividet. oportere i te, quum non sis unus de multis sed multorum rex, non ita sentira ut cæteras, neque val res graves val bomines prudentes metiri ac ponderare voluptatibus, sed in actionibus utilibus periculum illorum facere, præsertim quum sapientiæ magistri de animi exercitationibus inter sese dissentiant; nam alii disputationibus dialecticis, alii præceptia cloquentiæ, alii par alia quædam suis auditoribus sapientiam pollicentur: in ea veto consentiunt omnes, bene institutum hominem- aportere ex bis singulis sibi prudentiam consilii capiendi camparare. Sunt igitur ea de quibus ambigitur misse facienda et amplectendnm id de quo nulla controversia est ut rectius de illis judicatur; ac consiliarii tum maxime quum res consilinm pressens postulat spam ctandi sunt, repudiatis iis qui in universum de rebus dicunt quique nihil eorum quæ fieri debent intelligunt-constat enim eum, qui sibi ipse prorsus est inutilis, nunquam alios elfecturum esse prudentiores -, cordatos autem viras et qui longius quam alii prospicere possunt magnifacito et calito, ac persuasum babeto bonnm. consiliarium utilissimam et rage omnium dignissimam asse- pos- sessionem. lilas etiam tuum regnum maxime amplificaturos are-- dito, qui tuam mentem plurimum potuerint excolere. 15. Ego pro men intelligentia te admonui, et eum honorem quem- possum tibi babea: velle autem debes ut etiam alii, quad initia dixi, non consueta munera tibi olfarant, quæ vos longe pluris. emitis-a dansntibus quam a vendentibus, sed en quæ, tametsi multum iis- maris. idque- nullum diem facere intermittas, non dateras, sed et pretiosiora ipso usu reddas.,

I S 0 C R A T I .S NICOCLES.

l. 8mn qui de eloquentia male sentisnt et sapientiæ studiosos assidue criminentur, ac dicunt cos non amore virtutis sed emolumenti sui gratin tales disputations instituisse. Ego veto ex iis qui hoc anima sunt perqualn audire veiim, cur et bene dicendi studiosos vituperent et recte egendi cupidos laudent: nain, si eniolu- Inenta eis molesta sont, plura et majornscapi e fontis quam e dictis comperiemns. Deinde illud quoque absurdum est, si ignorant, nos et pietatem’ coleta et justiüam exercere et cœteris studere virtutibus; non ut deteriore quam nIii conditione sinus, sed ut bonis in vite qusnplurimis perfruamur. Qunre non accusandœ res illæ sunt, per quas cum virtute aliis præstnre possis; sed homines potins. qui sut res illos mais tractando commpunt sut eloquentiam ad fallacieu-

2. Miror icaque ont ii qui in: sentiunt, non etiam divitias et robur et fortitudinem injurias in crimen vocent. conferunt. Nain si propœr eos irascuntur . eloquentiæ, qui delinquunt et mentiuntur, etiam cætera bons vituperare debent: nec enim defuturi sunt illorum quoque rerum possessione instructi, quas deliquisse et pet eus multos sfiixisse constat.- Verum non convenit, si qui obvias verbernnt, robot accusare, neque propter homicidas fortitudini convitinri, neque denique bominum improbitatem in res transferre; sed illi ipsi culpsndi sunt qui bonis rebus male utuntur, et cives sucs par en lædere non dubitsnt quæ ad eorum salutem convertere potuissent. Nunc neglectn singuli- Ium rerum tali distinctione, universam eloquentiam- oderunt, et in. (un) encre versant!" ut non nnimadvertant ei se rei esse inimicos; que non alin concassa est generi mortalium quœ ait plurium utilita- uun causa. 3; Nom reliquis naturæ nostræ dotibus nihil cæteris animanübus mecellimus, sed ab illis longe tum-celeritete tum robore tum aliis facultatibus superamur: sed, quum muai-gente natures vi consilis conferremus et quas nostræ sententiæ essent-invicem explicaremus,- non fetinam solum vilain deseruimus, sed conciliis habitis urbes etiam condidimus et leges tulimus et antes invenimus, ad omis denique propemodum soierie: a nobis «cogitas suas vires contant

oratio.16 HæcISOCRATIS enim est quæ de rebus justis et injustis, de turpibus et honestis, leges tulit: quæ nisi constitutæ et distinctæ fuissent, nulla exsistere potuisset bominum consociatîo. Hac et improbas arguimus et viras præstantes ornamus. Per banc et stolidos erudimus et prudentes exploramus : nam ita dicere ut-decet recte sentiendi maximum. signum esse credimus, atque oratio vera etlegitima et æqua bonesti ac fidelis animi simulacrum est. Hujus ope et controversa disceptamus et ignorata quœrimus: quibus enim argumentis dicendo aliis persuademus, iis ipsis etiam in nastris delibe- ratianibus utimur; et eloquentes ,dicimus cos qui ad populum verbe facere possunt, prudentes vero existimamus eos qui in consilii capi- en’di deliberatione ipsi secum de rebus optime disputarint. Quod si de bac facultate in summa dicendurn est, nihil quad rations agitur sine oratione fieri reperiemus, sed eam et operam et cogitationum omnium ducem esse, que. prudentissimi quique maxime utuntur: de magistris igitnr eloquentiæ et sapientiæ studiosis qui coutume- liose loqui audent, odio non minore digni sunt, quam ii qui fana deomm immortalium violant. Ego vero cum omnes orationes proba quorum quantulacunque utilitas esse potest, tum cas esse judicio pulcherrimas et regibus dignissimas et mihi maxime aptas quas de lianestis actionibus et reipublicæ garendæ ratiane presci- piunt, atque in bis ipsis illas excellera censeo quæ et principes docent quomodo sit tractanda multitudo, et hamines privatos qua pacta ergs principes afl’ecti esse debeant: par hæc enim urbes video fieri et felicissimas et amplissimas. 4. Ac alteram quidem hujns doctrinæ partem, de gerenda imperio, ex Isocrate audivistis; eam veto quæ restat, de civium ofliciis ergo. magistratus, ego recitare canabar, non quad illum superare studeam, sed quia me potissimum decet bis de rebus apud vos disserere. Nam si vos, quum ego quæ a vobis fieri vellem non expo- suissem, a mea sententia aberraretis, non justam irascendi vobis causarn baberem z sin rebus omnibus indicatis tamen nihil ejusmodi fieret, jam non injuria contumacibus succenserem. Arbitror autem vos ita maxime excitari et acui passe tum ut recordemini tum ut exsequamini en que dicta fuerint, si non consulendo tantum occu- patus certis capitibus ennmeratis discessera, sed si etiam ostendero, primum banc reipublicæ farmam esse magni faciendam, non en tantum quad necesse sit et quad en perpetuo simas usi, sed oh illud etiam quad hæc inter alias respubl. maxime excellat: deinde me non contra leges hoc imperium tenere sut aliis ereptum, sed sancte et juste. tum propter primas majores tum propter patrem tum prOpter meipsum. Nam si prias hœc demonstrata fuerint, quis non ipse sese maxima dignum supplicia fateatur, si meis et consiliis et imperatis non obtemperarit. u

’ 6. Quod igitur ad respublicasNICOCLES. attinet 4 nam de hoc initia me17 dicturum’ esse proposai --’omnes’mihi assentiri’arbitror iniquis- ’simum esse ut eodem bonis et improbis tribuantur, æquissimum vero ut recta ratio ineatur et discrimen servetur ne iuæquales æqualia consequantur, sed ut en cujusque et fortuna sit et dignitas quamimeretnr. At vero oligarchiæ et democratiæ id spectant ut æqualitas sit inter ejusdem reipublicæ sacios, et in eo statu præcla- rom babetur, si. nemo plus alio posait; id quad e re improborum est: monarchies vero principem lacum præstantissimo cuique defe- mat, secundum illi qui a primo est praximus, tertium et quartum eæteris eadem rations. Qaæ si non ubique recepta in mores sunt, en tamen est bujus imperii ratio et voluntas. Quod si et ingenia bominum et. actiones spectemas, universi monarcbias præstare cœ- teris fateantnr. Qnis vero same mentis est qui se non optet ejus potins civemtesse reipubl. in qua sua virtus non ignoretur, quam nulla re vulgo potiorem delitescere? Quinetiam’ banc tanto miti- arem esse jure judicemus, quanta facilius est unius viri judicio et voluntati satisfacere, quam id, dare operam ut multis et variis ingeniis placeas. Monarchiam igitar et jucundiorem esse et leniorem et æquiarem etsi pluribas ostendi posset, ex bis tamen etiam facile intelligi potest: in cæteris vero, quanta monarchiæ sint ad consu- lendum potiores et ad res opportune conficiendas, sic pulcherrime cememus, si in maxima negotia inter se comparata inquiramus. Nain qui in singulis annis magistratas ineunt, prias ad vitam priva- tarn redeunt, quam publicorum negotiarum. scientiam aliquam consequantur usuque rerum eradiantur: qui vero iisdem rebus perpetao præsunt, ut minas ingeniis valeant, longe tamen experientia cæteris antecellunt. .llli præterea dam alii aliosintuentur malta negligunt, bi vero, quum sciant a se omnia perfici aportere, diligenter de singulis cogitant. Ad hæc, democratici et oligarcbici ambitiosis inter se dissensionibus reipublicæ nocent :’ monarchæ vera, ut qui neminem barbent cui invideant, de rebus omnibus, quantum quidem fieri potest, id statuant quad utilissimum est. Jamvilli, maximum temporis partem domesticis negotiis occapati, ofensionem negli- gentiæ sæpe vitare non passant, deinde in conciliis sæpius reperias inter sese rixentes quam in commune consalentes: hi vero, quia neque carias neque tempera deflnita habent; noctu et interdiu negotiis intenti, millas occasiones negligunt, sed in tempore singula peragunt. Ad hæc, illi inter sese inimici tum superioris tum sui temporis magistratus urbi quam pessime præfuisse vellent, ut ipsi quam maximum gloriam" consequerentur: hi vero,’ quum per omnem vitaux rerum potiantur, semper eadem benevolentia saut. Et (quad omnium maximum est) alterî rempublicam ut suum, alteri ut alienam curant; "alteri in "consilinm de iis adliibent cives’a’udacissimos, D

alteri18 delecta ISOCRATIS ex omnibus habita prudentissimos; alteri honorant eos qui in turba dicere passant, alteri robas gerendis idoneds

6. Neque vero in quatidianis tentum ac velut in arbem redeuntibus monarchæ negotiis excellant, sed omnes etiam belli garendi commoditates complectuntur. Nam et conscribere milites et illis evebunt.uti, seu clam seu præoccupatione, et aliis persuadere, alias cogere,- alios largitionibus adducere, alios aliis ofliciis demereri, facilias est monarcbiis quam cæteris imperiis. Atque hæc non minus rebus ipsis quam verbis probaatur. Nain et Persaram potentiam scimus omnes ad tantam processisse magnitudinem, non virorum illorum prudentia, sed eximia reg-am observantin: et Dionysii tyranni opes endem ratione crevisse vidimus; qui, quum non reliquam modo Siciliam vastatam, sed suum patriam etiam obsidione cinctam, suscepisset, tum illis eam periculis liberavit, tum Græcarum civitatum maximum efl’ecît: etiam Carthaginienses et Lacedæmonii, qui inter omnes Græcos optime rempublicam administrant, etsi domi panco- rum potestate reguntur, in bellis tamen regio parent imperio. Quin et civitatem Atheniensium, quæ monarchiis infensissima est, ostendi potest, quando maltas imperatores mittit, afiici cladibas; quum vero in belli discriminibus unum summœ rerum præficit, bene rem genre solere. Enimvero quinam evidentius astendi potest præstan- tissimas esse monarchies, quam hujusmodi exemplis? Est enim perspicuum et cos, qui perpetua regina patestati parent, esse potentissi- mas ac ad gerendum bellum instructissimos: et eas, qui bonus oligarchias habent, in rebus gravissimis et maximis, partim unum tantum imperatorem, partim regem exercitibas cum imperio presti- cere; et eos, qui monarchies oderunt, quando maltas duces mittunt, nihil recto feliciterque administrare. Quod si quid e vetustatis memoria repetendum est, dii etiam regem habere Jovem dicuntur. Qui sermo si verne est, apparetdeos etiam banc statum cæteris anteferre: sin rei veritatem nemo navit, sed ipsi conjecturis in eau apinianem adducti somas, id argumenta est nos omnes monarchiam præstantis- simam judicare: nec enim tali deos uti republica diceremus,nisi en: lange præstare cæteris crederemus. Ac de politiis quidem, quantum olim aliis antecellant, nec inveniri nec dici passant omnia: sed instituto nostro etiam hœc commemarasse suŒciat. 7. Illud autem, jure nos tenere imperium, malta brevius et majora omnium assensu expedietur. Quis enim ignorat, Teucrum nastri generis principem, cœterarum civium adscitis majoribus, hua navi- gasse et urbe candita agrum eis distribuisse? patrem vera Evagaram imperium ab aliis amissam maximis periculis aditis recuperasse, et en redegisse rem ut jam non Phænices tyrannidem in Salsminios exercent, sed ii rognant etiam nunc, quorum ab initia fait, tonnant?

8. Restat igitur ex bis quasNICOCLES. proposai, ut de me ipso breviter 19 ali- qsid dicam, qua sciatis cum esse vastram regem, qui non propter majores tanturn suas sed et propter semetipsum majorem etiam honore tenta ampliladinem mercatur. Nom ego quidem inter omnes coastare arbitror, aliarum virtutum justitiam et temperantiam esse præstantissimas. Nec enim per se tantum nabis prosunt,sed, si et naturam et vires et usum negatiorum spectare velimus, quicquid nulle cum hoc genets communitate jungitur maximorum malorum causera exstitisse, que vero temperantia justitiaqae adbibita geruntur,ea maxime prodesse vitæ mortalium reperiemus. Quod si qui veteram ab bas virtutes celebrantur, æquum esse puto, condom me quoque gloriam adipisci. 9. Ac justitiam quidem inde patissimum perspicietis, quad, ut imperio patitus sum, quamvis et regiam pecuniis vacuam. amniaque sumptibus exhausta et negotia turbarum plena, ita ut magnum diligentiam et præsidia et impensas postularent, suscepissem, nec igno- rarem hujusmodi temporibus alias omnibus modis detrimenta rei familiaris sarcire multaque præter ingenium suum facere accessi- tate coactos,nihil tamen istarum omnium me corrupit, quaminas ita sonate pmclareque curam rerum gercrem, ut nihil prætermisisse p videar quad ad incrementa et felicitatem reipublicæ pertineret. Nam et cives en mansuetudine tractavi, ut nec enilia neque cædes neque publicatianes banorum nec alla deniqne taliscalamitas me regonnte inciderit. Et quum in Græciam nullus ab gestum bellum nabis pa- teret aditus,quum ubique spoliaremur, planque pacata reddidi, aliis omnia persolvendo, aliis partes, ab aliis moram petenda, cum aliis ut licuit oontroversiss transigendo. Præterea quum insulæ bujus incalæ nabis suceenserent, et rex Persaram verbo recanciliatas reo vers infensus esset, utrosque mitigavi, hune obsequendi alacritate, illos mquitate servanda. Nain a rerum alienarum cupiditate tain longe absum, ut quum alii, si paulo viciais potentiores fuerint, max et agri parlera eripiaut et malta præter jus et æquam sibi vendicent, ego ne eam quidem regionem accipere voluen’m quæ mihi adereba- tar, malo enim cum justifia meum tenere solum quam per injuriant imperium bac nostro longe lateque majus acquirere. Sed quorsum attinet singulis commemarandis immorari, praasertim quum panois de me ipso rem totarn passim absolvere? Nemo enim reperietar qui a me sit unquam affectas injuria, plures vero tum cives tain ali Græci et beneficiis et majoribus atrique maneribus a me saut amati quam ab iis omnibus qui ante me regnum tenuerunt. Enimvero decet cas; qui justifia stadiam laudi sibi ducunt pecuniseque com temptum prœ se feront, tanta passe de sese tamque illustria pru- dinars. 10. Quin de temperantia quoque men plura etiam hie et majors

20babeo quæ ISOCRATlS commemorem’. Quum enim .scirem omnes homines ca- rissimos habere liberas et uxores suas, gravissimeque irasci iis qui eas violassent, et contumelias iis factas maximaram cladium prœbere causam, nec plebeiis tantum bominibus sed etiam principibus atterre interitum, ita fugi hæc crimina, ut a suscepti regni tempore me nullum nisi uxoris meæ corpus attigisse coustet: quamvis enim non ignararem illos etiam vulgo celebrari qui, modo in cives non sint injurii, aliunde suas voluptates explore student, tamen cum hujusmodi suspiciones a me remotissimas, tum mores meos civibus exemplo esse volui,quum in iis salere studiis ætatem consumere populum scirem,-quibus sans principes videt esse deditos. Præterea decere censui rages tanto meliores esse privatis bominibus, quanta eis ho- noratiores essent, et iniquissime facere qui alios modeste vivere ca- gerent, nec se præberent ipsi modestiores iis quibus imperarent; Deinde, cæteris in rebus maltas etiam e populo videbam sibi passe moderari, sed amorumillecebris etiam summos viras succumbere: quare me in his etiam imperare mihi passe ostendere volai, quibus non vulgo tantum præstarem, sed viris etiam virtutis opinione cele- berrimis. Ad hæc non potui non vehementer accusare illos qui dactis uxoribus et inita tatius vitæ societate pactis et conventis non starent, sed, dam suis voluptatibus indulgerent, cas alfenderent a quibus ipsi nulla re oflendi se vellent, et, quum in aliis contractibus æquitaœm colerent, salas conventianes cum uxorib’usàfactas violarent: qaæ tanto sanctius custodiendæ erant, quanta sont aliis in- teriares et majores. Deinde nec illud isti animadvertunt, seipsos sibi factiones et dissidia in suis regiis serere. Est autem bonorum regain oflicium dare operam, non in urbibus tantum, sed in suis p etiam œdibus atque in quibus consedere lacis, concordiam uti alant: hæc enim universa temperantiæ manera et justitiæ sont. Nec in procreatione liberum regum maximæ partis consuetudinem sum imitatus, nec alios ex bumiliare maliere alios e nobiliore censui sus- cipiendos, nec alteros nothos alteros legitimos.relinquendos, sed ourandum ut omnes tam paternum tum maternum genus, inter mortales ad Evagoram patrem meum, inter semideos ad Æacidas, inter deos ad Jovem optimum maximum, referre passent, neque quisquam ex me genitus hac nobilitate privaretur. Il. Quum vero malta me hortata sint ut in hoc vitæ instituto perseverarem, illud vel in primis movit, quad fortitudine et callidi- tata cæterisque laudatis rebus etiam malos quosdam bomines præ- ditos videbam, temperantiam vero et justitiam proprios esse banorum virorum possessiones. Pulcherrimum igitur fore duxi, si quis iis virtutibus aliis præstare posset, quæ ut improbis nulle. ex parte con- üngere queunt, sic integerrimæ saut et firmissimæ et maximis laudibus dignes. His ratianibus adductus temperantiæ justitiæqae

NICOCLES.’ si. [assombris fui studiosus, casque delegi mibi voluptates, non quorum actiones omni splendarevirtutis cererent, sed: ses quin ex rei bene gestæ gloria capiuntur. Neque vero de omnibus virtutibus une quadam ratiane ferendum est jadicium, sed de justitia in egestate, de modestie in potestate, de continentia in juvenili ætateu Ego vero bis temporibus omnibus ingenii mei specimendedi. Nain et inops pecuniœ relictus, ita æquum me præbui ut civium nulli ma-. lestas faerim: et,quurn quicquid libuisset liceret, modestie plebeios homines saperavi: bæc vero utraque-præstiti en astate quapleriqna in .rebus gerendis maximede officia salent decedere. Que fortassis apud alios dicere veritas essem, non quin facta mes mibi lundi ducem, sed ne oratiani meæ fides. non baberetur: vos vero ipsi mibi testes astis eorum que dicta. saut omnium. Laudandi autem sont et digni admiratione etiambomines nature modesti, sed malta mugis ii qui ratiane quoque sont tales. Nam, qui temperantiam fortuito non consulta calant, bi fieri potest ut aliquando a sententie dedacantur: qui vera præter nature: banitatem etiam persuasum babent summum bonumesse in.virtate positum, ii baud dabis pet anuitai ætatem in bac stations perseverebunt. Ideo autem et de me. ipso et de cœteris quas-exposai rebas plura verbe feci, ne ullam sxcasationem vobis reliquam facerem, quo minus libenter et alacriter meis imperatis et consiliis duceretis obtemperandum. 12. Dico igitur necesse esse unumquemque vestrum, id quad sui oflicii est, et diligenter et fideliter administrere: nam quatenus al- . terutrum horam amiseritis, eatenus actiones deteriores esse uecesse crit. Nihil igitur ex mandatis negligite eut contemnite, cogitantes, non in eo quidem quad violetar pet se .taetum esse mamenti, sed sic intentai n en estote ut sentiatis, singulas partes id eflicere ut res universayel præclare val male se habent. Nihilominus curate men quam vestre, nec honores. qui iis babentur qui rebus nostris bene prenant, parvi æsümate. Alienis abstinete, qua tutius vestras opes teneatis. Tales ergs alios vos præbere debetis, qualem erga vos me esse postulatis. Ne. ditari potins quam probitatis apinianem consequi properetis: scitis enim, et apud Græcas et apud barberas plurimis eos potiri’ bonis qui maxima virtutis gloria dorent. , Injuste lucre ne existimate auctura esse divitias. sed periculum allatura. Ne patetis vos accipiendo lucrum, erogando damnum, facturas: neutrum enim horam semper eandem vim habet, sed utrum intem- pare ac cum virtute factum fuerit,-fecisse expediet. - Nihil penitus . a me mandatum gravatim facitote: nom qua quisque vestrum pluribas utilitatibus meis inservierit, ,eo majores fructus inde privatirn percipiet. Cujusrei anusquisque vestrum sibi conscius faerit, sans ne me quidem clam fore existimet; .nam etsi corpusmeum præsens non fuerit, et mentem meum singulis- actionibas edesse putst: hoc

22 [SOCRATIS enim anima si fneriüs, modesties agatis omnia. Nihil occultiste, sive quad possidetis sive quad facitis sive quad facturi astis: scitis enim fieri non passe quin clandestini conatos magnas terrores ad- janctos babeant. lNe studeatis callide rempnblicam eut occulte garera, sed ita simpliciter et sparte ut ne quis etiamsi velit vos facile calumniari quant. Probate actiones, et patate males esse quas ignarari a me vultis, boues quibus ego auditis vos probiores judicaba. Ne reticaetis si quas videritis imperio meo nocera, sed et arguite, et existimate idem sapplicium deberi occultantibas quad delinquentibus. Felices esse patate non cos qui clam babent ma- leficia sua, sed eas qui nihil delinquunt: consentaneum enim est, alteras meritas scelerum prenne daturas, alteros factis suis promis digne perceptoras. Nullas sodalitates, nulle concilia, sine soctari- tata man instituite : nain hujusmodi conspirationes ut in aliis politiis multum valent, ita in monarcbiis sont periculasæ. Fugite non tantum peccata, sed etiam ejusmodi stadia qaæ sine peccati suspi- cione esse neqaeunt. V l3. Menm amicitinm tutissimam et firmissimam esse patate. Hunc statum tuemini,neque ullam requirite mutationem, non iguari, fieri non passe quin per tumultes et orbes intereant et privatæ damas evertantur. Sœvitiam eut mansuetudinam non tantum ingeniis tribuite dominorum, sed maribus etiam popularum : multi enim jam ab improbitatem civium asperius imperare quem vellent sont coacti. Freti astate non tam men clementia quam vestra innocentia. Quo ego tutior fuero, en vos securiores esse patate: nam, rebus mais probe constitutis, eodem vestrarum quoque rerum ratio future est. Humiles vos esse decet ergs meum imperium, ut et in institutis perseveretis et leges regina observetis; splendidas vero in publiois administrationibus et cæteris mais mandetis obeundis. Adolescentes ad virtutem excitate non tantom præcipiendo, sed in ipsis etiam actionibus eis demonstrando quales præstantes viras esse oporteat. Docete liberos vestros parera imperio regio, et assuefacite cos ut in bac studio potissimum versentor: nain obi honeste parera didicerint, multis imperare valebunt; quad, si fideles fuerint et probi, bonorum nostrorum participes erunt, sin improbi, suas opes in discrimen adducent. Maximes patate liberis et firmissimas opes vos tradituros, si eis nostram benevolentiam relinquere possitis. Miser- rimas judicate et infelicissimos cos, qui iis fidem fregerunt qui fidem eis babuerunt: necesse enim est tales in trapidatiane metuqua rerum omnium reliquam ætatem exigera, nec amicis mugis credere quam inimicis. Bastos existimate non opulentissimos, sed nullius seeleris sibi consolas: nom qui hoc anima sont, omne tempos matis sine molestîa possint degare. Ne potetis improbitatem plus quam virtutsm pradesse, eut nomen tentant odiosius babare, sed cujus.

NICOCLES. 23 modi appellationes singulis rebus inditæ sont, talera etiam vim illarum esse ducite. Ne invidete iis qui apud me principem lacum tenant, sed contendite, et enitimini ut ab probitatem et virtutem vestram cum summis æquemini. Amandes et bonarandos eos esse patate quas rex magnifacit, ut eadem liæc vobis etiam a me tribu- antar. Qualia me præsente dicitis, talia etiam quum absum sen- tite. Vestram erge nos benevolentiam factis magis quam Verbis declarate. Quæ vobis ab aliis fieri ægre fertis, eodem aliis ipsi ne faceritis. Qoæ verbis accusatis, en re ipse vitate. lta vobiscum actum iri credite ut ergs. nos afi’ecti fueritis. Non tantum laudate bonos, sed etiam imitamini. Verbe mea pro legibus habete, ape- ramqae date ut eis obtemperetis; ac scitote, fore ut bis, qui maxime voluntati meæ satisfacere stoduerint, citissime vivera liceat ut

ipsil4. Capot volant. vera est omniumq que": diximus, quales existimatis eos qui vobis parent ergs vos esse oportere, tales vos ergs. meum impa- rinm esse debetis. Quæ si faceritis, quorsam attinet malta dicere quid sit eventurum? narn si et ego me deiaceps ita gessero ut superiori tempera, et mibi vos eodem modo inservieritis, quampri- mom et vestres opes crevisse videbitis et meum imperium auctom et civitatem felicem esse factam. Operæ pretium igitor esset tantis bonis propositis omnia facere, nec labares allas eut pericula recusare: nunc vobis potestas datur sine alla negotia, si fidi modo et justi fuefitis, bec omnia conseqoendi.

ISOCRATIS PANEGYRICUS.

l. SEP! mirari soleo quid in mentem iis venerit qui celebritates bas congregarunt et ludos gymnicos instituerunt, ut corporum viri. bus tante. præmia proponerent, cos veto qui reipublicœ studio privatoo labores cepissent et animis in: se parassent ut aliis quoque prodesse passent, nulle prorsus honore dignarentur, quorum cos radoucit: pollua. habere decuisset: nam etsi pugilum robur conduplicaretur, nullus tamen en eo fructus rediret ad cæteros; unius autem’viri prudentia fruuntur omnes qui ejus consiliis parere voluerunt. Neque tamen hæc mihi desperationem attulerunt ut socordiæ me dederem, sed, quum gloriam ex ipso oratione copiendam satis mihi magnum fore præmium existimem, consilium daturus adsum cum de hello barbarie inferendo tum de concordia inter nos ipsos constituenda: etsi autem non ignora multos qui sophistarum sibi nomen arrogarunt cupide hoc srgumentum arripuisse, tamen cum cœteros tante intervallo me superaturum confido ut illi nihil unquam dixisse de hoc negotio videantur, tum eus orationes pulcherrimas esse censeo, quæ et maximis de rebus agunt et oratorum ingenia maxime demon- strant et utilissimæ sunt audientibus, quarum de numero hæc est. Deinde harum quoque rerum tempera nondum præterierunt, ut en oratione renovari supervacaneum ait. Tum enim demum dicendi finis est faciendus, quum sut res ipsos peractæ sunt neque jam in deliberationem cadunt, ont quum oratio sic elaborata est ut ad ejus excellentiam nihil ab ullo addi pesse videatur. Sed quandiu neque rerum statusemendatus estet prius habitua orationes parum probantur, de tali oratione exquirenda nonne meditandum et sedulo cogitandum est, quæ si prospere successerit et intestinis bellis et bis tumultibus malisque maximis nos liberare posait? Præterea, si alio modo iisdem de rebus nulla ratione dicere liceret, supervacaneum judicari posset iterata ejusdem argumenti non dissimili tractatione obtundere auditores: quum autem en sic nature. sermonis, ut res eædem varie possint explicari, dic’endoque tum magna deprimi mm exaggerari pana, hlm vetera nova ratione dici mm iis quæ recens acta sunt quædam vètustatis opinio conciliari queat, non utique en fugienda sunt de

PANEGYRICUS. 25 quibus slîi prius egerunt,’ sed opem dural: est ut cos orationis banitste super-clous. Res enim olim geste ex æquo nobis omnibus sunt relictœ, ces veto in tempore proferre et argumentis idoneis confirmare et verbis illustrare prudentium bominum peculisre munus est. Sic autem existimo cum cæteras artes tum eloquentiæ stu.’ dium maxime auctum iri, si honarati atque in admirations sint non ii a quibus primis sit initium dicendi profectum, sed bi qui singulas orationum partes optime perfecerint, neque illi qui de rebus a nemine prias tractatîs dicere institueriut, sed qui sic verbe. fere- rînt ut nemo alios eodem modo posait. * ’ 2. Enimvero sunt qui vituperent orationes que Vulgi csptum excedunt et exquisitius elaboratæ sont: se muta in encre versantur ut summa studio perpalitss cum privatorum contractuum cousis conferant, quasi veto eadem utmrumque ratio esse debent, et non slteræ ad victorias: alterne sa astentationemqsint comparatæ, sut mediacritatem ipsi perspicisnt, is’vero qui accurate potest dicere, nansimpliciter etiam dicere passait. Ac istas quidem non obscurum est eas duntaxst laudare a quibus ipsi prape absum: mibi autem cum ista bominum genere’rei nihil est, cos vola qui nullnm verbum temere probent, sed et morose judicent et tale aliquid in meis orationibus requirent, quote apud alios non sint inventuri. Ad eos igitur ubi me paulum etiam jactera, statim de re ipsa dicere aggrediur. Equidem alias inlexor’diis auditares sibi canoniste video, et excusai-e en quæ dicends sunt, vel quod’ non spatii satis datum sibi fuerit ad meditandum, vel quad diflicile ait eam offerte ondouem quæ rerum magnitudini respondeat. Ego veto, nisi et pro dignitate rei dix’ero et sicut et existimatia mes et tempos non modo in hac oratione scribenda consumptum sed et: tatius’meæ vitæ postulat, nanar ne quisquam mihi det venîam, sed ut me derideant et contemnant omnes: nihil enim horum est quad non jure mihi eventurum sit, qui nihilo præstantiar aliis. sdeo magnifies promit- tam. Ac de me quidem hase volui præfari: de republica Vera, qui quum primum hue prodierunt abolitis adiis et inimicitiis hem aciem contra bsrbsrum dirigendam docent, et clades ex intestirfis-bellîs acceptas commemarant fructutque item a illius expeditionis, vers quidem dicunt, sed non inde ordîuntur unde. conficî potissimum illa passim. Nm its se res hub’et: Græconrm alii nos c0!u’nt,nlii Lacedæmonîis parent à étenim rerum publiearumi formes, quibus in suis quique civitstibus utuntur, sic plerosque distinxerunt. Quis- quis igitur se publiée de cæteris bene meritnrum punit, priusqusm eorum principes reconeilisrit, is purum recta sentit et lange sbest a rei veritnte. Qui autem non tontum ingenii famnm’auc’upatur, sed etiam sliquid perficere peupit, eus quærat rations necesdeïest, quibus hm urbes’addubanturn ut et pari œquoque jure inter sese vivant I

26 l ISOCRATIS et principatus dividant. et quæ lusin nunc a Græcis auferre student, a barbaris petant. 3. Ac nostræ quidem urbi hæc facile persuaderi paterunt, Lace- dæmonii autem pertinaciores adhuc surit, fslsa nimirum persuasione imbuti patrium sibi esse belli temporibus imperium :4 si pvero demonstratum illis fuerit hunc hanarem ad naspertinere patins quam ad ipsos, amissa fartassis accuratiore hisce de rebus disputations ad id quad expediet convertentur. Recte igitur etiam aliibinc exorsi non prius esyquœ in confessa sunt suadere debuissent, quam illa diligenter explicassent de quibus inter nos omni: est contra-p set-sis: me.ver.o utraque de causa potissinmm in his immorari decet, tum ut aliquid praficiatur omissaque hac inter nos concer- tatione ,bellum communi consilio barbaris inferatur, tum, si hac perfici forte nequeat, ut eos demonstrem qui felicitati Græcorum obstant, utque omnes perspiciant nostram civitntem et antehac jure maris imperium tenuisse et nunc non injuria principatum sibi van- dicere. a Nom, sive hi prapter. quælibet honorandi sunt qui maximum rerum usum. summamque patentiam babent, sine Ican-I traversin nabis principatus quem antes. tenuimus est restituendus: nema enim ullam urbem ostendet quæ terrestri hello tantum valent quantum nostrs navalibus pugnis excellit. Sive aliqui judicium hoc iniquum dicunt esse multasque e contra fieri mutations-V principatus enim nunquam apud easdem permanere -, et contendunt vel iis qui hune; honorem primi adepti sint vel iis qui beneficia plurima in Grœcas cantulerint illum ut aliud præmium esse deferendum, illos etiam nabiscum facere arbitrer: namyqua in his utrisque considerandis longius processeris, sa longiore intervallo vincemus cos qui ambigunt. n4. Constat enim nastram urbem et antiquissimam esse et maximum et apud omnes homines celeberrimam: etsi autem hac pulcro fundamenta nitimur, ab ea tamen quæpsequuntur plus Detiam honoris nabis est habendum. ln hac enim terra, sic habitamus ut. nec alias pepulerimus nec vacuam accupaverimus nec cri-multis gentibus permisti, sed adeo houeste liberaliterque nati sinus, lut. quæ nos produxit, eam perpetua tenuerimus, nam indigence sumus. urbemque iisdem nominibus quibus canjunctissimos appellare pas-V sumus: salis enim nabis ex omnibus Græcis eandem et nutricem et patriam et,matrem vocare datum est. Decet autem sas, qui suas magnanimitatis causam babent et jure de principatuqcantendun-t patriique jans-mentianem sæpe faciunt, tale sui generis primor-,

i dium5. Quæ igitur proferre a prima nabis ortupasse. contigu-put l aqueq v, fortuits. . l da-vIl nota sunt, eorum tante. magnitudo est: in alias autem quanta bene- fiais. cantulerimus, ita pulcherrime investigabimus. si jet prima tout-

PÂNEGYRICUS. 27 para et reipublicœ nostræ facto ardine recensuerimus: cum enim non tantum rebus hello gestis excelloisse, sed et’cæterarum capisrum, quibus fruimur inique republica utimur et sitam tuemur, fere omnium fuisse causam reperiemus. En veto beneficia potissimum proferre necesse est, non quæ ab tenuitatem ignorata silentioque tacts jaune- runt, sed quæ prapter magnitudinein et olim et nunc et ubique am- nium mortalium et sermanibus et recardatiane celebrantur. 6. Ac primum id qua natura nostra primum indiguit, per nastram urbem I est camparatum: etsi enim commemaratio hæc fabulasa videri cœpit, bac tamen tempore non est amittends. Nain. quum Coi-es post raptam Proserpinam erraribus acta in regianem pervenisset, nostrisque majoribus ab accepta beneficia quæ son nisi ini- ’tistis andin fas est bene cupiens, amplissima muners largita.esset, fruges que in causa fuerunt ne’more belluarum viverenrus, et arcana illa sacra quibus initiati qui sunt et de vitæ exitu et universa æva ’spem habentïmeliorem, adeo non tuntum accepta diissed et in hamines bénigna fuit nostra urbs, ut nemini tanta bona invideret, sed quæ acceperat omnibus impertiret. Et hæc quidem etiam nunc quatsnnis astendimus, illorum autem culturam utendique ratianem et utilitates- inde capiendas en semel in perpetuum edacuit. Quibus fidem abrogare qui velit, si pauca modo addiderimus, erit nemo. 7. Primum enim, si quis sa quæ diximus propterea contempserit quad antiqua sint, ab idipsum sa facta esse jure existimsverit: nam, quad en et multi dixeruut etiomnes audiverunt, non quidem nova sed fideidigua sont habenda. Deinde non bue tantum canfugere nabis lioet, quad sermanem et famam banc jam olim acceperimus, sed majoribus etiam quam hæc1unt uti possumus srgumentis z nom pleræque urbes’in numeris beneficii memoriam frumenti piimitias quota’nnis ad nos mittunt, si quæ autem id intermiserunt, iis Pythia sape imperavit ut et partes frugum aEerrent et nostræ urbi præ- starent ca quæa patribus accepissent. Quæ veto mugis credenda sunt, quam es quæ et araculis jubentur" et a multis Græcorum cam- probantur, quum et veteres sermones iis rebus quæ nunc fiunt testimonium perhibeant, et en quæ nunc fiunt cum veterum sermonibus consentiant î 8. Præterea, si amissis bis omnibus prima arigo spectetur, cas qui primi in terris exstiterunt vitam non sic instructam reperisse intelligetur, sed ipsos ’paulatim necessaria comparasse. Quosnam igitur en similius est val dona a dits immortalibus accepisse vel sua studio investigasse’.’ Annon cos qui sine controversia et antiquis- simi sunt et ad artes tractandas ingeniosissimi et cultores deorum religiosissimi? l Quantis autem banaribus digni sint qui tanta beneficia dedehnt, supervacaneum est dacere: nema enim ullum præ- mium reperiet tantum quad rebus gestis respandeat.

.- 289. Acde lSOCRATlS maximaibeneficia et prima et latinisas patente une dicere possumus. lisdem quoque temporibus nastra urbs, quum barbaros maximam terra: pattern videret abtinere, Græcas autem velut in augustins quasdam redactos ab agri penuriam alias aliis et insidias et bella facere, ,atque alios fame alias amis perire, ne hæc quidem neglexit, sed duces in civitates misit, qui egentissimis quibusque adscitis barbares ductu sua vicerunt et maltas in utrsque continente urbes condiderunt et in omnes insolas colonisai deduse- runt ; qua facto conservarunt ntrasque. "in! eh; qui secuü fueruut quam eas qui in patrie. remanserunt: nomalteris agras demi satis inultas reliquerunt, alteris plates quam habuerant tradiderunt: omnem enim lacum hune quem nunc tenemus sunt amplexi. Et illis etiam, qui post aliqua colonias mittere nostramque urbem imitari valuerunt, ejus reiicitra ullum negatium patestatem dederuntt nec enim necesse illi habuerunt spi occupandi causa scie decernere, sed Græcis assignatos a nabis agios, profectiane suscepta facile tenuerunt. Quis vera est qui principatum ostendat hac vel anti. quiorem qui vetustate plerasque Græcas urbes superet. vel utiliarem qui et barbaras solum vertere caegit et Græcos ad fautas opes evexit? 10. Neque veto, quum maximis in rebus adjumenta fuisset, neglexit ouateras, sed sua beneficia inde auspicata est, ut victum curaret indigentibus, id quad in primis ci faciendum est qui reliqua etiam recto constituta esse velit. Quum autem vitamhac sala ra instructam nandum esse dignam vivendi desideria putaret, eam in cæteris quaque diligentiam ndbibuit, ut eorum bonorum quibus fruimur hamines non divinitus acceptis sed mutua nastra apera comparatis, nihil sinfi urbe nastra cpntigerit, plurima uera.accapta illi referantur. Nain, quum Græci olim sine legibus viventes et 5min! habitantes. alii potentiarum iniqua dominatu premerentur, alii quad millas magistratus hoberent interirent, etiam bis midis eas,liberavit, alias in patestatem redigenda, alios exemplo sua corrigenda: prima enim et leges tulit et rempublicam constituit., Id quad inde perspicitur: nom, qui primi hamicidii causam egerunt et disceptatione non viet armis controversiam finiri valuerunt, nastris legibus sunt experti. Quinetiam artes tum ad vitæ necessitatem utiles tum causa valu- ptatis excogitatas partim invenit ipso, partim probavit, atque aliis utendas tradidit. Il. Quæ vera ad cæterarum rerum rationes attinent, ca tain ha- spitaliter instruxit et tain accommodats universis, ut utrisque cum pecuniæ indigentibus tum opibus suis frai valentibus canonisant, utque nec felicibus nec iis quibus demi res adverses. essent incom- modarent, sed utrique apud nos haberent, alteri vites rationem ju-. cundissimsm, alteri canfugium tutissimum. Prœterea,quum non omnis tellus omnia ferret, sed quibusdam cureret quibuldam abim-

PANEGYRICUS. 29 duret, neque fissile rafiainiri possetvelqnasliaespanandavelunde alio importanda assaut, etiam bec incommoda psapdsavit: nain in media Groom Piræeum maronnai induit, cujus sa excellentia est uteœresquarmsingulas apodalias nandsci difieile est,ibicom- pll’ltî universæ facile passint. I l2. Quum autem merita laudentm ii qui calcines aonventus institueront, quad cum moteur nabis tradidelum, ut quasi fadereinita et manciliatis in unau lacum aonveniremus, deinde ut satis et-saaris eommunibus fontis, ejus oagnstionis qua conjuncti mus internas recardati, amiciares in-postesum essemus, utque et veters baspitia renavaremus et nova constitueremus, denique ut nec indactis nec excellentibus ingeniis ignavunr tempus sbiret, sed in celebri conventu Græcorum aliis suam felicitatem ostentare aliis lias inter sacertantes spectare lisent, ac neutri voluptate curerent, sed unique-in qua gloriasentur baiseront, alteri quum sua causa labours pagnes videront, alteri quum omnes sui spectsndi gratis. venisse cogitaient-tante igiturcommadacum adnase conventibus redeant, ne in bis quidem nostra urbs postremas tulit. Etenim spectacula plurima et pulcherrima possidet, alia magnitudine sumptuum excellentia, alia prapter artificium celebrets, alia horam utraque præ- stantia :y ac multituda eorum qui ad nos veniunt tenta est, ut, si quid boni cengressibus inest, id quoque sit ab ipso compreliensum. Ad busc suicidas fidelissimas reperirs et omnis generis congresa’bus interesse apud nos potissimum lices, præterea non tantum celer-intis et roboris, sed et elaquentiæ et mentis se operam cæterorum omnium «flamine, et harum præmia maxima hic cernuntur. Nain prester ce quæ ipsa urbs proponit, etiam aliis ut dent persuadet: nain que a nabis decreta fuerint tantam babent auctaritatem, ut omnibus pro- bentur; Jans cætera celebritates post longum temporis spatium coacti.: celeriter dissolvantur, nostra veto urbs pet omne ævum instar est salennis conventus. a » - - i ’ l3.- Philosopbiæ cerne quidem, cujus ope bæc omnia inventa et constituta sont, quæ nos et ad res garanties erudiit et animas nostros mansuefecit, et calamimtes tam ex inscitia anus quam necessitate impartatas distinxit, atque illas cavere lias pulcre ferre dacuit, nastra urbs hanarem habuit, nec minus eloquentiæ cujus desiderio tenentur omnes et tamen ca præditis invident, baud ignora, salis nabis inter omnes animantes hac naturam peculiare tribuisse, quo insigni bano usi etiam-cessais rebus omnibus illos superamus; quum autem in aliis actionibus au esse fortunes perturbationes cerneret ut sæpenu- usera et prudentes votarum impates dorent et stolidi successus pro- speras haberent, arationis autem præclaræ artificiosæque facultatem et stupidis negatam et prudentis animi munus peculiare esse,atque etiam cas qui vel eruditi velindacti perhibeantur hac re inter se pa-

30 . lSOCRATlS .tissimum diiferre, et ab incante ætate liberaliter edueatos nec ex far- titudine nec opibus nec aliis id genus bonis dignosci, sed ex oratione patissimum perspici, esmque institutianis cujusque nastrum signant esse certissimum et evidentissimum, quique oratione præclare atell- tur, eas non in suis duntaxat urbibus auctaritate valere, sed- apud .exteras etiam honorari; Nastra igitur urbs cætaris bominibus tum sapientia tum eloquentia tantum antecelluit ut ejus discipuli sint aliorum præceptares, id consecuta ut nomen Græcornm non jam nationiset gentis sed ratianis et mentis argumentum esse videatur, .Græcique hi potins vocentur qui eruditianem nostram percepernnt quam qui in eadem Gracia nati sunt. I l4. Ne veto videur in partibus immarari de totisrebus me dicta- rum professas aut hæc celebrandæ nastræ urbis causa ab bellicarum landaux inopiam attulisse, prapter eas hase dicta sint qui rebus hujusmodi gloriantur; arbitrar autem majores nostras non minus ab res [belle] gestes quam prapter cætera bensficia, esse bonarandos. Nec enim parva neque pauca nec obscure certamina subierunt, sed malta et noria et magna. partira pro patries defensione, partim ad libertatem aliarum tuendam : nunquam enim ab omni memoria desti- Iterunt urbem suam præbere communem et Græcas ab injuriis quasis tempare vindicare. Quamabrem etiam sunt qui nos accusent tanquam non recte consulentes, qui calera imbecilliares soleamus, quasi sa verbe non cum iis facisnt qui nos leaders valunt. Nec enim, ex inscitia quantum sacietas patentiarum ad securitatern præ- staret, rationem banc secuti sumus; sed, quum aliis longe melius sciremus qui harum rerum eventus esse solerent, tamen imbecillioribus etiam neglecta utilitate maluimus apitulari quam potentiaribus privatæ utilitatis gratia adjutores esse injuriarum. V l5. Cognasci autem ex sa et consuetuda et potentia nastræ arbis paterit, si eos protulerimus qui nostram opem implorarunt. Ac supplicatianes vel recens vel parvis de rebus factas omittam: dits autem ante Trajana tempara - inde enim (idem jure petunt qui de patria jure contendunt -- venerunt et Herculis iiberi, et paulo ante illos Adrastus Talai filins, res Argivarum : nain is quidem in expe- ditiane Thebana clade accepta, quum sub Cadmea cæsaa ipse tal- lere non posset, a nastra urbe petiit ut communie sortis miserti opem ferrent neque accisos in præliis jacere insepultos sut velus institutum et patriam legem abaleri paterentur; Herculis autem liberi hastem Eurystheum fugientes, despectis urbibus cæteris ut quæ ipsarum calamitatibus mederi non passent, nastram civitatem solum eam esse putarunt quæ justam gratiam referret pro iis beneficiis quæ pater in uniyersum genus martalium cantulisset.’ Hinc facile perspicitur nostram urbem tutu etiam dignitate imperatoria v fuisse præditam et nunc non injuria contendere de principatu.

PANEGYRICUS. 3! Quis enim est qui supplex esse velit vel inferiaribus vel aliorum subjectis imperio, patentiaribus neglectis, de rebus præsertim noli" privatis sed publiois, et quamm curam suscepturos consentaneum esset non nisi cas qui primas inter Græcas sibi vendicarent? Deinde spe-sua qua freti ad majores nastros canfugerant non frustratas cas esse constat. Susceptqenim hello defunctorum causa contra The- banas, liberorum autem Herculis causa contra vim Eurysthenicam, tum illos admota ad urbem exercitu ad sepulturnm cadavera cognatis reddere coegerunt, mm instructa acie Pelapannenses qui cumEurystheo in nostrum agrum impetum fecerant obviam prou gressi prælio vicerunt ejusque feraciam campescuerunt.- Quum autem ab alio quoque facinora in admirations essent, ab hæc facto mugis etiam celebrati sont. Nec enim parvum quiddam [mastite-r runt, sed utrarumque fortunas ita mutaverunt,.ut et islqui nabis supplicandum esse censuerat bostibus vi superatis confectisqne iis qui: petierat omnibus discesserit, et Enrystbeus qui vim nabis fa- cturus advenerat captas supplex fieri sit coactus, ac cum quidem quad nature humains præstantiar, et Jave natus fuit, etmar- talis adhuc divinum rabur babuit. et imperiis et injuriis per omnem ’ ætatem divexavit, pastquam autem ergs nos deliquit,’res ejus ita mutatæ sunt ut in potestatem liberorum illius redactns coutume-

liosa.. 16. Quamvis marte autem compiura pericrit. in civitatem ’ Lacedæmaniorum’ beneficia contulerimus, sic tamen accidit ut de hoc une dicerem: nom occasions usi que per nos conservati erant majores eorum qui nunc Sparte regnant, Herculis posteri, asque in Peloponnesum reversi Argis et Lacedmmane et Messena occupatisu tutu Spartæ canditores tutu bonarum quibusnunc fruuntur omnium principes eis auctarcsque exstiterunt. Decuisset igitur illos harum memores nunquam in eam regianem impressianem fecisse, e qua majores eorum progressi tantam essent felicitatem adepti, nec ci urbi are. asse periculum, quæ pro liberis Herculis capot periculis abjecisset; nec enim convenit ut sans civitatem sibi servire, postulent, quæ" tatam illius familiam, cujus pasteris regnum dedere, conservavit. Quod singratiæ referendæ et æquitatis afliciis omissis ad institutum redeundum et in ipsius causæ quasi arcem invadendum cabanon utique patrium est duces esse advenas’ indigenarum, neque beneficiis affectas bene meritorum, neque supplices eorum a quibus sont

.17. Ac majore etiam compendio bis de rebus’ passum dicere.- Nam Græcarum. urbium, nostra civitate excepta, Argos et Thebæe conservati.et Lacedæman ut tun’ fueruat sic etiam hadie sunt maximæ. . Ma: r . jores autem nostros tantum præstitisse omnibus constat, ut propter; Argivas adverse fortune usas Thebsnis, quum animosiuimi casent,

39imperarint, ISOCRATIS et ad liber-oc Herculis defendendos Argivos cæterbsque Peloponnenses prælio superarint, et e periculis quæ abIEurystheo imminebant Spartœ conditores et Lucedæmoniorum duces iliberarint. Itaque baud scio quidnain de Græciæ principatu ab ullodemon- stratipossit18’. Convenire autem videtur apertius. ut de"rebus a nostra urbe i etiam contra bubaros gestis dicam, prœsertim quum orationem de imperio quo illos oppugnemus institueriui. Verum, si omnia prælia enumerarem, juste mihi longior nuceretur oratio: quam operam dabo ut eodem ratiche qua supra mm usus etiam hic de maximis’ tuntummodo discerna. vSunt igitur imperiosiosimæ gentes maximaque præditæ potentia, Scythæ et Thraces et Pense: ita autem son tulit, ut hi omnes insidiati- nobis fuerint, matraque urbs advenus bos omnes belli dilcrimen adiei’it. Enimvero quid reliqni erit udversariis, ubi demonstntum fuerit et Græcos, si qui jus suum adipisci non ponant, nom-æ urbi supplicare solitos, et barbaros manse Græcinm oppressant impetum in nos primos fecisse? 19. Bellum autem Persicum etsi omnium illustrissimmn fait; non’lninora tamen argumenta res olim gestæv suppeditant de jure et more majorum disputantibus. Nain humiii adhuc Græcia, in nostruin agrum imperunt Thraces cum Eumolpo Neptuni filio, Scythæ cum Amazonibus Marte prognatis, non eodem tempore, sed quo intrique Europæ imperium appetebunt, infensi quidem Grœois universis, sed privatim nos amusantes: exintimabant enim en se ratione imam du’ntaxat urbem advenarium habitants et universarum simul potituros. Non tamen votorum compotes factigrsed cum soli: majoribus nostris congressi saque deleti sunt, ac si generi hu- mauo universo bellum intulissent. Cladis autem illius magnitude ex eo perspicitur, quod fuma illa tandiu durare non potuisset, nisi res gestes multum aliis præstitissent. Nain Amazonum quidem quæ hue vouerint nullam domum rediisse, et cæteras quæ domi menterint .ob cladem hic- acceptam regno pulsas esse. ferunt: Thmces autem,quum’ superiori tempore in vicinia nostra habitassent, ob expeditionem illum tain longe reoesserunt, ut inter nostros et illorum fines multæ gentes veriæque oonsederint et magnæ urbes

20. Præclara quidem et hæc sunt ac cligna iis qui de principatu contendunt:sint cognataoonditæ. veto bis quæ diximus, »- et talia quaiia decent a tamis viris ortos, illi gessere qui Darii et Xerxis arma lepulerunt. Quum enim maximum id belluin entitisnet et plurima pericula eodem tempore urgeront, et hontes 0b multitudinem se non sustineri pesse et socii eorum virtute insupenbili se præditos esse pumnt, utrisque victis aient utrisque conveniebat, et omnibus probis pantoufla virtutis. sua probant, insignein statim fortitudinis

PANEGYRICUS. 33 laudem et præmia meruerunt. neque multo post maris imperium sont adepti, et delatum a GræcÎs cæteris, et istis qui nunc id nabis eripere student non adversantibus. 2l. Neque vero me quisquam ignorare putet etiam LacedæJ monios sub illa tempora malta in Græcos beneficia contulisse: sed tantum abest ut nostræ urbis laudes propterea minuantur, ut majores etiam sint quod talibus æmulis tantum excellait. Dicam autem paulo proiixius de bis duabus urbibus neque ceieriter nimium prætervebar, ut in memoriam utrunque nobis revocetur, tum nostrorum majorum virtus, tum inimicitiæ barbarorum. Neque me fugit, quam difficile sit post alios omnes de rebus dicere jam olim occupatis, de quibus eloquentissimi cives in publiois sepulturis sæpe verba fecerunt: necesse enim est maxima quæque ante in medium allata, et parva quædam reiicta esse. Non tamen ea quæ restant, quoniam instituto nostro serviunt, silentio prætereunda sunt. 22. Optime igitur meritos et maximis iaudibus fuisse dignes cos existimo qui sua corpora pro Græciœ defensione periculis ob- jecerunt: sed nec eorum nuila ratio habenda est qui eo belle ætate superinres in utraque urbe summæ rerum præfuerunt. Illi enim fuere qui præpararunt posteros et populum ad virtutem cohortati eos barbaris acerrimos adversarios effecerunt. Nec enim illi nullam reipubiicæ curam habebant, neque publiois opibus fruebantur ut privatis, ut alienas negiigebant, sed eus administrabant ut privatas, ita iis abstinébant ut abstinere decet promus alienis; nec pecunia felicitatem metiebantur, sed is opes possidere tutissimas et pulcherrimas sibi videbatur, qui ita se gerebat ut et ipse maximum laudem mereretur et liberis suis bonestissimam famam reli- cturus esset; neque audacia inter se certabant nec alios aiii ferociter impetebant, sed gravius esse putabant male audire a civibus quam boneste pro urbe occumbere, et mugis erubescebant si quid publice delictum esset quam nunc privatim peccasse pudeat. In causa illud erat, quod operam dabant ut leges accuratæ et præciaræ essent, non tain privatorum contractuum quam publicæ disciplines. Sciebant enim bonis viris nihil opus esse multis scriptis, sed panois valut tesseris, ut de re tum publics. tum privata consentirent. Jam tantum fuit eorum reipublicæ studium, ut inter cos factiones essent, non utri alteris e medio sublatis reliquis dominareutur, sed utri suam in. civitatem beneficentiam properantius declararent: societates coibant, non 0b privata commoda, sed propter populi emolumenta. E0demque modo etiam res aliorum administrabant, ut colerent Græcos non exagitarent, existimabantque non tyrannidem sed imperium in eos esse exercendum; et duces potins quam dominos appellati, servatores et non vastatores nominari, se cu- piebant; beneficiis civitates sliiciebant nonivi eversas ad se pertra- r

84 ISOCRATIS lichant, graviore sermone quam nunc jurejurando utebsntur, pacte et conventa ultro in servabant quasi necessitate constricti tenerentur; non tain ob potentiam superbiebant quam vitæ modestiam laudi sibi ducebant, erga imbecilliores ita affecti ut potentiores ergs. se affectas esse voluissent, civitates suas privatarum urbium loco babebant, Grœciam vero communem patriam existimabant. 23. Quum igitur bis animis casent et bis moribus adolescentiam informarent, cos qui cum Asianis pugnarunt tam fortes viros reddiderunt, ut nemo unquam vel poetarum vel oratorum cos ’pro rerum gestarum dignitate potuerit celebrare. In quo ego illis facile ignosco: saque enim diliicile est eos laudare qui aliorum virtutes superarunt, ac illos qui nihil præclari gesserunt; nam alteris res desunt, alteris apta verba reperiri non possuut. Nam quæ talibus viris par queat esse oratio, qui Trojæ oppugnatores tanto intervallo superarunt, ut illi une. urbe expugnanda decem aunes contriverint, quum hi totius Asiæ vires exiguo tempore debellarint, neque patriam quisque suam duntaxat conservarint, sed totem quoque Græciam a servitute vindicarint? Quæ veto facinora, quos labores, quæ pericula delrectassent ut vivantes gloria florerent, qui famæ gratia post obitum consequendæ tain alacriter mortem oppetere voluerunt? Equidem deorum aliquem id quoque bellum arbitror couchasse virtutis eorum admiratione, ne tam generosis animis præditi in obscuro delitescerent sut vitam ingloriam exigerent, sed ut pari cum filiis deorum honore quos semideos vocant afiicerentur. Nain, ut corpora sua naturœ necessitati reddiderunt, sic virtutis quoque suæ memoriam immortalem reliquerunt. 24. Ac inter majores quidem nostros et Lacedæmonios semper æmulatio quædam honorisque contentio fuit, de rebus autem cette pulclierrimis temporibus illis concertarunt, non ut bostes sed ut œmuli ejusdem gloriæ, nec ad opprimeudam Grœcorum libertatem barbarum coluerunt, sed et de communi salute consensenmt, ut utri eam palmam obtinerent, de eo certamen fuit. Primum autem fortitudinem suam adversus copias a Dario missas declararunt. Quæ quum in Atticam exsceusum fecissent, nOstri non exspectatis sociis commune bellum sibi privatim depoposcerunt, et acie ex domestico milite instructa totius Græciæx contemptoribus occurrerunt, pauci infinilis tanquam alienæ vitæ periculo dimicaturi: Lacedœmonii veto, quum primum de hello Attico audivissent, relictis rebus omnibus nobis suppetias venerunt, non minore studio et fesliuatione quam si hastes in ipsorum agro populabundi vagarentur. Signum autem celeritatis eorum et contentionis illud est,quod ferunt majores nostros eodem die et barbarorum exscensum audivisse et ad agri sui terminos defendendos procurrisse et superatis hostibus tropbæum statuisse, illos veto tribus diebus totidemque noctibus mille ac

PANEGYRICUS. 35. ducenta stadia cum exercitu confecisse. Usque adeo festinarunt, siteri ut socii periculorum casent, alteri ut ante auxiliorum adven- tum conflixisse viderentur. 25. Post hæc altera expeditio suscepta est, cujus ipse Xerxes dux fuit, relictaque regia imperator ausus fieri totius Asiæ vires contraxit: de quo quis unquam instituit immense. dicere qui non dixerit minora veris? Nam tanta superbia elatus, ut rem parvam existimaret subigere Græciam, et id sui monumentum relinquere cupiens quodvbumanam naturam excederet, non prius destitit quam id excogitasset perque vim extorsisset quod omnibus in 0re est, ut cum exercitu continentem navigant, pedibus mare ambularit, tutu Hellesponto ponte juncto, tum Atho monte perfosso. Illi igitur cujus tanta fuit animi elatio, qui res tantas gesserat, qui tot populis imperabat, occurrerunt distributo pericula, Lacedæmonii ad Ther- mopylas pedestrem exercitum prohibituri, delectis mille de suis et sociomm panois assumptis, ut cum in angustiis ulterîore progressa excluderent; nostri patres ad Arternisium, sexagiuta triremibus contra universam bostium classem instructis. Et bæc fecerunt non tain bostium contemptu quam quadam inter se contentione, Lacedœmonii, quod gloriam urbis nostrœ ob Marathoniam pugnam æmulantes se nobiscum esæquare studebant, veriti ne Græcia secundum continenter a nabis conservaretur; nostri majores tum ut partam gloriam tuerentur et omnibus declararent priorem etiam victoriam non fortunæ sed suas virtuti esse tribuendam, tum ut Græu cos ad navalis prælii fortunam tentandam adducerent eisque declararent multitudinem non minus mari quam terra cedere virtuti. 26. Quum autem par fuisset audacia, non parem fortunamsunt experti; mm illi quidem occiderunt, victores animis, corporibus de- fatigati- dictu enim nefas est, eos esse rictus; quum nemo eorum fugere voluerit-. nostri sutem,quuin primis navibus victis transita potitos esse bostes audivissent, navibus domum reductis [urbanisque rebus ordinatis] ca de casteris consilia inierunt, ut post maltas res præclare gestes in extremis periculis longe fuerint excellentiores. Nam, quum omnes socii animes desponderent, quum Peloponnenses muro istbmum intercluderent suæque salutis privatim rationemhabe- tout, quum aliæ urbe: a barbaris superatæ sub illis militeront, nisi forte aliqua ex minoribus per conœmptum præterita esset,quum triremes mille ac ducentæ appelleront, terrestres vero copie innu- merablles in Atticam irrupturæ esseut, nec ulla salutis spes osten- deretur, quum et destituti essent a sociis et spe omni frustrati, quamvis non illa tantum pericula efi’ugere verum eximios etiam honores consequi liceret, quos eis tex ofl’erebat, existimans se nostræ urbis classe adjuncta mox etiam Peloponnesi potiturum, ejus munera re- pudiarunt, nec ira concitati adversus Græcos a quibus doserti casent cupide pacificationem barbaricsm arripuerunt, sed tum ipsi ad bels

lum36 pro ISOCRATISlibertate gerendum sunt accincti, tous aliis qui servituti se tradiderant ignoverunt. Humilibus enim oppidis quavis conditione salutem esse quærendam, urbibus autem quæ Grœciæ principatum sibi vendicarent nulle modo pericula esse detrectanda, putabant; sed ut viris fortibus optabilius est honeste mortem oppetere quam vivera turpiter, sic etiam primariis urbibus expedire magis ex bominum memoria prorsus deleri quam servitute oppressas conspici. Atque bis eos animis fuisse perspicuum est: quum enim fieri non possst ut contra utrasque copias simul exercitum instruerent, as- sumpta omni oppidana multitudine in vicinam insulam trajeceruut, ut per vices cum alteris copiis [et non simul contra umbos exercitus] Martis aleam experirentur. ’27. Enimvero viri præstantiores illis aut Græcorum amautiores ostendi qui possint, qui, ne servitutis causa Græcis essent, et urbem desolatam et agros vastatos et sacra direpta et temple incensa, universi denique belli molem inipatriam suam conversam, intueri non recusaruut? ac ne bis quidem contenti, contra naves mille et du- centas soli pugnare aggressi, non tamen etiam siti fuerunt: Pelo- ponnenses enim eorum virtute pudefacti, et, si nostri periissent, ne se quidem fore incolumes, sin vicissent, suas urbes in ignominia fore cogitantes, adire periculorum societatem sunt coacti. Ac tumultus qui in en re inciderunt et clamores et cobortationes, quæ communia sunt omnium bellorum navalium, non video quorsum attineat commemorare: quæ autem bujus loci propria sunt et digna principatu et supra dictis consentanea, en demum est mei officii dicere. Tantum enim nostra urbs, dum incolumis esset, cæteris antecelluit, ut eversa etiam plures triremes ad id prælium iniquo Grœciæ sains agebatur contulerit quam cæœri omnes qui pugnæ illi interfuerunt, neque vero quisquam animos adeo a nobis habet alienos, quin fateatur id navale prælium victoriæ totius belli causam exstitisse, atque idipsum nostræ urbi acceptum esse referendum. 28. Enimvero quum bello petendi erunt barbari, quorum esse decet principatum’.’ Non eorum qui bello superiore præclsrissime se gesseruut, qui et privatim pericula pro aliis sæpe adierunt et primas in communibus discriminibus meruerunt? non eorum qui pro salute Græciæ patriam deserueruut? non eorum qui et olim plurimas urbes condiderunt et easdem maximis e calamitatibus denuo eripueruut? An veto non iniquissime nobiscum ageretur qui maximam partem malorum exantlavimus, si in judicio dignitatis minus honoris consequeremur? si, qui tum pro salute omnium in scie prima stetimus, nunc alios sequi cogeremur? . 29. Hactenus equidem scio constate inter omnes nostram urbem et plurima in Græciam beneficia contulisse et deberi illi principatum: post bæc autem Sunt qui nos accusent, ut qui suscepto maris imperio multis cladibus Græcos affecerimus, et inter alia. crimina

PANEGYRICUS. 37 Meliorum nabis excidium et Scionæorum interitum objiciant. Ego vero nullum bac male gesti principatus signum esse puto, si acrius in aliquos eorum qui hello nos petierunt animadverterimus, sed illud longe majus esse argumentum nos sociorum saluti et commodis consuluisse, quad nulle urbs conjuncta nobiscum in tales clades incidit. Deinde, si qui alii in iisdem negotiis majore clementia essent usi, jure nos vituperarent: si vero nec bac factum est, et fieri nequit ut tante urbium multitudo sine animadversianis severitateïin ofiicio contineatur, nonne protinus laudandi sumus, qui male tra- ctatis quam paucissimis imperium quam diutissime tenuerimus? 30. Ego vero omnium judicio eos Græcorum patranos fore optima: existimo, quibus qui paruerunt maxime fioruerunt. At nabis principibus et privatarum familiarum felicitatem plurimum auctam et urbes maximas esse factas inveniemus. Nec enim earum incre- mentis invidebamus, neque turbas in lis excitabamus contrariis reipnblicæ formis introductis, ut factionibus inter cives ortis utrique nos colerent, sed concordiam sociorum ex æquo prodesse omnibus existimantes, iisdem legibus orbes omnes administrabamus, ea consilia seçuti non quæ dominatianem sed quæ societatem decerant; nain. summum quidem rerum penes nos esse voluimus, seorsim Vera libertatem singulis concessirnus, et multitudiuem tutati domi- nationibus adversati sumus, quad iniquum nabis videbatur multos paucorum imperio regi, et eos, qui re quidem tenuiore cætera veto nihilo deteriores essent, magistratibus et honoribus excludi, præ- terea, quum patria sit communis, alios regnum obtiuere, alios inquilinorum esse loco, et natura cives reipublicœ funetionibus lege privari. Hæc quum in paucorum dominatu reprehendenda habe- remus et plura bis, eandem reipub. formam qua nos utebamur etiam apud alias constituimus, quæ cor prolixius laudanda ait equidem non video, præsertim quum res panois absolvi posait. v Hue enim per aunas septuaginta usi, expertes tyrannidum, inviolati a barbaris, sine seditionibus inter nos ipsos, denique pacate cum bominibus universis, vixerunt. 31. Pro quibus meritis æquius fuerit a prudentibus magnum gratiam baberi nabis quam colonos sorte delectos atque in alias terras ablegatos objici, quas in orbes desertas præsidii causa non ex avaritia misimus. Quarum rerum illud signum est, quad quum agrum baberemus si civium multitudo spectetur angustissimum, imperium veto amplissimum, et triremes duplo plures quam reliqui universi possidere- mus, et cas quidem quæ cum bis totidem dimicare passent, cumque Eubœa infra Atticam sita esset, quæ ingenio loci ad maris imperium aptissima cæteris commoditatibus omnes reliquas insulas superaret, quamvis ea in nostra patestate mugis esset quam noster ager, atque etiam sciremus et a Græciœcæteris et barbaris eos in primis langui

fierisa qui ISOCRATIS palais finitimis copiasam et facilem sibi vivendi rationem constituerunt, nulla tamen harum rerum sumus ad insulares vio- landos impulsi, sed soli ex iis qui magna potentia præditi sunt tenuius vivere non recusavimus quam bi qui servire scilicet dicebantur. Enimvero si nostri emolumenti rationem duxissemus, non utique Scionæorum agrum appetiissemus. quem nos profugis Pla- tæensibus tradidisse constat, tautam autem regionem, quæ nos omnes ditasset, ueglexissemus. 32. Et, quum ita nos gesserimus ac abstineutiam nostram tauds veluti pignoribus confirmaverimus, illi tamen accusare nos ourlent qui in decurionum numero fuerunt, qui patriam suam afliixerunt, qui ut veterum injurias parvæ viderentur elfecerunt, qui denique nihil iis reliqui fecerunt, qui in posterum studiosi eruut improbitatis; profitentur illi qui quidem se studere Laconibus atque illorum instituts mmulari, sed diversam ab illis rationem sequuntur, ac Mali- orum calamitates deplorant, quum suas ipsi cives inexpiabili scelere violare non dubitarint. Quam enim injuriam prætermiserunt? a quo turpitudinis et sævitiæ genere sibi temperarunt’.’ non iniquissi- mas pro fidelissimis babuerunt, et proditores ut beneficos coluerunt? non mancipiis quibusdam servire voluerunt, quo patries sue liceret- insulaire? non eos qui se nefariis civium cœdibus eontaminarant, mugis quam parentes suas honorarunt? non in eam nos omnes crudelitatem impulerunt, ut, quum felici superiorum temporum statu, nostrum unusquisque vel in parvis incommodis multos baberet qui vicem ipsius doleront, istis imperantibus domesticis oppresai roulis aliorum alii misereri destiterimus? neque enim cuiquarn tantum otii reliquerunt, ut alienis malis aŒceretur. Nam quis eorum effugere potuit violenüam? quis a publicis functionibus adeo re- motus fait, quin vicions esse calamitatibus, in quas ista. nos conje-- oerunt ingenia, oogeretur? N eque porro pudet cos, quum suas orbes- tam crudeliter tractarint, immerito nostram accoure, sed præter alia et privata et publics judicio. apud nos facto. proferre audent, quum ipsi tribus mensibus indicta causa plures interfecerint quam nostra urbs totius imperii tempare in judicium adduxit? Emilia porro et seditiones et legum confusiones et rerum publicarum mutationes, stupra præterea liberum et prabra uxorum et direptiones pecuniarum, quis posait enumerare? Illud carte quidem in universum babeo dicere, imperii nostri severitatem facile uno senatusconsulto averti. cædes autem et injurias sub istis perpetratas a nemine potuisse sanari. 33. Jam ne pax ista quidem, et libertas quæ, quum in urbibus nulla ait, fœderibus inscripta babetur, amplectenda magis est quam naster principatus. Quis enim talem statum expetat, quo et piratæ mare tenent, et permati orbes occupant? quo non modo pro imperii I

PANEGYRlCUS. 39 defensiane ouin exteris non confiigitur, sed intra ipso mœnia cives inter sese præliantur? quo plures orbes captæ sunt quam ante pacem constitutam? quo propter mutationum frequentiam ii qui orbes touent rebus suis diŒdunt magie quam qui exsiliie sunt mul- ctati? Nain illi quidem impendentia main formidant, bi restitutionem semper exspectant. A libertate vera et suis legibus tantum absunt, ut alise tyranuis percent, aliæ a Laconicis prœfectis teneaatur, aliæ funditus eversæ, aliæ a barbaris oppresse jaceant: quas in Enropam trajicere auras et animis ultra quam par erat elatos ita nos compe- scuimus, ut non tantum nulles contra nos expeditiones suaciperent, sed suas etiam agros vastari paterentur, et cos, qui mille duceatis navibus Græciam circumnavigarant, ad eam bumilitatem redegimus, ut intra Phaselidem longs nave non appelierent,sed quiescerent et occasiones exspectarent, neque potentiæ sue eonfiderent. Atqne bec ab majorum nostrorum virtutem ita se babuisse, urbis nostrc calamitates perspicne docnerunt: simul-enim et nabis principatrn est ereptus et calamitatam principium Græcis est exartum. Nain post cladem Hellespontiacam aliis imperium adeptis barbari et navali prælio vicerunt, et maris imperium tenuerunt, et plerasque insulas occuperont, et exscensum in Laoaniam fecerunt, et Cytbers si expugnarunt, et universam Peloponnesnm classe circumvecti afiixerunt. 34. Magnitudo autem mutationis illius ita maxime perspicietnr, si fardera, tum ea quæ nabis imperantibus facta tumquæ nunc in literas relata sunt, legantur. Nos enim tune et fines designasse imperii regis et tribnta qnædam ordinasse et maris eum usa prohi- boisse constabit: nunc ille is est qui Græoiam gubernet, qui quid singulis faciendum sit imperet, et tantum non præfectos in urbibus eonstituat. Qnid enim reliqui est uno bac exceptai Non et bellum in potestate babuit, et pacis interpres fait, et rerum quæ gemntur omnium factus est moderator? non ad eum tanquam ad dominum navigamus, alii alias accusaturi? non eum quasi hello capti Regem Magnum appellamus? annon in bellis inter nos intestiois spem salutis in eo, qui nos utrosque internecione deletos venet, colloca- mus? Æquum igitur fuerit bis rebns consideratis tout hune renm statnm iniqnis fers-i animis, tum nostram imperandi rationem desi- . derari, tum Lacedæmoniis succenseri, qui, quum initia bellum sus- copinent quasi Græcos liberaturi, ad extremum tous molsos eorum barbarie dedidersnt, et loues colorias nostros sæpeqne a nabis con- servatos a nostra urbe abstractos barbarie subjeeernnt, quibus invitis et regionem suam tenant et contra quas belligerari "nunquam destiterunt. Ac tum quidem indigaabantur, quum nos legitimum in quosdam imperium usurparemus: nunc "sa illos tali servitude oppressas nihil curant; nec enim bac mali satis est, quad et tributs

40pendunt ISOCRATIS et arces suas ab hostibus occupatas vident, sed prœter publicas calamitates suis etiam corporibus quam apud nos ære emptn mancipia tolerant atrociorn: nostrum enim nemo famulos mon in flagellat, ut in homines ingenuos illi nnimadvertunt. Illud autem summum malum est, quum ad banc ipsam servitutem stabiliendmn una militare, et contra cos arma ferre coguntur a quibus in libertatem asseruntur, caque pericula subite, in quibus et si vincautur statim sint perituri, et si vicerint durius in posterum servituri. 35. Quæ quibus imputanda surit nisi Lacedæmoniis? qui tante præditi potentia non moventur sociorum dudum suorum calamitatibus, Græcorumque viribus imperium suum firmare barbarum patiuntur. Ac olim quidem illi et tyrannos ejiciebant et libertatem defen’debant, nunc autem usque adeo mutati surit, ut cum rebuapu- blicis balla gerant, monarchiis constituendis sint adjutores. Manti- nensium cette urbem pace jam facta everterunt, Cadmeam The- banorum occuparunt, etiam Olynthios et Phliasios hello cingunt. Amyntæ autem Mucedonum regi et Dionysio Siciliæ tyranno et barbaro Asiæ dominanti havant operam, ut illi quam maxima imperii: consequantur. Quid vero absurdius est quam Græciæ præ- sides uni viro ml: bominum, quorum inire numerum baud facile sit, tradere dominatum, maximas autem urbes ne sui quidem juris esse pati, sed vel cogere servire vel maximis aflicere ciadibus? Jam illud omnium acerbissimum est e05, qui principalum sibi vendicanl, tantum non singulis diebus belle. inferre Græcis, cum barbarie autem æternam societatem coiisse. 36. Neque vero me quisquam iratum putet,quod asperius horum feci mentionem, initia præfatus me de reconciliatione acturum eue: nec enim hœc eo pertinent, ut apud alios Lacedæmoniorum urbem in odium adducam, sed ut, quantum oratione consequi iicet, ab iota instituto abducam. Fieri autem nequit ut a peccando deterreas et ad alias cogitationes impellas, nisi præsentes acriter objurgnris: nam accusare pntandi sunt qui lædendi causa talia dicunt. admo-. nere qui propter audientium ulilitalem convitia faciunt. Nec enim de endem oratione sentiendurn est idem, si anime non eodem.dicatur.. Nam illud etiam eis objicere pousumus, quod finilirnos me civitati servire cogunt, sociorum autem reipublicæ nihil ejusmodi conferunt, cum per cos ut liceat controversiis nostris abolitis barbari univerti torius Græciæ servi efliciantur. Enimvero decet ces, qui natura et. non fortunn magnis animis surit, hujusmodi facinora suscipere potius quam exactionibus vexare insulares, quorum misereri crut requins, nempe quos videant agri penuria coactos montes exeolere,.quum Asiani 0b regionis amplitudinem maximam partem incultam negligant, ex illa autem quam colunt ramis affluant divitiis.. p 37. Equidem si qui aliunde profecti harum rerum spectatores

PANEGYRICUS. 4l essent, ab iis utrosque nastrum maximæ insaniœ reos actum iri arbitror, qui ab res adeo minutas periculase dimicemus, quum secure tenere multa possemus, et nostrum agrum ipsi populemur, Asia qua frai liceret neglecta. Regi carte Persarum nihil perinde curæ est atque illud, quonam pacto efficiat ut intestinis bellis inter nos con- fiictari nunquam desinamus; nos vero tantum abest ut ullas ejus res oonturbemus sut seditionem in regno illius excitemus, ut etiam fortuito coortas tumultus consopire smdeamus, qui exercituum Cyprie- rum altera eum uti alterum obsidere sinamus, quum uterque sit e Græcia collectus. Nam et qui defecernnt amicitia nobiscum sunt conjuncti et fidei Lamadmmnninrum se committunt, et Tiribazi milites et præstantissirni quique peditum ex his lacis illuc venerunt, et classis maxima pars ex Ionia secuta est, qui quidem conjunctis viribus Asiam vastare longe mallent quam inter sese ab res exiguas belligerari. Quorum nos nullam rationem babemus, sed dum de Cycladibus insulis rixamur, adeo temere barbare tantam urbium multitudinem tradidimus et tam ingentes exercitus. Itaque ille alia tenet, aliis imminet, aliis insidiatur, nabis omnibus jure contemptis. Id enim assecutus est quad majorum ejus nemo unquam: nam et nos et Lacedæmonii Asiam regis esse confessi sunnas, qui quidem Græcas urbes sic in potestatem suscepit, ut alias demaliatur, in aliis i arecs exstruat. Atque hæc omnia facta sunt nastra amentia, non ejus38. Etsi autem potentia. quidam regiarum opum I magnitudinem admirantur, et bellum cum’eo fore difficillimum dictitant, atque recensent quantas inter Græcas mutationes efi’ecerit. Ego tamen istos non tam expedire quam accelerare expeditionem arbitror: nam si nabis omnibus cansentientibus ipse turbis agitatus non facile oppugnari poterit; illud baud dubie tempus valde metuendum erit, quum res barberorum pacatæ concordesque ipsi fuerint, nos vero uti nunc hostilibus inter nos. animis fuerimus. Etsi autem meam illi aententiam con- firmant : tamen ne sic quidem recte illius potentiam æstimant. Nam si demonstrarent eum antehac aliquando urbem simul utramque superasse, non injuria nunc etiam terrera nos conarentur: si vero’ nnnquam id factum est, sed, dum nos et Lacedæmonii digladiamur,’ cum alterutris conjunctus opes. eorum florentiores reddidit, nullum hoc signum est potentiæ illius. Sæpe enim hujusmodi temporibus exigus: vires multum momenti habuerunt: nam et de Chiis passim. dicere, cum utris illi fecerint eas in mari fuisse potentiores. l 39. Verum non ex eo spectandœ regis opes sunt, quando cum alterutris se conjunxit, sed inde quum ipse par se bellum gessit. Ac’ primum Ægyptus quum defecisset, quid contra illos efl’ecit qui earni tenebant? Annon bellum’maximæ inter Persas auctoritatis viris, Abrocamæ et Tithraustæ et Pharnabazo, mandayit? Hi vero hello a

in42 tertium lSOCRATlS annum ducto, pluribus cladibus acceptis quam matis, adeo turpiter discesserunt, ut qui defecerant non jam contenti libertate finitimos etiam invaderent? Post bec balla contra Evagoram moto, unius urbis [Cypriæ] dominum et in fœdere deditum, qui quum insulam incalat et mari prius cladem acceperit et pro suæ regionis defensione tria millia cetratorum duntaxat babent, tamen copias adeo tenues rez balla superare nequit, sed et jam in eo sex aunas contrivit, et, si conjectura futurarum e præteritis capi debet, sperandum est fore ut alius quispiam prias deficiat quam hic in de- diüonem redigatur: adeo lente ac segniter actiones regis procedere salent. In belle autem ad Rhodum geste, quum Lacedœmonioruln socios ab gubernaüonum sœvitiam bene cupientes haberet nostrisque remigiis uteretur, Canons illi ducente exercitum, omnium impera- torum et diligentissimo et fidelissimo Græcis et peritissima rei militaris, quanquam talem nactus adjutorem, tamen classem pro Asiauis periclitantem tantum a centum triremibus triennio passus est absideri et av mensium stipendia militem fraudavit; itaque quad ad illum quidem attinebat sæpe dilapsi fuissent, sed propter imminens periculum et societatem ad Corinthum constitutam vix tandem navali prælio vicemnt. Hæc sunt ejus maxime regia splendidissima- que facinora, quæ jactare verbis nunquam desistunt amplificandæ barbaricæ potentiœ studiosi. 40. Itaque nemo dicere potest me non iis exemplis uti quibus deceat, aut parvis commemorandis immorari maximis rebus præter- missis: nam, quo crimen bac declinarem, clarissima ejus facta recensui, non quin illa etiam meminissem, Dercyllidarn mille amatis Æolidem occupasse, Dracanem Atameo capta et tribus millibus cetratorum collectis Mysium campum vastasse, Thibranem paulo pluribus trajectis tatam Lydiam esse populatum, Agesilaum Cyri usum exercitu provinciis prope omnibus quæ intra Halym amnem sitæ sunt esse potitum. Neque vera vel exercitus qui regi perpetuo præsto est, vel fortitudo Persarum extimescenda est: nam, qui cum Cyro in Persiam adscenderunt, nihilo præstantiores eos esse quam I maris accolas aperte ostenderunt. Ut enim cætera prælia quibus victi sunt præteream, et cos in dissensione contra fratrem regis strenue pugnare noluisse concedam: et Cyro martuo quum omnes qui Asiam incolunt convenissent, illis temporibus bellum adeo turpiter gesserunt, ut nihil quad dicant ils reliqui fecerint qui Persarum fortitudinem prœdicare consueverunt. Quum enim in sex millia Græcorum incidissent, qui quidem non ex optimis delecti, sed homines ita perditi fuerunt ut in suis civitatibus vivere non passent, ignari regionis, destituti a saciis, a comitibus proditi, duce quem secuti fuerunt amisso,tanto tamen bis inferiares fuerunt, ut res animi dubius quid agendum esset, suis copiis contemptis, principes

PANEGYRICUS. i 43 auxiliares contra fidem datam eomprebendere non dubitaret, tanquam violata jurisjurandi religiane conturbaturus exercitum, et in deos impius esse mallet quam aperto Marte cum eis dimicare. Quum autem hm insidiæ non processissent conatusque is fuisset irritus, et - milites en calamitate non consternati une. mansissent, in eos abeuntes Tisaphernem cum equitibus immisit, a quibus in tata itinere insidiis appetiti perinde perrexenmt ac si oflicii causa deducerentur, nihil ita metuentes ut lacs. deserta, idque summum bonnm existimantes, si in hastes quam confertissimos incidissent. - Illud autem caput est eorum que diximus, quad, quum neque prædas abegissent neque villam occupassent, sed infestis amis ipsum regem petiissent,-minare cum pericula descenderunt quam qui expetendæ Persarum amicitise causa legationes obierunt. ltaque mibi videntur ubique terrarum perspicue mollitiem suam demonstrasse: nam et in maritimis Asiæ lacis multis præliis victi sunt, et in Europam transgressi pœnas dederunt - alii enim eorum male perierunt, alii turpiter evaserunt -, denique ad ipsam regiam se deridendos præbuerunt. 4l. Neque horum quicquam temere factum est, sed omnia jure meritoque evenerunt: nec enim fieri potest ut, qui sic educantur et ad banc modum res suas administrant, vel alla virtute præditi sint vel devictis bostibus triumpbent. Quo enim pacta inter eas bis maribus vel egregius imperator vel miles strenuus passit exsistere ï quorum pars maxima est turba incomposita et militiæ rudis, ut bella gerendo dissoluta, sic ad servitutem famulis nostris melius erudita; celeberrimi autem et bonaratissimi quique eorum nunquam æquabiliter aut populariter civiliterve vixerunt, sed omnem ætatem in exegerunt ut aliis insultarent aliis inservirent, quippe bamines corruptissimis ingeniis, ac corpara illi quidem propter divitias exor- nant, animis autem propter monarebiam bumilibus et constematis præditi trepidant, ut qui ad ipsam regiam præstoleritur et procum- baht et omnibus modis abjecto esse anima meditentur, quum quidem hominem mortalem adorent et deum appellent, deos autem magie quam homines contemnant. Prainde isti qui ad mare descendant, quas satrapas vacant, non dedecori sunt Persicæ. disciplinæ, sed eadem tenent instituta, amicis fidem non servantes, contra inimicos elfœminati, partim abjecte partim superbe viventes, quum socios despiciant, bastes calant. Agesilai certe quidem exercîtum suis sumptibus acta menses aluerunt, qui vero pro eis in acie steterant, eos bis totidem mensium stipendia fraudarunt; ac iis quidem qui Cistbenen accaparant centum talents saut largiti, eos autem qui cum ipsis in Cypra militarant contumeliosius quam captivas tracta- runt. Et ut in pauca rem conferam neque singula connecter, sed in genere dicam, quis aut bellum cum eis gessit quin loeupletatus recesserit, am in eorum potestatem cecidit quin pet crucratum in-

44terierit? ISOCRATIS Nonne Conanem, qui quum pro Asie duceret exercitum Lacedæmoniis imperium eripuerat, comprebensum interfioere sunt ausi? Tbemistaclem vera, qui pro Græciæ defensiaue prælio navali eos vicerat, ingentibus præmiis aEecerunt? Quis igitur illarum amicitinm expetendam ducat, qui et bene meritas suppliciis coercent, et hostibus tam insiguiter adulantur’l Quos vero nostrum non violant? Quo tempore insidiari Græcis destiterunti Quid rerum omnium habemus, in quad isti non anima sint hostili, qui et simulacre deorum immartalium et temple spoliare priore bella et comburere non dubitarunt? Quare laudandi sunt loues, quad diris eas exsecrationibus devoverunt, qui templa cremata turbarent aut in iisdem fundamentis exædificareut, non quad deesset unde ea reficerent, sed ut monumenta posteris essent barbarorum impietatis, et nemo fidem iis baberet qui ad eum modum in sacra deorum immortalium grassari non dubitassent, sed eos et caverent et formida-, reut amnes,’quos non tantum corporibus nostris cernerent sed etiam religioni bellum intulisse. 42. Passum et de civibus nostris talia referre. Nam cum cæteris contra quas bella gesserunt simulac in gratiam reditum est, inimicitiarum veterum obliviscuntur, Asianis autem ne pro acceptis quidem beneficiis gratiam babent: adeo immortalem in eos iram gerunt. Nam et patres nostri multos capitis damnarunt quad Medis studere viderentur, et in conciliis etiam hadie, antequam publics quicquam aliud decernatur, si quis civium Persarum pacem aut amicitinm expetat, cum devotionibus obstringunt: Eumolpidæ autem et Ce- ryces in festo initiorum, cæteris quoque barbaris borum odio, tan. quam bomicidis, sacra interdicunt. Natura parro sic eos odimus, ut nullis fabulis perinde gaudeamus ac Trajanis et Persicis, e quibus clades eorum cognoscere liceat. Illud etiam reperias de bellis bar- baricis bymnos, de Græcis nænias exstitisse nabis, ac illos quidem in festis cani, harum autem in calamitatibus nos meminisse. Atque etiam Homeri poesin propterea in majore esse pretio arbitrar, quad eus qui barbaras oppugnarunt præclaris laudibus extulit, nostrosque majores artem ejus propterea honoratam esse voluisse tum in certaminibus musicis tum in educatione puerorum, ut sæpe carmina illa audientes inimicitias quæ nabis cum barbarie intercederent edi-. sceremus, et virtutem nostrorum qui ad Trajam militarunt. admi- rantes, eorundem facinorum gloriam adamaremus. 43. Itaque mibi quidem nimis esse multa videntur quæ nos incitent ad bellum eis inferendum, in primis autem occasio, quæ [tam præ- claraaquum sit] non est amittenda: etenim turpe fuerit, sa dum adelst non uti, elapsam desiderare. Quid enim regi bellum illaturi optabimus amplius, quam sa quæ nunc suppetunt? Non Ægyptus et Cyprus ab ea defecerunt? Non Phœnicia et Syria bella vastatœ

PANEGYRICUS. 46 saut? Non Tyrus, quæ animas illi fecit, ab hostibus ejus occupata est? Non Ciliciæ civitates plerasque hi tenent qui nabiscum faciunt, reliquæ facile subigentiir? Lycia vera Persarum nemo unquam potitus est. Jam Hecatomnus Cariæ præses revera jam olim defecit; sed id præ se feret ubi nos valuerimus. A Cnido Sinopem usque Græci Asiam accolant, quibus non persuadendum sed obstandum non est ut bellum gemnt. Quum igitur tantas opportunitates babeamus, tantumque bellum Asiam circumdaturum sit, quorsum attinet eventura quæ sint exquirere accuratius? Qui enim a parvis partibus vincuntur, ii evidenti sunt fato, siquando tatius Græciæ vires sustinuerint. Res autem ita se babet. Si quidem barberas maritimas civitates firmaret, majoribus quam nunc præsidiis impo- sitis, fartassis etiam insulæ Asiæ vicinæ, ut Rhodus et Chius et Samus, ad illius fortunas inclinarent : si vero nos priores eas occu- paverimus, etiam Lydas et Phryges et ouateras qui supra illos incolunt, in eorum potestate fore probabile est qui hinc bellum ma- verint. Quare festinandum est et nulla mors interponenda, ne idem quad nostris patribus nabis accidat. Qui, quum barbaris segniores quosdam e sociis deseruissent, pauci cum multis pugnare sunt coacti, quum, si priores in Asiam trajecissent, tatius Græciæ viribus singulas gentes per vices subigere licuisset. Narn, quum bella petendi sont homines qui multis e lacis colliguntur, reS’ipsa declarat non exspectandum esse dam convenerint, sed dispersas adbuc esse invadendas. Illi igitur, quum in hoc principio peccassent, omnia bæc annexera periculosissimis præliis commissis. Nos autem, si sapimus, statim initia cavebimus operamque dabimus ut exercitu circa Lydiam et Ianiam collacata antevertamus, edocti quad rex vel Asiani imperet non volentibus, sed quia semper majores copias secum habeat quam singuli illorum: quibus si nos robustiorem exercitum trajecerimus, id quad velimus modo facile flet, secure universa Asia fruemur. Multo autem præolarîus est cum illa de rogna pugnare, quam inter nasmetipsos contendere de principatu. 44. Æquum et illud est, expeditionem bac suscipi ætate, ut qui calamitatum socii fuerunt, iidem rerum secundarum etiam fructum capiant neque omnem ætatem in miseriis exigent. Satis enim longum luit superius tempus, qua quæ acerbitates non accideruut? Quum enim natura bumana pet se multis malis obnoxia sit, nos ipsi plura etiam necessariis excogitavimus, bellis et seditionibus inter nos excitatis, unde alii in suis,urbibus per injuriam acciduntur, alii peregre cum uxoribus et liberis aberrant, multi apud hastes stipendia facere inopia coacti, dum contra arnicas pugnant, pro inimicis mortem op- petunt. Hæc nemini unquam indignatianem moverunt: calamitates quidem a poetis confictæ lacrymas eis excutiunt, sed vera mais malta et peracerba quæ bellum peperit intaentes adeo misericordia non

46 ISOCRATIS commoventur, ut alii aliorum malis plus gaudeant quam suis bonis. Fortassis autem simplicitatem meam deridebunt multi, qui calamitates bominum bis temporibus deplorem, quibus et Italie devastata :est, et Sicilia servitute oppressa, et tot urbes concessæ barbarie, cæ- teræque Græciæ partes in maximis periculis versantur. 45. Ego vero mirar quomodo principes civitatum sibi super- biendum censeant, si nihil unquam tantis de rebus neque dicere neque cogitare potuerunt. Decuerat cos, si qua dorent auctoritate en digni essent, relictis rebus omnibus consilii de bella barbaris inferendo se duces auctoresque profiteri. Fortussis enim aliquid pro- fecissent: et, ut prias diem suum obirent, et orationes suas pasteris tanquam oracula relinquerent. Nunc isti, quorum summa est auctoritas, minuta quædam tractant, nabis autem, qui negotia reipu- blicæ non attingimus, rerum tantarum deliberationem reliquerunt. Enimuero quanta pusilliores animi sunt principum nostrorum, tanta accuratius aliis providendum est qua ratiane bas inimicitias depana- mus. Nam nunc quidem frustra pactianes de pace fiunt: nec enim bella componimus sed difl’erimus, et illud tempus exspectamus qua alios alii pessundare possimus. 46. Sunt autem repudiatis prorsus hujusmodi insidiis ca suscipienda, per quæ et nostras urbes securius teneamus et majore benevolentia conjungamur. Quibus de rebus simplex et facilis est oratio: nec enim firma pace fruemur, nisi communiter bellum barbaris iu- tulerimus, neque Græci consentient, priusquam et auxilia prapter easdem et bella contra easdem paraverimus. His autem perfectis, et egostate propulsata, quæ et societates dirimit et jura necessitu- dinum inimicitiis impetit et omnes homines bellis ac seditionibus in- volvit, fieri non poterit quin et in concordiam redigamur et vera omnes benevolentia conjungamur. Quibus de causis occupatî bac ana re esse debemus, ut primo quoque tempore bella hinc in Asiam translata hoc saltem boni ex intestinis bellis consequamur, ut rei militaris peritia bic parts. contra barbaras nabis abutendum esse videatur. 47. At propter fœdus fartasse cunctandurn est, et non festinan- dam neque temere bellum suscipiendum. Quidni veto? propter quad fœdus et civitates in libertatem assertæ regi gratiam babent, tanquam en beneficia ab illa affectæ, et deditæ barbaris potissimum quidem Lacedæmonios accusant,sed tamen cæteros etiam qui pacis conditiones acceperunt, tanquam servire propter illos coactæ. Illudne fœdus ratum est babendum, quad talle opinio consecuta est, barbarum et Græciæ gerere curam et pacis esse custodem, nostrum vero quosdam exstitisse qui eam vexarent et infestarent? Jam illud maxime ridiculum est, quad in conditionibus eas religiosissirne ser- vamus quæ deterrimœ sont. Nam quæ tum insulis tum urbibus

PANEGYRICUS. 47 Europæis libertatem restituant, jam olim abrogatæ saut et frustra pilis inscriptæ: quæ vero et nabis dedecori saut et multos e sociis barbaro dediderunt, eæ demum immatæ manent; illa omnes cam- probamus quæ tallenda saut nec unum diem toleranda, quum pu- tanda sint jussa, non pactiones. Quis enim nescit eas esse pactiones, quum par et æquum jus utrisque tribuitur, jussa vero quam alteri præter jus et æquum deteriare saut conditione? Quare legatos et bujus pacis interpretes jure culpamus, quad missi a Græcis fœdus pro barbaris fecerunt. Eos enim decuisset, seu visum fuisset singulis sua tenenda, sive etiam in bella captas jas babendum, sive ea retineada esse quæ pacis tempore babuissemus, unum aliquid ex illis definisse ac jure in medium propasito sic in literas sa retulisse. Nunc urbi nostræ ne Lacedæmonioram nihil honoris tribuerunt, barbaram autem totius Asiæ daminum constitueruut, quasi nos pro eo bellum gessissemus, sut Persarum imperium antiquum esset, nos recens in bis urbibus cousedissemus, et non illi nuper bac honore potiti essent, nos autem ab omni ævo principatum Græciæ tene-

48. Arbitror autem, quam contumeliose nobiscum actum et quanta rex meliare conditione ait, sic fore dilucidius. Nam quum terra universa, quæ cœli circumflexa tegitur, in dans sit divisa partes, remus.quaram bæc Europa, Asie illa dicitur, semissem . accepit ex pacto, quasi non cum bominibus jungeret fœdus, sed cum Jove imperium partiretur. Et bæc coegit nos lapidais inscripta columnis in publicis templis consecrare, id quad malta pulcrius tropbæum est quam en quæ in præliis statuantur: illa enim ab panalquædam opera et unum eventum, bæc vero de toto bella et contra tatam Græciam ponantur. Quapropter et irascendum est, et inennda ratio aliqua ut et superioris temporis injurias ulciscamur et ne quid in posterum Græcis detrimenti capiat prospiciamus. Nam quum barbaris privatim servis utendum ceuseamus, tantam sociorum multitudinem par socordiam nostram illorum dominatu premi turpe fuerit: quum Trojani belli tempore majores nostri unius mulierculæ raptum ita vindiçandum censuerint, ut finem belli ante non l’ecerint, quam urbs ejus a qua orta fuerat injuria everteretur; nos, quum tata Græcia violetur, de ultione publics non cogitabimus’! præsertim quum en perficere liceat quibus nec optari meliara possint. Salum enim hac bellum paci prœstat, spectaculo potins quam expeditioni simile, et utrisque utile, tam quietis amantibus quam belli appetentibus. Nam illi quidem secure frai suis opibus paterunt, bi magnas aliorum opes

49. Quod si quis in omnes partes verset animum, bas actiones maxime nabis expedire deprebendet. Age veto, si nihil iniqui petas, occupabunt.sed ipsam tantum æquitatem spectes, quibus tandem bellum . est

48 lSOCRATlS PANEGYRICUS. inferendum? Annan iis qui et olim Græciam aŒixerant et nunc insidiantar et bac ergs nos esse anima nunquam destiterunt? Qui- bus vero invidere par est homines non prorsus efl’œminatos, sed en re moderate utentes? Nonne illis qui divina prope potentia præ- diti nequiores saut bominibus apud nos calamitosis? Quibus vero bellum inferre debent viri et pietatis studiosi et suæ utilitatis baud negligentes? N aune et natura bastibus et paternis inimicis, et iis qui maximas opes babent, quam ad eas defendendas minime sint parati? Atqui hæc in illos conveniunt omnia. . 50. Præterea civitatihus deligendo ex eis milite non erimus molesti, quam rem in bis intestinis bellis gravissime et iniquissimis animis patiuntur: malta enim (apinnr) pauciores erunt qui manere veliat quam qui expeditionis bujus comites esse cupiant. Quis enim sive juvenis sive seuex ita ignavus est, ut si militiæ interesse nolit, cujus duces sint Atbenienses atque Lacedæmonii? quæ pro sociorum libertate suscipiatur? quæ consensu totius Græciæ mit- tatur? quæ ad ulciscendos barberas proficiscatur? Quantam vero- famam, quantam memoriam et gloriam censendum est eut viventes babituras aut post obitum relicturos esse cos qui in talibus operibus præ aliis præclare se gesserint? Quum enim ii, qui adversus Ale- xandrum militarunt, una urbe expugnata tantis laudibus cele- brentur, quid iis fore credendum est qui tata Asie. potientur? Quis enim sive poeta sive orator non laborabit et meditabitur, ut simul et sui ingenii et virtutis illorum æternum relinquat monumentum ? 5]. Ego certe quidem non ita nunc sentio ut orationis initia. Tarn enim me pro dignitate rerum passe dicere patabam: nunc veto magnitadinem earam non assequor, multaque mibi eorum que dicere institueram exciderunt. Vobis igitur ipsis reputandam est cum animis vestris, quantam felicitatem adipisci liceat, si bellum quad modo nos urget in Asiaaos converterimus, et Asianorum opes v in Eurapam transtulerimus, neque vero bis auditis duntaxat abeun- dum est, sed et qui in rebus gerendis versantur alii alias cohortaudo operam dabunt ut nostram et Lacedæmoniorum rempublicam recon- cilient, et eloquentiæ studiosi scribere adversus depositum desinent cæterisque nugis omnibus omissis quibus nunc student in bac argumenta inter sese certabunt, aperamque dabant ut bis de rebus melius quam ego dicant; satis enim intelligitur eos non decere ut magna professi parvis rebus occupentur, cave dicant per quæ ii quibus persuaserint nihilo futuri sint feliciares, sed in illis potins est elaborandum, quibus perfectis et ipsi inopia pressenti liberentur et de aliis prœclare meriti esse videantur.

ISOCRATIS A D P H I L I P P U M omne.

ARGUMENTUM AUCTORE renom. Mené!!! est, orationem banc ab huerais ad Philippmn scripta: un pont milanaBMu et Demoatheuohotan: quandaluei «tontinai Plai- lippa- Il du. Afiniuudu populi mimai. Hurlant au. au. qui. hadaliolia. ut, renommai: puoipuiu Græciæ civiuübua qu quasi civil. bull- inter une (cubant, expediüonun advenu Persan machin. Hue «il to faner. decet. inqnil, quum ais et ex Herculis familia orinndna a! un. potunlil pralinai. Ac Philippin quidem accepta [conque oratione non punît lamantin comme, sed un (litham: peut autem filins ejua Alexander «du: oratione Isola Inuit-tua. hello Daim patati-n. qui Mu diaubanr petiit. Nul verum ajut une. Gain fait; and Darii cape-eau. a Pui- par laminion- ci tribubatar, qlaai a majoribnaid aooepîaaet. Deliberafivi generis en enlia. ab Imrata jan une acripta paqu au et îpniua et Philippi obitum, Hemippo mon)".

ALIUD ARGUMENTUM FJUSDEM GRATIONIS 3x DIONYBIO HALchnNAssBo. Quis vit magana et juan cantonna imperator eu non maguîfaoial qua: un Phi-- lippu: Manchon auripait? quum lnperatoria prcurüm tan potentia and... au dici! urbes diuideutea rosaniline et no- intur ne «manu, a Gracia. e par" magnant Melun, duapntoquu IIÎMlm- ranz. audio et fui-ora unipare, qua: et ai Miche: puregerîl omnia- dnonm ollriaainnu futur-u ait. et si immun-i! saltem Gmeornm benemlenliam lit consecnlurua: oujua compote! long. huque præcllriml babentu- ila qui magnas urbe! et mnllal provlnoin avenant. Pne- urea luttant n: Humüa humain au culerons: pflnolpun qui cum ami. dural" barba"): liman-t influa. En uni- qui panaient reliqui: «5de deberu magna: m nuque aucune patinera, cogihntua nua, quant notule empan babeamua, fieri virtute immortalem ac en. qui aliorum bonarum innliabili cupidîtate tenentur învîaoa (me, outra honorîa subinde augendi aludiom commandai; et quibus rebua plerîqna guident, ut opllnn, un imperio, ut potentia, in æpenumora etia- boues poflrl, virum autum et papal-ria lamantin domanial «jaque bandes au. Omniuo ouin nounou a! priadpea qui tu. [agnat et adorna uni-o! conciliera et "heaumiers audio virum inhumai. l. N: mireria, Philippe, en: non ab en oratione, quo tibi mita- bitar et nunc entendeur, aed ab en que .acripta en de Amphipoli. dieu-(li Will! audion. Hue du tu panes præfubor, ut et tibi a

50et aliis ostendam,lSOCRATIS me neque par amentiam neque hoc languore men deceptum bæc scribere ad te instituisse, sed justis causis et pau- lutim fuisse adductum. 2. N am quum bellum a te et civitate nostra de Amphipoli gestum multorum malorum esse causaux viderem, et de urbe et regione ista non eodem modo quo sut smici tui sut nastri orstœes solent dicere sum sggressus, sed sic ut quam longissimeab illorum opinione rece- derem. N am illi quidem, dum vestris cupiditatibus subserviebant, oratione sua vos ad bellum incitabant :. ego veto, de ipsis controversiis nihil pronuntians, id orationis genus elîgebaln quod au pacem concilisndam aptissimum fore mihi videbatur, utrorumque enoreln reprehendens, quod et tu bellum pro nostris commodis gereres, et nos potentiam tuam stabiliremus: nam agrum istum nos tenere tibi quidem esse utilem, nostræ autem urbi ejusdem recuperstionem nullo modo expedire. . Et hæc ita explicare videbar audientibus; ut nemo eorum orationem aut dictiouem tanquam eleborstam et pumm (ut soient quidam) laudarent, sed rerum veritstem omnes admirarentur, et banc unam esse orationem constituendæ inter vos concordiæ punirent, si et tibi persuaderetur pluris esse Athenien- sium amicitinm quam redditus Ampbipolitanos,- et nostra civiles intelligeret cas colonisa fugiendas esse quæ colonos suos quitter aut quinquies perdidisseut, illaque potins quœrenda esse loca quæ procul abessent ab iis qui imperare possent, vicina autem iis qui servire consuevissent, cujusmodi in lacum Lacedæmonii Cyrenæos colonos misemnt: ad hæc, si tu animadverteres te, si nobis verbo istsm regionem tradidiSses, ipsum revera esse retenturum, atque etiam beuevoleptiem nostram tibi couciliaturum- tot enim nostræ amicitiæ obsides accepturum, quot in regnum tuum colonos mine- remus -, nostrum autem populum si quis doceret nabis, si Am- phipolim teneremus, necesse fore non minus tuis consuitum velle rebus 0b cives nostros qui in tuo imperio consedissent, quam veteris illius Medoci propter eos qui in Chersoneso prædia habebant. 3. Quum igitur multa ejusmodi dicerentur, speravere quicunque audierant, edita hac oratione bellum vos composituros et periculosis consiliis abjectis de communi aliquo vestro bono deliberaturos. Sive igitur prudente: sive temere ita judicarint, id ipsis scilicet imputandum est: verum quum ego in hoc argumenta versarer, vos prudenti omuino consilio pacem fecistis, priusquam oratio absol- veretur ; nain quocunque modo pacem esse præstabat, quam con- flictari malis illis quæ bellum siferebat. 4. Quum autem decreto pacis delectarer, cumque non nobis solum sed et tibi et cæteris Græcis omnibus profuturam existi- marem, facere non potui quin en quæ restabsnt pertexerem, sta- nnique Icogitundum esse duxi que rations en quæ transacta essent

AD PHILIPPUM. 51 rats baberentur, veritus ne nostra civitss post temporis exiguum spatium alio bella desideraret: quæ quum mccum ipse reputurem, nullo’alio modo quieturam esse reperiebam, nisimaximæ civitates pace inter se facto. bellum in-Asiam transfereudum, et emalumenta quæ nunc a Græcis extorquerent, e mauubiis barbarorum peteuds esse. cerneront; id quad et in panegyrica oratione cousului. 5. Quæ quum anima agitai-cm. nec argumeutum vel houestius vel magnificentius vel nabis omnibus utilius unquam ne excogitari quidem passe persuasum baberem, ad id de integro tractandum sum incitatus, et si rerum mearum inibil ignora, et satis intelligo negotium hoc non meæ senectuti esse sptum, sed virum postulare florentis ætatis et aliisingeuio multum excellentem; atque illud etiam video quam diflicile sit binas de eadem te talerabiles habere orationes. præsertim si en quæ prius edita est sic scripta sit, ut sanve] invidi nostri imitentur et mugis admirentur quam ii qui summis laudibus extolluut. Verum ego omnibus hisce difficul- tatibus neglectis in senectute adeosurn factus acer, ut per sa quæ tibi dico meis etiam discipulis demonstrsre plunumque facere studueriru, conventibus ingerere sese et ad omnes cos qui ibi con- currunt verbsfacere perinde esse oc si nemini loquerentur; nain hujusmodiorationes non minus esse irritas quam leges et respub. a saphistis scriptes: oportere autem cos qui non frustra nugari sed aliquad operæpretium facere vellent, quique sibi aliquid utile reipublicœ reperiase viderentur, omissis celebritatibus eorum quæ facienda ceusereut, ducem otque auctorem aliquem ex iis eligere, qui etldiceudo et rebus gerendis voleront, maguaque præditi anato- ritate attente cos audituri essent. 6. Quibus ego perspectis tecum disserere coustitui, nec en delegi.quæ auditu jucuuda ,essent,-etsi me jucunda tibi passe dicere in primis vellem, tamen id mihi propositum non fuit. Nom alios quidem præstantes viras rebuspublicis et legibus subjectos videbam non audere facere quicquam nisi quad juberentur, neque etiam ulla ex parte pares esse maguitudini rerum de quibus dicendum est, tibi autem sali magnum potestatem a fortune. datam esse et legatos mittendi quo velles et excipiendi a quibus videretur et dicendi quad utile judicares, prostates. tentas divitias et copias suppetere queutas in Græcis nemini, quæ res solæ persuadendi et cagendi vi saut præditæ: bisque ad sa quæ dicenda suut opus fore puto. Cohartaturus enim te suai, ut et concordiam inter Græcos constituas et bellum contra barberas auscipias. Est autem persuadere quand Græcos commodum, vi veto cagets quand barberas utile.. Somme igitur latins orationishæc est. . 7. Sed, quibus mihi rebusquidamfamilisriummolesti fuerint, indican tibi non dubitabo: id enim fore puto opempretium. Nm

62quum meISOCRATIS orationem ad te minarum esse illis narrassent, que nos ad ostentationem comparais esset sut bullions tues leudes celebrs» rot-id enim alios esse facturas-, sed que te ad res convenion- tiores et pulcrioros et utiliolu iia ad qua nunc animons adjocissos exhorteri couorer, neque adeo veriti sont ne senio delirarem, ut, quad prius fseere non cousueversnt, objurgue me sudsrent: quum dicerent me absurde et promus inepts moliri, qui Philippo suasianem missurus esses. Qui, ut hacteuus ab allo prudentis superari se oensuisaet, nunc ab successus:- maguitudiuem fieri non posas quin se prudentius aliis delibersre passe existimsret. Præterea Mscedouum integerrimos quelque familiales illi esse, quas cou- sentaueum esset, ut cæterarum rerum imperiti essent, quid si expediret malins me intelligere. Ad hase Grue eorum etiam maltas illic habitera, viras nec obscuros nec hebetes, quorum ille consiliis nous non minuisset imperium, sed es gouines quibus ne optsri quidem meliaru passent. Quid enim prœtermiaitt NanneThoa- salorum animas, qui pridem rognum Mscedonicun affectarunt, ita sibi concilisvit, ut eorum nemo non plus ci quam suis civibus fidst? nonne urbium in vi. cinia ills,beneficiis alias ad societstem sibi deviiixit,r alias quæ se pertinucius opposusrunt funditus over- tit? non Muguetcs et Perrliœbæos et Pæouos subsgit, et omnes in ditionem redegit? non maximæ partia’ lllyriorum, iis qui Adriam accoluut exceptis, victor ac dominus evasit? non universæ Thrsoiæ quas volait dominos facit? Talem igitur virum tamis rebue gestis non maxima stultitia accœcutum esse judicaturum illum causes qui libellum istum miserit, quad il et eloquentiæ vim et ipsius ingenium prorsus ignoret? 8. His ego auditis non diem, neque ut primum perculsus fuerim, neque quum recepissem auimum quid ad singula dicta œspon- derim, ne quibus ipse mihi velds placers videur de urbem eorum confutstione: quum autem-ut mihi quidem persuadebsm-eoe qui me reprehendere ausi fuerunt molestis mediocri amadouerai, tandem pollicitus sum me salis eis ex omnibus civibus orationem ostensurum, nec quicquam aliud de en statuere voile nisi quad ipsis videretur. His illi unditis abierunt, quo anima acacia. Sed, non multis diebus post sbsoluto oratione et eis ostensa, in mutati aunt, ut eos eorum quæ sudscius dixerant podsret, et omnium que locuti fuerunt pœniteret, nique interentar se nulle unqusrn tante in ra ils fuisse deceptos, studerentque inuiaius quam ego at minorerait tibi broc aratio; aiebsnt enim sporare se non tu solum et rempabliosm

AD PHILIPPUM. 53 nostram behituros mihi grutiers! de bis quæ dicte essent, sed et Grues universos. 9. Haro sa tibi commemoravi, ut si quid initia tibi sur. non cre- dibilo ont non passe fieri ont tibi facto indecarum esse videbitur, non indigusbuudus sbjiciss relique, neque idem quad mei familiares facies, sed tranquillo anima judicium difersa, dum ad Sueur usque leur omnem sudieris. Arbitror enim aliquod me dicturum quad et opportuuum ait et tibi expediat. 10. Neque vero me latet, quantum ad persundeudum intersit inter orationes que ab ipso oratore pronuntisntur et eus quæ reci- autor, neque ignora omnes existimare, illos de rebua gravibus et nocesssriis haberi, bas autem ostentationis sut luoelli alicujus gratis scriptes esse. Ac in bis quidem non stulte judicant: nom, si ors- toris et auctoritate et voce et actionis vsrietste in eloquentim studiis usitatn destitustur oratio, nique etiam occasionibus et studio gerendæ rei, uibilque ait quad vires singent et ad persuadeudum adjuvet, sed tutu bis omnibus curent tum vero inepte nulloque cum affectn ab cliqua recitctur qui verbe. quodammodo nummt. sans contemni ab auditoribus quis mireur? quæ res et banc orationem quæ tibi nunc ofl’ertur maxime lœdere poterunt stque eflicere ut deterior esse videatur: neque enim compositionis antireliquorum armoien- torum rationem, babuimus, quæ et ipse dnm essem junior usnrpavi, et aliis demonstrsvi, ut in prompto baberent quibus rebua orationes suerions et probabiliores simul redderentur. Quæ omnis buic mati mon desunt, oui id unum satis fuerit, si res ipsos simpliciter exponere potuero. Arbitror autem te quoque decere neglectis cæteris omnibus ad bos salas animum inteudere. Nom itn demum evidentiuime et pulcherrime cognasses quad sit pondus uostres orationis, si rbetoricas diilicultates quæ legsndis oratiooibus obji- ciuutur amoveris, et unnmquodque singulatim anima complexas expenderis, non quidem obiter sut segniter, sed somma studio et cogitations adbibita, quæ erudito bomine (in quo te quoque numero esse forum) digne est. Quod si hac potins rations usus fasris quam populari opinione, rectius de rebua omnibus statues. Ac quæ præ- fsri apud te volui, bac sunt. Il. Nunc ad res ipsos explioandas sggredisr. Sic igitur sentio, tibi tuarum quidem rerum nullum esse negligeudsrn, sed in sa labo- nndum ut inter Argivos et Lacedœmanios et Thebauas et nostram civitatem pacem facies. Quns urbes si reconcilisris, non inique dificile erit etiam ouateras in concordiam radinerez omnes enim bis obuoxiœ suut, et ad aliquam barum quo calus talait, quum timent, coufngiuut opemque inde pctunt. Itaque si consiliis tais quatuor duntsxst urbes ad mon mentem revocsris, etiam reliques multis mais

54 ’ ISOCRATIS 12. Nullam autem harum tibi esse negiigendam ita cognoaces, si res gestes illarum ad tuos majores retuleris: in qualibet enim amicitinm erga. vos singularem et magna beneficia exstare comperies. Nam et Argos patrie. tua est, nec minori cura tuendum quam parentes lui; et Thebani principem generis vestri supplica- tiouibusiet sacrificiis præter cæteros deos venerantur; et Lacedæ- monii posteris ejus regnum et imperium in omne tempus dederunt: nostram autem civitatem illi quibus de memoris vetustatis credimus, Herculi immortalitatis-quod quomodo factum sit, tibi alias cognitu facile, mihi nunc commemoratu intempestivum est-, liberis autem ejus salutis, auctorem simul fuisse perhibeut. Sols enim eos susceptis maximis pericuiis advenus Eurysthei potentiam de- fendit, et illius ferocia repressa metu semper imminente liberavit. Quibus de rebus non eos tantum qui tum servati sunt æquum erat nobis gratiam habere, sed etiam bos qui hodie supersuut: nostra enim opera vivant et suis bonis .fruuntur; nisi enim illi mansissent incolumes, hi prorsus ne nasci quidem potuissent. 13. Quum igitur hæ urbes ita se gesserint, par sana fuerat nullum tibi unquam cum ulla earum fuisse dissidium. Verum ita natura comparatum est, ut omnes sæpius peccemus quam officia fungamur. Quœ igitur antehac facta sunt fragilitati humanæ jure tribuuntur: in posterum vero prospiciendum est ne quid tale tibi usuveniet, et in id incumbendum ut beneficium aliquod et te et illarumimeritis dignum in ces conferas. Cujus rei jam datur occasio: nam dam gratiam pro acceptis beneficiis referas, ob tantum spatium temporis interjelctum te conferre in se non reddere beueficium putabunt. Præclarum autem est te de maximis urbibus bene me- rentera tibi ipsi nihilo minus quam ipsis prodesse. Præterea, si quibus illarum ut nonnihil molestus esses accidit, es omnia obiite- tabis: bujus enim temporis beneficîu superiores offensas utrinque oblivione tegunt. J am illud etiam notum est, omnes eorum beneficiorum quæ in calamitatibus acceperint maxime solere meminisse. Quibus autem malis propter bella conflictentur vides, et ut iis sint simiies qui privatim inter se pugnant. Quos gliscente iracundia reconciliare queat nemo, sed ubi alteri alteros male muletarint, nemine. dirimante ultro discedunt. Id quod etiam bas urbes credo facturas, nisi tu prius curam earum susceperis. 14. At enim forsitan refragari aiiquis bis quæ dicta sunt audeat, caque me tibi suadere dicat quæ fieri non possînt: neque enim Argivos unquam Lacedæmoniis amicos fore neque Lacedæmonios Thebanis, denique nunquam fore ut ii, qui omni tempore plus vendicare sibi consueverint, in pari æquoque jure acquiescent. l5. Ego veto, si nostra Icivitas in Græcis dominaretur sut Luce- démonii, ne tentandum quidem tale quicquam in spe perficiendi

AD PHILIPPUM. 55 censeam; attaque enim hujusmodi connus facile inœrturbaret: nunc, quum videam omnes urbes calamitatibus quasi exæquatas esse, aliter sentio; quare bas civitates commode concordiæ longe prælaturas saperiorum actionna: lucellis existimo. 16. Deinde a cæterorum martalium nemine in concordiam en passe reduci assentior, tibi autem nihil ejusmodi diŒcile est, quem malta perfecisse videam quæ aliis desperanda et admirabilia viderentur; quare miram non exit. si tu salas etiam hæc potueris can- sequi. Magui autem et excellentis animi est non ea sascipere quæ præstare quivis e populo passit, sed illa quæ nema alias canari audeat nisi et ingenia tibi par et potentia. l7. Demiror equidem, si qui horam aliquid perfici passe negant, nec vel ipsi sciant vel ex aliis audiverunt malta et atrocia bella examine, quæ qui deposuerunt maximis ultra citroque se beneficiis aEœean Quicqaamne ad magnitudinem odii Græcorum in Xerxem accedere potuisset? At bujus amicitia universi sciant et nos et Lacedæmonios magis esse delectatos quam eorum qui utrisque I nostrum constituendi imperii adjutores fuerunt. Quorsam autem vetera illa et barbaries referre attinet? Nam si quis clades Græcorum intueatur et consideret, ne minima quidem pars eorum malorum esse videantur quæ Lacedæmonii nabis Thebaniqae atta- lerant. I Tamen quum Lacedæmonii contra Thiebanos exercitum ducerant ac Bœotiam vastare et urbes dissipare vellent, nos opem tulimus et compressimus eorum capiditates: rursus, quum matata fortuna Thebani et Peloponnenses omnes Spartam e media tollere conniterentar, nos soli omnium Grœcorum Lacedæmonios inita cum eis societate conservavimus. Væcordem igitar amnino eam esse necesse est qui, quum tantas mutationes fieri videat, et civitates neque inimicitiarum neque jurisjurandi neque allias rei alterius rationem ducem nisi si quid sibi profuturum patent, idqae solum amplecti in coque adipiscendo et conservando nihil non facere. etiam nunc eodem anima cas fore non putabit, te prœsertim aactore pacifi- eationis, et atilitate alliciante, et malis istis adigentibas. Ego quidem hmm rerum adjumento fretus omnia recte fore mihi persuadeo. 18. Puto autem te sic facile animadversurum, utrum istæ urbes mutuo vel paci vel hello paratœ sint, si neque simpliciter prorsus neque securate nimis maxima quæque de hoc earum statu percen- suerimas. 19. Ac primum res Lacedæmonioram consideremas. . Qui, quum non ita olim terrarmariqae inter Græcos damînarentur, tantam ma- tationem post cladem Leuctricam acceptam expertisant, ut et principatu Græciæ privarentur, et cos viras amîtterent qui se potins. mari præoptarunt quam vivera victos ab iis quibus impartirent. Ad hæc a Pelaponnensibus omnibus, qui prias cum ipsis contra alios

56 ISOCRATIS militabant nunc Thebanis addicti saut, agios suas incursari videl runt; cum quibus non in agio de flagibus, sed in media urbe ad ipse prætoria de uxoribus et liberis, dimlcare et tale discrimen sabirs coacti saut, quo si impegisseat Inox fanditus periissent, victoriam veto adepti malis nihilo quam ante minoribus conflictantar: nain et a finitimis bella infestantur, st Peloponnensibus omnibus suspecti et Græcis plerisque omnibus invisi sunt, et a suis servis noctu et interdiu direptionibas vexantar, denique nullo tempore non sut aliquos oppugnant au: prælia committunt aut suis pereun- tibas opitulantur; et, quod malorum omnium maximum est, perpetuo timent ne a Thebanis pactione cum Phocensibus facta reversis majoribus cladibus quam antebac unqaam aficiantur. Nonne autem consentaneum est eos cum quibus ita agitur libentissime visuros virum magna præditam auctoritate, et ita paratam ut bella cos argentin depellere posait, qui se pacis auctorem profiteatur? 20. Argivos autem partem cadem qua Spartanos, partim etiam deteriore fortune, ati vidons: belligerantar enim ex quo urbem tenuerunt cum finitimis, ut et Lacedœmonii, sed illud interest, quad bis cum imbecillioribas res sst,illis cum poteatioribus; quad omnes maximum malum esse fatesntur. Bellum autem tain infeliciter gerunt, ut singulis fers annis agruln suum diripi vastarique patienter. Et, quad acerbissimum est. a bellicis cladibus feriati nobilissimos et opulentissimas cives interficiant, caque re ita lutantur ut nulii alii omis bostibas. Tain perturbatæ autem vitæ nulle alia causa est nisi bellum: quo sopito, non bis tantam calamitatibus cos liberabis, sed ut cæteris quoque rebus aliquanto routins consulant eûcies. 21. Thebanorum porro que; ratio ait, ne te quidem præten’t. Eteaim pulcherrimam victorien consecuti, et maximam inde gloriam adepti, successibus maie utendo elfecerunt ut nihilo cum eis melius agatur quam cum victis et adversam fortunam expertis. Quam primum enim hastes vicissent, neglectis rebua omnibus molesti fuerunt civitatihus Peloponnesi, et Thessaliœ servitutem effane ausi et Megarensibus viciais suis minitati sant, et nostræ urbi agri partent eripuerunt, et Eubœam vastarunt, et Byzantium triremes abioge- runt, tanquam terra mariqae dominaturi. Poltremo Phoccnsibus bellum intulerunt, ut et urbes bravi in potestatem redaeturi, et lacum illum circumquaqae occupaturi, et privatis sumptibus Del. phicas pecanias superaturi. . Quorum nihil factum est: tantuln enim abest ut Phocenses civitates ceperint ut sans ipsi perdiderint; quad si in hostilem agram impressionem faciunt, non tut mais dont bostibus qaot ipsi priusquam abennt sustinent: nain in Phocide mercenarios aliqaot militas, quibus mari mugis expedit quam vivera, acoiduat, recedentes autem nobilissimos cives et ad mortem pro patria oppetendam maxime paratos perdant. anue recevrais!

sa PHILIPPUM. I 57 rediere, ut, quum se tafias Græciæ potituros imperio sperarent, nunc spem salutis suæ in te collocent. Quare bos etiam alacriter existimo quicquid jusseris et suaseris esse factums. 22. Reliquum jam nabis esset de urbe nostra verbe facere, ni sapienti consilio ante cæteras pacem fecisset. Nunc etiamadja- tricem fore puto iis rebas quæ a te agentur, præsertim si perspicere potuerit busc tibi curas esse antequam expeditionem contra barbares sascipias. 23. Ac fieri quidem passe ut urbes bas in gratiam reducas, ex q bis quæ dicta saut planum tibi fore existimo : facile autem isthæc esdem fieri per te passe, me tibi multis exemplis ostensurum arbitror. Nam si declaratam fuerit alios quosdam veterum non quidem i palerioribas aat sanctioribas rebas animam adjecisse quam lise saut quaram nos tibi auctares sumas, sed majora tamen et perplexiora perfecisse, quid reiiqaam erit adversariis quaminas te celerius faci- liora quam "les difliciliora confecturam esse fateantur? 24. Alcibiadem in primis vide, qui, quam a nabis in exsiliam actas alios ante se illa calamitate accepta trepidasse videret arbis magni- tadine perterritos, non eodem anima fait, sed vi reditum in patriam sibi patefaciendum esse ratas bellum advenus eam sascepit. Veram singula quæ tnm facto surit si quis dicere canari ausit, neque perspicue exponere potuerit, et in præsentia molestas fortasse fuerit: ita autem perturbatsm reddidit non urbem modo nostram, sed et Lacedæmonios et cæteros Græcos, ut tain ea nabis acciderent quæ omnes norunt, tum alii-tantis malis atiiigerentur ut ne nunc quidem obliteratse sint in urbibus illius belii calamitates, tam Lacedæmonii qui eo tempore florere videbantar in lime mais. per Alcibiadem conjecti sint: quum enim maris imperium ejus impulsa concupissent, etiam terres principatam amiserunt, quare qui dixerit tunc eis enti- tissemalaram principium quum maris accepere principatnm, mendacii non arguetur. Is igitur tantis motibas excitatis in urbem ab exsilio rediit, magnam ille quidem gloriam adeptus, non tamen pro- batas omnibus. 25. Non multis annis post Conan similis bis perfecit. Quum enim navali bella circa Hellespontum non ejus sed collegaram caipa male pagnatum esset, redire domum embuit, Cyipramque profectus ad tempas saarum rerum cura occupatas fait ; ahi, quumAgesiiaam magnis copiis in Asiam trajectis agros populari sensisset, tante fait animi magnitndine, ut omni alia ope destitutus excepta corpore et ingenio sperarit se Lacedœmonios bella superataram qui cæteris Græcis terra mutique imperabant, et hæc missis ad regis duces literis se confecturam pollicebatur. Et quid pluribus opus est? Classe circa Rhodum coacta, et Lacedæmoniis navali prælio victor ademit imperium, et cæteros Grmcos in libertatem suerait; neque l

vero68 mœnia ISOCRATIS patriæ solum erexit, sed et civitatem in eundem dignitatis lacum unde exciderat restitait. Enimvero quis exspectasset a vira tara abjecto statuai Græciæ matandum esse, et ex Græcis urbibus alias depressum iri alias emersuras’i 26. Jam Dionysius - vola enim multis exemplis adductis persuaderi tibi facilem esse rem ad quam te adbortor -- quum anus e multis esset Syracasanoram et genere et gloria et omnibus aliis rebas, et monarchiam sine omni ratione perque furorem concupisset, quia tenture onmia quæ ad eam rem facerent audebat, Syracasas occupavit, et aniversas Siciliœ urbes quæ quidem Græcæ essent cepit, tantasque copias tam pedestres tum navales comparavit quam tas vir nemo ante illum. V l 27. Præterea Cyrus- ut etiam barbaroram mentianem faciamus - a matte quidem abjectas in viam, a Persica vero maliere sablatas, tantes fortunæ vicissitudinessubiit ut Asiæ .totius- domi- natu potiretur. ’28. Quum igitar Alcibiades exsul, Conan clade accepta, Dionysius obscarus, Cyrus ex tam miserabili nativitatis primordio, eo asque sint progressi tantasque res gesserint, tu bis .natalibas oriundas, et Macedoniæ res, et tot bominum dominas, non facile hæc perfides? 29. Jam considera talia sascipere quam sit operæ pretium, que: si ex sententia generis, non minorera quam celeberrimi quique gloriam consequeris; sin exspectationi eventas non responderit. saltem Græcorum benevolentiam contrahes, quam parasse gloriosius est quam maltas Grœcas urbes vi cepisse : nam istiasmodi res nec invidia curent nec odiis neque multis maiedictis, cum eo autem con. silio quad nos tibi damas nihil horam est coajunctam. Atque adeo si quis tibi deus optio’aem duret, quibus studiis et exercitationibas ætatem exigera velles, nullum aliam baie rationi, me quidem auctoœ. anteponeres., Neque enim alii ,tantum te mirabantur, sed et tavipse beatam te.jadicabis., Nam quid ad magnitudinem felicitatis illius queat accedere, si ex maximis urbibus spectatissimi quique viri legati in tuam regnam venerint, cum quibus ita tu de saluts cam- mani deliberes, ut sa præterea nemini tantæ fuisse curæ videatur? si Græciam senseris aniversam erectam atque alacrem a te duce pendere ? si inemo parvi faciet:a;te. constituta, sed alii sciscitsbun- tar quo in loco res suæ sint, aiii vota facient atfortuaa taos comtes adjuvat, alii solliciti orant ne antequam canuts perficias aliquid hu- manitas tibi accidat? Qaæ quum fient, nanan jure optima magna anima cris? Qui fierivpoteritiut non vite. cum samma lastitiapera- gus, in tantamm rerum administratione ac fastigio constitutus? Et quis tandem est se] medioori prudentia qui te non bortsretar ail-en suscipienda;qaæ attaque hæc simul ferre passent, tanquam fautas, tu!!! vaillantes eximiaswtamhsnamitamemies? l... . i . 31-: z s s i

AD-PHILIBDUM. 59 * 30. Contenus essem hase jam diaisse, nisi quiddam non oblivioae sed vereeandia retardatas omisissem, quad nunc mihi dicendum censeo: nam et tibi profaturum, et oflicii mai id esse puto, ut pro consuetudine mes quæ sentie libere dicam. 31. Animadverto esse qui te criminentnr ex iis qui et tibi invident, et suascivitates perturbare ,solent, et aliis pacem communem existimant,suis vero privatis rebas bellum: hi igitur cæteris rebas neglectis omnibus de tua potentia dicunt, eam augsri non ad eri- gendam Græciarn sedvad eaudem opprimendam, teqae jam longo tempore nihil aliud nisi nabis aniversis insidiari, ac profiteri quidem te Messeniis opem latarum, revera autem id machinari ut Phocensi- bus rebas constitutis Peloponnesam sabigas: ac Thessalos quidem et Thebanos et omnes Amphictyoniæ participes te ducem libenter secuturos, Argivas autem et Messenios et Megalopolitas- aliosqae maltas belli tibi fore socios ad delendos Lacedæmonios: quibus rebas confectis, facile te etiam reliqaos Grœcos superataram. Hæc illi dam nagantar et satis scire se dictitant et verbis omnia celeriter evertunt, multis fidem faciunt, bis præsertim qui eorundem malorum cum nagatoribas illis cupidi saut, deinde iis qui de statu reipublicæ nihil ipsi pradenter cogitant, sed planestapent magnamque gratiam illis babent qui se sollicitas esse ac eis timere,simalant; hac et illi aceedant, qui proniores saut ad saspicandnm te insidiari Græcis crimenque illudcapiditate non indignam patent: qui tantam absunt a sapientia, ut ignorent, ana esdemque oratione alios imdi, alios ornari. Quod hic quoque asavenit; si quis enim dicat Asiæ regela Græcis insidiari et apparusse bellum contra nos, nihil de eo mali dixerit, sed id elfecerit arille .fortior et pmstantiar baberetar; si cai veto ex posteris Herculis, qui totem Græciam benefioiis affecit, tale crimen inferret, eumnmaxima ignominia afliceret. Quis enim non indignetur et œgre ferat, si quis iis insidiariputetar, pro quibus auctor generis ejus sascipere pericula voluit..neque benevolentiam, quam ille posteris suis reliquit, conservare conelur, sedhis neglectis ras probrosas et pravas expetat? 32. Qnibas, consideratis non tibi comminendam est at talem de te suboriri famam patiaris,:qualem inimici de te spargi student, amicormn autem nemo est quin reclamare et refatare aadeat. Qaid autem tibi expediat, ex horam utrorumqae sententiis maxime venis- simeqae33. .Fortassis perspicies.igitur existimes pusilli .. animiI , - esse r maledicoram et nagatorum et eorum qui illis aures præbent ullum rationem habere, præsertim si tibi sis nullius delicti conscias. Verurn contemn’enda multitada non est, neque omnium approbatio parvi æstimanda; nam 4 en demum vera gloria est etmagna, cum te tum tais majoribus digne rebusqae gestis, si efl’eceris ut Græci eodem sint ergs te anima, quo

60Lacedæmonii ISOCRATIS in reges suas stqae in te amici tai saut afl’ecti. Hæc vero non est diflicile conseqai, modo velis, primum si candem te prmbere volaeris ergs. omnes, et aliis civitatihus conjunctus ab aliis alienus esse desieris; deinde si en sasceperis, propter quæ Græci tibi fidant, barbari perterrefiant. 34. Neque vero mireris, id quad etiam ad Dionysiam seripsi tyrannide potitam, me, qui neque du: neque orator sim aat alioqui potens, liberias quam alii salent agisse tecum. Nam ad gercndam quidem rempubl. omnium civium sam ineptissimas --neque enim vocem habeo satis magnum, neque audaciam agendi cum populo et conflictandi atqae convitia audiendi ab iis qui in cancionibas volu- tantar -, recte autem sentieadi et honestss institutionis, tametsi hoc alicai dictam videbitar arragantius, in contentionem si descendendum sit, non in postremis sed in principibas potins me numerarim. Quare sic consilinm date conor, ut natura et vires meæ ferant, tam patriæ tara aliis Græcis et illastrissimis quibasqae viris. 36. Ac de meipso, et iis quæ tibi facienda sunt erga Græcos, fera audivisti: de expeditione autem Asiatica urbibus, quas a’te dixi in concordiam redacendas, tum de bella barbarie inferendo I consulemas, quum ces consentire viderimus; nunc ad te mes se convertet oratio, neque vero ita anima sam afectus ut illa ætate, qua idem hoc argumentam tractavi. Tarn enim hortabar auditores ut me et deriderent et contemnerent, nisi pro dignitate rerum et existimatione mes et tempore quad orationi impendissem dicere viderer: nunc autem verser ne malta tenuias disseraerim quam en quæ dixi omnia postulabant. Narn præter alia Panegyrica oratio, quæ alios studiis deditos copiosiores reddidit, me velds inopem fecit: neque enim eadem quæ illic scripta sunt inculcare denao vola, nec exqairere nova possum. Non tamen ab incœpto desistendum est, sed de proposito argumenta dicendam, quicquid inciderit et conducibile faerit ad persuadendam ut hæc agas. Etsi enim alicubi me. vires defecerint, quo minas eodem modo scribere passim quo prias editæ orationes confectæ saut, et non ineleganter neque inepte primas quasi lineas me dacturum opinor, ut alii postes qui earn facultatem babent ornementa vivosqae colores adhibeant. 36. Et quidem principium totius orationis tale me sumpsisse pato, quale deceat cum qui bellum Asiæ inferendam esse saadeat. Nihil enim prias agendum est, quam ut Græci aat adjutores sint aat rebas gerendis maxime faveant. Quse Agesilaus, quum Lace- dæmoniaram pradentissimus babentur, neglexit, non ille quidem ex improbitate sed ex ambitione. Habebat enim daas ille cupidi- q tates, præclaram utramque, sed non inter se consentientes nec ejus generis quæ simul canfieri passent. Quum enim et regi bellum inferre et arnicas ab exsilio in patriam quemqae suam restituere au

AD PHILIPPUM. 61 samare rerum prælicere decrevisset, fiebat ex ille canota de amicis, ut et Græci in malis ac periculis versarentar, et ipse propter tumul- tnm hic excitatam pagnandi contra barbares otium et facultatem non baberet. Quare ex bis, quæ ille tempera ignorata saut, facile intelligitar cum, qui recta rebas consultam velit, non prias regi bellum inferre debere, quam Græcos reconciliarit illoramqae banc farorem compescuerit: quad nos et tibi consulaimas. 37. Et bæc quidem nemo prudens nagare audebit: arbitrer autem, si quibus aliis visum faerit suadere ut bellum in Asiam trans- fentur, ad banc adbortationem devantures, ut dicant quicanque bellum contra ragera suscepeflnt, iis omnibus usuvenisse, ut ex obscuris illustres fierent, e pauperibas divites, ex bumilibus amplæ ragionis et urbium domini. Ego veto bis lacis ad te adbortandam non atar, sed eorum exemple proferam qui male gessisse rem paten- tur, ces autem dico qui cum Cyro et Clearcho militarunt. lilas enim in confessa est pugnando vicisse aniversas regis copias, asque adeo quasi cum eorum malieribas conflixissent, quum autem jam adepti victorien viderentur, ab Cyri temeritatem impegissa lætitia exsaltantis: qui quam longe ante alios ’eveberetur, in medios hastes iliatus interierit. Quamvis igitar rex tenta hac fortune. ateretar, tamen suas copias tantopere contempsit ut, Clearcbo et aliis dacibas ad colloquium evacatis, tam illis ingentia manera datarum tum reliques milites integro stipendia persolato se dimissarum sit pollicitus, quas quum talibus promissis, fide data quæ apud illum maxima babetar, pellexisset, comprebensos interfecit, ac in deos impius esse quam cum militibus ita destitutis amis decertare ma- lait. 38. Qase veto adhortatie pulcrior esse hac et plus ad persua- deudam valere quant? nam emnino illi, si absque Cyro fuisset, Persico regne potiri petuissent. Tibi autem et calamitatem quæ tain accidit cavera non dilBÇn’le est, et exercitum ce longe firmiorem a que regis copina victæ sunt facile comparabis. Quæ atraqae si præsto faerint, annon de expeditionabac optime sperandum erit? 39. Neque vero quisqaam existimet dissimulare velle me horam quædam eodem mode exposaisse que prias. Quum enim in easdem cogitatienas incidissem, nolebam elaborare appetenda ut bene evalgata aliter dixerim: si enim ad ostentatianem bæc scriberemus, animam attendissem ad omnia talia cavendam, cum vero tibi censiliam daremus, desiperem, si compositioni dictionis diutius immorarer quam rebas ipsis: præterea si, quam alios mais sententiis ati videamçego soins iisqqaæ ante a me dicta essent abstinerem? Propriis igitur farsitan atar, sicabi res valde postulant neque dedecaerit, alieni vero nihil adsciscam, id quad etiam antebae vitavi.

62 . ISOCRATJS. .. ’40. Sed bactenus ; jam deinceps mihi’da apparata disserendum videtar, tara hoc que tu instructus es tum sa quem illi habuerant. Ta igitur, quad maximum est, Græces benevolos habebis, siqaidem en quæ supra dicta sant servare volueris, illi autem ob decariones a Lacedæmoniis constitutos easdem inimicissimos habuerunt. Exi- stimabant enim, si Cyrus et Claarcbas vicissent, se darierem servitutem servitaros, sin rex saperior evasisset, argentin mais depulsaros: id quad accidit. Præterea tibi in axpedita erit conscribere milites qaet volaaris; nam bic Græciæ status est, ut facilius sit exercitam majoremvet robustiorem ex erronibas cen- scribere quam e civibus: illis varo temperibas peregrinas miles nullus erat, ande quum e civitatihus colligera copias necesse esset, largitiones in coactores insamptæ pluris illis fare constabant quam stipendia militam. Enimvero si considerare volucrimas et com- parationem facere inter te qui nunc exercitam duces et de omnibus rebas deliberabis et inter Clearchum qui tam sammæ rerum præ- fuit, illum reperiemus prias nunquam allas copias sive navales sive pedestres in potestate liaba-isse, sed ex Asiana calamitate nobili- tatam, te autem tet tantasque res gessisse, de quibus si apud alios verbe facerem, non incommode dici potaisset, quum autem tecum agam, jure ut damans simul et in re saparvacanea eccapatus de- riderer, si tua facta commemorareln. . . . . l , 4l. Operæ pretium porre faerit regam etiam amboram me. minisse, tam bujus contra quem tibi bellum suscipiendarn suadeo ltam illius quem Claarcbas invasit, ut vires et animam atriasqae cognoscas. Ejus igitur pater nostram urbem et Lacedæmonieram item debellavit; hic nullum anqaam exercitam ditionem ejus populantem superavit. Deinde ille Asiam aniversam ex pacte a Græcis accepit; hic tantumabest at aliis imperet, ut ne illarum quidem urbium sit dominas quæ saut ipsi traditæ. Quare nemo est quin dabitet, utram existimandum sit banc cas amisisse ultra ob.ignaviam, au illas despexisse et contempsisse barbaricum dominatum. 42. Quis autem est qui abi audierit quomodo in imperio ejus agatur, non inflammetar ad bellum ei inferendam? Nain Ægyptue etiam ille tempore defecerat, sed metaebant tamen ne quando rex ipse suscepta expeditione Niii transita et relique apparata omni potiretur: nunc autem hic illis rectum illum adernit. Comparato enim exercitu quanta maxima potuit, belloque contra illos moto, non solum victus inde recessit, sed etiam derisas, ce quod.naque regia neque imperatoria virtute præditas esse videretar. Jam Cypras et Phœnicia et Cilicia finitimaque loca, onde classem in- straere solebant, tune erant cum rage, nunc alia defecerunt, alia belle et iis malis conflictantur, ut nullæ harem gentiam si sint

AD PHILIPPUM. 63 utiles, tibi veto, si bellum advenus eum genre volueris, oppor- tunæ43. Idrieum futuræporto opulentissimum sunt. Asiæ satrnpam . ’ ont infestiorem * esse regs quam en: qui pelain bellum gerunt. eut omnium ho» minum abjectissimum esse necesse est, si hoc imperium connere nolet, quod fratrern ejus excruciavit, quad bellum contra ipsum gessît. quod papetuo insidias struxit ut et corpore et opibus ejus potiretur. Quarum rerum metu perterritus nunc regem coleta et quotannis magnai]: pecuniæ vim minera cogitur z oued te, si in Asiam trajeceris, non ille modo libens viderit, ndjutorem sibi advenire existimans, sed et dici-nm satrapnrum multos ad defectionem im- pelles, ostensa spe libertatis, istoque nomine in Asie divulgnto, quod quum in Græcis percrebuisset et nabis et Lacedærnoniis

eripuit44. Pinta dieerem, imperium. qua ratione hello administrando I ’ t regis poten- tinm facillime vinceres, nisi vererer quorundnm reprehensionem, si ego, qui nunquam bellice gesserim, nunc tibi post plurima et præclarissima belli fncinora edltn præscribere studerem. Quare de bis quidem pluribus verbis opus esse non puto.’ 45. Quod autem ad reliqua attinet, arbitrer et patrem tuum et eum qui regnum vobis peperit et vestri generis auctorem, si huic Ilieeret, illis facultas data esset, endem baud dubie quæ ego tibi consulturos. Cujua rei conjecturaux ex rebus illorum gestis copia. Nain et pater mus civitatihus bis omnibus, quamm amicitinm expetendam tibi censeo, amicus fuit! et is, qui magnum constituit et altiores quam sui cives spiritus habuit, negnandi cupiditnte incitntus, non eodem quæ alii in honorum talium appetitione consilia secutus est. Nain illi quidem excitatis in suis urbibus seditionibus et tumultibus et cædibus cum honorem arripuerunt, i5 vero Græcorum ditionem universnm reliquit et regnum Macedonicum. occupare studuit: norat enim nec Græcos ferre monarchiam consuevisse, et cæteros sine hac imperii forma non poste vitam suam gubernare. Quod quum.sapienter animadvertisset, etiam regnum ab aliis longe diversum exstitit: nam solus Græcorum peregrinœ gentin imperium ndeptus, solos etiam pericula quæ monnrchiis imminent efl’ugit. Nam qui inter Græoos tale aliquid coufecerunt, eos non ipsos tantum perisse,sed et gentil eorum funditus exstirpntum esse inveniemus; ille autem et ipse feliciter ævum’iegit; et imperium quod

tenuerat46. DeHercule suis veto, alii pet quidem menus fortitudinem tradidit. .ejus’divinis lau- I A dibus celebrarelet certnmina enumerare non desistunt. talion-uni veto quæ animo insunt honorum nemo vel poetarum vel scriptorum mentianem fuisse reperietnr. Ego veto locumpeculiarem video et inelaboratnm, non pamun neque sterilem, sedlgnultis laudibus

et64 honestis ISOCRATIS actionibus refertum, ejus generis tamen qui virum de- 4 sideret non pana elequentia præditum. ln quem si junior incidissem, vestræ familiæ auctorem et prudentia et liberalitste et justitia plus antecelluisse superiorum temporum bominibus’omnibus quam robore corporis facile demonstrassem: nunc -ubi ad illum aceessi, et quam multa dicendo explicanda insint vidi, cum ingenii facultatem quæ hoc tempore mihi est imparem esse argumenti gravitati intelligo, tum orationem duplo fore longiorem animadverto. Cæteris igitur bis de causis prœteritis, unam inde actionem delegi, quæ quidem cognats. et conveniens bis est quæ prædicta sunt, et neque brevior neque prolixior quam en quæ dicenda restant postulent. 47. Nam is quum vidisset Græcîam fervere bellis et seditionibus et multis aliis malis, sopitis illis et pace inter urbes facto demonstravit posteris, quibus sociis adscitis contra quos bella gerenda essent. [Nec enim otio et languori se dedidit.] Expeditione enim adversus Trojam suscepta, quæ mm in Asie potentissima erat. tanto dux præstantior fuit iis qui post candem oppugnarunt, ut quam illi totius Græciæ viribus contractis vix anno decimo expugnarunt, hic paucioribus diebus quam illi annis, quum paucos omnino milites baberet, facile par vim ceperit. Et deinde reges gentium in utrnque Asiæ ora accolentes universos occiderit, quos nunquam perempturus fuit, nisi et copias illorum vicisset. His rebua gestis columnas illas quas Herculeas vocant constituit, ut et trophæum barbarorum essent, et monumentum virtutis suæ ac præ- t liorum, et ditionis Græcorum limites. Hæc ea de causa tibi commemoravi ut non alias res suadere tibi orationem meam intelligeres, quam quas majores tui factis ipsis declararunt se cæteris omnibus somma cum lande anteposuisse. 48. Itaque cum reliquos omnes decet in optimum exemplar intuentes conari id exprimere, tum vero te vel in primis. Nam quum exemplis tibi non alienis utendum ait, sed domesticum in promptu habeas, annon illud te excitabit ut summa contentione par esse Herculi tui generis conditori studeas? Neque vero te omnia Her- culis facto. imitari posse dico - nam id vel deorum quidam nequi- rent -, sed, si tantum mores ejus facillimos et humanitatem et benevolentiam in Græcos secutus fueris, ad consiliorum illius simi- litudinem accesserîs. Quod si mihi parueris, eam gloriam quam ipse voles adipisceris: facilius enim est isto rerum tuarum statu patate pulcherrimam, quam iis rebua quæ initie tibi contigerunt eam qua nunc frueris consequi. Illud considera me non, ut cum barbaris contra cos ducas exercitum quos oppugnari nefas est, bor- tnri, sed ut cum Græcis adversus eos bellum suscipias quos ab Her- culis postéris oppugnari decet.

AI) PHILIPPUM. 65 49; Neque vera mireris cur te par tatam orationem et ad deme- rendos Græaos et ad mansuetudinem et bumanitatem adbarter: nam dificiles mares molestas esse video tnm iis panes quas sunt tum bis qui eorum consuetudine utuntur, mansuetudinem vero non in bominibus solum et cæteris animantibns omnibus sed in diis quoque celebrari; nous qui nabis benefaciunt cœlites dicuntur. qui vero calamitatibus et pœnis præsunt atrociora etiam uomina babent, ac illi quidem et privatim et pnblice templis arisqus bonarantur, bos autem neque precibus neque sacrificiis coli, sed nabis esse detestabiles, constat. Hæc igitur considerans assuefaaere te ac meditari debes ut mortsles omnes magie etiam quam nunc. talem de te concipiant apinianem. Qui autem eximiam gloriam expetunt, eos anima cam- plecti decet res non quidem eas quæ fieri nequeant, sed quæ voti simiies sintI et ita in illis studiose elaborare ut rerum tulerint oc- ossianes. 50. Multis autem e rebas cognosces ita esse faciendum, sed in primis ex Iasonis eventis. Qui, quum nihil tale quale tu præstitisset, maximam gloriam non ex iis quæ gessit, sed ex iis quæ dixit, est adsptus: ita enim verbe faoiebat, ut qui in Asiam transiturus et regi Persarum bellum factums esset. Si igitur Iason verbis tantum ita- res’snas auxit, quam de te apinianem fore censes, si reipsa ista pet. feceris canatnsque fueris maxime quidem universum regnum capote; sin minus, plurimas inde provincias avouera Asiamqne intercapere; ut dicunt aliqui, a Cilicia usque ad Sinapen? Præterea condendœ urbes ernnt in loco illa, atque inieas collocandi qui nunc ab rerum necessariarnm penuriam aberrant et obvia quæque infestant. Quibus nisi obstiterîmns ne in poster-nm congregentur victu illis alfatim sup- peditato, paulatim tenta eorum futura est multituda, ut nihilo minus Græcis quam barbaris sint metuendi: at nos nihil illos curamus, neque animadvertimns nos communem metum et periculum nabis omnibus alere. Est igitur viri magnamini et Græcorum studiosi et longe præ caeteris in posterum prospicientis, ut abusus talibus homi-, nibus advenus barberas tantum terræ illis-sdimat quantum paulo- antediximus, et mercenarios milites ,mslis liberet tuas iis quæ ipsi femnt tum quæ aliis infernnt, et civitates ex eis constituat quæ Græciam muaient et quasi rallume pro nobisomnibus objiciantur. Nain eo pacto non illos solum félines, sed nos etiam omnes securos uddesr Ut autem hæc tibi non contingant, at-illud facile cause-- queris, ut urbes Asiaticas in libertatem vindices. Quodcunque autem horam perfeceris sut tantum conatus fueris, aliis -utique gloria et laudibus antecelles, idque optima jure, ut qui et ipse talia aggredia- ris et Græcos ad eadem coborteris. 51. Nain quas hactenus quidem facta-snnt, quis non jure miretm-s nosque despiciat? Quum apud barberas, quo molles-putabamuu x

66 . ISOCRATIS et bellicæ rei irnperitos luxuque perdîtes, viriïnati sint qui’se (bœ- ciæ dignes imperio censuerunt, Grzcornm hominem en esse animi magnitudine ut vel canetur nos Asiæ denim fiente, un saque adeo ab eis vinci nos ut, quum illi non dubitarint nos duo houssera inimicitiis. ne de. vindicanda quidem injuria cogiter-us? quum in omnibus illi bellis «tendant se neque milites habens neque duces neque quicquam- aliud bellis gesendis aptum et sa omniaa nabis secouant, in: eam venimus cnpiditatem malefactisiatsr nos «and; ut quamvis illorum opibus secure frui liceret, et ipsi de aimais quir- busdam rebas belligeremur, et iis qui a regis impenio defecernns sub jugum redœendis navemus operam,,neque sentions-suam patriis hostibus nonnunquam prœsto esse ad gouales et populaires muros

evertendos.52. Quare tibi conducere ’ puto, in mon aliorun ignarvia, ut te ducem belli barbarici profitearis. Nam alios quidem ab Hercule ortos, qui reipublicas legumque vinculis quasi anisaieti tenentur, en urbe in que habitant contentas esse decet, te autem tanquam ensu- cipatum totem Græciam patrie caritate oamplooti, ut in fecit qui vos genuit, et non minora illius causa pericula adire quam pmpterea quæ antiquissima tibi sunt. 53. Erunt fartasse qui me reprehendere ausint, iique pothsimun qui bac usum didicerunt quad, quum te et ad oppugnasdos barbares et ad tuendas Græcos voluerim adhortsri, de mes urbe nihil dixerim. 54. Ego, veto, si cum aliis aliis prias instinissem bis de sels-s agora quam cum patria quæ tes Græciæ libertatem sestituiî,.bis pro- fligatis barbaris, semel jngo Lacedæmoniorum essusso, fatum me deliquissa: nunc me illam primum ad becadhortatum asse mais» quo potuerim studio comtat, quam quum minus sa quæ aine dies- rentur curare viderem quam eorum verba qui pro suggestu insaniunt, illam quidem missam feci, a mec autem instituto non reoessi. Quare jure laudarer ab omnibus, quad iis copiis quas habeo nunquam destiti bellum cum barbaris germe, et partim nos moussai qui non in ut ego sentirent, partim eas quas videbam et Gnæeis passe bene- facere et barbaris suas opes eripere sedulo sum bartatus. Qsa de causa nunc etiam apud te verbe fonio, non ignm’us fore maltas qui meæ oratiani invideant, iis autem quæ a te agentur congratulatslsos esse omnes. Nain in eorum quidem quæ dicta sunt nemo molem venit, utilitatum veto quas inde parabuntur nemo est quin se quoque fruotnm percepturumesse putet. 55. Cogito porto quam turpe ait committere ut Asie floreat niions Europa et barbari sint opulentiores Græcis, et ii qui ad Cyrum genus referunt, quem mater in viam abjecit, amplissimum impeiaum babent ac rages magni appellentur, Herculis autem posteri, quem

AD PHILIPPUM. 67 pour ab virtutem inter deos retulit, bunilioribss nominibus salu- tentur. Atqui bonnm nihil ita relinquendum est, sed bec omnia commanda56. Omnino autem statuera et invertends debes me nihil hujusmodi saut. tibi .suasu- tllm fuisse, si imperium duntaxatet «livides inde sidissem parandas: arbitrer enim te jam antes omnibus copiis bonnm rerum circumdu- Gl’æeumque prunus inexplebilem esse qui subite periculum non Minet quo aut iis potiatur aut vite privetur. Ego vera non ita hœe dico ut possessiones eorum speotein, sed quad ex bis te putem maximum clarissimumque triumphum consecuturum. Cogites velim momie corpus omnes nos habere, sed gloria, laudibus, fuma, me- meriæ perpétrâmes fieri compotes immortalitatis, cujus cupiditste omnes vires exaceudæ, nulli loberas, nous pericula recusanda sunt. Nom printorum bominum aliquas cernas et eos quidem opuntias qui, Quum vitæ caritatem nulle ne alia permutatam velin t, adipiscendi bouesti nomlnis gratin in bellis oacumbere son dubitent; denique sonnai semper teuentur augendæ glorias studio, laudari ab omnibus, qui autem aliquid cæterarum rerum insatiabiliter complectuntur, bos et incontinentiores et nequiores baberi. Et quad maximum est. opum atque imperium saupe accidere ut bastes patientas, sed be- nevolentiœ civimn et cæterorum quæ diximus non alios heredes re- linqni quam liberos e nabis procreatos. Quare, nisi propter hæc tibi oonsuluissem militiam banc suscipendam une et bellum garen- dum et dimicandsn, embescerem; 57. Sic’antem bis de rebusrectissime statues, sieogitabis non solum banc orationem esse que te hortetur, sed aooedere majores quoque tuas et barbsmrum iguaviam et cos etiam qui celeberrimi, facti sunt et semidei babitiv ab expeditionem contra barbares. susceptam; in primis autem excitera te debet occasio, quum et tu tantis opibus et copiis pollens quantis eorum nome qui in Europe habitsrunt, et is, contra quem bellum gares. in tante sit odio et contemptu omnium in quanta nemo regain unquam fuit. 58. Vebementer autem velim me posas colligera ac uno veluti fa- sce complecti ea quæ de bis rebua dixi omnia: magie enim argumenta digne hœc oratio videretur. Venin te quoque decet consi- v dei-are ex omnibus en que hue pertinent et ad bellum hoc adhortsn- tu: sic enim de iis optime consulueris. t 59. Neque vero ignora Græcarum multos in en opinione esse ut regain Persarum inexpugnabilem patent: quas une mirari æquum est, si id imperium, quad est ab homine barbera et male incitant) constitutum et ad servitutem congregstum, a vira Grœco et bollicis in rebua multum exercitata non putant spe recuperandæ libertatis proposits dissolntum isi, præsertim quum sciant constituera alunis quam sit difficile, quam facile veto dissolvere.

68 ’ ISOCRIATIS - ’ 60. Cogita porro in quanta admirations sint apud omnes, quanta honore afficiantur, qui utrumque possunt, et demi rempublicam gerere et foris bella tueri. Quod si eos qui in una urbe hoc sunt iu- genia præditi maxime celebrari vides, cujusmodi fore laudes ceu- sendum est quæ de te prædicabuntur, si et beneficiis inter omnes Græcoa te gessisse rempublicam, et te imperatore barbares expu- guatos esse viderint? Equidem nihil accedere passe credo, neque ullo tempore majora passe ab ullo geri : neque enim in Græcia ullum tantum facinus editum est, quantum faerit nos amasse tautis bellis perduxisse ad concordiam, neque verisimile est unquam in posterum inter barbaros tautam patentiam constitutum iri, si eam que nunc est dissiparis. Quare nema posterarum, etiamsi excellenti prester cæteros nature sit, quicquam tale facere paterit. Nam veterum res gestes superare passumus bis ipsis quæ jam a te gesta sunt, non lubrice, sed vere: nam quum lat gentes subegeris quot urbes nemo Græcorum cepit, nonne si te cum singulis eorum conferrem, facile demonstrarem te majora quam illos designasse? Verum hac orationis forma duabus de cousis abstinere statui, tum quia plerique parum tempestive sa utuutur, tum quia per me nolo bis qui nunc vivuut, cos qui semidei usurpantur, minores esistimari. * 61. Cogita etiam, ut et vetera proferamus, Tantali opes et Pelopis imperium et Eurystbei potentiam a nemiue laudari vel oratore vel poeta: sed post Herculisexcellentiam Theseique virtutem tum eosqui ad Trojam militeront tum qui similes illis esstiterunt ab omnibus celebrari. Etsi insignes illorum et præstantissimas quosque scimus parvis oppidulis et insulis imperssse. Prope tamen divinam et latissime patentem sui nominis gloriam reliquerunt: omnes enim amant non cos qui sibi maxima imperia pepererunt, sed qui plurima in Græcos beneficia contulerunt. 62. Neque ergs bos tantum eo anima surit, sed æquo in omnes. Nom et nostram rempublicam nema en nomine laudaverit, vel quad maris imperium tenuit, vel quad tantum pecuniam exactam a sociis in arcem retulit, ac ne 0b illud quidem quad in ejus patestate fuit e multis urbibus alias evertere, alias amplificare, alias sua gubernare ’ arbitratu-bœc enim si licuerunt omnia-: verum ab bæc in crimen sæpe venit: sed tutu ab Marathoniam pugnam et navale ad Salaminem prælium,tum eo potissimum quad pro sainte Græciæ suam urbem nostri cives reliquerunt. universi eam celebrant. Neque aliter etiam de Lacedæmo’niis sentiunt: nain et illorum cladem in Tliermapylis acceptum magis admirantur quam alias eorum victo- rius, ac tropbœum contra illos a barbaris erectum amant et spectaut, Lucedæmoniorum autem tropbæa contra alios collocata non laudant invitique vident. Nam illud quidem virtuti, bæc avaritiæ tribuuntur. »

AD PHILIPPUM. 69 63. Hœc igitur omnia perpendeuda et seorsum tibi excutienda sont, et, si quid mollius sut minus accurate dictum fuerit, ætas Inca in culpa est, cui merito veniam dabuut omnes: sin iis similia quæ superiaribus temporibus a me edita surit videbuntur, existimandum erit sa non senectuti meæ accepta referenda, sed dei alicujus bene- volentiæ, qui non de me sit sollicitus, sed Græciæ salutem cura sua complectatur, quique studeat cum urgentibus eam malis liberare, tum te gloria omare en quam nunc babes longe majore. Arbitror autem te non ignorare quo pacto dii res bumanas administrent. Non enim ipsi sua manu impertiunt vel prospera vel adverse quæ hominibus contingunt, sed eam mentem dent singulis, ut vel cladibus ultra citroque se rifloient vel communes utilitates in medium afic- rant mutatione olliciorum. Ad buna modum fieri potest ut nabis orationem tribuerint, te vero gerendis rebua præfecerint, existimantes et te pulcberrime ista obiturum, et orationem meam audientibus minime gravem et molestam futuram. .Ac ne superiarum quidem temporum res gestas tentas fuisse -futuras existimo, nisi deorum aliquem propitium et adjutorem babuisses, non profecta ut barberas Europæos bellis perpetuis infestates, sed ut, illis quasi velitationi- bus exercitatns partaque peritia et nobilitata virtute tua, bæclquæ ego nunc tibi suadeo expeteres ad caque capessenda animum ex- tolleres. Turpe igitur fuerit fortunam recte præeuntem non alacriter sequi, neque ultra ad majora vocanti obtemperare. 64. Æquum autem esse censeo, ut cum omnibus iis bonarem habeas qui res a te gestas prædicaut, tum eorum verissimis te celebrari laudibus existimes qui naturam tuam majoribus negatiis parera esse censent tantisque rebus anima et sententia sua te præficiunt quantas ego nunc exposui; nequeenim bi soli magnifaciendi sunt qui auribus- in præseutia blandiuntur, sed qui efiicient ut apud posteras in tenta sis admirations in quanta nemo unquam fuit. In banc sententiam plnra quidem cupia disserere: sed quam 0b causam id facere nequeam, plus satis est dictum. 65. Restat igitur ut in summum omnia cogam, ut quam paucissimis perspicias totius consilii caput. Aio igitur et Græcos beneficiis tibi adjungendos esse, et imperium in Macedones exercendum, et barbaris quam plurimis imperandum. Quœ si feceris, omnes tibi gratiam babebunt, Græci ab accepta beneficia, Macs- dones ob regiam et non tyrannicam sui gubernationem, reliquæ nationes quad barbarico dominatu liberatæ Græcarum dexteritati se fidei salutem suam commendatam videriut. Hæc quam temporibus apte quave diligentia scripta sint, e vobis qui audieritis coguoscen- dum erit: sed meliora bis et ad buna rerum statum magis accommodats tibi suasurum esse neminem, satis mihi scire videor.

ISOCRATIS ARCHIDAMUS.

ARGUMENTUM INCERTO AUCTOBE. Pulpegnn Lamin- Tint-ni [malmenant mm: et m denim fichent. mon: Inoednnon’h subinde fuëelnibm mares tandem confluente: dicant Nunquid denao vos in matos meipere passumus? Itaque in hostem con- veni Id Mentineun vicerum, Il) eqnitntu Athenîensium strenue adjuti. Pou res ad Neminem) gestes pet legatos a Thémis peut: paiera: qui le illam datum a conditione pnnhemnt, si Mac-mm bitument et lin-nm une Mu. Quod «un nui non Round!!! canant. Alchidmmu junior miment. Roc un minais AIdüdufi sans en: lenidumu. Archidnmns, Agit. Ageeiluu. e quo mais est hic Archidamus. Sunt qui dicant, Archidlmuln Athanis henc ontionem Il) bacille accersivîsse: aliî sentîunt scripta: esse ab Isocnte exercendi ingenii 3116:. et 0:th quidnnm ab Archîdmo in muta butinant-miaulai dicendum Mm. Et mm pidemonfianilhne en: patine: schlamm- bentinm; a mime niilu.

ALIUD ARGUMENTUM E DIONYSIO HALICARNASSEO. Quis vel rempubl. vei boulines privato: facilins in suam ndducat sententîun hoc encore? cum multis aliis in logis, mm in ketmies oratione, quæ Archidnmue imcfiple, illud figement-m commet, neque Helen-In Bœofll haleniez, neque houdan impala eue [acicula- Nlm edveno Mute pognant Lecadmniiet ad Leurre et deinde in multis un. præliia, ac Thebnnorum quidem opes flambent et ad imperii mngnitudinem promurent, Spmnnomm autem res amicts ennt et longe a digniute veterin principat!!! degenennnt. Tandem igitur Spartani, ut pacem imputerai, deliberebnnt citerne ngro Masculin oedendmn; un hac eis amine a Bonds impatienter. Quum igihr vident 1mm en indîgn nis enjoins en facturai, ArchidImorqui quidem M modem legato potin-e eut, ned magnum hmm npem inhalant ejus honoris adipiscendi, lune orationem tamponnât. In que commemorat primum jure tenere Messennm Lecedæmonios, mm l Cmphomæ liberis tegno pubis audit-m, tum Delphico oraculo confinant-m quo jutai funin! et urbem accipere et emmi! injurie opitulefl, mm hello combina poum et tempotis dimmitete combattu. Decet damnoit louerait qui nullijun amuser! nervin et nandpiil qui» Belote; mon: id oppidum pour. et confugium Indium. lin-ment et pericula quæ majores eorum imperii une; Idierint, et qui sint apud Græcoe exintimetione commanditât. Hortaturque ne fracti rebua adversis anime: ehjiciant, sed potins spe formula melioris confirmatî Il! cogitent maltas Thebenis patentions ab imbeciliioribus esse vîctos, mnltos cinclos obeidionibna et grevioribu mûri quem conflictuel en: I quibus oppo- gnuentnr deleviue. Adduoit exemplnm civium Alhenîensium, que, quum mn-

ARCHIDAMUS. 7l sine brune. «une un" quoque pespennfesr’n ne andin ces in: bush-I mm. Monet ut præsentis paieras et de fontis bene spenent, quum bien «le» suintes s civitatihus amender-î scient prudenti eonstitntione reipubl. et perme rei militaris, quibus Sparte reliquu urbes supersbst. Censet iis potins cum quibus bene agatur quem ipsis rebus suis sdversis pacem expetendsrn, quum non molientîbus spes («sans meiioris propositl sis: nous. si dis-inca subirent, partes opes ab à pue conservai. Pattern multis aliis prissions operibus maudis, que a!» cives public: printimqun in bdlis ediderint. colligit quantum dedecus sus- eepturi et in quantum spnd Græcos crimen sint venturi, sin "me ecperint, usait eis ab omni parte suilis presto esse futurs, s diis immortnlîbus, n sociis, Il) universi: bominibus, qui Thebm potentia increruentis imide-ut; denique ostensn confiâmeshnlübus quibus urbes Glass Bath rerum potientibus sgitentnr, ut. nihil brun; atonies une nue spes induisais dit relT-qnnr, misent ses deum jnbet. decetque mores et lihems commue tus-bus in Sicilintn et influa et. salique lace eis suries mitti, ipsos vero cenelle sliquo munitissiino occupsto et ad guendum beiinm opportunissîmo hastes summis viribus lem runique petsequi oportere. Nunum enim exercitum suum esse constis signis cum viris Græciæ beiiicosîssimis. qui sinus intiment censeant, «quibus juste in et est». banestiuimn nm ne- œssitsten imputait. diminue. En: ego non un: lisent-unis, quin diisquo que Græcis nique adeo bominibus universis, cum suadere diutius longe menuet)... omnes ahilosophos, qui summum vitæ bonnm in virtute et homhte ponant. l. annss aliqni forum minum sur ego, qui hactenus in- stitua nom rubis et baud sein en quisqaam niius meorurn æquo- iium semvi, tantum mouflaient feeeritn, ut, quibus de rebas seniores verbe fanera verentnr, de iis ego adoieseens- sententia! dicere nggredin. Ego vero, si quis alias eorum qui apud vos coucionari soient ps0 dignitate reipublieæ dixisset, longe silentia fecissem: nunc, quum videam alios hosfiun imperatis patrocinari, alios non fortiter sdversnri. alios protons ebmntuisse, surrexi ut quot! bisée rebas sentie expouerem, id niminm turpe esse tutus si, ut proprinm m vitæ rationem teneur), rempnhlicom contra dignitaœur mm deeernentem despexerim. S. Quod si de aliis quidem rebas decet adbiescentes contîcere, bellum œrte rei suadere rei dissuaderois maxime convenir ad quos periculum pars maxima redundabit, quum præsertim quid Facto ait opus videra «que inteiiigere in media dt (navibus positum. Nom si explorent]: esset, serrions de omnibus rebu- rectissime jndîcnre, néokscentes tuteur ubique failli et haliminari, non immerito nobîs dicenti.. seuteutiæ jus animerons: sed quum non. auner-nm spe,- sium, sed ingeniutn et diligentais, in causa. ait, ut alios cri prudenfin apennins, nonne onirique remis periculumrfeeiendnnr est, ut ex omnibus, iist quæ dicte fuerinc vobis deligere licest. omission 2 Pmbsurdum autem esse judieo, si qui sont qui eensesirt nos quidem tous: nasique exercitibus cum imperio præesse oportere, tibi non nisi magna dada reipubl. delirqnitur: dicere autem quæ sentiamus nisi tuties rei judicieux et potence penes vos est, non oportere, nii ü scopnm sttigerimns militas publice ad omnes, sin impegerimus,

infamie72 ISOCRATISet dedecus privatimtad nos pertinebit, sine ullo reipublicæir detrimento. Neque veto vel ulla dicendi cupiditate, vel pristinœ meæ vitæ mutandæ consilio impulsais, hæc commemoravi, sed vos horteri volui ne ullam ætatem improbaretis, sed in omnibus potins quæreretis si quis forte exsisteret qui de præsenti statu rerum quip- r piam3. Nec enim utiliter ab urbe condita velndmoneret. bellum factum vel periculum - de tamis rebus oblatum est, de quantis nunc deliberamus. Nam antehnc quidem de imperio in alios exercendo dimicabamus, nunc autem hoc agitur ne ipsi imperata faciamus: quad signum libertatis est, pro cujus defensione nullæ ecerbitates, nulla pericula sunt recusanda, non nabis tantum, sed etiam aliis qui se viros esse meminerunt, neque virtutis laudem prorsus sdspernantur. Ego cette, si quid de me privatim dicendum est, emori jam detrectato imperio malim, quam œtatem longe ultra naturæ fines producere, si en quæ Thebani jubent calcule meo approbassem: puderet enim me, et et Herculis familia natum, patrisque regis filium, cui dignitstis idem gradus propositus est, committere, quantum in me quidem fuerit, . quam provinciam majores nostri nabis reliquerunt, enm servi nostri ut obtiuerent. Sed et vos in eodem esse mecum sententia vellem, illud reputantes nos in hune neque diem prælio Thebano adveniore fortune usos, et corporibus quidem culpa ducis superntos, animas autem sdbuc invictos et erectos gerere videri: si veto matu immi- nentium periculorum quicquam de jure nostro concesserimus, insolentiam Thebanorum confirmabimus et trophæum Leuctrico illo multo gruvius et illustrius contra nos ipsi erigemus; nous illud quidem temeritati fortunæ, hoc autem nostrœ ignaviæ tribuetur. Neminem. igitur vos inducere patiamini ut tantum dedecus publice

4. Nom socii præpropere quidem illi vobis consuluerunt, omisse Messena pacem ut faceretis. Quibus vos multo æquius et gravius’ I suscipintis.irasceremini quam iis qui initia a vobis defecerunt. Illi enim, quum. ab amicitia nostra se removissent, suas ipsi urbes exsgitatss seditionibus et cædibus mutatoque statu in deterius everterunt, hi vero vobis nocere instituunt: qui euctores esse non dubitent ut gloriam, pet septingentos aunas unguis laboribus et periculis majorum partam nobisque pet menus traditam, paulo momento temporis abjicis- mus, quo nec Lacedæmoni contumeliosius nec acerbius quicquam excogitare potuissent. Adeo porro sui compendii cum nostro in! commodo studiosi sont, nosque in). ignavos esse cessent, ut quos sœpe ad bellum pro suis agris gerendum impulerunt, easdem nunc de Messena pugnare vetent, et, quo ipsi suis opibus secure fruantur,’ persuadera studeant hostibus de nostro jure cedendum esse, neque bis contenti miniteutur etiam, nisi assentiamur, se pacem prose-se.

ARCHIDAMUS. 73 facturas. Ego sera sic existimo non tain fare vobis sine istis belli discrimen gravius, quam banestius et illustrius et ubique gentium gloriosius. Nain si non aliorum ope freti sed nostris subnixi viribus esse incalumes victaresque bostium studeamus, id aliis nostræ civitatis facinoribus erit consentaneum. Etsi autem eloquentiam nunquam suspexi, sed istos qui in eo studii genet-e versatentur in rebus gereudis ignaviores esse existimavi. nunc tamen nihil mihi perinde in votis est quam ut de peapositis rebus ex animi mei sententia verbe facere poesim. Quod si essem àssecutus me reip. plurimum hou tempore sperarem profuturum. 5. Ac primum diesereudum est vobis quo pacto Messena. in vestram potestatem venerit, et quas ab causas in Pelaponneso, quum Dorienses a prima sitis origine, consederitis. Altius autem rem totem pr0pterea repetam, ut intelligatis eam provinciam vobis eripi, quam non deteriore jure quam reliquam Lacedæmonem possidetis. 6. Quum enim Hercules e rebus humanis sublatus immortale cum diis ævum agerecœpisset, initia liberi ejus ab inimicorum potentiam seriis erroribus et periculis agebantur, post obitum autem Eurysthei apudzDor-ienses consederunt. Tertia demum astate certis de rebua-oraculum petituri Delphos sont profecti. Verum Apollo ad quæstianes propositas nihil respondit, sed in patriam terramzeos sbire jussit. Considerato igitur oraculo, repererunt Argos propinqui- tatis jure ad se rediisse -- nain exstiucto Eurystbeo soli de Persei familia supererant --, Lacedæmonern vero dona accepisse - nam Tyndareus, Castors et Polluce exstinctis, regno pulsus et ab Her- cule restitutus, illi regionem tradiderat cum ab beneficium hoc ’tum ob cognationem liberorum suorum --, Messenam autem quæ vi ex- puguata fuisset suam esse factum - Hercules enim bobus Erythei- dibus a Neleo et ejus filiis, Nestore excepta, spoliatus, quum urbe potitus esset, eos quidem a quibus erat afl’ectus injuria interfecit, Nestoris autem fidei oppidum commisit, cordatum hominem esse ranis, quad etsi natu minimus fraterni delicti socius esse noluisset -. 7. Quum igitur oraculi sententia hæc esse videretur, adhibitis vestris majoribus exercituque comparato, regiouem suam intercom- militones distribueront, et regui prærogativam ab illis receperunt, atque’his conditionibus fide data et accepta expeditionem susceperunt. Ac-itineris discrimina et cæteras res gestes, quæ.ad institu- tumnon pertinent quid necesse est prolixius commemorare? Bello autem victis eorum locorum quæ diximus incolis regna tripartito diviserunt. Et vos quidem in hune neque diem pscta et jusjuran- dam majoribus nostris datum servatis. Quapropter et .superiozi tempore feliciores aliis fuistis,et in posterum, quum tales sitie, bons spes est malins quam nunc actum iri vobiscum. Messeniorum autem tentaifuit-impietas, utCresphontem, et conditoremvurbis, et L

provinciæ74 lSOCRATlS daminum, et en Herculis posteritate artum, et ducem suum, per insidius occiderint. Cujus liberi vitato pericula supplices huic urbi facti sont, traditaque regione petierunt ut patrie necem ulcisceremini. Vos igitur consulta articula, jussi et accipere quæ ofi’errentur et opem ferre affectis injuria, victis bella Mes- seniis sic eorum agi-nm et urbem in vestram ditionem et potestatem redegistis. 8. Ac de primo quidem vestro jure etsi non accurate disserui -- nec enim hac tempus patitur consectari omnis, sed necesse est brevitatis potins quam perspicuitatis rationem habere --, ex bis ipsis tamen omnibus perspicuum esse arbitror non siiam fuisse rationem ejus regionis acquirendæ quam nostram esse confitentur omnes quam controversa. Tum enim banc colimus, et ab Herculis posteritate datum, et Delphico oraculo confirmatam, et incolis ejus hello superatis: tutu illum ab iisdem eodequ modo cobe- pîmus et iisdem usi vaticinationibus. Quod si hoc anima sumus ut nulle in re eis repugnemus, etiamsi Spartam doserere nos jusserint, supervucaneum est de Messena magnopere laborure: sin nemo vestrum est qui patria spoliatus vivera sustineat, non aliter etiam de illa debetis esse suimati. Idem enim utrinque jus, eodem9. Preteres nec defensio illud vos præterit, possessiones nabis sive est. privntas l sive publicas præscriptione longi temporis et confirmsri et patri- monii loco babendu, persuasum esse omnibus. Nos autem Mes- senam cepimus priusquam Persæ regno potireutur Asismque subigerent, et priusqusm pleræquetGræcæ urbes conderentur. Et quum tante nostræ causes sit æquitas, Thebani barbaro Asiam tanquam petrimonium adjudicsnt. qui nondurn ducentos aunas rerum potitus est, nabis autem Messenam, quam duplo longius tenuimus, ereptum eunt: ac Plutœas quidem et Thespias nuper sdmodum everterunt, banc autem post quadriugentos aunas sunt instauraturi, horum utroquejusjurandum et fœdern violentes. Quod si germanos Messenios restitueront, injuste quidem facerent, sed minus queri tamen de eorum injuria possetnus: nunc Helotas in vicinia nostra collocunt, quare non hoc gravissimum est, si præter jus et æquum uostra possessio nabis adimetur, sed si dominas illius esse videbimus nostros servos. 10. J am ex bis quæ sequuntur magie etiam perspicietis, et nunc inique tractsri nos et tune Messenam jure tcnuisse. Nain post multa prælis commisse tandem pacem facere coacti sumus, quum quidem multo pejus nobiscum quam cum hostibus ageratur. Atqui quum iis œmporibus conditiones ferrentur, quibus fieri non patent ut nos meliore conditione essemus, de aliis quibusdam rebus con- tentieuse inciderunt, sed Messeusm injuste nos tenere, neque rez

ARCHIDAMUS. 76 Persarum neque civitas Athaniensium nabis truquant objecit. Quod autem evidentius de jure judicium eo quant esse quad et ab ipsis hostibus et adversis nostris rebua est editum? Il. Præterea oraculum, quad omnes et sntiquissimum et oom- munissimum et (ide maxime dignum esse fatebuntur, non eo duntaxat tempore nostram esse Messennm statuit, quum Crespbontæ liberis dantibus accipere nos danum et oppressis injuria opem ferre jussit. sed tune etiam quum bellum prorogeretur, et utrique Del- phes misissemus (nain illi quidem de sainte sua consulebau, nos veto de expeditissima urbis cepiendæ rations), illis ut inique pe- tentibus nihil respondit, nabis veto significavit et quæ sacra faciesda, et auxilia unde accersenda essent. . l2. Quod igittir testimonium majus et evidentius Es ati’erri potest? Quum declaratum sit nos primum ab iis quorum crut banc prosinciam accepisse -- quid enim vetat eadem denuo paucis per- striugere? -, deinde bella cepisse, quo modo pleræque urbes illis temporibus coustitutæ surit; postes sas qui Herculis liberos nefaria soelere violai-eut ejecisse, quas quidem æquum fuerat ex universo tantum orbe exterminari; denique et longitudine temporis et bostium judicio et dei oraculis jure obtinere. Quorum singula calumnias eorum satis refutant, qui crimini dure audent nos eut nunc pacem ex avaritia repudiare, sut olim alienurum rerum cupiditate inflammatos bellum cum Messeniis gessisse. Ac de Messe- næ quidem possessione plus bis dici fartasse queaut, sed et une

l3. Qui autemvfsciendæ pacis nabis auctores sont, negant viris sapientibussuŒcere idem sentiendum arbitror. in rebus secundis et advenus,. i sed a re nets consilinm semper capiendum et fortunam sequendsm esse. neque plus animorum esse aportere quam virium, neque talibus temporibus quid justum sit sed quid expediat quærepdum. l4. Ego vero quad ad cœtera quidem uttiuet non repugno, sed justitiæ præferendum ulla ex parte esse aliquid nemo tilla rations persuadebit. Nomw et leges ideo lutas esse video, et prenantes viras hoc sibi laudi ducere, et urbes quæ bene præclareque administrantur in hac maxime studere: præterea superiorum temparum omnia bella eos exitus habuisse non qui a viribus duntaxat sed et a justitia peuderent; denique vitstn humanam interire flagitiis, virtute conserveri. Quare non abjectis animis cos esse decet qui juris sui defendendi causa pericula mut adituri: illos timere sibi decet qui elati superbia res secundas moderate ferre non possunt. Deinde nec illud negligendum est, quad de jure omnes con- sentimns, de utilitate litigamus. Propositis autem duabus rebus bonis, quarum altera evidens est altera obscurs, nonne ridiculum faerit vos certain æpudiare, contraversam velle amplecti. præ-

sertim75 quumlSOCRATIS in ipsa optione tantum iuœrsit? Mea enimoratio hue pertinet ut ne quid nostrum amittamus neque dedecus aliquod publice suscipiamus, in spe boua nos, etiamsi.justitiœ causa pu- gnaudum sit, hostibus fore superiores; illi autem quid tandem dicunt, nisi jam Messena cedendum esse? quum hoc delicto in vosmet ipsos admisso illud etiam fieri posait ut et utilitate et justitia et cæteris quæ exspectatis omnibus frustremini ? Neque enim hoc exploratum est, si en quæ jubent hontes fecerimus, nos firman pacem habituros. Arbitror enim non ignorai-e vos, cum iis qui ad vim propulsandam patati sunt omnes de jure disputare, illis autem qui nimis expedite imperata faciunt, subinde plus quam initia cogitarant oneris impouere solere; unde fit ut ad gerendum bellum parati qui suut æquiorem pacem impetrent quam il qui temere pactiones faciuut. l5. Ne veto in bis diutius immorari vident, bis omnibus omissis id jam dicam quod est omnium simplicissimum. Si nulli unquam post clades acceptas ievocatjs viribus victores hastes superarunt, ne nobis quidem bellum gercntibus victorias spes proposita esse debet: sin autem sæpe usuveuit ut et qui majores copias haberent ab imbecillioribus vincerentur et qui urbem circumsederaut ab ob- sessis interireut, quid miri erit, si etiam harum rerum status ali- quantum16. Ac de nostra quidem mutabitur? republica nihil tale habeo . dicere ; nain superioribus temporibus nulli qui uobis essent fortiores in nostros agros invaserunt: alii quidem populi permulta uobis exempla suppeditant. Sed primum videamus Athenienses; quos apud Græcos in crimen ex eo veuisse constat, quod aliis imperarent, quum autem iidem injurios ulciscerentur, a mortalibus omnibus gloriam consecutos. Quod si vetera. pericula, quæ in bellis advenus Amazones aut Thraces sut Peloponneuses gestis adierunt quum Eurystheus in eorum agrum duxisset exercitum, recensuero, obsoleta fortassis et nimium a præseutibus rebus remota commemorare videbor z in Persico autem hello quis nescit post quæ mala quam sint felicitatem adepti? Nam soli eorum qui extra Pelo- ponnesum habitant, quum barbarorum copias sustiueri non passe cernerent, de imperatis faciendis sibi deliberandum esse non censuerunt, sed urbem eversam quam servitute oppressam videra statim maluemnt. Relicta igitur natali terra. [et urbe] (uam pû- triam illi quidem libertateln censebant), periculorum societate nobiscum inita, tantam mutationem effecerunt ut, quum paucos dies suis rebua munissent, pet multos aunas aliis imperarint. l7. Neque veto quanta bons. pariat ulciscendi hastes audacia, bujus urbis tantum sed etiam Dionysii tyranni exemplo demon- stratur, qui obsidione clausus a Carthaginiensibus, quum nullas pas

ARCHIDAMUS. 77 salutis esset in propatulo (nain et ab bostibus premebatur, et civibus insinua crut), fuga salutem quærere decreverst; quum autem quidam e familiaribus ausns fuisset dicere honestissimam sepulturam esse imperium, improbato turpi fugæ consilio belloque repetito, non modo ingentem bostium numernm cecidit, sed et dominationem in cives suam confirmavit, et potentiam pristinam plurimum suait, et vitam in imperio exegit, et eosdem honores enndemque potestatem, quibus ipse fuerat usus, filio reliquit. 18. Similia bis et Amyntas Macedouum rez feeit. Victus enim prælio a viciuis barbaris amissaque tota Macedouia, primum de regno desereudo cogitavit ut vitam conservai-et, deinde quum sudis- set a quodam illud laudari quod Dionysio dictum fuerat, mutata ut ille sententia, parvum quoddam castellum occupavit et hinc nocer- sitis auxiliis trimestri spatio Macedoniam universam recepit, et in regina diguitate senio confectus decessit. 19. Quod si omnis talia facta couquirenda sint, et ego dicendo et audiendo vos defatigaremini: nain si vel ea quæ Thebano belle acciderunt recordemur, fieri quidem non poterit quin calamitate nostra doleamus, sed iidem etiam de cætero spem côneipiemus meliorem. Quum enim ausi essent illi uostras impressiones et minas sustiuere, ita fortune. res eorum mutavit, ut qui ante nobis parais- sent jam nobis imperandi potestatem sibi arrogent. 20. Qui igitur tantas mutationes accidisse videt, in nostris autem rebns nullas fore putat, non satis est consideratus: sed et præseu- tin. æquis animis ferenda sunt et de futuris bene sperandum; constat enim a civitatihus tales casus, si domi consilinm et disciplina, foris arma et peritiu rei militaris vigeant, emendari. Neque veto quisquam refragabitur, quin et scientia bellico: rei præstemus, et apud nos solos talis respublica sit qualem esse decet. Quœ quum ita sint, fieri omnino nequit quin feliciores futuri simus iis quibus neu-

trum2l. At quidam horam in bellum magnas invehuntur, ejusquacuræ perfidiam fuit. accu-t . sant, argumentis utentes cum aliis tum iis ipsis quæ uobis acciderunt, seque mirari dictitant quenquam esse qui rei tain sævæ ac temerariæ fidem habeudam censeat. 22. Ego vero novi multos qui sibi maguam bello felicitatem. peperernnt, multos item qui eadem pace amiserunt: nihil enim rerum talium pet se omnino vel malum est vel bonum, sed ut quisque rebus atque occasionibns utitur, ita necesse est eventus cou- , similes inde consequi. Est autem felicibus expetenda pax; nant eo statu parta houa diutissime conservantur: calamitosis veto ad ge- rendnm bellum animus adjiciendus; nain tumultu bellico et inno- vatione afflictæ res celerius eriguntur. Quorum ego vereor ne contrarium facere videamur: nain quum delicate nobis vivere lice«

7s ISOCRATIS rat, plura quam oportebat bella gerebamus; nunc necessitate periculi subeundi urgente, otium expetimus et de securitate consulta- mus. Atqui cupidis libertatis fœdera cum mandata conjuucta .fugienda surit, parum enim diiferunt a servitute; tum veto demum de couditiouibus agendum, quum aut hostium copias vieerint ant suum robur illorum viribus æquariut: nain talem quidem omnes pacem habituri sunt, qualem belli fiuem feoerint. 23. Hæc cogitanda nobis sunt, neque committendum ut tentera nos in turpes pactiones conjiciamus sut pejus de patrie quam de aliis solemus mereamini. Sed illud recordaudum, superiari tempore quum e sociis civitatihus alicui circumsessæ vel unns Lacedæmo- nius opem tulisset, fuisse neminem qui dubitsret quin en par illum eonservata esset. Ac talium virorum permulti a senioribus com- memorantur, celeberrimas autem et ego referre’passum. Pedaritus enim Chiurn profectus urbem conservavit: Brasidas Amphipolim ingressus, et instructa ex paucis eorum qui obsidebantnr acie, maltas qui absidebant prælio vicit: Gylippus Syracusanis auxiliatus non illos solum conservavit, sed copias hostium etiam terra mutique superiores’ in potestatem suam redegit univenas. Quid vero dicta fœdius est quam quum olim siuguli nostrum alienas civitates tueri potuerint, nunc universos de nostra patrie defendeuda dubitare ne ne oonari quidem? quum bellis pro aliorum saluts gerendis et Asiam et Europam trophæis repleverimus, pro patria, quæ tam insigni non injuria sed contumelia aflicitur, nullum prælium cliqua nomine dignum commisisse? quum alise civitates nostri tuendi imperii causa extremas obsidiones talerarint, nos ipsos, ne quid præter jus et æquum facere cogamur, ea esse anima ut ne panum quidem incommodum ferendum nobis arbitremur? quum insignes equas alamus etiam nunc, pacem ita facere ut qui extrema necessitate conflictautur omniumque rerum inopia laboth 24. Illud autem omnium indignissimum est, quad qui tolerantis- simi labarum inter omnes Græcos habiti sumus, bis de rebua seguius quam cæteri deliberamus. Quos enim novimus quorum vel mentio facienda est, qui semai victi unaque impressione facto adeo effani- nate receperuut cos imperata facturas esse omnia? Quo pscto tales diuturnam calamitatem talerarent? Quum Messenii viginti anuos in bac regione obsessi fuerint, qui nos non reprehenderent, si tain celeriter per pactiones ea urbe cederemus, ne majorum quidem memores, et quam illi multis laboribus et periculis paraverunt, eam nos adducti verbis amitteremus’f 25. Quibus omnibus uouuulli neglectis, nullaque multiplicis de- decoris habita ratiaue, talia cousulunt vobis, qualia reipub. nostræ contumeliosa futurs suut. Ac tam cupide vos ad Messenaln tra- deudam bortsntur, ut et nastræ nrbis imbecillitatem et hostiun

ARCHIDAMUS. 79 potentiam commemorsre non dubitarint, et adversarias respoudere sibi jubeant, quibus auxiliis freti belli suscipiendi auctores simas. 26. Ego vero nullum majus et firmius auxilium esse arbitrer quam justa ligue-consentaneum enim est etiam deorum immortalium beuevalentiam his non defuturam, siquidem e præteritis cau- jectusa futurarum capienda est -, præter hoc quam rempublicam bene administrare et temperanter vivera et cum bostibus pugnare selle et nihil horrendum mugis esse ducere quam male audire a suis: quæ omnia nostri maris sunt magis quam ullorum martalium. Quales ego malin: belli socios habere quam infinitam turbam aliorum: nain majores quoque nostros banc regionem occupasse scia, non multitudine fretas sed iis quas recensui virtutibus. Quare non eo bastes formidare, quad multi suut, sed multo magis ea re freti esse debemus, quum nos ita videmus tulisse calamitates ut nulli slii tulerunt unquam, et loges moresque majorum conservasse, quum ùti prosperamfartunam ferre non possint et in maxima perturbations versentur, ac alii socius urbes occupent, alii illis adversentur, alii de finibus cum viciais ambigant, alii invicem iuvideant potins quam nobiscum bellum garant. Unde miror eos qui majora præ- sidia requirunt iis quæ delicta hastium suppeditant. [Hæc ipsa nos juvabunt.] 27. Quod si de externis etiam auxiliis dicendum est, multos futures esse opinor qui nos salves atque incalumes esse velint. Athenienses enim, etiamsi non par omnia nobiscum faciant, salutis tarsien nostræ causa quidvis facturas esse novi : deinde cæterarum urbium nounullas non minus nastris commadis quam suis consul- turas : præterea neque Dionysius tyranuus neque Ægyptiarum res neque alii Asiæ principes, quand unusquisque valet, suis opibus et auxiliis nabis defuturi saut: Græcorum denique locupletissimi et celeberrimi et optimarum rerum studiosissimi quique. etsi nobiscum se nandum conjunxerunt, et benevolentia sunt nobiscum, in quibus de cætera magna spes nabis debet esse. 28. Existimo etiam cæteram turbam Peloponnensem et populum, quem opinamur nobiscum potissimum bellare, nostram curam hoc tempore desiderare. Nihil enim e defectioue tale sunt cousecuti quale exspectarant; nam, dum libertatem petunt, servitute sunt oppressi - amissis enim suamm optimis in potestatem pessimorum civium cecideruut --, dum suis legibus uti student, in multa et acerba contraria legibus inciderunt. Quum hactenus nobiscum aliis inferre bella consueverint, nunc ab aliis oppuguantur, et seditianes, quas prias apud alios esse audiebant, nunc apud semetipsos singulis fere diebus cooriri vident. Sic denique malis domiti saut, ut nec dijudicare possint quinam sint inter ipsos calamitosissimi. t Nulle enim urbs non amicts est, nulle cui a viciuis pericula non im-

80 ISOCRATI S mineant: itaque et agri vastati suut, et civitates eversæ, et privatæ ædes desolatœ, et inversæ respublicæ et leges abrogatæ, quibus dum utebantur felicissimi Græcorum fuerunt. Status autem suarum sibi rerum tain infidus ac adversus est, ut cives sucs magis quam hastes metuaut; et tantum abest ut secum in gratiam redierint et facultates invicem communicarint, ut a congressibus amnique bumanitate abhorreant, atque ii qui rem babent pecuniam in mare demergere mallent quam indigentibus impertiri, et tenuiores a locu- pletioribus eripere quam forte fortune invenire magis optent: sacris abrogatis in aria sese mactant; et nunc plures unius urbis exsules sunt quam antehac totius Peloponnesi. Et quum tot mais euume- rata sint, plura prœtermisimus quam recensuimus: nihil enim duri aut’acerbi dici potest quod non ibi concurrerit. Quorum quia jam alios cepit, alios brevi satietas capiet: aliquod iis malis remedium invenire studebunt. Neque enim putare debetis fore ut in istis rebua acquiescent : nam quas secuudæ res fatigarunt, adverses lougo tempore qui tolerabunt? Quare non tantum si pugnando vicerimus, sed etiam si quieti exspectaverimus, eos mutata sententia videbitis suam salutem in nostra societate collocaturos. Et quæ sperem hæc sunt. 29. Tautum autem abest ut aliquid eorum quæ imperantur facere velim, ut, si nihil borum fieret neque ’ulla nabis auxilia præsto essent, Græcorumque alii nos læderent alii negligerent, ne sic quidem de sententia decederem, sed omnia pericula belli potins ex- speetarem quam ad tam turpes pactiones descenderem. Nam utriusque rei me puderet, sive majores damnaremus, quasi per injuriam Messeniis agras ademissent, sive nos, si illi rente et convenienter tenuissent, prester jus et æquum quicquam de illis concede- remus. Quorum neutrum faciendum est, sed id spectandum ut pro dignitate nostra bellum administremus, neque cos qui urbem nostram celebrant mendacii arguamus: ita quidem gerere nos debemus, ut illi magnitudinem laudnm nostrarumnon videautur assecuti. 30. Equidem existimo graviers hismalis non esse metuenda, sed hastes en et deliberaturos et acturos esse quibus nos erigeut: quad si spe frustrati et ab omni parte circumventi fuerimus ac-ne’ufbem quidem amplius tueri patuerimus, difiicilia quidem sunt quæ dicam, sed dicam tamen et libere aperteque dicam. Eteuim houestius est ea prædicari apud exteros Græcos, nostraque virtute dignius,vquam ea quæ nabis quidam suadent. 3l. Sic enim censeo: parentes nostros cum uxoribus et liberis et reliquam bella inutilem turbam e civitate mittendam esse, et ex bis alios in Siciliam, alios in Italiam, alios Cyrenen, alios in Asiam -- quas hi omnes libentes .suscipient et agro ampla assignando et cæteris ad victum necessariis .rebus suppeditandis, alii ut :gratialn

------.-..**ù-.--I*» a mm.

ARCHIDAMUS. 8l nabis referant bene de se mentis, alii spe utile sibi futurum si que in nos beneficia collocarint --, cæteris autem qui pugnare et volent et poternnt deserenda erit et urbs et aliæ possessiones, iisi tantum exceptis quæ ipsi nobiscum enferre poterimus: oecupandum deinde castellum aliquod quam firmissimum erit et ad gerendum bellum maxime opportnnum, ut terra marique hastes spoliemus et infeste- mus tantisper dum cos pœniteat nostra sibi vendieasse. Que si abjects omni cunctationeausi fuerimus, eos qui nunc superbe imperant ultra nabis supplicantes videbitis ut Messenam recipiamus et pacis-conditiones accipiamus. 32. Quœ enim Peloponnesi civitas tale sustinebit bellum, quale si-vos volueritis futurum esse consentaneum est? Qui non exhor- rescent et expavescent tales copias constitutas, que: quidem et hoc modo se compararint, et harum rerum auctoribus non injuria irascantur, et mari tntnm patent? et, quad ad aliarum rerum vacatio- Iem attinet soliusque bellicæ rei accupationem, conductitiis militibus simiies sint? cæterum, si fortitudo et instituts vetera spectentur, tales quales ex universo humsno genere colligi uequeant? præterea- que nullumcertum vitæ-institutum teneant, sed et sub dio agere et passim oberrare et arma circumferre possint, facileque vicini fieri quibus valuerint, et omnia lacs bella opportuua patriam judicent? Equidem puto, si sermones hi tantum in Græcis dicantur et spar- t gantur, hastes nostros in maxima perturbatione, futuros, multoque in majore, si en quæ decreta fuerint re ipsa præstare cogemnr. N am que anima futuri sunt, si a nabis cladibus aflici poterunt, nocera nabis vicissiln non poterunt î Si suas quidem urbes obsideri, nostræ vero eam esse rationem videbuut ut ab omni oppugnationis pericula ait insinuai? Præterea nabis cum es nostris rebua tum ex manu- biis victum fore facilem etexpeditum, sibi vero diflicilem et impedi- tum, quad alia res est,.talem exercitum alere,atque oppidanas turbes sustentnre? Jam.quid acerbius illis ace-idem poterit, quam si nostros domesticos audierint amplis opibus florere, suas autem quotidie viderint fame labarare, ac ne opem quidem eis ferre poteruut? nam sive agras colere iustituerint, etiam sementis jacturam fanoient, sive’terram jacere incultam patientur, statim unde vivant non habe-

33. At enim fartasse coactis in unum copiis et communi expedi- tianebunt. suscepta persequentur, .. . A et nos. naceret. sibi probibebunt. A Et quid.optabilius nabis esse queat quam ut congressi comminusin aciem descendant, et iisdem diflicultatibus circumventi quibus nus, castra lacent homines illi .incompositi et ex colluviane quadamcan- flati etvmultis uteutes imperatoribus? Nullo mediusfidius labore nabis tata resconstabit, sed quamprimum eos cogemus non quum illis sed quum nabis-opportuuumI erit. dimicare. . v .-

8234. DieslSOCRATlS me defecerit, si quanta ses meliore conditione futuri simas esplicare aggrediar. illud carte-quidem inter omnes constat, nos seliqnis Græcis autecellere non magnitudine nrbis nec multitudine virorum, sed ea quad nostra respublica esercitui similis est bene constituto et parera dacibus volenti. Quod si id repassera- bimus cujus simulacrnm quoddam ita nabis profuit, quis dubite! quin bostibus saperions facile futuri siums! 35. Nec enim ignoramus eos etiam qui banc urbem condiderunt, exiguo in Peloponnesnm vducto exercitu maltas et magnas urbes abtinuisse. Præclarum igitur fuerit nos majores nostros imitai,a ad principium regressos, quoniam impegimus, dure «operam ut pri- stiuam dignitatem ac imperium recuperemus. Omnium profecso indignissimum nabis faerit, saluœm nostram non persuadere nabis urbem banc ut relinquamus, quum sciamus Athenienses pro libertate Græciæ patriam suam deseruisse, et, quum aliis exemplum præ- bere debeamus hujusmodi facinornm, ne imitari quidem velle res illorum gestes. Malta mugis etiam ridicnlum est, quum Phocerrses magni regis daminatiouem fugientes, relicta Allia Massiliam se contulerint, nos tain abjectis esse animis ut. illis parere vannas quibus perpetuo imperavimus. 36. Neque vero animis nostris illa dies obversari usque adeo -debet, qua carissimi quique a nabis segregandi eruut, sed illuc re- spicere debemus, fore tempus quo victis hostibus atque urbe in integrum restituta et damesticos nostros recipiamus, et omnibus probe- mus nos et nunc nulla nestro merito fuisse calamitosos, et superiori tempare non immerito principatum nobis vendicasse. Sic autem se res habet. Hæc quæ dixi non sic accipienda sunt.vqnasi en max fieri velim aut rebus aliter consuli nequeat, sed ut animas vestros quasi præpararem, ut sentiretis et has calamitates et longe his acerbiores vobis potins sustinendas esse, quam ad talem de Messeua conditionem qualem illi prœscribunt descendendum. 37. Neque veraad bellum tante studio vos honorer, ni prospi- cerem ex bis quæ ego dico pacem firmiorem fore, ex illis vero quæ alii suadent, non solum cum turpitudine conjunctam, verum etiam minime diuturnam. Etenim si Helotas juste. collocaverimus et’hanc urbem auctam siverimus, quis non videt, nos in perpetuis tumultibus et periculis futuros esse? Qui igitur de securitate disputant, illi non animadvertuut se paucorum diemm pacem bella perpetuo

38. Ego vero exeis audire cupia pro quibus rebus in scie putain redempturos.mortem nabis oppetendam. Non quum nobis hastes .injuste A impersnt? non quum agrum eripiunt servosque nostros mammittunt? quum in sa terra collocant illos quam nabis patres reliquerunt? quum nos non tantum nostris opibus spoliant, sedetiam prester aliis

ARCHIDAM’US. 83 maie mutandis: animant? Ego vero harum rerum causa non bellum tantum, sed et exsilia et mortes nabis esse perpetiendas arbir troc. Longe enim præstat in en lande et gloria qua fioremus emori. quam vivera cum dedecori: quad perpetiemur si Thabauerum imperata fascisassent Quod si nihil dissimulandum est planeqae dicen- duin, præstiten’t ses deleri quam ab bostibus derideri. Quos enim tamis crantas fuisse bouoribus animorumque magnitudine constat, en: aut principes esse Græciæ oportet, sut prorsus non esse, modo incalumi dignitate. et vite boneste perfusa. 39. Hue igitur animis versauda sunt abjecte nimia vitæ cupidi- "llea neque multum sententiis temere assentiendum, quorum nos duces sittelles faims, quin ipsi potins re considerata non quad illis erit expeditissimum, sed quad et Lacedssmone et egregiis nostris facinoribus dignum erit, eligamus. Nain iisdem de rebua non eodem modo est deliberandum omnibus, sed pro eo, ut quique suarum actionum fundanenta jecerunt. Epidauriis quidem et Phliasiis et Corinthiis nemo vitio verterit, si nulle alia re sollicitentur nisi de vite gnomique modo oonservanda et propaganda: Lacedæmonios saxo instituts majorum salutis sine diguitate rationem habere non sinuait; Quod. si houeste incalumes esse nequimus, mors potins nabis oppetenda, est. Nain qui virtutis studio ducuntur, iis nihil æque providendum est asque illud, ne quid turpe admisisse videautur. Civitatum perso ignaviae talibus consiliis non minus elucet quam, a periculis bellicis. lu quibus eorum quæ fiant maximum, fortune, sili partent vendicat, quad vero bic deliberatur signum et nota est ipsorum animorum. Quare nihilo minore cura et sollicitudine sa quæ hic deceruuntur, animælvertenda sunt, quam præ- lium: contentione:- 40. Equidem miror esse qui quum ad privatam existimationem tuendam mari non dubitent, de communi non eodem modo sen- tient. pro qua nihil periculi recusandum erat, ne quad respublica dedecus susciperet, sut præsidium, in quo a parentibus locala est, desereret. Quum autem multæ res sint multaque pericula quæ nos urgeant atque efi’ugienda sint, illud maxime cavendum est, nequid mule: et eEœminaœ fanera sut hostibus de jure nostro cedere videsmur. Turpe profecta faerit cos imperata facientes conspici qui principatum. Græciæ tanneront, et a virtute majorum tantum donatisme, ut quum illi quo aliis imperarent mortem oppetere non reeusarint, nos ad servitutem effugiendam adire pericula non suadere. 4l. Fadere nos etiam debet et Olympie: et aliorum celebrîum conventuum. in quibus unusquisque nostrum præclarior et admi- mbilior est habitus quam pugiles in certaminibus victores. Quis enim susurras ad cas. celehritates accedere, ita nunc contemnendus

ut84 antan ISOCRATIS honoralus, itn nunc futurus conspicuus 0b ignnvium ut en. tee ob virtutem illustris,vquin et visurus servos nostros ex regione nabis relicta a patribus majores quam nos primitiu et victimes- oiferre, eosdemque-Iauditurus talibus in nos uti convitiis, quelle iis in promptu fore credibile est qui, quum duriorem quam alii sert vierinlz servitutem, nunc æquo jure cum dominis pactefeoerint: quæ unusquisque nostrum ita doleret, ut dicendo id martalium consequi nemo queat. Hisce de rebus nunc consultandum est, et non tutu graviter ferendum quum quiritari nihil proderit; nunc potins advigilare decet ne querela diguum aliquid eveniat. Quam enim turpe est, quum antehac ne ingenuos quidem exæquari nobiscum passi fuerimus, nunc servorum etiam in loquendo licentiem tolerare; iNam superiorum temporaux recta insolentiæ nonne tribuen- tur; qui, quum ingeniis nihil alios excelleremus, pertinncin et fastu non vera gravitate simus usi. Ne quam igitur imam præbumus nostris obtrectatoribus, sed eorum maledicentiam factis refutemus, ut nos majorum vestigiie religion apparent institisse. ’ 42; Recordamini qui ad Dipæam adversus Arcades dimicarunt; quos aiunt in instructa acie ut phalanx uno viro densior non esset in fugam multn millia vertisse, et trecentorum illorum qui ad Tbyn reasl Argivos universos superarunt, et mille virorum qui in Ther- mopylis cum septies centenil barberorum minibus congressi neque terga verterunt neque victi sunt, sed quo in gratin collocnti fuerunt in eo oppeu’erunt, itaque se gesserunt, ut qui une res gantas omne solent nulles illorum virtutibus laudes æquue passim. Hæc igitur omnia cogitetione complexi bellum fortins administremus, neque exspectemus dum alii malin nostris medicinam adhibeant; sed quæ nabis ipsis evenere, eodem ipsi etiam propulsera studeamus. Præ. stantes porro virus talibus temporibus excellere decet: nain secundu quidem res etiam ignavorum bominum vida contegunt, adverses autem quales quique sint statim ostendunt: in bis igitur demon- strandum est, si quid nos aliis rectius educnti et instructi sumus ad

43. Neque vero desperandum est ex iis quæ nunc adsunt forent virtutem.aliqua contingent quæ necesse sunt. Neque I enim - ignoretie, v opinor, multa jam talia accidisse, quæ initio quidem in malis omnes nume- rarent et eorum quibus illa usuvenerant vicem dolerent, quum en post maximorum bonarum caucus fuisse intelligerent. Etnquid opus est exemplis longe accersitis? quum nunc etiam principes quidem urbes, Atheniensium inquam et Thebanorum, non pace ad tantum magnitudinem pervenisse, sed ex belli calamitatibus pristinam di- gnitutem recuperasse videamus; unde altera principatum Græcum tenet, altera tenta in præsentia facto. real quantam eau) forer nemo unquam credidiuet. Neque enim ignavum otium magnum glorieux

ARCHIDAMUS. 85 celebritatemque petit, sed ingentis certamiua suscipienda, magna pericula illis adeunda sunt qui gloriæ splendorom expetiverunt. Qusmm rerum cupiditate, neque corporibus nostris neque vitæ neque cœteris omnibus quæ habemus parcendum est. Nom si virtuti nostræ fortune faverit ut rempublicsm in pristinum amissæ dignitatis gradum restituamus, tum veterum leudes superabimus, tum pasteris nihil quo gloria nabis fortitudinis antecellant reliqui facie- rnus, tum pro dignitate rerum gestarum nemo nos poterit celebrets. Sed nec illud ignorsre debetis, multos erectos etque alscres exspectare quid in hoc concilia stetustur. Prainde sibi quisque apud uni. mum suum propanol, se quasi in communi Græciæ theatro specimen ingenii animique sui præbiturum. 44. Neque vero multiplex est bis de rebus deliberendi ratio. Nain si ab jus nostrum tuendum oppetere mortem voluerjmus, non tentum leude et gloria, sed etiam securitate in posterum frucmur: sin pericula metuerimus, multis turbis ipsi nos implicsbimus. Itaque alios alii cohortati patriæ nutricstionis mercedem persalvamus, neque Lacedæmonem contumeliose tractari et contemni patiamur, neque spam et exspectationem eorum qui pobis bene cupiunt fru- stremur, neque vitem pluris æstimemus quamvgloriam celebritetem que apud omnes homiues obtinere, cogitantes quad praeclsrius est martale et fragile corpus cum immortali gloria commutera, et animez, cujus possessio paucorum annorum est, talem laudem et nomen çampurare quo omnis nostra pasteritas perfruatur, malta quidem menus, quem exigui temporis cupidi megno dedecore nasmet ipsos operire. Arbitrar autem vos non alio ratione ad bellum suscipiendum incendi magie et inflammari posse, quam si animis intueamini tanquam adstantes parentes liberosque vestros, quorum illi hortentur ne turpem nomini Spartano aut legibus in quibus educati sumus aut pugnis sus ætate commissis notam inurntis, hi autem provinciam quem majores reliquerunt reposant, et patentiam cc principatum Græciæ quem ipsi a patribus acceperimus: quid veto? num dicere poterimus vcl bos vel illos inique postulere? 45. Quid multis opus est? Hoc unum dicam: quum hæc civiles plurimis bellis et periculis sit conflictsta, nunquam hostes trophæum de nabis erexerunt duce regs e nostra familis. Prudentium autem .virorum est, quibus ducibus in bellis victoria potinntur, iis etiam quum bella suscipienda suadent potius quem aliis obtemperere.

ISOCRATIS AR’EOPAGITICA.

ARGUMENTUM I DIONYBIO HAUGARNASSBO. Quislects orstione Anapsgltice non modestiar fient! Quis institutum ontoris non leudet? qui spud Athenieuses de reipublico forma disputeru non dubihrit, et Lutter . ses et demacntiu qui. un minets crut tsuqum civitnti punition mentem, que de se mugi-mutin: nena referre instituent, vidcbet enim Isocrstes cum in esse pro- lepsum et perturbstum ut juin nec u msgistrutibns privsti coerccri passent, sed unns- qnisque cum diceret tum [secret quicquid collibitum esset, se omnes importunent confidentlsm libertstem populum esse ducerent: susdet igitur ut s Salons et Cli- sthene constitua respubl. veluti postliminîo levant-r. Cujus nm et institut. recense-sait ille ante gratins existimatis:- esse dicenda sdvelsuli notu Inqjoribus quum enlises dessert, demwstiem ces judicssse non in petnlsntiu et protamine sed in moderstione et tempersntiu consistere, libertulem posuîsse non in contemptn magistratuum sed imperstis fsciendis. potestatem impraba nemini permisisse, sed spectstissimîs viril mandasse meglstrstus, quod existimsrent tsles [ose cætera: cives queles essent gubemstoses civitutis. topant! vera sbfuisse ut peculstu un familiales. mplificsrnnt ut sans opes in miaulai. militoient efl’underent. Puantes. petfibus Injori aussi fuisse filial jam adultes quum pueras, quad sdolescentiæ madestisn plus pradesse reipubl. putsrent quum puerilem institutianem, et recta studio præsture legurn sccurstæ constitutiani; inque id cos L l ,non ut r," ” dolin1 * coercerent, sed ut ne quid pœnu dignum sb ullo commineretur, existimntes puaient quidem unctoritute msgns fleure. printis suum licese nihil quad legibus interdi- «un: esset «sportsmen! eis et pericula mbeunds et res sdversu influais mimis esse v perferendes. l. Mumos ego vestrum mireri puto quidnum in mentem mihi veniat ut indicto concilia provideudum esse nia-cum ne quid respublica detrimenti cupiat, quasi se vel bellis urgeant; vel rebus dubiis conflictetur, quum et triremes amplius ducente: possideat, et agrum pacutum hubeut et maris imperium tenent, et sacietate munits ait, tum multorum qui si res postulet alacriter nos adjuvant, tum longe plurium qui et tributs pendant et impersta exsequantur: quæ quum ita sint, nos quidem dixerit aliquis non immerito magnis esse animis, ut qui longe a periculis sbsimus, bastes autem nostros causas habere timoris ne saluti suæ consulere oportere. v - 2. Tametsi autem non ignore vos ista cogitantes et denuntistio- nem meam contemnere, et sperare bis copiis totius Græciæ potini-

AREOPAGmCA . 87 ses: millénium bœc’ipn meum iucutiimt, quippe qui videsm fia- ventissiusss ut sibi persuasum civium pessimis ati consiliis et ces que securissimæ suit plurimis periculis circumveniri. in cause illud est, quad neque secundo: nec udversæ res ullœ mortulibus soi. contingent, sed in oomparstum est ut opes et potentiels de- meutiu et cum bue immodestie oomitetur, inopiam autem et hmm; tutem prudentiu et moderatio. Quare difficile judicutu est, utrs istsrnm puisium præOptunds sit, quum liberis quispiasn suis relimm u se velit. Siquidem ex en quæ deterior babemr res plerunque vide- ruminements sumere felic’netis, ex alters vero que præstantior putntur reeidere solere in decerius. Quarum rerum exemple mihi plus menu sunt, plurima quidem ex privatis rebus ductis-eæ enim freqnentissimis obnoxiæ mutationibus sunt- , verum enimvero majors. et auditoribus evidentiora ossus nostri et Lacedæmoniorum. 3. Num crues averse urbe a barbais -ob omnem et diligentem rerum administretionem principes Græcm’um ensimas, quum autem nos potentia esse prïeditos insupersbili putsremus, urbis excidium vix evitevimus: et Lecedæmonii ex ignobilibus olim et obscuris oppidulis progressi vitæ modestie et disciplina militari Peloponnesum subegerunt, post autem fastn et superbia eluti et terræ marisque imt perium adepti cadem quæ nos discrimina subierunt. Quisquis igitur . hujusmodi mutationes non ignorait et, quum tentas opes tain subito eversss vident, prœsenti statui tamen fidit, velds incogitsns est, præ- sertim quum nostri: urbis res deteriore loco sint quam illa tempore, mm Græoorum odiis tunrregis Persarum inimicitiis renavatis, quæ , tum4. Sum Equidemnos animi debeflsrunt. dubius utrum existimem nulle ivos . aliisi reipublicæ cura, un, quum enm curetis, non tamen animadvertere in quentis turbin civitus nostra nrsetur. Nain en rerum vestrarum forme et quasi facies est, ut et urbes Tbracîas omnes amisisse, et nitra mille talents in stipendia militum ’profudisse, et Græcis suspecti esse et hastes facti barbera. et Thebanarum amîcos servare coacti, et nostros socios perdidisse videumini: ab hæc facto. bis jam quasi re bene geste supplicationes decrevimus, ac negligentius pro concione deliberumus quam il quibus omnis secundissima acciderunt. Neque vero mirant est nos bis tum actionibus tutu casibus implicari: nihil enim rite dbiullis perfici potest, nisi de summa rei- publicæ recte deliberariut; etsi enim nannufla successerint seu fartnito seu virtute viri ulicujus, paulo post tamen in easdem difii- cultetes incurrunt. id quod e nostris eventibus cernitur. 6. Quum enim universs Gracia post navale Cononis prælium et Timotheî imperium in nastrœ civitatis intestats!!! cecidisset, res secundus diutiusuretinere non patuimus, sed celeriter destruximus ces et dissipuvimus. Rempublicnm enim que quicquam recte admi-

nistretur88 lSOCRATlS nec bebemus nec consequi studemus. Atqui scimus omnes felicitatem potiuimum et parure et retinere non eos qui maxima et pulcberrima sibi mœnia circumdederunt, eut qui maximem bominum turbam in lacum eundem conduxerunt, sed eos qui suam urbem optime ac madestissime gubernent. Nec enim alia civitatis anime est quam forma reipublicæ, quu- vim esndem bebet quam incorpore prudentia. Siquidem hæc est quæ de rebua omnibus deliberet, quæ et res secondas tueatur et calamitetes evitet. Ad banc et leges-et oratores et homines privetos semet accommodere, et ce quasque fortune uti necesse est, quelem babuerint civitatem. Quœ quum deprevata sit nihil nos movet, neque de en corrigenda cogitamus : sed in officinis quidem sedentes statum bunc accusamus, dictitentes in democratia nunqusm fuisse rempublicem taque perturbatam, sed si ses ipse nostrique animi spectentur, mugis ce delectemur, quam illa quæ nabis a mejoribus fuit-relicte. De que ego verbe faciaux proptereaque me huc eccessurum denuntiavi. 6. Nain banc unem rationem invenio que et imminentîa pericula declinentur et mais urgentia removcantur, si eem democretie- re- vocare voluerimus, quam et Salon quo nema fuit populi studiosior legibus suis constituit, et Clisthenes tyrannie ejectis populaque in urbem reducto in integrum restituit. Que nec populeriorem nec reipublicæ utiliarem reperiemus. Cujus illud ergumentum est me- ximum: quad qui ce usi sunt, rebas multis præclere gestis et apud omnes maximum adepti gloriem, imperium a Græcis ultra delatum acceperunt ; qui autem banc concupiverunt, omnibus invisi et acerbe multa perpessi, excidium et internecionem vix evitarunt. Quis veto cum politiem laudet eut amplectetur, que: et antehec tot melis ceusam præbuit, et nunc quotennis præceps subinde fertur in deterius? Annon metuendum est, ne bis calamitetum incremeutis tandem in acerbiores cledes quem olim, incidamus? 7. Ne vero summatim tantum base audieritis, sed singulis plane cognitis et rectius bis de rebus judicetis et potiora eligatis, vestri quidem oflicii est me dicentem attente audire, ego veto quam potero brevissime conebor de herum utraque apud vos disserere. 8. New, qui civitatem illa tempore gubernabant, rempublicem instituerunt non quæ nomiue quidem humanissimo et lenissimo appel- leretur, reipsa vero experientibus alia videretur, nec quæ sic cives erudivit ut in petulentia democratiam, in legum neglectu libertatem, in confidentia æquelitatem, et in licentia quidlibet faciendi felici- totem esse positem existimerent, sed, quum tales adissent et punirent, cives universos meliores et modestiores elfecerunt. Plurimum autem ad statum felicem civitatis illud eis conferebat, quad quum duo æquslitatis putentur esse genere, quorum alterumvidem omnibus alternat singulis pro dignitate tribuit, non ignararunt utre essatuti-

AREOPAGITICA. 89 lior, sed bac æqualitete que nullum discrimen inter bancs et improbas facit ut inique repudiate, illum que pro sua quemque merito et banorat et punit amplexi et in gercnds republ. secuti sunt; nec promiscue omnes ad societetem megistratuum admiserunt,ised optimum quemque et singulis muneribus abeundis aptissimum adbibita judicio prætulerunt. Nain ad eorum exemplurn, panes quas summa rerum esset, etiam cœteros se comparaturos sperabent. Deinde populeriorem puterunt banc rationem quem quæ sorte megistretus creet: nsm sartitionis gubernatrix fortune est et sæpe megistretus contingunt paucorum potentiæ studiosis, quum autem integerrimi quique delectu habita potiores ferunt, in populi potestste est cos eligere qui præsentem statum maxime conservetum volunt. 9. Ut autem bæc multitudiniplecerent nullæque de megistretibus contentiones orirentur, in cause illud erat, quad labaribus et fruga- liteti essueverant; neque sue negligebant alienisinhiabent, nec e V publico rem privetam stebiliebent, sed de sua quisque, quum res pastulebat, rempubl. juvabat; nec melius sciebant quas e curie quem quas de sua reditus baberent. Quinetiam e vectigalibus civitatis tantnpere abstinebent, ut illis temporibus diŒcilins esset invenire qui rempubl. capessere vellent quam nunc qui ejus admi- nistretione carere passim: nec enim reipubllcœ curam negotiationem sed oocupationem existimabant, nec e prima statim die computabant en priores magistratus sordidi aliquid lucelli reliquissent, sed multo mugis an aliquid neglexissent quod primo quoque tempore confi- ciendum esset. Deniqne ut peucis absolvam, ita stetuebant oportere j populum tanquam daminum constituere megistrstus et punire delinquentes et judicere de controversiis, iis autem qui otium agere passent quique baberent unde viverent ita curendam esse rempu- blicamtenquem servis, qui si munus suum recte administrassent, laudendos cos eue illa honore contentas, sin male rem gessissent, nullum eis veniam tribuendam, sed muletas maximes irrogandas. Enimvero quænem eut firmiar eut justior democratia invenietur en, quæ potentissimos quosque summæ rerum præficit, et eorum ipso- rnm populum daminum constituit? 10. Ac respubl. eorum bac modo fuit ordinate: unde facile intelligitur, eos etiam in quatidienæ vitæ ratione bonestetis ac legum perpetua fuisse studiosos. Aliter enim fieri non potest quin qui summæ rerum fondements rite jecerunt, etiam singulus partes rectaIl. Ac primum quasi quad ad deosexædificent. immorteles ettinet-binc enim . ordiri fes- non inssqualiter non perturbete vel ipsos colebant vel eorum faste celebrebant; nec, quando visum eis esset, boum tre- centarum pompam instituebent, alias levi quspiem. de causa etiam patrie sacre amittebant; neque peregrinas farina, quibus epulæ x

90 lSOC RATIS edbibentur, splendide agitebent, in templis autem religiosissiutis de locatianis reditibus sacrificabant; sed iliud eccurate observa- bant, ne a patribus acceptum quicquam vsl abrogsrsnt vsl nitre consueta adjisersnt. Nec enim megnitudins sumptuusn religioncm metiebentur, sed eorum rituum observations quas eis majores tra- didissent. Quepropter etiam diis mutua eorum cure fait. ne ten- pestetes temerc ac tumultuose errerent,sed ut et ad egros colendos et ad frugss percipiendas eccommodetæ essent. l2. Consimilsm ad modum etiam inter sese agsbent. Nec enim de republ. tantum consentiebant, sed in privata quoque vite sic alios alii curabsnt, ut cordatos viras decet et communitate patrie de- vinctos. Nem et tenuiores cives adeo non invidsbent ditioribus, ut saque solliciti essent de magnis familiis ac de suis, existimentes illorum divities sues esse copias; et locupletss tantum eberet ut despicerent sas qui re minus lente essent, ut civium inapiam dedeo cari sibi esse patentes illorum necessitetibus subvenirsnt, aliis agros calendos mediocri pecunia locanda, alios ad nsgotietionem ablegando, aliis sortem ad alios quæstus suppeditando. Nsc enim metuebent ne alterutrum sibi usuveniret, ut vsl tuties mame ja- cturem facsrent, vsl megnis molestiis panera aliquam fanerais pscuniæ recuperarent: sed non minus tuum putabant pecnnium aliis mutuo datum, quem domi repositsm. Vidsbant enim de pectis judices non abuti lenitate, sed legibus obtemperars, neque sibi in uliarum periculis delinqusndi securitetem præperere, sed mugis irasci fraudantibus quam sas ipsos quibus fichet injuria; nam qui fidem contrectuum violeront, cos pauperibus censebent plus nocera quem opulentis; bos enim, si desinersnt fenernri, parvis reditibus spolietum iri, illos, si desssent qui opem ferrent, extrema inopia labareturos. Itaque quum bis animis essent, neque opes suas celabet quisquam neque canneliers cum aliis recusobet, imo libentius videbant eos qui mutuum petsbent quam qui red- debent. Utraque enim illis usuvsniebent, quæ prudentes bamines expstenda censeant, ut simul et civibus prodesssnt et sua se fani- lieri quæstum facerent. Et quad summum est ac ad civilem consuetudinem aptissimum, ut et possessianeain tata essent iis qui ses jure tenebant, etpusus cerna: communia civibus omnibus qui in- digsrent. l3. Fortessis autem erit qui bæc quæ diximus reprehendet, quad actiones illorum temparum laudem, causes autem, propter quas et inter sese tsm pecus vixerint et urbem tsm pressiers gubernerint, non explicsm. Ego vero etsi nonnihil ejus quoque generis me dixisse pute, plure tamen et dilucidius bis de rebas (lisseras! conabor. l4. Nam illi quidem, non ut puerilis institutionis magnum curam suscipicbent, sic adultis omnem quidvis agendi licsntimn debent,

AREOPAGlTlCA. 9! sed qui jam integra astate eruut diligentius observebantus quam in pusritie. Majores enim nostri modesties tantum rationem babuerunt, ut scnetum Areopagiticum censuras morum præfecerint, in quem ordinem adnitti nefas crut nisi et bouesto loco notas et virtute ac vitæ modestie spectatissimos, quers non mirant est sans senatum universis totius Græciæ conciliis antecslluisse. 15. Quœ autans olim ejus loci ratio faerit, ex bis quæ etiam hadie fiant intelligitur: quum nunc etiam omnibus de delectu ac probations prætermissis videamus, qui cætsris in rebas intolerabiles sint, ubi in Areopegum adscendsrint, non undere naturœ suæ in- dulgsre, sed illis institutis potins uti quam praviteti suæ immareri. Tautum illi rectum improbis injecerunt, ac tsm illustre suæ virtutis et modestie monumentum in sa loco reliqusrunt. 16. Hunc igitur tslem, ut dixi, senatum censuræ morum præ- fscerunt, qui quidem inscitiæ mecs agit sas qui ibi præstantissimos viras fore puterent, ubi leges exquisitissimæ bebersntur: quad si ita esset, nihil prohibera quominus omnes Græci æqueles essent. quum proclive sit loges alios ab aliis exscriptes mutueri. Vsrum non sans rem virtutis inferre incremente, sed quotidiens: vitæ consuetudinem: nain plerasque iis maribus simiies evadere quibus singuli educsti fuerint. Multitudinem autem et accuratiorem legum constitutionem signum esse mali status reipublicas : nom, dam delicta quasi eggeribus objectis coercere canentur, necessario cu- mulari legss. Decers autem prudentes megistretus non particus implore lsgibus, sed sficere ut cives animis insitum babsent ju- stitiæ stadiam: non enim senstusconsulta eut plebiscits sed præ- clara instituts felicem eflicers civitatem; nam bamines mais a institutes leges etiam exquisitissimes negligsrs audere, qui autem reste et bene educati sint, sas demum simplicissimis legibus vslle obtemperars. Hæc illi cogitentes non primum spectebant quibus modis immodestes punirent, sed que rations cives adduci passent ut ne quid vellent pœne dignum admittere: bac enim ad se pertinere cxistimabant, suppliciis infligsndis invigilare bastium esse. l7. Curabant igitur cum omnes cives, tum vero adolescentes in primis. Videbent enim sein ætetem turbulentissimis afl’ectibus agiteri et plurimis redunders cupiditatibus, maximsque necessarium esse ita illum institui ut bansstis studiis et temperatis voluptate labaribus gauderet: cos enim qui Iiberelitsr educeti et magnitudini nitnorum essusfacti essent, in salis illis rebus persevsraturos. Uni. versis pana easdem sxercitetianss prsescribere in tente rei fami- lisris inæquslitats non potuerunt: sed ut singulorum facultetes ferebent, ita singulis præcipiebant. Nana tannions ad agriculcv turam et negotiationes deducebsnt, non igneri et inopiæ ceusam esse pigritiam et ad facinus inopia plerasque impelli; quare fonte

malorum92 ISOCRATIS sublato etiam cætera delicta quæ inde velut ebullirent censebant posse præcaveri: locupletes autem animum ad rem aque- stremi, ad’gymnasia, ad venationes et philosophiam adjnngere coge- bant; hoc enim eam vim habere perspiciebant, ut alii virtutibus ex- cellerent, alii flagitiis plurimis abstinerent. i ’ 18. Neque contenti soins leges tulisse de cætera negligentes erant, sed civitate in tribus, agio in municipia distributo, uniuscujusque vitam speclabant et immodestos in senatum ducebant: is vero alios monebat, aliis minitabatur, alios ut par erat puniebat. Duas enim sciebant esse rationes quæ et ad injurias incitarent et a sceleribus revocarent: nain apud quos nemo studium babent flagitia i vel cavendi vel puniendi, ubi nulla severa judicia exerceantur, ibi etiam bona ingenia corrumpi: ubi autem delinqnentes neque facile delitescant neque convicti veniæ spem habeant, ibi demain nature morumque pravitatern paulatim aboleri. Illi igitur i his cognitis utraque te cives in aficio continebant et pœna et diligentia: tantum enim aberat ut laterent cos hi qui deliquissent, ut ante animadver- terent quosnam verisimile esset peccaturos esse. Quare non in lustris adolescentes aleam ludebant, nec versabantur apud tibicinas, aut in hujusmodi conventiculis in quibus nunc totos dies contemnt: sed iis studiis immorabantur quibus erant destinati, et qui principem in illis Iocum tenebant, cos admirabantur et œmulabantur. Forum autem ita fugiebant, ut si quando transite cogerentur, id magna cum -verecundia et modestie facette viderentur. Senioribus veto adversari aut maledicere gravius esse putabant quam nunc parentes violare. Jam in caupona edere aut bibere nemo ne frugi quidem sema audebat: gravitati enim,sed non scurrilitati, studebant. Et bomines dicaces et ad irridendum patates, quos nunc facetos vo-

cant,19. Neque illi vero calamitosos me quisqaam existimet judicabant.iraturn’ esse isti ætati. - Neque enim quicquam harum rerum adolescentibus est imputandum, et plurimos eorum scio ista ratione minime delectari, qua impune licet tsm petulanter agitant quare iniquum fuerit eis succen- sere, sed illi potins accusandi sunt qui panic ante nos rempublicam gesserunt. Isti sunt qui huic licentiæ fenestram fracta senatus auctoritate patefecerunt. 20. Penes quem dum summa rerum esset, non accusationibus, non criminationibus, non exactionibus. non paupertate, neque bellis civitas redundabat, sed cives et inter se concordes et tranquilli eruut et cum aliis universis pacem vivebant. Præbebant enim se et Græcis fideles et barbarie formidabiles. Nam illos quidem conservarant, bos autem sic ulti eruut, ut bene secum agi putarent si ’nullis præterea malis aficerentur. Unde etiam factum est ut in magna securitate de- garent, et pulcriora ac sumptuosiora essent ædificia et apparatus in

AREOPAGITICA. 93 I agris quam infra mania, multique civium nec in solennibus festis in urbem descendereut, sed sua re familiari quam publicis spectaculis frui mallent. Nec enim illa quorum gratis venisset aliquis, luxuriose eut superbe, sed cardate instruebant. Neque felicitatem pomparum sut ædilitiorum munerum contentionibus eut simili quapiam insolentia metiebantur, sed quotidianæ vitæ modestia et tali rerum necessariarum copia ut ne qui cives egereut. Quibus e rebus æstimandi sunt vere feliees et non importune gemmes rempublicam: nam quis quæso vir prudens est ut nunc quidem res habet, quem bic status non magna dolore aficiat? quum viderit civium quosdam, an ipsi habituri sint ad victum necessaria necne, ante prætoria sortem ducere, et e Græcis eos qui remos agere voluerint ali jubere, in aureis vestimentis salure, inque talibus hybernare qualia ego dicere nolo: I sicut et alia multa prætereo, quæ inter sese minime consentiuntlin bac gubernatione ac magnum dedecus reipublicaa imprimunt; 2l. Quarum rerum illo senatu nihil erat: levabat enim is inopia teuuiores, negotiationibus et locupletum adjumentis, juvéntutis’ in- temperautiam honestis institutis et acri animadversions coércebat, magistratuum avaritiæ frenos injiciebat suppliciis et indagatione so- lerti injuriarum, senibus animi dejectionem excutiebat honoribus gereudorum magistratuum et adolesceutum observantia. Quœ igitur per deos immortales respublica melius constitui queat en quæ rerum omnium curam tam diligentem suscepit? 22. Ac instituts quidem illius ætatis pleraque recensuimus: si quæ vero prætermisimus, illorum quoque consimilem fuisse rationem de hisce facile intelligitur. 23. Non defuerunt autem qui audita hac oratione tum me maximis laudibus extulerint, tum majorum nostrorum felicitatem prædi- carint qui banc gerendsa reipublicse rationem secuti essent, non tamen existimarint vos eam æmulaturos, sed fore ut vi consuetudinis impulsi malitis isto rerum statu acerbe complura perpeti quam emendatione reipublicæ vitam degere feliciorem: addebant etiam esse mihi periculum, ne dum optima cOnsulerern infeusus plebi et oligarchie institueudss cupidus viderer. 24. Ego vero, si de rebus ignotis et non communibus verba facerem, et ad illa: coustituendas vos indicto concilio creare consessores aut scribes deligere juberem, per quos antehac popularis status ab- rogatus est, jure hoc nomine accusarer:- nunc tale nihil dixi, sed de gubernatioue (lisserai non occulta sed omnibus manifesta, quam scitis omnes et patriam vobis esse et cum reipublicse nostræ- tum cæteris Græcis plurimas peperisse utilitates, atque etiam ab iis viril sancitam et constitutam, quos nemo est quin omnium civium maxime fuisse populum fateatur. Quare mecum iniquissime ageretur, si talis reipublicæ maser novarum rerum cupidus existimarer.

94Deinde lSOCRATlSvel ex eo mon mens facile perspicitur; quod e plerisque me: orationibus apparet oligarchies et injustas prærogativas a me vituperatas, æqualitatem vero et democratias laudatas esse, non quidem omnes, sed recte ordinatas, neque id a me factum esse temere aut fortuito, sed jure atque prudenter. Nam et majores nostros en ratione longe aliis præstitisse, et Lacedæmoniorum 0b hoc maxime rempublicam scio florere. quod populari statu maxime utuntur. Nm et in magistratuum creatione et in quotidianæ vitæ consuetudine cæterisque studiis apud cos æquitatem etæqualita- tem plus valere videmus quam apud cæteros: quæ quidem instituts uti sunt oligarcbiis contraria, sic in bonis democratiis usitata. 26. Quod si rem accurate perpeuderimus, clarissimis et maximis l civitatihus democratias utiliores oligarchiis esse inveniemus : etenim vel nostram rempublicam, quæ ab omnibus repreheudi solet, si com feratur non cum ca quam modo recensai, sed cum illa quæ triginta tyrannorum temporibus exstitit, nemo erit quin divinitus esse factum arbitreturl 26. Lubet autem, licet ab instituto alienum videri queat, signifi- care et commemorare quantum inter banc nostram et illum intersit, ne me quis existimet in populi delicta quidem merius inquirere, si quid ont præclare magnificeque ab eo gestum sit, præterire. Erit autem bæc commemoratio neque prolixior nec inutilis audientibus. 27. Nam quum navibus ad Hellespontum amissis illos respublica calamitates accepisset, quis e natu majoribus ignorst eos qui populares vocabantur quidvis perpeti pro tuenda libertate fuisse paratos. atque indignissimum judicasse eam civitatem que Græcis im- perssset aliorum imperio parera [et bos quidem hostes judicatos], paucorum autem potentiæ studiosos non recusasse quominus et mœnia diruereut et servitutem se traderent? Ac turn quidem, quum summa rerum panes multitudinem esset, nos aliorum arcibus impo- suisse præsidia, quum autem Triginta illi rempubl. gererent, ab hostibus nostram arcem occupatam? lllo tempore Lacedæmonios fuisse nostros dominos, postquam veto exsules reversi pro libertate pognai-e ausi fuerunt et Couou prælio navali vicit, legatos ab eis venisse qui nostræ civitati maris datent imperium? Jam quis meorum æqualium non meminit, in illa democratia urbem sic exoro natam fuisse et templis et sacrificiis, ut qui etiamnum hue adveniunt eam esse dignam censeant non Græciæ tantum sed totius etiam arbis imperio? Triginta vero tyrannos et sacrificia neglexisse, et fana expilasse, et navalia tribus talentis destruenda vendidisse, quæ reipublicss non minus mille talentis coustiterunt? Ac ne clementiam quidem illorum quisquam laudarit mugis quam populi. Nam illi quidem ex senatusconsulto summa rerum potiti u et

AREOPAGYI’ICA. 95 ccccc cives indicta enlisa oceidetuut, inque Pimenta amplius quinque millia fugue eoegerunt: hi autem consecuti victoriam et armis recuperata patrie, non nisi uocentissimis a modio sublatis, suas controversias es moderatione animorum et æquitate composuerunt. a! qui cæteros ejeeerant equali jure cum iis viverent qui sese ipsi re- stituissent.28. Illud cette maximum Iest et pulcberrimum æquitstis et man- suetuüis populi argumentum: un: iis qui in urbe remanserant talents c a Lacedæmoniis ad cos obsidendos qui Piræeum occupant mutatis, indien de reddenda pecunia coudons, quum multi æquum esse dicteront ut Laeedmmoniis satisfassent non ii qui obsidionem filetassent sed qui mutin sumpsissest, populus ut communiter ab omnibus solutio fieret decrevit. Enimvero quum bis animis essent, in tantum nos concordiam redegeruut et sic rempubh’œm auxerunt, ut Laeedæmouii, qui in oligarchie siugulis fere diebus nabis aliquid imperabant, in democratia supplices crurent ne se [a Thebauis] funditss exscindi paœremsr. Ad summum utrisque hoc propositum, hoc constitutum ac delibean fuit; ut alteri civibus imperare, hostibus servire vellent, alteri aliis imperare, cum civibus pari et æquo jure vivera studerelt. 29. Hæc duabus de canais recensui, primum et ostenderem me lac oligarcbiæ sec ullius injustæ prærogativæ suasorem esse, sed rempublicam justam et modestam desiderare; deinde ut perspice- ses!" et male constituas democratias pauciores gignere calamitates, et en quæ bene administrantur hoc ipso excellere quod et jactions sint et humaines et civibus jucundiores. 30. Sed aliquis fortasse mirabitur, quid in mentem mihi venerit, qui vobis auctor esse non dubitem ejus reipub. quæ tante et tsm radars feeerit mutandæ, aliastsntopere democntiam laodem, alias ramera manta rursum sententia prœseutem statum increpem et re-

3l. Ego vero etiam privatos homines, qui panes recto agunt, in multis deiinquunt, accuse et deteriores existimo quam deceat: cos item, qui ex integerrimis viris nati hominibus nequissimis et improbissimis paulo quidem probiores sont, sed a virtute parentum longe degeuerarunt, vitupero, eosque monitos velim ut tales præbere se écalassent. Idem et de statu publico sentio: opinor enim nullum nabis causant esse eus superbismus et princiers nobiscum agi plus» mus, si peule major ait apud nos legum reverentia quam apud homines illos nefarios et insanos, sed indignari potins ac ægre ferre debemus nos majoribus nostris esse deterioses: nec enim cum tri- giuta tyrannorum improbitate, sed cum horam virtute certandum subis est, mais: quum banians nivelais mortalibus nos deceat musellera - *

9632. AdISOCRATIS hune modum non nunc primum, sed sæpe jam et apud multos, disserui. Nam in singulis aliis lacis peculiari quodam gonio fructus et arbores et animantium innasci genets scia quæ lange aliis præstent: nostram autem tellurem viras gignere et educare passe, tum ad artes tractandas et res gerendas et literas excolendas inge- niosissimos, tum fortitudine et virtute præstantissimos. . ldque et ex vetustis præliis judicandum est, quæ cum Amazonibus et Thra- cibus et Peloponnensibus universis commiserunt, et e periculis quæ bellis Persicis adieruut, in quibuset soli et Peloponnensibus sociis, tum pedestribus tum navalibus pugnis, barbaris superatis præter cæteros fortitudinis laudein clarissimis facinoribus editis meruerunt. Neque vero quicquam ejusmodi fecissent, nisi natura longealiis præ- stitissent. 33. Cæterum nemo putet ad nos qui nunc urbem tenemuslauda- tionem banc pertinere, longe aliter se res habet. Nam tales orationes ut iis laudi sont qui se clignas virtute majarum præbuerunt, sic ad eus accusandas valent qui nobilitati suæ ignavia et flagitiis labem aliquam adsperserunt. Id quad nos facimus: nec enim dis- simulanda veritas est: quum enim talis nabis natura esset, eam non conservavimus, sed in amentiam incidimus et tumultum et malarum rerum cupiditatem. Vsrum si dicendo pergam res præsentes reprehendere et sa quæ nunc geruntur accusare,vereor ne lougius ab

34. Ac de illis quidem rebus et ante diximus, et iterum dicemus: nisiinstituta vobis persuasera ut talibus aberrem. delictis modum faciatis: de bis. autem. quæ ab initia institui ubi pauca disseruero, lacum dabo aliis si qui præterea dure consilinm volent. 36. Nos si rempublicam ita geremus ut nunc fit, aliter fieri non poterit quin consimilem ad modum et consultemus et belligeremus et vivamus et fera omnia tutu feramus tum faciamus, quæ et impræ- sentie et olim acciderunt: sin rempublicam mutaverimus, eadem. ratione consentaneum est, tales nostros quoque res fore, quales majorum nostrorum fuerunt; ex eadem enim gubernandi rations actiones etiam semper æquales et consimiles essistere necesse est. 36. Deliberandum itaque maximarum rerum contentione facta, utræ nabis sint eligendæ. Ac primum videndum quomodo tum Græci tum barbari ergs illam politiam afi’ecti fuerint, et qui nunc illorum animi sint ergs. nos: nec enim hæc duo bominum genera minimam pattern conferunt ad felicitatem, si de nabis bene sen-.

37. Græci igitur sic illa tempare nostris magistratibus fidebant, ut eorum plurimi ultra nostræ civitati se traderent: barbari vera tantum aberant ut se rebua Græcarum admiscerent, ut neque longis serint.navibus eis Phaselidem . accederent, neque cum exercitu. intra

AREOPAGITICA. 97 Halyn amnem descenderent, sed in summa atia a continuent. Nunc eo res redieruut, ut alteri nostram urbem oderint, alteri nos contemnant. Ac de Græcarum quidem odio prætores ipsos audivistis: tex Persarum autem suum erga nos animum literis missis

38. Etiam illud addendum est, dom ille præclarus ordo in repu- blicadeclaravit. servabatur,’ita cives ad virtutem fuisse. institutos, ut inter ipsos nullæ molestiæ arirentur, sed ut omnes eas qui in Atticam impetum fecissent pugnando superarent. Nos contra alios alii lacessere nullum diem intermittimus, rem vera militarem ita negligimus, ut nec militiæ dure nomina audeamus, nisi accepta pecunia. Et quad maximum est: eo tempare nemo civis rei familiaris penuria laborabat; neque ab obviis stipe roganda urbem probro aficiebat, nunc pintes sont qui egeant quam qui rem habeant: quibus profecto vitio verti non debet, si rempublicam nihil omnino curant, sed semper in hac unum saut intenti, quibus rationibus urgentem quatidie famem depellere liceat. 39. Ego itaque quum nos putarem, si majores nostros imitare- mur, et bis malis liberatum iri, nec nastræ tantum civitati sed universis etiam Græcis fore saluti, ea de causa et bue accessi et banc orationem babui: vos autem bis omnibus considesatis en decernitote quæ e republica fore maxime videautur. ’

ISOCRATIS DE PAGE. vu SOCIALIS.

ARGUMENTUM INCERTO AUCTORE. Missos Cbares ad Ampipholim, que lum libers suique juris ont, subigeudam (nain et Lacedæmonîos sfllixerat l A Î in et A-L i parum r * *).quuru se illius urbis quovis tempore facile potiturum crederet ac veteris patentira Albe- niensibus restituendæ cupidior esset, Chics et Rhodios cæterosqus socios bella adortus, et illis resistentibus victus est, in ut iuups consilii "est-ire! qua se verteret: mm, si omissis illis Amphipolim petiissst, ipsi Atticam invasuri eruut ad ulciscendns injurias. His Athenicnses suditis pacem petierunt, quam Chii et Rhodii ceteriqne statim dederunt. Et hoc bellum illud est quad Sociale dicitur. Quum igitnr indicta concione de bella compouendo deliberaretur, Isocrates in medium progressas suadet omissis negotiis non necessariis otium esse complectendum. Bipertita est crado; id enim agit, partim ut Chiis cæterisque sociis libertas permittatur, partim ut maris imperio abstinestur. Contra pasteriorem banc pattern fertur Aristides edidisse orationem qua huit: de pace inscriptn contradicit. . En vsumms orationis est, pœcipuum srgumentum ab utili ducitur,.deliberstivi generis est oratio quum pal, suadeatur. Quod si quando-communi exordio uli cogeris, tractstionem tamen pe- culiarem, ut hic fecit Isocrstes, sdhibeto; nain illud quidem de magnis rebua, pace nimirum et bella, deliberatur commune est; quum autem additur, tsmetsi omnes hoc modo exordiri salent, uovitas orationielegsntissime conciliatur.

ALIUD ARGUMENTUM Ex DIONYSIO HALICARNASSEO. Quisnam vebementius ad calendsm justitiam et pietatern, cum singulos privatim tum publics tatas civitstes sdhortari queat, quam scripta de pace oratio.’ Qua suadet Athcniensibus ne aliena sppetant, sed sua contentas esse jubet, et parvis oppidis tanquam fundis suis pareere. ac socios in aficio beueficiis, non viet necessitate, cantinera. e majoribus autem imitsri non cos qui ante bellum Deaelhum propemodum civitatem evertissent, sed illos qui ante bellum Persicum perpetuum virtutis studium hsbuerunt. Osteudit non multitudine triremium sut imperio in Greens pet vim exercendo rempublicsm augeti, sed justis potius consiliis inju- riisque prohibendis. Benevolentiam Græcorum, quam ad beate vivendum plurimum couferre existimat, civitati ut concilient in primis hortatur, et ut ad bellum quidem parati sint et instructi, sed pacis in studiosi ut neminem ullis injuriis alliciant, quad neque ad panades opes neque ad gloriarn neque denique ad felicitatem quicquam tantum canfent quantum virtus et ejus partes; cos autem qui aliter sentiunt repre- hendit, qui existiment injustitiam quidem esse callidsm, et ad quatidianam vitam utilem, justifiant vera incommodum et aliis quam bis qui es prmditi sint conducibi- liorem. Equidem ignora au quisqaam orationes vel maliens vsl verlans vsl magis philosophie consentaneas habere punitn l,

DE PAGE. l 99 l.’ Sonar omnes qui ex bac loco verba faciunt eadicere, de quibus ipsi consilinm daturi sint, maximi esse mamenti et reipubl. plurimum interesse: verum si ullis aliis negatiis tale convenit exar- dium, eo nabis in prœsentia vel in primis utendum esse censea. Nam in bac conventu de pace et bella deliberatur, quæ duæ res maximas in vite martalium vires babent, aliisque feliciores neces- -sario reddunt cas a quibus prudenter administrantur. r Tante igitur

2. Vos tamenivideo non simili studio omnium orationes audire, -ressed aliis auscultera, nunc aliorum ne. agitur.vocero quidem tolerare. 4 Id quad .equidem nihil mirar: nain superiari etiam tempore soliti fuistis cæteras omnes ejicare, præter eas qui cupiditates vestros defende- rrent. In quo certe reprehendendi astis; uam quum multas et magnas familias ab assentatoribus funditus eversas esse sciatis, et privatis in rebus cos qui ista arte sont oderitis, in republica non eodem modo in illos estis animati, sed, quum cas reprehendatis qui istos admittunt eorumque consuetudine delectantur, vos ipsos plus villis credere quam reliquis civibus apparet. Etenim ipsi efl’ecistis ut oratores mediteutur et exquiraut non ea que futurs sint e republ., sed ut orationes habeant vobis gratas: ab quas etiam nunc eorum multituda confluait. Omnibus enim perspicuum erat vos iis studere magie qui ad bellum adhortentur quam his qui pacem suadeant. Nam illi quidem spam faciunt et possessionum quæ sunt in urbibus recipiendarum et veteris potentiæ recuperandœ; hi tale nihil ostentant, sed quiescendum esse dicunt neque res magnas per injuriam appetendas, sed in iis quæ adsuut quiescendum, quo maximæ hominum parti factu nihil est dificilius. Sic enim e spe plerique pendemus et insatiabili cupiditate rerum quæ aliquam vel injusti lucri speciem babent tenemur, ut ne lacupletissimi quidem suis opibus contenti sint, sed in appetitione majarum copiarum partas opes in discrimen adducant. Et quidem providendum est, ne in similem nos quoque amentiam incidamus: nimis enim mihi quidam ad bellum videntur incitati, non quasi plebeius aliquis consuluisset, sed tanquam deus quispiam prosperrima quæque nabis et facilem bostium victoriam promisisset. 3. Est autem prudentium bominum de bis quæ camperta babent non deliberare-supervacaneum enim fuerit-, sed quæ decreve- tint maturare; st quibus de rebua consultant, cas non exploratas sibi esse patate, sed conjectura uti, et in fortunæ arbitrio eventum esse positum existimare debent. Quorum vos neutrum facitis, sed in quanta maxima fieri potest versamini perturbations. Nain ita quidem convenistis quasi ex omnium seutentiis id sit eligendum quad sit e republ. maxime, sic autem, tanquam satis jam noveritis quid factu- sit optimum, nonnisi eos audirs vultis qui rad gratiam

100 ISOCRATIS concionantur. Enimvero decsbat vos, si publicsm militaient tpe- ctaretis, attendus cos audire qui voluutstibus vestris advenant. quam illos qui assentantur omnis: nec enim ignoratis, ab bis qui sa quæ vultis ex bac loco dicunt facile vos passe decipi-onam ad voluptatem audientis instituts aratio quasi salubres circumfundit quamiuus id quad utilissimum est perspiciatis -, ab bis autem qui cousuleudo vestram gratiam non aucupantur nihil est tale metuendum: nulla enim modo vos a sententia abducent, nisi quid expediat evidentissime demonstrarint. Prætereaqui fieri potest ut ulli vel de præteritis recta judicent vsl de futuris prudenter deliberent, nisi contrarias inter se rationes conferant, et saquas utrisque auditores

4. Mirar equidem neque senes adhuc meminisse, neque adole- scentesse epræbeant? quaquam audivisse, par eos qui rpacem retineudam esse monuerunt nihil unquam nabis accidisse mali,.eos autem qui bella Itemere susceperuntunas in multas et magnas clades conjccisse. Quœ nos minime in memoriam revacsmus, sed, quum rebusunostris es rations baud cousulstur, tamen parati sumus etclassem in mare deducere et tributs conferre et auxiliari et balla inferre quibusvis, quasi alisnæ urbis periculoIdimicemus. Hujus rei causa bæc est, quad quum respublica non minori curas vobis esse debent quam .privata, ergs illam non eodem anima affecti astis, sed quum vestris de rebus deliberatis, in causilium adhibetis’ cos qui prudentia vobis antecellunt, quum autem de republica convenistis, talibus quidem difliditis et invidetis: improbissimos veto eorum qui suggestum consccndunt colitis et populariores esse ducitis ebvios quam sobrios et. ameutes quam cordatos et cos qui publicsm pecuniam distribuunt "quam bos qui de sua re familiari mimera vobis absum. Quare :mirum est, quenquam esse qui speret dom bi consultores audiontur malins actum iri cum republica. » 5. Ego vero quam arduum sit adversari vestris cupiditatibus non ignora, et, quum popularis respublica sit, non esse libertatem, nisi .hic stalidissimis-vestriquecontemptaribus, in tbeatra commdiarum actaribus --- idque omnium acerbissimum est, in majore apud vos eos esse gratis qui delicta urbis nostræ foras ad alios Græcos effe- .run’t, quam eos qui de vobis bene mercutur, hissera qui castigant sut manant ita infensos et iniquos essevos, quasi contrairempubli- cam fecissent -: quamvis igitur bæc ita sint, non tamen ab’instituto mec recedam. Non enim hue prodii gratificandi gratis sut magistratus ambiendi causa, sed ut en quæ sentio dicerem primum de iisde quibus consules referunt, postes de’cæueris reipublicæ negatiis: nec enim ulla-erit decretœipaeis utilitas, nisi cæteris etiam rebua6. Pacem recta igitur esse consuluerimus. faciendum momon madotcumels l v et

Rhodiis et Byzantiil, sed cumDE universi: PAGE. bominibol,ct pactionibns l01 utendum non bis que: nunc quidam scripnernnt, sed illis que cum rege Persarum et Lacedæmoniie interceuerunt, quæ jubent Græcos esse liberos et præsidia ex alienis urbibus deduci et nuas singulet chiottes tenere. His enim neque justiores reperiemus neque rei- publicæ utilipres. 7. Scio equidem, si hic dicendi finem fecero, me visum îri Open et dignitatem reipublicæ imminuere; quis enim æqunm eue cen- scat ut Thebaui Thespias et Platæaz cæterasque urbes quas contra jusjurandum occuparunt teneant, nos vero nulla ooacti necessitate iis quas babemus cedamus’l sed si ab initio ad finem neque me dio- serenzem attente audieritis, summæ amende opinor et insaniæ con. demnabitis eos qui injustitiam lucrosam «se putant et alignai urbes vi tenent, neque considerant quantæ calamitates consequi soleant. Et hæc sunt quæ per totam orationem vobis ostendere connbor. . 8. Primum autem de pace disputemul, ac dîspîcinmus quidnam illud ait quod in præsentia expetarnus. Quo vere prudenterque constituto, de aliis quoque, in hoc negotium valut exempiar quoddam intuenteo, recüus consultnbimus. 9. An veto non bene agi nobiscum statuemus, si et respublicn nostra in tuto collocetur et eorum quæ ad vitam degendam attinent copiis augeamur et inter no: ipsi consentinmus et apud Græcos cætera: gloria floreamus? Ego carte quidem existimo, si bæc nobis contigerint, urbem nostram fore felicissimam. At bellum hie rebua omnibus nos apoliavit: uam et-opes nom-as minuit, et in pericula multi: nos conjecit, et apud Græcos in odium adduxit, omnibus denique modis aflixit. Si autem pace facta en præstiterimus quæ communi fœdere præcipiuntur, et republica nostra sine ullius periculi matu fruemur, liberati bellis et pugnis et inter nos excitato nunc tumultu, et indics opes nostras augeblmus, levati tributis et trierarchiisnliilque belli muneribus, et agros secure colemus et mare navigabimus et alia negotia tractabimus quæ nunc propter bellum neglectu jacent. Urbis præterea reditus conduplicari videbimus, et mercatores et hospites et inquilinos, qui nulli nunc adnunt, frequentes hue confluera. Et,quod maximum est, socii nobis eruut omnes bomines, non coacti sed volentes, neque illi nos in rebua secundis observabunt propter potentiam, in periculis doserent, sed vere et sancte societatem atque cmiciliam colent. Adbæc. quæ nunc hello et magma sumptibus recuperare non passumus, en pet legatos facillime recipiemus. Nec enim putain val Cemobleptnm propter Cheraonesum vel de Anrpbipoli Philippum bellum facturum, si a rerum alienarum cupiditate nos esse viderint alieuos. Nain nunc quidem - nos enim opibus Maris noncontentos plura semper appeau cernum. -- non injuria menuet nostram urbem et suis

102 i ISOCRATIS regnis vicinam essevnolnnt, si veto mutatis nostris maribus melius de nobis existimare cœperint, non tantum nostra sibi non vendica- v bout, sed et de suo nabis aliquid largientur: est enim eis utile futurum ut florentisinostræ civitatis smicitia freti suis imperiis secure potinntur. Quinetiem Thraciæ tantum partem vendicare nobis poterimus, ut non nobis tantum victus abonde suppetst, sed egen- tium quoque Græcorum necessitstibus et 0b paupertatem incertis sedibus vagantium consulstur. Nam quum Athenodorus et Celli- strstus, alter homo privatus. alter etiam exsul, urbes condere potuerint, quanto nos mugis, modo velimus, talis loca multa occupabimus’! Longe autem gloriosius est eos qui Græciæ principatum sibi vendi- cant talium operum duces et auctores esse quam bella conflare et conductitios exercitus alerte, quæ nunc nos appetimus. 10. Ac de -is quæ legati pollicentur, et hæc sufiiciunt, et plura adjungi possunt: sic autem censeo, non tantum decreta pace e concione ebeundum. sed inita etiam mtione que eam conserremus, neque committendum ut more nostro non multo post iisdem tumultibus agitemur, eut morum duntaxat aliquam his mali: producamus, sed operam esse dandam ut eis omnino liberemur. Qunrum rerum nihil fieri poterit, priusquam persuaderi vobis patiamini plus utilitatis et lucri esse in tranquillitate quam in conàtu supervacanco multorum rerum, et justitiam præstare injurias, suarumque rerum curam appetitioni alienarum. Quibus de rebus quum oratornm nemo tanquam apud vos verba facere ausus faerit, orationis mesa maxima pars in his ipsisconsumetur: hinc enim pendere felicitatem video, et non in iis sitam esse rebus quas nunc agitamus. Omnino autem necesse est cum, qui a consueta dicendi ratione recesserit et a sententia vos deducere studuerit, mulmrum rerum facere mentio- hem et prolixiori oratione uti, et alia vobis in memoriam redigere, nlia reprehendere, quédam leudare de nounullis consilium dore: quæ si quis omnia præstiterit,tamen baud illi promptum erit vos ad meliorem mentem revocare. 11. Sic enim res habet. Meao quidem sententia universi mortales utilitatis suæ studiosi surit et in eo elaborant ut plus possint aliis, verum quibus ratiouibus id assequantur, in eo falluntnr plerique et difl’erunt inter se opinionibus: nam alii rectc judicant et .bono consilio id deligunt quod est rebas atque temporibus maxime accommodatum, alii a ratione utilitatis toto (quod aiunt) cœlo aber- runt. Id quad etiam nostræ civiteti usuvenit. Nam in en sumus opinione, si multis triremibus mare teneumus et urbes tributa pendere oogamus atque huc mittere assessores, nos aliquod -fecisse operæpretium: in quo une averitate aberravimus, et spe nostrs promus frustrati sumus; rien; illa: ipsæ res et inimicitisrum et bellorum et mulsorum sumptuum cnusæ nobis exstiterunl; neque-vero

minum id est: nain prius etiamDE hujusmodi FACE. inquieta consilio. 103 nos in extrema discrimina conjeceruut; dum autem publice justitiæ stude- remus, dum opem ferremus oppressis, (lum nihil alienum concupi- sçeremus, Græci principatum nitre nobis detulerunt: quos nunc- lengo jam tempera incensiderate nimisque petulanter contemnimus. 12. Quidam enim se dementiæ venerunt, ut existiment injustitiam probrosam quidem esse, sed inferre lucrum et in quotidiens- vita cum primis esse conducibilem, justitiam vero etsi laudari soient, nihil emelumenti parere et aliis ntiliorem esse quam iis qui en præ- diti,sunt; verum illi non intelligunt neque ad pataudes opes neque ad gloriam consequendam neque ad rem bene gerendam nec denique ad felicitatem adipiscendam tantum esse vim in injuria, quanta est in virtute et ejus partibus. Nain bis bonis quæ anime insunt, etiam cæteras utilitates quibus opus est paramus: quare qui mentem suam negligunt, bi non animadvertunt se id negligere ut aliis neque rectius sentiant nec meliore fortune utantur. Atque adeo mirummibi videtur esse qui putent ces, qui in proposito et censtantia colendæ pietatis et justitiæ labores suscipiant et pericula adeant, deteriore conditione fore quam imprebos, nec in majore quam alios tain deorum quam bominum gratin futures. Ego vere persuasum habeo solos bos iis rebus antecellere quæ verne utilitates pariant, reliques falsa quadam et inaui specie boni gloriari. Nain, qui injustitiam pluris faciunt et summum bonnm in ee ponunt ut alienis opibus potiantur, ses simiies esse videe feris quæ inescantur, ac initie quidem lais que prebenderint cum voluptate frui, sed paule peut in maximis esse malis: ses autem qui piètatem et justitiam celunt et perpetuo in tutu esse et de relique ævi spatio universo spem habere meliorem. Quœ si non in omnibus ita evenire consueverunt, a: plerunque hoc mode fiunt. Est autem cordaterum bominum ofiicium, quoniam quid profuturum sil: semper non perspicimus,quod frequentius pro- dest, id amplecti. Quid autem est eorum opinione absurdius, qui quum henestiorem et deo gratiorem existiment justitiam injuria, eorum qui illa utuntur vitam fore miseriorem causent quam eorum

quil3. Vtinam.vere se improbitati tain facile esset manciparunt?auditores amore virtutis inflam- v mare, quam eam facile est collaudare: nunc metuo ne frustra bæc a me dicuntur., Corrupti enim et depravati sumus jam longe tempere ab hominibus quorum omne artificium in decipiende consumi- tur,quique populum usque adeo contemnunt ut, quum largitienibus ipsi cerrupti bellum aliquibus inferre student, majores esse imitandos .audeant dicere,neque committendum ut ludibrio siums aliis aut ullis mare patent qui vobis peudere tributs nolint. l4. Ego vere perquam ex illis audire cupia, quorum superioris ætatis bominum nos simiies esse, jubeant? Eorumne qui circa bel.

104 ISOCRATIS lum Persicum fuerunt, en illorum qui ante obsidienem Deeeiiosm rempublicam gesserunt? Quod si bos imitari jubent, quid quæse suadent aliud quam denao periculum excidii esse adeundum? sin illorum vos simiies esse volent qui in Marathone barbares vicerunt vel eorum qui ante illos fuerunt, annen sunt omnium impudentis- simi, quum eus laudent qui tum rempublicam gesserunt et nunc contraria nabis facienda censeant, et ad sa delicta vos impellant de quibus quid faciam equidem dubito, utrum, ut in cæteris, id qued res est dicam. au metu vestræ efi’ensionis illa silentie pretereamî 1.5. Nam potins quidem esse judico de iis disserere: sed idem vos iis selere gravius irasci video qui reprehendunt quam iis qui vos in calamitates conjecerunt. Verum, utcunque res ceciderit, turpe mihi duce meæ famæ potins quam publicæ salutis rationem ducere. Ut igitur et meum et cæterorum qui rempublicam curant oŒCium est en dicere non quæ auditu jucundissima, sed quæ utilissima factu sunt: sic vos contra statuera debetis, quum merborum corporis multæ et varia curationes sint a medicis inventæ, animis cæcis et malarum cupiditatum plenis unicum superesse remedium, orationem nempe quæ libers delicta reprehendat; deinde quid absurdius est quam ustienes et sectiones medicorum tolerare, ut pluribus cru- ciatibusliberemur, orationes autem, autequam plane cognitum sitan eam vim habeant ut audientibus prosint, improbare? 16. Hæc se præfatus sum, qued de ceteris sine omni dissimula- tiens et promus aperte apud vos dicere decrevi. Quis enim obsecro est qui peregre adveniens et nostri erreris expers adhuc, si bis rebua de improvise interveniat, non delirare nos et insanire arbitrant? qui quum res prœclare a majoribus gestes lundi nebis ducamus et rempublicam nostram ee nomine celebrare possimus, tantum abest ut eos ulla ex parte imitemur, ut plane contraria faciamus? Nom illi quidem pro Græcis centra barbares pugnare non destiterunt, nos vero ces qui in Asie victum quæritabant hue retractes contra. Græ- ces duximus: illi, dem Græcis urbibus libertatem restituant, dum opem ferunt, Græciæ principatum acceperunt, nos, qui easdem servitute premimus, qui plane diversum agimus, indignamur eundem benorem nebis non haberi, quum inter dicta et fauta nostra atque illorum tantum intersit, ut ipsi pro censervandis Græcis patriam deserere non dubitarint et terra mutique barbares vieerint, quum nos ne pro, nostra quidem avaritia dimicare velimus, imperare quidem studemus omnibus, sed dimicare nolumus, ac nome fare est mortalium omnium quem belle non lacessamus, sed rei militaris exarcha- üpnem prorsus ipsi negligimus; et quum hi quorum opens condu- cimus, partim canules, partim transfugæ, partim; omni flag-itiomm genere cooperti, huc confluxerint, sic animati ut, si quis plus stipendii numeret, ejus ductu nos oppugnaturi sint. Adee tamen eos

dilig-imns, ut etiam si liberis DEnostris vim PAGE. aut injuriam facerint,pœnas 105 ces dure nellemus; jam illorum rapinis et violentiæ et transgressie- nibus, tametsi uebis crimini dari soleat qued illi commiserint, adeo non succensemus. ut lætemur etiam si quid ses ejusmodi perpetrasse audierimus. ln cum denique stultitiam incidimus, ut ipsi annonæ.penuria.laborantes peregrinnm alere militem studeamus, et a sociis nostris tributa. perniujuriam extorqueamus, que mercedem communibus omnium hostibus numeremus. Postremo, tante dote- rieres sumus majoribus nostris, non laudatis illis tantumsed iis etiam qui in odio fuerunt, ut illi, si quibus inferre bellum decrevis- sent, quamvis argente et aure refertum esset ærarium, tamen suis corporibus exsequendn quæ statuerant censerent, nos ad tantum egestatem. redacti, instanta civium multitudine, perinde ut magnus rex cenductitiis exercitibus utamur. Illi, classe in mare deducts, peregrinos et serves navibus agendis præficiebant, cives armis ornatos mittebant: nos conductitiis militibus gravem armaturam damus, cives remigare cogimus; unde fit ut in hostilem agrum egressi, qui sibi imperium in Græcos arrogant nauticum instrumen- tum gestent, illi vere talibus ingeniis præditi, qualia peule ante descripsimus, armati in scie versentur. l7. At vere domi respublica sic administratur, ut in eam intuenti bona spes fiat de cæteriS? ime illud ipsum est qued maxime indi- gneris. .Nam, quum nos indigenas esse atque banc urbem ante ouateras esse conditam dicemus, et nos universis exemplum-præbere conveniat bonæ ordinatæque reipublicæ, nostram civitatem deterius et perturbatius administrerons iis qui oppida mode condunt; splendore porto natalium superbimus et aliis generosiores esse volumus, sed facilius quibusvis banc nobilitatem impertimus quamTriballi ont Lucani suamignobilitatem: leges plurimas ferimus, sed easdem ita centemnimus ut quum pœna capitis in eum sancita ait-ex une enim etiam cætera judicabitis-qui ambitus sit convictus, eos qui largitienem palam faciunt imperatores deligamus, et que quisque plures cives cerruperit, eo majoribus prœficiatur rebus a nobis: præterea quum de reipublicæ forma non minus solliciti simus quam de saluts totius civitatis, nec ignoremus popularem statum tran- quillis et pacatis rebas crescere et confirmari, bellis vero jam bis sublatum esse, pacis studiesos quasi qui omnia ad paucorum arbitrium revocare. conentur odimus, qui autem bella concitant, bos demum et populares et benevolos esse putamus: quamvis cloquen- tissimi et rerum gerendarum peritissimi, ea temeritate sumus, ut eodem die de. rebus iisdem non eadem sentiamus, sed quæ, domo egressi damnabamus, illa ipse in concione sufragiis nostris compre- bemus, et paulo post domum» regressi. quæ hic- decreta sunt denuo cavillernur: quum nesGræcorumsapientissimos esse profiteamur, s

.106 [SOC RATIS ab eorum consiliis pendsmus, quos nemo est qui non aspernetur, et summæ rerum omniumillos ipsos præficimus, quibus neme privatim quicqœm commiserit. Quodque omnium acerbissimum est: qui nostrapte confessions omnium improbissimi saut, bos reipablicæ custodes fidelissimos arbitramur; inquilinos quidem tales esse credimus, quales sibi patrones delegerint, nos ipsos autem non existio mari simiies censemus gubernatoribus nostris. Tarn longe autem a more majorum recessimus, ut eosdem illi et summæ reipublicæ i præficerent et imperatores crearent, existimantes, qui pro concieue optima suaderet, eundem nihilo deterius etiam per sese delibera- turusn. Nos contra, quorum consiliis gravissimis in rebas utimur, illis tanquam stolidis imperium non’deferimas, qui vero ejus generis saut ut nemo publice privatimve illorum consilinm expetat, hes dictatores mittimus qui sue arbitratu gerant omnia, quasi veto illic sapientiores futuri sint et facilias deliberaturi de totins Græciæ statu quam de rebas quæ bic considerandæ proponuntur. Neque tamen vhæc æquo ad omnes pertinere vole, sed ad ces dantaxatqui tales saut quales jam diximus. Dies me defecerit si in omnia nostrarum actionum delicta cener severius inquirere. 18. Fortassis autem exsistet eorum aliquis ad ques hæc crimine maxime pertinent qui cum indignations interrogat. qui fiat, si tsm male consulamus, ut non incolumes tantum sed etiam nulle urbe opibus et potentia inferiores simas? Expedita responsio est: id adversariorum nostrorum consiliis nihilo prudentioribus acceptum esse referendum. Nain, si Thebani Inox victis Lucedæmoniis Pelo- ponnesum liberassent et cæteris Græcis jure sue restituto quievis. sent, nos autem eadem bec peccassemus, neque iste nos bec modo Irogare pesset, et nos intelligeremus quantum modesties trauquillitas turbulentis et inquietis consiliis præstaret. Nunc res eo rediitput Thebani nobis, nos Thebanis vicissirn saluti simas, plane non aliter quam si nos eis, ipsi nobis auxilia mitterent. Quare, si saperemus, mutuo pecnniam ad indicendas conciones dilargiremur: nain utri nostrum sæpius conveniunt, hi alterorum successus promovent. Decet autem ces qui vel mediocri sont ingenio spam salutis non in hostium erratis, sed in recta factis consiliisque suis cellocare: uam, quæ commode ex adVersariorum inscitia capimus, en fertasse neque diu duratura neque uniusmedi semper future sunt, qued autem a nobis ipsis proficiscitur solidi aliquid habet et plus constantiæ. 19. Ac ses quidem refutare qui dicta nostra temere cavillantur difficile non est: si quis autem peule æquior me vera quidem dicere nec injuria reprehendere en quæ fiant assentiatur, sed œquum esse dicat eos qui ex anime cousultum aliis velint non tantum acta im- prabare, sed etiam monere quæ fugienda quæ sequenda sint ut in sentira et ad hune modum delinqaere desinamus, ejus oratie non id

profeete eficiet ut vers utiliterqueDE respondere FACE. nequesm, 107 sed illud verser ut satis vobis placent qued dixere. Verum queniam semel plane aperteque dicere aggressus snm, etiam de his meam interpo- nere sententiam non dubitabo. 20. Quibus igitur rebas instruetos esse deceat ces qui felices futuri sint, pieute nimirum et temperantia et justitin cæterisque virtutibus peule ante dictum est: quæ autem expeditissima ratio sit institutionis ejus quæ tales aficiat, vere quidem emnino a me dicetur, sed idem fartasse vobis auditu grave videbitur et plurimum

a 2].reliquerum Ego enim censeo etseutentiis tranquillierem rempubl. abhorrera. nostram et nos* ipsos meliores fore et incrementa rerum nostrarum omnium visuros, si maris imperium concupiscere destiterimus. Hoc enim illud est qued et in bos tumultus nos conjecit, et veterem illam democra- tissu, in qua majores nestri felicitate Græcis omnibus præstiterant, evertit, et malorum fers omnium, quæ et ipsi ferimus et aliis inferi- me, causa fait. Equidem non ignore quam difficile sit ejus era- tionem qui potentisrn accuset, quam omnes hadamsrnnt armisque vindicaudam censent, videri tolernbilem: verumtsmen, quum superiora, vers illa quidem, sed odiosa tamen, tuleritis, roge ut sa etiam quæ restant non audire gravemini, neque me tante furere percitum existimetis ut instituerim de rebas tain abhorrentibus a sensu multitudinis verba facere, nisi in veritate orationis aliquid mihi præsidii esse statuissem. Persuasum enim habeo me plenum factotum omnibus, nos id imperium afl’ectare, qued imperium citrn injurient parure non liceat, qued centingere nobis non pessit, qued nabis non sit profuturum. 22. Ac primum injustum id esse, vos iis decere possum ratienibns (pas a vobis didici. Nain, quum istam petentism Lacedæm’enii tenerent, quæ verba non consumpsimus tum eorum principatu ac- cusande, tnm æquum esse Græcos libertate frai commemorando? quas vere celebres urbes non concitavimus ad societatem belli ob bec suscepti? queues legatos ad magnum regain misimus, qui do- cerent neque justum esse neque utile civitatem unsm dominari Græcis? Neque prias acquievimus sut eppugnare Lacedœmonios terra mutique destitimus, quam consentire in feeders de libertate facto relaissent. Ac non esse justum ut petentiores dominants" imbeeillieribus, et illis temporibus sensilnus, et nunc republica apud nos recepta declaramus. 23. Jam hoc imperium non pesse vos constituera, quamprimum opiner expedism. Nam qued quum x minis talentum in serario hobereau» tueri non potuilnus, quinam idem in. tante penuria et inopia ncipiemus, quum prwsertim iis institutis nanar, non quibus id par-avinas, sed quibus abîmas?

108 l ISOCRATIS ’ 24; Quod si. ultrerreipublicæ nostræ deferretur, ne sic quidem fore accipiendum, ex se mihi pesse videmini quamprimum intelligere. Sed præstat et de his pence præfari: nem, dam tuties ad increpationes develvor, vereri mihi subit ne qui me patent accusationem nostræ civitatis de industrie instituisse. 25. Ego vero, si apud exteros bec modo his de rebus disse- rerem. eo nomine culparer baud injuria: quum autem ad vos men se cenvertat eratio, quas non apud alios traducere studeo, sed istis factis nbstinere cupia, ati pex, de que omnis oratio est, constanter et a vobis et ab aliis Græcis agetur, œqaam est istam epinionem a me amoveri. Fieri carte quidem non potest quin et qui monentet qui accusant verbis utantur non fers dissimilibus, quum vis utriusque oratienis quam lengissime discrepet. Quare vos non semper decet de his qui eodem dicunt eodem modo seutire, sed qui nocendi veluntateconvitiantur, ut qui rempublicam eversam cupiunt, digni odio sunt, qui autem vestræ utilitatis causa .monent laudandi et optimi cives judicandi, atque inter hos is maxime qui evidentissime possit males actiones et ertes inde calamitates sais quasi.celeribus depingereu lste enim quamprimum efl’ecerit ut et oderitis en quæ oportet et re meliores desideretis. Et hase saut quæ pro defensione asperioris orationis tam habendæ quam habitua aEerenda in medium censui: nunc eo redeo unde sain digressas. A 26. Inde igitur, inquam. rectissime perspicietis, non esse e republ. ut-cepiatis maris imperium, si consideraveritis que pacte ante partam. istam potentiem-urbs constituta faerit. que modo quum eam I jamrteneremus: quæ-si apud animes vestros inter se contuleritis, quantum inde malorum in urbem invaserit perspicietis. .27. Respublica certe superiore tempera tante melier et præ- stantier fait quam en quæ secuta est, queute viri.meliores fuerunt Aristides et Themistocles et Militiades Hyperbole et Cleephente et istis qui nunc concionantur: pepulus autem qui tum rempublicam gessit non secordiæ non inopiæ non inanis spei plenus, sed in fuisse comperietur qui et profiigare posset omnes qui Atticam invasissent, et in adeundis pro Græcis periculis primas ferret ob fortitudinem, tantamque sibi fidem adjungeret ut plurimæ civitates nitre se in- fidem et clientelem ejus conferrent. Quœ quam ita essent, deminatus isto .nos amissa veteris reipublicæ apud omnes gloria in eam intemperantiem impulit, quam martalium nemo leudaVerit; et sic cives nostros instituit, non dico ne vincant ces a quibusibello petimur, sed ut ne quidemextra mœnia in conspectum hostium prodire audeamus: quum majores nostri et apud socios benevolentia et apud cæteres Græcos gloria floraissent, deminatus iste tantum nobisedium concitavit,ut parum abesset quin urbs exscinderetur,nisi Lacedæmenios veteres hastes benevelentieres habuissemus quam

seoiespridem nostros. QuosjureDE aucusare PAGE. .nonspessnmus, 109 qued iniensi nobis fuerunt: neque enim vim inferentes, sed propulsantes et malta graviaque mais perpessi tales in nos animes babuerunt. 28. Quis enim patrum nostrorum petulantiam tolerasset, qui con- gregatos ex universa Græcis ignavissimos quosque ac omni genere flagitiorum inquieates triremibus imponebant, ut Græcorum odium de industrie quæsisse videautur, et optimis civibus aliarum urbium ejectis illorum opes improbissimis Græcerum dilargiebentur? Verum si anderem caques illis temperibus acta saut acomats percensere, fortsssis eflicerem ut vos præsentibus rebas rectius censuieretis, sed ipse in crimen venirem: non enim peccatorum auctores tsm odisse seletis quam eorundem reprehensores. Quo anime quum litis, verendum mihi est ne, dam vobis bene facere cener, de meipso male merear. Non tamen omnino desistam ab iis quæ institui, sed acerbissimis quibusque quæque melestissimn vobis esse queant omissis, en solum commemorabo unde amentiam illius ætatis magistratuum intelligetis. 29. Nam tante studio exquisiverunt ea prepter quæ maxima ho- minnm edia suscipiuntur, ut decernerent pecuniam quæ tribaternm nomine coactaesset, in singula talents distributam. Becchanalibus in orchestram inferendam, theatro autem jam plene; et hoc qued di faciebant, et liberos eorum qui in bellis ceciderant introduce- haut, utrisque demonstrantes, et sociis æstimetionem opum suanlm quæ a mercenariis inferebatur, et Græcis cæteris multitudinem pu- pillorum et clades 0b illam avaritilm acceptas. Quœ dam facerent, cum ipsi tutu alii æquo ameutes .urbis felicitatem prædicabent, ex illis rebas quid futuram esset minime prospicientes, sed admiretione opum attoniti, quæ urbem injuste ingressæ etiam cas quæ jure tene- bantur parvo temporis spatio secum une eversurss orant. Usque adeo enim et sua neglexerunt et aliene appetiverunt, ut, quum La- cedæmoniorum exercitus in Attica versaretur, et Decelicus muras jam staret, classe Siciliam peterent, neque erubescerent in conspectu sue patriam dilacerari et venturi, et centra illos exercitus mittere a quibus nulle unquam fuerunt injuria lacessiti, quin eo dementiæ processerant ut, quamvis suburbie sua non tenerent, tamen imperium ltaliæ et Siciliæ et Carthaginis cogitarent. Tantum denique mortales omnes amentia superarunt ut, quum alios calamitates erudiant et medestiores reddent, ses ne hæc quidem correxerint. Quamvis ab urbe condita plura et graviers male reipublicsa nostræ non accidissent. Nam ducentæ triremes in Ægyptum misse: une cum vectoribus interieruut, circa Cypram centum et quinqueginta; in Ponte armatorum decem millia partim civium partim sociorum amiserunt, et in Siciliavirerum quadraginta millia et triremes du- sentes et quadragiuta, pestremo in Hellesponto ducentes. Denas

HO ISOCRATIS autem et quines et plures hac unmere misasses railleries venus millenos interfectos quisnam enumereret? Nisi qued hoc miam ita in orbem redibat, ut quetannis publicæ sepultunn fiaient, sdzqnas multi e finitimis aliique Grœci conveniebant, non ut peremptos une lugerent, sed ut nostris cladibus insultarent. Tandem ee res rediere ut paulatim sepulcra pablica civibus, tribus autem et album civitatis alienigenis, implerentur. Quanta enim multitude parierit ex se facillime cernitur, qued genera nominatissimorum virorum, am- plissimœque fertilisa, quæ et tyrannicas grassatioues et bellum Per- sicum elfugerant, in se, qued tantopere concupiscimus, imperio ex- stirpatas reperiemus. Quare si quis cætera consideret, et ad hoc velut exempler referat, permuteti et alii prope facti esse videmus. 30. Enimvero en demum civites felix est habeuda, non quæ e promiscua bominum colluvie maltes cives tomera celligit, sed que antiquissimas et primas familias maxime censervat; et ii viri in præcleris namerandi saut, non qui vi petiuntur imperiis sut majorera poteutiem quam œquum est possident, sed qui et maximis houeri- bus digni sunt, et iis contenti vivant qui populi voluntate eontige- runt. N am tali more nemo sive privatus sive magistratus houestiu- rem eut tutierem eut pretii majoris eut magie expetendum ebtinere queat: qualem qui circabella Persica fuerunt consecuti, non iatro- num more vixerant, alias copia rerum abundantes, alias suam penuria laberantes et obsidionibus et malis ingentibus circumventi, sed quum victas eis neque deesset neque superesset, æquitatem gerendœ reipubl. suasque virtutesl lundi sibi ducentes etiam vitam quam alii suaviorem exegerunt. Qui autem ces proxime secuti saut, his neglectis non principatum ebtinere sed tyrannidem exercere appetierunt, quæ quum eandem vim habere videantur, len- gissimis intervallis distant: nain principum oflicium est ces parent industrie sua reddere felicieres, tyrannoram vere en cousue- tude est suas voluptates ex alierum œrumnis et cladibus comparera. Neeesse autem est eos qui talibus rebas incumbunt etiam in tyrannicas ineidere ealamitates, et quales se erga alios præbuerint tales in se quoque alios experiri. 1d qued et nostræ urbi accidit: nem quemadmedurn nostri arces aliarum urbium præsidiis eccupsrunt, ita suam in hostium esse petestate viderunt; ut liberos a parentum complexibus avulsos obsides acceperunt, ita multi civium coacti saut sues liberos in obsidione pejus et alere et instituere quam eis conveniebat; ut aliena prædia eoluerunt, sic multis annis sue ne videre quidem potuerunt. 31. Itaque, si quis nos rogaret, en vellemus 0b imperium tentilli temporis rempublicam tantis cladibus aficctam intueri, quisnam eam conditionem acoiperet, nisi forte quispiam plane desperatus, qui neque religionem neque parentes neque liberes neque quicquam

aliud caret mai unicum vitæDE sans tempas? PAGE. Quorum nos æmulari l Il mentem nains est, eosque malte magie imitari decet qui bernas rerum omnium acerrimo studio tenentur, neque minorem existima- tionis reipublicæ curam quam suæ susceperunt, quique mediocrem vitæ statum cum æqaitate conjunctum magnis opibus male partis anteponunt. Etenim majores nostri quum se tales præbuissent, et posteris florentissimam rempublicam tradideruut et immortalem virtutis suæ memoriam reliquerunt. Unde utrumque facile pean citur, tum nostram urbem vires aliis præstantieres alere pesse, uam imperium illud nomine revera infortaniam, omnes qui cum eo cen- flictantnr reddere deteriores. 32. Cujus rei illud maximum signum est: qued non nos solum sed etiam Iacedæmonierum urbem corrupit, ita ut qui virtutes eorum prædicant jam non dicere possint, nos eh popularem statum male rem gessisse, Laeedæmonies autem, si eendem potestatem suscepissent, et semetipses et alios felices fuisse reddituros. Nom qued suum esset ingenium, in illis malte celerins declaravit: quam enim rempublicam septingenterum annerum spatio neme neque bellis neque casibus aliis labefactatam esse norat, eam exiguo tempera in concussit ut parnm abesset quin fenditus averteretnr. Etenim more majoruin antiquato et institutis veterum abolitis, tune privatos hommes injustiüa, ignavis, iniquitate, svaritia, turn ipsum rempubL et contemptu sociorum et appetitiene alienorum et negleo cou jurisjurandi atque fœderum, replevit. Nain tante gravius Gres- cos quam nostri afiixerunt, ut præter cæteras injurias cædibus etiam et seditionibus turbarent civitates, unde immortales inimicitiœ inter illas assistent. Belli certe quidem adeo cupidi adeo temerarii facti sont, ut. quum saperioribus temporibus cautieres aliis fuissent in ejusmodi rebas, neque societatis jus nec accepterum beneficierum memoria ab inferendis armis eos deterreret; quum enim eis rex Persarum ad bellum centra nos zestera amplius quinque millia ta- lentam suppeditasset, quum Chii ex omnibus sociis illorum causa promptissime navali prælio dimicsssent, quum Thebani maxima si peditum eis præsto fuissent, quum primum principatum ebtinuis- sent et Thebanis insidiati sent, et centra Persarum regem Clesr- . chum ouin exercitu miserunt, et Chiornm principes cives in essi- liam egerunt, et trirernes omnes e navalibus abstractas secum ave- notant. 33. Nec his delictis contenti iisdem temporibus et Asiam. vesta- runt, et insulas vexarunt, et Italiens et Siculas respubl. abrogeront et tyrannos censtituerunt, et Peloponnesum afiiserant etseditioni- bus ac bellis compleverant. Quam enim illi civisstem non oppu- gavant? ques s sociis non injuria lassant? non Blais :agri parte. militarunt.? non Corinthiorumeagsun apopnlefiisnntî non Maud-

112 a . ISOCRATIS neam in vicos redegernnt? non Phliuntem expugnarunt’! non Argi- vorum agrum incursarunt? unquamne et alios exagitare, et cladem sibi Leuctricam præparare, destiterunt? Quam qui malorum Spar- tæ fuisse causam aiunt, verum non dicunt: nec enim 0b eam sociorum odia susceperunt, sed 0b superiorum temporum injurias et tum superati sunt et de aris ac focis dimicarunt. Neque enim causse malorum in ea transferendæ sunt quæ postremo acciderunt, sed in prima delicta, quæ consecutis infortuniis quasi materiam præbue- runt. Quare, si quis dixerit tune eis omnium malorum exstitisse principium quum adepti sunt maris principatum, potestatemtu susceperunt nulla re illi veteri similem, annon longe verissime dixerit? Nam 0b terrestre imperium et disciplinam ac labarum qua in eo exercebantur tolerantiam facile etiam maris principatum obtinuerunt, et illud quoque imperium, oh bujus principatus insolentiam celeriter amiserunt. Nec enim leges a majoribus acceptas conservabant, neque instituta vetera retinebant, sed, quod-libnisset idem sibi licere existimantes, in turbas maximas inciderunt. Non enim intelligebant quam res intractabilis esset potestas quamiomnes exoptant, quamque diflicile si eam concupieris a statu mentis non dimoveri, et, ut idem esset ejus quod meretricularum ingenium, quæ, quum ad sui amorem alliciant, amatores perdunt. 34. Atqui banc suam esse vim et naturam, perspicue declaravit; Eos enim, qui plurimas potestates et imperia gesserunt, in maximas incidisse videas calamitates, sumpto a nabis et Lacedæmoniis initio’. Nam hæ duæ urbes, quum ante moderatione summa rempublicam gererent et optima existimatione essent,*quum primum eam adeptæ et hoc imperium nactæ sunt, eadem promus conditione fuerunt, et, ut ii qui iisdem libidinibus eodemque morbo constricti tenentur, eadem (iLa uti par est) aggressæ facinora paribusque delictis in- volutæ simili tandem ruina prostratœ conciderunt. n Nam et nos odiis sociorum susceptis et republica in extremum discrimen adducta a Lacedæmoniis conservati sumus, et illi, quum in eorum exitium omnes conspirassent, ad nos confugerunt et salutem a nobis acceperunt. Est vero laudandum id imperium cujus surit tsm mali exitus? Annon odio dignum est quad ambas urbes tot res ac-tam acerbas ut susciperent impulerit et tolerare coegerit? 35. Neque vero mirandumIest, superiori tempera animadvertisse neminem quantum malorum importaret, aut nos et Lacedæmonios armis de eo contendisse: uam plerosque mortalium in expetendarum rerum judicio hallucinari, et vehementiore malarumu rerum quam bonarum flagrare desiderio, et hostibus melius consulere quam sibimetipsis, reperietis. Id quod maximis in rebua cernitur: quid enim non ita factum est? Annon et nos ses suscepimus agenda quibus eEœtum est ut Lacedæmonii Græciæ dominatu potirentur ?-non«illi a

sua tain infeliciter curarunt,DE ut nos panois FACE. armis elapsis emergere-113 mus et salas eorum in potestate nostra sita esset? non Athenien- sium improbi conatus efl’ecerunt ut urbes Lacedæmoniorum partes sequerentnr? non injuriæ Laconum easdem studere Atheniensibus coegerunt? non ob oratorum improbitatem ipse populus oligarcbiam concupirit temporibus Quadringentorum constitutum? non 0b Trio ginta tyrannorum insaniam popularis status cupidiores facti sumus quam ii qui Phylen occuparunt? Atque adeo minoribus etiam in rebua et quotidiana vita cernitur multos iis et cibis et exercitationibus delectari quibus et corpus et animum lædunt, contraque ab iis quibus utraque hæc juvarentur tanquam laboriosis et molestis ab- borrere, idque fieri cum quadam opinione constantiœ, si a praro instituto non recesserint. Qui igitur deteriora melioribus, in iis sine quibus vivera nequeunt et quæ magis curant, præferant, quid miri est si quale sit maris imperium ignorant deque eo inter se pugnant, de quo nihil unquam cogitationis susceperunt? 36. Regna item videte quæ in liberis civitatihus constitunntur, quam multos habeant amatores, qui dam en obtineant quidvis perpeti non recusent: quibus quid periculorum quid ærumnarum non inest? Annon mon dominatu suscepto, tot malis implicantur, ut necesse habeant cum universis civibus bellum gerere, et eos odisse a quibus ofl’ensi non sunt, et amicis sociisque suis diflidere, ac salutem suam mercenariorum militum fidei credere quos nunquam videront, et custodes non minus formidare quam insidiatores, et ita sus- pectas habere omnes ut conjunctissimorum etiam congressus hor- reant? Nec id sane injuria: quum non ignorent superioris ætatis tyrannos male periisse, alios a parentibus, alios a liberis, alios a fntribus, alios ab uxoribus interfectos, et genus etiam ipsorum funditus esse exstirpatum; tamen infinitas ultm calamitates sub- eunt. Quod si viri principes et maxima præditi auctoritate tante. mala sic adamarunt, cæteros tales res desiderare quis miretur? 37. Neque vero ignoro vos, quum orationem de tyrannis approbetis, imperii dissuasionern iniquis animis accipere. Usa enim vobis evenit omnium turpîssimum et pigerrimum: nain, quæ in aliis perspio citis, en in vobis ipsis ignoratis. Atqui prudentiæ non minimum illud signum est, de iisdem rebua ad eundem modum in omnibus judicare. Quorum vobis nihil unquam cum fuit: nem imperia quidem tyrannica et molesta et perniciosa non aliis tantum sed ipsis etiam tyrannis putatis, imperium vero maris ut maximum honorum admiramini, quum revers nihil a monarchiis dilferat sed easdem prorsus et actiones et calamitates secum trahat. Ïhebanorum quidem res male se habere putatis, quod finitimis molesti sint, vos autem, quum nihilo sitis in socios æquiores quam illi in Bœotos, nulla in se ab oflicio aberrare persuasum habetis. » Q

114 lSOCRATlS 38. Quare si me quidem audire volueritis, vos ipsos repudiatis omnino inanibus consiliis in consilinm .adhibebitis, et rempubl. singulari studio complexi prudenter indagabitis, quidnam illud sit quad ambes urbes, nostram inquam et Lacedæmoniorum, eo proyexerit, ut ab exiguis profectæ initiis Græcis imperarint, ac deinceps in im- mensum aucta potentia prope funditus excisæ fuerint: quasnarn item ab causas Thessali, maximis opibus acceptis et optima amplis- simoque prœditi agro, eo redacti sint ut nesciant quo se vertant, Megarenses autem, quum opes eorum per se parvæ ac tenues sint, quumque neque agrum habeant neque pattus neque argentifodinas. sed saxe excolant, amplissimas facultates inter omnes Græcos para- rint; ac illorum quidem arces semper alii quidam teneant, quum ultra tria millia equitum habeant et parmatos innumeros, hi autem, quum parvæ eorum copiæ sint, suam rempublicam sua arbitratu administrent; adhæc, curilli bella intestine gerant, hi, quum intra Peloponnenses et Tbebanos et nostram urbem habitent, in pace perpetuo vivant. Nam si hæc et quæ bujus generis sunt anima percurreritis, intemperantiam et superbiam malorum, modestiam bonarum exstitisse causam reperietis: quam vos in privatis rebus laudatis, et ejus studiosos maxime in tuto esse et reliquis civibus prœstare creditis, sed a republica removendam esse ducitis. Decet autem virtutes exercere et aversari vitia non privatos homines duntaxat, sed civitates etiam ac multo quidem magis. Nam homo sceleratus atque impius fartassis obierit priusquam (let scelerum pœnas, urbes vero, quæ quodammodo immartales sunt, nec divinam nec humanam animadversionem elfugiunt. 39. Hæc igitur consideranda sunt, nec iis auscultandum qui, dum in præsentia grata et jucunda dicant, posteritatis nullam rationem babent, quique se populo studere profitentur, quum totam rempublicam evertant: nam olim etiam istud bominum genus, suggestus et concianum dominatione ac regno suscepto, in eam dementiam urbem perduxit, quæ calamitates eas peperit quas paulo ante commemoravi. Maxime itaque minum est, vos summos magistratus mandare non illis qui eodem anima sunt quo ii qui rempublicam amplificarunt, sed iis qui non alia et dicunt et agunt quam qui everterunt, quum prœsertim sciatis non eo solum præstare improbis bancs viras quad hi civitatem beatam reddunt, sed democratiam etiam iis gubernantibus per multas aunas neque motam neque mutatam esse, sub istis parvo spatio temporis bis jam disso- lutam, et quas tyranni et Triginta illi in exsilium egerant, non per sycophantes ab exsilio revocatos, sed eorum ope restitutos qui et istis infensissimi sunt et 0b virtutem celeberrimi. . 40. Etsi autem nobisptanta monumenta relicta sunt clareque perspicitur quid ex utrorumque gubernatione respublica vel commadi

DE PAGE. . 115 vsl detrimenti ceperit, sic tamen oratorum itnprobitate delectsmur, ut, quum videamus ab bella et tumultus ab istis excitatos’ cæterorurn civium permultos paternis bonis spoliatos, istos e pauperibus divitev esse factos, non indignemur nec successibus eorum invideamus. sed convitia œquis animis femmus quæ nostræ urbi dicuntur, quad ami- gat et vexet exactionibus Græcos, quorum illi fructus percipiunt; ac populus quidem, quem isti aliis imperare oportere dictitant, infelicior est iis qui in oligarchiis serviunt, qui autem omni buna caruerunt, ii per amentiam nostram ex bumilibus facti sunt beati: At Pericles qui ante istos populo præfuit, quum urbem adminià strandam suscepisset, non quidem ita sanam et moderatam ut ante adeptum principatum, sed mediocriter tamen adhuc constitutum, non suis opibus augendis intentas fuit, sed minorem censum-reliquit quam a patre acceperat, in arcem vero talenta octies mille retulit, præter sacrum pecuniam et ornementa templorum. Inter istos autem et illum tantum interest, ut, quum dicere audeant se ab reipubl. administrationem non vacare passe curandæ rei familiari, tamen en quæ negliguntur scilicet tante incrementa sumpsisse constet, quanta olim. ne a diis quidem precari ausi fuissent, plerasque autem nostrum sic esse malis oppressas, ut nemo civium suaviter et tranquillo anima vivat, sed querelarum et lamentationum plena tata sit civitas. Nam alii secum paupertatem et inopiam queri suam coguntur, alii multi- pliais edicta et munera et mala ex classibus oriunda et opum per- mutatianes miserantur: quæ tentas molestias pariant, ut. insuavius ii vivant qui rem babent quam qui in paupertate perpetua degnnt. 4l. Mirum profecto est vos non perspicere tandem, nullum ho- minu’m genus inimicius et malevolentins esse multitudini quam improbas oratores et tribunos plebis: nam, prester male. cætera, etiam annone vos laborare panaris maxime optant; vident enim cas qui de sua babent unde vivant reipubl. addictos esse et cum iis facere qui rectissime consulunt, qui autem de judiciis et de concionibus victitant et quæ inde percipiuntur emolumentis, eos inopia coactos a se pendere, et magnum habere gratiam delationibus et accusationibus et reliquis calumniis quamm isti sont auctores. Quum igitur regnum sibi stabiliri civium inopia videant, ses omnes vellent esse quam egentissimos. Cujus rei signum illud certissimum est: quad non tam inopiæ tenuiorum student succurrere; quam eos qui aliquid habere videntur egentibus exœquare. 42. Quod igitur his malis remedium invenietur? Disserui jam quidem de his fera omnibus, non ordine, sed nti singula. se oflerre videbantur: quæ facilius memoria custodietis, si maxime necessaria collecta in unum lacum repetiverimus. , 43. Prima igitur hæciest emendandæ et erigendæ reipubl. ratio, si de publicis negotiis deliberaturi eos in consilinm adhibuerimus,

116 ISOCRATIS quibus privatis in rebas nulles anteponeremus, et desierimus’ca-v lnrnniatores existimare populares, honestosque viras oligarchicos: illud enim teneudum est, natura neminem vel papularem vel paucorum esse potentiæ studiosum, sed earn quemque reipubl. formam expetere maxime, in qua maxime honoratur. 44. Secundo loco, tales debemus ergs socios nos præbere quales ergs amicos, non autem verba libertatem dare, reipsa vero ducibus nostris omnem in eos grassandi licentiam proposera; præ- simus eis, non ut domini servis, sed ita ut sociis dignum est, illud edocti, nos singulis urbibus superiarcs esse viribus, universis infe- tiares. 45. Tertium est, ut secundum pietatem in deos nihil pluris faciatis quam ut Græci honestissime de vobis et sentiant et laquan- tur: nain, quas illi sic animatos viderint, his ultra et principatum deferunt, et eorum fidei se committunt. 46. Quod si sa quæ diximus præstiteritis, et ita vos compara- -veritis ut et rei militaris exercitatione atque apparatu sitis bellicosi, et nihil præter jus et æquum agenda pacis studiosi, non banc modo urbem felicem reddetis, sed etiam Grœcos universos. Nec enim alla cæterarum urbium eos lædere audebit, sed verebuntnr sollici- teque cavebunt ne quid moveant, quando viderint nostram potentiam velut e specula prospicientem omnia et in hoc intentam ut oneratis injuria apituletur. Sed utrum illœ fecerint, reipublicœ nostræ res recta ac prœclare se habebunt. Sive enim potentiaribns urbibus visum fuerit abstinere injuriis, ea felicitas nabis imputabitur; sive grassari illæ cœperint, qui in metu et malis erunt ad nos canfugient et supplices a nabis auxilium magna contentione ex- petent, nec principatum tantum sed semetipsos etiam nabis tradent. Quare non defuturi sunt quorum ope delinquentes coerceamus, sed maltas habebimus qui strenuam alacremque operam nabis navent. Quœ enim urbs, imo quis martalium, nostram amicitiam et sacieta- tsm non ducet expetendam, quum easdem utraque re, et insigni justitia et maxima potentia, viderint prœditos, itaque paratos ut aliis saluti esse et possint et velint, quum ipsi nullis auxiliis egeant? quanta veto nostras arbis incrementa eruut, ubi aliorum tanta erit erga nos benevolentia? quantis opibus amuet etiam respublica, universa Græcis per nos conservata? qui nos non efièrent laudibus tot acitantorutn bonarum auctores? Sed ego propter ætatem oratione mea non omnia complecti possum, quæ anima perspicio, nisi quad præclarum est nos in aliarum injuriis et insania primas ad sanam mentem reversas Græcorum salutis et libertatis curam suscipere potins quam pestes illorum appellari, et virtute illustres avitam gloriam recuperare. ’ 47. Nunc id dicam quad caput est, qua et superiora omnia per-

tinent, et in quad intuentes DEomnes nostræ PAGE. urbis actiones 1 probare l7 debemus. Nam, si maledicta quibus nunc petimur exstinguere, si temeraria bella sopire, si principatum perpetuo tenere studernus, nulla nabis tyrannica imperia et potestates sunt afl’ectandæ, consideratis calamitatibus quæ inde capiuntur, et regnum Lacedæmo- niorum imitandum atque æmnlandum: quorum regibus minor delinquendi potestas est quam bominibus privatis; tanto autem feliciores snnt iis qui vi tenent imperia, ut tyrannornm quidem interfectoribus maxima præmia publice constituta sint, pro illis vero qui mortem in præliis oppetere dubitant ignominiosiores habeantur quam qui deseruerunt ordines aut clypeos abjecerunt. Operæ pretium igitur est talem expetere principatum. Ea autem rerum nostrarum nature est ut a Græcis honorem cum consequamur, qui Spartanis regibus a civibus habetur, si vestram potentiam non ad opprimendam sed ad conservandam Græciam pertinere existimarint. 48. Etsi autem de bac argumenta et malta et honesta dici passent, tamen ut dicendi finem faciam utraque me admonent, et orationis longitudo et annorum meorum multituda: adolescentes autem et per ætatem me rabustiores monea et hartor ut sa et dicant et scribant, quibus maximæ urbes et aliis nacere salitæ ad virtutem et justifiai!) incitentur; uam in rebus Græciæ secundis eruditorum etiam bominum res malta fieri meliores consueverunt.

ISOCRATIS E V A G O R A S.

l. Quum te viderem patris tui funus ornare, Nicocles, non ma- gnifico tantum et splendido apparatu, sed et choris et musico et ludis gymnicis, atque etiam equorum triremiumque certaminibus, nihil denique prætermittere quad ad talium rerum amplitudinem’ addi posset, equidem Evagoram, si quid eorum quæ hic fieront defuncti sentirent, existimabam, tum ista benigne approbare et. libenter spectare istam sui curam tuamque magnificentiam, tum ei langemajorem etiam quam cæteris omnibus gratiam habiturum, qui de actionibus ejus et belli discriminibus dicere posset pro dignitate rerum ab ea gestarum: honoris enim cupides viras et magnanimos non tantum istis rebas laudemi anteponere constat, sed obitum etiam vitæ plane præferre, ac gloriæ quam salutis studiosiores esse, omniaque faceree ut immortalem sui memoriam relinquant. Sum- ptus autem nihil ejusmodi præstant, sed divitiarum sont argumentum: qui vera musica et aliis certaminibus occupantur, suis partim viribus partim artificiis astentatis, semetipsgs bonaratiores effecerunt; qui autem res ejus gestes arnata oratione recenseret, in Evagoræ virtutem immortali omnium bominum memoriæ commen- daret. 2. Laudare igitur etiam alii debebant eas qui temporibus ipsorum strenue se gessissent, ut et ii qui facta aliorum amure possunt de rebus nolis verba facientes eas auditoribus vere narrarent, et adolescentes, quum scirent se iis fore illustriores quibus recta factis præstitissent, majore studio virtutis incitarentur. Nunc vero quis animum non despondeat, quum eos qui circa Trojana et ante illa tempora vixerunt et hymnis et tragœdiis celebrari videat, se vero sciat, tametsi illorum excellentiam superasset, nunquam tales laudes consecuturum? Hujus autem rei culpam invidia sustinet, quæ id duntaxat habet boni, quad sibimetipsi plurimum afert mali. Sunt enim quidam ita præfractis ingeniis, ut cos laudari libentius audiant quas utrum nati sint ignorant, quam sas a quibus ipsi beneficiis sunt aEecti. Enimvero non decet cordatos viras istorum servire tante amentiæ, sed et negligendi sunt tales, et assuefaciendi cæteri ad en quæ dici etiam est æquum audienda, præsertim quum et artes et

EVAGORAS. 119 omnia cætera esse aucta sciamus non per cas qui usitata retinuerunt, sed eorum opera qui correxerunt locaque movere prava omnia

3. Equidem scia, quam’sit difiicile id quad factums ego sum, viri virtutemnon oratione dubitarunt. celebrare. Cujus rei signum illud estÎ maximum: quad bomines eruditi de aliis multis variisque rebua dicere audent, in hoc vero genere nemo illorum unqnam scribendum quicquam suscepit. Id quad eis plane ignoscendurn esse censeo. Nam poetis arnamenta multa concessa sunt: iis enim licet deos miscere bominum cœtibus, ac introducere colloquentes et adjuvantes in præliis quoslibet: atque bæc eadern explicare verbis non tantum usitatis, sed alia peregrinis, alia novis, alia translatis, nihil denique prætermittere quo poesim queant figurarum omni genere varierez . aratores autem nullam hujusmodi facultatem habenL sed cum verbis vulgatis solum tum iis uti seutentiis quas res ipsæ suppeditant omnino coguntur. Jam illi versibus et numeris. devinciunt omnia, hi nullum tale adjumentum babent: quibus in rebua tantum venu- statis inest, ut, etsi neque verba paematum neque sententiæ præ- claræ fuerint, ipsa tamen cancinnitas numerorum aptæque dimen- siones demulceant auditores. Quœ quid valsant val ex eo perspicitur: quad etiam laudata poemata si quis eorum verba senten- tiasqne reliquerit, versnm autem .dissolverit, en quam nunc de eis habemns opinione multa deteriora videautur. Quamvis autem poesis tantæ sint commoditates, non propterea tamen cessandum, sed periculum faciendum est an etiam oratione fortes viri celebrari passim, ac nihilo deterius quam ab iis qui carminibus et versibus

4. Ac primum de orta atque natalibus Evagoræ, tametsi cam- eosplures ante norunt, amant. et mihi tamen aliquid .cæterorum . causa dicendum esse videtur, ut omnes intelligant, cum a pulcherrimis et maximis exemplis quæ relicta ipsi fuerant nihil degenerasse. Nemin confessa est oriundos a Jove semideorum esse nobilissimos, inter bas ipsos autem nemo. est quin Æacidis principatum deferat: in aliis enim familiis alios præstantiores alias deteriores inveniemus, hi vero suis temporibus omnes omnium fuere celeberrimi. 5. Æacus enim, qui et Jovis filins et generis Teucridarum habetur auctor, tantum excelloit ut siccitate premente Græciam multisque martalibus exstinctis, quum jam nihil ad calamitatis magnitudinem passet accedere, magistratus urbium supplices cum adierint,.existimantes se per ejus cognationem et pietatem celerrime urgentium malomm a diis remedium impetraturos. Salutem porra adepti votorumque facti compotes, in Ægina templum omnium Græ- corum nomine ædificarunt, qua in loco vatum ille nuncuparat. 1s igitur et dum vixit inter homines maxima semper gloria fuit; et

120 ISOCRATIS post obitum Plutani et Proserpinæ maximis honoribus præditus assidere perhibetur. 6. Hujus filii fuerunt Telamon et Peleus, quorum alter expeditionis Herculanæ contra Laomedontem susceptæ socius primas virtute meruit, Peleus autem et re contra centanras bene gesta et multis aliis pugnis spectatus Thetidis Nereidos, martalis ipse immortalis, canjngio potitus est, et salins bujus ex omni vetustatis memoria in nuptiis hymenæum deos cecinisse memoria: proditum est. 7. Hi umbo filios habuerunt, Telamon Ajacem et Teucrum, Peleus Achillem, qui maximum et clarissimum virtutis suæ specimen ediderunt: nec enim in suis urbibus tantum principem lacum tenuere, nec iis in lacis quæ incoluerunt, sed expeditione a Græcis suscepta contra, barberas, et multis utrimque congregatis, quum nullus vir nominatus mansisset domi, in illis periculis ut Achilles omnibus antecelluit, sic Ajax secundum ab en virtutis lacum obti- nuit; Teucer vero et horam cognations dignus et nemine cæte- rorum inferior, quum in expugnanda Troja strenuam operam na- vasset, Cyprum advectus, et Salaminem condidit, prioris ei patriæ nomine imposito, et eam quæ nunc regnat familiam reliquit. 8. Tante. igitur est Evagoræ a majoribus accepta præstantia. Urbe autem sic condita, regnum initia Teucri posteri tenuerunt: insecutis vero temporibus quidam exsul e Phœnicia profectus, et ab eo qui tunc regnabat in fidem receptus magnamque potentiam nactus, non gratiam pro his retulit, sed et hospitii jus violavit, et, ut homo ad faciendum injuriam paratus, ejecto regs bene merita, ipse regnum occupavit. Quum vero conscientia scelerum trepidaret, resque suas in tuto collocsre vellet, tum urbem barbaris implevit tum totem insolant servituti regis Persarum subjecit. 9. Cam igitur talis et status rerum esset et majores ejus principatu potirentur, Evagaras naseitur: de quo quæ amine, quæ vatic cinationes, quæ visiones samniarum fuerint, quibus rebus humana sarte major videatur, amittere statui, non quin ca vera esse putem quæ dicuntur, sed ut omnibus probem tantum abesse ut rebas ejus gestis quicquam aflingam, ut etiam e veris en præterierim quæ in paucorum natitia et non in omnium civium conscientia versantur. Exordium autem de eo dicendi capiam a rebua quæ s’unt extra omnem contraversiam. 10. Puer igitur et forma et viribus et modestie, quæ bons eau: ætatem maxime deceat, excellait. Atque iis de rebua testimonium perhibebunt hi, de modestie cives une cum eo instituti, de pulcritudine amnes qui videront, de viribus certamina in quibus æquales superavit. Quum vero adolevisset, et hæc une creverunt omnia, et eis accessit fortitudo et sapientia et justifia, atque iræ virtutes

EVAGORAS. 121 nequemediacres neque communes, sed siugulæ excellentes: tantum enim et corporis et animi virtutibus præstitit, ut ii, qui tum rogna- bent, quaties cum videbant percellerentur .regnoque metuerent, existimentes non passe fieri ut talis nature in privatæ vitæ obscuri-. tata delitesceret, quum vero mores ejus intuebantur, tentam ei fiden. baberent, ut Evagoram sibi etiam cantre insidias eliomm adjutorem

11. Ac neutre eas, quum tantum inter ses interesset, fefellit foreopinio: nec.enim confiderent. privatus perpetuo mansit neque ergs illos deliquit,, sed ei deus tsm sollicite prospexit, quo honeste regno potiretur, ut et ce, quæ nitra impietatem peragi non poterunt alias perpetrarit, et Evagoram ad ce reservarit pet quæ imperium juste sancteque. susciperet. Quidam enim procerum et per insidias tyrannum occi- dit et Evagarem comprebendere conatus est, imperium obtinere se non passe ratus nisi et illum e media sustulisset. Hoc vero pericula evitato, quum incolumis Solos Ciliciæ urbem pervenisset, non. en fait anima quo a1ii esse salent in hujusmodi calamitatibus. Cæteri enim, etiam ii qui regnum amiserunt, fracti fortunes impetu animas babent shipcfiares: ille autem tantum anima rabur conceperat, ut, quum ante privatam vitam egisset, in exsilium actus regnum sibi vendicandum esse erbitraretur. Ac erronibus quidem fugitivis despectis, neque pet alias reditum quærere neque seipso deteriores calere valuit: sed ce usus occasions quæ religiosos bamines decet, qui acceptas injurias ulcisci, non ipsi facere injuriam, salent, eut re bene geste imperare eut vota frustratus mortem oppetere statuit; et adbibitis bominibus - ut qui. plurimas dicunt -- circiter quinquaginta, illorum apaisibi reditum in patriam peœfacere est conatus. Unde cumprimis et qui animus et quanta ejus apud socios fuerit auctoritas perspicitur: navigaturus enim cum tsm paucis ad tant ingentem civitatem, quamvis acerbissima quæque in conspectu essent, tamen neque ipse abjecit animum neque commilitanum quisquam periculorum sacietatem detirectavit, sed et illi tanquam deum ducem secuti omnes in fide manserunt, et ipse, quasi eut firmiarem quam adversarii baberet exercitum eut futuromm esset præscius, sic anima effectua fuit. 12. 1d quad res ipse ostendit: nem quum in insolera e navi de- scendisset, non castellum aliquod firmum occupendum censuit, ut corpore sua in.tuto collocata circumspiceret en aliqui civium opituo leturi essent; sed max eadem nocte, ut erat patates, parva quadam mari porta perfracta sociisque per com introductis impetum in.regiam fecit., Tumultus autem qui hujusmodi temporibus incidunt et cæte- rorum .trepidationem et exhortationes illius multis referre quorsum attinet? Quum veto tyranni quidem satellites si resisterent, reliqui autem. cives spectatores essent -- nem alterius imperium alterius n

122 ISOCRATIS virtutem metuentes quiescebant --, non prias pugnare destitit et salas contra maltas et cum panois adversus hastes universas, quam capta regia et hastes ultus esset et amicis opem tulisset, et familio suæ patrios honores restituisset, et ipse daminum civitatis sese oon° stituisset. 13. Equidem existimo, etiamsi nihil addarem, sed hic fluons dicendi facerem, tamen ex his et Evagoræ virtutem et magnitudinem rerum ab sa gestsrum facile cognosci passa. Verum utraque hæc per ea quas sequuntur dilucidius arbitror me declaraturum. l4. Nain, quum toc omnibus temporibus rages fuerint, nema reperietur qui honorem hune pnlcrius illa pararit. Quod si res gestes Evagoræ cum singulis illorum factis conferemus, fartasse nec occasionibus oratio congrueret, neque tempus iis quæ dicerem tur sutIiceret. Sin cum cum præstantissimis quibusque comparas verimus, ut nihilo pejus comparatianem habebimus, ita majore compendio rem absolvemus. 15. Quis igitur Evagorm pericula non illis anteferret qui rogna susceperunt? Nemo enim ita socors et ignavus est, qui hoc imperium a majoribus accipere malit quam parturn ut ab illa factum est liberis suis relinquere. 16. Ac inter veteres petrii regni recuperationes eæ maxime cela brantur, quas a pastis audimus: hi enim nabis non solum pulcber- rimas superiorum temparum commemorant, sed et ipsi novas com- miniscuntur. Nemo tamen illorum de ullo fabulatus est, qui par tsm atrocie et horrenda pericula in regnum redierit: uam plerasque introduxerunt fortuite potitos imperiis, alias qui dola et fraude vicerunt hastes. 17. Ex posteriorian autem, et fartassis inter omnes, Cyrum qui Medis imperium eripuit Persisque tradidit, et plurimi et maxima admirantur. 1s vero exercitu Persarum copias Medorurn vicit, quads multis et Græcis et barbaris facile fuerit factu: hune veto anima sua et corpore plereque harum quæ diximus perfecisse con. stat. Deinde e Cyri expeditione nondurn perspicuum est cum et Evagoræ pericula fuisse aditurum: ex rebas autemiab hoc gestis manifestum est omnibus cum facile illa quoque facinora fuisse obiturum. Præterea hic sancte et juste peregit omnia; «illi vero nan- nulla vialata pietate cantigerunt: noster enim hastes suas accidit, . Cyrus vero metris suæ patrem interemit. Quare, si qui spectaro velint non eventuum magnitudinem, sed virtutis quæ in utroquo faerit faciunt contentionem, jure etiam illi Evagoram prœtulerint. Quod si breviter et sine dissimulations et abaque inridiœ mon liberaqus dicendum est, nema neque mortalis neque semideus nec lamaneur invenietur, qui pnlcrius et splandidius eut majore pieute

EVAGORAS. 123 regnum si: adeptat. Atque hoc en ration: faciliime crochet. qui his quæ dicimul velds nbrogata (ide exquirere instituerit quomodo laguis singnii sint potiti. Apparebit enim, me non de industrie «pas» magniloqnentiam, sed rei veritate adductum in confidente: de eo diueruisse. 18. Nain, liquident parvis rebua excelluiuet, tales etiam orationes de en haberi fuient æqnum: nunc regnum omnium divinorum et humanorum honorum esse maximum et splendidissimum et lummn vel annerum contentione digniuimum faœntur omnes. Eum igimr qui re in tota rerum nature longe pulcberrima pulcherrime potin" est. qui: orator eut poetn aut verborum opifex pro rerum saturnin dignitaœ collaudarit? l9. Neque vero quum in bis excelloisset, in cæteris inferior faine comperietur; nain primum, quamvis ingenio felicissimo esset plurimnque rite conficere poulet, non tamen negligenter ne tamen quicquam agendum sibi censuit, sed in inquirendo et cogitando et delibenndo plurimum temporis conaumpsit, existimatis, si mentem probe exercuisset, regnum quoque suum fore præclarum. eorumqnc mores demiratus qui cæterarum rerum causa mentis curam inlcipo- rem, ipsum veto mentem promu negligerent. In rebua deinde ndminirtrnndis idem plane samit: quum enim videret ce: qui mu res diligentiuime curarent moieatiin afici minimia, et veras animi remiuionel non in ignavin esse posital sed recta factis et tolerantin labarum comme, nihil inexploratum reliquit, sed in perfecte tel tenebat in cives singulon norat, ut nec ab insidintoribus opprimœ retur nec bonos ignorant, sed omnes pro merito tractant: non enim cives eut puniebnt aut honornbnt ex uliorum aermonibus, sed pro sua conscientia de eis judicabnt. Quum igitur in hujusmodi cmtiones ne collocasset, ne in eorum quidem negotiornm quin indics incidunt vel unico deceptns est, sed urbi tenta et pieute et bumanitate præfuit,ut hospites non magis Evagoram qui imperaret quam qui tali regi parerent fortunatos judicarent: mm hoc perpetuum ejus studium fait neminem injuria lædere, et boucs honorare, et pro imperii quidem nuctoriœte cum omnibus agen, sed delin- queutes legitimit suppliciia coercere: nihil ille quidem consilinriis indigebnt, rad tamen amicorum sententia de rebua omnibus audie- bnt: amicis sæpe de jure Iuo concedebat, semper autem hontes nuperabat: majestntem tuebntnr non contracto supercilio, sed vitæ innitnto: nulle in re ordinem constantiamve negligebat, sed quicquid verbis promisisset, non minus servabat quam si jusjurandum dodiuet: animum; non 0b fortunæ mimera, sed recte factotum conscientin: amioos beneficiis sibi devinciebat, alios animi magnitndine nubigebnt: terribilis crut non frequenti sœvitia, sed excellenti «pieutiez voluptatibus imperabat, non autem cupiditatibua Ier.

124 ISOCRATIS siebst: panois laboribus multum otii parabat, non 0b panas oblectationes magnos labores cumulabat: denique nihil prætermittebat quad regibus inesse necesse sit, sed e singulis rerumpnbl. formis præstsntissima quæque deligebat, qui et popularis esset observantin. multitudinis, et politicus gnbernatione totius urbis, et imperatorins recto in periculis consilio, et magnanimus harum rerum omnium excellentia. Atque hæc in Evagora fuisse, et plura etiam his,’ex ipsis factis facile intelligetur. 20. Nam quum civitatem barbarie deformatam suscepisset, quæ ob Phœnicum imperium nec Græcos admitteret nec artes sciret nec emporio uteretur nec portum teneret, tum hæc omnia correxit; tum agri etiam multum adjecit urbemque muro circumdedit et triremes œdificavit, et reliquis apparatibus sic auxit ut cum quasis Græcis- rum urbium certare posait, tantisque copiis munivit ut multi nunc eam timeant qui prius contemnebant. Neque vero fieri potest’ut urbes ita crescant, nisi talibus motibas gubernentur, quales Engo- ras habuit, atque ego paulo ante studui commemorare. Quare non metuo ne majora quam pro ejus virtute dicere videur, sed illud Ive- rendum potins ne magnitudinem rerum ab eo gestarum oratione men nequaquam attingam. Quis enim satis prædicet virum’tali præditum ingenio, qui non suam tantum urbem bonis institutis ex- coluit, sed et universos finitimos insulares ad mansuetudinem et moderatiônem deduxit? Priusquam Evagoras regno potiretur, en fuerunt’sœvitia et immanitate ut cos "etiam principes putarent optimos, qui Græcos crudelissime tractatent: nunc veto usque adeo sunt alii facti, ut inter se certent quinam ex eis Græcorum amantis- simi videautur, eorumque plurimi nostratibus uxoribus ductis liberos procreent; et mugis cum instrumento tum institutis Græcanicis gaudeant quam patriis et domesticis, pluresque in musicis et aliis artibus eruditi bis in lacis versentur quam apud cos ubi antea degere soliti fuerant. Neque vero quisquam est quin hæc accepta esse Evagdræ referenda fateatnr. 21. Illud autem certissimum signum est et morum et sanctitatis ejus: quad Græcorum ’complures optimi et honesüssimi viri patria relicta habitatum in Cyprum’ concessernnt, existimantes regnum Evag’oræ plus æquitatis et liberalitatis habere quam suas domi respublicas. Ac cæteros quidem nominatim recensere perquam operc- sum fuerit: Cononem autem. qui virtutibus plurimis princeps Græ- corum fuit, quis ignorat, quum nostra urbs cladem accepisset, ad Evagoram selectum e cæteris omnibus se contulisse? quod putabat se apud cum et saluti suæ rectissime- consulturum, et reipublicæ erigendæ adjutorem quamprimum babiturum? Quum autem’prius multis de rebus recta consilia iniisset, nulle tamen de re unquam visus est quam de hac melius statuisse: siquidem itaccontigit ut

EVAGORAS. 125 propter adventnm in Cyprum plurima beneficia et duret et acciperet. Primum enim statim ut congressi sont, pluris uterque alterum facit quam vetustate amicitiæ conjunctos. Deinde cum cæteris de rebas perpetuo consenserunt, tum de nostra civitate in eadem sententia fuerunt. Quam quum viderent ingenti mutatione facta parere La- oedæmoniis, graviter molesteque tulerunt, sicut’utrumque decuit: uam alteri nature erat patria, alterum ob malta et magna benefièia lege in civitatem adscripserant. Cogitantibus igitur eis quomodo e calamitatibus eam eriperent, inox opportunitatem Lacedæmonii præbuerunt: qui, quum Græcis terra mutique imperarent, insatiabili cupiditate incitati Asiam quoque vastare cœperunt. Ea igitur hi occasione arrepta, regios duces quid consilii capiendum esset dubi- tantes, docuernnt, non terra sed mari sggrediendos esse Lacedæ- ’ monios, existimantes, si peditatu conscripto terra vicissent, Asianis duntaxat consultnm fore, sin mari superassent, totem Græciam ex en victoria fructus esse capturam. Id quod evenit: nain, quum duces huic consilio paruissent ac classem comparassent, et Lacedæ- monii navali prælio victi et imperio privati sont, et Græci Iibertatem recuperarunt, et nostra urbs antiquæ glorias partem quandam denao recepit, delatumque a sociis principatum accepit. Atque hæc gesta sont, Conone quidem duce, Evagora vero tum ipso strenunm operam navante tnm maximum copiarum pastem comparante. Pro quibus meritis nos eis maximos honores decrevimus, et statuas posuimus in eo loco, in quo Jovis Servatoris simulacrum est, tum illi tnm inter se vicinas, quæ utriusque rei monumentum essent, et maximi beneficii et amicitiæ quæ fait inter ipsos. 22. Res veto Persarum non eodem modo ergo eos affectas fuit; sed quo res majores et illustriores gesserant, eo magis eos formidavit. Ac de Conone alio loco dicemus: quæ vero mens ejus ergs. Engoram faerit, ne ipse quidem dissimulare studuit. Constat enim cum in bellum Cyprium majore conatu incubuisse quam in cætera universa; et hune majorem ac graviorem adversarium judicasse quam Cyrum qui cum eo de regno decertavit. Et hoc maximum signum est: qnod auditis fratrisapparatibus adeo securus fait, ut paruml abesset quin ob incuriam in ipsa prope regia opprimeretur; alterum vero tamdiu ante formidavit, ut inter accipienduml beneficia bellum adversus cum moliretur, non ille’quidem justitiæ studio, sed tamen non stulto prorsus consilio. Sciebat enim multos tum Gre- corum’ tum barbarorum a contemptis initiis profectos maxima imperia evertisse, intelligebat etiam Evagoræ magnanimitatem et successus tum gloriæ tum rerum gestarum non lente progredi videbat, sed et insuperabili cum esse ingenio, et fortunam habere adjutricem: quare non iratns 0b ante facta’sed de futuris sollicitas, neque Cypro tantum metncns sed rebua longe majoribus timens, bellum contra

126 ISOCRATIS cum suscepit: idque tanta mole, ut in sans expeditionem amplius quindecim millia talentum insnmpserit. 23. Evagoras tamen omnibus copiis inferior, opposite suo consilio contra tain immensos apparatns, se in his longe admirabiliorem præbuit quam in iis omnibus quæ supra diximus. Dam enim cum pace frui patiebantur, suam duntaxat urbem habuit: postquam vero armis se defendere coactus est, talem se præbnit talemque adjutorem filium Pnytagoram habuit, ut parnm abesset quin tota Cypro potiretur, Phœniciam vero vastavit, Tyrum vi cepit, Ciliciam ad defectionem a rege impulit, et tantam hostium stragem edidit, ut multi Persarum sua mala deplorantes virtutem illius recordentur; eo denique rem redegit ut eos tenta belli satietas caperet, ut quum regel superiori tempore non redire in gratiam cum iis qui defecerant consuevissent antequam corporibus eorum potiti essent, cupide pacem fecerint, solnta quidem lege illa, sed nihil mutato Evagoræ imperio. Ac Lacedæmoniis quidem, qui en tempestate et gloria et potentia excellebant, intra triennium eripuit imperium: sed hello hoc in decimum asque annum prorogato, dominum earundem rerum reliquit Evagoram, quas ante illatum bellum habuerat. Et qnod omnium maximum est: quam urbem Evagoras altero regnante cum quinquaginta viris ceperat, eam magnas res tamis copiis instructus subigere non potuit. 24. Enimvero qua ratione vel fortitudo vel prudentia vel universa virtus Evagorœ dilucidius ostendi posset, quam talibus facinoribns et pugnis? Non enim cætera bella tantum sed illud etiam ab heroibus gestum et ab omnibus mortalibus celebratum superavit. Nam illi quidem cum universa Græcis Trojam solam ceperunt, hic veto quum unam tantum baberet urbem bellum totius Asiæ toleravit: quare si tot eum laudare voluissent quot illos, majorem etiam quam illi gloriam adeptus esset. 4 25. Quem enim inveniemus illius sæculi, si omissis fabulis rem ipsam spectemus, qui talia perfecerit, aut qui tantarum in rebas mutationum faerit auctor? Nain et e privata vite ad regnum suapte virtute adscendit, et suum genus plane pulsum a republica in convenientem dignitatis gradum restituât, et cives e barbaris Greens, ex efiinminatis bellicosos, ex obscuris celeberrimos, efi’ecit: præ- terea locum cum, quum abhorrentem a commerciis et prorsus effe- ratnm invenisset, mansuetiorem et mitiorem reddidit; post susceptis cum rage inimicitiis tara præclare cum ultus est, ut bellum in Cypro gestum nulle oblivione queat aboleri, dam vero socius regis esset tanto plus in en quam cæteris præsidii fuit, ut extra controversiam ad Cnidum navals prælium maximas ei vires contulerit, quo confecto non modo res totius Asiæ dominatu potitus est, sed et Lacedsemonii qui ante in Asia grassabantur de aris et focis dimicarc

ÉVAGORAS. 12 7 sont coacti. et Græci excusso jugo servitutis libertatem recepas runt, et Athaniensium opes ita crevernnt ut quiprins illis imperarent ad ipsos venirent imperium tradituri. 26. Quare si quis me roget quid inter Evagaræ facinora maximum esse judicem, utrum navatam operam et apparatns contra Laosdumonios, propta quæ haro qu. diximus facta sont, en extremum bellum, au occupationem regni, en totem rerum administrationem, quid respondeam non sim habiturus: nain singula, qu. accnmtius cum anima mec expendo, maxima et maxime admirabilie mihi semper videntur. 27. Quare si qui veterum immortalitatem virtute sibi peperemnt, i illum etiam eo munere dignatum esse censeo, his argumentis adductus, quad banc quoque vitam felicins et deo longe acceptius quem illi ad obitum neque exegit. Nain semideomm plesosqne et son quidem celeberrimos in maximas scimus incidisse calamitates, Eve- goras veto non admirabilissimus tantum sed etiam beatissimus jam inde ab initio permansit. 28. Quœ enim felicitatis pars ei defuit? qui tales majores babuit quales nsmo alius, nisi ex eadem familia orinndus, qui tantum et corpore et ingenio cæteris præstitit ut non Snlaminis tantum sed totius Asiæ dignns esset imperio; deinde in regno quad pulcherrime paravent vitam exegit, et quum mortalis esset natns immortalem nominis sui memoriam reliquit, et eo usqne visit, ut neque senectutie esset espars neque morbis qui banc ætatem comitari salent prame- retur; prosterna, quad rarissimum et diflicillimum habetur, ut idem et multos et felices Iiberos suscipiat, ne id quidem ei defuit, cadet ipsum contigit; et, quad maximum est, neminem e se natum reliquit qui plebeiis nominibus salutetur, sed alium regem, alios principes, alias principum usures. Quare, si qui veterum poetarum megnificentius locuti deum aliquem se inter bomines dixerunt eut nomen mortale, en universa de illius nature et ingenio convenion- tissime dicerentur. 29. Ac multa quidem me quæ dicenda essent de Evag0ra prœu termisisse arbitror; desidero enim vigorem estatis, cujus ope accuratius et studiosius laudationem banc perfecissem: verumtaman etiam nunc, quantum in meis viribus fuit, non defuit si laudatio. 30. Ego vero, Nicocles, pulcra monumenta esse statua etiam corporum imagines, sed longe majoris pretii esse puto simulacra mentis et actionum, quæ in artificiosis duntaxst orationibns conspiciuntur. Que ego ideo cæteris rebua antepeno, tum quad pressantes viras animadverto non tam forma corporis superbire, quam facinora nominisque memoriam sibi laudi ducere; tum quia necesse est expresses corporum formas apud eos duntaxat esse apud quas positæ fuerint, orationes autem in Græcis vulgari passant, et in

128 lSOCRATIS EVAGORAS. cœtus eruditorum editæ magni fieri ac diligi, apud quas esse in gloria præstat quam apud alios universas ; deinde fictis et pictie imaginibus nemo naturam corporis expresserit, mores autem aliorum et ingenia quæ oratione repræsentantur facile est imitari, si qui repudiata ignavia viri boni esse meditentur. 3l. Quo libentius etiam orationem banc scribendam sampi, quad existimabam et tibi et tuis liberis et cæteris ab Evagora orinndis longe pulcherrimam fore adhortationem, si quis congre- gatas ejus virtutes et verbis exoraatas vobis spectandas quotidieqne versandas manibus atque animis tradidisset. Nam cæteros ad sapientiæ studium laudibus aliorum propositis exhortamur, ut earnm laudnm æmulatione incitati earundem etiam virtutum desiderio inflammentur: ego vero te ac tuas non alienis exemplis usus sed domesticis hortor, et in en e1aborandum tibi esse censeo, ne vel eloquentia vel sapienti rerum administratione ullo Græcorum sis inferior. 32. Neque vero putes te accusari a me ignaviæ, quad te ad easdem res toties exhortor. Nec enim vel me vel alios præterit, te et solum et primum eorum, qui regia dignitate præditi opibus et deliciis . circumfluunt, sapientiœ studium amplexnm honestas labores promptissime icapessere; nec illudetiam-obscurumœst, maltas reges exemplo doctrinæ tuas incitatos, omissis iis rebus quibus-nunc impense gaudent, istud studiorum et disciplinas genus expetituros. Verum ego, quamvis hæc sciam, nihilominus tamen et facio et faciam idem quad in ludis gymnicis a spectatoribus fieri solet: nain illi acclamant cursoribus non ignavissimis, sed victoriæ proximis. 33. Quare meum et cæterorum amicorum oflicium est, en tum dicere tum scribere per quæ te acuamus ad en desideranda quæ tibi etiam nunc placuerunt : te veto decet nihil prætermittere, sedpt in præsentia sic in posterum quoque curam tui gerere, et exercere ingenium, ut et patre dignum te præbeas et cæteris tuis majoribus. Nam cum omnibus convenit magni facere sapientiam, tum vobis qui in multa maximaque habetis imperium in primis. Non autem eo contentus esse debes, si iis qui nunc sunt jam sis præstantior, sed indignari, si ipse et tali præditus ingenio, et si prima origo repetatur Java, sin ad proxima veniamus e vira virtute præstan- tissimo natus, non multum antecellas tum cæteris tum iis etiam qui in pari dignitatis gradu sunt collocati. Est autem in te situm.ne his frustrerez nain, si in studio sapientiaâ perseveraris et tentas progressus feeeris quantos hactenus, celeriter talis evades qualem te esse decet.

ISOCRATIS HELENÆ LAUDATIO.

1. Saur qui sibi valde placeant, si argumentum absurdum et admirabile aggressi de eo tolerabiliter dicere queant: et par omnem ætatem in 0re babent alii non passe mentiri quemquam aut contra- dicere neque duas de rebua iisdem contrarias orationes habere, alii fortitudinem et sapientiam et justitiam idem esse, neque nos istarum rerum nature quicquam habere, sed unam esse scientiam qua hæc omnia tradantur: alii tempus rixis terunt quæ quidem utilitatis nihil afi’erunt, sed negotia facessere possunt auditoribus. 2. Ego vero si nuper ineptias istas in eloquentiæ studium inve- ctas viderem illosque inventornm novitate gloriari, eorum insolentiam non perinde mirarer: nunc quis adeo rudis est qui nesciat Protagoram ac illius temporis sophistas et talia et his longe ope- rosiora scripta nabis reliquisse? Nam qui superari ab ullo posset Gorgias qui nihil in rerum natura esse dixit quad sit, aut Zeno qui probare conatur eadem et passe et non passe fieri, aut Melissus qui. quum res infinitæ sint, rationes invenire conatus est quibus demonstraret unum quiddam esse totam rerum universitatem? 3. Etsi autem illi tsm evidenter ostenderunt facile esse de qua- cunque re si libeat falsam orationem comminisci, adhuc tamen in en loco immorantur isti: quas decuit omissis prœstigiis illis, quæ quum verbis alios convincere se profiteantur, reipsa jam olim ipsæ con- victæ sunt, veritati studere, et suas auditores in iis rebua quæ in vite communi usum habent erudire, atque in actionibus civilibus earnmque peritia exercere, illud cogitantes, longe præstabilius esse de rebua utilibus mediocres opiniones habere quam supervaca- nearum exquisitam cognitionem, et aliis paulo superi0rem esse in magnis quam in parvis, præsertim iis quæ vitam nihil adjuvant multum excellere. 4. Verum istis nihil aliud curæ est, nisi ut ab adolescentibus pecuniam auferant. ldque præstare potest rixosa illa eloquentia: nem, qui neque publicam neque privatam rem curant, hi disputationibus illis delectantur maxime quæ prorsus omni carent utilitate. 5. Ac adolescentibus quidem omnino venin bujus erroris danda est; quum omnibus in rebua en maximi faciunt quæ supervacanea sunt et a communi sensu abhorrent: qui autem magistros se per- liiberi volunt reprehendendi sunt, qui, quum cos accusent qui in s

130 ISOCRATIS privatis contractibus fraudant et fallunt aliquos et semons ad injurias abutuntur, ipsi multo gravius delinquunt. Nain illi quidem damnum dant alienis, hi vero suis familiaribus potissimum incom- modant. 6. Mentiendi licentia tantopere aucta est, ut jam quidam, dum istos hujusmodi rebua ditari vident, scribere audeant mendicorum et exsulum vitam magis expetendam esse quam bominum cæterorum. Id autem venantur ut vulgo persuadeant, se, quum de rebua ita improbatis verba suppetant, ad res præclnras exponendas luculenta oratione facile abundaturos. Mini vero nihil æque ridiculum videtur ne quad istis ralionibus probare student se rerum civilium peritos esse, quum in ils ipsis quæ pollicentur specimen eruditionis suæ præbere passent: uam, qui prudentia præstare cæteris et sophistæ videri volunt, excellere ac superare indoctos debent, non rebas quas alii negligunt, sed ils quas universi æmulantur. Nunc perinde faciunt, ac si is qui se pugilum prœstantissimum esse profiteatur, eum in lacum descendat quo nemo sequi dignetur. Quis enim sanas mentis homo calamitates laudare instituat ? Facile igitur cernitur ces 0b ingeniorum infirmitatem hue confugere. Est enim ejusmodi scriptionum una quædam via, nec ad inveniendum nec ad discau- dum nec ad imitandum difiicilis: communes autem et fide digne et verisimiles orationes par maltas formas et observationes cognitn dificiles tum inveniuntur tum discuntur, ac tanto difiicilius compo- nuntur, quanta gravitas scurrarum levitate, res serin ludis et jocis, est laboriosior. ldque ex eo intelligitur: quad neminem anqaam, qui spicules et salem et relique ejus generis laudare voluit, verba defecerunt: qui vero de rebus omnium confessione præclaris et bonis eut viris virtute præstantibus dicere ’conati sunt, hi universi longe tenuias dixerunt quam argumenti magnitudo postulabat. Non enim ejusdem est ingenii pro utrorumque dicere dignitate, sed ut expeditnm parva oratione superare, sic ingentium æquare dicendo magnitudinem diflicillimum: ac de rebus luculentis difficile est aliquid allène in medium quad nemo ante usurparit, de rebus autem contemptis et bumilibus quicquid vel in buccam venerit, amne proprium fuerit. 7. Quapropter eum qui de Helena scripsit maxime laudo inter ces qui dicendo aliquid illustrare voluerunt, quad eum mulierem celebrandam duxit, quæ et genere et forma et gloria multum excelluit. Sed et illum tamen parvum quiddam fefellit: uam, quum se laudationem scripsisse profiteatur, defensionem potius facturons illius edidit. Neque vero ejusdem generis est nec de rebua iisdem habetur oratio, imo nihil fieri posset mugis contrarium: defendendi enim sunt qui criminis alicqjus accusantur, laudandi qui bono quo. pian aliis antecellunt.

HELENÆ LAUDATIO. 131 8. Ne vero id quad facillimnm est facere vident, ut in reprehensione aliorum nihil ipse meum proferam, de hac ipse. facere serbe consbor. prætermissis omnibus lis quæ cæteri dixerunt. 9. Orationis autem exordium a primordio generis ipsius ducem. Nain, quum semidei plurimi a Jove procreati sint, solins bujus mnlieris pater vocari voluit. Et quamvis Alcmenæ filium maximi fecerit, tanto plus tamen honoris Helenæ habuit, ut illi robur dederit, quad vi cæteros omnes vincere potest, huic pulcritudinem attribuerit, quæ ipsi robori solet imperare. Quia vero non quiete et otio sed bellis et periculis splendorem atque excellentiam com- panri sciebst, nec eorum corpore tantum immortalitate donare sed ipsos etiam perpètuitate nominis ornare decreverat, alterius vitam laboribns et periculis plurimis obnoxiam esse voluit, alterius natno rani illustrem et expetendam reddidit. 10. Ac primum Theseus, Ægei verba, reipss Neptuni filins, vise sa dam quidem immatura esset adhuc, sed aliis jam nunc præstaret, laque adeo pulcritudine ejus superatus est is qui alios vincere solebat, ut, quum patriam baberet smplissimam et regnum tutie- simnrn, in illis ipsis bonis absqne bujus familiaritate vitam sibi acer- bam fare putaret; sed quia eorum voluntate quorum erat auctoritas ea potiri non poterat-nam illi et ætatem puellæ et oraculnm Delphicum exspectabant -, despecto Tyndarei regina. et Castoris Pollucisque viribus, et periculis omnibus quæ a Lacedæmoniis im- pendebant neglectis, Aphidnam Atticæ oppidum vi raptam pertulit, tantoque se Pirithoi beneficio qui ejus rapiendæ soeius fuerat nife- ctum esse putavit, ut, quum ille ambire Proserpinam Jovis et Ce- reris filism vellet cumque ut secum ad inferos descenderet rogaret, quum dehortando et dissuadendo nihil profecisset, quanquam in conspectu erat calamites tamen cum comitatus sit, existimans banc mercedem ejus deberi meritis et susceptæ une periculi societati, ne alla Pirithoi jussa detrectaret. ll. Quod si is qui hæc egit vulgaris aliquis fuisset et non vit excellentissimus, nondum constaret utrum hæc oratio 1ans Helenæ au Thesei potins esset accusatio: nunc inter cæteros illustres viras, alium fortitudinis, alium sapientiœ lande, alios aliis hujusmodi virtutibus caruisse reperias, huic vero soli defuisse nihil, sed virtutem numeris omnibus absolutam contigipse. Lubet autem de eo dicere prolixius: uam laudatores Helenæ hoc argumenta maximum sibi fidem conciliaturos existimo, si ostenderint amatores et admiratores ejus, ipsos aliis admirabiliores exstitisse. 12. Nain quæ nostra œtate facto sunt, de iis baud injuria nostrum judicium interponimus, in rebas vero a nostra memoria ita remaria par nos est illorum tempornm prudentibus viris assentiri. Ac pull- cherrimum de Theseo dicere illud habeo, quad Herculis temporibus notas ita se gessit ut parem cum illo gloriam consequeretur. Nec

132 lSOCRATIS enim simili armorum genere duntaxat sese ornarunt, sed endem quoque studia coluerunt, ut decebat eorum necessitudinem.. E fratribus enim geniti, alter Jove, Neptuno alter, fraternas etiam cupio dilates habuerunt. Nam hi soli ex omni memoria pro defensione bumani generis pugilum instar semper velut in procinctu steterunt. l3. Sic autem contigit, ut alter celebriora et majora, alter utiliora et conjunctiora Græcis, certamina subiret: uam illi Eurystheus imperabat ut b0ves ex Erythea abigeret, ut male Hesperidum afierret, ut Cerberum adduceret, et alios ejus generis labores susciperet, quibus nihil aliis commodaret, sed ipse in discrimen atque periculum vocaretur; bic vero quum juris esset en certamina delegit, quibus vel Græciam vel patriam suam beneficiis cumularet. Prainde, tum taurum et a Neptuno immissum et Atticam vastantem, cum quo universi congredi non audebant, solus ipse domuit ma- gnoque metu et magna omnes qui urbem incolebant trepidatione liberavit: tum inita cum Lapithis societate et expeditione contra centauros bimembres celeritate et viribus et audacia prœstantes suscepta, qui urbes alias vastarant aliis imminebant aliis minita- bantur, his prælio victis, max et eorum ferociæ modum statuit, neque multo post genus omne prorsus delevit. Circaieadem tempora quum monstrum illud in Creta educatum atque ex Pasiphae Salis filin natum exstitisset, cui tributi nomine nostra urbs bis se- ptenos pueras ex oraculo mittebat,quum videret eos duci toto populo comitante ad necem indignam certumque interitum et viventes adhuc lugeri pro mortuis, tante indignatione exarsit ut potins esse duxerit emori quam vivere et imperare civitati quæ tsm miserabile tributum hostibus pendere cogeretur. Conscenso igitur une cum illis navigio, et en nature superata quæ quidem e vira et tauro con- flata esset, tantoque robore polleret quanta par est eam quæ talibus corporibus constat, non pueras solum parentibus incalumes restituit. sed urbem etiam tam injuste tamque acerbo et inevitabili edicto liberavit. l4. Equidem sum animi dubius quid consilii de reliquis capiam: posteaquam enim ad Thesei facinora perveni deque illis dicere cœpi, vereor ut deceat in media veluti cursu oratione abrupte Scironis et Cercyonis aliorumque ejus generis immanitatem prætermittere, quibus ille fortiter superatis multarum et magnarum calamitatum Græcis remedium attulit, sed me excedere modum ac providendum esse video ne qui me putent de hoc laborare magie quam de en propter quam hæc instituts fuit oratio. Quœ utraque quum ita se habeant, plurima transire silentio statui propter morosos auditores, ac cætera quam potero brevissime percurrere, ut partim illis partim mihi ipse gratificer, neque prorsus illis cedam qui obtrectare atque omnia que dicuntur cavillari consueverunt. 16. Fortitudinis igitur suæ specimen in his facinoribus edidit,

HELENÆ LAUDATIO. 183 quibus ipse solns pugnavit, rei militaris autem scientiam in præliis ostendit, quæ totius civitatis copiis munitus fecit, pietatem porro ergs. deos immortales in Adrasti et liberorum Herculis supplicatio- nibus - nem bos prælio victis Peloponnensibus conservavit, illi eus qui sub Cadmea ceciderant Thebanis invitis sepeliendos tradidit -, cæteras vero virtutes et moderationem tum in his quæ jam diximus tum in urbis administrandæ ratione. l 16. Quum enim animadverteret eos qui civibus per vim imperare studerent servire aliis, et qui cæteris vitam periculosam redderent metn perterritos vivere cogique bella gerere, civibus quidem adju- toribus contra externos hastes, copiis vero aliunde parulie contra ipsos cives, præterea spoliera temple deorum et optimos quosque cives interficere et difiidere conjunctissimis, et nihilo vivere tran- quillius quam cos qui in vincula conjecti judicium capitis subituri sunt, et quum foris felices videautur, ipsos intre sese pluribus quam alios confici molestiis--- quid enim acerbius est quam in metu vivere ne a proximo quoque juguleris, et custodes non minus formidare quam insidiatores ----, his igitur omnibus contemptis, quum id genus bominum non esse principes sed pestes civitatum existimaret, facile esse demonstravit simul et imperare et nihilo deteriore esse conditione quam cos qui pari et æquo jure vivant cum cæteris

l7. Ac primum civitatem, quæ prius sparsim et vicatim habitabat, in unum locum congregatam tantam effecit, ut etiam nunc ex en tempore Græcarum urbium sit amplissima: deinde patriam com- civibus.munem omnibus constituit, et liberatis civium animis, in contentione. honorum parem editum ad magistratus omnibus esse voluit; con- fidebat enim se non minus fore principem si sese exercerent quam si ignavia torperent,’ atque sciebat eos honores longe suaviores esse qui a viris magnanimis deferrentur quam eos qui a servitute oppressis baberentur. Tautum autem abfuit ut quicquam civibus invitis ageret, ut et ipse summum rerum administrare populum juberet, et illi solum enm regnare vellent, existimantes ejus monarchîam fideliorem et æquiorem esse quam suam democratiam. Non enim quad alii salent labores civibus mendabat, voluptates salua ipse capiebat, sed pericula sibi privatim vendicabat, utilitates in commune conferebat. Itaque vitam et sine ullis insidiis et summa omnium caritate peregit; non peregrîno milite imperium muniendo, sed benevolentia civium se tuendo, potestate tex, beneficiis popularis. Tante enim æquitate tam præclare urbem administravit, ut etiam hadie quoddam ejus mansuetudinis vestigium in nostris institutis reliquum animadvertatur. 18. -Eam igitur, quæ et Jove nets et tentas virtuti ac modestiæ dominata est, nonne laudari decet ac honorari longeque omn-ibus

134 ISOCRATlS omnium temporum bominibus anteferri? Non enim testera ide digniorem neque judicem magie idoneum honorum quibus Helen. pandits. fuit quam Thesei mentem adducere poterimus. Ne vero ex inopia hoc loco immorari nul viri unius ad eam laudaudam nbuti gloria videur, en quæ restant explicabo. . . 19. N am, quum post Thesei descensum ad infero: Lacedœmonem reversa jam nubilis esset, universi reges illius temporis et principes idem qued Theseus de en senserunt. Etsi enim potestu eiI dabu- tur primurias e lui: urbibus mulieres deligendi, npretis tamen domesticis nuptiis ad eam ambiendnm profecti suint. Quum vero nondum esset exploratum, communi adhuc fortuna, quisnam ejus nuptial obtineret, adeo tamen nemo eut qui vocaret in dubium quin armis de ea dimicandum foret, ut congresli fidem mutuo dederint se omnino adjuturos eum qui connubio illius potiretur, si quis eaux per vim abduxiaset; putabat enim quisque se sibi præsidium illud parure. Ac spe quidem privata uno viro excepte sunt omne: fru- ttrati, communia autem quæ de en fuit opinio fefellit neminem. 20. Post parvum enim temporis spatium orta inter dans lis est de præstantia formæ et ejus arbiter honorurius Priami filins Alexander delectus, qui Junone regnum Asiæ, Minerve vict0riam in bellin, Venere conjugium Helenæ pollicente, quum non poquet corpora- dijudicare neque divinorum vultuum fulgorem sustinere ac munerum potius esse judex cogeretur, consuetudinem Helenæ cæteris omnibus anteposuit, non qued voluptates præcipue spectaret - cui enim en: viri sapientes multis aliis rebua præferunt, non tamen eo impul- sus est ---, sed Jovis genet fieri [et nominnri] studuit, quem honorem longe majorem et præclariorem quam Asiæ regnum existima- bat; magna enim imperin et potentiam etiam nihiii bominibus olim obventura, tali veto muliere ex omni posteritate dignatum iri neminem : animadvertit etiam se nullum pnlcrius patrimoniumsuia liberi. posse relinquere, quam si lum patemam quam maternam originel. ad Jovem referrent. Quippe qui sciret cætera fortunæ commode. celeriter aut interire ont transira ad alios, sed nobilitntem semper apud eosdem permanere; quare hune delectum in totius sui generis commodum cessurum prospiciebat, quum cætera alunera non ultra sui œvi terminos duratura essent. 21. Nemo itaque vit. cordatus est quin hæc prudentiuime cogitata fateatur, quidam autem, ex eorum numero qui nihil quad rem antecessit considerant-sed ex eventu judicant omnia. convitiiu cum incessere non dubitarunt; quorum amentia ex ipsis maledictis animadverti ab omnibus facile potest. Quid enim mugis ridiculum admittere queant quam si sua ingenia illi antecellere pintent cui primas deæ detulerunt? Nec enim quibus de rebua tenta inter ipsaa orta ont contentio. en cujuslibet auctoritati dijudicandu permise-

HELENÆ LAUDATIO. 135 runt, sed de optima judico deligendo non en: minus fuisse sollicites, quam de re ipsl laboralse, facile apparet. Confiderandum est autem qualis fuerit et judicium de eo faciendum non e victarum iracundia, sed ex illarum omnium sententia, quum ejus mentem præ cæteris delegerunt. Nihil enim prohibet a potentioribus male necipi etiam innocentes; cum autem honorem adipisci, ut qui mortali: est deorum judex fiat, id vero contingere non potest nisi vire lande npientiæ præstnntiuimo. 22. Miror autem eue quenquam qui male sibi conIuluisse illum pater, qui cum en vivere decreverit propter quam multi ex semidei! emori voluerunt. An vero non decipuisset, qui dans de forma contendere sciret, si formam ipse sprevisset nec id maximum donnm existimasset, qued ab illis quoque maximi fieri vidiuet? 23. Quis vero conjugium Helenæ aspernatus esset. qua raptn Grœci non accus ac si tata Græcis vastuta fuient indignati runt, et burbari in superbierunt quasi non omnes superassent? Neque vero obscurum est quibus animis utrique fuerint: uam, quum ante alteri alteris multa criminn intulissent, propter alio. nihil moverunt, 0b banc autem tantum bellum concitarunt, non solum iræ magnitudine, sed et longitudine temporis et npparatuuln copiis, quantum ad cum diem nullum fuerat unquam. Etsi autem potestas dabatur literie Helena reddita urgentibus malin liberari, alteris en neglectu omne deinceps tempus ætatie domi secure degere: neutri tamen bec voluernnt: sed illi et urbes exscindi et ogres venturi siverunt, ne Græcis eam redderent, hi peregre commencera et suos nunqnam intueri quam hac relicta domum reverti muluerunt. Et hæc egeruut non quad vel Alexandrum vel Menelaurn tanti fucerent, sed alteri pro Asie, alteri pro Europe dimicabant, existimantes in utra corput ejus incoleret, cum regionem feliciorem fore. 24. Tanta carte cupiditas incessit labarum et expeditionis illius non Græcis tantum et barbais sed diis etiam, ut ne filios quidem mon a Trojani belli discriminibus abuse vellent; nam, quamvis prævidiseot Jupiter fatum Sarpedonis, Aurore Memnonis, Neptunus Cygni, Thetis Achillis, tamen 808 cohortati cæteria adjunxerunt, existimantes gloriosius eis fore si de filin Jovis dimicantes occum- berent quam si periculorum illorum expertes domi consenescerent. Quis veto miretur eos de suis filiis ita statuisse? quum ipsi dii eo hello multo acrius et vehementius præliati sint quam contra giganten: manillon quidem conjunctis viribus propulsarunt, propter banc ipsi inter sese dimicarnnt. 25. Recte autem et illi sic senserunt, et hæc mihi grandiloquen- tin concerna est: uam insigni pulcritudine prædita fuit, qua in tota rerum nature nihil est augustins nihil pretiosiue nihil divinius. Cujus vine hinc facile inteuiguntur: eorum enim quæ val fortitu- f

136 ISOCRATIS dine vel justitis vel sepientia non sunt præditn multe invenies hana- rata megis quem nnnmquetnque herum virtutum, eorum autem quæ pulcritudine destituuntur nihil diligi, sed contemni potins omnia quæ bujus boni expertie sunt, et virtutem ea potissimum celebreri. quad omnium actionnas pulcherrime sit, reperiemus. Quantum autem pulcritudo antecellet omnibus rebus, e nostris efiecüonibns orge formosos potest intelligi. Nom cœteris rebus, quarurn usus aliquis nobis esse potest, tantum potiri volumus. animi vera propensiane ulterius baud progredimur: et pulcrorum amer nature nobis est insitus, cujus tenta majores vires sunt quem ut deliberandi spatium præbeet, quanta res ipse est præstantior. Ac iis quidem qui vel sapientia vel alia quapiem facultnte prœcellunt invidemus, nisi nos quotidianis beneficiis alliciant et sui nmorem quasi extorquent: formosis autem e primo statim edspectu benevolentie conjungimur, et solos eos qucmadmodum deos colendo non defatigamur, sed libentius eis inservimus quam aliis imperantus, majoremque illis gretiarn hebemus si multe imperent quam si nihil faciendum de- nuntient. Jam si qui alteri cuipiarn præcellentiæ obnoxii sunt, cos insectamur et edulatores nominemus, serves autem pulcritudiuis elegentes et industrios existimemus. Tante denique pietate et cure formam complectimnr, ut, si qui formosarum male consilio florem ætatis prostituerint, severiore censura noterons qusmeos’qui eliena corpore violerunt: qui vero ita suam formam custodiunt, ut tanquam in templum nullus improbis pateat editus, cos relique ætete perinde ac si toti civiteti benefecissent honoremus. 26. Et quid opus est humanis opinionibus recensendis immo- rnri? quum Jupiter optimus maximus in aliis potentiam suam de- monstret, ad pulcritndinem vero humili persona suscepte acceden- dom esse censeat. Amphitryoni enim factus similis ad Alcrnenam venit, in aureum imbrem mutetus cum Danse congressus est, oloris figure in sinum Nemesis canfugit, atqne iterum ejusdem avis speciem quum baberet Ledem sibi despondit; denique semper arte quepiam nunquam vi talem naturam eum cousectetum esse constat. Et apud deos forma tento est quam apud nos honoretior, ut etiam suis uxoribus quum ab ce vincuntur ignascent: multæque dearum im- mortelium proferri possunt, quæ quum bumenæ formæ succombe- rent, tantum abfuit ut ulla rem eam sibi dedecori esse putaret eut clam habere studeret, ut tanquam re bene ac laudebiliter geste hymnis celebrari potins quam sileri voluerint. Cujus rei signum illud evidentissimum est: quad pintes ab formæ præstantiem im- mortalitetem edeptos esse scimus quem propter virtutes cætera

27 . Quibus Helen tenta meliore conditione fuit,quanto eis etiam fscieuniversas. prestitit.. Non enim immortelitetem .. tantum . adepte est, sed

HELENÆ LAUDATIO. 137 et potestatem divinam consecuta primum frettes qui feta jam can- eesserant inter deos retulit: cui mutationi quum auctoritatem et fidem afferre vellet, honores ita manifestas eis dedit, ut in mari con- specti periclitantes servent quicunque ipsos pie invacarint. Deinde Menelao tantum gratiam retulit pro leboribus et periculis sua causa susceptis, ut quum genus omne Pelopidarum interisset malis in- explicabilibus oppressum, non tantum ex illis calamitatibus eum eripuerit, sed et mortalem ejus sortem divinitate mutarit cumque contubernelem sibi et assessarem in omne ævum constituerit. Qua- rum mihi rerum Spartiatarum urbs diligentissime vetustetis custos re ipsis testimonium perhibebit: nain in hune usque diem Therapnis in Leconia patria ritu sancte illis sacra faciunt, non ut heroibus sed

28. Ostendit etiam Stesichoro poetæ suam potentiam: qui quum initiautrique sui carminis eam nonnihilut perstrinxissetdivis. maledictis, - surrexit oculis orbatus, sed ubi causa ejus calamitatis intellecta palinodiam quam vacant fecit, illius beneficia visum recepit. Quinetiam Ho- meridarum quidem aiunt, eam nactu Hou-niera adstitisse ac mandasse ut de iis scriberet qui ad Trojam militassent, qua mors eorum optabilior quam aliorum vite redderetur; ac poesim ejus, ex parte quidem Homeri etiam solertia, in primis vero prapter Helenam, ite gratiosam et apud omnes celebrem esse factum. 29. Bas igitur qui opibus poilent donariis et sacrificiis et suppli- cationibus cæterisque cultibus placare et houera decet eam, et eruditos aliquid de en dicere quad præclaris ipsius dotibus dignum babentur, ut quæ tutu irragare pœnem tum gratiam referre possit: nous libernliter institutos tales si primitias oiferre convenit. 30. Pince sont autem quæ præterii quam quæ commemarevi. Nain prœter artes et ingeniose cogitata cæterasque utilitates, quæ in illam Trojanumque bellum referri passent, jure id quoque Helenæ adscribetur, quad barbarie non servimns. Constat enim, quum propter sans Grœci concordiam iniissent et communem expeditionem contra barberas suscepissent, tum primum Europam de Asie triumphasse; unde res nostræ ite mntatæ sunt, ut superioribus temporibus, si qui apud barberas calamitate premebantur, imperium in Græcas urbes sibi arrogarent, nem Danaus ex Ægypto mofugus Argos oocupavit, Cadmns Sidonius Thebis imperavit, Cures insulas tanneront, Pelaps Tanteli filins universum Pelopon- nesutn subegit: post illud autem bellum nostræ gentis opes ita astate snnt,wt et magnas urbes et maltas provincias barbais eripu- eJit. Quare, si quinaunt qui hœc velint expalire et dilatere, non eis occasio defntnn est Halenœ extra en que diximus badauds, sed malte [et perlera] et nova de en dicendi matais suppedi- tabitnr. r

ISOCRATIS B U S 1 R I S.

A R G U M E N T U M INCERTO AUCTORE. Hæc oratio ad Polycratem sophistam quendam scribitur, paupertate ad dacendsrn rhetoricam adnctum, qui quum genere Athaniensis esset, turn in Cypro docebat. Scribit autem Isocrates ut lmÎCUI, ad en ejus errata corrigenda quæ in orationibus duabus, lnudntione Busiridis et accusatione Sacratis, admiserat. Hic enim est qui Anyto et Meleto cum orationem auppeditavit qua Socrate: cepitis accasatus est. Accusationis autem capita fuerunt hæc, quad novas deos apud Athenienses introdu- ceret, alque nviculas et canes et ejus generis alias calijuberct, caque pacto sludiosos adolescentes corrumperet. Quæsiverunt quidam cur non nperte contra illum dispu- tarit, en magistro illi peperccrit? Respondemus. cum inun esse veritum Atlienien- sium, qui Socratem recens candemnarsnt: quas hac oratione velot arguera videtur injuste: condamnationis. Num et ipsi poslquain impie Socratem supplicia ulfecis- sent agnaveruut, et gravi pestilentia sŒicti necis illius punas dederunt. Periit autem Lschete prælore. Unde post edixernnt, ne quis in posterum Socratis publice. ut in communi thcatro, meminisaet. Narratur autem hujusmodi quiddam accidisse: Euripidem. quum aliquid de ea dicere vellet nec id tamen auderet, finxiase fabularn de Pal-made, ut sub ejus persona occasionem baberet obscure ad Socratis interitum et factum Atheuiensium alludendi his verbis. Occidistis accidis lis G reco- rum optimum. Animadvcrtenle autem populo hæc verba ad Socrateln pertinere, artem in toto theatro esse complorationem. Scribit igitur hacrates banc orationem ad Polycratem reprehendendi causa. Si quis autem requint cur non et altern oratio de Sonate sit ab auctore nostra exposita, is meminerit quad jam diximus, vitnndæ aïeu- sionia Albeniensium ergo, qui recens illum candemnarant, id esse puterrnissum. aniridis argumentnm hoc est. Busiris Libye et Neptuni filins, natus in Libye regioms, spreta patria in Ægyptum profectns, urbem sibi cognorninem Busirim condidit, quæ id nomen etiam hadie retinet. Crimini autem ci datum est, quad non tantum non admitteret hospites, sed etiam sacrifiant. Polycrates igitur.ut sophista et scriptar orationum. defensianem Busiridis et criminum que illi objiciehantur pur- sationem scribere instituit, in qua ab Isocrste reprehenditur, que ratiane scribenda fuieset landstio admonente. Quare et basa oratio inter quatuor laudationes nume- ratur. 1. Quant æquitatem tuam. Palycrates, mutetumque vitæ genus ex aliis cognovissem et orationum tuarum quavdam’ipse legissem, ’ de tata quidem docendi ratione, ad quam neceesitete compulsus es, cupidissime tecum ac libere dissemissem - arbitror enim omnium esse oflicium, qui et exercitatiares sunt et solidiarem rei cognitionem

babent, ut banc quasi stipemBUSIRIS. ultra conferant ad eos sublevandos 139 qui nulla sua culpa calamitosi philosophie, docenda rem facere conantur -, sed quia nondum ita contigit ut conveniremus, cætera quidem diflëremus, dum coram copiosius colloqui licuerit, quæ vero in præsentia tibi conferre possern, ea’ ut ad te scribenda sic cæteros summa studio celanda esse duxi. Etsi autem intelligo plerisque velut innatum esse ut quum admonentur non ad secuturas utilitates respiciant, sed reprehensiones tanto iniquioribus animis ferant, quanta severiore censura in errata inquisiturn faerit: subeundæ tamen hua sunt ofensiones his qui aliquibus ex anima bene volunt, operaque danda est ut qui hoc modo erga consiliarios atïecti sunt ab ista opinione deducantur. 2. Quum igitur animadvertam defensione Busiridis et Socratis accusatione te vei in primis gloriari, ostendere tibi conabor te in utraque oratione longe ab oratorîs officio aberrasse. Nain quum nemo ignoret ei quem laudare volumus tribuenda esse plura bona quam revera babent, in vituperando autem contrariam viam esse insistendam, tantum abest ut eam in dicendo rationem tu secutus sis, ut Busiridis defensiouem professus non modo crimina quæ illi objiciunturnon refutaris, sed et tans insignem ei notant immanitatis inusseris, ut nihil contumeliosius excogitari queat: nam, quum alii quibus illi maledicere visum est unam in eo mactationem hospitum exsecrentur, tu etiam devorare homines solitum es criminatus ; quum veto Socratem accusare instituisses, Alcibiadem ei quasi laudare velles discipulum tribuisti, quem ab eo fuisse eruditum nemo norat, sed longe aliis antecelluisse omnes confitentur. Itaque si defunctis potestas daretur suo arbitratu de tuis crationibus statuendi, alter talem tibi gratiam baberet pro accusatione qualem nemini landam- rum morum, alter, tametsi in alios fuisset humanissimus, sic indi- gnaretur ut tua verba quovis supplicio vindicaret. An vero non embescendum potius est illi quam gloriandum, quem diligi magie constet ab iis quas vituperarit quam ab iis quos laudandos susceperit? 3. Adeo autem tibi curæ non fuit consentanea loqui, ut dixeris cum Æoli et Orphei gloriam æmulatum esse, idemque demonstres nihil illi studio fuisse quad cum eorum congrueret institutis. Num- quid enim facinora istius cum factis Æoli quæ memorantur conferemus? At il quidem bospites in suum litus ejectos in patriam quenque suam reducendos curavit: iste vero, si tibi quidem habenda fides est, hospites immolatos devoravit. Anne eum cum Or- phei factis. comparabirnus? At his mortuos ab inferis reduxit, iste viventes ante fatum orco tradidit. Quare summopere scire velim quid is factums fuisset, si eos contempsisset, quem in admirations virtutis eorum omnia contraria studio habuisse constat. Illud

140 ISOCRATIS autem omnium est sbsurdissimum, quod in genealogiis ressaut dicere non dubitasti eum illos esse mulatum, quorum patres illis temporibus nati nondum erant. 4. Ne vero id quad cuisis in prompto est facere videur, ut tua dicta reprehendam mearumque nihil proferam, conabor tibi panois ostendere in hoc ipso argumento,quanquam id minime quidem pro- bum est neque honestam orationem suppeditat, que sit tum laudandi tum defendendi ratio ineunda. 5. De nobilitate igitur Busiridis quis non facile dixerit? cui potes Neptunus, Libye Jovis et Epapbo neptis mater fuit, quam muliereln primam feront regno potitam regioni suum nomen indidisse. Quum autem tales ei parentes contigisseut, non splendore solo natalium superbiit, sed suæ virtutis etiam perpetuum monumentum esse relinquendum existimavit. 6. Quare maternum imperium aspernatus ut natures suæ præ- stantia minus, multis vi armorum subactis maximaque potenüa parts in Ægypto regnum constituit, ratus sedem illam non iis tantum quas obtineret, sed et universis regionibus multum præstare. Videbat enim cætera loua non commode nec convenienter ad universi natu- rum posita, partim imbribus inundari, partim fervorîbus infestari, banc vero provinciam in commodissima orbis parte sitam plurimu- rum ac potins omnis generis honorum esse feracissimnm, et Nilo immortali muro circumdatam, qui eam non tantum muniat sed inuits vi etiam liberaliter alat, insuperabilis et inexpugnabilis insidiatoribus, iis autem qui intra eum habitant ad derivationes et alia complura opportunus. Nam prester en quæ diximus potentiam quoque eorum in cuitura terræ prope divinam efecit: imbrium enim et siccitatum, quorum aliis Jupiter promus condus est, horum utrorumquo pote» statem quivis pet se habet. Ac tain immensa felicitate sunt, ut si præstantiam spectes naturamque regionis et campos latissime pue tentes terra continente fruantur, exportations autem rerum quibus abundant et importatione quarum egent ob fluminis bujus commo- ditatem insulam incolant: uam circumcirca eam ambiens et totem interfluens magnum eis opportunitatem utriusque rei suppeditat. Inde igitur auspicatus unde sapientes ordiri decet, locumque quam amœnissimum occupavit, eumque talem unde incolis omniaad victum necessaria abunde suppeterent. 7. Deinde civibus ordine distributis, alios sacris præfecit, alios opificiis destinavit, alios rei militari vacare coegit, existimatis res necessarias et opes tum e terræ cultu tum ex opificiis suppeditan’ oportere, earum autem custodiam tutissimam esse tum rei militaris exercitationem tum pietatem erga deos. 8. 0mnes igitur numerus eamm rerum pet quas optime respubl. constitui queat absolvit; nain ut singuli easdem res perpemo tra-

curent imperavit, baud ignarusBUSIRIS. cos qui subinde aliud asque l4] aliud mucus suseiperent nihil exquisite cognitum babere, eos autem qui rebas iisdem perpetuo essent occupati in suc scientiœ genere plurimum excellere. Unde hoc consecuti sunt ut et in singuiis artibus longe plus aliis artificibus præstent quam cæteri artifices bominibus illarum ignaris: et ordinem, quo regnum cætersque reipubl. munis. tuentur, tans præclarum servent, ut etiam philosophi celeberrimi, quum his de rebus disputationes instituunt, Ægyptiam reipublicæ formam cæteris anteponant, et Lacedæmonii, qui partern quandam inde ad se transtulerunt, suam rempublicam optime administrent. Nm ut militum nem sine senia magistratuum peregre abeat et concœnationes et corporum exercitationem, prætereaque ne inopia rerum necessariarum coacti publice edicta negiigant sut aliis artibus occupentur, sed omnem ætatem omneque studiurn in armis et expeditionibus consumant, ab Ægyptiis bæc omnia petits, sunt. Tante autem pejus his institutis ntuntur, quad ipsi omnes militiæ dediti si aliis sua eripere student, illi autem ita vivunt ut cos decet qui nec sua negligunt nec insidiantur alienis. Quantum porro inter utrumque gerendæ reipublicæ rationem intersit ex eo perspici potest: quod si omnes pigritiam et avaritiam Lacedæmoniorum imitemur, mon tum 0b annonæ penuriam tum propter intestins. bella perierimus: sin Ægyptiorurn instituta secuti alii opus facere alii horum opes tueri’ voluerimus,suis quique contenti finibus beataln sitam exigemus. 9. Atque etiam sapientiæ studium illi merito acceptum referetur. Nam sacerdotibus ita prospexit, primum ut e sacris reditibus opes baberent; deinde, quia legibus eorum sanctimonia summa requi- ritur, ut temperanter viverent; denique, quum immunes sint a mili- tia cæterisque laboribus, ut quiets stque in otio degerent; illi igitur bis usi commoditatibus ad corpora juvanda medicinam invenerunt, non eam quæ periculosis medicamentis utitur, sed ejusmodi quæ, quum asque toto sumi possint ut cibi quotidiani, tantas utilitates babent ut nemo neget eos et saluberrimis ease corporibus et diutissime vivere: ingeniis autem philosophies exercitationem demonstra- runt. quæ tum loges sandre tum rerum naturam indagare potest. Ac senibus quidem præcipuas res gestas mandaverunt, adolescenfi- bus autem persuaserunt ut omisse voiuptatum studio in astrologia et arithmetica et geometria versarentur, quorum facultatem alii ut ad alio conducibilem laudant, alii cas ad virtutem quoque consequendam adjumeati plurimum aliène contendunt. 10. Maximis autem laudibus et admiratione digne est eorum religio et deorum immortalium cultus. Nain qui ita se pararunt, ut rei scientias vel virtutis nomine majorera de se quam pro dignitate opinionem excitarint, bi deceptis nocent: qui autem divinis rebas ita præsunt, ut et auxilia et pcenæ certiores ac parutions quam sont

142 ISOCRATIS esse videautur, hi vero vitæ mortalium plurimum prosunt. Nom qui ab initio timorem hune nobis injecerunt, in causa fuere ne inter nos plane bestiarum more viveremus. llli igitur hæc ita sancte augusteque administrant, ut etiam jurisjurandi religio illorum sacris interpositis sanctior sit quam quæ apud alios recepta est, et ut existiment singulis peccatis confestim paratam esse pœnam,’ueque fore ut in præsentia delitescant aut ultio in liberos diflëratur. Neque temere sic opinantur: multns enim eis et varias sancütatis exercitationes ille constituit, ut qui quædam ex animalibus apud nos contemptis coli et bonorari lege luta voluerit, non quad eorum vim ignoraret, sed partim vulgus assuefaciendum esse ad observanda omnia principum edicta existimavit, partim in rebua manifestis experiri voluit quid de occultis sentirent. Nam qui hæc negligerent, eos fortassis etiam.majora contempturos; qui autem saque in omnibus Ordinem conservarent, eos jam edidisse specimen suæ in colenda religione constantiæ arbitrabatur. Il. Multa, nisi festinatio prohiberet, et mira de sanctitute Ægy- ptiorum commemorari passent, quæ ego neque solus neque primus perspexi, sed multi tum nostræ tum superioris ætatis homines, quorum de numero fuit etiam Samius ille Pythagoras : qui, quum in Ægyptum profectus illorum disciplinæ se tradidisset, tum reliquam philosophiam primus in Græciam intulit, tum sacrificiorum et consécrationum in templis majus quam cæteri studium habuit, existimans, etiamsi propterea nihilo plus a diis impetrasset, ut maximum celebritatem sermonis bominum en re se consecuturum. Id quod ci et contigit: tantum enim nobilitate cæteris excelluit, ut et adolescentes omnes ejus discipuli esse cuperent, et senes cum eo vivere mallent sucs liberos, quam rem familiarem curare. Atque his abrogari fides non potest: nem etiam nunc, qui se discipulos ejus esse profitentur, eos mugis tacentes admirantur quam alios e10- quentiæ gloria præstantissimos. ’ 12. Fortassis autem iis quæ diximus occurres, me regionem quidem et leges et pietatem atque etiam sapientiam Ægyptiorum laudare, sed harum rerum auctorem cum esse quem posuerim, nulla ratione demonstrare posse. l3. Ego vero, si quis alius hoc mihi opponeret, erudite me ab eo reprehendi putarem: sed tibi sic argumentari nains est. Quum enim Busiridem laudare voluisses, dicere non dubitasti eum et Nilum vi ab suo cursu abruptum regionem circumfluere coegisse, et exteros qui eo advenissent immolatos devorasse: nec ullum argumentum,quo probaretur hæc ab eo esse facta, potulisti. Nonne igitur ridiculum fuerit te ab aliis exigere quæ tute ne minima quidem ex parte præstitistiî Nam longe absurdiora quam nos dicis, qui nihil illi qued fieri nequeat tribuimus, sed leges et’reipublieæ

constitutionem, quæ præstantiumBUSIRIS. virorum opera sunt: tu vero 143 talium facinorum opificem eum nobis exhibes, quorum neutrum quisquam mortalium feeerit; nam allerum belluinæ immanitatis est, alterum potentiæ divinæ. Deinde ut falsa uterque dicemus, ego tamen bis verbis usus sum quæ laudantium sunt, ut tu iis quæ vituperantibus conveniunt: quare non veritatem tantum neglexisti, sed et a tata forma laudationum aberrasti. l4. Jam si tuis omissis men oratio excutienda est, nemo ei jure iidem abrogabit. Nam si quem alium bæc fecisse constaret quæ ego illi tribuo, ne ipse quidem negarim me nimis audacem esse, qui notam omnibus veritatem extorquera studerem. Nunc, quum res in medio pasita et niti conjectura necesse sit, quemnam aliquis institutorum et legum quæ apud Ægyptios sunt, si verisimilitudo spectetur, auctorem potius esse credat quam eum qui sit ettNe- ptuno genitus et maternum genus ad Jovem referat et maxima potentia præditus et apud Græcos nominatissimus fuerit? Nec enim consentaneum est his rebus omnibus inferiores aliquos potins quam illum tenta beneficia invenisse. 15. Quia etiam ipsa ratione temporum convitiatorum verba mendacii facile convincuntur: nam iidem sont qui Busiridem et cæso- rum hospitum accusent et ab Hercule interfectum esse dicant: constat autem inter omnes historicos Perse!) Jovis et Danaæ filio quad’ tuor ætatibus Herculem esse juniorem, Busiridem vero plus quam ducentis armis seniorem. At vero quid absurdius te. quum factum illi calumniarn refutare institueres, quam argumentum hoc tam evidens tsm firmum prætermisisse? 16. Verum tu, veritatis nulle ratione habita, poetarum maledicta secutus es, qui ex diis immortalibus genitos atrociora tum perpetrasse tum perpessos esse asserunt quam filios bominum nefarîorum, talesque fabulas de ipsis diis commenti sunt, quales nemo in suos’ inimicos dicere audeat: nec enim furta solum et adulteria et apud bomines servitutes eis exprobrarunt, sed et liberorum devorationes et patrum exsectiones et matrum vincula et multa alia tetra facinora de illis confinxerunt. Quorum nondum illi quidem meritas pœnas dederunt, non tamen omne supplicium efi’ugerunt; namalii errones et mendici fuerunt, alii cæcati sont, alius pulsus patrie bellum perpetuum contra domesticos suos gessit, Orpheus autem, harum fabularum præcipuus auctor, in trusta discerptus intefiit: quare si sapimus, illorum deliramenta non imitabimur, neque committemus, quum leges tulerimus ne alter alteri maledicat, ut omnis licentia quidvis de diis eflutiendi detur, sed cavebimus potins et tam eos qui talia dicunt quam qui credunt impie agere putabimus. . l7. Ego vero non deoatantum sedJllorum filios etiam alienos ab omni scelere et vitio credo, tum ipsos natum virtutes omnes

144 ISOCRATIS imitas babuisse, tum aliis ad bonestissima et pmchrissima quœque studia duces et magistros exstitisse. Absurdum enim est, quum nostros sobolis prosperitatem diis acceptam referamus, eos existimare suam ipsorum nihil curare. Quod si cui nostrum potestas nature bumanœ moderandæ daretur, quis est qui famulos suas improbos esse pateretur? at illos damnamus, quasi ex sese genitos tante impietate et improbitate esse paterentur. Tu quidem te putas etiam tibi prorsus alienos, si te magistro utantur, optimos esse redditurum, deos veto nullam prorsus existimas curam habere virtutis sacrum liberum. At ista rations a duabus turpissimis criminibus non absum: nant si boucs eos ne quidem esse volunt, deteriore sont quam homines ingenio, sin quum velim, qua. ratione id eficiant non babent, sophistis sunt imbecilliores. 18. Etsi autem multa in re insunt per quæ et laudatio et defensio dilatari posset, son tamen pluribus verbis opus esse censeo: nec enim apud alios ostentandi mei, sed erudiendi toi causa, utque ostenderem quomodo horum utrumque fieri debent, hase disserui: uam oratio quidem a te conscripta non defensio Busiridis sed criminum confessio recte existimari potest. Nec enim cum culpa vacare ostendis, sed alios nonnullos eadem illa fecisse declaras, facillimo delinquentibus refugio excogitato. Quum enim non facile ait ullum reperire scelus quod nondum sit perpetratum, si facinorum convictos nihil grave admisisse putabimus, modo alios eadem fecisse constat, nonne omnibus expeditas defensiones faciemus, et male cogitantibus magnum fenestram lad lioentiam aperiemus î 19. Optime autem perspicies quam stulte isto. dicta sint, si ad te ipsum omnia retuleris. Illud enim cogita: si de magnis et nefariis criminibus accusatus ad istum modum ab aliquo defen- derere, quid animi tibi fore cesses? equidem scio te illi multo infensiorem futurum quam ipsis accusatoribus. Au vero turpe non est alios ita defendere, quemadmodum te defendi iniquissimo animo ferres? 20. Illud quoque considera, et apud animum tuum cogita: si quis tuorum familiarium induci se pateretur ad en facienda quæ tu laudas, annon miserrimus esset omnium et qui nunc sont et qui unquam fuerunt? Scribendæne sont ejusmodi orationes, quarum id summum bonnm sit, si nemini auditorum persuadera poesim? -2l. Fortassis autem dices nec te id fefellisse, sed exemplum studiosis relinquere voluisse fœda crimina et causas difliciles defendendi. Verum si prias ignorabaS. nunc saltem te intellev risse arbitrer, multo facilius, aliquem absolutum iri si nec os ape- ruerit quam si isto modo suam causam egerit. Jam quum studio

literarum veluti fatali calamitsteBUSIRIS.. urgeantur et in odio sint, 145 istius generis orationibus majorem etiam in illa invidiam concitatum iri constat. 22. Itaque si mihi obtemperare volueria, aut in posterum (idque potissimum fuerit) nulla improbe argumenta tractabis, aut operam cette dabis ut ea dicas par quæ nec tuam existimationem imminuas nec imitatores tui corrumpas nec eloquentiæ disciplinas crimen

23. Neque vero mirari debes, me et natu minorem nec ulla ne- confies.cessitudine tibi devinctum monere te- adeo alacriter instituisse: uam hujusmodi de rebus dare consilia neque natu maximorum neque conjunctissimorum, sed eorum esse munus existimo, qui prodesse plurimum et volant et possunt.

ISOCRATIS iPANATHENAICU&

l. Quum junior aussi, orationes scribere institui non fabulons neque portenti mendaciique plenas, quibus bominum vulgus magie gaudet quam ad salutem suam pertinentibus, neque eas in quibus res olim geste: et bella Grœcorum explicantur, quamvis scirem ces jure laudari, nec eas etiam quæ simplices habentur et omni elegantia carent, quas causidici adolescentibus meditandas esse censent, siquidem vincere studeant adversarios, sed bis omnibus omissis illos tractabam quæ quid et reipubl. nostræ et Græcis omnibus expediret ostenderent, et tum enthymematis multis refertæ essent, tum non pauca contraposita et comparia continerent cæterasque figuras quæ in eloquentiæ studio effulgent atque auditores gestu et voce applaudere cogerent : nunc vero longe alia mes. ratio est. Nec enim annis nonaginta quatuor, quos ego natus sum, neciomnino iis qui canas jam babent, convenire arbitror ut eo modo adhuc dicant, sed ita potius quemadmodum omnes sperent si optarint, nemo autem facile possit nisi et tolerare labores et vehementer ingenium intendere voluerit. Hæc propterea sum præfatus, si quibus hæc oratio quæ nunc recitabitur mollior prius editis videbitur, ne eam cum illarum varietate conferant, sed ea rations quam probari nobis in præsentia ostendimus de en judicent. 2. Disseram autem et de rebua nostra: urbis gestis et de virtute majorum, non ab illis ducto exordio, sed ab iis quæ ipsi mihi evenerunt: hæc enim antevertenda esse duco. 3. Ego quum honeste ac sine cujusquam molestia vivere perpetuo studuerim, ab improbis et obscuris quibusdam sophistis nullo non tempore sum calumniis exagitatus, unde, quum alii me non satis pemossent, talem judicarunt qualem esse ab aliis audisrant. In primis igitur et de me ipso dicam et de illis qui sic de me sentiunt, ut, si forte id consequi liceat, et maledicta illorum reprimam, et aliis ostendam in quibus versarer studiis: quæ si oratione consentanea explicare potuero, spes mihi est, et reliqui ævi sine molestia exigendi, et bujus orationis cum attentione majore eorum qui adsunt absolvendæ.

PANATHENAICUS. m - 4. Non autem cloqui verebor, tum parqubationem in anima mon nunc exortam, tum absurditatem eorum quæ nunc intelligo, neque disputai» an recto facial. Ego enim maxima bona consecutus, quibus se præditos esse omnes optent. primum sanam mentem in sono corpore. nec en mediocriter, sed ut Cam illis certare possem quorum in his rebua siagulsris felicitas esse putstur; deinde tentas mei familiaris copias, ut nulla unquam re mediocri quamve buna prudens expetendam censeat caruerim; denique illud etiam, ne unns ex abjectis et contemptis essem, sed ex eorum numero de quibus eruditissimi et bouestissimi quique Græcorum ut de viris bonis et doctis et sentiunt et loquuntur: quæ omnia quum mihi coatigerint, alio excellenter alio suflicienter, tamen mihi vitam jucun- dam non eŒciunt, sed mes. senectus ita morose, ita pusilla, ita querula est, ut sæpeet ingenium meum mihi displicuerit, quad nemo alias contempsit; et fartunam meam sim misemtus, quum nihil baberem aliud in quo banc accusarem nisi quad meum philosopbiæ studium quædam calamitates et calumniæ interpellamnt, ingenium vero meum scirem et ad res gerendas infirmius ac mollius esse quam oporteat, et ad eloquentiam neque perfectum neque ab omni parte idoneum, atque ut ad bac idoneum ut cujusque rei veritatem conjectura melius indague possit quam ii qui scientiam profitentur, ita si in conventu magnaque bominum frequentia illis ipsis de rebus dicendum sit, omnium est ut ingenue fatear ineptissimum. Nam quæ dans res in civitate plurimum possunt, vocis magnitude et audacia, eæ sic mihi desunt, ut baud scia au ulli civium: quibus facultatibus qui destituuntur, contemptiores obambulant et tenuius æstimantur quam qui in ærarios relati tribu moventur: bis enim spes aliqua subest mulctæ dissolvendæ, illi .naturam baud anqaam mutaverint. 5., Non tamen propter bæc anima abjecte commisi ut prorsus inglorius et in absenta viverem, sed quum mihi capessendae reipubl. facultas negata esset. ad sapientiæ vebemens stadiam et ad ea scribenda quæ cogitando eruissem confugi, neque minuta quædam, ont privatos contractas, aut de quibus nonnulli nugsntur,tractanda suscepi, sed de statu Græciæ deque regiis et reipublicæ negotiis disserui, proptereaque me jure tanto bonoratiorem futurum iis qui suggestum conscenderent speravi, quanta majoribus et pulcrioribus de rebas quam illi dicerem. Verum nihil tale mihi contigit. Quum nemo ignaret multos oratorum sa esse audacia ut non reipubl. utilitatem sed quœstum et sardes suas spectent in concionibus haben- dis, me autem et moos non tantum a peculatu alieniores esse quam alios, sed et de nostra ra familiari ut consulamus civitatis accessits- tibus majores quam pro opibus nostris sumptus facere: flics pro suggesto ont propter pecunias apud sequestrem depositas invicem

148i ISOCRATISV convitia dicere aut sociis esse molestas aut sine discrimine quosvis calumniari, me veto earum orationum principem exstitisse quæ- Græcos tum ad concordiam inter ipsOs tum ad expeditionem contras barberas suscipiendam exhortantur, et suadent communiter ab omnibus colonias in tamtam et talem regionem deducendas esse, quam: qui de ea audivere fatentur et nos, si omissa ista insania resipue- rimus, et celeriter sine laboribus atque periculis occupatoros, et illam1 facile sedes et victum suppeditaturam omnibus nabis qui rerum ne- cessariarom penuria laboremus: his actionibus, si omnes in .unum congregati diligentissime vestigarent, nunquam vel pulcriares vel majores vel mugis nabis omnibus conducibiles invenirent. 6. Quamvis igitur inter meum et illorum animum tantum distet, tantoque meum institutum sit honestius, non tamen æqua sunt populi de nobis judicia, sed perturbata et plane inconsiderata. Nom quum oratorum mores vitoperet, illos ipsos reipublicæ præm fectos facit et omnium dominos constituit, mess autem orationes dum laudat, ipsi mihi invidet, non ab aliud nisi ab eas quas probat: adeo in nulla gratin sum apud valgus bominum. 7. Quid veto mireris cos qui ita nati sont ut nullam excellentiam ferre possint, quum illi etiam, qui se præclaros esse putant meque et magni faciunt et imitari cupiunt, longe infensiores mihi sint in- doctis? Quibus quosnam improbiores invenias -- dicam enim, tametsi audacius atque acerbius quam pro astate mea dicere videbor -, qui quum ne minimam partem eorum quæ a me dicta sont auditoribus suis tradere queant, et exemplis mearum orationum otan- tur et inde victitent, tantum abest ut mibi gratiam babeant, ut me ne quidem negligere velim, sed semper obtrectare studeant? 8. Dom igitur meus orationes male tractarent, et quam pessime fieri poterat eas cum suis conferentes legerent et non recte divide- rent et divellerent et omnibus modis corrumperent, non curavi en quæ mihi nuntiabantur, sed æquo anima tuli: paolum autem ante magna Panathenæa propter eos graviter commotus sum. Quidam enim familiarium meorum obviam facti mihi dicebant tres aut quatuor gregarios sophistas, qui se omnia scire profitentur et celeriter qoavis in loco sont, in Lyceo considentes tum de aliis pastis tout de Homeri et Hesiodi poesi disseruisse, nihil quidem suum alferentes, sed et borum carmina rhapsodorum more decantantes et elegantis- sima quæque dicta veterum referentes: quum autem corona circumstantium disputationem eorum approbasset, unum quendam audacissimum cœpisse me calomniari, quum diceret me ejus generis omnia contemnere,.et studia et institutianem aliorum omnium evertere, qui omnes delirare dicam præter eos qui a me sint instituti; quæ quum dictai fuissent, quosdam ex iisqui adessent a me fuisse alicantes. Ego vero quantopere doluerim ac perturbatos sim quum,

PANATHENAICUS. 149 andivissem aliquos illa dicta comprobasse, dicendo consequi non possum: putabam enim in esse noturn me cum gloriosis istis bellum germe et de me ipso modice, vel potiusrintra modum. et submisse, dicere, ut nemini unqunm taiem insoleutiam suis mihi verbis afin- genti fides heberetur. Verum initio non sine causa deplorevi meam infelicitatem,equæ ab isto genere bominum orta perpetuo me secuts est: hæc enim causa est et mendaciorum quibus men faine conta- minatur et calomniarum et invidiæ, eodemque obstitit ne de me pro meritomeoexistimetur, neque in ut pelain est, utque discipuli mei et familiares derme sentiunt qui nos ab omni parte perspexenmt; Verum.hæc mutari non possunt, sed en quæ præterierunt boni consulere necesse est. 9. Quum autem malta in mentem mibiqveniant, incertus sum en recrimineri debeam illos, qui de me perpetuo mentiri soient caque in me conferre a quibus rum prorsus alienus non dubitant. Sed si rem seriam agere instituerem ac prolixam [de iis bominibus baberem- orationem quorum nemo sibi ullum censet habendam esse rationem, jure nultus esse viderer. Negieclis igitur istis apud vulgus qui mihi inique invideant meipsum excusare, eosque docere canari ut neque jure nec merito meo ita de me senüant debeem? Ast quis non stultissimum me esseipronunliet, si cos, qui non aliam 0b rem infensi mihi surit nisi quod eleganter quædam dicere visue 3mn, placatiores mihi fore putem si eodem modo quo prius dissem- ero,’ac non acerbiores potins futures? præsertim ubi viderint, ne. in extrema quidem senectute me delirare desivisse? Ac ne illud quidem faciendum mihi quisquam censuerit, ut his neglectis et abrupte in medio disputatione hac eam orationem absolvam, quam institui quaque ostendere decrevi nostram urbem plura in Græcos beneficia contulisse quam Lacedæmonios: quod-si jam facerem neque his quæ scripsi finem imponerem neque secuturœ orationis exordium conclusioni horum quæ diximus commode apteque attexerem, similis eorum viderer qui temere et importune et con- fuse quicquid in buccam venit efi’utiunt; quæ cavenda nobis sunt. Optimum igitur ex his omnibus fuerit, posteaquam de iis quorum me- postremum accusarunt sententiam» meam aperuerim, tum demum en dicere quæ initie constitui: si enim scripto publicaro atque ostendero quæ sit men de institutione deque poetis sententia, desituros ces arbitrer faires causes comminisci et quidvis garrire. 10. Tautum igitur abest ut disciplinam a majoribus relictam con- temnam, ut cum quidem nostra œtate constitutum laudem, geome- triam dico et astrologiam dialogosque contentiosos dictes, quibus juniores quidem plus æquo gaudent, seniorum vero qui ,eos coleta- biles esse dixerit nemo- est. Verumtamen ego moneo illos qui avide ista amplectuntur ut laborent atque ad isto omnia animum intendant;

150 ISOCRATIS dico enim disciplinas filas, ut nihil aliud sferrent boni, debortsri tamen adolescentes et avertere a multis aliis delictis. inque nulles existimo huic ætati inveniri posse utiliores exercitationes aut mugis convenientes z sed natu majoribus et iis qui jam ad virilem ætstem pervenerunt studia ista apte esse nego. Nonnullos enim video qui, quum disciplinas istss in. perfecte cognitas babent, ut et alios docere queunt, sua. illa scientia nec tempestive utentur, et in aliis vitæ negotiis discipulis sint imprudentiores: nec enim audeo dicere famulis. idem etiam sentie de iis qui conciones habere possnnt, et de bis qui conscriptions orationum laudem invenernnt, denique de omnibus qui aliqus vei arts vel scientia vsl facultste præcellunt. Novi enim etiam ex isto genere multos qui neque suas res probe gesserunt neque in privatis congressibus tolerari possunt, et reliquorum civium judicia negligunt. et aliis multis et magnis peccntis constricti tenentur: quare ne bos quidem existimo eo habitu esse præditos de quo ego dissero. il. Quos igitur in eruditorum habeo numero, quando et artes et scientias et facultates improbo? Primum ses qui recto utuntur negotiis quotidie incidentibus, et occasiones modumque rerum prudenter animadvertunt, et plernnque id deligere possunt quod utilissimum est: deinde qui ita ut decet et ut æquum est omnes ces quovis tempore tractant cum quibus aliquid rei babent, quique, quum aliorum acerbitatem et importunitatem œquis animis et facile ferant, ipsi moribus facillimis sont et quam moderatissimis in vitæ consuetudine: præterea qui semper voluptatibus impersnt, et rebua adversis non nimium franguntur, sed in iis et oflicii humsni et naturæ virilis meminerunt: quarto qui secundis rebus, quod maximum est, non corrumpuntur nec a semetipsis discedunt nec animis efferuntur, sed moderationem prudentium virorum proprium reti- nent, nec mugis fortunæ muneribus quam nature insitis ingenii et prudentiæ insignibus delectantur. Qui autem non ad horum singula sed ad hæc universa simul animis bene compositis sunt, eos aflirmo et prudentes esse et perfectos viros et omnibus virtutibus ornatos. Ac de eruditis quæ stetuam hæc sunt. i 12. Quod autem ad Homeri et Hesiodi cæterorumque poesim attinet equidem aliquid dicere cupia - arbitror enim me efiœturum ut isti in Lyceo versus illorum canera et de eis nugari desinant --, sed animadverto me cum modum impetu quodam prætervehi qui exordiis est præfinitns. Est autem viri prudentia non indulgere dicendi copiœ si quispiam satins atque cæteri res aliquas eloqui posait, sed conservare modum earum rerum de quibus quovis tempore disseruerit: idque mihi faciendum est. De poetis igitur alias dicemus, nisi me senium prius abstulerit, eut de rebus gravioribus quam istæ sunt aliquid dicere poesim.

PANATHENAICUS. 151 13. Verbe autem faciam de beneficiis in Græcos a nostra civitete ooliatis, son quin esm plus laudarim quam omnes et poste et oratores: sed quia nunc idem aliter quam olim fncere decrevi. Tom enim in orationibus aliis de rebus institutis mentioneus ejus facie- basl. nunc autem banc orationem de en ipse institui. Neque vero ignore quam provecta ætate quam ingenti de re dicere aggrediar, sed quum et optime sciam et sæpe dixerim res exiguss oratione facile posse amplificnri, difficiiiimum autem esse fileta excellenti magnitudine et pulcritudine laudsndo æquare 1 nihiiominus tamen ab incœpso desistendum non est. sed perficiendum qued suscepimus, si quidem vite suppetet. præsertim quum malta me ad banc orationem scribendam incitent; ac iiii primum qui nostram urbem petu- lamer accusare soient, deinde qui bono quidem studio sed et imperi- tins nec pro dignitate sans prodicant, præterea qui prædicare illam præ cæteris non dubitant, non humano more, sed sic ut eis multi se opponant, omnium vero maxime hæc ætas, quæ alios dehortari soiet: spero enim, si mihi successerit, gloriæ meæ aliquid accessurum, sin tenuius forte quem oportuerit dixero, me facile ab auditoribus venialn impetraturum. l4. Ac que tum de me ipso tum de aliis, ut musici antequam canere incipiant, quasi præiudii causa [trahi voiui, hæc sunt. Eorum autem qui urbem aliquam aecurate ac pro mesito laudare voiuerint oflcium esse put», non ipsius tantum de que dicere instituerunt facere mentionem, sed, quemadmodum purpuram atque eorum spectamns et probamus aliorum collatione quæ et speciern sentiers præ se ferunt et ejusdem esse pretii putantur, sic urbibus etiam e regione collocandss esse, non parus magnis neque aliis [perpetuo] paters solitas iis quæ perpetuo imperare consueverunt, nec quæ aliorum ope indigent iis quæ opem ferre possunt, sed ces quæ et consimili potentia et iisdem in negotiis versatæ sunt et pureau potestatem habuerunt: sic enim de eis verissime statuetur. Si quis ergo nos hoc modo spectet et conferat non cum quelibet sed cum Spartsna civitate, quam plerique moderste une laudnm, nonnulli autem tanquam illic semidei habitent sic de sa. meminerunt, eos et potentia et rebus gestis et beneficiis in Græcos coiiatis longions in- tervalle a nabis reiictos esse constabit quam ab eis cœtera. 15. Ac veuves quidem diroientiones pro Græcis susceptss postes. narrabimus, nunc autem de illis hsbebo sermonem inde exorsus, quum Achaicss urbes occuparunt et regioneln cum Argivis et Mes- senüs partiti sunt: hinc enim sunt nobis dicendi cupienda primordio. Nostros igitur majores apparebit et concordiam Græcorum et inimi- dtiss barbarorum, jam inde a Trojanis temporibus ’suscsptas, OOI- .

scrute16. Ac primumet in iisdemCyeiades insulas, studiis de quibus perseversre. Mince Cretensi n

] 52 ISOCRATIS rerum potiente inuite certamina fuerunt, Ceribus qui postremo ces omnes occuperont ejectis, non in suum peculiurnconvertere ausi fuerunt, sed Græcorum egentissimis calendes tradiderunt: deinde in utraque continente multis et magnis urbibus conditis, cum barbaros aman pepulerunt, tum Græcos docuerunt quo pacto suas urbes ,gubernare et contra quos bella gerere deberent si Græcism vellent amplificatam. Lacedæmonii veto circa idem tempus tantum ab- fuerunt ut aiiquidmajorum nostrorum operibus simile præstarent sive barbaros oppugnando sive Græcis benefaciendo, ut ne quiescere quidem voluerint, sed, quum et urbem alienam et agri non modo quod satis esset, sed quantum nulle Græca urbs, baberent, his contenti non fuerint, sed ipso eventu edocti, si ieges spectemus, urbes et reginnes eorum videri qui ces juste legitimeque partes posside- rent, revers. autem eorum fieri qui præcipue rem militarem exercerent et in prœiiis bastes superare possent, hæc inquam cum suis animis cogitantes, agriculture neglecta et opificiis et rebus cæteris omnibus, nunquam destiterunt singulatim quasque Peloponnesi civitates oppugnare et vexare, donec omnes everterant Argivorum urbe accepta. Nestras igitur actiones illud consecutum est, ut et Græciæ-opes augerentur et major esset Europæ quam Asiæ potentia,et inopes porro Græci urbescaperent atque agros, barbsri veto, quorum ante magna ferocia fuerat, patrie puisi animis humilioribus essent ; u Spar- tanorum autem, ut ipsorum urbs augeretur et omnium Peloponnesi civitatum imperio apud alios illustrisesset magnaque eumlobser- vantia coieretur. Itaque landanda est en quæ muita in alios beneficia contuiit, quæ autem suum tantum compendium spectat inique existimanda, eorumque amicitia expetenda est qui alios saque tractant ac semetipsos, metui vero et formidari par est eos quirqnum semetipsos amantissime complectantur, suam urbem sic administrant, ut alieni ab aliis et hostilibus in eos animis esse videantur. Hæc igitur fundamenta ab utraque urbe jacta sunt. s l7. Post exorto belio Persico, quum Xerxes qui tnm regnabat triremes mille et trecentes, pedestris exercitus.quinquies miliies millia universorum, septies centena millia beilicosorum, coegisset, untisque viribus bellum Græcis intuiisset, Spartiatæ quidem, quum Peioponnensibns imperarent, ad navale prælium, quæ beiii totius inciinatio secuta est, decem tantum triremes contulerunt, patres ,vero nostri extorres facti urbeque relicta, quod iiio tempore munita non esset, plures nases præbuerunt et majoribus copiis.instructas quam universi qui eo præiio pugnnrunt: ac ducemEnrybiadem illi miseront, qui si en quæ destinant perfecisset, nihil obstitisset quo- .minus Græci periissent ; .nostri Themistoclem, qui sine controversia omnibus visus est in causa fuisse ut et navaleprœliuin rite confine- retur et cæterorumomnium illius temporis successuum auctor. Id-

44.: wm-w-a- :

PANATHENAICUS. . 153 que ex eo maxime perspicitur, qued ii qui periculorum socii filetant ademptnm Lacedæmoniis imperium ad nostros detulerunt. Enim- vero quinam peritiores judices et integriores rerum eo tempore gestarum constitui queant, quam ii qui ipsi pugnæ interfnerunti Quod vero beneficium majus dici potest eo quo tota Græcis potuit conservari ? 18. His rebas gestis evenit ut utraque civitas maris imperio potiretur, quod utri tenuerint, urbes fere omnes dicto audientes habent. Ac neutram quidem’civitatem omnino laudo; in multis enim embua reprehendendæ sont: verum in hac quoque curatione non minus eis antecelluimus quam in actionibus paulo ante commemoratis. Nostri enim patres sociis persuaserunt ut eam reipublicæ forinam amplecterentur, que ipsi perpetuo usi fueraut; quod signant est benevolentiæ et amicitise, si qui aliis surmoi-es fuerint iisdem institutis ctandi quæ. sibi profuisse putsrint: Lacedæmonii vero rem- publicamconstituerunt neque suæ nec aliarum urbium simiiem, sed decuriones singulis urbibus præfecerunt, quas qui triduum eut quatriduum continenter accusarit, nullam partem exposuisse videatur injuriarum. cSingulatim igitur tot et tantas svelle recensent demeutiæ faerit: pauca-vero de omnibus dicere, quæ auditores justa indignatione commoverent, si junior essem fartasse potuissem’; nuncinihil taie in mentem mihi venit, nisi quod inter omnes constat, illos’injustitia et rapacitate veteres ita-superasse, ut cum sibimetipsis et amicis et patriævsuæ interitum accersiverint, tum Lace- monios apud socios in crimen et odium adductos in tot tantasque calmîmes conjecerint, quot et quantes nemo unquam eis aventuras

esse19. ln primis credidisset. igitur hinc perspici poterit . quantav - nos I moderatius et clementius omnia gesserimns, secundo loco ex eo etiam qued jam dicetnr: nem Spartiates vix decem aunes imperarunt, nos quin- qne et sexaginta perpetuos. Enimvero sciunt omnes, urbes aliis subjectas dintissime in eorum fide permanere a quibus minimis malis aficiuntur. His igitur de causis ambes susceptis odiis in bella et tumultus inciderunt, in quibus nostra nrbs;quum et Græci et barbari omnes eam invasis’sent, decennium resistere seque tueri potuit, Lacedæmonii vero,idum adhuc terra imperarent, cum Thebanis solis hello gesto unaqueïprœliozsuperati, omnibus opibus anisais, non minoribus infortuniis et calamitatibus quam nos conflictati sont; præteres nostra urbs paucioribus annis vires suas recepit quam hello subacta fuerat, Spartiatœrvero post ciadem acceptam, ne multi- plici quidem temporis spatio se in integrum restituere pristinumque dignitatis gradum recnperare potuerunt, sed in iisdem malis adhuc

20. Nunc quales ntrique nos contra barberas præbuerimus, expli- versantur.x ’

164 lSOC RATIS osmium est: hoc enim restat. Sub nostro igitur imperio non licuit eis neque pedestribus copiis intra Halyn fluvium descendere neque longis navibus eis Phaselidem appellere: Lacedæmoniis autem imperantibus non tantum eis potestas data est eundi et nasigandi que vellent, sed dominatu etiam multarum Græcarum urbium sunt aucti. 2l. Annon igitur en. urbs, quæ et fœdus cum rege generosius atque animosius’ feeit, quæ maximis plurimisque tum barbaros cladibus tum Græcos beneficiis affecit. quæ oram Asiæ maritimam ac moites alias provincias et hostibus ademit et sociis tribuit, quæ tsm illorum ferociam compescuit quam horam inopia: consuluit, quæ in bellis pro sua sainte gestis fortins dimicavit quam illa quæ 0b rem militarem maxime celebratur, quæ calamitates celerins quam isti [ipsi propulsavit, magis laudanda est et bonoranda præ illa quæ in his rebus omnibus fuit inferior? Ac de rebua gestis et periculis simul et contra easdem editis hæc habeo in præsentia quæ pet collationem dicerem. 22. Arbitror autem eos qui hœc inviti audiunt vers. esse non negaturos, neque etiam facinora pulcriors. commemoraturos par quæ Lacedæmonii multis Græcos beneficiis alfecerint, sed nostram ,urbem accusaturos esse, id quod semper studio sibi babent, caque narraturos quæ dum maris imperium teneremus acerbissima acciderunt, accusationes item et judicia quæ socii bic acceperunt et .tributorum exactionem criminaturos, maxime autem Meliorusn Scionæorumque et Toronssorum malis immoraturos, existimantes se urbis nostros beneficiis paqu ante commemoratis quasi labem et maculam criminationibus illis adspersuros esse. 23. Ego vero en omnia, quæ urbi nostris vere objiciuntur, neque refutare dicendo poesim nec id facere. instituant; uam, quum, id .quod prius etiam alicubi dixi, alii ne deos quidem expertes omnis .peccati esse patent, embescerem, si studerem et persuadera conarer rempubl. nostram in nulle unquam re deliquisse: illud tamen me facturum pute, ut ostendam, Spartanorum urbem in iisdem illis .rebus nostra multo fuisse acerbiorem ac sæviorem, et eos quiiin illorum gratiam nobis maledicunt omnium stolidissimos, et ut a . nobis ipsorum amici male audiant in causa esse; quum enim in iis ,nos accusarint, quæ in Lacedæmonios potius cadunt, non deerit . uobis occasio majus crimen quam in nos collatum fuerit in illos re- . gerendi. 24. Veiuti nunc etiam, si de sociis bic in judicium adductis mentianem fecerint. quis adeo stupidus est, quin facile respondeat v plures Grecos a Lacedœmoniis indicta causa esse interfectos quam a nobis, ex quo urbem incolimus, in jus vocatos et causam dicere canotes 2

PANATHENAICUS. 156 26. Eodemque modo, si de tributorum exactione aliquid dixerint, respondere poterimus: estendemus enim nostros civitatum quæ tributs pependerint cemmodis longe melius consoloisse quam Lace- dæmenios. Primum enim nulio edicto nostra, sed suo potins decreto id fecerunt, quum maris imperium nobis aliènent: deinde non nostræ salutis causa pependerunt, sed ut popularem statum libertatemque suam tuerentur, nave ad paucorum potentiam summa rerum revocata in tam ingentia mais. inciderent quanta sub decu- rionibus et violentia Lacedæmeniorum tolerarant. Prœterea nihil contulerunt ex iis quæ ipsi conserveront, sed ex his quæ nostra ope illis relicta ersatz de quibus, si vel modica prudentia essent, merito gratiam nobis babnissent. Quum enim urbes eorum suscepissemus, partim a barbaris omnino eversas, partim vastatas, eo illas perdu- ximus ut, quum de suis proventibus parnm nobis impertirent, nihilo pauperiores essent Peloponnensibus nihil triboti pendentibus. 26. Jam qued ad ces attinet qui ab utraque urbe sont eversi, qued nonnulli nobis solis opprobrant, ostendemus ces quos illi nunquam laudare desinunt moite crudeliora perpetrasse. Nobis enim usuvenit ut quosdam insululas,tales utique et tantes ut Græci plerique ces ignorent, issderemos, illi autem maximis Peloponnesi urbibus quæ omnibus modis cæteris præcellunt eversis earum opes ipsi tenent, quas, etsi antiquitus earum nulle merita exstarent, maximis a Græcis afici præmiis ob expeditionem Trojanam decuisset, in qua tous pro principibus se gesserunt tum duces miseront qui virtutibos prmditi fuste, non iis modo quæ in plebeiis etiam et contemptis bominibus inveniantur, sed illis quæ improbe nemini contingere queant. Messena enim Nestorem præbuit omnium sua mais prodentissimum, Lacedæmon Menelaom, qui 0b modestiam justidamque solos meruit Jovis genet esse [et appellati], Argivorum ciritas Agamemnonem non nua atque altera virtute præditum, sed omnibus quas nominare queas, neque iis mediocriter sed excellenter: neminem enim ex omnibus inveniemus qui res vel mugis oiïicio sue convenientes sel pulcriores vel majores vel Græcis utiliores ont pluribus laudibus dignes gerendas susceperit. Et his quidem ita simpliciter enumeratis non mirum fuerit a multis iidem derogari, si vero singnla paucis explicentur, omnes me vers dicere fateantur. 27. Equidem perspicere non possum, sed dubito quibus deinceps mihi verbis utendum sit ut recte statuisse videur. Pndet enim de virtute Agamemnonis tain moite præfatum, nullum ejus. præclarum facinus ati’erre in medium, ne auditoribus ex illorum esse genets vident qui temere ac insolenter quicquid in buccam venerit elfundunt: centra vero en quæ per digressionem comme- morantor non laudari solere video sed et moiestiam paters, et cum maltes esse qui en importune usurpent, tum multo plures qui re-

156 a ISOCRATIS ’ prehendant. Quare verser ne mihi etiam tale aliquid usuveniat. Verum decrevi opem illi ferre, cui idem qued mihi et multis.aliis accidit. ut ea gloria frandaretur quæ meritis ejus debebatur; qui quum illis temporibus optime de Græcis meritus fuerit, minus-lau- ’ datur quam qui nihil unquam memorabile gesserunt. 28. Quid enim ei defuit, qui tantum honorem ait adeptus, que si omnes in unum congressi majorem quærant, nequaquam sint inventuri? Solos enim Græciæ totius imperator evasit: delectusne ab omnibus an en dignitate per sese parte, dicere non possum. Sed sive hoc sive ilio modo imperium fuerit assecutus, cæteris nihil reliqui fecit qui alio quopiam modo fuerunt honorati qued ad.suæ gleriæ excellentiam addi posset. Hanc vero potentiam cactus nulle Græcarum urbium est cui moiestus fuerit; sed ab-aliquibuspiam durius et acerbius tractandis adeoifuit alienus, ut, cumnGræcis belle et turbis et multis aliis malis agitatis incidisset, eos illis incommodis iiberarit: (quibus inter se reconciliatis et omnibus rebua quæ estentationis et monstri plus babent quam publicæ utilitatis despectis, exercitum contraxit et contra barbaros-duxitw Quo nullum strategema præstantîus aut Græcis utiliusostendi potest vel cele- berrimorum ejus ætatis vei cujusquam ex omni posteritate. .Quæ quum ille gesserit et exemplum aliis reliquerit, non ita celebmtus est ut merebatur, eorum culpa qui portenta beneficiis, mendacia veritati præferunt; tantaque præstantia vir illis-etiam est minore gloria qui cum nec imitari sont ausi. 29. Neque vero propter hæc tantum laudandus est, sed oh ea etiam quæ circa. idem tempusgessit. Nain tante in en fait animi magnitude, ut non contentos e singulis urbibus toi: vprivatse conditionis milites delegisse quot libitum fuit, regibus etiam qui in suis urbibus faciunt quæ volant et aliis imperant, sibi ut parerent iis persuaserit, et contra quescunque doxisset sequerentur, et imperata facerent, et regia despecta vite militariter degerentyatqoeetiam pericula adirent et bellum gererent non pro sua patrie etregrno, sed verbe pro Helena Menelai uxore, reipsa pro eo ne Græciam barbari vel eodem modo tractarent, vel ita ut olim tractarant quum Pelops ’ totam Peloponnesum, Danaus urbem Argivorum, Cadmus ThebasH occupasset. Quœ quis alios anime prospexisse aut quisobstitisse videri potest ne quid ejusmodi postes fieret, nisi illius ingenium et potentia? ’i 30. Jam id qued sequitor minus quidem est quam saque ante diximus, sed majus tamen iis quæ sæpe laudari soient memoriaque dignius: quum enim exercitus ex omnibus urbibus convenissent, tenta muititudine quantam consentaneum est, qui moites sibi habebat partim e famiiia deorum partim ex ipsis diis genitos, nec ita ut vulgus affectes nec iisdem ingeniis præditos quibus alii, sed ira-

PANATHENAICUS. 167 candis et impetu et invidis et ambition plenos, tamen eosripsos decem aunes continuit non magnitudine stipendiorum neque pecuniarum. sumptibus, quæ nunc conciliandaa retinendæque potentia ratio est, sed.tum sa re qued et prudentia cæteris longe præstabst et commeatum ex hostili agro militibus suppeditare potent,.tum vero qued aliorum saluti rectius quam alii sibi ipsi consuiere putap ’ butor. Proinde finis, quem bis rebus imposoit, vel in primis-admiratione dignus est: nec enimindecorus nequea supra commemoratis abhorrons is fuit; uam verbe quidem contra onam civitatem belle gerendo, revers autem non tantum centra omnes ces qui Asiam incolunt sed contra maltas etiam alias gentes barberas. dimicando, nullis- periculis defatigatns est, non prius discessit, quamejns urbem qui delinquere. ausus fuerat excidisset et ferociam injuriasque barbarorum eoercuisset. 3l. Neque vero, ignore quam multa de Agamemnonis virtute dixerim, neque illud , etiam me. præterit, si qui .sigillatim ce consi- derent quidnam esset improbandum, qui detrabere quicquam auderet, fore neminem, sed, si orifice omnia leganmr,nomnes reprehen- sures ut moite prolixiora quamroportuerit. . . 32. Ego vero, siqoidem ignorassesn me modum excedere,: eru- buissem me, qui de rebas quas. nemo alios conari codent. scribere sim aggressus, osque adeo esse stupidum: nunc certius scivi, quam isti qui me reprehendere: audent, bæc in multorum esse reprehensionem incursnra: sed gravitas fore censui, si de tali vire disserens aliquas ejus laudes quas mei ofliciiesset exponere præterirem,.quam si in hac parte aliqoibus temporis et modi rationem non habere viderer. Atque etiam apud humanitate politissimos auditores lundi mihi fore censui, si de virtute verba faciens. mugis in eo elaborarem ut pro dignitate illius dicerem quam ne essem æquo prolixier; idque qunm satis scirem, tum neglectum orationis modum. meam gloria!!! imminuturom, tum. prodens de ipsis rebas consilinm istis quos laudarem profuturum: tamen utilitate neglectu justitiam.delegi. Neque vero solum in his que nunc dicta sont me hoc anime fuisse apparebit, sed prorsus in omnibus; notum enim est me eüam inter discipulos mecs iis bactenus mugis deiectstum esse quivitæ probitate et rebus gerendis excelluerunt quam qui eloquentia clameront. . Enimvero orationum, etiamsi nihil in illis omnino meum esset, omnes me auctorem dicerem: recta factotum autemntametsi omnes me fuisse suasorem scirent, nemo tamen est quin cum ipsum qui res perfecisset potiuslaodandum duceret. 33. Verum nescio que abripior: quum enim ad supra dicta-adji- cienda esse en que: restant arbitrarer, longissime ab instituto digres- sus sum. Nihil igitur aliud restai, nisi ut petite; senectutimem oblivienis et loquacitstis venin, quæ vitia nostram ætatem. comi-

158 ISOCRATIS t tantur, ad illum locam redeam ex que in banc garrulitatem incidi: Unde vero aberrerim, jam nunc perspectum babere me puto. 34. Nom istis qui nostræ urbi Meliorum et talium oppidulorum calamitates opprobrant respondi, non qued in illis rebas nullum peccatum inesset, sed ostendi cos ques isti diligent moite plures urbes et majores quam nos avertisse, inter quæ de virtute Agame- mnonis et Menelai et Nestoris disserui, mendacium quidem nullum, sed plura fortasse quam decoit locutus. Existimabam enim inde in propatulo fore insignem fuisse injoriam illorum qui ausi fuissent ces urbes evertere quæ tales vires genoissent et educassent; de quibus plura etiam caque præclara dici possent. Sed stuitum fertassis est uni facto immorari, quasi exquirendum sit quidnam de crodelitate et sævitia Lacedœmoniorum dici quant, et non maxima copia suppetat. 35. Qui non contenti ergo bas urbes et vires tales deliquisse, eos etiam, qui ex eodem loco oriondi communiter cum eis expeditionem susceperunt et eadem pericula subierunt, de Argivis et Messeniis loquer, iisdem cladibus quibus illos aficere studueront. Ac Mes- senios quidem non prius oppugnare destiterunt quam regione ejecissent; Argivi autem ejusdem cladis propulsandæ causa etiam nunc bellum gerunt. Jam quemadmodum com Platæensibus egerint, absurde facerem, si bis commemoratis eorum non meminissem: in quorum agro nobiscum et cum aliis sociis castra metati sont, et quo in loco nos, quum aciem contra bostes instruxissemus, et sacra diis ques illi coassement fecissemus, non lis mode Græcis qui nobiscum conjuncti, sed illis etiam qui partes hostium sequi coacti fuerant, libertatem restituimus, et bac egimus quum solos Platæenses omnibus Bœotiis adjotores baberemus; ques non longe temporis inter- valle post, in Tbebanorum gratiam, Lacedæmonii urbe capta omnes interfecerunt, iis exceptis qui faga salutem quæsiverunt. Erga ques nostra urbs se longe aliam quam Spartiatæ præbuit: illi enim in bene meritos de Græcis et cognatos sues ita grassati sont, nostri vero et Messeniorum reliquis Naupactnm babitandum dederunt, et Platæenses quiconque advenerant civitate donarunt et rerum omnium pari jure secum frai pérmiserunt. Quare si nihil aliud de bis urbibus dicere possemus, ex his tamen utriusque mores facile perspicerentur, plannmque fieret utra plures et majores civitates evertisset. ’ 36. Sed nunc accidere mihi quiddam sentie contrarium iis quæ paulo ante dixi: tune enim in ignorantiam et errorem et obli- vionem incidebam, nunc satis scie me ab en lenitate orationis deli- cere, quam quum primum scribere cœpissem mihi proposaeram, et tout de rebas quas prætermittere decreveram veile dispotare, tum audaciorem esse factum quam pro nature mea, tum in quibusdam

W-..r. m mn---- -.--;m.. . 11-"?-

PANATHENAICUS. 159 que cloquer temperare mibi non pesse propter copiera eorum que diceuda mihi sinuant. Postquam igitur audacter lequi captura, osque solutum est, et taie fundamentum orationis nem jactum ut en silentio præteriri neque debeant neque pessint, per qua demonstrari potestnostram urbem de Græcis malins esse meritam quam Lacedssmenios, non reficenda sont etiam cætera mais quæ nondum quidem recitata sed inter Græcos facto sont, et ostendendum nostros sa sero didicisse, Lacedæmonios vero quædam primes quosdam solos admisisse. 37. Plurimi sans utramque orbem accusant, qued quum videri velint pre Græcis contra barbares dimicasse, civitatihus ut sui juris essent et ut singulis expediret sua componerent non permiserint, sed, tanquam belle captas partita, sic omnes servitote eppresserint; qued perinde sit ac si qui famules ab aliis abductos atque in libertatem assenas sibi servire cognat. 38. Ut autem bac et longe plura bis atque acerbiora dicerentur, non in causa nos fuimus, sed illi qui et nunc verbis nostris se op- ponunt et superiori tempore nostris actionibus omnibus sont adversati. Nestros enim majores infinitis superiorum temporum spatiis nemo demonstrabit vel onam urbem sive majorem sive minorem oppressisse, Lacedæmonios vero norunt omnes, ex que in Pelopon- nesum voueront, nihil aliud agere sut moiiri nisi ut vel omnibus imperent, quod in primis optant, vsl si id fieri nequeat, saltem Pe- loponnensibus. Præterea qued ad seditiones et cædes et mutationes rempublicam attinet, quas quidam attique nostrum objectant, omnes illi urbes panois exceptis talibus calamitatibus et morbis impleverunt; nostræ vero orbi ante cladem Heliespontiacam objicere nemo audet ullum tale fanions in socios commissum. Sed quum Lacedæmonii adepti Græciæ dominatum summa rerum denao exciderent et, ut bis temporibus fieri solet, relique urbes seditiosæ essent, duo au: tres nostrorum ducum -- nec enim veritatem dissimulabo -- in earum quosdam injorii fuerunt, sperantes se, morem Lacedæmeniorum imitatos, facilios eas in ofiicio continere pesse. Quare jure omnes illos potins accusabimos ut talium operam auctores et doctores, nostratibos autem, ut discipulis ques pollicitationes deceperunt et spes frustrata est. merito venia dabitur. 39. Postremum autem illud, qued soli et per se egerunt, quis ignorat? quum communes inimicitiæ nobis cum barbarie eorumque regibus intercedant, nos multis petites bellis et interdum gravibus conflictates malis, quum etiam ager noster subinde vastaretur. et scinderetur, nunquam ad eorum amicitinm et societatem respexisse, sed propter insidias Græcis per ces structas constantius ces odisse quam illos qui nos in præsentia infestabant: Lacedesmonios autem nec accepte allo male nec acceptons neqms metuentes tsm insatis-

160 ISOCRATIS bili cupiditate flagrasse, ut imperio mai non contenti,.maris etiam dominatum desiderarint, iisdemque temporibus et socios nostros ad defectionem impulerint, Iibertatem polliciti, et com regs de amicitia et societate egorint, afiirmantes se-ilii omnes Asiæ incolas tradituros; bis conditionibos fide utrinque data nobisque debellatis, quibus jurejorando accepte libertatem promiserant, ces graviore servitute quam Helotes oppresseront, eamque regi gratiam retirie- runt ut ejus fratri Cyro nato minori persoaserint, ut.cum eo de regno armis contenderet, collectoqoe exercitu Clearchum ducem contra :eum: miserint; frustrati autem in bis spe ’ sua et cognifi quales: essent, et omnium odiis sosceptis, belle petiti et tamis turbis agitati sont, quantis ces consentaneum est qui et Græcos et barbares vielarint. Quibus de rebas baud scie plura dicere quorsum attineat, nisi qued navali præiio tain a regiis exercitibus tum imperatoria Co- nonis solertia superati talem pacem feceront, qua nemo demon- strarelpotest neque turpierem ullum unquam esse factam neque oontumeliosiorem neque Græcorum negiigentiorem sut magie eorum verbiscontrariam qui virtutem prædicant Lacedœmoniorum: uam, quum rex dominos Græcorum ces eifecisset, regnum si et fortunas omnes eriperestuduerunt; postquam vero navali-prælio superatos bumiies reddidit, non parvam illi Græcorom pattern tribuerunt, sed omnes ces qui Asiam incolerent, et apertis verbis in literas retulerunt ut illis sue arbitratu ipse uteretur, nec embueront tales pacti- eues facere de viris quorum societate usi et nos subegerant et Græcos in suam potestatem redegerant et in spemovenerant Asiæ totius occupandœ, sed taie fœdos et in suis templis descripserunt et socios idem facere coegerunt. 40. Ac alios quidem non desideratoros puto longierem oratio-’- nem, ’quumiex his ipsis abonde inteliexisse sibi videautur cujusmodi urbs attaque in Græcos faerit: ego vero non in eodem sententia sum;sed argumentum hoc a me institutum cum alia verba malta requirere arbitrer, tom vero en quæ illorum amentiam demonstrent qui bis quæ dicta sont ’adversari sont aggressi; quæ quidem facile me inventurum mer. 4l. Nain inter ces qui facta Laconam omnia probant, optimos quosque et prudentissimos Spartiatarum rempublicam esse lauda- turos’existimo, et, qued ad eam sane rem attinet, in vetere sententia permansuros, de rebas autem contra Græcos gestis mess orationi . assensuros: qui vero non his modo sed vulgo etiam’deteriores sont, et, quum nulle de re «lia tolerabiliter dicere queant, de Lace- dæmoniis tacere non possunt, sed, si ces immensis laudibus extu- ierint, se -eadem fore. gloria causent que ii dorent qui longe illis copiosiores et præstantiores babentur: bos igitur, obi occupata loca esse omnia et ne onam «quidem nostm orationis capot se refutare

PANATHENAICUS. l6! pesse viderint, disputationem de rebupublicis arreptoros et instituts illorum cum nostris in contentionem adducturos esse reor, ac tem- pesantiarn in primis et obedientiam cum negligentia nostra, 0b easque res Spartam laudatoros. 42. Quod si facere instituerint, cordati viri eos nugas agere judicare debebunt. .Ego enim non disputatienem de rebuspubiicis institui, sed illud probare volai, nostram urbem de Græcis melius esse meritam quam Lacedæmonios. Que ex nomero si quid cen- vellerint, eut alio communia facto protulerint quibus illi nos sape. rarint, merito laudabuotur: si vero en dicere cœperint de quibus ego nullam prorsus mentionem feci, jure stupidi omnibus vide-

43. Verumtamen quum eos orationem de rebuspubl. in mediom allaturos putem, non gravabor en quoque de re disserere: spero enim me ostensurum, ille ipso nostram urbem mugis excellere quam iisbuntur. que supra diximus. . 44. Neque vero quisqaam opinetur de bac republica me dicturum, qua pro vetere -uti coacti sumus, sed de en quæ apud majores nostros fait, que nostri patres non centempta banc arripuerunt, sed in aliis quidem rebas illam longe præclariorem, ad maris vero imperium banc utiliorem esse judicarunt: que suscepto et diligenter administrnto tum Spartanorum insidias olcisci tom Peloponnensium omnium robur, que urbs nostra illis temporibus maxime urgebatur, belle superare potuerunt. Quare nemo jure culpaverit ses qui banc delegeront: neque enim spe sua frustrati sont, nec ignora- runt quid utriqoe imperio vel honorum vel malorum inesset, sed satis norant terrestrem principatum, boni ordinis, modestiæ, obe- dientim, cæterarumque rerum ejus generis stodiom requirere, potentiam vero marinam non bis rebas augeri, sed artibus naoücis et bominibus qui remos agere possunt, quique sua perdiderunt et ex alieno victum quæritare consoeverunt; qued bominum genus quum in urbem confluxisset, satis apparebat et veteris reipublicæ disciplinam dissolutum iri et sociorum benevolentiam cite a nobis ab- alienandam esse, obi eos, quibus prias orbes et ogres dederant, vestigalia et tribota pendere cogerent, ad soivendam istis mercedem ques peule ante dixi, Sed tamen, quum eorum quæ prias posita sont nihil ignorarent, urbi tenta et magnitudine et gloria expedire et convenire quasvis diflicultates patios quam Lacedæmo- niorum imperium perpeti existimabant: et, quum dose res quorum neutre houa esset proponerentor, optionem com præstare ut ipsi aliis malefacerent quam ut grassationes aliorum tolerarent, et contra jus aliis potins imperarent quam ut bujus culpa fuga injuste Lacedmmoniis servirent. Quœ utiqoe omnes viri prudentes et præeptarent et vellent, sed pauci quidam, qui sapientes scilicet v

162 ISOCRATIS videri voluut, si rogatentur repudiaturi euent. Causes igitur, pto- pter quas eau: rempubl. quæ a quibusdam reprehenditur ei quæ ab omnibus laudatur prætulerunt, paulo copiosius, sed vere,exposui. n45. Nunc et de hac quam institui et de majoribus nostris verba faciam, ab illis temporibus exorsus, quum tain democratiœ quam oligarchiæ nomen ignoraretur, sed et barbaricæ gentes et omnes Græciæ civitates regibus parerent. Rem autem altius propteren repetere volui, primum quod existimo convenire ut qui de lande virtutis contendunt a primo atatim ortu aliis nutecellant; deinde, quum de viris præstnntibua quidem illis sed nulla mihi necessitudine conjunctis plura quam decuit disseruerim, majorum nostrorum, qui rempublicam pulcherrime administrarunt, puderet me ne brevem quidem facere mentianem, qui tanto illis qui principatus tenent præstantiOrea fuerunt, quanto viri mansuetissimi et prudenüslimi bestiis immanissimis et sævissimis antecellunt. 46. Quod enim infandum et nefarium facinus mm in aliisurbi- bus, tum vero in his potissimum quæ maximæ et sunt et babentur, non fuisse perpetratum inveniemus? nonne cædes fratrurn et patrum et. hospitum plurimæ subinde factæ? non mactationes matrum et incesti coucubitus indeque suncepti liberi unde ipsi nati eruut? non devoratio liberum conjunctissimorum insidiis concinnnta? non ejectiones eorum quo: genuerant, et submersiones et excæcationee et tante. maleficiorum multitude, ut eorum nemini unqunm materia defuerit qui in singulos annos illorum temporum calamitates in thentrum producere solent? 47. Hæc non quo illos vituperarem, sed ut ontenderem apud nostros non tantum tale nihil eue factum, recensai; hoc enim non virtutis, sed panlo minoris quam qua scelestissimi quique sunt improbitatis signum esset: decet autem eos qui aliquoa insignibus laudibus ornare student, non id solum demonstrare, non improboa cos esse, sed omni genere virtutum et Superioris et nostra: ætatis bominibus præslitîase. Quœ eodem de nostris quoque majoribus dici possunt. 48. Nam in: annote et præclare tain civitntem quam rem suam familiarem administrarnnt, ut illis dignum fuit qui et a diis geniti errant, et primi lum urbem condiderunt tum legibus usi orant, et omni tempore studuerant ut ergs. deos pietati sic ergs homines æquitati, quique nec permixti aliis nec advenæ, sed soli Græcorurn indigenœ fuerunt, enndemque regiouem nutricem habuerunt e que .nati essent, et. perinde ut optimi quique patres et matras nous dile- -xerunt, diisque porto immortalibus in cari ut, quod diflicillimum et rarissimum esse credilur, inveniri quasdam tyrannicas et regina quæ quatuor mais let quinque permnnserint, id quoque

PANATHENAICUS. 163 ilfis coutigerit. Nain Erichthoniua Vulcano et Tellure genitun a. Cecrope, qui masculin liberis orbus decessernt, hæreditatem et regnum accepit: hinc omnes eum secuti, non pauci numero, opes et imperio pet suoceuiouem suis liberis reliquerunt neque ad Theseum. 49. De cujus equidem virtute rebusque gestis magnopere velim me priua nihil dissemisse: longe enim aptius in oratione hac de urbe nostra instituta de eo diceretur. Sed difficile fuit, vel potiul fieri non potuit, ut en quæ illa tempore in mentem veniebant ad banc occasionem reservnrentur, quam oblatum iri minime præsen. tirem. "la igitur omittemus quæ olim in ejus temporis usum can- vertimus, et unius tantum facti mentionem faciemus, quod ita accidit ut neque lit prius expositum neque factum ab ullo alio nisi a. Theseo, virtutis vero equ et prudentiæ insigne præbeat docun mentum. 50. Nom quum regnum baberet tutissimum et maximum, in quo multas et præclaras res gesseret tutu bella suscipiendo turn civitetem administrando, omnia hœc despexit, et gloriam laborihus certamini- busque parnm, quam neque vetultas obrueret nec oblivio deleret, ignavæ beutæque vitæ prætulit que propter regnum in præsentia frui licuisset. Et hinc egit, non ubi cousenuisset, fastidio quodam et satietate honorum illorum ndductus, sed in ipso ætntis flore urbem, ut ferunt, multitudini regendam permisit, ipse autem tum pro en tum pro aliis Græcis adire pericula non destitit. 51. Ac de Thesei quidem virtute nunc ut licuit admonere auditores miniums, olim facinora ejus omnia non negligenter persecuti: de illorum autem laudibus qui urbi: administrationem ab eo susceperunt, nescio quid dicendum ait animi tante præstuntia. dignum. Qui, quum rerumpublicurum distinctiones ignorarent, in deligendo non aberrarunt ab en republîca quæ confessione omnium non .hu- munissima tantum et æquissimu esset, sed et omnibus qui en ute- rentur utilislima etjucundissima. Democratiam enim constitueront, non enm’quæ tomera misceret omnia. et in petuiantia libertatem, in licentia quidvis ngendi felicitatem collocaret, sed quæ talia im- probaret, inque aristocratie uteretur: quæ quum utilissimaisit, a vulgo, ut en in que census ratio habetur, in rebuspubl. numentur, non quad ex inscitia ignorent, sed quia nihil unquam cogitationis en52. Ego de vero formasre rerumpublicarummaceperunt. tres duntaxat eue dico,i oligarchiam, democratinm, monarchium: qui igitur his utuntur, li magiltratus et cætera munin civium prudentiuimis et optime une jultissimetcuruturis omnia mondent, e03 in quavia republica tnm inter se tum ergo alios felici statu futures: qui vero nudacissimoov et-improbiuinos deligunt, qui tum reipublicæ utilitetem negliglttl

164 i ISOCRATIS tum ad expiendam suam ave-miam quidvis patati sint et fseere et pet peti, civium caudem quæ magistratuum est improbitatem fore [esse velint, bos contra et sibimetipsis et civibus pessime consulesejudico]: qui autem neque sic neque ut prius dixi sese parant, sed quum securi suut, eos maxime honorant qui ad gratiam loquuntur, in met! - vero et periculis, ad optimas et prudentissimos quosque confuginnt, cos per vices alias feliciores fore alias calamitosiores. 53. Hæc igitur nature et vis est rerumpnblicarum; atque hac aliis muito plura verba suppeditature esistimo quam nos fecimuI» mihi vero non de omnibus illis, sed de sole majorum nostromm republica, esse disserendum: banc enim pollicitus sum demonstra- turum majoris esse pretii quam eam quæ Spartæ constituta est. 54. Erit autem oratio bis qui me libenter de bous republics dicentem audituri sunt neque molesta nec intempestive, sed apte et convenions superioribus; illis vero qui gravem et severam orationem edepernantes iis maxime delectantur qui in celebritatibus convitie dicunt, vel, si furore illa abstiuueriut, eut res omnium vilissimesnut mortslium nequissimos laudnm, iis eam visum iri puto quem opor- tent prolixiorem. Verum ego nihil anqaam ejusmodi auditores curavi, ut nec alios quisquam vit prudens, sed eorum rationem hsbui, qui et ille quæ jam dixi præ omnibus aliis memoriænmanda- turi, neque disputationis prolixitstem, etiamsi decies mille versuum es. fuerit, reprehensuri sunt, sed sui arbitrii esse putabunt tantum iegere et percensere quantum ipsi volent, omniumque maxime eorum qui nihil libentius audiunt en oratione que velpræstantiumrvirorum virtutes vel reipublicæ bene constitutæ mores commemorentur: quæ si quidam imitari pussent et vellent, cum ipsi magna gloria ætatem exigereut tum suas urbes felices redderent. Ac quales mihi auditores deri opterim, dixi; vereor autem, etiamsi tales contigerint, ne longe tenuias quam pro rerum gravitete de quibus disserere institui dicam. Sic tamen ut potero de eis verba facere eggrediar. 65. Quod igitur nostra urbs illis temporibus melius quam olim administrata fuit, id regibus, de quibus paqu ente dixi, acceptum referri debet. Hi enim fuerunt qui populum ad virtutem, ad ju- stitiem, magnamque modestiam instituerint, et suis actionibus id docuerint, quod ego posterius dico quam ipsi fecerunt, quamvis reipublicæ formam civitatis esse animum, cujus en vis sit quæ mentis:in corpore: nain hæc est que et omnibus de rebus deliberet, et res secondas tueatur, et efl’ugîat adverses, auctor atque efl’ectris omnium quæ civitatihus contigerunt. 66. Quæquum didicisset populus, ejus rei propter mutetionem oblitus non est, sed in hoc mugis quam in slis incubuit, ut duces lestiretur, qui et statum popularem expeterent, etniis maribus essent

PANATHENAICUS. 165 proditi quibus illi qui olim rognassent, ne par incurism summa rerum omnium eos præfioeret quibus nemo privatim quicqusm mu- detum vellet, eut commineret ut illi ad gubernsculs civitnüs sederent quorum in confessa esset improbitue, sut vocem illorum ferret qui, quum sua ipsi corpora probris affecissent, aliis præseribere studereut quemadmodum urbs sobrie feliciterque regenda esset, sut illis in republ. locus daretur qui patrimoniis in fœdas voluptates profusis peculatu et rupinis inopia suæ consultum vellent, eut illis qui, quum ad gratium semper loqui cuperent, in multa ingrate et moleste conjicereut eos qui ipsis obtemperassent; nem bujus quidem generis bomines omnes a consiliis esse removendos nemo est omnium quin existimet, neque vero bos solum sed illos etiam qui, quum aliorum possessiones reipublicæ esse dicunt, proprios civitatis opes depeculari se diripere sudent, et se amure populum simulant, quem apud omnes slios in odium edducunt, qui, quum Græcis verbo metuent, eos te vexent et columniantur et efliciunt .ut in ergs nos afl’eoti sint, ut pleræque civitutes bellis conflictsntes malint hostibus portas quamprimum aperire quum nostra præsidie intro- minere. Nemo perscribere se euumersre possit omnem improbitatem et scelere istorum. 57. Quœ quum illi odisseut, non tenere quosvis ad consilio. et magistrature admittebsnt, sed optimos et prudentissimos quosque et vitæ integritate spectstissimos, atque bos ipsos mm imperatores cresbent tnm si quoqusm necesse esset legatos mittebent, :tum magistrates urbsnos omnes illis msndsbent, existimautes, qui pro ceneioue optima suadere et vellent et possent, eosdem etismuseor- sim omnibus in louis et de omnibus negotiis eodemlunimo purique prudentia futures: neque vero opinione son frustrsti sont. 68. Nom quum hac mente essent, panois diebus leges in tabules relatas et publice propositas viderunt, non bisquas nunc habemus similes, neque confusionis ploucs et inter sese pugnentes, itn-ut tsm rate quam untiquatæ prope nihil suctoritstis hubeant, sed primum pences, sic tenson ut et satisfacereut et caguitn faciles essentiis qui usuri eruut illis, deinde justes et utiles et inter se consentientes, et mugis in hoc intentes, ut publics instituts princiers-essent quam ut privsts commercis sine fraude fierent, quales esse decet inirepun- blics bene constituta. Cires esdem tempera megistrutus embout ses qui a tribulibus et populeribus deleoti eruut; neque vero digni. tales tales fecerunt quæ magnopere ambiendm eut expetendæ essent, sed multo mugis muneribus simiies, iis quibus mandata fuerint une molestis, sed et honoris aliquid aferentibus: oportebat enim eos qui delectiiersnt et rem familinrem negligere, et lergitionibus quo! magistrstlbus dsri soient non minus quem donmiistemplorum abc minore-qu. quis est qui bis moribus ferre «litt-qued si qui

166 ISOCRATIS. aficio functi essent, cos mediacriter collaudatos aliam talon: cura- tionem suscipere oportebat, qui vero paululum de via declinasseut. summis probris et maximis suppliciis radiai; quare nemo civium ut nunc fit magistratus appetebat, sed mugis gestiebat cos tune efiiuç gere quam nunc consequi, omnesque putabant nunquam essisœre passe veriorem democraliam aut firmiorem eut multitudini utiliorenl en quæ et talium functionum populo immunitatem duret, legendorum autem magistratuum auctoritatem et punieudi delinquentes tri- bueret; quæ non alio. potestas est quam felicissimorum tyrannarum.59. Et hæc pluris quam . ego dico cos fecisse, illud maxima argumenta est quad populus alias reipublicæ formas quæ displicent op» pugnare et destruere et magistratus occidere solet. hac vero usus est non paucioribus quam mille annis, in eaque perseveravit ab illa tempore qua accepit usque ad Salonis ætatem Pisistratique principatum; qui populi gubernator factus, quum reipublicæ multum nocuisset optimosque cives tanquam oligarcbicos ejecisset, tandem populari statu abrogata tyrannidem oocupavit. 60. Fortassis autem aliqui me absurde facere disent - nihil enim vetat banc orationem reprehendere --, qui hæc dicere audeam tanquam de rebus perfecte mihi cognitis, quibus dom gererentur non interfuerim. Sed ego me nihil borum temere facere pute. Nam si ego salue sermonibus de veterum institutis et scriptis, que ab illa tempare ad nos perveuerunt, fidem-baberem, non injuria reprehenderer: nunc multos eosque prudentes viras facere idem quad me apparat. Præterea, si argumenta et orationem a me postulentur, probare queam omnes homiues auribus plura quam oculis cognoscere, et majores et pulcriores res scire quas ab aliis audierint quam quibus ipsi interfuerint. Cæterum hujusmodi repreheusiones neque negligendæ sunt- uam, si anemine diluerentur, fartasse veritstem læderent -- neque refutandis illis diutius immorandum, sed ubi tantum aliis subindicatum fuerit en quo adversarios auges agere osten- datur, ad propositum redeundum et absolvendum id quad institutum fuit; quad ego quoque faciam. 61. Ordinatianem igitur reipublicæ, et tempus per quad en sunt usi, quantum satis est expasuimus: restat igitur ut quæ actiones bonnm civitatis statum secutæ sint explicemus. En his enim adhuc rectius intelligetur nostros majores rempublicam meliorem babuisse tum quum alios et modestiorem, atque iis et magistratibus et consie liariis esse usas quorum auctoritati parera prudentia est. 62. Sed ne bæc quidem prius dicenda mihi sont, quam panes præfatus fuero. Si enim, neglectis eorum reprehensiauibus qui hoc unum didicerunt, val de aliis rebus gestis vel de militari discià plius, quibus usi majoæs et berluras superaruntet a Græcisvbene

PANATHENAICUS. 167 audierunt, vannera, fieri non poterit quin aliqui medioant loges recitare quas et Lycurgus tulerit et Spartani observent. 63. Ego vero me dicturum esse multa fateor ques illic recepta sunt, non quad Lycurgus illa vel invenerit vel excagitarit, sed quad majorum nostrorum gubernationem quam optime imitatus domi democratiam instituit aristocratie temperatam, qualis apud nos fait, et magistratus non sortito sed par sufragia creari voluit, legemque tulit ut seniores qui rebua omnibus præsunt tenta studio et-cura legerentur, quanta ferunt a majoribus nostris Areopagitas esse lestas, et eandem illis auctoritstem tribuit, quam sciret senstum apud nos babuisse. 64. Lacedæmoniorum igitur eam esse rempublicam quæ apud nos olim quoque fuerit, e multis audire licet, si qui scire id copiant: jam rei militaris peritialn non prius excoluisse neque malins tractasse Spartanos quam nostros, certaminibus et bellis, que facto esse illis temporibus omnes confitentur, me ita perspicue ostensurum arbitrer, ut nec inepte Laconum studiosi babituri sintvin quo meis verbis can- tradicant, nec illi etiam qui nostra simul et mirantur et invident et imitari cupiunt. - 65. Ah eo autem exordiar quad auditu fortasse non omnibus ju- cundum, sed dictu tamen non erit inutile. Si quis enim dicat duas bas urbes plurima beneficia in Græciam contulisse atque minimis malis esudem post Xerxis expeditionem affecisse, noupoterit non dixisse verum iis videri qui res gestes illorum temporum cognitas habent. Nam et quam fortissime fieri potest contra ejus potentiam dimicarunt, et eo facto, quum decuisset etiam sa quæ restabant, ces rite administrare, in eam non amentiam sed insaniam sunt im- pulsæ, ut cum sa qui ipsas oppugnarat, qui utramque urbem delere funditus, qui cæteros Grœcas servitute apprimere destinant, .taii præsertim, quem facile terra marique superassent, pacem in omne tempus tanquamcum bene merito fecerint, et altera alterius virtutibus invidentes bella suscepto tenta pertinacia et œmulatione inter se contenderint, ut sese mutuo cæterosque Græcos perdere non prias destiterint, quam communi bosti eam potestatem dedissent ut is nostram urbem per Lacedæmoniorum potentiam in summum discrimen adduceret, ac rursum Lacedasmonios pet nostram urbem. Quamvis autem barbarus eus prudentia tsm longe superasset, tamen neque illis temporibus ab acceptas clades ita uti par fuit ipsasque decuit doluerunt, neque nunc Græcarum urbium maximas calera pudet ejus opes contentione quadam assentationis; uam Argivi quidem et Thebani Ægyptum illi misais auxiliis subegerunt, ut quam maxima potentiamunitus Græcis insidiaretur, nos autem et Spar- .tani, quum societate conjuncti sinus, alieniares alteri ab alteris animas babemus quam ab iis contra quas utrique belle gerimus. Cujus

108 ISOCRATIS rei non parnm illud siguum4est,.qnad nec une ide re communi consilio deliberamus, et utriqoe seorsim legatos ad illum mittimns, spenntes, utri eum magie propitiurn habuerint, in eorum patestate fare Græciæ dominatum, adeoque sumus ameutes ut non animad- vertsmus salere eum illos a quibus colitur contumeliose tractare, cum iis autem, qui adversentur et ejus potentiam coutemnunt, omni modo dure operam ut redent in gratiam. 66. Hæc recensui, quum satis scirem non -defnturos qui dicere auderent ca quæ dixerim nihil ad institutum pertinere. Ego vero nunquam quicquam esse dictum existimo quad supra dictis magis conveniat, aut quo manifestius demonstretur majores nostros maximis in rebus fuisse prudentiores illis qui tum nostram tum Sparta- narum urbem post bellum cum Xerxe gestum gubernarunt. Satis enim constat ces et illis temporibus pacem cum barbaris fecisse, et cum seipsss tum alias civitates perdidisse, et nunc Græcis imperare veile, et legatos ad regem mittere ad expetendam ejus amicitiam et sacietatem: qui vero quoudam nostram urbem tenuerunt, nihil tale feeerunt, sed plane contrarium: uam Græcis urbibus abstinere tsm constanter eis decretum fuit quam religiosis bominibus donariis templorum. bellum autem maxime necessarium et justissimum, a quo martalium nemo immunis esse deberet, id putabaut quad conta immanitatem belluarum gereretur, proximum quad Græcorum auxilia inferretur barbarie qui et nature essent bastes et perpetuo nabis insidiarentur. Hæc quæ dixi non ipse excagitavi, sed ex illorum rebua gestis sum ratiocinatus. 67. Nam quum alias urbes in multis malis et bellis et turbis versari, suam vero solam recte gubernari viderent, non existimarunt eorum esse oflicii qui et rectius saperent et rebus secundioribus utsrentur connivere ac pati cognatas urbes interire, sed et rationem inenndam et operam esse dandam ut universas malis illis liberarent. His cogitatianibus susceptis dissidia saniorum civitatum legationibus et disceptationibus tallera studuerunt; si quæ vero seditiosiores orant, cives summæ apud se auctoritatis ablegarunt, qui et consiliis ses in rebua illis juverent, et congressi tum cum iis qui domi vivere non poter-sut, tum cum iis quorum insita ferocia legum decretis ad- versabatur, quad bominum genus urbibus plerumque perniciosnm est, persuaseruut ut secum in militiam profecti vitam illa meliorem quœrerent. Quum igitur multi essent qui en vellent et obtempera- rent, constituta ex illis exercitu, et barberas qui insulas accaparant expulerunt et eos qui utramque Asiæ oram tenebant aggressi, omnibus ejectis, egentissimos Græcomm ibi collocaruut. Hæc et ipsi agere et aliis ad imitandum proponere non destiterunt,donec sudis- sent Spartanas Peloponnesi urbes, ut dixi, subegisse: tum vero ses tueri coacti sont. A n î

PANATHENAICUS. 169 68. Quid igitur boni bella illa et occapatianes mittendi colonies secutum est? bac enim existimo plerasque patissimum audire velle. Ut Græci ditiores et copiosiores fiereut magisque consentirent tante et tali multitudiue bominum liberati, ut barbari extorres et profiigati sabmissiaribus animis essent quam prias, ut harum rerum auctores insignem ceperent gloriam duplaque majorem fecisse Græciam quam

initia69. Ac majus fuerat quidem beneficium apparerent. quam bac et communias ’ * Græcis a nostris majoribus datum reperire non possum: quad autem. sit cum peritia rei militaris conjunctius, nec minore prædicatione dignum et omnibus magie manifestum babituri forte sumus quad dicemus. - 70. Quis enim ignorat, sut Baccbanalibus e tragicis actoribus non audivit, quas Adrastus clades ad Tbebas acceperit? qui Œdipi filium, suum generum, in regnum restituere conatus, maximas Argi- voram copias amisit, et omnes centuriones vidit interemptas, ipse per dedecns servatus; et quia nec fadas impetrare nec cessas aficere sepultura patent, supplex urbi nostræ factus, Theseo adhuc eam gubernaute, oravit ne tales viras insepultos jacere sut vetus institutum et patriam legem apud universas bomines receptam abrogari sineret, quæ non mortali prodita ingenia sed a divins potentia imperata videretur. Quibus populus auditis, nulle mors interposita, legatos Tbebas misit, qui suaderent ut et de reddeudis cadaveribus sanctius consilium inirent et æquius responsum quam dudum darent, atque illud subindicarent, nostram urbem eis non permissuram ut communem omnium Græcorum legem violarent. Quœ quum sudis- sent qui tuai Tbebis imperabant, aliter statuerunt quam et plerique de eis sentiunt, et ipsi prias decreveraut, sed et modeste suam causam egerunt et accusatis iis a quibus oppugnati essent nostræ urbi cada-

vera71. Ac nemotollenda putet me iis quæ tradiderunt. in oratione Panegyrica del bis. ipsis scripsisse videar ex inscitia dicere contraria: ego enim existimo neminem eorum qui hæc perspicere potuerunt-tanta esse væcordia et invidia refertum, qui me non laudet ac prudenter facere consent quad tunc illa nunc bac modo de eis disseruerim. De bis igitur scia me recte scripsisse atque-utiliter: quantum autem nostra urbs illa tempare bellica fortitudine prœstiterit - uam ut hoc demonstrarem, en recensai quæ Tbebis facta sunt-, id existima isto ipse re omnibus planissimum fieri, quæ et regem Argivorum urbi nostrœ supplicem fieri coegerit, et Tbebanorum dominos eo redegerit. ut maluerint nostræ arbis sermonibus quam legibus a numinellatis nobtemperare: quorum urbs nostra nihil certe perficere potaisset, nisi et auctoritate et potentia cæteris longe præstitisset. v 72. Quum autem malts et præclara majarum facinora dicenda - z

179 lSOCRATIS babeam, dispieio que ratione de eis dissemm. fisse enim Mari mihi cures sunt, quam cætera: quum jam in ultima propositi mei parte verser, quo me probaturum asserui majores nostros in bellis et præliis mugis sutecelluisse Spartanis quam cœteris rebas omnibus. Erit autem bac oratio ab opinione multorum abhorrens illa quidem, sed non minus vers tamen quam sapotiers. Modo equidem dubitabam utrum dimicationes et pugnæ Spartanorum au vero nostrorum civium prias recensendeeessent: nunc ab illis ordiri pla- cet, ut ad finem disputationis bujus facinora reservem clariora et æguiora. 73. Posteaquam igitur Dorienses in Peloponnesum cum exercitu profecti pulsis par injuriam veteribus incolis eorumque agris accu» patis trifarism urbes diviserunt, qui Argus et Messenam sortiti eruut, eo fere modo civitates suas administrarunt qua reliqui Græei, tertiam autem eorum partem, quas nunc Lacedæmonias dicimus, ita seditiasos fuisse ab iis qui res illorum perqairunt est proditum ut nanas aliomm Græcorum, optimates autem, quum elati superbia plebem oppressissent, longe etiam rationem et ab aliorum omnium qui simiies turbes experti essent consuetudine abbarrentem pacan- dorum tumultuum constituendæque reipubl. inivisse: nain ouateras quidem adversam factionem in eadem civium: vivere et omnium commodorum sacietate magistratibus duntaxat et honoribus exceq pas frai pati; - quas dementes haberi a prudentibus Spartanorum, si existiment sibi et reipubl. nihil ab iis esse periculi quas insignibus injuriis affecerint-; ipsos vero nihil tale fecisse, sed inter sese sequalitatem et democratiam ejusmodi constituisse, qualis deceat, ses qui perpetuo concordes esse debeant, plebem autem circum se in viciais collocasse, servitute oppressis illorum animis non minus quam famularum; quæ quum perfecissent, agri, quem inter omnes æqualiter esse distributum oportuerat, ipsos qui pauci essent non optimam dantaxat, sed et tantum vendicasse partem quantam nalli Græcorum babeant, et multitudini tantum deterrimæ terræ imper- tiisse ut magna labore vix excolere passim quantum ad vitam sus- tentandam sit necessarium; postes divisa inopi multitudine, humiles et maltas in lacis quam fieri potuerit angustissimis considere canotas. qui quum iis nomiuibus appellentur quasi civitates incolant, revers minus auctpritatis et opum habeant quam nostratia municipia; quum autem eis eripuissent omnia quæ liberis bominibus permit- tenda sont, maximum periculorum pattern in cos inclinasse; uam tnm in expeditionibus, quæ ductu regis fichant, viritim in scie juste Spartanos stetisse, et quosdam etiam in prima scie collocatas esse, tain si, quum aliquo supplementa mittenda essent, vel labores vsl pericula vel morum belli reformidarent, bos misisse ut sua capita 9m aliorum saline periculis. objectant. Et quid multis opus est

PA NATHENAICUS. l7! omnes recenses: injurias quibus multituda ficher, quin potins maxima maie proiato cassera mises facimus? Nain eorum qui et si initia tantes acerbitases perpessi saut, et ad quasvis occasianes operam in strontium savant, epboris lices indiens causa sot oceidsre quot ibitnm eis faerit: que quidem sanguiuaria crudelitas apud. coteras Gruau actas-hm sceh babemr, si vsl in perditissimos serves exercestur. 74. De Spartanarum autem in cives olim sues sœvitia et pec- cufis in cos admissis ideo pluribus dissemi, ut interrogasem sas qui bouillonna omnia probant, num etiam bæa laudent, et præiia cum istis geste pin atque præclara patent. Ego quidem magna illa- existimo fuisse et acerbe, quæ ut victis ingentia- mais sic victoribus emoinmenta plurima pepesere, propter quæ isti bella perpetuo garant, sed neque sancta neque honesta» neque decars iis qui pres- stuuu’am illam sibi vsndicant, non quæ in artibus et multis aliisrebus de dieim, sed versa virtutis, ques viris bonis et honestis cum pietate et justiia in animis innascitur, de que omnis oratio est. Que quidam negbcta’ eau landaus qui plura quam aiii peccata contractant, nec mimadvertant se mentem suam aperire ac illud prodere, quad ces etiam laudatari sint qui maximis quidem opibus policent, sed et francs suas et arnicas et socios accidere non dubitarent ut illorum quoque pecunia potirentur: nem taiia facinora similis surit factis. Spartanorum, quæ qui probant, cos necesse est idem de iis etiam, sentira quæ modo commemoravimus. 75. Miror autem si qui sont qui pralin et victorias præterjus et anqaam panas, non esse. turpiores et pluribus probris sautera oen- seant quam dadas sine ignsvia acceptas, præsertim quum sciant, magnas exercitus quamvis scelerum sæpe superiares esse viris honestis qui pro patrie pugnare non dubitant. Quos malta iaudari justins est quam eos qui aiieuarum opum cupiditate mortem appe- tere non recusant, conductitiis militibus simiies: uam busc impro- horam bominum apera saut; quad vero boni viri nouuunquam infelicius quam qui suadent inferendie præiiantur,.id incurim deorum fartassis est tribuendum. Et bac rations ati queam etiam de eslamitate quam Spartani ad Tbermopyias acceperunt, quam quiconque audiverunt laudsnt omnes et mirantur mugis quam prælia et victoriasquibus adversurii quidem superati,sed et illi violati sont quas minime oportebat; et saut tamen qui en laudure nourdubitent, ignsri aimirum nibiivneque sanctum neque bonestum esse eorum que citra et dicantur et fiant. Quœ res Spartanis nunquam cnræ fuerunt: nihil enim aliud spectari tnisi ut aliena quem plurima occupent. 76. Nostri autem nihil omnium rerum ita expetiverunt, nisi ut apud Græcis: gloria doreront: esistinumtes nullum passe judicium

172 ISOCRATIS fieri vel verius vel æquius illo quæ a lots gente pronuntiatum esset. Eos autem ita sensisse cum ex aliis eorum actis in republica perspicitur, lum e rebus maximi momenti. Nam quum Græci tria bella prester Trojanum cum barbaris ge’sserint, in his omnibus suam urbem principem exhibuerunt. Quorum unum fuit Xerxeum, in quo quicquid periculi adeundum fuit tanto præstautiores fuere Lacedæ- moniis quanto illi aliis: alterum eo tempore quo colonie condebantur ortum, ad cujus societatem Doriensium nemo venit, nostra vero urbs se ducem professa tenuiorum et quorumvis aliorum rem ita vertit et mutavit coque redegit ut, quum barbari soliti fuissent reliquo tempore maximas quasque Græcarum urbium occupare, Græci en quæ prius ferebaut facere possent. i 77. Ac de duobus quidem bellis satis antes diximus, nunc de tertio verba faciam, quod conflatum est quum et Græcæ urbes nuper Lconditæ essent et nostra civitas adhuc regibus pareret. In quorum œmpora et bella plurima et maxima pericula incidemnt, quæ omnia neque cogitations complecti neque oratione explicare queam; omissis igitur eorum plurimis quæ tum facta sunt eademque dicta non in necessaria, quam brevissime potero referre conabor tum cos qui nostram urbem oppugnarunt tum pugnas memorabiles hamm- que duces, tum causas quas hostes prætexebant potentiamque gentium quæ illos secutæ fuerunt: hœc enim satis multa erunt quæ cum adversariorum factis comparentur. 78. Nain Tbraces cum Eumolpo Neptuni filio in agros nostros irruperunt, qui cum Erechtbeo de urbe conœndens Neptunum prias cum occupasse quam Minervam asserebat: Scythæ cum Amazoni- bus, quæ Martis filiæ dicebantur, propter Hippolytam bellum faciebant, quæ, patriis legibus violatis, Tbesei amore capta et inde eum secum ac nupta illi fuerat: Peloponnenses cum Eurystbeo, qui quum Herculi pœnas injuriarum non dedisset, bello contra majores nostros suscepto ut ejus liberos vi hinc abduceret-ad nos enim confugerant -, en pertulit quæ merebatur; tantum enim abfuit ut supplices in potestatem suam redegerit, ut prælio superatus et captus a nostris, ipse supplex illis foetus quos sibi dedendos postulant occubuerit: post qui missi a Dario fuerunt ad vastandam Græciam, exscensu ad Marathonem facto. pluribus et majoribus cladibus acceptis quam ipsi nostra: urbi se allaturos sperarant, fuga se ex universa Græcis proripuerunt. 79. His omnibus igitur quos recensui, qui non uns. impressionem facerunt nec iisdem temporibus, sed ut et occasiones et singulorum ntilitates et voluntas talerant, prælio superatis illorumque injuriis propulsatis, non a statu suo post tantes res gestes declinarunt; neque id eis accidit qued iis qui, quum prudenter cousuleudo et recte agsndo magnasopes insignemque gloriam sint adepti, post 0b suc-

; i-H PANATHENAICUS. 173 cessuum maguitudinem elati superbis et sans mente unisse in dote- riorem etiam et bumiliorem priore fortunam deferuntur, sed talibus omnibus evitatis instituts votera 0b rectam reipublicæ administrationem retinuerunt, mugis freti animi sui virtute suaque prudentia quam præliis comminis, majoreque in admirations babiti apud alios 0b constitution banc et sobrietaœm quam propter tolerantiam laborum et periculorum: omnes enim videbant multos etiam flagitiis coopertos mimosa esse in præliis. sed moderationis et prudentiæ, que rebas in omnibus utilis omnes juvare possit, expertes esse improbos, et banc proprium eorum esse laudem qui bene nati beneque educati et instituti sunt, cujusmodi fuerunt illi qui tum urbem rexerunt, quibus successus illi quos diximus omnes suut accepti referendi.80. Equidem video ’ alios maximis facinoribus et in primis memo- rsbüibus concludere solere orationes, atque cos qui sic judicaut et aguut sapere censeo, sed tamen in accidit ut ego aliter faciam et plura dicere necesse babeam. Quod cur a me fiat, paulo post ostendam, ubi pauca omnino prius dixero. i 8l. Tautum bujus orationis partem perscriptam, quanta jam rechuta est, cum sdolescentulis tribus sut quatuor familiariter mecum vivere solitis corrigebam: quæ quum uobis recensentibus probats couclusione tantum indigere videretur, consultum esse duxi quendam, qui me præceptore usus atque in oligarcbia versatus eo anima en: ut perpetuo laudaret Lacedæulonios, socersere, ut, si quid forte falso dictum nos præteriisset, id ille animadversnm nobis indicaret. Venit igitur ille vocatus et lecta oratione - uam quæ alio. intercesse- runt quid multis dicere attinet i --cæterorum quæ scripseram nihil moleste ferebat, sed et summis laudibus eifersbat, et de siugulis partibus .eadem fers dicebat quæ nos quoque sentiebamus: non obscuram tamen significationem dabat sibi displicere en quæ de Lacedæmoniis dixissemus. ldque mox ostendit: ausus est enim dicere, etiamsi nullum aliud in Græcos beneficium contulissent, 0b illud tamen eis jure omnes gratiam babituros, quod, pulcberrimis institutis inventis, eadem et ipsi usurpassent et aliis demonstrassent. 82. Hoc ita breviter et paucis dictum in causa fait ne ibi finirem orationem ubi decreversm, ac turpe fore ducerem minimeque foren- dum, si quenquam ex meis discipulis in compectu meo verbis improbis uti paterer. Hæc cogitans interrogsbam nihilne curaret eos qui adessent, nec impia et falun et multis contradictionibns referta dicere erubesceret? Intelliges autem (inquam) ita esse, si prudentiores interrogaris quæ instituts pulcherrima esse putent? deinde. quantum temporis effluxerit ex quo uSpartlani in Pelopouneso consederunt? Nemo enim est quin religiosum cultum deorum et justitian

m 1800135118 ergs homines et prudentium il aliis sebnsomnium pulcherrima instituts. esse censeat, Spartanos autem non amplius septingentis annis cum lacum ternisse cousentiat. Quœ quum ita sint, siquidem tu sera prædicss quum pulcherrima instituts ses insen-isse dicis, necesse est alios. qui multis ante moufla fuec runt, quam Spustsni sedes istas occupurent, eorum expefles fuisse, cos etiam qui Trojam upugnarunt, et Herculis ac Thesei sequoias, Niaouli item Jovis filinm et Bbadamanthum et Æacum et reliquos omnes qui ab universis propter istas virtutes divinis laudibus celeb brantur, falsaque frui gloriole: si vero tu nugus agis, et omnino par est diis genitos virtutibus istis mugis et ipsos esse usos et posteris imitandas eus propo- suisse, fieri non potest quin furere videaris omnibus audientibus, qui adeo tenture quossis et inique laudes. Deinde si eos commendes, quid ego dixissem plane non uudito, delirusses quidem, sed tibi tamen ipse contrarias esse non videreris: nunc vero tibi qui! meum orationem landsrigquæosteudebat malts crudeliter et nefarie Lacedmmonios et in cognatos sues et in alios Grncos fecisse, qui inquam tibi dicere licuit eos, qui his criminibus obnoxii sont, pulcberrimoruns institutorum principes exstitisse? 83. Præteres illud etiam te præteriit, quod- quæ desint sel institutis sel urubus vel quibusvis aliis rebua, eu. non exeogitari a quibuslibet, sed ab bis qui inge-uiis excelluut et a veterum inventis discere plurima. potuerunt et investigutioni rerum majore "un dio incumhere voluerunt. A quibus rebas Lacedæmo- nii longe barbusixs essent alieniores: bos enim multorum inventons. fuisse tum discipulos tsm doctores, istos vero acommuni institutions ac studiis’sum longe abesse ut ne literas quidem discerent, que tantum sim. halassent ut, qui iis instructi essent et uteren- un, non au: solum cognoscerent quæ sua ætate gerc- nentws, sed illa; etiam quæ» ab omni memoria fluets essent. Tu tamen casa-m ignsros pulcherrimorum insti- tutorats; imventonrus esse uffirmare non dubitasti, quamvis scires eos ad tales exercitutio-nes liberos suos us- smefacsre, par que: sperent cos aliis non esse bene- facturos, sed Græcis maxima detrimentu importuturos. 84. Quœ si omnia percensere velim, et mihi et auditoribus magnum fastidium en pareront; sed ubi uuum

PANATHENAICUS. I 175 duntuxst recitaro, quod et amant et studio in primis babent, omne ingenium et mares eorum me declaraturum arbitror. Illi enim quotidie pueras max a lento, cum quibus singulis libitum est, ublegant verba ad venationem, ra ad eos per furtum spoliandas qui ruri habitant: in quo accidit ut deprebensi et num- mos solvant et plages accipiunt; qui vero scelere plurima udmiserunt saque celure potuerunt, hi tum inter pueras aliis præferuntur, tum viri facti, si in illis studiis permunserint quæ pueri medituti erant, aditum sibi ad summos honores patefecerunt. Quod si quis ostenderit diseiplinam ullum apud eos in mu- jore pretio aut bonoratiorem esse, fatebar me nihil verum unquam alla. de se dixisse. Enimvero quidnum istiusmodi facinorum vel pulcrum vel honestum est, ac non potins erubescendum? Annon igitur amantes habendi saut qui cos laudant, qui a communibus legibus tsm longe recesserunt neque in alla re vel cum Græcis vel cum barbaris consentiunt? Alii enim maleficiis et furtis deditos servarum nequissimos judicunt, illi autem istorum facinorum principes inter pueras excellera et maxime honorum. dos esse putunt. Quis vero sanas mentis homo non ter emori malit quam de se fumait: dissipari quad par hujusmodi studia virtutis exercitationem medi- tetur? 85. His ille unditis nihil omnino quad dixeram confidenter refu- taviL nec tamen obticuit prorsus, sed tua quidem (me innuens inquit) oratio ea pertiuet, quasi ego omnia illorum probem et præcluru asse putem: ego vero et puerorum licsntiam quæ apud illos est et alia. malta jure ubs texculpsri censeo, me autem accusari injuria. Nam quum orationem legerem, cum sa quæ deJLa- cedæmoniis dicta essent aigre ferebam, tum illud malta mugis quad nullam pro eis afferre defensionem passons, quas hactenus landau: cousuevissem. Hoc matu animi quum. jactarer, id afferebum quad reliquum crut. scilicet. si non ab aliud, propter illud saltem babendam eis esse gratium a nabis omnibus. quad pulcherrimis institutis constanter utsrentur. Esque verba neque ad pietutem neque ad justitiam aut prudentium, quæ tu perceusuisti, referebam, sed ad gymnasis ibi recepts. ad exercitationem fortin:- dinis, ad concordiam, ad studium denique rei. mili-

176 lSOCRATlS taris singulare, quæ omnes prædicent, et illis usi- tatissima esse fateantur. 86. Quœ quum respoudisset, acquievi: non quad ullum accusa- tiauis cuput diluisset, sed quad id quad ucerbissime dictum fuerat occultaret non inerudite sed sapieuter, et cætera modestius defen- disset quum dudum jactarat. a 87. Verumtamen ut illud amitterem, me babere dicebam cur illa ipsa lange gruvius quam puerorum furacitutem accusarem. Siqui- dem (inquam) illis studiis suas liberos corruperunt, illis vero, quæ tu modo commemorasti, Græcas perdiderunt. Quod ita esse facile perspicitur. Exi- stimo enim confessiane omnium pessimos viras esse gravissimaque pœna (lignas, qui res ad bominum salutem inventas ad aliorum perniciem convertunt, et iis neque contra barbaros neque contra delinquentes neque contra eos qui in agros ipsorum impetum faciunt,sed contra conjunctissimos et cagnatos suas ubutuntur; id quad Spartiatæfecerunt. Namquidici fus est illos ra militari recte uti, qui, quos’ conser- vatos aportuit, eas perdere non destiterunt? 88. Neque vero tu salas ignoras qui rebua bene utantur, sed Græcorum pars fere maxima. Nam si quas viderint aut ex aliquibus audierint studiose versari in iis studiis quæ pulcra babentur, laudant illos et multa verba de eis faciunt, quum ignorent quid eventurum sit. Decet autem seras etiam istorum- æstimatares initia tranquilles esse ac nullam de eis habere apinianem, postquam vero ad id tempus venerint, quo eas et dicentes et agentes videant sive privatis sive publicis de rebus, tum demum singulos acute contempliari atque eos qui juste et honeste illis utuntur quæ medituti saut laudare et banorure, delinquentes autem et improbas reprehendere et odisse et cuvera sibi ab eorum maribus, qui eam esse naturam rerum sciant ut nabis per se neque prasint neque obsint, sed usum bominum et actianes causam nabis esse omnium eventuum. Id- que inde perspicitur, quad ubique terrarum eædem res plaueque nihil differentes aliis prasunt aliis ob- sunt. Ut autem cum simplicitate baud consentit si- gulas res naturam sibi ipsis cautrariam nec eundem babere, sic prorsus diverse usuvenire his qui recte et juste aguut et iis qui libidinase vivunt ac turpiter, quis homo prudens absurdum esse existimuverit? i

PANATHENAICUS. 177 89; Quod ipsum de concordia quoque dici potest: uam bujus etiam non est aliud quum cæterarum rerum ingenium; quendam enim concordiam plurima bona peperisse reperiemus, quendam ingentibus malis et cala- mitutibus præbuisse occusionem. Cujusmodi et Spar- tunorum istam esse dico: non enim dissimulabo veritatem, tametsi aliquibus supra modum absurde. et in- credibilia dicere videbor. Hi enim sua consensu freti de rebas externis, tanquam artificium exerceutes, effi- ciebant ut cæteri Græci inter sese dissiderent, et, quad aliis civitatihus omnium malorum gravissimum est,id omnium utilissimum sibi esse crediderunt. Quœ civitates igitur factionibus distractæ eruut, eus ipsi arbitratu sue tractare poterant. Quare nemo eos propter concordiam jure lauduverit, nihilo mugis quam piratas ont eas qui maleficio et scelere pascuntur: uam bi quoque inter se couseutientes alias interfi- ciunt. Si quibus autem bæecollatio indecora videtur neque illorum existimationi esse consentanea, hac omisse. de Triballis dico, quas omnes aiunt concor- diores esse quam ullos alias homines, sed non finitimos tantum et in vicinia sua habitantes perdere, sed e-os omnes ad quas penetrare possunt. Neque vero decet ut virtutis studium professi illos imitentur, sed vins potins ac naturam sapientiæ et justitiæ cæ- terarumque virtutum. Hæ enim non sibimetipsis benefaciunt, sed quorum animis constanter insederint, cos felices reddunt et beatos: Lacedæmanii contra, quoscunque accesserint, perdant, uliorumque houa omnia ad se pertruhunt. 90. His dictis, cum cum quo colloquebar repressi, virum acrem et multarum rerum peritnm et in une oratoris non minus exer- citatum quam quamvis meorum discipulorum.’ Cæterum adole- scentnli, qui his omnibus interfuerant, non idem senserunt quad ego; uam me quidem laudarunt ut qui juvenilius exspectatione ipsorum disseruissem et in eo certamine me præclare gessissem, illum autem contempserunt, non vero judicio, sed errore de utraque nostrum. Nain ille quidem discedebat prudentior factus et anima . ita contracta modestoque, ut supientes decet, et, quad Delphis scriptum est, et seipsum et Lacedæmoniorum ingenium mugis quum prias cognoverut: ego vero, ut fartasse non invita Minerva disputuram, sic oh hoc ipsum amender factus eram, et unimosior quam nostram autem decet, et pleuus perturbations ac tumultu juvenili. 2 A

178 ISOCRATIS 91. Ac me sic aEectum esse satis uppurebat: nain quum anima sua tranquillitas restituta nonnihil esset, non prias conquievi quam eum sermonem, quem modo cum voluptute habueram, paulo post malestum futurum, puera dictassem. Quum vero triduum sut quatriduum intercessisset, relegens eadem et ardine considerans, eu quæ de nostra urbe dixeram non culpabam -- nam omnia recta præclareque de eu scripseram -, quum vero ad Lacedæmoniorum res venissem, indolui ac graviter tuli: nec enim moderate de eis disseruisse videbar nec ita ut de aliis, sed temere et negligenter nimisque acerbe ac prorsus inconsiderate; quare sœpe incitutus cupiditate vel deleudi vel comburendi cum orationis partem, muta- bam consilinm, misertus senectutis mena et labaris quem illi confi- ciendæ impenderum. 92. Dam vero his caris æstuarem ac maltas mutationes subirem, consultissimum esse duxi ut, mearum uuditorurn iis qui domi essent accersitis, cum eis deliberarem, utrum hœc oratio prorsus delenda esset au vero edenda ut a volentibus legeretur, ac omnino decre- verum utrum illis visum esset, id ugere. His decretis, nulle mors interposita, max et convocuti eruut quas dixeram, et dennntiatum qua de causa convenissent, et lecta oratio utque laudata et cum plausu excepta et ca consecuta omnia quæ successum dedans- tionum93. His omnibus peractis,sequuntur. ulii inter se disputnbunt, t de iis aimirum quæ lectu eruut: sed is quem initia in consilinm adhibuerum, laudatorem illum Lucedœtnoniarum dico, cum qua plura quam decuit dissemi, silentio facto, defixis in me oculis, Equidem (inquit) dubito quid in præsentia mihi sit faciendum; nec enim negare vola quæ dixisti, nec omnino possum credere. Miror enim sive ita dolaisti ac tsm graviter tulisti, ut dicis, dicta illa- de Lacedæmoniis - nihil enim tale in iis scriptum esse video -, sive consultoribus de oratione istu uti quum velles nos convocasti, quas satis nosti quicquid tu dixeris sut feceris collaudare. Quum autem prudentiores omnes eu, in quæ magna studio incumbunt, corn- municure soleant ont cum sapientioribus, eut carte cum iis qui sententiam suam pronuntiaturi sunt: tu fecisti contrarium. Ac neutram quidem harum rutionum ego probo, sed et nos callide convocusse et laudationem civitatis fecisse videris non simpliciter, neque ita ut nobiscum collocutns es sed periclitari nos voluisse, un serio in studia incumbamus et sa meminerimus quæ inter docendum dici salent ac perspicere queumus que ratione scripta sit oratio; tuam vero urbem laudure instituisse prudenti consilio, ut et multitudini civium

PANATHENAICUS. l 179 grutificareris et laudem apud eas invenires qui vos benevolentia prosequuntur. 94. In isto igitur proposito cogitasti, si de eu sala verba faceres et fabulosu illa diceres quæ omnibus in are sunt, quicquid diceretur simile visum iri iis quæ ab aliis scripta essent, id quad tu tibi turpissimum et molestissimum esse duceres: sin his omissis en factu recitures quæ confessione omnium vers sunt et Græcis plurimum profuerunt, et illa cum rebus gestis Luce- dæmoniorum conferres, et majorum vestrorum laudes cum illorum vituperatione coujungeres, tum orationem clariorem visum iri audientibus, tum in iisdemtè man- surum, quad majori quibusdam admirationi futurum esset, quam eu quæ aliis scripta essent. Initio igitur videris itu disposaisse et deliberusse de rebus. 95. Quum autem scires te Spartanorum constitutionem ita laudasse ut nemo alias fecit, metuisse ne auditores iis te similem esse ducereut qui quicquid in buccam venerit effutiunt ac eos vituperare quas prias ultra cæteros laudibus extulisses; hæc cogitans considerasti quidnum de utrisque dicendum esset ut et vero diceres de ambobus, et tuas majores laudare arbitratu tua passes, et Spartanos iis quibus invisi sunt accusare videreris, quad minime faceres sed clam et obscure commendures: tulia dum inquireres, fu- cile reperisti ambigus dicta quæ nihilo plus cum laudantibus quum cum vituperuntibus facerent, sed in . utramque pattern flecti ac multas udmittere discepta- tianes passent; qualibus uti, si de contractibus et emolumentis in fora litiges, turpe sit et magnum signum improbitatis, quum autem de nature bominum rebusque .prseclaris et ab eruditione non alienis disse- ritur, præstantis ingenii argumentum. Cujus generis est ista quam audivimus oratio: que tuas majores pu- ois fecisti studiosos et Grœcorum amantes et inquali- tatis in rebats publicis duces, Spartanos vero superbas et bellicosas, et primas ubique sibi vendicuntes, cujusmodi omnes sas esse existimant. 96. Talibus igitur ingeniis quum nitrique sint, alteros ab omnibus laudari et videri bene veile multitudini, alteris multos invidere et infensos ’esse, nec deesse tamen qui eos laudent et mirentur ac dicere ,uusint majoribus bonis cos esse præditos quam sint en quæ majoribus tuis insunt: uam et superbiam a majestate,

l 80 I SOC RATlS laudata re, non ubhorrere, et qui tales sint omnibus mugis magnanimi videri quam qui æqualitutem intro- ducant, et hamines bellicosos longe præstare pacis studiosis; qui neque parare possint quæ non hubeant nec sa quæ habeant fartiter tueri, illos autem utrumque posse, tum cupere quæ desiderent, tum nervure que semel occuperint: quæ perfectorum virorum officia esse videautur. Verum de præcellendi studio pulcriora etiam dicere se passe eensent quam quæ nunc dicta saut: num qui contractarum rerum fidem fruit gant et alios chireumveniant et falsis rutiunculis dein- dant, eos neque justos neque præcellentes esse patent, sed etavaros et improbas-quad enim male de ipsis existimetur, et contemni eos et omnibus in rebas esse deteriore conditione -, Spartanorum autem præcel- lendi stadiam et regain et tyrannorum cum optabile esse atque ab omnibus expeti, tum neminemincessere convitiis aut exsecrari eos quorum tantæ sint facultates atque opeé; neque iuveniri tain abjecta ingenio quenquam quin optet talem a diis potestatem tribui sibi ipsi in primis, ont saltem sibi conjunctissimis: unde perspicuum est summum bonnm videri nabis aliis antecellere. Ambitum igitur tuæ orationis in hune sen- tentiatn complexas mihi esse videris. 97. Quod si putassem te parsurum esse his quæ dicta sunt et hune orationem sine reprehensione prætermis- surum, ne ipse quidem plura dicendo mihi censuissem: nunc, quia nihil de his pronuntiavi quorum gratis in consilinm udvocatus sum, id tibi curas non fore arbitror-nec enim, quum nos convocares, eu res serio abs te agi videbatur-,sed instituisti, opinor, orationem cæteris nulla se similem,quæ quidem segniter ac otiose legentibus simplex videretur ac intellectu facilis, diligenter autem intuentibus et id quad alios lataisset perspicere conantibus difficilis apparent et non expo- situ cujusvis intelligentiæ, multisque historiis et re- conditu eruditione referta, plana etiam omnigena varietate et (ut itu dicam) mendsciloqnentia, non en que cives improbe lædere consuevit, sed quæ cum urba- nitate javare et oblecture possit auditores: quorum nihil me sivisse ita se habere dices ut es tu se bubere volucris: nain si ego que vis sit orationis edocuero et tuum consilinm exposuero, me non animadvertere dises orationem perlure tanto mugis ingloriam reddi,

PANATHENAICUS. 18! quanta eam dilaeidiorem fecerim et legentibus notio- rem; quum enim ignorantibns scientiam trudam, me efficere ut oratio deserta sit et uam honore privure qui si accessisset ab illos qui labarum et sibi ipsis nego- tian faeessunt. 98. Ego vero me prudentia quam longissime fieri possit te esse inferiorem fateor, sed tamen ut hoc scia, sic illud etiam non ignora, urbe nostra maximis de rebas duliberante sapientissimos interdum a communi utilitate aberrere, et fieri nonnunqusm ut forte fortune quispium e vilium contemptorumque numero et recto sensisse et optime dixisse videatur: quure mirsndum non erit, si in hoc quoque negotio tale uli- quid nunc evenerit, ubi tu existimas te maximum loaders consecuturum, si quam diutissime disputaris quo anima orationem camposueris; ego vero tecum optime natum iri puto, si sententiam. que in et confi- cienda usas es, quam paucissimis perspicuum reddere punis tain aliis universis tain Lacedæmoniis, de quibus malta verba fecisti, quorum nonnulla justu sunt et gravis, quædum petulantia et airais odiosa: que si quis eis ostendisset, untequam ego meum judicium interposaissem, fieri non potaisset quin et offensi et irati tibi essent ut qui accusationem contra ipsos scripsisses. Nunc Spartanorum plerasque nihil de vetere sua consuetudine pute mutaturos, neque orationes bic scriptes mugis curaturos esse quam en que extra columnus Herculis dicuntur; eorum autem prudentissimos, qui orstionum tusrum aliquas babent ac mirantur, si quem naeti lectorats fuerint et tempus ut secum ipsi diligenter omnia per- pendant, nihil ignoraturos eorum quæ dicuntur, sed etllaudes animadversuros quæ in urbem suum ena- merutis rebas gestis conferuntur, et convitiu contempturos que sine re dicuntur verboramque tantum usperitstem babent, et existimaturos maiedicta ques in libre insint ab invidia esse profectu, res vero ge- stus et pralin, propter quæ et ipsi multum sibi tribunat et ab aliis tribui vident, tu scripsisse et ab oblivione vindicusse, collectis seorsim omnibus et pet collationem explicatis; illud quoque tibi acceptum referont, si ou multi et logera et percensere velint, non qnod illorum res gestes audire desiderent, sed quad cognoscere studeant quomodo tu de eis disserueris.

182 ISOCRATIS 99. Hæc cum animis suis cogitantes et repetentes neque veterum facinorum obliviscuntur, ab quæ majores ipsorum laudusti, sed hinc etiam sæpe secum ipsi reputabuut, primum se quum Dorienses essent, ac suas urbes panas et inglorias esse videreut multarumque rerum egentes, illis neglectis bellum intulisse civitatihus Peloponnesipprimariis, Argis et Lu- cedæmoni et Messenæ, victoriaque parte et urbibus et regione eos exegisse quas superassent, se posses- sidnes illorum omnes tune occupasse quas etiam nunc tenent, quo majus facinus et admirabilius nemo ostendet illis temporibus editum, sut quicquam esse gestum felicius sut diis mugis propitiis quum id par quad et suæ inopiæ consuluerunt et alienum foliai- tatem obtinuerunt. Atque hæc cum omnibus expeditionis illius sociis gesserunt. A 100: Postquum autem cum Argivis et Messeniis regionem partiti Spartum seorsim se co’ntuliss’ent, illis temporibus animorum tenta magnitudine eos fuisse dici’s ut, quum non plates bis mille essent, se vite indignas judicarent, nisi omnibus Peloponnesi urbibus patiri passent; quo consilio quumbellum suscepissent, licet multis miseriis et periculis ciream- venti non abjecerunt animas neque conquieverunt, priusquam eus omnes Argivorumlurbe excepta sube- gisseut; quum autem jam et ditionem amplissimam et potentiam maximum et tantum gloriam consecuti essentiquuntam eos par est qui res tentas gesserant, hoc sibi non minus lundi duxerunt, quad soli Græco- rum omnium hac peculiari et præclura prærogativa gloriari passent, se tain paucos numero nullius.unquum arbis quuntumvis ample ductum secutos esse sut impertata fecisse, sed sua libertate perpetuo. re- tenta hello barbarieo Græcorum omnium duces con- stitutols, coque honore non sine causa affectas, sed proptereu quad ex universo genets martalium illis temporibus in plurimis præliis versati in..nullo rege duce succubuissent, sed omnes superassentyquo nullum majus ac certius signum dici potest fortitudinis et toletsntiæ et consensianis inter ipsos,’eo quad jam dicetur excepta: uam quum tante multituda sit Græ- carum civitatum, cæterarum nulle dici-sut -inveniri potest, quæ? non in calamitates illas inciderit urbibus aceide’re solitas, Spartæ autem nemo potest ostendere

PANTH ENA ICUS. 183 fucus esse vel seditionem vsl cades vsl fugas injustes, vel direptiones pecuninrum vel stupra uxorum et liberum, imo ne reipub. quidem mutationem neque novas tabulas neque agrorum divisionem neque quicquam aliud insignium calamitntum. Quœ quum reputabuut, fieri non poterit quin tui etiam, qui istn congesseris et tain eleganter disserueris, recorda- turi et magnum tibi gratinai habituri sint. 101. Non autem nunc idem quod prias de te sentio. Nain superiori tempore tum ingenium tuum et vitæ ordinem et industriam tum vero philosophies verita- tsm in primis minbar, nunc vero te felicissimum et bentissimum judico: videris enim mihi vivons etiam gloria fore non quidem majore quam mercantis-fi: enim id fieri potest-, generaliore tamen et eviden- tiore bac que nunc flores: defunctus autem immortalitatis particeps futurus, non ejus qua dii fruun- tu, sed illius qua memoria eorum qui te siiqua me- morabili alios supernnt 1d posteros propagutur. Et bec jure tibi contingent: uam utramque urbem pign- clare laudasti et convenienter, alteram ex opinione mnltitudinis, quum nulli viri celebres contempserunt, sed dum eam consequi student omnia pericula subies runt, alteram secundum cogitationes eorum qui veritatem nttingere conjectura student, apud quos in magna existimatione esse præstnbilius est quum apud alios, si duplo plures quam nunc sunt exsisterent. - 102. Quum autem inexplebili hoc tombale cupiditate flagrem, et malta dicenda habenm tain de te lum de unaque urbe tum de oratione hac, tamen omissis illis," de eo sententism dicam, cujus gratis me nocer- situm esse dicis. Tibi enim suctor sum ut banc orationem neque comburas neque sboleas, sed, sicubi aliquid deest, corrigas, et omnibus disputationibus que de es habita sunt adscriptis legere volentibus impartial, si modo rem gratnm facere stades optimis viril inter Græcos et vexe non simulste philosophan- tibus; et illos nfficere molestia, qui quum tua mugis quam slii mirentur, orationes tuas in bominum fro- quentia proscindunnin que pintes sont quiydormiant quam qui auscultent,quique sperant, si valgus hominum deceperint, suas declamatiunculas cum scriptis a te ontionibus passe contendere, ignari nimirum se longius abuse sb excellentia tua quam gloria

l 84 ISO GRATIS Homeri vincuntur illi qui in eodem genere poesi 103. Quibus ille dictis ab iis qui oderunt petiit ut en de re cujus gratiseleborsrunt. convocsfi essent sententiam dicerent, illi vero non applsuse-I runt, quod omnibus eleganter disserentibus facere soient, sed ex- clumarunt quasi excellenter perorasset, tictaque circa eum corona laudabant, mimbantur, beutum prædicabant; ac ejus quidem orstioni quod adjicerent sut demerent nihil habebant, sed pedibus euntes in ejus sententiam es mihi facienda censebant quæ ille monuisset. Verum ne ego quidem tacitus adstabam, sed tum ingenium ejus laudabnm tutu diligentium, de cæteris autem quæ dînent nihil locutus sum, nec quam prope conjecturis suis ad meam sententiam Icoessisset nec quum longe aberrasset, sed esm persua- sionem quam a se ipse acceperat cum tenere sinebum. 104. Ac vero de his quæ proposui, satis dictum esse pute; uam singulu quæ .prius dicta sunt repetere, alieuum est ab hoc genere orationum: dicam autem de his quæ in hac oratione mihi privatim acciderunt. Eam ego quidem scribere institui tot aunes natus quot initia dixi: quum vero media pars scripta esset, morbus me invasit, qui ut nominsri verecunde non potest, de non seniores tantum triduo aut quatriduo tollere potest sed multos etiam integræ ætatis; cum quo perpetuum triennium ego sum luctatus, et ea toletsntis singulos dies musegi, ut et ii qui sciant et qui ex iis audiverunt meum illam tolemntiam mirentur mugis quam sa quæ superiori tempore mihi laudem pepererunt. Quum vero jam et animum despondissem et viribus destitutus essem tutu morbo tum senectute, quidam eorum qui me visebant, et cum orationis partem quæ scripta ont sæpe logeront, rognant et moletant ne dimidiatam et inelaboratam relinquerem, sed parvi temporis labore suscepto etiam reliquis absolvendis animum adjicerem. Neque vero ita loquebantur, ut defungendi causa id facerent, sed etquss scripseram laudibus elferebunt, et sa dicebam, quæ si qui audivissent neque familiaritate neque benevolentis. nobiscum conjuncti, fieri non potuisset quin existimussent et illos fucum mihi facere, et me encre mentis afici et fore stultum, si verbis eorum iidem be.- buissem. Quanquam autem sic alliions eram, pet en quæ dicere ausi sont, soin persuasus- quid enim prolixe oratione opus est-- quæ restabant complere, quum quidem trieunio tantum ab auna ætatis- centesimo abessem, et sic afiictu vulctldine, que slius tuntum abest ut orationem scribere instituisset, ut nec ab alio clabo- ratam et ostensum audire voluisset. 105. Cur vero hæc oommemoro? Non inique ut orstioni mec veniam peton: -- nec enim sic dissemisse mihi videor- sed primum ut ostendam quid mihi usuvenerit, deinde ut cos auditores landau:

PANATHENAICUS. 185 qui banc orationem probant quique existimat, eus orationes quæ docent et artem monstrant, iis quæ vel ad ostentationem vel ad forensia certamina comparatæ sunt, præferendas et eruditiores eju- dicsndas esse, ces item quæ veritati studesnt illis esse potiores quæ nuditoribus fucum facere ac receptus opiniones extorquera conentur, pluris etiam eus fieri debere quæ delicta reprehendant atque admo- nennt quam quæ voluptati et aurez populari serviant; cos autem qui diversum ab his sentiunt munere volui, in primis ne suis sententiis plus æquo tribunat, neque vers eorum judicia esse putent qui sunt animis otiosis, secundo loco ne tenere ac inconsiderate pronuutient de his que prorsus ignorant, sed tantisper exspeetent se difl’ersnt dum- illis suentiri queant qui de iis quæ osœnduutur orationibus peritissime judicant: nemo enim cos qui hac modestie fuerint ineptos et stolidos judicabit. ’ .

ISOCRATIS CONTRA SOPHISTAS.

1. Si omnes isti qui docere instituuut vers dicere relient, neque majora promitlerent quam præstare soient, vulgo non mais audiunt. N une eorum audacia, qui se m’mis inconsiderate jactant, factum est ut rectius sibi consulere videautur ii qui in otio dsgers malum quam sapientiæ studiosi. 2. Quis enim non simul et oderit et contemnat primum eos qui in rixis versantur, qui quum veritatis indagationem prss se ferant, statim ab initia suarum pollicitationum mentiri non dubitent: omnibus enim perspicuum esse arbitrer futuramm rerum prænotionem non esse nostri ingenii, sed humanæ prudentiæ captum osque adeo excedere, ut Homerus apinianem sapientiæ maximum consecutus etiam deos interdum de futuris deliberantes introduxerit, qui etsi animum eorum non perspectum habuit, nobis tamen ostendere voluit id ex eorum esse numero quæ vires humanas superarent. 3. lsti autem tanta sunt audacia, ut persuadere conentur adolescentibus eos, si ipsis magistris usi fuerint, et quid agendum sit scituros et per eam scientiam felicitatis fore compotes. Quum autem tautorum honorum doctores et dominos se constituerint, en trinis aut quaternis indicare minis non erubescunt. At si quid aliarum rerum longe infra justum pretium venderent, ne ipsi quidem se desipere negarent: nunc,quum virtutem et felicitatem universum tantillo æstimant, tanquam sapientes aliorum præceptores esse volunt. Et auro quidem et argente atque divitiis, quæ minnendi forma pecuniolam appellent, indigere se negant. quum appetitione parvi lucelli discipulis tantum non immortalitatem polliceantur. Jam, quod omnium maxime ridiculum est, iis diŒdunt a quibus nume- randa merces est, quibus se justitiam tradituros promittunt, quorum autem magis’ri nunquam fuerunt, eos pro discipulis spondere jubent; qua sane re non male sibi cavent, sed eadem pollicitations suas evertunt. Nain qui aliquid aliud docent, eos quam accumtissime sibi providere decet ne in contractibus fraudentur- nihil enim prohibet quominus ii, qui alterius cujuspiam anis peritiam adepti surit, pacta et conventa violent- : eos autem qui ex virtute et temperantia quæstum faciunt, quid absurdius quam non discipulis

CONTRA SOPHlSTAS. 187 potissimum iidem adhibeœ? nain si ergs cætera se bonos et taques pmbuerint, non urique illis injuriant facient, quorum opera tales

4. Quum igitur indoctorum quidam bis omnibus considentis uni. madvertunt cos qui sapientiam docent et felicitatem tradunt, ipsos angustiaensemnt. rei familiaris premi et a discipulis’mercedulam exigere,- et que in verbis contradictiones observent, easdem in actionibus ipsis non perspicere, et in afi’eetatione scientiæ futurorum, de iis quæ ante pedes sont nihil opportuni vel dicere pesse vsl deliberare, sed cos mugis inter se consentire et plura dextre perficeœ qui opinionibus ducuntur quam qui se scientiam babere gloriantur, jure opiner istos contannunt, et nugas esse atque sardes non animi eruditionem existimant ejus generis disputationes. 5. Neque vero hi tantum accusandi sunt sed etiam civilis disciplina magistri: qui quum et ipsi veritatem secure negligant, hoc anis esse putsnt, si quamplurimos et exiguitate mercedis et magni4 ficentiu pollicitationum ad se pellexefint ut aliquid ab eis cupere possiat: qui adeo stapidi et ipsi sunt et alias esse censent, ut quum deteriores orationes scribant quam aliqui indocti ex tampon hac beant, tamen se discipulos sucs in: velle ad artem oratoriam scuere peliiceanbnr ut nihil quod in rebus insit pmtermiulri sint; nec in en facultate vol usai rerum vel ingenio discipuli quicquam tribuunt. sed cloquentiæ præcepta perinde ut liberorum scientiam se traditnms n’ont, que utriusque rei natum sit non coesiderantes, sed ob excel- lentim promissionum tum se in admiration futuros tum oratorin iusütutioni pretium accessurum esse enistimautes; in quo osts fafioatur, mibus’enini auctoritatan conciliant non qui malta insoo- lenter de eis jactare eodem, sed qui id eruere ac profane posent. quod unaquaque continetur. 6. Ego vero tantum posas philosophism, quantum isti jactant. unguis opibus sateferrem --fortassis enim neque nos postremi essemus neque fructus ex en minimos caperemus --: sed quum non in se res babent, nugatores istos tandem contioescere velim; non enim delinquentibns tantum male dici, sed et acteras universas, qui in hoc studiorum genere versantur, peti vider). 1. Etiilis discipulos committi mirer, qui non animadvertunt se ejus anis quæ et ordinata est et open cernitnr afisrre exemplum. Quis enim istis exceptis iguorat, literas loco moveri son pesse sens- perqse easdem munere? unde iisdem iuiisdeniqaidem verbis perpetuo utimur, quum eloquentiæ ait diversissimafatio : nem qued ab alio dictum est dicenti post illum non perinde expedit, sed is peritissimus anis esse creditnr, qui pro dignitate rerum dixerit, caque protulerit quas ab aliis ante inventa non fuerint. Maximum autem bujus dis- simiïtndinis Ugnmentum illud est, quad orationes præclarse esse

188 iSOCRATlS non possunt, nisi temporum et decori et novi diligent habita ratio faerit, literæ autem horum nihil desiderant. Qui igitur hujusmodi exemplis utuntur, eos multo æquius esset dependere quam accipere pecunism, qui, quum ipsi doctoris opera in primis egerent, alios erudire8. Quod si non aggrediautur. tantum alii accusandi sunt, - sed mes quoque seu- tentia explicanda est, omnes mihi assensuros arbitror multos artibus eruditos privatam vitam exegisse, alios nullo unquam præceptore usas. et dicendi peritiam et reipubl. gerendæ scientiam esse asse- cutos. Nam tum eloquentiæ tum cæterarum rerum omnium facultates et a natum dantur bominibus ingeniosis et usu rerum atque exercitatione comparantur; institutio autem easdem et acuit et ad vitam degendam reddit instructiores -nam en in quæhactenus velot errantes inciderunt, quasi e penu confestim depromere illos docet ---, ut si qui sunt infirmioribus ingeniis præditi, hi quuntumvis diligenti institutione nunquam eo pervenient ut vel dextre in rebua gerendis versentur vel elegantes orationes scribant, id quidem fortussis asse- quentur out ipsi sese quodammodo viucant et multis in rebus prudentiores fiant. 9. Libet autem, postquam hue provectus sum, dilucidius hæc exponere. Dico igitur genera illa præceptionum; ad quarum normam orationes omnes et dicimus et compouimus, si quis magistrum non facile pollicentem sed anis peritum invenerit, cognitu non esse perdiflicilia: in singulis autem rebua, quæ prius discernendæ et inter se miscendœ et ordine disponendæ suut, neque ab illis nec a decoro aberrare. sed et argumentis totam orationem decenter -variare et verba ita collocare ut numerOsa sint et musicum quendam concentum efiiciant, hæc demum curam ingentem postulant. et animum generosum atque sagacem requirunt: præterquam autem quad necesse est discipulum ab ingenio non destitui,-etiam genera causarum nosse’ et in illarum usu exerceri necesse est, magistrum vero et explicare præcepta omnia quam accumtissime fieri potest oportet, ita ut nihil» quod doceri posait prætermittat, et discipulis tale exemplum rerum cæterarum se prœbere ut, qui id expresserint imitarique potuerint, statim omantius et elegantius quam alii dicere videautur. Quœ omnia si conjuncta fuerint, tum demum studiosi perfectum aliquid babituri sont: sin quicquam ex his quæ diximus desiderabitur, necesse erit ab ca parte discipulos minus paratos esse. 10. Equidem bene scio sophistas istos modo subortos et istam arrogantiam recens amplexos, etsi magna est eorum et multituda et insolentia, omnestamen ad hoc argumentum pertinere. .x Il.» Restant ii qui,- ante nostram ætatem artes quas .vocant scribere ausi, non sine reprehensione dimittendi sunt: promiserunt enim se docturos quomodo in judicio contendendum sit, odiosissi-

«fià1

CONTRA SOPHISTAS. 189 mo vocabulo delecto; id qued invidos eorum potins quum bujus doctrinæ principes facere decuisset, præsertim quum eu quæ doctrina comprebendi possunt in illa re, nihilo plus ad foreuses controversias quam ad cætera genets. orationum couferre queant. Tunto autem sunt deteriores iis qui in contentionibus volutantur, quad bi, quum tales oratiunculas recitent, quibus si quis in rebus mendia indateret statim in omnibus esset improbandus, tamen virtutem et temperantium iis contineri profitentur: illi autem, quum ad gerendm républicæ doctrinam percipiendam adhortentur, neglectis alio quæ in eu re insunt commoditutibus, curiositatis et avariât sulcatures nominare non dubitant. Licet ii, qui doctrinæ istius Waobtemperurent, facilius fortussis ad œquitutem quam ad acuerentur. Neque me quisquam in eu opinione esse plut, quasi justitium pesse doceri sentiam: nullam enim Mules artem esse puto, quæ ingeniis virtutem non appo- vel justiüam inserut ; sed tamen uptissimam usum-sloqucntiæ disciplinum ad cohortutionem quaudum et

("nullum et aliorum pollicitationes diluere, et ipse rem supra meuggersre videur, desino, et hæc me aliis etiam facile pro- Mrmœnfido, iis argumentis et rationibus quæ me in banc sen- muddeerunt.inrtutis. . . hiyîplîfii . r Ju- "il; v i. .-;;.,r,.,.,..,

t n

ISOCRATIS P L A T A 1 C U S.

1. Quum sciamus, Athenieuses, vos et affectis injuria libenter opituiari solitos et pro acceptis beneficiis cumulate reliure graüum, venimus supplicaturi ne nos tempore pacis putrio solo a Thebuuis pulses negligutis. Etsi autem jam multi ad vestram iidem confis- gerunt et omnia quæ petierant adepti sont, curam tamen urbis no- strse vobis in primis putamus suscipiendsm: nec enim ullos, qui vol injustius quam nos tamis calamitatibus sint apprenti, rei qui vestram urbem diutius et fidelius coluerint, inveuietis. En prosterna petituri sumus, quæ ut pericuii prorsus nihil babent, in si a vobis impetmerimus, omnes vos sunctissimos et justissimos Grocorum judicabunt. 2. Quod si Thebanos omnino itu esse parutos non videremus et vobis persuadere studerent se nulla nos afl’ecisse injuria, nostram orationem paucioribus absolveremus: quum autem eu nostra sit infclicitas, ut non cum istis tantum nobis conflictaudum sit, sed etiam cum eloquentissimis oratoribus, ques nostris bonis conciliatos suæ causa patronos udbibuerunt, necessitas postulat ut rem prolixius explicemus. 3. Difficile quidem est non minora dicere quam perpessi sumus: uam quæ oratio nostris mulis æquari queut? sut quis orator The- banorum in nos crudelitatem satis acriter accuset? Operu tamen dunda est ut sicut possumus istorum iniquitutem et violentiam pute"- fuciamus. Illud autem maxime indignamur, quad non modo longe deteriore conditione sumus quum cæteri Græci, sed quod puce constituta fœderibusque suncitis non modo communie libertatis expertes sumus, verum ne moderatam quidem servitutem potuimus impetrure. 4. Orumus igitur, Atheuienses, ut cum benevolentiu nos audiatis, cogitantes nihil accidere nobis pesse quad cum omni ratione tantopere pugnet, quam quum perpetuis urbis vestræ inimicis libertutem restitueritis, nos ne supplicuntes quidem eudem quæ inimicissimis data sunt passe adipisci. 5. Ac expositioni rerum uctarum longius immorari non video quorsum uttineut: quis enim iguorat cos et ugrum nostrum divi-

PLATAICUS. 191 sises et urbem evertisse? de iis autem vos prœmonendos esse duci- mus, pet quæ se vobis fucum facturas patent. 6. Interdum eni dicere audent nos proptereu sic traumas esse, quad in eorum concilia esse noluerimus. Vos autem cogitate primum æquumne sit 0b tante scilicet crimine tain iniquos et acerbas exigera pœuas, deinde un vobis videutur Planensium urbi vim potius fuisse aferendam quam persuadendum ut cum Thebanis se conjungeret. Equidem nihil istis esse audacius existimo, qui et nostros urbes evertunt, et ad suæ reipublicæ communitatem sdigunt qua non opus est nabis. Prætereu in nos aliter grussantur quum in alios. Quum enim persuadera nostros urbi non passent. nos, quemadmodum Thespienses et Tanagræos, subigere duntuxat sub The- banum jurisdictionem debuissent: sic enim intolerubilibus mslis oppressi non emmus. Nunc non id eis fuisse propositum, sed agri nostri occupationem, satis uppuret. Miror equidem ad quad vetus’exemplum referentes sut qua juris reguiu utentes hæc dicturi sint se a nabis postillon. Nain si patrium morem considennt, non aliis imperare, sed Orchomeniis pendere tributum debent: itu enim se res olim bubuit: sin fadera esse rata volant, sicut æquum est, negure qui poterunt se pet injuriam eu violure? quæ panas civitutes non minus quam magnas suis uti legibusjubeunt. 7. Arbitror autem eus non fore tsm impudentes ut hæc negare audeunt. sed illam causum arrepturos, nos Lacedæmoniis in bella fuisse conjunctos, se igitur nostra excidio societutis universas com- media consuluisse. 8. Ego vero æquum esse censeo ne ullum crimen, ullu excusatia, plus vuleat fœdere et jurejurando: verumtumen si qui ob Lucedæ- moniorum societatem plecteudi sont, non æquum fait Platæeuses potiuimum ex universis Græcis deligi; nec enim voluntate nostra illis sed coacti servivimus. Quis vero credut tenta nos fuisse amentia, ut eos qui urbem nostrum everterunt iis præferremus qui sua cisitate nos danurant? Enimvero difficile crut novis rebas studere, quum et nos parvum oppidum buberemus et tante esset illorum potentia, atque etiam burmostes cum præsidio intre portas esset et Tbespiis tantus exercitus castra baberet, qui nos non tantum citius quum Tbebani sed justius etiam perdidisset: hos enim non decuit pace constituta reterce oŒensus ulcisci, illi autem in belle deserti jure nos maxima supplicia sifecissent. Jam nec illud ignorare vos urbitror, maltas etiam ex aliis Græcis coactos esse corporibus illos sequi. animis et benevoienüa vobiscum conjunctos. Quibus quid animi fore censendum est, quum audierint Thebanos Atheniensi populo persuasisse nemini esse parcendum qui subuctus a Luoedæ- moniis faerit? Non enim alio quum bue istorum spectare videtur oratio: me enim 0b crimen aliquod peculiure nostram urbem ever-

192 ISOCRATIS terunt, sed idem hoc illis etiam objicere potamot. Quare cogitandum est, et providendum ne istorumiinsolentiai multos qui jam Lace- dœmoniorum imperium oderunt reconciliet, atque eificiat ut suam salutem in illorum societate positam nrbitrentur. 9. Recordamini porto vos proximum suscepisse bellum non propter vestrnm sut sociorum libertatem -- omnes enim enm habebatis --, sed eorum causa quibus contra jusjurandum et fœdus iibertas erepta crut. Acerbissimum igitur fuerit, si eas urbes, quas Lace- dæmoniis servire iniquum putastis, nunc a Thebanis evertipa’tie- mini, qui vestram clementiam adeo non imitantur, ut, quod omnium miserrimum habetur, bene capi, illud ipsum ab hac urbe nos perpessos esse præstitisset quam istos vicions habuisse: uam quorum vos urbes vî expugnastis, hi, inox præfecto Laconico et servitute a se repulsa, nunc concilii par jus et iibertatem receperuut; qui autem prope istOs habitant, bi partim nihilo minus quam ære empta man- cipiaserviunt, partim isti prius eos exagitare non desinent quam eodem modo quo nos tractarint. Ac Lacedœmonios quidem accusant 0b Cadmeam occupatam et præsidia urbibus imposita, ipsi autem se nihil grave committere putain, qui non præsidia impo- nunt, sed aliorum mœnin subruunt, alios funditus perdunt, tantaque sont impudentia [et improbitate], ut suæ salmis curam haberi ab omnibus sociis postulent, quum alios servitute opprimendi potestatem sibi arrogent. Quis igitur non oderit cupiditatem istorum, qui et dominari student imbecillioribus, et cum potentioribus æquum jus affectant? et vestræ quidem urbi agrum ab Oropiis datum invident. ipsi autem alienum vi partiuntur? 10. Neque hac improbitate contenti se propter communem sociorum utilitatem hæc egisse dictitant. Quum autem hic concilium sit et vestrn urbs prudentius quam Thebana deliberare posait, eos non hue venire ad purgnnda sua facto, sed, priusquam hujusmodi quicquam agerent, ad vos consilii capiendi causa profectos esse decuisset. Nunc subi nostra: opes ipsi privatim diripuerunt, adveniunt crimen cum omnibus sociis communicaturi. Quod vos, si sapitis, non sdmittetis: longe enim houestius est eos ad vestram sanctitatem imitandam cogi, quam persuaderi vobis ut participes sitis injuriarum quas illi faciunt, qui nihil decemunt qued cum judiciis aliorum consentiat. Inter omnes enim censure arbitrer prudentium bominum esse munus dare operam ut et in bello quovis modo sint hostibus superiores, et pace constituta nihil pluris faciunt fœde- ribus et jurejurando. Inti autem tum in omnibus legationibus nihil nisi libertstem, nisi leges singulis usitatas jactabant: postquam vero impunitatem sibi faciendi quicquid libeat datum esse censent, neglectis cæteris omnibus privata compendia et violentiam suam defendere audent, se dicere quod Thebani nostros fortunnsioccu-

PLATAICUS. 193 purins, id vero esse e repoblics sociorum, ne main ignorantes nihil unquam injusts lucre. cuiquam profuisse. sed mum, qui alienis pet injuriam nppetiverunt, jure de suis in maxima pericula -

Il. Jan ne illud quidem dicere poternnt, se iidem constanter servons iis cum quibus se oonjunxerint, metuendum autem esse ne venins.recuperata patrie. nos ad Lacedæmonios « deficiamus: nostrum enim oppidum bis espognstum esse propter amicitinm vestram, istos sæpe banc urbem injuriis Œecisse, reperietis. l2. Ac velcros proditionss recensere, operosum fuerit: sed Co- rinthisoo hello propter istorum injurias condom, quum Lacedæmonii contra eos exercitum duxissent, a vobis conservati, non modo gratism non retulerunt, sed, quum bellum udmeüs, relictis vobis ad Lacodæmouios se contulerunt. Ac Chii quidem et Mitylenæi et Byzantii in fide amuseront, isti autem qui tantum urbem incolerent ne quiescere quidem ac neutramm esse pallium sont ami, sed en timiditate et improbitate [et ameutis] fuerunt, ut lido data affirma- rint se illos contra vos qui urbem ipsorum servaverntis seouturos esse: proptsrea divinitus illis pœna hæc inflicta est, ut occupons Calme: sint ad vos confugere coacti. Unde etiam perfidia eorum maxime perspects est: nsm denuo vestris susiliis conservati et in plurium restituti ne minimum quidem tempus in fide mansesunt, sed Inox legatis Lacedæmonem minis ultra servituti se obtuls. runt, patati servare omnis quæ pridem promisissent. Quid multis opus est? Nisi enim illi jussissent essuies recipi et facinorosos urbe pelli, nihil obstitisset quominus inits cum Lacedæmoniis n quibus læsi eruut mienne vos optime de se meritos hello pe- dissent. 13. Qui igitur et nuper ergs vestmn urbem se tales præbuerunt, et olim totem Græcism prodiderunt, veninm tamen adeo voluntariis et nantis injuriis impetrsrunt, hi nobis eorum que coacti fecimus nullam gratiam faciendam censent, sed, quum Thebani sint, Laco- nam studîum aliis objlcers non dubitant. quas omnes scimus dinc tissimo Lacedæmoniis servisse et pro illorum imperio promptius quam de sua salute dimicssse. Cui enim impressioni banc in regionem sfactæ non interfuerunt? Qui vobis perpetuo inimiciores et infestiores quam isti fuerunt? Nonne in Decelico bella vos gra- vins tamiseront quam ii qui vestros fines populabuntur? Nonne quum cladem socopiflsetis, soli e sociis decrsverunt vestram urbem et evertsudam esse et agrion in osium paseos oonvertendum, quem-o admodum Crisæum csmpum? Itaque si Lacedæmonii Thebsnis auscultassent, nihil obstitisset quominus vos, qui Greens omnes conservestis, ipsi a Græcis patrie. et libertate spolioremini et in maximas calaminas inoideretis. Quod vero natum beneflcium com- . 2 c

194 i ISOCRATIS memorabunt, eut qood satis grave sapplicium luent ad exstinguendas vestras inimicitias, quas his de causis jure subiissent? l4. Nulla igitur istis post tanta delicta excusatio superest,’ at patronis eorum hoc unum relinquitur, ut dicant Bœotiam nunc pro- pugnare pro vestra ragions, si vero vos ah eorum amicitia remerc- ritis, id sociis male cessurum esse: magnum enim in hoc momentum fore, si istorum urbs cum Lacedæmoniis se conjunxerit. l5. Ego vero nec e re sociorum esse puto ut imhecilliores poten- tiorihus serviant- etenim superiori tempore propter banc rem bella gessimus --, nec Thebanos in eum furorem deventuros ut [velus] ’societate repudiata Lacedæmoniorum potestati suam urbem per- mittant, non qued eorum ingeniis fidendum putem, sed quia scie ipsos intelligem, alterutrum necessario futurum, vel ut in urbe manentes occidentur et quæ perpetravere simili pœnaluant, vel ut in exsilium euntes egeant spe prorsus omni destituti. Num enim cum civibus eis bene convenit, quorum alios interfecerunt alios urbe ejecerunt direpta eorum re familier-i, autcum aliisBœotiis, quibus non modo pet injuriam imperare conentur, sed et quorundain mœnia subruerunt quorundam sgros rapuerunt? Neque etiam ad vestram civitatem quasi postliminio redire poterunt, toties a se tain aperte proditam et desertam; quare fieri non potest ut pro alieno .oppido vestras suscipiant inimicitias, quo suam urbem adeo temere ac indubitanter amittant, sed et in omnibus actionibus multo mode- ratiores eruut, et vos tanto magis observahunt, quanta magis sibimetipsis timuerint. Quibus autem ingeniis et quomodo tractandi sint, actis Oropiis ostenderunt: nain dum potestatem sibi datam esse putarunt faciendi quod libuisset, vobiscum non ut cum sociis egerunt, sed ut infestissimis hostibus insultarunt: quum autem oh ea delicta fœderibus eos decreto facto excluderetis, abjects superbia et ferocia ad vos humiliore gestu magisque supplices venerunt, quam nos hoc tempore. Quare si qui oratorum vos pertenefacere conabuntur, periculum esse [dicentes] ne mutata sententia cum hostibus se conjungant, nihil en re moreri debebitis: en enim necessitate premuntur, ut multo libentius vestrum imperium quam societatem Lacedæmoniorum sint subituri.- - 16. Ut autemicontraria omnia facturas concedamus,itamen ne sic quidem decere arbitror majori curæ vobis esse urbem Thebano- rum quam fœdus et jusjurandum; cogitandum enim primum vestri maris esse ut non pericula sed probra et dedecus metuatis, deinde usuvenire ut in hello superiores sint non qui civitates vi evertunt, sed qui sanctius et eleme’ntius Græciam administrant. l7. Et hæc plurimis exemplis demonstrari queant.: sed quis est qui vel sa quæ nostris accidere temporibus ignoret? nonne Lace- demonii vestram potentiam quæ insuperabilis videbstur reprene-

PLATAICUS. 195 runt, quamvis non optime ad navale bellum instructi, sed tantum opinione bac Græcis ad se pellectis? vicissim et vos impe- riumieis eripuistis, quamvis urbem non munitam et parnm firman baberetis, justitiæ societate et præsidio freti? Atque illa regi Per- sarum non esse adscrihenda, his postremis temporibus est manifeste declaratuln: uam quum ipse rex extra rem omnino esset, vos omni spe destituti, omnibus pane civitatihus Laconum servitute oppressis, hello tamen eis tanto superiores fuistis ut pacem cupidissime sint amplexi. 18. Nemo igitur vestrum coborrescat, si pericula propter justi- tîam adeunda’fuerintpneque sibi socios defore putet, si opitulari volueritis injuria oneratis et non solis Tbebanis: contra ques si nunc sententiam tuleritis, ut ad vestram multi se conferre velint eŒcietis. Ubi enim vos paratos esse bella æque contra omnes pro defensione fœderum suscipere ostenderitis, quinam tam orant ameutes ut cum oppressoribus Græciæ se conjungere malint quam vobiscum libertatis ipsorum defensoribus? sin aliter animati estis, quibus verbis Græcos allicietis, hello iterum ingruente, si libertatem prætendentes Tbebanorum libidini quaslibet civitatesiva- standas permiseritis? Quo pacte levitatis et inconstantise crimen efugietis, si Thebanos jusjurandum et fœdera violare sinetis, pro quibus ipsis sanciendis vos Lacedæmoniis inferre bellum profites- mini? Quum ipsi vestris possessionibus cedere volueritis, ut socieà totem quam maximum redderetis, istosne aliena tenere et en facere sinetis propter quæ universi pejus de vobis existimahunt? Illud autem omnium scelestissimum, si vobis deliberatum erit istis opem ferre qui continenter a Lacedœmoniis steterunt, si quid eis fœderi entrerium illi imperarint, nos vero, qui longissimo tempore vestram sectam constante: secuti sumus, in extremo duntaxat belle parere Lacedœmoniis coacti, propter banc causam martalium omnium mi- serrimos esse patiemini. 19. Quos enim nabis miseriores quisqaam inveniat? qui et urbe et agro et opibus une die spoliati, rebua omnibus necessariis æque omnes destituti, errones et mendici facti sumus, ignari quo nos con- vertamus[pulsi enim patrie, desperahundi et errantes Græcism cir- cuimus] et omnibus habitationibus anxii: , sive enim calamitosos aliquos invenerimus, dolemus, qui præter mala domestica etiam alienorum fieri participes cogamur; sive ad felices perventum est, dolor noster. recrudescit, non quod illorum opibus invideamus, sed quia in aliorum rebus. secundis nostras miserias quantes sint per- spicîmus, quas nos nullam diem sine lacrymis exigere sinunt; .nam et patriam lugera et banc mutationem lamentari nullo tempore desistimus. Quid enim nabis animi esse censetis, quum videmus parentes nostros. senio confectos longe aliter quam pro dignitate tra-

l96 ISOCRATIS ctari? neque liberi» nostros en spe qua cos susospirnus educari, sed inuites oh panas quendam ratiunoulas servire? alios ire mer- cede lucatum suam operam, alios ut quisque potest victum quæritsse, aliter quam et gloria majorum et sua ætas et nostrorum animorum magnitudo postulaient? Illud autem omnem doloris aœrbitaten vinoit, si quis vident a se invicem divelli non cives tantum a civibus, sed et uxores a marida et filins a matribus, et totem cognationcm dissipari, qued nostrorum civium multis oh egestatem usuvenit: victus enim commuois amissus efl’ecit ut spe privata singuli nitantur. Ac vos ne cætera quidem prchra ignorera arbitrer quæ paupertas et essilium allieront, quas nos, etsi molestias animo quam cætera male ferimus, tamen silentio præterimus, non nimis accurate in calamitates nostros inquirendum esse rati. 20. 0mmus autem ut ipsi vos illa considerantes aliquam nostri curam suscipiatis. Nec enim vobis alieni sumus, sed cum benevo. lentia universi vobiscum conjuncti, rum cognations maxima nostrum pars ; uam propter concessum affinitatis jus a vestrorum civium fili- abus plerique nati sumus: quare vobis non licet sa negligere que petituri venimus. Quid enim fieret inconvenientius, quam vos, quum olim vestrœ patries jus nohis dederitis, nunc nostram urbem re- stituendam non oensere? Deinde nec illud consentaneum est, quum singulorum, quos val fortunæ temeritss aillixit vel bominum injuriæ, misereamini; totem urbem, sic contra omnem æquitatsm eversam, nihil omnino misericordiæ pesse s vobis impetrare, quum præsertim ad vestram iidem confugerit, etlvohis antehae semper gloriosum et honorificum fuerit supplicnm esse misertos. 2l. Nain majores vestri Argivorum prscibus, qui supplices petierant ut sub Cadmea interfectos tolletent, adducti, Thebanos esquinta sequi consilio quum coegissent, non ipsi solum illis temporibus clameront, sed urbi etiam vestrss immortalem gloriam in me deinceps ævum reliquerunt, quæ vobis nunc tenure amittenda non est. Etenim turpe ait, facto. majorum sibi laudi ducentes. interim secus de supplicibus susucre. 22. Præsertim quum nos propter res multo majores et requiem vobis supplicemus: uam illi, quum prius alienam ditionem oppo- guassent, vos rogarunt, nos, patrie nostra amissa; illi vos ad mor- tuorum sepulturam vocabant, nos ad reliquiarnm conservatiouem. Neque vero par ac simile est sepultura prohiberi mortuos et vivantes patrie fortunisque omnibus spoliai-i, ac illud quidem iis qui prohibent contumeliosius est quam iis qui probihentur, sed sine ullo recepai carentem patrie singulis diebus affligi et suis opem adeo ferre non pesse, ut cura de eis sbjicienda ait, quorsum dicere attinet quanto sit aliis calamitatibus acerbius? . 23. Quapropter vobis universis supplicamus et nobis nostrum

PLATAICUS. 197 agrum et urbem restituatis, ac seniores commonefacimus ut cogitent quam miserahile sit bac astate calamitosum conspici et quotidiani victus penuria laborantem, adolescentes cramas et ohtestamur ut æquales sucs juvent ne, quum plura male quam difimus tulerint, plura tolerare cogantur. Debetis autem nohis solis Græcorum banc veluti stipem, ut profiigstis opitulemini. Nain et majores nostros aiunt, quum vestrl patres hello Persico bac terra exces- sissent, solos ex bis qui extra Peloponnesum habitant, societate periculorum sdita, conservandæ civitatis adjutores fuisse: itaque jars nobis idem henefieium reddetis, qued prieras in vos contulimus. 24. Quod si vobis decretum esset personne nostras omnino negligere, tamen a vestrs virtute alienum fuerit committere ut sa regio rasta et inculte jaceret, in qua clarissima vestræ virtutis ac cæterorum qui illi prælio interfuere monumenta sint relicts: uam relique tropbsaa ab alia civitate contra aliam sont ereeta, illa pro tata Græcis contra totius Asiæ potentism sont constituta. Quas quidem Tbebani jure aboleverint-iis enim illorum operum memoria contqueliosa est --, vobis autem conservanda sunt, quod illa facinora vos Græciæ duces efl’ecerust. Neque vero beroum qui lacum illum tenent ohliviscendum est, cavendumque ne illorum honores intercidant, quibus vos quum litassetis id periculum subiistis, que et istos et alios Græcos omnes in libertatem vindicastis. Est etiam majorum quœdam habenda ratio, neque pietatis in illos officia sont prorsus negligenda, qui quibus animis essent, si modo defuncti aliquid rerum austrarum inœlligunt, si animadvertenent vobis rerum potientibus ces qui barbarie servire voluerunt aliorum dominos esse motos, nos vero, qui in prælio pro tuenda libertate geste strenuam operam navavimus, solos e Græcis omnibus Esse profligams, for- tiumque virorum monumentis justa non persolvi propterea qued nulli sdsint qui id faciunt, sed Thebani qui contraria fecerunt cam regioneln tancent: illud etiam recordmini Lacednmonios a vobis comme ob hoc fuisse accusatos, quad Tbebanis, Græcorum pro- ditoribus, gratificantes. nos henemeritos perdidissent. Ne igitur admittatis ut hæc eonvitia in vestram urbem retorqueantur, neque istorum libidinem existimationi restrœ præferatis. 25. Etsi autem malta dici pussent, quibus ad curam neutres salutis excitemini, tamen non pensum [brevi oratione] complecti omnia; qusmobrem vos decet tum prætem’lss perspicere, rum vero jurisjurandi et fœderum, itemque nostros henevolentiœ et inimicitiarum quæ vobis cum istis sont, recordatos, ita statuere de nabis ut jus et æquum postulabit.

ISOCRATIS DE PERMUTATIONE.

l. SI busc quæ jam legetur oratio similis esset iis quæ vsl ad foren- I ses controversias» vel ad ostentationem-fiunt, nihil opus fuisset de en præfari: nunc propter novitatem et discrimen necesse est causas; prias ,exponere, cur eam aliis ita dissimilem scribere instituerim: bis enim non indicatis multis absurde fortasse videretur. 2. Ego, quum scirem quosdam sophistas men studia calumniari, ac dicere me foreuses orationes scribere solere-in quo perinde faciunt ac si quis Pbidiam, qui Minervæ simulacrum fecit, puparum fictorem :appellare auderet, aut Zeuxidis et Parrbssii eundem esse artem diceret, quæ illorum est qui tabellas pingunt -, nunquam tamen illam mei extenuationem ultus sum, qued existimabam tum nugas illorum nullam vim bahere, tutu constare inter omnes me et scribere et dicere instituisse non de privatis contractibus, sed de talibus et tantis rebus, ut de iisdem nemo-alius quicquam conetur, prester eos qui rei me doctore usi sunt vel bos imitari voluerunt. Longe igitur tempore ætatis meæ putaham tum oh institutum boc tum oh perpetuum quietis studium omnes indoctos et plebeios bomines œquos et benevolos me babere: nunc, quum vitæ finis prope mihi instat,’facultatum permutatione oh triremium instruendarum munus facta saque de rejudicio conflato, etiamrillorum quosdam non sic erga me afl’ectos esse animadverti ut speraveram, sed alios de vitæ meæ ratione falsissima persuasione imbutos eo inclinare ut iis auscultent qui ahsurdi aliquid de me dicunt, alios; quum satis sciant quibus in rebua verser, invidete mihi non minus quam sophistas et delectari iis qui falsam de me babent opinionem. Atque hancmen- tem suam esse declararunt: nain quum adversarius de ipsa causa nihil æqui diceret nec meam defensionem refutsret, sed et eloquentiæ meæ vim calumniaretur, et in multitudinem discipulorum et opulen- tiam insolenter inveberetur, munus illud mihi obeundom esse judi-i carunt. Ac sumptus quidem ita tulimus, ut eos decet qui neque rebus hujusmodi nimis percelluntur neque pecunias negligenter ac temere3. Quum vero,ahjiciendas ut dixi, plures esse censent. sensissem qui, r prave I ’ de me judicarent, cogitabam qua ratione et illis et posteris ostenderem tum qui mei mores essent tum qualem vitam degerem tum in quo do-

DE PERMUTATIONE. 199 ctrinœ genets versarer, nesic velut indicta causa me damnari talium criminum sinerem, nec (ut modo factum) in maledicorumv potestate essem. Quœ quum anime agiterem, me non alia ratione facilius id assecuturum animadverti, quam si oratio tanquam imago animi et .totius vitæ meæ scriberetur: per eam enim spes eratmeas rationes maxime cognitum iri, et eam ipsum longe pnlcrius monumentum .mei relictum iri quam sarea donaris. , v 4. Ac si me quidem laudare vellem, senüebam necomniame .complecti-posse quæ decrevissem, nec cum gratis de iis et sine :invidia pesse dicere: si autem me in judicium esse vocatum et in discrimen adductum ponerem, et qui mihi dicam .impegisset ac negotium facesseret esse calumniatorem, qui quidem iis criminationibus uteretur quas in judicio permutationis attulisset, me autem verba facere par speciem defensionis, sic mihi demum præclaram occasionem datum iri de. rebas omnibus arbitratu mec disserendi.. . 5. Hæc igitur animoagitans banc orationem scripsi, non ficrente ætate, sed nains aunes duos et octoginta. Quapropter venia dands. erit, si prius a me editis,mollior essevidebitur. Nec enim facilis fait neque simplex, sed multum , laboris variamque tractaticnein postulavit. Nam quæ bic scripta sunt partim in judiciis dici commode queunt, partim ad talia certamina non quadrant, sed de philosophie lihere dicta vim ejus ostenduut: est etiam tale aliquid, quod adolescentibus disciplinarum et eruditionis cupidis audivisse conducat, malta quoque olim a me scripta insertavsunt bis quæ nunc dicuntur non temere nec intempestive, sedinstituto mec convenienter. Tantam igitur orationis prolixitatem icontueri, et tot [canas adeqque inter se distantes coujungere et contrahere,, et segmentes antegressis adaptera, atque efiieere ut inter se universas consentirent, non parvi omnino laboris fuit. Tamen. non, destiti, et . si adeo natu grandis, priusquam eam absolvissem, verissimam illam omninoquidem, sed cæteratalem qualis videbitur, audientibus. .. . 4 6. Oportehit autem etiam, illos qui eaux legent aut recitabunt, primum quasi mixta ait oratio et ad hæc argumenta omnialaccommo- data sic auscultare, deinde studiosius advertere quid dicendum restet quam quid ante sit dictum, præterea non id agere ut primo impetu totamperlegant, sed tantum, ejus partem quæ auditoribus molestiam non.pariat. Nam bis ohservatis, rectius perspicietis au aliquid dixe- rimus nostra existimatione diguum. r - . . a « 7. Et bactenus quidempræfandum fuit; nunc autem defensicnem legite, quæ quidem fingitur de;judicio esse scripta,,sed id propositum babet ut .etveritatem de me ostendat et ignorantes rdcceat, et, id s eŒciat ut; qui nobis invident magis etiam eo morbo crucientur: gratins enim eis suppliciant irrogare non. possum. . v v , 8. Eos ego improbissimos omnium et maxima pesas dignes esse

200 ISOCRATIS pute, qui de iis rebas alios accusara student, quibus ipsi constricti tenentur; qued Lysimacbus fecit. Qui, quum ipse de scripte dicat, de mais scriptis plura verba fecit quam aliis de rebua omnibus, qued perinde est ac si quis alium sacrilegii reum ageret, qui dennria deorum ipse in mauihus baberet. Vehementer autem vellem me ab eo tsm sloquentem judicari, quam apud vos dixit: nunquam enim negctium mihi faeessere instituisset. Nunc me, quem causam infe- rierem dicendo pesse facere superi0rem ait, usque adeo contemnit, ut ipse speret se mentientem vera dicente me facile fors superi0rem. Tantis equidem ab omni parte diliicultatibus conflictor, ut, quum alii calomnias orationibus refutent, mess Lysimacbus orationes ms- xime tradaxerit, et, si quidem satisfecisse causas videur, in me bastera apparent elequantiæ crimen ah ce mihi allatum, sin tenuias quam pro en exspectatione quam apud vos de me ceneitavit disseIuero, me causam deteriorem habere putetis. Vos igitur oro ut verbis sdversarii iidem nec babeatis nec abrogatis, antequam defeuionem quoque nostram totem audiveritis, cegitantes supervsoaneum fuisse reis pro se dicendi potestatem dari, si ex accusatoris oratione recte terri sententia potuisset. Nunc, utrum bene an vero mais causam perorsverit, nemo qui adest ignorat: au autem vsra dixerit, judicibus ex oratione prieris intelligere non ita promptum est, sed boni con- sulendum si ex utriusque verbis varitatem elicere possint. 9. Neque vero ces ego mirer qui plus temporis consumant in accusandis impostoribus quam in semetipsis defendendis, neque illos etiam qui dicunt summum malum esse calomniera: quid enim sa fieri posait maleficentius? quæ faeit ut de mentientihus bene existimetur, ut plane innocentes injurii esse videautur, ut judices pejerent, quæ denique veritatis lucem antinguit, et caligine man- dadorum auditoribus involutis quamvis civium par injuriam intarficit? Quare providandum vobis est ne tale quid usuveniat, eut ipsi es committatis quæ ab aliis facta reprehenderitis. Arbitre! autem vos non ignorera nostram urbem sæpe pœnituisse judicicrum quæ per iracundiam potins quam re examinata facta fuerunt, adeo ut peule post et impostures punira desiderarit, et calumniis oppresses rebas uti secundioribus quam prius optarit. 10. Hæc igitur tenenda sont, ne verbis accusateurs! tomera credatis, neque cum tumultu et scorifia recram excusationibus sûr versamini. Neque enim decet ut qui aliis in rebus clementiæ nemine præ Græcis omnibus prædieamini, in bis judiciis sa videauini facere quæ isti sint opinioni contrefis; et, quum alibi mais oit calé culorum partem in judiciis capitalibus reis addi, apud vos ces qui in periculum adducti sunt deteriore etiam esse conditione quam calao mniateres; et, quum quotannisjuretis vos eodem œquitate auditores tsm tees quam accusatores, tsm longe ah saqushilitate illa recedere,

DE PERMUTATIONE. 201 ut quicquid delatores crimini dederint approbetis, qui vero se tueri conentur, eorum aliquando ne vocem quidem toletetis; et, quum in iis urbibus hubitandum esse non.putetis in quibus indien causa civium aliqui perimnntur, istuc ipsum ab iis fieri ignorais qui non candem reis benevolentiam præstant. Jam illudomnium iniquissi- mumest, si quis ipse in judicium adductus faerit, cum columniatores accusandos esse censere, quum vero alteri jus dicit, in eodem sententia non permanere. Enimvero sapientisiest judicis talem ergs alios se prebere, quales in se alios esse vellet,- quum præsertim in tenta sycophantarum audacia metuendum sit omnibus, ne in idem periculum vocati eadem, quæ ego nunc apud cos qui sufiïagia de me lnturi sur», dicere cogantur. . . A . , Il. Nec enim vitæ moderatione atque innocentia sua quisquam in fœtus esse debet, ut sibi persuadent se propterea sine ullius in- commodi metu vimm in urbe acturum : quibus enim et sua negligere et alienis insidiari deliberatum est, non illi quidem civibus modestie parcunt, faciuorosos autem ad vos sdducunt, sed expeni vires suas in innocentibus, ab iis quorum scelere. palam sunt plus argenti

l2. Quo eodem anima Lysimachus mihi etiam periculum creavit, extorquent.quum existimaret hoc contra me judicium ab aliis. sibi’vectigali r r pari- .jnrum, et, si me vicisset cloquentia, quem aliorum magistrum vocat, neminem fore persuasum baberet, qui vim ipsius sustineri iposse confideret. ldque se facile confecturam spemt, qui et vos præ- propere nimium criminationes atque calumnias approbare videat, et me non in ut existimatio men postulat easdem posse refutare tum ob senectutem tum propter imperitiam istiusmodi actionum. Sic enimvixi boctenus; ut nemo tanquam vel in oligarchie vel in demoi- cratia. me ullius vel contumeliæ vel injuriœ accusant, neque orbiter neque judex fuerit qui de meis actionibus unquam quicquam pro- nuntiarit: uam hæ meæ utes fuerunt ut ne quid ipse ergo quenquam delinqueremymihi vero si qua facto esset injuria, .ut non judicio me de inimicis vindicarem, sed controversias eorum amicis dirimendas permitterem. i Quorum nihil mihi profuit, sed quum vitam ad banc usque ætatem sine ullius querela produxerim, in eodem periculo versoi- ne si omnes offendissem. Non tamen prorsus abjeci animum 0b mulctæ magnitudinem, sed, si cum benevolentia me audire volueritis, magnum spem habeo, si qui de meæ vitæ ratione falso existimant et usentiuntur illis qui me convitiis detur- bare student, fore ut quamprimum de en opinione deducantur: qui vero me qualis sum, talem etiam esse putant, in en sententia con- firmentur. Ne vero vobis molestiæ sim dom multa ante rem dico, hit omissis, en vos jam docere connbor de quibus suflhgia inituri estis. Prainde accusationem mihi luge.- 2 n

202 ISOCRATIS A C C U S A T I O. h 13. Adversarius igitur accusatione isto. me in odium constat adducere, quod corrumpam adolescentes præceptis eloquentiœ- tradendis, quibus instructi contra jas et æquum victorien in judiciis adipiscantur; cæteris autem verbis suis tantum rue faoit, quantus nemo anqaam fuit neque causidicus in judicum subselliis versatissimus neque in otio philosophiæ studiis deditissimus: nec enim privatos duntaxat homines mihi fuisse discipulos ait, sed et oratores et duces et reges et tyrannos, a quibus magnum pecnniæ vim partim acceperim partim nunc etiam accipiam. Hoc autem de causa hoc modo actionem instituit, qued existimaret ista de me atque opibus et multitudine discipulorum jactitando se mihi apud omnes auditores invidinm confleturum, judiciorum autem tractstione interserenda vestram incundiam et odium contra me concitatamm z quibus nifectibus judices perturbati reis iniquissimi fiant. l4. Sed ego eum quædem immodice exaggerasse, quædam prorsus ementitum esse, facile me probatnrum confido. - Peto autem a vobis, ne verbis maledicorum et calumniatorum quæ de me prias andivistis auscultetis, me sa credn-tis quæ sine ulla probatione, sine judicio, dicta fuerint, sut iis opinionibus in quas illi-vos pet injuriam adduxerunt insistatis, sed qualis esse vobis ex hac ’nccusao tione et defensione visas faero, in de me statustis: uam hoc pacte decernentes, et ipsi recte ac secundum leges judicabitis, et jus ego meum adipiscar. 15. Neminem igitur vel eloquentia vel scriptis meis esse læsum, hoc discrimen maxime esse testimonio crediderim. Nain si quem ofendissem, is, etsi tempore superiore quievisset, hac cette occasione arrepta me vel accusant vel testimoaio oppugnaret. Quam enim iste nullo anqaam verbo a me læsus in tantumime periculum adduxerit, quanta magis illi quibus malefecissem a me pœnas expetere conarentur. Nain illud quidem neque consentaneum est nec omnino fieri potest. ut ego maltas offenderim, illi vero qui in calamitates per me conjecti sunt quiescent nec accusera nusint, et in periculis meis majore ergs. me mansuetudine utaatur quam isti quibus nulle est a me ortninjuria, quum eis liceret conquestione in- commodorum sacrum summum mihi sapplicium irrognre. At neque prias neque nunc quicquam tale mihi quenquam objecisse constat. Quare, si accusatori concederem et ultro larguer me omnium hominum esse eloquentissimam, et orstionum quæ vobis molestæ essent talem scriptorem qualis nemo alias exstitisset, humanitatis potins laudem quam pœnam merear: narn excellera aliis vel eloquentis vsl rebas gerendis fortunæ merito tribaetur, verum ingenio bene et moderate esse usum probitatis meæ proprio. leus faerit.

DE PERMUTATIONE. 203 16. Etsi autem hæc de me ipso dicere possum. tamen ne sic quidem ces orationes mihi studio fuisse nppsrebit. ldque ex que- tidianæ vitæ meæ consuetudine potiuimum cognoscetis, quæ veritatem longe certius indicat quam verba calumnistorum. Arbitror enim hoc ignorera neminem omnes hommes in eo loco versai k solere, unde victum parure decreverunt.: Qui igitur e contractibns qui in vestrum judicium afferuntur ntque ex istiusmodi eccupstioni- bus victitant, ces inforo tantum non habitue videatis, me vero nemo anqaam nec in conciliabulis nec in judiciis nec in prætoriis nec apud nrbitros vidit; quæ ego in omnia fugie ut nulles civium aliorum. Deinde illos apud vos solos rem pesse facere, si que autem alio nevigarint, manade famem depellant babere; mihi autem ces cqpias. quas iste tsm magnidicis verbis eifert, ab externis omnes contigisse reperietis: præterea istis seseadjungere illos qui vel ipsi in malis Sunt vsl aliis negotium exhibere volunt, mihi vero Græcorum omnium otiosissimos. Audistis et accusatorem inter. alisdicere me a Nicocle Salaminiorum rege malta et magna munere. accepisse. Atqui quis vestram est qui eredat, ille mihi propterea dedisse Nicoclem. ut causes agere disceret, qui controversias aliorum tanquam dominas disceptsbst? Ex ipsius igitur adversnrii verbis facile intelligitur, me a rebas illis alienissimum esse quæ ad forensin bagotta. pertinent. Jam. illud etiam notam est omnibus, plurimos esse qui litigsntibus in judiciis orationes parent. Quorum neminem, quum tenta turbe sit. dignum esse babitum constat cujus fidei discipuli mandarentur; ego vero, ut ameuter ait, plures habui, quenouilles dû qui in» studio literarumiversantur. Enimvero quis credat ces. quorum stadia tantum distant [et inter sese dilferunt], in iisdem versari actÎOnibus? - I 17. Etsi autem malta discrimina tum meæ vitæ tum dicarum pesses: Ostendere, eo modo tamen potissimum vos ab ista opinione deduci pesse censeo, si quis vobis ostenderit mihi nulles earum rerum discipulos fuisse de quibus accusator dixit, neque me foren- sium oratioaum egregium esse artificem. Arbitnor enim vos, refu- tatn crimine qued in me conjectum fuit, priore opinione ultro repudiata cupide auditures que genets oratiomim tractendo tantum mihi-glorias: eomperarim. Ac veritatem quidem dicere an mihi profnturum sit,.nescio; diflicile enim est vestram intelligere sententiam, sedtemen apud vos libers loquendum. Nam vel discipu. lorum puderet, quum sæpe dixerim me optsre civibus omnibus et vitæ mesa rationem etgenus ontionum qued tractem esse natum, sienne ses vobis non ostenderem, sed occalurem. Tenqusm igitur veritatem audituri, sic animadvertitei. ’ 18,. .Ac illud in primisiutelligendum est, gelions doctrinarum non esse pauciers quam poemetum quæ certis dimensionibus constant.

204 ISOCRATIS Nom alii familiis semideorum inquirendis ætatem contrivemnt, alii de poetis aliquid meditati saut, alü res in bellis gestes congerere voluerunt, alii in responsionibus et interrogatiOnibus sunt versati, ques a contradicendi studio Antilogicos’appellant. Sed immensi negotii faerit omnes orationum formas enumerare: -ejus igitur quæ men interest mentions l’acte, cœteras omittam. v Sunt enim qui nec ce quæ diximus ignorent, sed orationes ces scribendas susceperint, quæ non de privatis negotiis agnat, sed de statu Gras. ciœ et rerumpublicarum, et quæ in maximis celebritatibus recitentur: quas nemo est quin-carminibus, quæ musico. ratione ac numeris constant, quam forensi dictioni similiores esse fateatur. Nam et sermonis genus babent magis poeticum et majorem rerum varieta- tem continent, et argumenta elatiora magisque nova consectantur, atque etiam tota oratio aliis figuris illustrioribus et pluribus ador- natur. Quœ qui audiunt non minore voluptute afl’iciuntar quam si recitationi poematis interessent, se multi exsistunt quieadem discere cupiant, existimantes qui in hoc genere excellant, eos malte sapientiores et meliores esse ac plus prodesse pesse quam probatos etiam causidicos. Quippe qui sciant bos cupiditate facessendi aliis negotia litigandi peritiam sibi peperisse,- illos ex curam orationum quasmodo dicebam studio facultatem eamcousecutos; a ces qui litium jura perdidicerunt ce die duntaxat ferri pesse que causas .agunt, bos in omnibus congressibus et omnibus temporibus in pretio haberi et bonos vires perbiberi: præterea illos, si semel atquc iterum in judiciis conspicinntur, in odium et reprehensionem incurrere; bos, quo sæpius et cum pluribus congressi fuerint, ce majore in admiratione esse: ad hæc causidicos illam orationis excellenti’am minime pesse assequi, bos, si vellent, foreuses etiam orationes facile babituros. Hœc illi repatantes et banc studiorum secum longe præstantiorem rati, ejus eruditionis participes fieri volant; id qued mihi quoque non detrectatum fait, sed magnam et gratiam peperit

l9. De mes igitur seu facultatem dicere vultis seu philosophiam seuet exercitationem, celebritatem. simplicem veritatem audivistis. 4 Dev me -ipso autem legem feram etiam graviorem quam de aliis, et aliquid audacius quam pro ætate men dicam; vPeto enim non modo, si noxiis orationibas operamdo,’ ne mihi quicquam veniæ detis sed, nisi in talibus e1aboro in qualibus nemo alias, ut maximis suppliciis me afiiciatis. Neque vero tain confidenter hæc jactarem, nisi vobis eas etiam ostensurus essem, ut quid intersit facile perspiciatis; 20. Sic enim se res babet. Ego pulcherrimam et justissimam defensionem eam esse duco. quæ quam fieri potest certissime judi- cibusdemonstrat ces res, quibus de rebas suffragia sunt ferenda, ut ne in errorem inducantur eut dubitent utri vers. dicant. Quod

DE PERMUTATION E. 205 si mihi lisintendsretur reircujuspiam male gestæ, in conspectum ego vestram eam effane non possem,.sed vobis necesse esset ex oratione rei naturam conjecturis utcunque indagatam dijudicare: quum autem orationes meæ calpentur, pute me veritatem vobis dilucidius expositurum. Ipsas enim vobis ostendam tum dictas fa me tam scriptes, ut non ex opinione sed excena cognitione de eis judicetis.. Ac omnes quidem integras recitare non possum; tempus enim nebis datum exiguum est: sed tanquam frugum, sic cujusque specimen quoddam prolërre conabor. Pana enim parte audits facile tum mores mecs perspicietis tum vim orationum omnium cognescetisn Rogo autem, si qui en quæ jam recitanda sunt sæpe legerunt,’ne a me in præsentia novum aliquid requirent, neque me importunum propterea existiment, qued eas proferam quibus vestræ sures jam olimapiersnnaerunt. Nam si eas ostentationis causa reci- tarem, jure hoc nemine reprehenderer: nunc in judicium et discrimen vocatas ad hune modum eis ati cogor. Quid enim magis a me ridiculum fieri posait quam si, quum accusator criminatus sit me orationes scribere quæ et reipublicæ noceant et adolescentes corrumpant, alio modo medefenderem, quum iis ipsis prolatis liceat omnem calumniam refutare? Peto igitur ut propter hæc-veniam mihi detis et adjutores sitis. Orationes autem absolvere aggrediar, paululum adhuc præfatus, ut ea quæ dicentur, facilius assequamini. . 2l. Nain quæ prima vobis ostendetur iis est scripta temporibus, quum Lacedæmonii Græcis imperarent, nostræ vero opes tenues essent. Hortatur autem Græcos ad expeditionem contra barbares suscipiendam, et cum Lacedæmoniis de principatu contendit. Hoc argumento ad tractanduma suscepto, quicquid Græcis honorum babent, id nostrœ urbi acceptum esse referendum ostende. Quo autem evidentius principatum nostrœ arbis esse demonstrarem, disputatione de illis beneficiis seorsim instituta, ad hune fers modum sum exorsus, reipublicæ nostræ propter bellica pericula plus etiam honoris quam ob cœtera merita deberi. Equidem putavi meipsum ista recitaturum: sed me senectus impedit animumqae despondere cogit. Ne igitur prorsus deficiam, quum mihi malta dicenda restent, facto a nota initie ea lege quæ de ipso principatuscripta sunt.

E PANEGYRICO.’ ’ Arbitror autem majores nostros non minus eb pericula quam propter slis beneficis esse bonarandos. et qui tain pro saluts! omnium in prima soie stelimas, nunc alios sequi cognmuri I 22.. AcI principatumO O quidem Û meritoO nostræI C esse civitatis facile ex iis quæ diximuscognoscetur. Cogitate igitur cum animis vestris, corrumperene adolescentes videur, au vero ad virtutem et sabeunda

306 ISOCRATIS pericula pro republ. potins sdhortari, æquiusns lit ob banc mihi orationem mulctam irrogari, an potius maximam a vobis gratiam referri, qui lis laudibus tum urbem nostram tain majores tum præ- clara illorum temporum facinora ornarim, ut et ii qui prias idem argumeatum tractarent, eorum pudore ques dixerant, omnes sans orationes aboleverint, et qui etiam hadie inter eloquentes babentur, hisce de rebua difiisi ingeniis suis nihil jam dicere audeant. 23. Quœ quum ita sint, tamen exsistent aliqui ex istis qui ipsi quidem excogitare nihil aut dicere possunt qued audire ait open-æ pretium, sed in eo studio ætatem consumpserunt ut aliorum dicta cavillentur et exagitent, qui eleganter quidem hæc esse dicta fateantur-bene enim invideant dicere -, longe tamen utiliores eas orationes esse dictitent, quæ ea quæ nunc prave ac tenere gerantar reprehendant quam quæ res olim gestes laudent, et quæ quid agendum sit suadent quam quæ vetera facinora eommemorent. 24. Ut igitur neque hæc possint dicere, omisse defeasione superiorum tantum vobis alterius orationis partem recitare conabor, quanta modo recitata est: ex qua me in barnm rerum omnium curam sedulo incubaisse constabit. Agiter autem initie de pace facienda cum Chiis et Rhodiis et Byzantiis: quum enim ostendissem e republ. esse ut bellum deponeretur, accuse dominatum in’Græcos usurpatum et damne maris imperium, ac nihil id esse aliud pro- nuntio quam monarchiam quendam. sive actiones sive clades spectentur; commemoro etiam, quid exeo nosti-e civitati, quid Lace- dæmoniis, quid aliis omnibus, asuvenerit. His explicatis, et Græciæ calamitates deplero, et cives admoneo ut malis illis remedium aliquod invenire studeant; denique ad coleudam justitiam adbortor et errata reprehendo et de republica in posterum ordinands do consilium. Orsus igitur inde ubi bis de rebas disserers incipio. banc etiam partem recita. EX 0RATIONEV,4DE FACE;

Sic autem censeo, pacem non tantum decet-nondum, sed non prias dimittends esse camionna; quam ratio faerit inita que eau commentas. . « -

Dies me defecerit si in omnia nostrarum setienum delicta cener severius inquircre. 42. Qus ratione. igitur I bec otumultu a libersbimur? a quea pacte a reipubl. a -ststum a cor-t rigemus et in melius provebemus? Primum si desierimas calumnintores habere pro popularibas bonestosquc vires pro oligarcbicis: illud enim tenendnm est, natum neminem neque popularem neque paucorum esse potentia studiosum, sed cala quemque reipublicæ formam cxpeterc maxime, qua maime bonoratnr. Quod si coletis et amplectemini bonos vires pt: malis, sicut olim factum fait, ad œstres rationes mugis accommodatos habebitis tribunes plebis et reliques magistrates. Se- cundo si vobis adjnngere præsidia sociorum non bellis au! obsidionibns, sed bene. fidls, instituer-his: ex bis enim amidtias eriri consentaneum est, ex iis autem rebas quales nunc agitateur. inimicitins. Tertium est ut secundum pieutera in deos nihil

DE PERMUTATIONE. 207 major-i studio Ms que.» et Gmci que. honestlssime de vobls et sentiunt et toquantes: usai, ques illi sic animales viderint, bis nitre et potentatns es principats: defernnt. Nain in rebas Græciæ secundis0 l eradltoruma a a etiam v bominum a a res malte fieri meliorcs manant. 25. Duarum igitur orationurn quasdam partes audivistis, sed et e tertia pauca recitabo, ut omnes meas orationes ad virtutem et justitiam referri planius intelligatis. Monet autem hæc quæ jam legetur oratio, Nicoclem, qui ce tempore Cypri regnum tenebat, quomodo civibus sit imperandum: neque vero eodem modo scripta est que eæ quæ jam lectæ sunt. In illis enim quicquid dicitur, id cum superiori perpetua serie cobæret ac devinctum est, inibac autem contrarium fit. Dissolutas enim et distinctes a prioribus præ- Iceptiones in capita quæ vocantur redegi, ut omnia quæ’ suadeo paucis verbis explicarem. Id autem, argumentum propterea tractavi, quod existimabam menendo præcipiendoque me et ejus ingenio maximas utilitates allaturum et mores meos optime demon- straturum. Que eadem de causa vobis etiam nunc eam ostendere constitui, non qued inter cæteras omatissime scripta sit, sed quæ ex ca optime cognosci queat quo pacte et cum plebeiis bominibus et cum principibus viris agere soleam: hinc enim npparebit me libers et e dignitate nostræ civitatis cum eo disseruisse, nec divitiis illius nec potentiæ adulantem, sed et populi causam egisse, et ei gubernationem quam fieri potuit lenissimam (quantum inme quidem fait) constituisse. Quam autem cum rege agens populo sim patro- cinatus, quanto magis in populari versantibus republ. hortator et auctor ero colendæ multitudinis. 26. Ac in exordio quidem et primo veluti limine orationis reprehendo principes, qui, quum excolere mentem et ingenium exercere magis quam alii deberent, pejus instituti sint bominibus privatis. Ea disputatione absoluta, Nicoclem monea ne secordiæ indulgent nave eo [omisso] animo sit, quasi regnum tanquam sacerdotium suscepisset, sed ut spretis voluptatibus animum rebas gerendis intendat. Illud etiam ei persaadere cener, rem absurdissimam existimandum, si deteriores cum imperio præesse vident præstan. tioribus ac prudentieribus date mandata stultiores; atqae assero fore ut quanta magis aliorum inscitiam contemnat, tante diligentius ingenium suum exercent. Ducto igitur initio a postrema parte era- tionis bujus quoque lege qued superest.

EX ORATlONE AD NICOCLEM. In primis autem ipse te oobortabere, si id absurdum dancris deteriores pressa pristsntiorlbas et stulfiores prudentioribus imperare. C I C C C O O

208 ISOCRATIS Sapicntes a tu babentur non qui de rebas minatis curiale rinntnr, sed qui de maximis sgregie dissean Autpmceptis nostris mers, sut ipse bisquas meliora.- 26.’ l. Et ex orationibus quidem satis nobis sit qued protalimas, præsertim adeo prolixis; a tenui quippe parte scriptorum a me olim non abstinebo: sed dicam siquid mihi videbitur præsenti tempori- convenire: uam profecto essem absurdes, si quum videam alios meis scriptis uti, ego soins abstinerem ab iis quæ antea recitaverim; hac maxime occasione que non solum tenuibus partibus, sed integris lacis uti apud vos statui. v Hæc igitur prout se res dabit faciemus. Dixi vero quodam in loco, priusquam eæ orationes legerentur, me dignum fore non solum, si noxias orationes cenficerem, dare pœnas vobis; sed etiam nisi tales conscriberem quales nemo alias, maxi-. mam pati animadversionem. Si qui igitur vestrum esse arbitrati saut magnificentius jactatum nimisquemagnum illud dictum, non profecto jam in eadem sententia jure manebunt: existimo enim me fidem solvisse talesque esse ces qui lecti sunt sermones, quales vobis ab initie proposai. Vole tamen apud vos paucis defensionem persequi uniuscujusque, magisque adhuc apertum facere me vera de iis et antea dixisse et nunc quoque dicere. 26.’ 2. Ac primum quidem quænem esse potest sanctior oratio aut æquior quam quæ majores pro eorum virtute gestisque collan- det? Deinde quænem civilior atque urbi convenientior ea quæ tum ex aliis beneficiis tum ex discriminibus quæ adivimus ostendit imperium ad nos potins quam ad Lacedæmonios pertinere? Præterea quis senne de pulcrioribus majoribusve negotiis agit quam is qui ad expeditiouem contra barbares hortatur Græcos iisdemque concordiam inter se suadet Z In prima igitur oratione de bis disserui, in posterioribus autem minora quidem quam hæc tara grandis tractavi, non tamen ineptiora vel urbi minus conducentia. Quorum vim sentietis, si en comparabitis cum aliis quæ probata atque utilia esse videntur. Pute quidem omnes homines confiteri plurimorum ac maximorum honorum causam esse in vita humnna leges: ita tamen comparatum est ut harum usas in iis tantum prodesse nobis possit quæ in urbe agu’ntar atque in privato qued inter nos exercemus commercio; meis vero orationibus si obtemperaretis, Græciam universum pulcre recta et cum arbis nostræ emolumento regeretis: oportet autem cordato homines utrique haie rei studere, eam porto quæ major est plurisque tfacieuda alteri præferre, deinde et illud sentire, quod leges quidem condere sexcenti et aliorum Græcorum et barbarorum valeaut, dicere autem de utilibus rebas ex arbis et Græciæ dignitate non sane multi queant; quapropter eos, qui talibus orationibus excogitandis operam dent, tanto oportet pluris facere conditoribus et latoribus legum, queute illi rariores saut et ægrius fiant et prudentiore agent animo, præsertim hisce temporibus. Nain

DE PERMUTATIONE. 209 cum quidem incipiebat genus humanum creari et in urbibus con- gregari, par fait ejusdem esse conditionis et legum et orationum conquisitianem: postquam vero huc progressi sumus ut et orationes recitatæ et leges conditæ innumeræ sint, quumque legum quidem laudentur antiquissimæ, orationum autem receutissimæ, non jam paris ingenii negotium id est; sed leges ferre instituentibus commoda est multitude antea conditarum - nihil enim opus est eos novas quærere, sed satis est quæ saut apud alios probatæ colligera, . qued facile quisquis id voluerit faciet -, iis vero qui componeudis orationibus vacant, eo qued plurima jam sint occupata, contrariam accidit: uam, si ’eadern ac prias recitata dicant, impudentes ac nugatores videbantar, nova si quærant, operose invenient. Quare dixi utrosqae quidem merito laudando, luculentius tamen ces, qui passant id quod est difiicilius præstare. Jam et ils, qui sibi sumunt ut alios ad tempersntiam et justitiam bortentur, nos veraciores atqae utiliores deprebendemur. li enim hortantur ad virtutem et sapientiam quendam, quæ cæterîs quidem igneta, apud ipsos autem controversa est, ego vero ad eam quæ canctis in confesse est: et illis utique suficit, si ques fuma neminem possint in suam’pertrahere consuetudinem, ego vero nunquam coarguar privatam aliquem ad me invitasse, civitati porro universæ suadere cener sa aggredi, lob quæ et cives bene habebunt et cæteros Græcos præsentibus malis eripient. Jam qui omnes cives impellere student ut. melius et æquius Græcis præsint, quomndn, inqunm, hune credibile est convenientes ad se corrumpere? Quis autem, si hujusmodi orationes invenire valeat, norias potiusvnoxiisque de rebas quarrere aggrediatur? præ- sertim vero si en sit ab his orationibus consecutus quæego. 26.’ 3; His enim scriptis editisque et famam apud maltes obtinui et auditores camphres recepi, quorum neme apud me mansisset, nisi talera me deprebendisset, qualem exspectarat: nunc vero quum toi. fuerint mei discipuli, quorum alii tres, alii quatuor aunes mecum visera, neminem patebit de me aliquid questum; immo absoluta institutione, quum jam navigaturi essent ad sucs parentes ac notes, in ergs schelem videbantar afi’ecti ut cum desiderio et lacrymis .dis- cederent. Utris vero decet vos fidem babere, iis ne qui omnino nomnt mecs sermones ac mores, an ei qui nihil mearum rerum soit, calamniatorem autem agere instituit? Qui eoiimprobitatis et au- daciæ venit, ut accusans’me,*qaodi ita dicere doceam ut hominss præter jus superiores evadant, argumentam quidem bujus rei nullum protalerit, orationem autem in eo consumpserit ut contenderet rem .. indignam esse juvenes corrumpi: quasi vero aut aliquis hoc neget, tut ipse quod’omnes fatentur probareidebuisset, et non potins illud unice ostendere, me nimirum huic facinori esse obnoxium. Sans si quis, hoc [Lysinrachojcea plagiario et fare etgrassatore in judi- 2 a

210 ISOCRATIS cium addueto, nihil quidem hujusmodi «tendent illum pan-asse; dissereret autem quam quodvis ex his criminîbus grave sit, ipse Ly- simachus diceret oœusaùerem nugari asque insanire: et tamen ipse se eodem orationis genere usum latere vos pont. Ego autem val insipientissimos hoc scire arbitrer, judicandas esseprobabiles et satis validas accusatienes, non eas quibus uti etiam contra innocentes liceat, sed quas non nisi in peccantes dicere pessimus: et his neg- ’ lectis Lysimachus orationem nihil ad crimen pertinentem recitsvit. Opus enim erat cum et sermones moos indican, quibus familiales corrumpam, et discipulos neminare qui ex mon consuetudine foui essent neqniores: nunc vero neutrum hem îeoit, sed omnium accusatione prætermissa vobis facere fucus contus est. Ego autem onde par est et œquum, ex his ipsis nempe defenn’enem meam cxornabo. Et orationes quidem paullo ante legimus vobis, ces autem qui me a pueris ad senectam usque usi sont profana, psoque iis de quibus dicam testes ex vobis ipsis excitabe ces qui mihi ceætanei viserut. Primi igitur ad me accesserunt. Euro-us et Lysithides et Calippus, post hos Onetor, Anticles. Phiienides, Philomelus, Charmantides. Atque bos omnes civitas oui-ds commis donavit, non profecto ut alienorum cupides, sed et vires bonos et qui sua mulon in civitatem insumpsissent. Apud hos que me suif. oŒcii gratin collocate: nom ad rem quidem præsentem qued atti- uet, id omnino mihi commodum accidit. Sive enim potetis me oeu- silinrium et magistrum horam fuisse. gratiam mihi jure potiores) habebitis quam iis qui in Prytaneo oh virtutem aluntur: uam hotu-s quisque unum se præclarum virum exhiboit, ego me tantum nov mernm quantum vobis nuper exposai. Sin eorum heinernmunlh ego cum illis exstiti causa, sed iis tantum sodalibus et amicis uns sum, suŒcientem mihi liane contra eam quam potier mentionna pute apologiam: si enim præmie 0b virtutis!!! demis plucni. c sycophante autem non consentie, qui meute jouions huilions corrumpere? Alioqui ego omnium miserrimus essem, si, quum entai hommes ex studiis et societatibus alii quidem miam slii bola- fumant consequantur, ego nous hoc argumente non me satis pro- borem, sed postquam cum viris tamis convixorim, meque inculperons osque ad banc ætstem exhibuerim, similis denique eorum videur qü oh alissrsocietstes et stadia in criminatieues incuIru-t. libenter autem cognoscerem quid essem passures. si quis mihi un. hmi- liaris fuisset qualis meus accusater, quandoquidem ego, qui ni- nersum genus hujusmodi bominum odio persequos iisdemquo in» vicem sium invisus, in hoc tamen discrimen deveni. Atqui ne me quidem meute me lædet senne, quem forte nonnulli qui mihi pour sans infensi de me dicere audebunt, qued iis nimimn ques nomi- navi in tantum-Iode nous sim ut cars iis colloqni. «Basin. on:-

DE PERMUTATIONE. 2H spootus, verum alios mihi fuisse multos et turbulentes discipulos ques celem vos. [At ego sermonem in prompto habeo, qui hl. omnes calomnies coargnat aque dissolvstz] vole enim, si qui e mais fsmüioribus boni viri evaserunt ergs urbem unices et suum demum. lvobis illos laudari, mihi autem nullam pro his gratin haberi: sin mali coque ingenie, ut defene in judicium et comme et niions appeau colonat, vos de me panas comme. Porro quænem pro. vouerie fieri potest hac invidioss minus ont æquior, que ego bonos et honestes mihi non vindico, si qui autem mali fuerunt, pro his pœ- unm subies pentus lum? Et senne profecto bic non frustra pro- lotus est, ad pemitto et aecusatnri et cuivis slii volenti, si quem fichet hujusmodi neminem: non qued non libenter aliqui adversus me mentitnri sint, sed, qued hi statim nobis pstefient. et pans sa illos non ad me pertinebit. Et qued quidem sttinet ad illatam mihi secundonem qnodque discipulos non corrumpem, non videe quomodo evidentius me purgera potuissem. 26! 4. lnjocit præterea mentionem et smicitiæ meæ cum Timo- theo, et utrumque nostrum calumniari conatus est; neque cum pndnit de vim menue et qui moite houa civitati creuset maledicos et sdmodnm protases sermones emnino. Ego vero existimsssem, etiamsi aperte convincerer esse reus, tamen propter consuetudinem cum ille me servari oportere: sed quis Lysimechus vel iis argumentis me nititur lædere quibus merito juvandns essem, de his quoque dîneuse opus est. ldcirco autem bujus mentianem non feci simul cum octeris meis necessariù, quia eorum res geste valde difformant. Ac de ilBs quidem nihil ineptum blaterars adversarius armis est, et in vituperatione Timothei diligentois est verseurs quem in iis rebas de quibus intulit accusationem. Tom illi paucis sont præfecti rebus, corum vero quæ mimique snnt commisse in curam gesserunt ut quem poullo une dixi honorem consecuti sint: bic autem multis et magnis diutunoque tempera præfuit. Ut prorsus non decnerit de hoc sliisque amicis verba facere, sed opus fuerit in discernere Atque ordinue de iis sermonem. Openet autem et orationem de ille non videri aliorum a præsenti negotio, neque me dicentem extra enlisons: et privates quidem ubi de suis quisque gestis diluent, potest ont de soggestu demandera sut videri frustra songera, verum ses qui consiliarii et magistri esse potantur non nous pro [militibus suis quam pro se ipsis apologiam instruere nous est, prosertimsiquisobeamcaussm tous sgatur: qued mihi scilieet accidit. Atque clins quidem contentes esset dicere, æquo-1 non esse se censui participem si qua in ro Timotheus baud felici suceuse une esset: cum scilicet ne donornm quidem ont honora. pestons ipse pompait qui Tinotbee decreti sont, immo neque ab ullo rhetore cit lanistes tanquam si illius

2l? . .7 ISOC RATIS fuisset: æquum autem esse eut et commodorum in societatem venire aut ne adversitatibus quidem contingi. Me vero puderet in loqui, quin et eaudem atque de cæteris provocatienem facio: vole enim, siquidem malusivir fuit Timotheus multaque in vos peccavit, ego particeps esse pœnasque dare neque secusac reus puniri: sin autem et-civis bonus et dux talis qualem nullum nos scimus ostendetur, ille videlicet a vobis laudandus erit gmtiaque ei habenda, de hac autem adversus me accusations, ex iis quæ a me sont patrata, qued justum. vobis videbitur. judicabitis. 26 .’ 5. Coacervstim vero hoc habeo dicere de Timotheo quodque omnia simul cemprehendit, tot cum cepisse urbes vi quot neme unquam imperator neque ex hac urbe neque ex reliqua Græcis, et harum aliqnas, quibus copiis universa vicinia coacta est nostra urbi arnica fieri. Tautum unaquæque habebat vim! Quis enim nescit Corcyram opportunissime et pulcherrime omnium circa Peloponne- sum situ collocatam, Samum autem in Ienia, Sestum et Crithotem in Hellesponto, Potidæam et Toronem in Thracia? Quas ille omnes suhactas tradidit vobis, sine magnis impensis, sine detrimento sociorum, nulla necessitate vobis imposita multas collationes militerez Œerendi: sed, cum ei ad cursum circa Peloponnesum tredecim tantum talenta urbs dedisset et quinquaginta triremes, Cercyram urbem cepit octoginta instructam triremibus, ac circa illud tempus Lacedæmonios navali prælio superavit, hancque pacem ces coegit compenere, quæ tantam utrique urbi mutatienem attulit, ut nos quidem ab en die sacrum ei [Paci] faciamus quotannis, tanquam nulle fuerit æquo urbi utilis, Lacedæmoniorurn vero post illud tempus sive classis naviguas intre Maleam sive terrestris exercitus Isthmum .prætergrediens a nemine conspectus sit, qued eis fuisse causam cladis ad Leuctra jure quis deprebendat. His gestis, expeditione suscepto contra Samum, quam Pericles ille, qui maximam prudentiæ justitiæque et modestiœ laudem est assecutus, duceritis navibus et mille talentis eppugnaverat, .hanc Timotheus, cum nihil emnino a vobis accepisset neque a sociis collegisset, post decim mensium obsidionem in potestatem suam redegit cote millibus peltastarum triremi- busque triginta, quibus et stipendium ex hostico solvit. Jam si quis alius paria opera fecisse videtur, fateor me nugari, qued singulari modeeum laudare cener qui nihil præstantius cæteris fecerit. Hinc I igitur navigans Sestum et Crithotem cepit; quumque aliis temporibus neglecta fuisset Chersonesus, vos ei ut mentem , adverteretis impulit. Denique Potidæam, in quam urbs nostra quadiingenta et bis mille talenta antea consumpserat, cepit opibus quas ipse suppe- ditavit et tributis e Thracia collectiez 1mn universos Chalcidenses .debellavit. Quod si oportet non singillatim sed compendio dicere, quatuor supra viginti urbium vos dominos fecit, minoribus expensis

DE PERMUTATIONE. 213 quam patres nostri in unam Meliorum obsidionem erogarnnt. Velo lem vero, ut facile fait gesta enumerare, ita pesse’me breviter tempera declarare quibus horam quæque sunt acta, et statum arbis, hostiumque potentiam : malte enim vobis benefacta majora viderentur, atqae ille pluris faciendus. Nunc vero hæc propter eorum multitudinem mittam. 26! 6. Vos autem libenter audituros arbitrer, car uam lauda- torum apud vos virorum et qui bellicosi existimarentur, aliqui ne pagum quidem capere potuerint, Timotheus autem neque corporis nature valida præditus neque in vagis exercitibus tritus, sed vobiscum in urbe versatus tsm grandes res gesserit. Et sermo quidem de his invidiosus est, neque tamen sine fructu dicetur. Ille enim adeo cæteris præstitit,quia de .Græcerum et Sociorum rebas eorumque regimine non eundem ac vos sententiam gerebat: vos enim imperatores deligitis robustissîmos corpore et qui in mercenariis sæpe exercitibus versati sint, tanquam si per hos opportunum aliquid confecturi essetis; ille autem hujusmodi centurionibus et tribunis utebatur, [quorum nonnulli, quia cum eo militarunt, homines frugi urbique utiles evaserunt,] ipse autem iis erat eximius, quorum bonnm imperatorem oportet esse prudentem. Atqui en quamnam vim continent?- præstat enim rien tantum indicasse sed omnino aperte hæc evplvere. - Primum quidem ut posais cum quibus sit- bellandum cognoscere, et quinam socii adsciscendi: fundamentnm hoc est enim imperatorii muneris, in que si quis peccet, necesse est bellum damnosum, asperum, et frustra laboriosum evadere. In his igitur deliberandis non solum nemo ei fait par, sed ne proximns quidem. Facile autem est ex ipsis factis id cognoscere: plurimis enim bellis injusen arbis susceptis, omnia prospero eventu gessit cunctisque Græcis visas est en juste fecisse. Sane prudentis consilii quis isto clarine et gravius argumentnm exhibeat? Quid secundo loco expedit boue imperatori? Exercitam contrahere convenientem hello qued gerit, atque hune ordinare coque utiliter uti. Quod autem Timotheus eo sciret-bene ati, geste. ipse declararunt: qued vero et apparatu splendido quique banc urbem deceret omnes su- perarit, nemo vol inimicerum inficiari audest. Quis præterea com- militonem in utroque hoc illum excellaisse non judicet, in tolerando scilicet necessitates atque egestates exercitus, rursusque capiam comparando? Sciunt enim illum sub initium bellorum, qued nihil ab urbe acciperet, in extrema necessitate fuisse constitutum; et tamen ex hoc statu eo res deducere potuisse, et ut belle saperior esset et integrum militibus stipendium solveret. Quœ quum tante sint minque gravis, jure tamen is prepter en quæ addem luculentius adhuc laudari potest. a Quum enim vos videret ecs tantum putare vires, qui et Iminantur et cabras civitates terrent quique novum

214 ISOCRATIS V aliquid semper inter socios meliuntur, baie resta non est obsecutus, neluitque cum arbis detrimento famsm consequi, sed bec cursvit et fecit, ut nulle cum Grues urbs timeret, sed canotas alacri essent anime prester ces que ponceront: sciebat enim et qui tinrent odio persequiillosquorum causa id patiuntur, urbemque nostram ex aliarum benevolentia factam esse beatissimam et maximum, ex odio autem parnm abfuisse quin in extremos casas incident. Quœ ipso reputans arbis quidem viribus evortit bostes, mausuetudine autem sua aliorum amicitinm comparavit, boc judicans facinus majus et pnlcrius quam maltas urbes cupere et sæpe pogna vincere; Adeo vero studuit ne que urbs vsl leviter saspicaretur sibi ab ce strui insidias, ut si forte præternsvigsturus esset aliquam ex iis quæ tributum non penderent, mitteret qui magistratibus id nunciaret, ne forte corum pertubus repente couspectus in tumultum et trepidao tienem eos coujiceret. Quod si ad aliquam regienem appulerat classem, non profecto sinebat milites tapera et furari domosque spoliera, sed tantum adbibebat curam ne quid horam fieret, quantam rerum domini: neque enim bec mente spectabat, ut in bis rerum articulis gratiam ipse iniret apud milites, sed ut urbs apud Græcos. Prœterea captas belle urbes tain bumaniter tractavit et juste quam naine alius socius, putans, qued si talis ergs ces cognosceretur qui contra se pugnassent, maximum præstiturus esset argumentera se nunquam in cæteros delinquere ausurum. lgitur propter opinionem ex bis conflatam multœ urbes quæ vobis eruut infensæ apertis cum portis excepcrunt; in quibus nihil ipse perturbavit, sed ut cas constitutas ingredieas repererat, ita. egrediens reliquit. Hornm vero omnium caput est, qued quum solerent aliis temporibus multi et tes- ribiles evenire in Græcis casas, sub ejus imperio uemo vol seditiones excitatss inveniat vel civilium constitutionum mutations vel cædes vsl exsilia vsl quidvis aliud gravius, sed ita ejusmodi calmantes par en tempera quieverunt, ut soins memoria nostra Timotheus in- culpatam banc urbem Græcis exhibucrit. Atqui oportet optimum censere ducem non si quis sols fortune tale aliquid prospere fecerit quale Lysander,quod alii nemini contigerit: séd cum qui in multis variis atque asperis rebas recta et sapienter semper se gesserit, qued uimirum Timotheus præstitit. 26! 7. Pute itaqae ex vobis maltes quæ dicta sont airai-i atque arbitrari illius laudes vituperationem esse civitatis, si bue de ce qui tot urbes ceperit, nullam sinisent, tanquam de pro- ditore judicium exercuit; rursusque si quum ille rationem ad- ministratæ reipublicse reposceretur, quumque aimer: in se rece- pissent de rebas quidem gestis Ipbicrates, de pecuniæ me lutions Menestheus, hos qiudem absolvait, Timotheo autem tannin muleta»; impesuerit quantam slii anqaam nemini. lissnimirurn in se

DE PERMUTATIONE. 915 babet: vole enim verba et pro urbe facere. Si vos quidem id qnod justum est spectsntes hæc considerabitü, fieri non potest quin gravis etaccrbu omnibus videautur quæ in Timotheus]: facta saut: sin re- pataveritis ignorantin qua omnes bemines laboramus, invidiasqne que nobis accidunt, motusqae se turbas quas inter vivimus, nihil horam sine musa ont alienum ab bumana nature, factum videbitur; immo et Timotheus portera aliquam contulisse ut ne recto judican- tar de bis. le enim, cum nec popularis regiminis neque bominum oser esset neque saperbus neque allo ejusmodi morbo laboruret, propter animi quendam excelsitstem ntilem illam quidem imperatorio muneri, usibus vero quotidiauis non opportnnam, reus eorum quæ diximus omnibus visas est: tsm enim crut ineptns ad celendos bomines, quam ad res gereadas strenuus. Et tamen sape s me hujusmodi sermons sudierat: oportere ces qui in rap. versantur et placere volant, ati quidem factis utiissimis stque optimis sermenibusque verissimis atque æquissimis, sed tamen et illud curare ac spectare, ut mute ethenevole bac omnia facere et dicere videautur; qued qui negligunt invisiores et gravions apud cives evedant. Vides (nichon) ut multorum nature ad voluptatem ait proue, utqae mugis idcireo aunent qui ad gratias: loquuntur quam qui benaficia prœstant, magisqne ces qui cum festivitate et humanitate fucurn faciunt quam qui cum fastu et seve-ritats jurant. Que tibi nullatenus cure saut, sed si recte res extra domum gesseris,putas et hic degentes saque in te anime futures. Hoc vero non sic sed contra solet accidere. Nam si his placueris, quidquid faceris,nos pro rei veritate- de ce judicahunt, sedpprout tibi couduxerit accipient, et errata quidem nsgligent, prospere autem geste in cœlum tallent: uam benevelentia itaomnes comparut. Quam tu quidem urbi omnibus artibus stades ab aliis acquirere, jadicans maximum esse bonum, tibi autem ipsi ab urbe non posas oportere eundem conciliare; quumque plurimorum honorum causa fueris, pejus babes iis qui nihil nemoratu clignai. fecerunt. Merito: bi enim celant rhetores atqne ses qui in privatis conventibns samares serere valent quique omnia se scire profitentur, tu vero poten-tissimos eorum non solum negligis, verum etiam oppngnas. Et tsm en quot, putes prepter horam me-ndacia, alios quidem in calamitates incidisse, alios curare bonoribus, [quot autem e veteribus nulle frai nemi-siscclsbritatefl qui cæteroqni præstan- tiares fuste et ptosis faeiendi quam. ii qui bymuis et .trugœdiis fumigersmtutr! Sed bi videlicet pactes et fa-

216 lSOCRATlS bulatores consecuti saut, illi autem neminem habuere qui se celebraret. Si mihi igitur parueris sapiensque fueris, non profecto hujusmodi bomines spernes, quibus multitudo non in iis solum quæ ad unumquemque civem pertinent, sed in communibus reip. negotiis, fidem babet; atqae in hos stadiam atqae observantiam quendam præ te feras, ut bona utrinque ataris fuma, ex tais scilicet gestis et ex horam oratione. Hœcilleaudiens recto quidem me loqui dicebat, neque tamen mutare naturam poterat; sed strenuus utique et fortis vir erat atqae bac urbe et Græcia dignes, at non accommodatus buic generi bominum, qui se præstan- tioribus succensent. Itaque rhetores quidem in configendis multis et falsis adversus cum criminibus eccupabantur, populus vero in excipiende quæ ab illis dicerentur. Ad quæ libenter apologiam adomarem, si tempus suppeteret: existimo enim vos audientes odio inflammatum iri in ces qui arbis invidiam centra Timotheum excita- runt quique contumeliosum aliquid adversus eam dicere audent. 26.’ 8. Nunc autem hæc emittam, de me autem et de præsenti negotio iterum verba faciam. Jam vero ambige quomodo relique persequar, quidve primum memorem quid posterius: nem.ab ordinate dicendo jam excidi. Forte ergo necessarium est, ut se quidque obtulerit, ita de ce dicere: qued igitur mihi nunc in mentem venit, quodque ego sane aperiendum censebam, alias vero quidam abster- rebat ne dicerem, non celabo vos. Postquam enim Lysimacbus banc dicam impegit, cœpi considerare hæc ipse. scilicet, ut vestram unnsquisque; vitamque meam et geste perpendi, plurimumque tem- pusin iis versandis trivi ex quibus laudem mihi deberi putabam. Id intelligens quidam e necessariis meis sermonem omnium abjectissimum apud me ordiri ausus est: æmulatione quidem digne esse quæ ego dicerem, se tamen vereri, ne multis audientium ingrats forent. lta enim aiebat nonnulli invidia et egestatibus effe- rantur atqae bostili anime sunt, ut non vitiis sed diligenti vitæ adversentur, oderintque non solum ju- stissimes bominum, sed etiam studiorum optima: se præter cœtera mais impiis quidem faveant atqae indulgentes se præbeant, quibus autem invident, bos siquidem possint evertant. Atque hæc facientes non ignorant profecto pro quibus suffragium feront, sed noce re quidem sperant, revelatum autem iri non exspectant: dam igitur sui simiies servant, sibi ipsis patrdcinari arbitrantur. Hæc ce exposui, ut meliore consilio te garas atqae tutioribus sermonibus apud ces utaris: quanam enim menteexspectandum est boss esse futures, cum et vitam tuam et tua geste

DE PERMUTATION E. 2l? recensebis factis eorum nulle mode consentanea, sed qualia apud me recitas? Ostendis quippe et orationes quas scripsisti non vituperatione sed gratis maxima esse dignes,eorumque qui tua familiaritate sunt usi alios quidem nullius vel injuriæ vol peccati reos, alios vero propter virtutem a civitate coronatos; tuam porro vitam quotidianam ita medestem ac compositam qualem baud scie en alias quisqaam e civibus degat; præterea neque litem te alicui intulisse neque passum esse excepta bac de permutatione, neque aliis ad id fuisse patronum neque testimonium dixisse,neque aliud quidvis eorum faciles, in quibus cives omnes versantar. Præter hæc tsm tui propria et eximia illud quoque dicis, te a magistratibus et quæ bine oriuntur emolumentis atque ab omni publice re absti- nuisse; inter mille et ducentos autem qui tributum militare conferunt et munere obeunt-non te ipsum solum exhibera, sed etiam filium, terque jam trierar- chiefuncti catis, cætera vero ministeria sumptaosius gessistis et pnlcrius quam leges jubent. Hæc si au: (liant ii qui bis contraria fecerunt, nonne censes graviter latures et suam vitaminon sans probam reprehendi putataros? Nam si cerneront te ægre et cum incommode publicis muneribus et reliquæ admini- strationi reip. hæc suppeditare, non hoc illis adeo curæ esset: nunc autem patent multo majores opes te ab extraneis accepisse quam contuleris, taque oti- osius vivere credunt non eæteris solum, sed etiis qui philosophie: et iisdem ac tu studiisivacant. Vident enim plurimes eorum, iis exceptis qui tuum vitæ genus institutumque prasoptarunt, in publicis et privatis couventibus ostentationis causa dicere, inter se certare acerrime, pelliceri, contendere, conviciari, nibil ab improbis differre, sed matuo"sibi negotinm facessere; audientibus vero potestatem tribuere, aliis quidem dicta irridendi, aliis laudandi,plurimis aver- saudi, aliis prout veluerint de se sentieadi: te vero nihil babere cum bis commune, sed tum sophistarum tem idiotarum, tain ditium tum pauperum, dissimilem vivere. Quas ob res te fartasse laudabunt qui ratione ati possunt et aliquid sapiunt, qui vero de- teriors conditione sunt magisque. aliorum virtutibus quem suis miseriis angi solent, fieri non potest quominus tibi subirascantur ægroque anime id forant. 2 r

218 ISOCRATIS Tanquam igitur istis sic afficiendis, considera quid tibi dicendum sit, quid prætermittendum. Ego vero et dam ille hæc diceret et nunc etiam omnium bominum absurdu- simos et abjectissimos judico, qui ægre hoc audiant, qued me utiqoe . ministrantem urbi exhibeam et imperata facientem, non tamen velim vel magistratus sortiri, vel accipere quæ aliis urbs tribuit, vel pali lites vel inferre. Sic enim constitui non divitiarum vel superbiæ causa, neque contemnens eorum vitæ rationem qui aliter ac ego vivant, sed quietis et otii gratis; præsertim quum viderem hujusmodi homines et apud vos et apud cæteros optima frai opinione, dulcin- remque banc vitam judicarem quam plura negotia tractantium, nec non studiis meis, quæ ab initie suscepi, convenientiorem. lias enim ob causas ita vivere institui: a stipendiis autem qui ex urbe percipiuntur abstinui, grave existimans, si quum ex propriis me alere possem, ces impedirem qui vivere hinc coguntur queminss reditus ex urbe cuperent, meique interventus gratis careret aliquis victu ne- ’ cessario. Propter quæ laudem potins consequi debuissem, quam criminationem. N une vero vebementer ambigo quonam facto ple- cere his poesim. Si enim omni tempore studens ne quem injuria val incommode vel molestia aŒcerem. ob hoc tamen ipsum alicui sans moiestus, qua demum opera gratificer? quidve reliquum est nisi ut ego quidem veterum meorum sim impes, bi vero inurbani videautur et inique anime affecti ergs sues cives? 26.’ 9. Et apud ces quidem qui nulla in re cum aliorum sententia consentiunt, sed asperiores saut in ces qui non male babent quam in improbes,-apologiam quærere stultum est; uam, ut patet, que se quisque integriorem ostendet, ce dateries apud illos causam dicet: jam apud cæteros, de eo qued Lysimacbus calumniatus est, me nempe quamplnrimasncquisivisse facultates, necesse est dicere, ne pro vero habitus senne in ministerio. me conjiciat graviers ac plura quam ferre possim. Omnino nullus reperietar sophiste qui maltas divitias collegerit, sed alii quidem tenaiter, alii moderate vitam traduxerunt: qui vero plurimas omnium memoria nostra ac- quisivit, Gorgias Leontinus is fait: hic quum apud Thessslos, qui tain beatissimi Græcorum orant, sit commoratus, diuturnoque tern- pore et vixerit et hujusmodi lncris studuerit, nullam urbem firmiter babitaverit, nihil in publicain rem erogaverit neque militare tributum conferre coactus ait, ad hæc neque uxorem duxerit neque liberos precrearit, atqae immunis etiam ab hoc assidue et sum- ptuosissimo ministerio faerit; hic, inquam,.tantis opportunitatibus instructus ad ditescendum præ aliis mille tantum stateres reliquit. Atqui, qued attinet ad alienas facultates, non est temere credendum accusatoribus, neque putandum par esse lucrum sophist et bistrionum; sed qui eundem exercent artem, de iis ex matas com-

DE PERMUTATlONE. 219 parution judicium fiat, et qui parem in arts vim babent, censimili quoque peculio instructi putentur. Si vos igitur esquabitis me vel si qui plurima lucratus est meque eodem que illum loco collocabitis, neque vos omnino inconsiderate de bis conjicere videbimini, neque nos deprebendemur sive en quæ ad urbem spectant sive quæ ad nos ipsos male procurasse; sed paucieribus impensis vitam tolerasse, quem quas in publice ministerio fecimus. Jam qui par- ciores sont in privatis quam in publicis, jure ac merito laudandi sont. 26.’ 10. Hæc dam loquer subit animum cogitatio, quam arbis status deterier sit factus, quemque bodierni cives a prioribus mente se judicio dilfsrant. Nem cum ego puer eram, tutum adeo atqae bonorificum patabatur ditem esse, ut tantum non cuncti simularent se majores veris facultates babere, quippe qui vellent in bujus gloriæ pertem venise: nunc autem qued dites non simas apologie probendum est, ac porro videndum si qua ratione salvi esse possimus. Nam periculosius est videri divites quam aperte malefices: bi enim vsl consequuntur veniam vel leviter malctantur, illi funditus peseunt; ac plures reperiemus a suis facultatibus excidisse, quam imprebos panas dedisse. Sed quid opus est de publicis dicere? Ego ipse enim non parnm in mais studiis falsus sum propter beur: opinienem conversionem. Cam enim ego cœpi rebas mais mederi, omissis in belle contra Lacedæmonios cunctis facultatibus mais, ex quibus pater tum urbi se utilem exhibnerat, tuln nos ita studiose educaveret ut ego tunc clarior et notier inter æqueles et condiscipulos essem quam nunc inter cives; cum igitur, inquam, cœpi eliquorum esse magister, putabam, si pessem plura mihi vindicare atqae asserere quem ortie socii, utrumque de me existimatum iri, et sapientie nimirum excellere et houestius vixisse cæteris. At plane oontrarium mihi contigit. Si enim homo ineptns evasissem nec quicquam acquisivissem, nemo mihi molestiam exhibaisset, sed etiamsi aperte fuissem improbas, a sycophantis certe securus vixis- sen-1: nunc vero pro gloria quam exspectabam, lites et pericula et invidiœ et criminaticues centigerunt. Hoc enim nunc civitas gaudet, bonos nimirnm affligera atqae deprimere, improbis autem dare copiam dicendi agendique quidquid libuerit,ita ut etiam Lysimachus, qui statnit e sycophantia vivere semperque aliquam civem vexare, ad me acousandum in concionem adscenderit; ego autem qui in neminem anqaam peccavi atqae a stipendiis in patria percipiendis abstinui, ab extraneis vero qui se beneficiis a me affectes putabant emolumenta cemparavi, quasi impie fecerim in hoc discrimen con- jectus sum. Atqni par est ces qui sapiunt orare Deos ut quam- plurimis civibus hæc insit facultas, oh quam muneribus ab extraneis diteti utiles se, uti ego, civitati essent prmstituri. Jam quum malts

220 ISOCRATIS adversus me absurda commisse sint, indignissimnm omnium acci- deret, si ii qui mihi divitias dederunt,.tantam babent mihi gratins, ut etiam nunc me coiant: vos autem. in quas mes. absumpsi, pœnss cupiatis de me samare. lmmo adhuc indignins videretur, si Pin- dsrum poetam majores nostri ob unnm vocem, quad scilicet banc urbem PROPUGNACULUI 631cm nominavit, in honorarint ut cum et proxenum fecerint et decem millibus dracbmarum donarint; mihi autem, qui sæpius et pnlcrius urbem se majores nostros lan- davi. ne tute quidem vivere liceat quad vitæ superest. Contra bas igitur et cœteras accusationes suficientem esse puto quæ dicta est defensionem. 26.’ il. Ac ne illud quidem gravabor coram vobis vemciter aperire, quomodo sciiicet in præsenti pericuio sim sfi’ectns, et quid antea de eo senserim. Ego pro me ipso magnas spes genbam fe- iiciter me causam dicturum; nain vitæ meæ gestisque confidebam multaque et juste putabam posse me pro his dicere: cum autem vidi male affectas erga eioquentiæ disciplinera non cos solum qui soient omnibus esse infensi, verum etiam ex aliis civibus complures in eam empennas, timebam ne privata quidem mes. causa negli- geretur, ex generali autem accusatione quæ in sophistas fit indignum aliquid paterer. Sed enim quum progrediente tempore cœpissem reputare et dispicere quid præsenti negotio conferret, timorem cum ac trepidationem dimisi; neque id temere, sed ex justis momentis ratiocinans ac consolans me ipsum: nain viros æquos ex vobis, apud quos ego loquerer, sciebam non munere in opinionibus injuste susceptis, sed veritatem sequi atque ajusta dicentibus de sententia deduci; tum philosophiam existimabam pluribus argumentis pio- bare me posse injuria vituperari, muitoque potiore jure en: diligi quam odio haberi. Atque in hac une sententia adhuc mmeo. Neque porto mirandum est si que optima studio ignorari ac latere contingat, neque si nonnulli falsam de iis opinionem contraxerint: uam paria ergs nos ipsos et erga alia innumera nos pati deprebendemur. Urbs quippe nostra quæ multorum honorum et nunc est et olim fait causa civibus suis cæterisque Græcis, multisque commoditatibus abundat, hoc habet incommodissimum,qnod propter amplitudinem atque incolarum multitudinem non adeo ocuiato utitur aceuratoque judicio, sed torrentis more, ut quodque corripuerit sive homines sive res, sic trahit in præceps, et contrariam debitæ opinionem quibusdam aŒngit ; quod huic quoque pontigit discipline. Quœ vos reputantes par est nulle de re sine ratione sententiam ferre, neque sic animo comparatos esse cum jus dicitis ut in privatis disputationibus, sed unamquamque rem diligenter perpendere veri- tstemque indagare, jurisjurnndi memores atque legum, secundum quas convenistis judicatuii. Est autem non de parvis causa et ju-

DE PERMUTATIONE. 921 dicium in que venanur, sed de rassirais: non enim de me tantummodo laturi estis suflirsgium, sed et de ea professione cui multi ex adolescentibus student. Arbitror vos non ignorare urbis negotia seniores his succedentibus juvenibus tradituros. Quum hic orhis si: perpetuus, necessario futuram est, ut quo modo adolescentes instituti fuerint, eodem se urbs babent: quare non est committendum ut syncophantæ in hoc tsm gravi negotio prœvaleant, neque ii qui illis pecuniam non dederunt punieudi, neque’iis contra qui sycophantes muneribus corruperunt ut suo arbitrio vivant permittendum: sed si philosophia quidem banc habet vim ut adolescentes corrum- pat, non eum solum punire oportet quem aliquis sycophante detu- lerit, sed omnes ejus sectes homines exterminare; sin en contra ita comparata est ut juvet melioresque se laudabiliores efiiciat sectatores suas, ii quidem qui eau: calumniantur reprimendi sunt, sycophantœ infamandi, adolescentibus autem consilinm dandum ut hoc potins quam aliud vitæ genus amplectantur. 26! l2. Ac multo mallem, si quidem in fatis erat me banc subite criminationem, adolescenti mihi hoc accidisset periculum ; neque enim animo concidissem, sed et adversarium repulissem et philosophiam defendissem validius: nunc autem vereor, ne quum bujus ope pro aliis rebus recte dixerim, pro hac ipsa deterius dissent: quam pro iis quarum me minorem decehat curam gerere. Et contentas profecto essem - dicam enim vere etsi vanna est sermo - jam vitam finira, ubi pro dignitate argumenti dixissem vobisque persuasissem ut tales existimaretis literarum disciplinas quales revers sunt, potins quam vivere multo diuturniore tempore, videns eam ut nunc tali apud vos fortuna utentem. Ac sentie sane me multo ab- jectius quam cupio de ea dicturum: tamen pro viribus conabor exponere et ejus naturam et vim qua pollet, et cuinsm alii arti sit specie similis, in quo sui asseclas juvet, quæque nos spondeamus; pute enim vos, quad verum est cognito, melius de illa et consulturos et judicaturos. Obsecro autem vos si forte videbor uti sermonibus longe aliis ab iis qui apud vos dici soient, ne ægre feratis, sed vosmet indulgentes prébeatis, reputantes ces. qui de rebua diversis acæteris disputant, opus esse hujusmodi quoque oratione de ils uti. Post- quam igitur sustinueritis genus et libertatem eorum quæ a me di-, centur, meque siveritis concessum defensionibus tempus implere, uti vestrum unicuique videbitur justum et legitimum, sic ferte suffragium. 26! l3. Volo autem de oratoria institutione, more eorum qui genealogias recensent, apud vos primum disserere. Ac in confesso est quidem naturam nostram corpore constare et anima; horum autem nemo est qui præcipuam non dicat animam plurisque fa: ciendam: bujus enim est deliberare et privata et publica, corporis

222 r ISOCRATIS autem exsequi quæ ab anima decreta sunt. Quœ quum ita se habeant, videntes quidam qui multo ante nos exstiterunt, ad cæterss quidem res artes esse plures adornatas, ad corpus vero et animum nihil hujusmodi excogitatum, invenientes duplices disciplinas, eas nobis reliquerunt.: ad corpora quidem pædotribicam, cujus pars quædsm est gymnastica; ad animas autem philosophiam, de qua ego verba factums sum, quæ disciplinas sunt sibi invicem respon- dentes et connexæ et consentientes, et quibus esrundem doctores tum animas prudentiores tum corpora utiliora reddunt; neque hi valde a se mutuo institutiones dissociant, sed aŒnibus utuntur et doctrinis et exercitiis et cæteris eruditionibus. Ubi enim receperuut discipulos, pædotribœ quidem schemata quæ sunt excogitata ad palœstram alumnos docent, philosophi autem formas quibus serina utitur discentibus tradunt. Ubi vero horam rudimentorum peritos effecerint accurateque in his formarint, iterum exercent eos, atque ad agendum assuefaciunt, et connectere inter se singula quæ didic cerint cogunt, ut hæc firmius retineant et propius ad opportune sgendum seutentiis accedant. Nam vis opportune agendi compre- hendi scientia nequaquàm potest; illa enim vis ad quasvis occasiones præceptis caret: qui autem plurimum in eam incumbunt atqae even- hs mente complecti possunt, multo sæpissime rem tenent. Hoc igitur modo cumque erudientes possunt quidem utrique magistri usqne eo promovere discipulos, ut hi incrementum doctrinœ capiant melioribusque poileant alii mentibus alii corporibus; neutri tamen eam artem habent, qua illi quidem athletas, hi rhetores perfectos quos vellent efficient, sed aliquam quidem conferunt partem, at facultates ipsæ omnino iis contingunt qui ingenio et diligentis præ- cellunt. Atque imago quædam philosophiæ hæc ferme est. 26.’ l4. Puto autem vos mugis adhuc ejus vim cognituros, si re- censeam cujusmodi pollicitationes iis faciamus qui ad nos accedere volant. Dicimus enim oportere cos, qui in dicendo ant agendo sut quavis alia disciplina futuri sunt excellentes,primum quidem ad hoc præclare a natura comparatos esse, quad profitendum elegerint, secundo institui atqae ea præcepta accipere quæ de unaquaque disciplina exstant, tertio peritos fieri atque in nsu eorumque exercitatione versari: his enim in qualibet arte perfectos et valde præstantes creari. Ex his tribus utrosque oportere, docentes scilicet et di- scentes, proprium symbolam conferre, hos quidem idoneum ingenium, illos vero vim qua decere valsant, communem vero utrisque exercitationem ad praxim : opus est enim illos quidem studiose præ- cipere discentibus, hos autem firmiter hærere imperatis. Hue igitur sont quæ de omnibus artibus pronunciamus: si quis autem præ- termissis cæteris me rogaret quid maxime conducat oratoriæ insti- tutioni, responderem naturam præcipusm esse multumque cætera

DE PERMUTATION E. :23 excedere: is enim qui babeat mentem inveniendo, discendo, labo- rando. memoria tenendo aptam, vocero præterea et os adeo purga- tum ut non oratione tantum sed ejusdem venustste persuadera auditoribus possit. ad hæc confidentiam non esm quidem quæ impu- dentiæ argumentum est; sed quæ non sine modestia ita animum aficit ut nibilominus audeat sive hic in conventu civium verba faciat sive apud se commentetur, quis non videt, etiamsi il non exquisi- tissimam institutionem sortitus sit, sed vulgarem et cunctis communem, tamen rhetorem talem futuram qualis baud scio an aliquis Græcorum exstiterit? Sed et illos scimus qui deteriore quidem ingenio erant præditi, studiis tamen et exercitatinnibus fuere dediti, non se ipsos solum superasse, verum etiam ingeniosos qui animi cultum valde neglexissent: quare horum alterutrnm facere potest et ad dicendum et ad agendum valentem, utrumque autem si in eodem sit, eum præstantissimum inter cæteros reddet. De ingenio igitur et de exercitatione hæc sentio: de institutione autem per præcepta idem dicere nequeo, nec sa similem sut proximam bis babet vim. Si quis enim didicerit cunctas leges orationis saque iis accumtissime omnium imbuerit, orationum quidem scriptor plerisque concinnior fortasse erit ; quum vero ad populum accesserit, si une confidentia careat, nihil dicere queat. 26.’ l5. Neque porto aliquis putet me apud vos quidem minasse pollicitationes, cum autem coram iis loquor qui ad me convenire decreverunt, omnem mihi vim tribuere: cavens enim hujusmodi accusationes cum banc facultatem tractare cœpi, scriptam orationem edidi, in qua comperiar et eos qui grandiora faciunt promissa incre- pare et meam sententiam aperire. Quœ igitur in aliis arguo præ- termittam; nam prolixiora sont quam præsens tempus patitur: quid vero ipse deciarem aggrediar vobis recitare. - Ordior autem hinc: EX ORATIONE CONTRA SOPHISTAS. Qnod si non tantum alii accusandi sont, sed rues quoque sententia explicands est prout quidqusrb es his desidersbitur,s s s necesse o erits ets ab ce parte discipulos esse detsriones. Hæc concinnius sont dicta quam que! antea recitata fuere: volo autem pet hæc illud declarare, quad vobis maximum argumentum esse debet æquitatis’meæ; neque enim quum essem junior, jactator fuisse videbor et grandium promissor; postquam autem re sum fruitus seniorque foetus, jam eievare loquendo philosophiam, sed eodem sermone usus et quum essem adolescens et cum illam dimitto, et incolumis et in discrimine constitutus, et apud discipulos et apud cos qui de me sententiam laturi sunt; quare baud scie qua ratione aliquis verscior sut justior ergs illam fuisse ostendi possit. Hæc igitur iis adjiciantur quæ prius de nobis dicta surit.

224 ISOCRATIS.’ 26! 16. Non sum autem nescius, nondum en quæ dixi movere inimicos passe de suscepta sententia, sed muita adhuc opus esse variaque oratione, ut aliam ab en quam nunc gerunt mentem induant. Porro oportet ne nos quidem priores a docendo disserendoque deficere; ex quo alterutrum [consequemur] ut vei eorum mentes immutemus, vel contumeiias saltem et criminationes quas nunc in nos conjiciunt mendaces coarguamus. Est autem duplex vituperatio. Aiunt enim. nugas esse et ludificationem sophistarum scho- lam: nullam quippe esse institutionem, ex qua quis aut ad dicendum vebernentior aut ad res gerendas prudentior evadat; verum qui ad hæc natura paratiores sunt, eos nimirum cæteris antecellere. Alii autem eflicaciores quidem pronunciant eos qui in hac disciplina versantur, sed enim corrumpi ac improbiores fieri: ubi enim artem consecuti sunt, alienis insidiari. Quod igitur neutri horum quidquam sanum aut verum dicant, vehementer spero me omnibus ostensurum. Ac primum quidem considerate, qui aiunt nugas esse literariam institutionem, eos omnino ipsos aperte nugari. Tradu- cunt enim illam quasi nihil prodesse queat, sed deceptio ac ludifi- catie sit; vellent autem discipulos nostros, statim ac ad nos acces- serilt, diflerre jam a se ipsis, paucisque diebus contritis sapientiores in dicendo et superiores videri ils a quibus astate et exercitatione vincuntur, anno autem une apud me exacto rhetores omnes esse bonos immo perfectos nec ineptiores ignavos laboriosis aut humilia ingenii iis qui generosos animos sortiti sunt. Atque hæc exigunt quum neque me unquam audiverint talia spondentem, neque in aliis artibus et disciplinis simile quid contingere viderint. immo quum omnes cognitiones labore acquiri soieant, neque cuncti qui cas discimus æque in iis proficiamus, sed duo aut tres ex omnibus ludis pugiles evadant,’reliqui autem ignobiles abeant. Verum enimvero quis non stultos judicet eos qui illam vim, quæ cæteris baud dubiis artibus non insit, ab hac exigera audent quam nullam artem esse dicunt, quique ab ca quam ipsi exsistere negant plures utilitates requirunt quam ab iis quæ certo inventas esse videnttir? Oportet autem cordatos hommes non inæqualiterjudicare de similibus rebua, neque improbare disciplinam banc quæ idem ac plurimas aliœ artes eflicit. Quis enim vestrum nescit multos a sophistis neque illusos esse neque ita affectos ut isti aiunt, sed alios quidem bonos causidicos efi’ectos, alios ad docendum idoneos; qui vero ex bis vitam privatam prætulerunt, tum in congressibus elegantiores esse quam antea fuerant, tum sermonumjudices ac consiliarios oculatiores quam alii plurimi? Qui ergo contemnere banc disciplinam iiceat, quæ I se mentes tales reddere possit? Jam et hoc cuncti fatebuntur, nos illos absolutissimos in quavis arte atque opificio judicare, qui discipulos quam fieri potest simillimos inter se artifices efecerint. Atqui

DE PERMUTATIONE. 225’ philosophiæ bac ipsum quoque cantigisse apparebit. Quotquot enim magistrum nacti sunt non fucatum sed vere sapientem, tain simili orationis genet-e utuntur ut omnibus pateat cos ejusdem institutionis fuisse participes. Et tamen, si nana-commuais iis intercessisset consuetudo nullaque artis conversatio, fieri non poterat ut in tanta similitudine constituerentur. Præterea nemo vestrum plures e simul educatis nominare non potest, qui pueri quidem radiores erant condiscipulis, grandioses autem facti longo intervallo superarunt prudentia ’eloquentiaque eos ipsos quibus pueri eran’t inferiores. Unde quivis cognoscere queat, disciplina quantam vim babent: patet enim cunctos sa tune usas mentis facultate quam a naturatbabuissent; viri autem facti adeo alteri visi sunt præstare alteris accommutasse inter se ingenium, sa quad hi saluts et ignave viverent, illi rebua gerendis et sibi ipsis excolendis vacarent. Quod si nonnulli propria tantum industria meliores fiant, quid ni assumpto præside et seniors multarumque rerum perito,’quique alia quidem - ab aliis acceperit,’alia ipse excogitarit, quid ni inquam multo magie et suam facultateln augeant et inter cæteras præstent? Sed non 0b hæc solum, verum etiam ab relique argumenta, merito omnes mirentur eorum inscitiam qui tsm temere philasophiam spemere ( audent: primum quidem si quum videant omnia apificia atqae artes commentatione ac sedulitate acquiri, ad ingenium excolendum nihil banc curam valere putant; deinde si corporum quidem ’nuilum adeo ineptum esse dicant, quad exercitio et labare non fiat melius, animas vero natura corporibus nobiliore’s nihilo existiment præsta’n- tiores fieri institutione eamque opportuns; præterea si adequas quidem et canes et plurimas bestias artes tenere quosdam videant, quibusIalias animosiores, alias mitiores, alias intelligentiores edi- ciunt, ad bominum vero naturam putent inventam hujusmodi nullam institutionem, quæ ipsos ad aliqua ex his, ad quæ etiam belluas, ducere valent, sed tantam esse-omnium nostrum infelicitatempro- aunoient, ’ut fateantur quidem "nostri ingenii vi unamquamquelrem fieri meliorem atque utiliorem, nos vero ipsos qui bac pollemus intelligentia qua omnia facimus præstantiora,’dicere audeantnihil mutuo juvare passe ad vitæ banitatem. Omnium autem.gravissimum est, si singulis armis contuentes in spectaculis leones mansue- tiores erga suoscuratores quam quosdam bomines erga’suos bene- factores, ursasque sese venantes luctantesque ac nostras antes imitantes, ne bine quidem-cognoscere valsant quantun institutio et cura’vim habeant, ’quamque eæ celerius nastræ natum quam bel- iuarum prodesse quant: itaque potiore nèjure miretur quis manne-- tudinem ferocissimis belluis inductam, au -feritatem quæ animis: istiusmodi bominum inest? Equidem lange plura de his dici post- sest: sed si malta de iis disseram quæ apud plurimas cette 2 a

226 ISOCRATIS sunt, timeo ne id facere videar quia mihi desint argumenta pro controversis. 26.’ l7. His igitur relicüs, jam ad illos coavertar qui quidem philosophism non contemnunt, malta vero acerbius eam calumaian- tur, improbitatesque eorum qui sophistas se dicunt, sed aliud quid faciunt, conferunt in eos qui nihil cum illomm studiis commune babent. Ego autem non pro omnibus qui se passe decere profiteatur verba faciam, sed pro iis qui merito bac opinione frunatur. Pato autem me aperte ostensurum vituperatores nostros longe a veritate aberrare, si volueritis ad finem usqne audire quæ dicam. Ac primum quidem definire opus est quid spectantes quidve consequi volentes audeat quidam peccsre: si enim hæc recte cataple- ctemur, melius cognoscetis vera ne sint an falsa quæ nabis adscri- buntur crimina. Ego igitur voluptatis sut lucri sut honoris causa omnes omnia agere dico: ultra hæc enim nullam cupiditatem bominibus accidere video. Quod si hæc ita se babent, reliquum est ut eonsideremus, quid horam nos consequemur adolescentes comm- l panda. Utrum lætabimur videntes an etiam audientes eos esse pravos atqae tales a civibus judicari? Quis vero ita dans est, qui non angeretur hujusmodi patieas accusationem? Enimvero neque suspiceremur neque magna in honora baberemur, si tales discipulos nostros emitteremus: immo longe majofi contemptui ac odio essemus quam qui aliis improbitatibus snnt obstricti. Sed fac iota nos despicere, non profecto maxima stipendia aeciperemus si in insti- tutioaem moderaremur. Pute videlicet bac omnes cognoscere, sophistas mercedem pulcberrimam ac maximam accidere, si discipulorum quidam boni bonesti ac frugi evadant optimaqae apud cives opinione utentes: bi enim multis injiciunt cnpiditatem ejnsd dem scholæ, improbi autem etiam ces qui se prias in disciplinera tradere cogitaverant avenant: ut plane nemo quid. in bris sit menus non vident, quum tes tsm lato intervallo inter se diferant. 26.’ 18. Sed enim fartasse aliquis ad hæc dicere audebit plures bomiaes propter incontinentiam iis que ratio suadet non acquie- scera, sed utilitste eontempta ad voluptates prornere. Ego vero fateor et alios maltas et nonnullos etiam qui se sophistas profitentur hoc esse ingenio. Sed tamen ne horam quidem quisqaam est in intemperans, qui velit etiam discipulos esse tales: uam voluptatum quidem que ex incontinentia illis aceiderent ipse partieeps esse non posset, famæ vero quæ ex improbitate eorundem confis. retur plurima parte .frueretur. Deinde quosaam corrumperet val quomodo comparatos reciperet discipulos ? Nasser. hoc querendam est: nurn scilicet male jam montas et pravos? Quis vero, quo proprio ingenio novit, ab alio dicere queat? Sed dicetis, recipiet corrumpendas bonos et honestornm stadiam. cupides. Vsrum ne

DE PERMUTATIONE. W7 unns quidem horam cum iis qui pravum aliquid dicunt sut faciunt confabulari patietur. 26! 19. Illud quoque libenter reseirem ab adversariis meis, quid de iis sentiunt qui e Sicilia et Ponta aliisque ex lacis ad nos bue navigant ut instituantur? Num eos putant, quia caresnt ibi pravis bominibus, hua iter suscipere? At ubique magnum capiam quivis inveniat bominum qui secum improbe agars et peccare patati sint. At, dicetis, ut malefici et sycophantes fiant, malta impendnnt. Sed primum quidem qui bac sunt mente, malta libentius aliena accipient, quam quicquam de sua aliis dabuut: deinde quinam improbitatis acquirendæ causa pecuniam insumant, quam liceat ipsis sine alla impensa esse talibus, statim ac voluerint? Neque enim discere hæc, sed tantum aggredi oportet. Jam vero patet cos et bue navigue et stipendia pendere, cunctaque hæc ideo facere quad et se meliores evasuros et eos qui bic docent multo esse cardatiores quam suas indigenas putant: quibus rebas par esset cives universas gloriari, plurimique ces tarare qui banc apinianem civitati creu- r-unt. Sed sunt quidam ita vecordes, ut quum videant turn advenus ’qui hue appalerunt tum institutianis præsides nihil pravi molientes, sed in civitate alienissimas a negotiis et quietissimos, sibi vero ipsis vacantes sa secietstes inter se celebrautes, prœterea parce et modeste quotidianam vitarn degentes, et orationum studiosos, non curam quæ pro privatis negotiis dicuntur neque quibus aliqui molestia aficiuntur, sed ques cunctis bominibus probantur, tamen audeant iis obtrectare, ac dicere cos banc calera diseipliaam, ut in mais putter jus superiores evadant. Pana quinam ex iis qui ad injustitiam et improbitatem sese exercent, continentius reliquis vivere vellent? Quosnam vero videront ii, qui hæc blaterant, improbitatem diiferre atqae in futuram reservare, et non potins præ- sentem propensiaaem recta sequi? 26.’ 20. Sed vel bis omissis, siquidem dicendi vis facit alienis insidiari, omnes disertes oporteret turbulentes esse sa sycophantas: banc enim causant in omnibus pariter operari necesse est. Nunc autem et inter superstites cives et inter nuper defunctos depreben- detis, qui plurimum eloquentiæ stadiam pros se tulerint, optimos eorum esse qui suggesmm conscenduat; præterea antiquos rhetores qui magnum nomen saut consecuti. plurimorum bonarum urbi exstitisse auctores, initia docte a Solone. Hic enim dux populi constitutus ces leges tulit, ita res ordinavit urbemque compo- sait, ut nunc quoque administratio ab sa constituta probetur: deinde Clistbenes a tyrannis ex urbe ejeotus, quum eloquentia persuasisset Amphictyonibus ut ex pecunia nominis sibi -fœne- ratent, et populum rednxit et tyrannos expulit et illam liberta-

228 ISOCRATIS’ tem censtituit quæ maximorum Græcis bonarumcaasaexstitia: post banc Tbemisto’cles dax in Persico bella creatus, quum auctor fuisset Imajoribus nostris urbem.relinquendi-quaquuisnam persaadere valaisset, nisi eloquentissimus esset?-, ce res eorum daxit ut, quam ad pences dies eversi fuissent, ad multum tempus donnai Græcoram coastituti sint: ad extremam. Pericles, quam bonus esset populi ductor et rhetor optimus, ita urbem. delabris, donariis. et cæteris omnibus exomavit, ut etiam nuncqui in earn adveniunt, patent dignarneam esse quæ non Græcis solam sed totiorbi imperet; ad hæc in arcem non minus decem millibus talentorum invexit. Atqaiex his viris qui tante patrarunt aalli eloquentiam neglexerunt, sed tante impensius cæteris ei studuerunt, ut Selon quidem anus e septem Sophistis appellatas sit atqae hoc habuerit cognementum, quad nunc contemnitur atqae in judicium apud vos vocatar: Pericles autem duorum, faerit auditor, Anaxagerse Clasomenii et Damonis qui en tempore sapientissimus civium videbatur. Unde- nem igitur, manifestina ostendetnr, non vim.eloquentiæ maleficos bamines reddere, sed eos patins, qui eodem ingenio saut ac meus. accusater, pravisvidelicet et sermonibus et factis ati? 26.’ 2l. Possum autem et lacs indicare, ubi cupientibus.licet videra turbulentes et eorum criminum reos quæ ipsi in sophistas conjiciant. la tabalis enim quæ ab arcboutibus proponuntur, necesse est, in thesmetbetarum quidem utrosque inveniri et qui civita- tam leedunt et sycophantes, in tabulis autem leireram et publice facinerosos et horam duces, denique in tabulis, XLvirorum eoslqai in; privatis- negotiis. injurii sant et qui injustes lites intendant: quibus, plerisque in tabalis et banc et bujus sodales scriptes invenietis, me autem et qui meum vitæ genus sequuntur inrnullo horam alberam, sed. ita res quemque suas curantem ut nihil cententionibus egeamus quæ apud vos agitaatar.. Jam-vero eos.qai nequevin bis litigiis versantur neque incontinenter vivant neque emnino in alla turpitudine sont, quid ni potins laudari quam judicium. subite par est? Patet enim nos decere discipulos eadem quæ facimus. 26.’ 22. Sed adhuc manifestins ex iis quæ dicam cogneseetis quam longe a corrumpendo adolescentes absimas. Si quid enim hujusmodi faceremus, non profecto Lysimacbus nec quivisalius sycophante. me horam causa vexaret, sed parentes cerneretis ac cognatos auditoram mearum indignantes, accusantes, pœnasqae quærentes de me, samere. Nunc autem ipsi et liberes suos.nebis commandant et stipendia pendant et gaudent cumlreos vident diem apud me consumere; et vero sycophantæ accusant et: negotium mihi faeessunt, quibus quinam. libentius. maltas civium viderent corrumpi et pravos eflici? Sciant enim se in ,his dominari, a bonis

DE PERMUTATIONE. 229 autem honestis;et.cordatis viris perdi, siquando-deprebendemur. Quareisti pnrdenterfsciuntL cum. omnes. bas abolere disciplinas nituntar, in quibus quas meliores efi’ectos viderint, inimiciares putant futures suis vitiis.et sycophantiis; vos. autem decet contraria his facere, atqae ea patate pulcberrima stadia quibus bos potissimam adversari videtis. 26! 23.. Sed iterum absurde passas sum: dicam enim, licet nonnulli me.valde inconstantem appellaturi sint. Paella quippe anteaiebam maltes bonos et bonestosviros falsis de philosophie imbutos opinionibus in camuse exasperatos: nunc autem ita evi- dentes atqae omnibus perspectos sermones meos arbitratas sam, ut neme mihi videatar, vim illius ignerare,vel in, me quasi discipulorum eorraptorem sententiam ferre, vel hujusmodi aliquid pati de, que paulla ante cum illis expostulabam; sedsi vere dicendum est atqae id quodîmenti meæ occurrit, ego existimo ces qui mihi adversantar omnino et sapientiæ et eloquentia: cupides esse, sed ipsos quidem bas artes. negligere, alios par sacerdiam,.a.lios quia sais. ingeniis difiidant, alios aliis de causis-qaæ innumeræ esse possunt-, illis autem. qui vehementer en celant atqae adipisci student, quorum ipsi desiderio tenentur, subirasci, invidete, animis coacitatis in ses esse, et similia amantium pati: uam quæ criminatio bac cenvenientiar in. eos confetti potest? a quibus beati quidem prædicantur ac lau- dantur, ii qui. recte ati sermone passant, increpantar autem adolescentes qui hoc honore potiri student. Ac neme quidem est qui a diislnon.peteret se in.primis esse eloquentem; sin minus se, certe liberas ac familiares suas: ces, autem qui labare et literarum stadia hoc eflicere nituntur quad ipsi a diis consequi vellent, nihil opportunum facere niant, sed interdum quidem ut deceptos et illusas simalant irridere ces, quum iidem autem adolescentes facultatem dicendi amati fuerint, aliter de, iislequantur, tanquam ipsi videlicet injuste in causis prævalere possint. Et, consultores,ùtique,lquum aliquod periculum urbem corripaerit, bosadbibent, qui optime de re gerenda dicere valent, faciuntqae id quad isti suaserint; ces perrolqaidant operam ut bos utiles talibus temporibus urbi exhibeant, patent esse vituperandos. Et Thebaais quidem cæterisque hostibusinscitiam exprobrant, ces autem qui tous viribus nituntar merbum hune vitare maledictis incessant, Atque hoc non perturbationis tantum argumentum est, verum etiam contemptas deorum: uam Suadam anam ex. deabus esse existimant videntqae urbem singulis annis haie, sacrum facere; illosaatem qui ejus facultatis quam dea habet fieri participesvolunt, tanquampravæ alicujus rei studiosos corrumpi dictitant. Omnium autem gravissimum est, qued animam quidem nobilierem. corpore sine dabio jadicant, et tamen ira seatientes amplectantar potinsgymnasu’cærqaam philosophie studiosos. Jam,

230 ISOCRATIS vero quid ’ni stultum oit en: qui viiiora curant mugis indure quam qui nobiliors, et quidem scientibus cunctis 0b bonnm corporis ha- bitum nullum unquum clarum facinus ab hac urbe esse patratum, viri autem [unius] prudentia beatissimm et maximum Græcamm urbium eifectam esse. 26! 24. Ac multo plures congerere posset horum bominum repugnantias is qui junior me esset ac præsentis temporis rationem non baberet: sed sin minus hæc, cette adhuc unum de iisdem dicendum est. Age enim, si qui multis divitiis acceptis a majoribus suis urbi non essent utiles, cives vantent, pueros ac famines deho- nestarent, num quis opum accumulatores arguere auderet, non autem ipsos qui peccant puniendos putaret? Quid? si qui certare armis eruditi contra hastes quidem scientia non uterentnr, seditione autem facto. multos cives interimerent, vsl pugilatum et pancratium quam optime edocti agones quidem negligerent, obvies autem pul- sarent, quis non horum magistros laudaret, male autem iis quæ didicerunt ntentes occideret? Oportet igitur et ergs eloquentiam cadem mente esse, qua ergs caetera, nec de similibus contraria judicare, neque se presbere in eam disciplinam infensos, a que plu omnibus quæ in nature. humana sunt bon: plurima dimanarunt. Namque aliis quæ habelnus, uti jam ante dicebam, nihil a belluis diferimus, immo multis celeritate, rabote, aliisque facultatibus inferiores sumus: indita autem nobis persuadendi invicem vi decla- rendiqne inter nos ipsos quidquid velimus, non modo a’ farina vite. discessimns, sed et congregati urbes condidimus, loges tulimus, urbes invenimus, cunctaque pæne quæ pet nos excogitata surit sermo nobis mparavit. Hic enim justi et injusti, honesti et turpis, jura san- civit, quibus baud constitutis fieri non posset ut simul habitsremus. Hoc et malos arguimus et bonos laudamus. Hoc et insipientes erudimus et sapientes explorunus: nem dicere ut oportet secte sentiendi maximum indicium putamus, sermoqne veux, æquus, justus, animæ bonæ et sinceræ imago est. Hoc et de controversis disputamus et incognita querimus: nain quibus argumentis per- suaderons aliis dicendo, iisdem deliberantes utimur; et eloquentes quidem vocamus qui ad populum dicere possum., prudentes autem putamus qui apud se ipsos optime de rebus gerendis disputant. Quod si summatim de hac facultate dicendum est, nihil prudenter factum reperiemus sine sermone, sed et operum et consiliorum omnium ducem fuisse hune, ac eo maxime usos qui cordatiuimi fuerunt. Quamm rerum nullam rationem habens Lysimachœ cos accusare ausus est qui huic disciplinæ student, quæ tot tantorumqne honorum causa est. ’ 26.’ 25. Quid autem hune miremur, quum quidam etiam ex iis qui in contentiolis orationibus exercentur, similiter eloquentiarn

DE PERMUTATIONE. 231 vituperent communem et utilem, ut stultissimi homines soient; non quia ejus vim ignorant, quodque calotins hæc suos associas juvabit, sed quia sperant, hac in crimen eonjecta, se suam artem honoratiœ rem esse effectues. Contra ques possem malte fartasse acerbius disserere quam contra nos illi; neutrum tamen, ut arbitrer, faciendum est, neque scilicet ii imitandi qui invidia tabeseunt, neque ii reprehendendi qui nihil quidem anditoribus suis nocent, sed minus quam eæteri valent ad benefaciendum. Pauca nibilominus de iis dicam, maxime quod idem ii in nos facettant; tum ut vos clarine cognitaeorum facultate, sic de utriusque nostrum sentiatis ut saquant est; ad hæc ut ostendam nos qui in civilibus orationibus versamut, que illi odia excitera dictitant, mnito ipsis esse mitions: ipsi enim super de nabis ineptmn aliquid garriunt, ego vero nihil ejusmodi dicam, sed sera de iis narrabo. Existimo enim ces qui in conten- tiosis disputationibus dominantut, turn eos qui astrologies et geome- triœ et hujusmodi disciplinis operam dent, non nocera, immo prodesse audiwribus, minus quidem quam ipsi spondent, plus autem quam aliis videntnr. Plurimi enim bominum existimant auges et trions esse bas disciplinas: nulia enim pars carnm sive ad rem privatam sive ad publicain confett, vsl memoriæ ad ullum temporis spatinm insidet diseentium, eo quod eæ neque vitam comitentut neque rebua gerendis opitulentur, sed omnino extra numernm rerum necessariarurn sint. Ego autem neque sic neque longe aliter de istis judico; sed et qui pntant nihil prodesse banc institutionem rebua gerendis, ii recta mihi judicare videntnr, et qui eam iaudant, un dicere. Propterea vero non consentientem sibi sermonem dixi, qued ne iræ disciplinas quidem similem naturam prorsus babent ceterarnm quibus erudimur. Cæteras enim tum nobis prodesse comparatum est, quum earum peritiam aequisiverimus; ex his autem studiosissimi quidem eatnm nihil utilitatis pereipient, nisi forte quis decreverit hinc victum lucrari, sed tamen juveaes diseentes juvan- tu: nain quum hi in superfluitate et severitste astrologise et gec- netriæ versati fuerint atqae abstrusioribus rebua coacti mentem advenue, præterea assueti dicere et sese exercere circa dicta et demonsttata et mentem baud vagantem babere, his inquam exereiti et emmi facilius celeriusqne gravîmes et nobiliotes disciplinas suscipere se discere poterunt. Philosophiala igitur non puto pesse appellari eam quæ nihil in pressenti sive ad dicendum site ad agen- dam profit; exercitationem autem quendam animi et prœparstionem philosophies voce disciplinant banc, robustiorem quidem ea que pueri utuntur in scholie, sed maxima ex patte similem: nain, qui grammaticæ, minium, et relique puerili dant operam, ad malins quidem dicendum 1e! delibesandnm nibildam inereraenti enliant, ipa’ tamen ad majores gravionsqae doctrinal avariant

232 ISOCRATIS expeditiores. Insumendi igitur in disciplinam hanevaliquod tempus auctor-sum adolescentibus, non tamen sinendi utlsua ingenia in his exarescant, aut in fabulas veterum sophistatum delabantur, quorum alii infinitum Inumerum dixerunt rerum exsistentium, Empedoclea autem quatuor, pugnamque et fœdus inter ces, Ion non pintes tribus, Alcmæon duas, Parmenides et Melissus unam, Gorgias omnino nullam. Existimo enim hujusmodi opinionum nugas similes præ- stigiis quæ nullius usus sunt, sed quæ circumstantium stultorum corona einguntur; oportere autem ab iis, qui aliquid frugi præstare volunt, et sermones vanos et res quæ nihil ad vitam conferunt tolii hexomnibus disciplinis. - 26.’ 26. Ac de his mihi sufieit hactenus et dixisse et consuluisse: ad sophiam vero et philosophiam qued attinet, iis qui diverses ab hac causas dicunt loqui opportunum non erit de nominibus istis - sunt enim aliena ab omnibus litigiis - , me autem, qnoniam et harum causa judicium subeo et quæ a quibusdam philosophia dicitur eam esse nego, decet quænam jute talis reputetur definire atque apud v0 aperire. Atqui singulariter prorsus de iis sentio. Quia enim naturæ humanæ non licet eam scientiam acquirere, qua vide- remue quid deinceps faciendum eut dicendum ait, sophos quidem judico qui sententia plerumque possunt optimum assequi, philoso- phos autem qui in iis se exercent, ex quibus celerrime banc scientiam acquirent. Quœ autem studia banc contineant vim, habeo une dicere, sed piget effare: sunt enim mira et inexspectata atque a eæterorum opinione ita remets, ut verear ne eorum initio audito tumultu et elmnore totum judicium personetis. Sed licet ita sim nifectus, aggrediar tamen de iis dicere: puderet veto si quibusdam viderer propter senectutem et exiguam vitam timidns deserere veri- totem; Obsecro autem’vos ne præjudicio quodam putetis me ita insanum, ut licet in judicio pericliter, aggreseurus essem’ad profe- rendos sermones sententiis vesttis eontrarios, nisi et iprædictis con- sentaneos putarem, et possem vere ac aperte cos comprobare. Sentio igitur hujusmodi artem,quæ imprebos adjuvet ad virtutem justitiamque acquirendam, neque antea fuisse neque nunc adhuc exsistere, eosque qui tales sponsiones faciunt dicta retractatnros atque a nugis cessaturos prius quam hujusmodi disciplinant inveni- ant: vernmtamen eos arbitror semetipsos meliores reddere pesse, si ad bene dicendum impense ineumbant, curentque se fierizidoneos ad persuadendum audientibus, et si prætetea studeant præstare inter cæteros homines,vnon ita quidem ut stulti id intelligunt, sedut revera præcellentes evadant. Quod hæc ita se habemt, statim, pute, patebit. Ac primum quidequui dicere aut scribere aggreditur sermones lande et honore dignos, fieri non potest ut sumat materian hjustam eut tenu’em aut de privatis negotiis, sed magnum, pulcrany

DE PERMUTATIONE. 233 banane generi utilem saque ad remp. pertinentem capiet: nisi enim talon exeagitet, nihil opportunum confieiet. Deinde rerum quæ ad atgumentum faciunt splendidissimas et eonvenientissimas eliget : jam vero qui tantales assnevit eontueri et perpendete, is non tantum ad cum qui pas manibus est sermenern, sed ad alias etiam tracta- tienes eundem vim retinebit; quote simul et dicere et sentira recta continget iis qui philosophice et studiose ad elequentiam incumbent. Nam neque qui aliquibus suadere aliquid vult, negliget ipse virtutem, sed longe plus his ei studebit, ut quam æqnissimam apud bonos cives existimationem obtineat. Quis enim nescit et sermones videri verietes proberum quam eorum qui male audiunt, et argumenta plus pesse quæ ex vita eonsurgunt quam quas verbis suppe- ditantur? ita ut quanta quis vehementius optat persuadere audite-. ribus, tante magie canari debeat bonus esse et bonestus ac bene apud cives audire. Ac nome vestram putet alios quidem omnes eognoseere quanti mamenti sit ad persuadendum placete judicibus, philosopha autem soles igname benevelentiæ vim: uam multo cœteris aecusatius tutu hoc sciuut, mm etiam probabilia et conje- cturas et universum argumentorum genus eam solum pattern juvare, ad quam unumquedque eorum dictum ait, famam vero boni et honesti viri non tantum reddere probabilierem sermenem, sed bono- rabilieres etiam actiones ejus qui hac opinione ftuitur; que. de ne cetdatis viris laborandum est magie quam de reliquis omnibus? 263 27. Quod igitur attinet ad studium præstandi cœteris, qued omnium probatu diflieillimum a me dictum est, si quis existimat alienorum fraudateres, deeeptores, aut quavis alio mode maleficoa prenais cæteris, non recte sentit; nulli enim homines in tata vira au: datation quam hi conditione sent, aut pluribus in angustiis vet- santur, aut probrosius vivunt, aut emnino infelieieres sunt: oportet autem existimate et nunc præstate cœtetis et præstituros in peste- tum, apud deos quidem ces qui sunt pieutissimi et in eorum cultu diligentissimi, apud bemines vero qui in eos quibuscum versantur sent benevelentissimi et qui prorsus egregii videntur. Atque hæc et ita revers se babent, et sic de iis loqui præstat: nunc enim adeo inversa sunt multa et confusa in urbe, ut ne neminibus quidem ide- neis ntantur nonnulli, sed en a nobilissimis facinoribus ad vilissima stadia transferant. N am scurras qui subsannare et mimice agere valent egtegies appellant, quum centra opus esset ces qui virtute ex- ceilnnt banc ebtinere appellationem; et ces qui vitiis atque impra- bizatibus dediti pana quidem assequuntut, malum autem famam ae- quirunt, præstandi cæteris studiosos pntant, non vero ita sentiunt de sanctissimis et justissimis viris qui benitate nedum improbitate cæ- tetis prestant; et eos qui necessatia negligunt, veterum autem so- phishrum præstigiis delectantur, philosophai-i aiunt, contemnuntque 2 a

234 ISOCR ATlS illos qui sa didicerunt atque exercuerunt quibus et suam privatam domum et remp. bene administreront, quatumurerum scilicet gratis et laberandum et philosophandum et omnia agendum est. A quibus vos multo abhine tempore adolescentes avertitis, dem institutionem banc calemniantibus sures præbetis. Jemque elfecistis ut harem madestissimi in eompotatienibus et eonventiculis et desidia et lusi- bus ætatem dueant, quia neglexistis scilicet curare que ratione me- lieies evaderent; jam ii qui pejore nature. sunt, in iis incontinentiis totos dies agent, in quibus antea ne servus quidem paullo modestior versari anses esset: ac eorum alii ad Enneacrunum vinum refrige- tant, alii in caupenis patent, alii in lestris ales ledunt, multi in tibi- einarum ludis tempus tarent. Atque illos quidem qui juvenes ad hæc impellunt, nemo eorum qui curam hnjes ætatis se gerere dicunt ad vos detulit: nabis autem et malum inferter, quibus par esset gratiam haberi, si nulle alio nemine, cette quia auditores nostros ab hujusmodi vitæ genets deterrernus. lta perte iniquum est in omnes sycophantarum genus, et ces quidem qui viginti atqee etiam triginta minis meretrices redimunt, quæ reliquum quoque domem simul pro- fiigaturæ sent, adeo non objurgent ut et gratulentnr eorum inconti- neutiis; ees vero, qui quantulumcumqee pecuniæ in propriam institutionem impendunt, corrumpi dicant. Verum quinam iniquius hac accusatiene pétantnr, quam hi qui in tali ætatis flore sprevetunt ces voluptates, quas æquslium plurimi appetuntî quum autem in eorum petestate esset desidere sine ullis impensis, laborate maluerunt cum dispendio: jamque vix e peeris egressi en sciebant quæ multi e senioribus ignorant; oportere nimirum cum qui bene ac decenter moderari ætatem ac vitæ pelerum initiem facere velit, sibi primum quam aliis curam impendere, neque prœmature quærere et aliis præsit antequam sese ipsius mentis rectorem sit passes, neque tsm gaudere et exsultare reliquis bonis quam iis quæ in anime par institutionem gignuntur. Jam qui bac sent mente, quid ni landentur ac optimi et centinentissimi inter eoætaneos habeantut, nedum vituperentur? Miror autem, si qui ces qui nature sent eloquentes beatos prædieant tanquam bonnm quid pulcrumque sortîtes, illos autem qui tales fieri volent conviciis lacessent quasi iniquæ et vitiosæ institutionis studiosos. J am vero quænem res nature sua bons, si studio en eomparetnr, turpis aet mais. fiat? Nihil ejusmodi reperiemus, immo aliis in rebua ces qui industrie sue bonnm aliquod consequi potee. runt, lueulentius laudamus quam ces qui id a majoribus receperuut. Nee injuria: expedit enim cum in cæteris rebua, tem maxime in eloquentia, non fertenam sed curam eelebrari. Qui enim a nature et fortnna sent eloquentes, non optimum sibi proponunt, sed ut sent eomparati, ita uti oratione salent: qui autem philosophie et studio vim banc consecuti surit, nihil non meditate dîeentes, minus

DE PERMUTATIONE. 235 circa res ipsas peccant. Quare omnibus eupiendum est multos esse ex institutione eloquentes, maxime autem vobis: vos enim præstatis atque exeellitis inter alios non bellicis studiis, nec quia optime remp. administratis aut quia aeeuratissime leges observatis quas vobis majores reliquerunt, sed iis rebua quibus nature bominum belluis genusque Græcetum barbarie præstant, quia nimirum ad sapientiam eteleqeentiam melius eœteris etudimini. Quare omnium iniquissimum foret, si eos qui volent inter ceætanees exeellete iis ipsis rebus, quibus vos inter cunctes, corrumpi pronunciatetis, casque qui ea disciplina utuntur, cujus vos principes estis, calamitate aliqua im- plieuetis. 26.’ 28. .Pat quippe est ne hoc quidem latere vos, omnium qui dicere aut decere passent civitatem nostram jure videri fuisse me- gistram. Meute: patet enim et præmia propenete maxima iis qui banc faeeltatem tenent, et exercitatienes plurimas se mire varias exhibere iis qui ad causas orandas animum applieeerint atque in his diseiplinis sese exercere velint; prætetea experientiam, quæ maxime facit claquantes, hinc eunctos desumere ; tem et lingeæ communem usum et moderatienem et reliquum leporem ac philologiam non parnm eonferre petant ad eloquentia! institutionem; quare non im- merite existimant canotes eloquentes bujus urbis esse discipulos. Cavete igitur ne omnino sit ridiculum de bac fuma absurdum quid dicere, que vos mugis apud Græces quam ego apud vos liter: nul- lem enim crimen nisi vestrum ipsorum aperte damneretis: idemque faceretis ac si Laeedæmonii ces qui belliea exercent punire vellent, eut Thessali de equestris artis studiesis pœnas eapiendas eenserent. Quapropter cavendum vobis est, ne quid ejusmodi contra vosmet peecetis, neque ctedibilieres reddatis sermones eorum qui urbem vituperaet quam eorum qui laudant. 26.’ 29. Existime autem vos non ignerare alios quidem Græ- eorum vobis esse infensos, alios vero quam maxime vobis esse ami- ces spemque seletis in nabis cellocare. Dicunt autem bi postremi bene solam esse urbem, reliques vero pages: jureqee banc Græciæ urbem appellari et propter magnitudinem et propter eommeditates quæ bine aliis accident, maxime vero ab incolarem merem: nulles enim esse humanieres eut tractabiliores velcquibuscum familiarius toto vitæ tempere versari quis velit. Tante potto exaggeratione utuntur, et ne graventer quidem dicere, se libentius a vire Atha- niensi puniri quam ab aliorum barbarie beneficio afici velle. Illi contra qui vos oderunt, his laudibus obtteetant; sycophantarum autem acerbitetem et incommoda entrantes universum urbem tanquam inhospitalem et crudelem ctiminantur. Est igitur sapientium judicum, eos quidem qui harem sermenum causa sent interimere, etpote qui ingens dedecus urbi creant; illos autem qui laudem z

236 ISOC RATIS estem quæ de urbe prædicantur pattern aliquam conteront. houo- rare mugis quam athletas qui in coronariis agonibus Vincent : multi) enim illi pulcriorem et convenientiorem gleriam urbi acquirent. Nam qued attinet ad corporum exercitia multes mmulatores ha- bemes, in literis vero primas cuneti nabis deferuet. Oportet igitur, si qui paullem res æstimate valent, ces, qui excellent iis rebas ab quas civitas bene audit, manifeste honorera, pedum illis invidete. neque secus ac eœteri Græei soient de ipsis decernere. Quod nea- quam vobis eordi fait? sed ita ab utilitate vestra aberrastis ut ea- tiores habeatis ees pet ques male auditis, quam pet quas laudamini, ac mugis populares ces judicetis qui in causa sent et multi huic urbi sint infensi, quam ces qui omnes quibuscum versantar urbi conciliant. Siquidem igitur sapide, ab hac perturbatioae cessabitis, neque et nunc alii quidem inimici slii negligeetes eritis philosophiæ. sed existimantes animi cultum pulcbertimam esse et honestissimam aeeupationem, hortabimini adolescentes, qui enflicienti patrimpnio sent ptæditi ac sibi vacare queunt, ad hoc exercitium et stadiam: casque, qui laborem subite volent seqee utiles urbi comparera, plurimi facietis ;. qui vero abjecte vivent ac nihil aliud cogitant nisi et bonis sibi relietis luxutiose fruanter, eas aversebimini proditoresque urbis et majorem gloriœ judicabitis: vix enim, si sic soutient ergo. uttosque eorum vos afi’ectos, volent juniores despecta desidia mentem sibi et philosophie advertere. In memoriam revocate prie. stantiam magnitudinemque rerum ab hac civitate majoribusque ge- statum, et vobiscnm ipsi commemorate ac censidetate, qualis erat et que loco natus quaque ratione institutes is qui tyrannos ejecit, populum redexit, et libertatem eonstituit; qualis ille qui barbares ad Marathonem pugna vieit gloriamque ex hac partant urbi acqui- sivit; quis et is esset qui post illum Græcos Iiberavit majoresqee nostros ad principatum et dominationem quam teneerunt evexit, quique præterea Opportunitatem Piræei notavit et mœnia invitis La- cedæmeniis urbi circumjeeit ; quis vero is qui post hune argenta et auto arcem eomplevit demosque privatas magna copia et divitiis in- sttuxit: invenietis autem, si hos singules perpendetis, non ex classe eorum fuisse qui ignare vivent sut sycophantiose neque simiies majori civium numere ees qui hæc pattarunt, sed præstantas et primes non solum nobilitate et fuma, verum etiam prudentia et elequie,omnium bonarum auctores exstitisse. Quœ animis repetentes, æqeum est, vos qued quidem ad plebem attiaet, hoc curare et in canais de privatis negotiis jus suum ebtineant atqae in aliorum communiera honorum p’artem veniant; ees autem qui notera etdiseiplina præ- stant quique tales fieri nituntur, cemplecti, houai-are et coleta, quippe qui sciatis ad pulcraet præclara facinora duces se -prsebere,.utbem e

DE PERL! UTATIONE. 237 nous senne, iibertdem consente, in bis, non un in sycophentis, esse repositum. 27. Eui autan inuits. in mentem mihi veniunt, nescio tenon quid de eis statuera debeam : nom singula que cogito par se mini dieux commode et saque videntur, si veto nunc ennuis. proferentur, magne melsüe et me et-auditores efectura esse. Atque adeo vereor ut .prolixe etiem superiorum commemeretio festidimn dinguât. Omnes enim un: inntiebili dioendi cupiditete tenemur, ut opportunitetem leudemns nec quicquem præstebilius esse dioemns; quum veto ali- qtfid imbue videmnr quod dicanus, neglecto mode sampot eliquid prioribus peuletim adjiciendo in atremam importunitatem inci- dnmns. Nain et ego, qui hæc dico ac sentie, vobiscum edhuc disserere voie. 28. Indignor enim quem sycophantiem conditione meiiore eue video quem philosophiem, et illem quidem aocusere,henc venu ceu- sem diners. Qnod qnis vetemm fuit qui futurum esse (n’admet, epud vos præsertim qui sapientiores eliis heberi vultis? Apud majores cette quidem elin ratio fuit. Nain ces qui sophiste: dicebsntur megni faciebent eommqne familiales bettes judicebent, sycophantu entem perniciosissimos benzines exisîimabent. Cujus rei maximum signum illud est, quod Solonem, qui primus eivium hoc ooguomen 10th fuit, gubernatorem ac principem civitetis esse veinerunt; in sycophantes eutem gravions quem in alios maleficos leges tuierunt. De summis enim injuriis in une judicari prætorio veineront, hou veto et ad sexviros citeri, et deferri epud scutum, et apud populum ec- .cussri aimant, existimentes istius generis artifices omnem improbitatem excedere. N un alios id studere tentum ut sue meJeEcie te- ,gent, istos ubique «tenture suam crudelitetem et inhumanitetsm odiemque de industrie quœritere. 29. Ac illi quidem sic de eis stetuerunt: vos veto tantum ebest tut punintis ces, ut bis et eccusetiones aliorum mendetis et iisdem legumlatoribus utemini. Atqui decebat eos nunc in odio majore «se quem olim. Tune enim pemlgetis duntexet in negotiis no- stræ urbis et subinde in orbem redeuntibus nocebant civibus; quum veto eucte urbe et megistratum necte majores nostri, endecieres facti quem oportuit, viris bonis ne præstentibus, quorum virtute respublica est amplificate, quem consecuti sunt auctoritetem inviderunt, et homines improbos audacieque plenos expetiverunt, opinati ees quad et audaces sint et nulles inimicities reformident populerem stemm pesse tueri, et quum ex infime loco emenerint, non superbes ont noverum remm fore studioses - ex iste mutetione que in rempublicem pericule invecta non sont, que maxime male. qui intis ingeniis homines mut et dicte et facto non perfecerunt î Nonne leu- detissimis civibus et reipubl. maxime profuturis oligarchie et Laco-

238 ISOCRATIS DE PERMUTATIONE. num studium objicere non prias destiterunt, quem eos perpulissent ut abjecte crimine vere in se admitterent et tales fierent queles esse a celumnietoribus dictitebsntur? secias veto vexanda et celumniendo, et eptimes quesque re familieri spoliendo, eo redegerunt, ut a nabis alîeneti ec repulsi Laeedæmeuiorum emicîtiem et societetem edemerint? Quibus de rebus belle nobis’ conciteta, molles civium conspeximus partim trucidetas, pertim captes ab hastibos, pertim rei familieris penurie oppresses, etque etiem populerem ste- tum bis abrogetum, et patriæ mœnia dimta, et, qued maximum est, urbem in periculum servitutis et escidii edductam et eroem in ut hastes in en habitarint occupetsm. 30. Sed enim sentio, quenquem effarer incendie, nos eque defici, ne me incidisse in materiem quæ tatum diem postulent ntque ad accusationem esse delepsum. Præterite igitur multitudine calamitetum, quorum isti euctores fuere, et rejecte molestie et turbe earum quæ de istorum calomniis dici passent, panois emnine edjectis oretionem jam nunc concludam. 31. Alice quidem reos videe, ubi jemdefeusionis finem ettigerunt, supplicere, abtestari, liberos sues atque emices ad deprecendum subornere: ego vere neque decere quicquem istîus generis. banc menin ætatem existimo, et præter hac quad in sentie, etiam embescerem. si elle res seluti ac præsidio mihi fuisset quem ontiones ante recitatœ [a me et conscriptæ]. Scie enim me ite sancte et juste locutum esse tum de republ. tum de mejeribus nostris tum ’ de diis immortelibusjn primis, ut, si que illis rerum humenerum cure est, nec ce quæ mihi nunc acciduut ces ignorere putem. Qusre uihil exhortesco quicqnid de me statueritis, sed cenfido et in spe optima situs sum mihi tune ultimum vitæ diem edventurum, quando id vebis expediet, hoc signe edductus, quod hectenus etinm in hunc usque diem ite. vixi, quemedmedum pies homines vivere decet, quorum diis mutua cura est. De me igitur, ut qui hoc anime sim, quique existimem quicquid vobis visum fuerit id e re men futurum, ut libitum plecitumque fuerit, ite vestrum quisque suifie- gium feret.

ISOCRATIS D E B I G I S.

l. DE Juge igitur equorum, patrem meum ces habuisse non Tisise ineptes, sed de civitete Argivorum emptes, et e legetarum qui illinc venerunt et cætererum qui rem noverunt testimoniis audivistis. Omnes autem eadem mode me calumniari salent. Quum enim de privatis negotiis me in jus vacent, de rebus ad rempublicam pertinentibus accusant, et plus temporis consumant patre mea cri- minanda quem eo de quo ipsi jusjurandum calomnias dederunt explicendo, et leges asque adea contemnunt, ut injuriaruru, quibus ab ea vos aEectas esse dicunt, a,me pœnas exigant. Ego veto sic existimo, crimina publics nihil attinere ad privatas controversies: sed quia Tisias patrie exsilium sæpe mihi objicit, in exquirendis vestris quem suis rebus curiasior, de bis ipsis me purgare necesse hebeo: embescerem enim, si cui civium minus de illius existima- tians quem de mais periculis sollicitas esse viderer. 2. Ac quad ad seuiares attinet res panois absolvi posset; omnes enim sciant per eosdem viras et popularem statum sublatum esse et patrern meum urbe pulsum z prepter juniores autem, qui, quum post res illas gestes nati sint, calumuiatores sæpe audiverunt, nar- rationem altius exerdiar. . 3. Qui populo pridem insidieti fuerant, et Quadriugentos consti- tuerant, pattern meum ad coeundam secum secietatem vacaveruut; quad quum ille recusasset, quia virum esse videbant in rebus gerendis acrem et populo fidelem, non puterunt se ulla vetere instituts. loco mevere passe, nisi illum e media sustulissent. Quia vero sciebant urbem de religiane gravissime irasci salera si quia Cereris initia vielasset, cæteris vero in rebus si demacratiam abrogeret, utrumque crimen hoc commenti, retulerunt ad senatum patrem meum cœtus habere secum ad res novandas, qui quidam in Peulytionis ædibus contenantes mysteria celebrarent. Urbe igitur propter eriminum magnitudinem concitata, et concione celeriter convocata, tamevidenter ces mendaciorum coarguit, ut accusatores populus libenter suppliciis elfecisset, eum vero ducem in Siciliam crearit. Posthæc ipse trajecit quasi jam calumnia liberatus; istivere senatu sollicitata et oratoribus sibi per lergitienes adjunctis rem de integro commoverunt et delatares suboruarunt. Quid multis opus est? nec enim prias conquierunt quem et pattern ab exercitu revocassent,

240 lSOCRATlS et ex ejus amicis alios occidissent alio urbe ejecissent. la igitur audits et hostium poteatia et familiarium sacrum calamitetibas, quamvis indigne secum agi existimans, quad præsens ne in judicium quidem adductus, absens autem condemnatus esset, ne sic tameu ad hastes defecit; tanteque diligentia cavit ne patriam re alla vel in exsilia oifenderet, ut Argos profectus atium egerit, illi vere pria- ribus injuriis baud coatenti persuasere vobis eum tata Græcia pel- lendum esse inque cippe proscribendum et par legatos ab Argivis exposcendum. Quapropter enimi dubius que. se in bis malis can- verteret, exclusus undique, nullaqué spe salutis alibi relicta, tandem ad Lecedæmenias cenfugere est coectus. 4. Et res quidem sic acta est: ee vere insolentiæ processerunt inimici, ut, eum pater tenta iniquitate pulsas urbe fuerit, eum tamen quasi summum scelus admisisset accusant, [et crimini dure student] eum et Deceleam contra remp. muniisse et insulas ad defe- ctiaaem impulisse et magistram bestiau exstitisse. Ac alias eum a se centemui simulant, ut qui nihil aliis antecelluerit, nunc autem qaæcunque acta saut ei uni adscribunt, et ab ea que pacte belle gerenda sint edectos esse niant Lacedœmanios, qui eum ertem ipsi alias decere passant. Ego veto, nisi temperis angusfiis excluderer, facile ostenderem eum alia jure egisse, de aliis injuste in crimen vacari. Quid veto fieri queat iniquius, quem, quum pater meus post fugam præmium accaparit, me propter illius exsiliam plecti? 5. Censee autem jure illi omnino veniam a vobis esse tribuendam: nam a triginta tyrannis expulsi iisdem quibus ille malis can- flictati astis. Unde in enimum revecandum est, ut quisque vestrum efectus faerit et quid nuirai habuerit et quid periculi non adisset, ut ne inquilini loco diutius esse cogeretur, et ut in patriam reversas pœnas de iis sumeret, qui se ejecissent. Quam urbem, quem amicum, quem hospitem non adistis precaturi ut vobis edjumento essent ad patriam recuperandam’l Quid a vobis omissum est, quad reditum pareret? Annen accupato Pimee et segetes vastastis et aigres cæsis arboribus pepulati estis? non suburbia incendistis? non muros denique eppugnastis? Hæc ita decere ac ex oflicio facienda’ censuistis, ut, si qui de numero exsulum quieti se dedidissent, illis magie iresceremini quem calamitatum auctoribus. 6. Quamobrern culpandi non sunt qui eadem qua vos concupi- versnt, nec in improbarum numere babendi viri qui patria pulsi redire ab exsilio studuerunt, sed illi patins qui quum demi manse- rint exsilio (ligna perpetraruat: neque inde ordiendum est, si judicare velitis qualis pater mens civis faerit, quum urbs jam nihil ad eum attiaeret, sed ab eo tempera censiderandum, qualem ergs populum se præbuerit antequam in exsiliam egeretur, ut, quum ducentes duntaxat annates baberet, maximas Peloponr «i urbes a

secietate Incedæmoniaram DEabduxerit, BIGIS. ad vestram secietatern 24l adduxerit, quanta illis pericula intulerit, ut in Siciliam exercitum (inscrit. I Nem ab bæc vos gratiam ei habere debetis: quæ vero in calamitate acciderunt, illis pet ques exactus est impatare. 7. Memaria repetite quanta post reditum beneiicia in rempublicsm cantulerit, ac illud in primis, que statu rerum eum susce- peritis; quum quidem imperium populi abregatum esset, quum cives factiasi tumultuarentur, quum milites a magistratibus bic constitutis dissiderent, et utrique in eam inseniam incidissent ut neutris spes alla salutis relinqueretur: nam alteri ces qui urbem tenebant inhicieres sibi putabant quam Lacedæmenies, alteri ces qui Dece- leæ erant accersebent, existimantes satins esse patriem bestibus tradere quam ces in civitatem recipere qui belle pre republica gerebant. Quum igitar hi civium animi essent, et hastes terra marique tenerent omnia, nique etiam vos pecunias non baberetis, res Persamm autem illis afi’atim suppeditaret, prœtereaque’nonaginta noves e Phœnicia Aspendam venirent paratœ ad opem ferendam La- cedæmoniis, quum igitur in tamis malis inque talibus periculis civitas versuetur, adacibas accersitus non fastum præ se tulit ab ces res, non ab anteacta succensuit, neque censilium cepit de futuris, sed max eum republica quidvis perpeti maluit quam cum Lacedæmaniis esse fellcissimus, ac plenum t’ecit omnibus se bellum gessisse eum suis inimicis non vobiscum, et in urbem redire non evertere urbem voluisse. Vobiscum autem conjunctus et Tissapberni persuasit ne pecunias suppeditaret Lacedælnoniis, et etl’ecit ne socii a vobis desciscere pergerent, et de sua militibus stipendia solvit, et libertatem populo restitait, et cives inter se reconciliavit, et Pbœnissas naves avertit. Postbæc vera, quot triremes ceperit, quot prælia vicerit, quot urbes vi expugnarit, quam multis oratiene vestram amicitiam persuaserit, singulatim enumerare immensi negatii esset: quum autem urbs illis temparibus plurima prælia cemmiserit, nunquam terrien patte mea duce bastes tropbæum contra nos erexerunt. Ac rerum illius ductu gestarum eqaidem scia maltas me præterire, ques accurate cemmemarare propterea aolai, quad fere omnes Elles meministis. 8. Invadunt et in privatam patris mei vitam libidinase nimis et confidenter, nec es libertate verborum in mortuum invebi dubitant, qua ce vivente uti non eaderent, tantaque demeutia illos invasit, ut existiment se tum apud vos tum apud alias ce majore gloria futures, que plure et majora in eum maledicta cangesserint; quasi vere .quisqaam ignaret etiam nequissimis bemiuibus licere non de viris tantum-præstantissimissed de diis etiam immartalibus centumeliase lequi. 9. Fortessis iptur. curare sermenes omnium demeutiæ fuerit: sed 2 r

242 I SOCRATIS tamen val in primis cupio de patris moribus se studiis verbe facere apud vos, re peule altins repetita et mentione majarum l’acte, ut intelligatis a prima nabis origine maxima inter cives et pulcberrima ornementa centigisse. 10. Nam pater meus ex gente Eupatridarum fait, quorum nabi- litas de ipso cagnomine facile intelligitur, materna stirpe Alcmæa- nids, qui divitiarum evidentisslmum manumentum reliquernnt- Alcmæan enim primas civium Olympim bigis equestribus vicit -, benevelentiam autem suam ergs populam tyrannicis tsmporibus declararunt: quamvis enim cognatione eum Pisistrata conjuncti essent, et priusquem is imperium cepisset, familierissime ille ate- rentar, tamen ejus tyrannidis socii ac participes esse naluerunt, sed exsulare patrie quam cives servitute oppresses intueri moine- runt. Et, quum en seditio quadraginta durasset aunes, tyrannis itn præ cæteris invisi fuerunt, ut eerum factiene victoriam adepte non tantam cades ipsorum diruerentar sed sepulcra etiam eli’oderentur, a coexsulibus autem tenta eis fides habita est, ut amuï ce tempera populi duces fuerint. Postrema Alcibiades et Clistbenes, alter patemus alter maternas patrie mei praavus, imperateres designati ab exsilio populam redaxerunt, et tyrenais ejectis eum demecratiam constituerunt, in que cives ad fortitudinem ita instituti sunt, ut barbares, qui centra totem Græciam veneraut, oli prælio vincerent; tantaque justitiæ gloria floraerunt, ut nitre eis Græci. maris imperium traderent; et civitatem tantam redderent tum patentia tum reliquis copiis, ut, qui eam esse Urbem Græciæ dicunt et aliis magnifiais verbis ornera salent, vera diacre videantur. v Il. Caritatern igitur populi tam vetustam et sinceram et beneficiis maximis partant a majeribus accepit: ipse veto pupillus relictus est--nam pater ejus in Carence prælio eum bostibus dimicens cecideret-, tutorem autem Periclem habuit, quem omnes utique fateantur omnium civium fuisse et madestissimum et justissimum et sapientissimnm. Qued ipsum etiam in prœclaris habendum esse duce, si oui talibns erta natalibus tarn præstans vir et tatar et educater et vitæ magister centigerit. Jam quum adalevisset, a virtute illeram ques jam diximus non degeneravit, nec ipse etio ac luxa diffluent; majoram virtute glariari valait, sed statim tenta fait Imagnitudine animi, ut existimarst eportere propter semetipsum et illerum res gestes in memeriam revocari. l2. Ac primum quam Phormio mille Athenîenses armatas contra Tbraciarn duceret, fartissimis delectis, cura bis profectas ita se gessit in præliis ut corena ornaretur et ab imperetere panoplie douaretur. Enimvero qaodaam ejus officiant [esse credi debet], qui laudes maximas mercatur? Annen cum præsteatissimis civibus militantsm primas ferre, et ducentem centra Grsscarum fortissimes

omnium in omnibus pagnisDE assistera BIGIS. longs superierem? 243 At ille alterum sdolescens adeptus est, alterum jam natu grandior præstitit. l3. Poulina matrem meam uxorem daxit. Nam et banc eum premii lace propter excellentem virtatem accspiase censeo. Gains pater Hipponicus, quum et opibus primas esset inter Græcos et [encre nemine civium inferior et suis temporibus in sammo honore et admirations habitus, quumque filiam perro cura dote maxima et gloria insigai sont elocaturas. omnes et quidem optaient nuptias illas, principes vero tantam rambinent, pattern meum delectum ex omnibus geasrum adjungere desideravit. l4. Cires cadet! tempera quam videret Olympicam celebritatem ab omnibus sauri mimique" fieri, et Græcos ibi et opes suas et vires et ingenierum dexteritatem ostentare, nec ses tantam qui se ibi bene gemment in admirations esse, sed et earum qui vicissent tubes celebrari, prætereaque marrera qui: bio ebirentur civibus deberi pro re familiari ac privata, ques vero in illem celebritatem coaterrentu ad omnes pertinere Grœcos et pro republica nastra fieri, hase inqaam reputaus, quamvis nec ingenio nec robera corporis ulli codent, gymnica tanisa certamina despexit, quum sciret pugi- lnm nennullos et sordide genere ortos et minime liberaliter institutes me et in obscuris oppidulis babitare, verum ad alcades equos ani- mnrn adjecit, quad at beatissimorum manas est, sic nome ville præ- stare quant. nec ces tantam qui tara eum ce contendebant, sed omnes qui unquam vicerant, superavit. Nam et tet bigue immisit, qnot bigis ne maxima quidem urbcs certaverunt, et tam egregiss, ut et primas esset et secundus et tertius. Ad bec in sacrificiis et aliis ques feria ille solennes requirunt samptibns tenta fait libe- raiitate et magnificentia, ut alierum publics! opes illius privatis minores baberentar. Denique sic ab ille festivitate discessit, ut priacipum virorum leucites pre ejas gloria pana videretar, et qui sa tempore vicerant in admirations esse desinerent, et ils, qui in pasteæum eqaes alors institueront, nibil reliqui faceret que excellen- tism ipsins superareat. Jam de ejus in bec urbe ædilitstibus et gymnasiarchiis et trierarcbiis diacre me pudet. Tsntum enim aliis antecellnit, ut qui tannins quam ille res ces administrerint, ex bis se ipsas laudibus efi’erant: pro ille veto si quia etiam tentera!!! samptuum grenela repeteret, de parvis verbe facere videri posait. l5. Qnod autem ad rempabl. attinet, nec enim bec prætermit- nadum est, quemadmadam sain nec ipse neglexit, malta iis etiam quorum somma gloria est in populam benevolentier et beneficentior sxstitit: nain alios prapter semetipsos seditiones excitasse, son veto pro vobis pericula subiisse reparlerons. Non enim quad repei- leretu ab oligarchie, sed, quum ad eum accerseretur, popularis fait: et, quum sape licuisset non tantam aliis imperare eum pouah,

244 ISOCRATIS sed illis ipsis etiamiplus passe, tamen noluit, ac potins esse duxit injuriis a civitate alliai quam rempabl. prodere. Atque bæc, dam summa reram adhuc penes populam esset, persuadere vobis nemo potuisset: nunc factæ seditiones perspicae vobis estenderunt, qui populeres, qui oligarcbici, qui neutrius status appetentes, qui utriusque cupidi faeriat. Nain in iis-seditianibus bis a vestris inimicis pulsas est: ace in priore, quum primum. eum removissent, populi per ses prostrata est aucteritas, in posteriore stetim post vestri eppressionem primas ipse fait quem exsilio mulcterint: asque adeo subinde nostra urbs amplissimos e patrie mei felicitnte fructus per- cepit, contraque publicæ arbis calamitates in ejas capot redunda- 5.1 runt. Enimvero multi civium. et intensi faerunt tanquam regnum aficctanti, non quad factis suis ejas rei suspicionem duret, sed quia putabant, cum ipsam rem. omnibus expetendam videri, tum cana ejas esse potentiam ut en facillime ipsi petiretur. Quo majorem ei merito gratiam baberetis. quad quum salas civium is esset in quem en suspicio cadere videretur, pari tamen in republ. æquoque jars eum cæteris vivere volait. 16. Tarn malta porro saut quæ pro patre mec dicam, ut dubitem cujus nunc mentio faciende, quæ prætermitteada sint: subinde enim sa majora mihi videntur ques nondum exposita sunt ils quæ jam apud vos diximus. Nam illud quoque nemini dubium esse arbitrer, quia eum necesse sit rebus seoundis civitatis maxime gaudere,.ad quem pars maxima bonarum et maierum redit. Quis autem. fierente republ. inter omnes cives ce fait vel l’elicier vel admirabiliorvvel æmu- latiane dignior? quia eadem afilicta vel spermajore vel pluribus opibus vel ampliere gloria est orbatus? Annon postremo trigiata tyrannis imperantibus alii urbe duntaxat exsulerunt, ipse vero tata Græcia exterminatus est? Annon Lacedæmoniiet Lysander son minus laborarunt de eo perimendo quam de imperio vobis adimenda, existimantes maris etiam dirutis se nostræ urbi .fidere nibil passe, nisi illum etiam perdidissent qui easinstaurare posset? Quare non ex ej us beneficiis duntaxat, sed etiam ex infortuniis, ques prapter vos tulit, ejas benevolentia facile perspicitur. Apparet enimweum populo suppetias tulisse, farmam reipubl. vobiscum eaudem expe- tivisse, ab iisdem afiiictam esse, une eum civitate fortnnam adversam habuisse, easdem vobiscum et arnicas et inimicos judicasse, amnis generis periculis functum, partira per vos, partim vobiscum, partirn prapter vos, partim pro vobis; fait igitur civis omnino dissi- milis Charicli istius afiini, qui servire .bostibus, civibus imperere salait, qui atium in exsilie egit, in patriem restitutus urbem aŒixit. ths autem esse queat vel arnicas aequior vel bostis magie cente- mnendus? Tu tamen quum sis alliais illius,.et sub triginta tyrannie senator fueris, alias incessere non dubitas -ac vetere vulnera refri-

cars? asque te putiet ea faderaDE violera, BlGIS. quorum beneficio tu245 in urbe menai-non cogitas, si decretum faerit ut voteras ofi’ensæ vindicen- tnr, tibi et ante me et majora pericala fore sabeunda? Nec enim scilicet paternorum delictorum ego panas dabo, tibi vero tuorum facinorum gratis fiat. At veto non easdem tibi fuisse causas facile apparat: non enim patrie pulsas sed rempablicam une gerèns, aequo coactus sed ultra, neque alter sed auctor injurierum, cives violasti; quare ne defeusio quidem istoram criminum tibi conce- denda erit. l7. Sed de iis quæ a Tisia geste sunt fartessis aliquando in istius pericalis dabitur aberier dicendi locus: a vobis autem pote ne. me inimicis tomai præsidiadestitutum prude esse .patiamini, asque exitio mihi sitis. Nam ante plus satis melomm. perpessas sum, qui quidem quum primum in lucem prodii, pupillus eum relictus, patte acta in exsiliam, matre vers mortua, et aunes nondum quatuor natas ab patrie fugam invitez pericala fui, ac puer adhuc a triginta tyrannie urbe aura ejectus. Et quum ii qui in Piræsum confugerant rediissentyaliiquasuas opes recuperarent. ego, salas agro, quemnebis populus pro pablicatis pecuniis dederat, inimicorum violentia surn spelietas. Tot igitur calamitatibus conflictatus et bis amissa ra familiari nunc de quinque talentis causam dico. Et actia quidem instituts est de pecuniis, revers autem id agitur en in civitate .mibirmenere liceat. Naru, quam easdem mulctæ in tabulas publicas referuntur, non omnes iisdem de rebus in par-ioulant vacantur: nam.divitum quidem pecunia egitur, inopum verquualis ego eum .dignitas, cujus jacturam .exsilio acerbiarem duce; malte enim miserius est, apud sues cives ignominiose vivere quam apud alios agereinquilinum. Vas igitur are ut me juvetis, neque ab inimicis centumeliase vexari autpatria spoliati eut bujusmodizcladi- bus nobilitari petiamini. Jure autem res .ipsæ mihi a vobis, commi- sentione impetrarent, tametsiego vos ce .daducere verbis non possem, si mode commiseratioue digni saut, qui nulle sue merito pari. clitantur ac maximis de robas in discrimen vocantur, et fortune tain se tam suis mejeribus indignewpremuntar, et maximis opibus spoliati maximam vitærmutationem experiuntur. Quamvis autem ,mnlta mihi saut quæ deplorem, ab bec pofissimum, tamen indigner, pri-, mam si haic pœnas dare caget de quotege samare deberem,deiade si propter Olympicam patrie victoriam ignominie notebar, ab, quem aliis præmia dari video, præterea si Tisias nuaquam devrepnblica benemeritas et in demecratiaetin oligarchie magnusec petons erit, ego vero, quum neutres efiendeüm, ab utrisqua male. tracta- bor: si vos, in aliis quidem actionibas diversam a triginta tyrannie rationem. sacutî, in me sedan; anima que illi faerunt eritis, egoque mm quidem vobiscumnunc autem par vos civitateexterminabor. A

ISOCRATIS TRAPEZITICUS.

l. MAGRA men res agitur, judicea. Nec enim tuntum de plurimis pecuniis in discrimen venio, sed uistimatio quoque mu, quam ego muimi fado, periclitatur ne aliena injuste concupiscere videur. Satin enim opum etiam hi. fraudato mihi relinquetur. Sed si obs- que jacta causa tantam pecuniam pente videbor, en tu perpetuœ mihi infnmiæ fuerit. 2. En autem, judices, incommodiuimum, in tales incidere od- vemrios. Num quicquid eum mensuriis agitur fit sine toutim: quad si quia ab eis circumventus fuerit, advenus cos experiri cogitur, qui et amioorum præsidiee tubent et malta pecuniac trouant et propter arœm boni viri ne fide digni existîmuntur. Quæ quum in sint, tamen perspicae declarnturum coufido, a Padoue me pe- cuniu fraudari. 3. Qunre ’ab initia [ut poæro] volai. un omnem recensai». Mihi, judicec, pater Sopæus est, quem omnes qui in Pontum navigant in familiuem Satyro eue norunt, ut et amplum provinciaux gubemet, et omnibus copiis militum pmuit. Ego veto, quum et de hac urbe et de cœtera Græcia audiviuem, peregre abîme desidenvi. Pater igitur duabus navibus frumento plouk. pecuninque du. me ablegavit simul et mercandi et spectandi gratin et, quia .Pythodorus Phœnix Puionem mihi commendurat, ejas menu mus sum. 4. Aliquanto post, quum pater meus regni nEectati apud Satyrum accumulas esset, egoque eum enulibul contpimse dioerer, Satym et pattern meum in vîncula conjicit, et ad Ponticos negotintores hac scribit ut et pecunias a me auferrent et ipsum redire domum juba- rent: quod ni feciuem, a vobis expoœerent. 5. Tamis igitur malin, judices, circumventus apud Puionem fortunas mon! deploro: nom in eum complectebar fumiliariter, ut non pecunias tantumued alia quoque ejas potinsimum fidei crederem. [Exiltimabum autem, :1 pecuniaa universus amisiuem et pan-i mon aliquid accidisset, me et hic et illic opibus spoliatum ad summum inopium redaetum irl: lin en. mihi pecuuiu fauter et pont Satyrî

TRAPEZlTlCUS. 241 literas ces postulentis non trsdidissem, id et pstri et mihi gravis- simas calumniss periturum.] Nobis igitur deliberantibus eonsultis- simum videbstur ut [dioerem omnis me hommes quo Sstyms im- pensset, et] pecuniss ques in promptu hoberem trsderem, quia veto apud istum suent, ces non modo mon, sed etiam fœnore plures aecepisse tum ab isto mm ab aliis simuleras, omis. deui- que facerem pet que; illis maxime persuadentur non esse pecnnias. 6. Tune igitur, judioes, putsbsm Pasionem mihi canots bec sus- dere ex benevolentis: re veto eum Satyri legatis transsets, eum fortunis mais tetendisse insidiss animadverti. Nom quum Byzan- tium navigaturus mes recipere vellem, iste pulcherrimsm sih’ occusionem esse deum ratus est - quippe quod et peeunis apud se re-’ posita magna esset se digne impudentia, et ego multis sudientibus negusem me quioquam babere, nemoque ignorant me, quum pecuniss legati peterent, fussum esse aliis etiam me debere -, adque lune, judioes, putabst, si hic munsissem, me a civitate Satyro deditum iri, sin alio me contulissem, se facile passe negligere quereles mess, sin rediisem in Pontum, me une eum pstre periturum,-vhœe igitur cogitons me fraudera pecuniis instituit. Ac apud me quidem simulsbat, se in præsentis minus a pecuniis ponton reddere non pesse: sed,quum rem certo oegnoscere volens Philomelum et Me- nexenum ad eum misissem. inficiatus spud cos est se meum quicquam hobere. Tamis igitur ab omni perte mais oppresse mihi quid mimi fuisse censetis’.’ Nem si tscerem, id consequeber ut si) isto pecuniis fraudent ; sin dicerem, ut et ces nihilo plus reciperem, et apud Satyrum mihi simulstque patri maximum crimen confierem. Optimum igitur esse duxi quiescere. 7. Post bæc, judiees, mihi nuntiatur et pstrem enreere liberstum esse, et Sntyrnm its pœnitere omnium quæ fecisset, ut pstri et idem susm arctissime obstriuxerit, et prias imperium smplificarit, et meum sororem suc filio uxorem desponderit. His Pasio auditis, quum me sperte jus meum persecuturum sciret, Cittum puerum oeeulit, qui quid de pecunüs sctum esset conscius crut. Quem quum ego quæsiturus acœssissem, quod me nullsm setienis mon probe- tionem evidentiorem habere pesse crederem, osmium d’en suds- eissimam et iniqnissimsm, me et Menexenum puerum qui ad menssm sederet compisse et se: ab eo bleuta par fraudem shun- lisse: ne veto id facinus agui et pet torments veritss exquiri posses, dieebst nos occultasse puerum, nunc veto ad se socussndurn venire, et eum postulera quem ipsi occuluissemus. En: quum di- eeret, et indignsbatur-et haymsbsmr, et moud polemarchum tru- bebst, sponsors postulons, neqne prius quam se! tsientum sponsoreseidsdissen. Voesmihihsrumrsrum testes.

248 lSOCRATIS TESTES.

8. Teste: audivistis,judices: ego vero, quum alias pecuniss per- didissem, de aliis per summum contumelismsccusarer, ipse inqui- rendi causa in Peloponnesum ebii, Menexenus vero puerum bic de- preheudit, eumque eomprehensum postulat in questionem tutu depositi gratis tum oh es propter quæ iste nos in crimen voesrnt. Pasio autem tenta fuit confidentia, ut eum pro libero assereret; neque vereretur sut metueret, quem a nobis plagio abductum et a quo nos tantam ipeeuniami abstulisse dieebat,eundem-in libertstem asserere se prohibere ne torqueretur. Jum quod omnium gravissimum est, quum Menexenus puerum a polemarcho sponsione facto exposceret, Pasio septem talents pro eo deposuit. IProdite testes.

TESTES. 9. His its peractis, judices, putavit e præteritis ectionibus manifeste suam improbitatem elucere, saque deinceps en delicta corre- cturum censuit ; itaque ad nos accessit, professus se non recusare quominus puerum (let in quæstionem. Quæsitoribus delectis ad Vuleani ædem eonvenimus. Ac ego quidem petebsm ut deditus puer flagellaretur et torqueretur. douce eum vers dicere putarent: Pasio vero iste ces a se lectos dicebst non ut carniiices, sed jubebat verbis, si quid vellent, puerum percontari. Orta igitur inter nos controversis, quæsitores dixeruut se puerum non esse torturas, sed æquum’esse pronuntiarunt ut Pasio mihi puerum traderet. Is veto a quæstione tantopere abhorrebat, ut de tradendo quidem eis pn- rere nollet, sed ergentum solvate pentus esset si condamnutus ab eis esset. Voeu testes. TESTES. A 10. Quum autem post congressus, judices, omnes eum injurium et iniquissimum hominem judicarent, qui puerum, quem ego dixe- rem scire de pecuniis, quum prias ipse occultasset, a nobis occul- tetum diceret, postes deprehensum ut liberum torquere prohiberet, post eundem pro serve deditnm tortoribus delectisiverbo torquere juberet, re non permitteret, bis igitur de esu’sisi sibi nullum patere efl’ugium, si in jus ambulnsset,- existimuns, per internuntium me rogavit ut invtemplo se convenirem. Quum autem in arcem .ventum esset, involuto capite plorabat, se peupertate se udactum dieebat ut îlet infieins, sed brevi duturum operam ut pecuniss redderet; moque preeubetur ut sibi ignoscerem ealamitatemque tegerem, ne reseisce- retur- se; qui deposits soleret aeeiperefad hune modum deliquisse. Ego vero eum facti pœnitere existimsns conesdebam, jubebsmque

TRAPEZPTICUS. 249 rationem inire, que et ipsi eonsuleretur et mihi satisiieret. Triduo post congressi (idem mutuo dedimus omnino tacitum iri quæ acta casent, quam iste solvit ut vos ipsi progressu orationls audietis, se pollicitus est se in Pontum mecum navigaturum et ibi aurum redditurum, ut quam longissime ab urbe mihi satisfaceret, neque quis- qusm qui hie esset modum reeonciliationis nosset, et ipse peregre profectus dieere posset quicquid libuisset: qui: ni fecisset, arbitrium certis eonditionibus se ad Satyrum delaturum, ut sesquialteræ partis damnamtur. Conscriptis igitur codicillis inque areem educto Pyrone Plasma, in Pontum navigue solito, pacte illi custodieuda damus, ce conditione, ut si inter nos eonvenisset, scriptum com- bureret, sin minus, ut Satyre traderet. l Il. Hæe, judices, inter nos acta sont: Menexenus autem,irntus 0b crimen sibi etiam a Pasione objectum, die illi dicta petiit ut Citxua dederetur, se Pasioni mentienti muleta eadem irrogaretur, que sibi criminis illius convieto luenda fuisset. lste vero, judices, me pæcabamr ut Meumnum placarem : nihilo enim melius secum aetum iri, si ex paeto ms alienum in Ponte mihi dissolvisset, et hie nihilominus ridiculus fieret: puerum enim, si torqueretur, omnibus de rebus veritatem dicturum. Ego vero petebam ut arbitratu suo eum Menexeno transigeret, mihi vero præstaret quod promisisset. lllo igitur tempore humilis erat, et quo se verteret nesciebat, non de quæstione tantum et constituto judicio sollicitus, sed etiam de scripte, ne id a Menexeno deprehenderetur. 12. Quum igitur autan-et, et nullum aliud remedium inveniret, eum pueris rem confioit; tabulas, qnæ Satyre reddendæ orant, nisi mihi iste satisfeeisset. adulterat. Quod quum primum pereg-isset, omnium hominum factus audacissimus, ait se neque in Pontum navigaturum neque sibi mecum rei .quicquam esse; tabulas coram testibus aperiri jubet. Quid vobis multa dieam, judices’.’ scriptum in tsbulis inventum est, eum mihi ornais quæ debuisset persolvisse neque me quiequam ab eo præterea postulera. l3. Rem igitur omnem, quam diligentissime verissimeque potui, vobis recensui. Suspicor autem Pasionem e corruptis tabulis peti- turum sibi defensionem atque in illis omne suum præsidium collocasse. Vos igitur me, quseso, attendite : spero enim par hæe ipse. illius improbitatem declaraturum. l4. Primum autem illud cogitate. Quum daremus hospiti pactionem, que iste sibi alunie remisse esse asserit, ego vero aumm’ mihi reddendum esse aflimo, jubebamus bospitem, si inter nos trans- egissemus, comburere tabulas; sin minus, Satyro reddere: et hæe esse dictatuterque nostrum eoniitetur. Quid veto nobis in mentem venisset, judices, ut juberemus eum tabulas reddere Satyre, nisi inter nos eonvenisset, si quidem Pasio causa liberstus fuisset, re ad 2 x

260 ISOCBATIS exitum dedueta? Annon evidens est, nos eum pactienem iule-- eisse quasi res nondum transacta esset, de que istum ex tabulis mihi satisfacere oportebat? Jam causas ego diacre possum, judices, ob ques iste promiserit se aurum redditurum. Quum enim nos ex criminibus apud Satyrum erepti essemns nec ipse Cittum depositi- conscium acculture posset, existimavit, si puerum in quæstionem. dedisset, suas machinatienes deprebensum iri, sin id non fecisset, se esse eondemnandum; bis igitur de causis mecum transigera ver luit. J ubete et istum indieare, cujus ego lueri spe aut cujus pari-- culi metu ipsum crimine liberarim? Quad, si nihil berum vobis ostendere poterit, annan æquius erit mihi credi de tabulis quam isti? Enimvero, judices, bec facile intelligitur, si veritus essem ut actia a me probari posset, licuisse mihi etiam nulle paetione facto. causa desistere: istum vero tum propter quæstionem tum propœr causæ dictionem apud vos non extra periculum esse potuisse, nisi ego ac- eusator assentirer. Quare non me de absolutione, sed istum de s05 lutione pecuniarum pactiones facere oportuitr Deiude id quoque monstri simile est, me priusquam tabule conscriberentur rei sic difiisum esse, ut Pasioni non tantum causam omnem remiserim, sed etim paetionem- de en facerim: postquam veto evidentissime iste testimonio me ipse damnarim, tum demum apud vos judicio experiri veluisse. Quis vero est qui suis de rebus talia consilianinire velit ? 15. Illud autem argumentum omnium evidentissimum est Pasio- nem in pactiene non absolutum, sed se aurum velle reddere polli- citum fuisse: nam quum ei Menexenus diem dixisset, tabulis nen- dum adulteratis, misse Agyrrhie, qui est attique nostrum familiaris, petebat ut ont Menexenum placarem sut pactionem secum initam abrogarem. Atqui, judices, num putatis eum fuisse postulaturum ut paetie aboleretur, qua nos si mentiremur convieturus erat? Non ille quidem mutata jam seriptura eadem illa dixit, sed in omnibus I ad eum confugit et tabulas resignari jussit. Eum-igitur pestionem. primum abolere veluisse uti constet, ipsum Agyrrhium testem pro-

ducam. Adscende. I TESTIMONIUM. 16. Nos igitur pactionem feeisse, non ut Pasio dicere audebit, sed ut ego vobis expesui, satis esse demonstratum arbitrer. Neque vero mirandum est eum tabulas adulterasse, non ce tantum quad multa jam talia fauta sunt, sed etiam quad quidam Pasionis familiares bis multo graviers eommiserunt. l7. Pythodorum enim cognemento Tabernarinm, qui pre Pasione omnia et dicit et facit, quis vestrumjgnorat aune superiore urnis mignatis ses examine wjudieesrqui a senatu injecti fuerant? la

TRAPEZITICUS. 351 igitur, qui ab rem permien cepitis adire periculum anses est, ut bas aperiret, que quidem et a censulibus signatæ et ab ædili- bus obsignetæ erant, et e quæsteribus custodiebentur, et in arec assembantur, quid miri est, si Itabellas apud hominem peregrinum sites, tantam peeuniæ vim lucraturi, seu pueris ejas persuasis sen elio quopiam modo re confecta, adulterarunt? De bis igitur baud scie plura diacre quorsum attineat. i 18. Jam autem Pasio quibusdam persuadera cenetus est mihi promus nulles pecunias bic fuisse, quad a Stratocle trecentos stateres sim mutuetus. Quare operœ pretiumest de bis etiam audire, ut raciatis quibus argumentis fœtus me pecuniis fraudet. 19. Ego, judices, Streteele in Pontum navigature, quum inde .quamplurimas pecunias exportera vellem, precetus sum Stratoclem -ut suum aurum mihi relinqueret, idque in Ponta a petre luce raci- peret, magni lueri id instar esse putaus, si mea pecunia. in navigatione non pericliteretur, præsertim quum sa tempore Lacedœmonii maris imperium tenerent. Hoc igitur signe cenfido eum non pro- beturum me pecuniam bic non babuisseg,mibivero aurum apud istum fuisse, firmissimas probationes en ipse erunt quæ eum Stra- tocle egi. Nam Stretocle interrogante quisnam sibi pecuniamred- diturus esset, si pater ce quæ literis centiaerentur non fecisset, eut ipse reversas bic me non reperiret, ad Pasionem eum adduxi, qui se et sortem et usures ci redditurum promisit. An vero putatis, si nihil apud eum depositum bebuissem, eum tam facile tantæ pecuniæ sponsorem mihi futumm? Prodite testes.

TESTES. 20. Fertassis autem, judices, de ille etiam testes produeet,vme apud Setyri procuretores negasse quicquam babere prester ce que: ipsis tredidissem,item ipsum merces meus invesisse, me eonfitente trecentas ei drachmes debere, et Hippolaîdam, hospitem et familiarem meum, a se mutuum sumere permisisse. 2l. Ego veto, judices, illis quæ dixi malis eimumventus, tara iis quœdomi bebueram spoliatus, tum ques bic orant legetis date coactus, quum nihil mihi reliquum esset, nisi si quid eelere passera re- tente aura quad apud istum depositum crut, fateor me et de tre- eentis dracbmis esse confessum et canaris in rebus ce et dixisse et egisse, perquæ illis facillime persuasum foret nulles mihi pecuniss esse. Quss non ex inopia me fecisse, sed ut illis fidsm facerem, facile intelligetis. Primum enim testes producam, qui mesciunt magnesbpes e Ponta attulisse, deinde ces qui videront me istius mense. uti, quin illos etiam a quibus eo tempera amplius mille luteras aureos alia peeunis eommutavi. Præteree, tributa nabis imperato et aliis censibus habitis, ego plurimum inter omnes

252 ISOCRATIS bospites coatuli, atque ipse deiactus mihi quidem tributum maximum inscripsi, pro Fusions autem deprecatus eum quæstores, quad la meis pecuniis ateretur. Prodite testes.

TESTES. 22. Ipse præterea Pasio, non quidem verbis, sed facto ipso mihi testimonium his de rebus perbibebit. Navem enim onersrium, oui ego multas merees impasuernm, quidem detulit quasi Delii cujusdam esset. Quum vero ego eem mihi essererem et in portum subduci juberem, quidem eorum, qui celumniendo quantum faciunt, en consilia inierent, ut pæne indicta causa ego periissem. Tandem vero persuaderi sibi pesai sont ut rades a me aeciperent. Ac Phlliplll! paternus hospes accenitus, venit ille quidem, sed periculi magnitudine perterritus se subdun’t: Pasio vere Archestramm mense præfectum mihi exhibuit septem taientum sponsorem. Atqui, si. . pane duntaxat jactera fuisset facienda et me nihil bic babere sci- visset, nequaquam prame tantam pecuniam spopondisset. Sed ovidens nimirum est eum mihi gratificantem trecentas a me drachmes postulasse, et septem teicntum sponsolem esse factum. quum existimarct satis sibi canton esse euro mec apud se deposito. Me igïur multum pecuaiæ habuisse, eumque in bujus mense depo- sitam,tum fucus Pasionis vobis probavi, tuas ex aliis paris eu-

23. Sic autem, judices, ut mihi quidem videtur, rectissima pas cipietis omnem controversiam, illud tempus si recordemini, et que locodivislis. res nostræ fuerint spectetis, quum ego- Menexenum et Philo- melum nisi qui depositum reposcerent, ac Pesio primum abnegere aimas fiât. Patrem enim meum fuisse comprebeusum et opibus universis privetum, neque mihi licuisse, qui sans rerum incarna mm fait, vel bic menere vel navigare in Pontum, reperietis. Atqui l utrum verisimilius est, me in tantis calamitatibus injuste acomats, en Pasionem tum nostris ingentibus malis tuas magnitudine pecimiæ impulsant freudare nos voluisse? Quis vero tanquam arise cala. mniarum cupidus exstitit, ut ipse in vite periculo constitutus alienis opibus insidiaretur? Que spe, que consilio contra istum injuste naissain? An ut meam potentiam refermideus max argentan mihi numeraœti Atqui non ita eum utroque nostrum agubatur. An vue egotio in forum deducto etiam paner equitatem meliorc condition futures erem apud vos quam Pesio? At ne bic quidem massera parebam, quum timerem ne me Satyrus deposoerct. A. ut nulle meo commodo istum inimieum baiseront? et peut) in tata urbe fuit que familiaiius uterer. Et quis natrum est qui me tout. insaaiæ et inscitiæ condamnent?

TRAPEZITICUS. 263 24. En autem. judices, encras pretium cas-aideras quam absurde et minima credende Pasio identidam dicere Quum enim ita macula agacent, ut etiamsi feteretnr me pecuniis» fraudai, persequi tamen injuriam non potaissem, tum crin-incuit meiq’uste lites: infeste conatum esse: quum autem recenciliata Satyri gratis isbas: omnes judicio cenvictum iri credesent, tua: demum ait me totem sibi litcm candonasse. Quo quid fieri peut absurüus ? 25. Neque vero in bis tantam, sed cæteris pariter in rebus eum sibiaontraria tum dicere tum agate palam deprehsnditur: qui quum puerum, quam ipse occulteras, plagia par nos sbductum cenquestm esset, enndemque quum cousus agencer pre serve eum coterie famiisinsaipsisset. ubi Menexenum cumin quastionem postulavit, pue libero amenait. Deinde, quum depesito nos fraudant, cri- minari non dum nos a un mense sex talents accspisse. Enim- vero quum in robas ita manifestis mentiri non dubitaret, quid si fidei habondum est de iis que seins eum solo agit? 26. Postnemo, judices, quum se ad Satyrum navigaturum et ille pronuntiasset factum promisisset, etiam in ce me decepit; ac ipse quidem navigue noluit, sape me postulante, sed Cittum misit: qui quum ce venisset, se hominem ingenuum esse dixit, genets Milesium, atque a Pasione missum ut exponeret quid actum esset de pecuniis. Satyrus autem utroque nostrum audito jus quidem dicere de contractibus bic factis uoluit, quum prœsertim iste nec adesset nec quad illic decerneretur factums esset; sed tem insignem injuriera mihi fieri judicavit, ut nevicularios convocatos rogarit ut opem ferrent neque injurie me aflici peterentur, et scriptes ad civitatem vestrem literas Xenotimo Caneri filie perfercu- das dederit. Legs. LITERÆ. 27. Quum autem, judices, tenta meæ causœ sit requîtes, illud evidentissimum signum esse arbitrer me pecuniis a Pasione fraudari, qnod puerum depositi conscium in qnœstionem dere noluit. Quæ enim contra menserium elia probatio evidentior esse possit? Nec enim scilicet testes adhibemus. Video autem vos quoque neque publieis neque privatis in rebus quicquam fide majore dignurn ont verius existimare tormentis, ac fieri quidem pesse ut aliqui sub- omentur qui testes sint rerum non factarum, per cruciatus autem extorta testimonia perspicue estendere utri vers dicant. Quæ iste baud ignerevit, caque de cause vos conjectura ut iquam rem rare intelligere maluit. Neque vero dicere petest, questions pro nabis potins quam pro se futures fuisse, prapteresque sa puerum dedere noluisse. 0mnes enim scitis ci, si contra istum diximt, par omne

264 ISOCRATIS TRAPEZITICUS. vitæ me tempus summum istius-crudelitatem fuisse perferendnm, siri animi constsntia tomentomm aœrbitatem supemset, tum libertate donandum tum fraudaçæ pecuniæ participem multum fuisse. Etsi autem tenta meliore conditione futurus eut, conscientia tamen facinorum æstuaus et judicium detrectaxe et alias criminationes subire induit, ut ne quid certi de negotio par quœsüones compe- riretur. 28. huque vos rogo, judices, ut horum memores Pasionem con- demnetis, neque arbitremini me in esse improbum ut, qui in Ponto habitem, et mais opes habeam ut aliis etiam beneîacere possim, Pasionem calumniatum advenerim et de falsis’depositis accusntum. 29. Est etiam Satyri et patris mei habenda ratio; qui Imago-jam tempore vos inter omnes Græcos maximi faciunt, qui quum 0b frumenti penuriam sæpe nave: aliorum .mercatorum vacuas dimiserint, vobis exportandi facultatem dederunt: in primât etiam contu- ctibus, quorum illi judices sunt, non tantum pari sed etiam libera- liore jure disceditis. Quai-e vos corum linons puni facere non decet. Quœso igitur vos, ut et propret me et propter illos en qua juste sunt decernatis, neque Pasionis ementitamorationem plus quam causæ mesa veritstem valeta patiamini.

ISOCRATIS EXCEPTIO ADVERSUS CALLIM’ACHUM.

l. SI qui etiam elii taiem exceptionem in forumrattulissent, ab ipse re exonus essem: nunc de. lege primum dicere necesse. est que in judicium venimus, uti controversia quœ inter nos est cognite pronuntietis, nemoque vestrum minetur, me qui reus sim priorem dicere accusatore. Postquam e Piræeo in urbem reversi quosdam cives ad calumniandum vidistis incitatos, qui pacte solvere insti- tuerent,tum ut illos compesceretis, tum ut aliis ostenderetis vos non coactos sed utilitate reipubl. adductos pacificationem ndmisisse, Archino rogante legem scivistis, si quis actionem contra datum jusjurandum instituent, ut reo statu translationis uti liceret utque prætores en de te in primis referrent, et is priore loco diceret qui crimen præscriptione summoveret, uter veto suocubuisset, is mulctam solveret, ut qui veteres ofensas renovare auderent, non per- j’urii tantum convincerentur neque divinam doutant ultiouem ex- spectandam huberent, sed confestim etiam pumas durent. Iniquum igitur esse (lui, quum hæc legibus constituta casent, calumuiatorem tantum triginta drachmarum pericqu certare, rem vero meum totem familiarem in discrimen venire. 2. Ostendnm autem Callimuchum non tantum contra fadera litem intendere, sed fulls. etiam crimina comminisci, et arbitri quoque sententiam intercessisse. Ac rem vobis omnem ut ab initia geste est exponam: hoc enim ubi cognoveritis, nullam ei a me onam esse injuriam, vos et fœdera libentius defensuros arbitror etiinti fore iratiores. 3. Decemviris qui post triginta tyrannos constituti fuerunt impe- mtibus, accidit ut ego eum Patrocle, qui tum regem agebat, famid liarimeo ambularem. Is Callimacho inimico suo, qui me nunc ac- omat. pecnnism ferenti foetus est obvium. ’ ° ’ quod ex iis esset qui in Pimeum eonfugissent. ’ Que de re contentione otte, factis- que mutuis oonvitiis. eum aliimulti canonneront, tum forte fortune illinc etiam unus en Decemviris accessit. Mo: igitur Patrocles ad

256 ISOCRATIS eum de pecuniis refert: is ad collages istorum utrumque ducit. Qui quum senetus auctoriteti rem permisissent, facto judicio decretum est pecuniam illem esse publicam. Post, quum exsules e Pi- ræeo rediissent, de Patrocle querebatur eumque eccusabat ut eu- ctorem illius calamitatis : re vero eum illo transacte, et decem minis extortis, Lysimachum criminabatur: aceeptisque ab eo etiam ducentis dracbmis, mihi negotium facessebet. Ac primum quidem illud afl’erebet me adjutorem illis fuisse, tandem autem ita fron- tem perfricabat, ut omnem culpam in me unum conferret: que: fortnssis etiam nunc affure eudebit. Ego veto testes ad vos pro- ducem, cos primum qui ab initio interfuerunt, uti constat me eum nec apprehendisse neque pecuniam ettigisse, deinde collegas etiam, qui sciunt Patroclem non me rem ad ipsos retulisse, etque etiam senatores, e quorum testimoniis cognoscetis illum fuisse accuse- torem. Age, voce rerum herum testes.

TESTES. 4. Quum igitur tam multi actia illis interfuerint. tamen iste, perinde ac si nemo esset conscius, tum ipse in circulas me inge- rens et in oflicinis sedens verbe faciebat ut qui pessime a me tracte- tus pecuniisque spoliatus esset, tum ejus familieres quidem me conveniebant suadentes ut eum eo controversiam illum transigerem, nec male audire vellem eut in megnæ pecuniæ periculum venire, etiemsi mihi optimum hebere causam viderer; multa enim in judiciis præter opinionem evenire, et apud vos in ferendis suflregiis cesum potins quem æquitetem dominati, quere utilius et conducibilius esse mihi pervo sumptu megnis criminibus libereri quam nulle pecunie numerate tentum periculum subire. Quid vobis ce singulatim commemorem, quæ a me pleraque prætermisse de hujusmodi negotiis dici solent? Tandem igitur parui- nam omnem veritetem vobis dicam - ac ducentes isti drachmes dedi, Ne veto de integro celumnieri liceret, erbitrum certis conditionibus Nichomacbum Ban tensem sumpsimus. TESTES. 5. Ac primum pacte iste servabat, deinde consilio inito cum Xenotimo, qui et leges edulterat et judicia corrumpit et megistretus venet, melorum denique omnium auctor est, die dicta decem millic drechmerum a me postulat. Quum autem ego teste producto actionem dari pesse negerem quod erbitrium intercessisset, testem reum peregere noluit: sciebet enim, nisi quintam sufiiegiormn pertem tulisset, sibi mulctem fore solvendem: sed agendi potestnte a me- gisttatu impetrete runes candem mihi ectionem intendit, ut minore

ADVERSUS CALLIMACHUM. 257 periculo sportularnm duntsxat experiretnr. Ego veto animi dubius que in bis mails me verterem, tandem consultissimum esse duxi æquto utrimque discrimine in judicium venise. Ac res ite actez surit. 6. Audio autem Cellimachum in anima habere non tentum felse mihi crimina impingere, sed arbitrium etiam negaturum, et hujus- midi, oretionem esse meditatum, se nuuquam Nicomechum sum- pturum erbitrum fuisse, quem olim nabis familisrem esse sciret, nec esse consenteneum ducentes pro decies mille drachmis acci-

7. Vos autem oonsideretis velim primum nos ad erbitrum venins perese non controverse voluisse. sed pactione facte. Quare nihil- iabsurdi fecit si Nicomecbum arbitrum dedit, sed id potins esset inconveniens, si ra jam transacts de arbitra rixeretur. Deinde, si quidem illi decies mille drachmæ deberentur, non veri esset simile, duabus minis fore contentum: sed, quum injuste criminaretur et per celumniem, nihil mini est tantillum accipere voluisse. Prætelea si multe postulavit, panas exegit, non eo argumenw probat arbitrium non intercessisse, sed illud potins, se nos initia per injuriam accusasse. Miror autem eum, qui se passe. intelligere putet, non esse verisimile se pro decies mille drechmis ducentes accipere voluisse, me excogitere non potuisse credere, si mentiri voluissem, dicendum fuisse me longe plus numerasse. Peto autem, quantum ci argumentum est arbitrii son interpositi, quad in accusations perscripte non obtinuerit, ut tantam mihi quoque illud signum ait me de erbitrio vers dicere. quad testem reum peragere ne volulsse quidem illum constat; 8. Cæterum, si nec erbitrium factum esset nec ulli delre testimonium ’dicerent, sed conjecturis doutent nitendum esset, ne sic quidem vos non facile quid justum esset cognituros arbitror. Nain si bactenus alios etiam læsissem, non immerito statuerais. me ergs istum etiam deliquisse: nunc me neminem civium vel pecuniis mul- ctesse val in periculum cepitis edduxisse, vel deletumee societate reipublicæ in Lysendri cataloguai inscripsisse, constebit. Atqui triginte tyrannorum improbitas multos impulit ad telle facienda: facinorosos enim non modo non puniebant, sed quibusdsm etiam scelera imperebant. Nemo autem me vel sub illorum imperio tala quicquam edmisisse inseniet: iste veto sibi factum injurinm con- queritur,ejectis jam trigints tyrannis, et Piræeo occupato, et populo rerum patiente, quum jam de pacifications ageratur. An veto creditis, eum qui sub triginta tyrannis modeste se gemmât, injurias in .id tempos faciesdes reservesse, sporuleras suonimfscinorum pœnitebet? Quid veto dici potest a sprinte abhorrentius, quem me, qui inimicarum ulcisci neminem vaincrim, istum lædere intimiste, enim quo nihil unqusm rei mihi furet? 2 L

258- ISOCRATIS 9. Ac me quidem in causa non fuisse ut Callimechi pecunie publi’ caretur, satis ostensum esse puto: isti autem non licuisse afl’erre in judicium illorum temporum controversiez, ne tum quidem si feeissem omnia quis ille arguit, e fœderibus cognoscetis. Cape libellum. FŒDERA. 10. Annon igitur justam præscriptionis mesa causam habui, quum aperte fœdere omni periculo liberent tam delatores quam quadru- platares etque alios qui simile quippiam designerunt, egoque ostendere possim me neque hæc egisse neque eliud quicquam deliquisse? Lege etiam jusjurendum. JUSJURANDUM. Il. Ferendum igitur, judices, quum talia fœdera sint, et tali jurejurando firmata, ut Callimachus, eloquentia sua fretus, se vobis persuasurum esse putet ut hie contraria decernatis? Quod si acto- rum civitatem pœnitere videret, minus esset mirandum z nunc non ferendis tantum legibus ostendistis vos fœdera magnifacere, sed etiam Philonem Cœlœum delatum felsæ legationis, quum rem ipsam tueri nullo modo posset, tamen ab hoc unum quad fœdere nitebatur, et dimisistis et ne judicium quidem de eo facere voluistis. Quum autem civitas illis etiam parcendum esse consent qui se pec- cesse fatentur, iste prorsus innocentes celumniari non dubitat. Atqui ne illud quidem eum præterit, Thresybulum et Anytum, tum in urbe potentissimos tutu pecuniis multis spoliatos, quamvis que- druplatores norint, tamen cos in jus vocare non audere neque meminisse injuriarum; etsi enim cæteris in rebus plus aliis possunt, quad ad fœdera tamen attinet, æquo et pari jure eum cæteris vivendum sibi censent. Neque bi solum hac æquitate usi sont, sed nec natrum quisquam talem actionem instituere auras fuit. Atqui commiuendum vobis non est ut jusjurandum, quad in vestris negatiis servatis, propter istius celumniam negligetis, et, quum privatas transactiones auctoritate publics sanciatis, civitatis conventianes privetim a quolibet averti patiamini. Illud autem in primis admirations dignum, fuerit, vos, dum obscurum esset adhuc utrum reconciliatio e republica future esset necne, ita eam jurejurando firmasse, ut, etiamsi non expediret, stare tamen consentis necesse esset, si nunc, demum postquam eventus tam felix fuit, ut etiamsi fides data non esset, banc reipublicœ formam conservari deceret, a jurejurando recedetis; quum iis qui fœdera delenda esse dise- runt fueritis inti, istum, qui en jam in literas relata frangere audet, impune dimittetis? Sed neque juste neque vobis digne neque prioribus velttil decretis consentanea faceretis. l2. Cogitate autem vos .mexa’mis de rebns judicatures conve-

ADVERSUS CALLIMACHUM. 259 trisse. De faderibus enim sufl’regia leturi catis, que nulle unquam tempore neque vobis ergs alios neque aliis ergs. vos neglexisse profuit: in quibus tante vis est, ut pleræque res tum Græcarum tous barberomm ex pactis et conventis transigantur. His enim freti convenimus, et commercia agitamus: pet hæc inter nos contrahi- mus, per bœc tum privatas inimicitias tum communia belle depani- mus: bac una tanquam commnni banc bomines omnes uti non desistimus. Quare com omnium oflicium est fœdera tueri. tum vestrnm in primis. 13. Nec enim diu est, quum nabis hello subactis et in hostium potestatem redactis, quo tempore nostrem urbem multi eversam volebant, ad jusjurandom et fœdera confugiendum fuit; quæ si , Lacedæmonii violera euderent, quantopere quisque vestrum indi- gnaretur? At quid absurdius quam de bis rebus alios accusare, quibus ipse sis obnoxius? Quis vero nabis injuriem fieri crederet. si male tracteremur contra fœdera, ques nec ipsi magni facere vide. remur? An vero nabis alii (idem hebitnri sont, si eum (idem, quem ipsi mutoa dedimus, adeo temere salvemus? Operæ pretium porto est illud etiam meminisse, nostrum urbem, quum majores nastri malte præclare hello gesserint, ab banc rec0nciliationem vel in primis celebrari. Narn in præliis multæ orbes ostendi queant quin strenue dimicarint, de seditione vero nemo ullam proferet quæ prudentius nostra deliberarit. Jam earum rerum que in scie geruntur, maximam partem sua quasi jure fortune vendicat: hæc autem ergs nos moderatia est nostræ prudentiœ tribuenda. Quare gloria hssc minime projicienda est. l4. Neque vero me quisquam putet excedere modom, ont rem nimis exaggerare, propterea quad in privata pericala bæc verbe feci. Nec enim ego tantam de postulatis pecuniis in discrimen venio, sed ut ego de bis, sic vos de iis quæ paulo ente dicta sont, quibus de rebus neque pro dignitete quisquem dicere nec pœnam satis grandem constituera passit. Tantum enim inter bac judicium. et alia interest, ut cætera quidem ad reos duntaxat attineant, in hac vero periculum commune civitatis agitur. De hoc bis jurati sententiam dicitis, semel de more judiciorum, iterum propter foulera. .Si in bac judicio ab æquitate aberrabitis, non urbis nostra: tantum sed et communes omnium leges violabitis. Quere minime vos decet vel gratina vel lenitatis vel ullius rei alterius in dicenda sententia nisi jurisjurandi ratianem habere. l5. Ac decere quidem et expedire et jnstum esse ut sic de fœdere sentiatis, nec ipsum Callîmecbum negaturum arbitror: suum autem inopiem fartasse deplorabit et acceptam calamitatem, et nihil passe iniquius eut crudelius fieri quiritabitur, quam si muletam etiam in demacretia salvere cogatur pro iis pecuniis ques in oligarchie si

260 ISOCRATIS ’ spoliatus amiserit, ac tom prapter opes suas exaulare sit coactus, nunc eo tempore, qua ulsciscenda sibi esset injurie, ignominie sit notendus. Accusabit cos etiam, qui mutata republ. in urbe men- serunt, ut ea re ad maximam vos indignationem concitet: fartassis enim audivit ex eliquo vos, si soutes non deprebenderitis, obvias punire. Ego vero nec eo vos anima esse puto, et ad istiusmodi rationes facile passe respanderi censea. 16.. Ac quad ad lamentatianes ettinet, vobis juvandas esse dico non cos qui se calamitasissimos esse declerarint, sed qui causeur, de que litem contestati sont, æquiorem esse proberint. De muleta vero, siquidem isterum rerum ego auctor casera, baud injuria si pœna luenda’ esset illius vicem doleretis; nunc ipse in est qui calus mnietur, quare merito nullum ejus dictum probabitis. Deinde illud etiam considerabitis, omnes eas qui e Piræeo in urbem sont reversi eadem que: istum passe dicere, quorum alios nemo ausns est tale subire judicium. Atqui odia perseqnendi sont homines istiusmodi et mali cives babendi, qui, in iisdem oxalis eum cæteris versati, alias quam cæteri pœnas sumere volant. Præterea, nunc etiam ci est integrum, priusquam veetræ sententiæ periculum faciet, actions omisse toto negotio liberari. Nonne autem absurdum est istum in ea periculo a vobis petere misericordiam, quad penes ipsum est, et in quad se ipse conjecit et quo etiam nunc libereri potest? l7. Si vero enrum rerum que! in oligarchie gestæ sunt oblivisci naquit, ab ecdem postulate ne eccuset en de quibus nemo respon- surus est, sed ut illud doceet, me pecunias abstulisse, de quo vobis pronuntiandum est, neque ostendat se indignis tractetum esse ma- dis, sed me fecisse probet, a quo en que amisit recuperare studet: nain se quidem celamitosum esse, quemvis civium accusendo poterit ostendere. Decet autem apud vos mogni esse momenti, non ces accusationes quibus etiam contra insontes uti liceat, sed ces quæ non nisi in auctores injuriarum conveniont. Ad iste igitur verbe refutanda et hæc fartasse sufiiciunt et post erit respondendi locus. 18. Cogitate porro, etiamsi me aliquis eadem bis inculcare dicat, multas exspectare hujus judicii eventum, non quad nostra negotia curent, sed quad existimant de fœdere judicium fieri. Quos pro- nnntiato eo quad justum est vos omni matu liberabitis: sin minus, quibus animis fare censetis cas qui in urbe remanserunt, si petites omnibus irasci videamini qui illum rempoblicam participeront? Quantopere engentur qui vel puni delicti sibi conscii fuerint, si nec madestissimas jus suum viderint passe adipisci? quanti tumultns excitabuntur, quum aliis additus animus fuerit ad celumniandum quasi causa ipsarum jam a vobis comprobata, alii hune civitatis statnm pertimeacent nec ullum sibi confugium relictum essevide; bout? Annon metuendnm est, ne jurejurando violace denuo in illo

ADVERSUS CALLIMACHUM. 26! mais incidamus, qua nos bec fœdera facere coegerunt? Enimvero vos ab aliis discere nihil necesse est quantum concordia honora sit eut quid mali seditianes babeant: nain its evidenter experti catis utrumque, ut bis-de rebus alios etiam optime doceretie. . l9. Ne autem sa videur in fœderibus immorari, quad facile sit malta æqua de iisdem dicere, hac tantum in .pranuntianda vos meminisse velim, antequam ce facto casent bellum nos gessisse. alias mœnibus inclusos,alios Piræeo occupato, infestiaribus ergs. nos invicem (mimis quam in cos quos majores nostri hæreditsrias nabis hastes reliquerunt: postquam autem in unum convenimus fide data et accepta, ita houeste et comiter in urbe vivere, quasi nullæ inter nos dissensiones exstitissent. Ac tum quidem nos ab omnibus stultissimos et infelicissimos habitas, nunc felicissimas et prudentissimos Græcorum omnium judicari. Quere qui fœdera violare sudent, non modo magnis sed extremis soppliciis eŒciendi sunt, ut qui maxima confiera mais canentur, illi præsertim qui sic viseront ut Callimacbos. 90. Qui, quum Lacedæmonii decem perpetuos aunas bello nos infatuent, nullum unquemldiem ducibus præsto fuit ut in scie collocaretur, sed eo tempore subinde aufugit apesque sues occulta- vit; postquam veto triginta tyranni summa rerum, potiti sont, tum demum in urbem reversas est. Et se quidem popularem esse dicit, tenta autem aliis cupidiar est societatis illius reipublicæ, ut ab ais neumele quidem tractatus recedere voluerit, sed cum euctoribus in» juriarum absideri maluerit quam vobiscum qui une læsi eratis degere. Et ad eum osque diem particeps reipublicaa apud illos menserit, quo murum appugnaturi matis: tutu vero demum exiit, non status præsentis odia, sed imminentis periculi matu, ut postes declaravit. Quum enim a Lacedœmoniis populos in PiræeO incluses esset, rursus inde eufugit ac in Bœotia commoratus est: quere in transfugarum album potins inscribendus cstquam inter assoles nominaudus. Et, quum ite se gesserit tum in cos qui Pineeum accaparent tous qui in urbe menserant tout ergs totem civitatem, non contentas est pari jure com cæteris, sed meliore conditions esse volt quam vos estis, perinde ac si vel solos læsus vel civium aptimus val maximis cladibus propter vas- effectua esset eut plurima invrempubl. beneticia contulisset. Vellern equidem eum ite notum esse vobis ut mihi est, ne ab omisse vicem ejus doleretis, sed relicte illi invideretis. None quibus aliis insidiatos sit, ques lites tum de publicis tutu de privatis criminibus intenderit, quorum factionibus adbæserit, quaties faire testimonia dixerit, etiamsi detum mihi tempos dupliceretur, non satis esset ad enærandum: sed, si uuum duntexat facinus endive.- Iitis, facile omnem ejas improbitatem cognoscetis. in. Cratinus aussi istius flue de fonda quodam litigabat. Quum

262 ISOCRATIS autem ad menus ventum esset, ancille occultata criminsbentar Cratinum capot illi contrivisse, etque ex eo vuinere mulierem dis centes esse mortuam, diem ei dicunt rei cepitelis in Palladio. Cra- tinus istorum insidiis auditis interee quievit,’ ne muteto consilia alias fraudes comminiscerentur, utque in re præsenti scelere earum deprehenderentur: proinde, quum istius afiinis eccusetoris pertes obiisset, iste autem pro testimonio aflirmesset reepse mulierculem esse mortuam, domum in que illo. occultebetur ingressi, vi abreptam et in judicium edductem viventem omnibus iis qui ederant ostenderunt. [taque quum septingenti j-udices sederent, et quatuordecim idem testimonium dixissent ac iste, ne unum quidem suifragium tulit. Voce testes. TESTES. 22. Quis igitur facinore istius satis ecriter insectetnr? quad mejus exemplum vel injustitiæ vel celumniæ vel improbitatis inveb nietnr? Sont enim quædem injuriæ quæ non omne ingenium nebu- lonum aperiant, e talibus autem fecinoribus tata vite delinquentium facile perspicitur. Nem qui vivantes testatur esse mortuos. quo is facinore abstinebit? qui alienis in rebus ite improbus est, quid in suis non auderet? An vero isti credendum pro se dicenti, quem in aliorum gratiam pejeresse constat? Quis unquem felsi testimonii evidentius est convictus? nam alios e verbis judicatis, istius vero testimonii falsitatem judices viderunt. lste igitur quum tentis criminibus se obstrinxerit, tamen dicere audebit nos mentiri, in quo perinde faciet ac si cui Phrynondas stellionatum objiceret, eut Philorgus, qui Gargonium surripuit, aliis sacrilegium exprobreret. Quis vero minus rerum non facterum subornera testem dubitabit, quem iste, qui ipse aliis falsum dicere testimonium audet? 23. Sed Cellima’cbum sæpe licebit accoure-banc enim vitæ suœ rationem esse voloit -, quad autem ad me ettinet, cætera munera omnie misse facio, ejas vero, de quo mihi non modo jure gra- tiem habebitis, sed quo etiam testimonii loco de tata re uti questis, faciem mentionem. Nem quum nostra urbs classe in Hellesponta emisse imperio privete esset, plurimis trierarchis ita præstiti, ut meum navim com panois conserverim, etque inter illos paucos hoc peculiare habui, quad ego soins nave in Piræeum perducta in trierercbia perseveravi; quum enim alii et publics monera cupide excuterent et de præsenti statu despererent, et factorum sumptoum pœniteret, et relique dissimularent, putantes actum esse de republice, et privatis rationibus consulerent, ego longe alium enimum habui, et, quum frerri meo persuasissem ut mihi triererchiæ socius esset, nau- tis de nostra mercedem numerentes, hastes vexavimus. Denique quum Lysnnder cepite sanxisset, ne quis frumentum ad vos adve-

ADVERSUS CALLIMACHUM. 263 heret, tanto fuimus in rempublicam studio ut, quum alii ne sua quidem importare auderent, nos, quod ad illos vehebatur interci- pientes, in Pimeum perduceremus. . Pro quibus beneficiis vos publice nobis enrouas decrevistis, et, ut ante statuas heroum pro- clamaremur tanquam optime de republica meriti, censuistis. Sont autem populares habendi, non qui florente populari statu se eum populo conjungunt, sed qui amicts et jacente republica pro vobis vitæ discrimen adierunt, neque istis gratis. est habenda qui privatim claâem aliquam acceperunt, sed bis qui vobis benefecerunt, neque illi pauperes commiseratione digni sont qui suas opes ipsi perdiderunt, sed qui easdem vestra causa insumpserunt. " 24. E quorum numero me fuisse comperietis, qui quidem omnium essem infelicissimus, quum de mec magnos snmptus in rempublicam fecerim, si jam viderer alienis insidiatus esse, et infamiam apud vos subeundam negligerem, quum non rem familiarem tantum sed vitam etiam minoris fecerim quam vestram approbationem. Quem veto vestrum non pœniteret, si non statim, et paulo post, si calumniatorem ditatum videretis, me veto spoliatum iis quæ post obita munera publics. reliqua mihi feci? Eum, qui nunquam ulluin pro vobis periculum adiit, plus posse et legibus et fœderibus ; me vero, cujus tantum studium in rempubl. exstitit,’ita contemni ut ne jus quidem meum consequar’.’ Quis vero vos non reprehenderet, si Callimachi verbis adducti tantæ nos improbitatis damnaretis, quos judicio e re ipse facto propter fortitudinem coronastis, quo tempore non ita facile erat ut nunc istum honorem consequi? Usuvenit autem nobis diversum quiddam ab aliis: cæteri enim suorum beneficiorum memoriam renovare dicenda salent, nos vero postulamus ut vestræ in nos beneficentiæ recordemini, quo en quasi testimonio sit nostræ orationi totiusque vitæ nostræ rationem ostendat. Neque vero obscurum est, non ideo nos isto honore potiri studuisse, ut in oligarchie. opes aliorurn diriperemus, sed ut urbe consensus et alii sua tenerent et nobis multitudo civium gratiam deberet; quam nos nunc reposcimus, non id quærentes ut æquo plus babeamus, sed illud declaranœs, nos nec injuriam facere cuiqusm ’ * ’ jusjurandum ac fœdera servantes. Perabsurdum enim esset, en rata haberi ad absolvendos eos qui contra rempubl. fecerunt, in nobis autem qui benemeriti sumus omnem amiuere auctoritatern. Operæ pretium autem est hune rerum statum tueri, et considerandum alias urbe; fœdera in seditiones jam inde conjecisse, nostræ ad concordiam augendam profuisse. Hæc igitur meminisse debetis, ut simul et quæ justa sunt et reipublicæ conducunt decemstis.

ISOCRATIS ÆGINETICUS.

1. PUTABAM, viri Æginetæ, Thrasylocbum suis rebus in recte consuluisse, ut nemo unquam adventurus esset, qui testamentum quad is reliquit oppugnaret: quum autem adversariis bac omnino deliberatum sit, quantumvis probe confectum tamen evertere, experiri cagot au apud vos meum jus queam adipisci. Longe autem aliter affectus sum quam plerique mortales. Nain alias graviter ferre videa, si qua de re par injuriam in periculum vacantur: ego vero parum absum quin istis gratiam habeam quad mihi litera banc intenderunt. Nisi enim res in judicium adducta esset, baud scivis- set is quæ mes in defunctum merita, cujus hœreditas mihi relicta est, exstitisseut: re autem cagnita omnes intelligetis me majus etiam præminm meruisse. Par autem esset et istam quæ de pecuniis controversiam fuit. non facultates a Thrasylacha relictas a vobis experiri adipisci, sed, ubi astendisset se oflicio erga illum esse fun- ctsm, tum demum lege agere in hæreditatem. N une tantum abest ut eam pœniteat erga vivemem deliquisse, ut eo etiam defuncta tum testameutum ejus irritom facere tua: familiam exstinguere et funditus delere canetur. Mirar etiam patronas mulieris, si propterea putant honestnm esse certamen hoc, quad etiam victi nullam jacta- ram facturi sint. Ego enim et illum magnum cladem esse puto, si quum actionis per calumniam institutæ convicti fuerint, exinde vobis improbiores habeantur. Sed istorum malitiam res ipsa dedarabit, ubi son. omnia, ab initia ad extremum audiveritis: inde autem nar- rondi primordia capiarn, unde vos celerrime puto controversian v

2. Thrasyllus, pater ejus qui me testamenta hœredem instituit, a cognituros.majoribus nulles opes habuit, sed bospitii necessitudine i eum barn» spice Palemæoeto contracta in se in ejus arnicitiam insinuavit, ut ille mariens ei et libres divinatiauis reliquerit et facultatum quæ adhuc supersunt partem dederit. Thrasyllus autem bis commoditatibus usus artem encuvait: qui, quum multa loea cireuiret et in pluribus civitatibus commoraretur, tum eum aliis mulierculis consuevit, quarum nonnullæ liberos etiam pepererunt, quos ille nunquam pro legitimis habuit, tum adversariæ matrem illis temporibus accepit. Quum

ÆGINETICUS. 265 autem magnis opibus partis patriæ desideria maveretur: illa et cæ- teris dimissis, in Sipbnum trajecit uxoremque duxit patrie mei sororem, quum ipse quidem civium ditissimus esset,lsed nobilitate et aliis dignitatibus nostram familiam inter alias aminere sciret; Tan- topere autem patris mei amicitia delectatus est, ut, quum amita mes. sine liberis decessisset, rursus patris consabrinam duerit, quo ne- cessitudo inter nos et afinitas permaneret. Quum quum non dia in matrimonio babuisset, eadem fate bæc, quo etiam prior, illi erepta est. Post banc Seripbiam duxit quandam, ex familia lange præ- stantiore quam pro existimatione illius arbis, ex qua suscepit Sapa- lidem et Tbrasylocbum et filiam uxarem meam. Tbrasyllus igitur, bis salis legitimis liberis relictis illisqne re familiari legata, decessit. 3. Ego vero et Tbrasylocbus tam arctam amicitiam ut paulo ante exposai a patribns acceptam, arctiorem etiam efecimus. Nam et pueri adhuc, pluris uterque alterum fecimus quam fratres, neque vel sacrificium vel spectaculum vel alium festum diem seorsim celebra- vimus: et adulti jam nunquam alter alterum ulla se aEendimus, sed et privataicommunicavimus et de re publics. consensimus et amicis iisdem atque baspitibus usi snmus. I Sed quid de domestica familiaritate dico? I quum nec-in exsilio voluerimus divelli. Tandem eum tube correptum et longe tempare decumbeutem, quum quidem frater ejas Sapolis jam obiisset, mater vero et sorar nondum advenisset, ita destitutum ab omnibustanta industria et fide curavi, ut ipse mihi pro meritis nulla made pareur passe referri gratiam crederet. Nibil tamen in se desiderari passas est, sed ingravescente morbo, quum jam nullam vitæ spam baberet, testibus advocetis me adaptavit et tum sararem tnm facultates suas mihi dadit. Cape testamentum. TESTAMENTUM. 4. Recita etiam Æginetarum legem: nam ad bujus præscriptum I faciendum fuit testamentum, quum bic inquilini casernas. LEX. 5. Han lege, Æginetæ, Tbrasylacbus me adaptavit, civem suum et amicum, et, si genus spectetis, Sipbniorum nemine deteriorem, et eodem mado secum institutum et educatum. Quare baud scia quomodo legem magie abservare potuisset, quæ jubet ejusdern conditionis bomines adoptari. Cape Sipbniam etiam legem, cui nabis olim dum ibi viveremus parendum fait.

LEX. 6. Quad si, Æginetæ, bas leges ita oppugnarent, ut patriæ suæ lege niterentur, minus esset mirandum: nunc illa etiam eum iis quæ jam recitatæ snnt convenit. Cape libellnm. 2 u

266 ISOCRATIS LEX. 7. Quid eis igitur est reliquum, quum et ipsi testamentum bac a Tbrasylocbo relictum esse fateantur, et leges illis nullæ, mihi omnes patrocinentur? primum vestra le: qui de negotio judicaturi estis, deinde lex Sipbniorum, unde auctor testamenti ariundus fait, pa- stremo sa quæ apud istos valet qui nabis controversiam faciunt; Quid vero non audebunt isti, qui vobis persuadere conantur ut testamentum repudietis, quum et bæc legum sententia ait, et vobis juratis secundum au sit pronuntiandam? 8. De ipsa igitur re me satis astendisse existimo: ne’quis vero me putet panes ab causas bæreditatem adeptum eut istam oflicio erga Tbrasylocbum functam en fraudari, bis etiam de rebus dicam. Nain defuncti vicem me puderet, nisi vobis omnibus persuadeœtur, eum bæc non tantam secundum leges, sed etiam jure egisse: idque me facile probaturum confido. Tsntum enim inter nos interfuit, ut iste, quæ se genere proximam esse contendit, perpetuo eum illo et Sopolide et borum matre litigarit et inimicitias exercuer’it, ego veto non tantum erga Tbrasylocbum et fratrem præclare me gessi, sed bas ipsas facultates de quibus controversiu est amicissime atque optima fide custodivi. 9. Ac de bis quidemquæ olim facta sont dicere operosum fuerit: quum autem Pasinus Parum cepit, maximum pattern earum opum clam exportatam apud baspites moos jacebant; quad banc insulam omnium esse tutissimam putsbamus. Quum veto illi augerentur ac ne omnie. periissent timerent, ego nactu conscenso navigia exportavi illi pecunias eum vitæ mesa periculo: in agris enim erant præsidia disposita, et urbem quidam nostrorum exsulum occupa- tant, qui uno die et pattern meum et patruum et affinem meum et præter bos tres consobrinos per scelus occiderunt. Me tamen nihil horum avertit, quum persuasum haberem mihi non minus pro eis quam pro meipso pericula esse subeunda. i 10. Deinde quum urbe pelleremur tanto eum tumultu et trepidatione, ut nannulli suas etiam negllgerent, nec in bis malis satis babui damesticos mecs conservasse, sed quia tum Sopolidem abesse tout illum ipsam ægratare sciebam, ana eum eo et matrem et sorarem et opes universas extuli. Quem igitur eus æquius est babere quam qui et tum conservavit, et nunc ab iis quorum illæ fuerunt accepit? Il. Et hœc de iis temporibus dicta sint, quibus periCUIa quidem adii, sed nihil mali contraxi: sed et ea proferre possum per quæ, dum illi absequor, ipse in calamitates maximas incidi. l2. Melum enim quum venissemus, nosqoe semisset ibi mansuros, ragavit ut Trœzenem secum navigarem et se nequaquam relinquerem, et corporis infirmimte et multitudine inimicorum commemorata,

ÆGINETICUS. 267 et quad a me destitutus non baberet quid de suis robas statuent. A qua urbe quemvis mater abbarreret, quad pestilentem esse au- dient, et-bospites suaderent ut ibi maneremus, tamen visum est nabis morem illi gerendum esse. Post bœc, quum primum Trœze- nain venissemns, tales morbi nos invaserunt, qui me quidem pæne confedssent, sororem certe meam paellam aunas n v natsm intra dies 1x x septain. et matrem non quinque diebus post. Quid vero mimi fuisse mihi censetis, quum res meæ ita mutatæ casent? qui superiori tsmpoœ expert; malorum viseram, ac nope: et exsilii periculum feceram et inquilinum apud alios agate et mei: opibus carere didiearsm, mstœm denique meum et sororem patrie privatas videbam et psi-ogre se apud alienos marientes. Quare nemo mihi jure invidebit,si quid e Tbrasylocbi rebus commodi espio: nam dum illi absequens Trœzeue vivo, ces aeeepi clades quanta nunquam potero oblivisci. 13. Jan ne illud quidem dicere paterunt, me rebus secundis Tbrssylocbi bec omnia subiisse, atqus eundem in calamitatibus deseruisse: nain in illis ipsis evidentius etiam et certius declaravi quanta eum benevolentia prosequerer. Quum enim Æginam se babitatum contulisset ac in eum morbum incidisset quo periit, sic en: curavi ut baud scia au quisquam alius alium, maximum quidem temporis pattern male aflectum, ita tamen ut prodire in publicum passa, se: autem menses perpetuas in lectulo decumbenœm. Et barum miseriarum quisquam cognatarum ejas particeps esse adeo non voloit, ut nec inviserit quisquam, prester mati-cm ejus et sorarem, ques auxerunt etiam mens molestias: nam ægrotæ Trœzene adve- nientes, ipsæ curation indigebant. Ego tamen, quum alii ita se garerent, eum non deserui nec defatigatus eum, sed eum unico puera ejas curant egi: quem nec famulorum quisquam talerare patent, tous naturs satis saperons turn ex morbo longe morosiorem factum. Quare non bac mirum est, illos non mansisse, sed illud potins, me curæ morbi illius suficere potuisse: qui et longa œmpore tube labarabat et e lectulo se commovere non patent, sic autem eum en agebatur ut nullum diem sine koumis ageremus, sed subinde commiseraremur et labores nostros et exsiliam et solitudinem nostram. Neque bec ullo tempore intermittebantnr: nec enim mihi uspiam diseedere licebat aut eum negligere videri, quad mihi multo acerbius erat quam mais cætera. l4. Velim equidem me passe vobis ostendere, qualis in eum fouira: que facto vos arbitror neque vocero adverseriorum talentu- sos. None, quæ in curations diflicillima et molestissima sunt et labores acerbissimos maximamque sollidtudinem postulant, non satis commode .narrari possunt. Vas igitur considerate quantis vigiliis .et miser’u’s talis et tain diuturnus morbus sil: ourandus. Ego qui-

268 ISOCRATIS dent sic fiestas fui, ut omnes amici qui accedebant, se vereri dies. rent ne ego une ouin illo Iperirem, mibique suaderent ut essetn caution maltas enim qui in eo morbi genere aliis inservissent, ipsos une periisse. Quibus ego ad banc modum respandi, me longe malle emari quam committere ut ille ministro carens ante diem moreretur. 15. Quæ quam ego et fecerim et perpessus sim, ista mihi audet Iitem inferre, quæ in tain diuturno morbo nanquam eum visere dignata est, quum quidem quotidie audiret quo modo eum ea ageratur, et iter tam expeditum baberet. Itane nunc demain fra- ternum erga eum enimum induere et blandum illud fratrie nomen usurpare conantur? quasi vero non,.quanta familiarius mortuum illum compellarint, tenta major ipsius apparent inbumanitas atque impietas? Quæ quum videret, eum jammorte cadebat, quantum nostrorum civium Trœzene erat, cos Æginam trqiicere et fanas ejas sua præsentia ornare, ne bac quidem tempore advenit, sed ita cru- delis atque immanissfuit ut justis quidem perselvendis non interesset, de relictis autem bonis, antequam decem dies exissent, adven- tarit mature controversiam, quasi cognats pecuniæ non bominis fuisset. Quæ si fatebitur sibi eum ea tantes inimicitias intercessisse ut jure iste fecerit, non male sibi Thrasylacbus consolait, si suas opes amicis potins quam isti relinquere volait: sin, quum nihil dissidii inter ipsos esset, eum tam inhumaniter neglexit, malta fuerit œquius eam suis bonis privari quam illius bæreditatem cer- nere. Cogitate igitur, quantum in istn fuit, neque in morbo curatum esse neque post obitum justa ei persoluta esse, quæ attaque illi ego præstiti. Æquum autem est vos secundum sas jadicare, non qui se genere proximas esse dicunt, reipsa inimicos præbuerunt, sed secundum eos patins, qui quum nomen cagnationis non baberent, majore fide in calamitatibus inservierunt quam sanguine conjuncti. 16. Ac testamentum bac a Tbrasylacba esse relictum non negant, sed bene et recte factum esse. negant. .Atqui fieri potest, Æginetæ, ut quisquam suis rebus melius consulat? qu am et familiam suam conservant, et amicis gratiam retulerit, et matri sororique sans non suam remrfamiliarem duntaxat sed etiam meam tradiderit, quarum alteram uxarem mihi dedit, alteri mendoptavit? Rectius ergo ille fecisset, si neque matri curatorem constituisset nec ullam mei mentionem fecisset, et sororem suam fortunœ commisisset, et nomen gentilitium exstingui pateretur? ’ l7. At fartassis indignas fui ego qui in Thrasylacbi familiam transirem et sororem ejus baberem.. Enimvero Sipbniiomnes testa- bantur majores meos et genere et opibus et auctoritate principes esse civitatis. Qui enim vel ampliares magistratus gesserunt, vel plus peeuniæ contribuerant,vel œdilitatibus luculentius functi sunt, velmagnificentius relique munera obierunt? e qua Siphnifamilia

ÆGINETICUS. 259 pluies reges entiterunt? Quare Tbrasylocbus, etiamsi nunquam eum eo collocutus fuissem, baud injuria propter bæc mihi sororem suam date voluisset, et ego, tametsi nihil boram esset atque civium vilissimus essem,jure tamen se merito propter collata in ipsam beneficia maxima quæque ab en consecutus essem. 18. Arbitrar autem eum testamento banc in modum facto etiam fratri Sopolidi rem fecisse gratissimam: qui et ipse istam oderat sibique male velle putabat, et me inter arnicas omnes maximi faciebat. Quod tum sæpe alias, tum veto in prisois declaravit quum exsulibus visum est eum copiis auxiliaribus urbem invadere. Dax enim creatus ac dictator me et scribam delegit et quæstarem can- stituit, et prælium commissurus justa se in scie collocavit. and ei quantopere profilent considerate: nam quum arbis oppugnatio nabis non successisset neque ita uti valebamus recederemus, eum tain graviter vulneratum ut ambulare non posset, ac fera marihua- dum, eum famulo meo bumeris impositum ad navem deportavi: quare sæpe et ad maltas dixit se mihi soli omnium salutem suam acceptam referre. Quo beneficio quid majus esse potest? Deinde quum navigatione in Lyciam suscepta mortuus esset, iste panois diebus post acceptum de abitu ejas nuntium sacrificabat et festum diem celebrabat, nec eam vel fratris adhuc viventis pudebat, quad mortem defuncti tam leviter ferretzgego vero sic eum lugebam, ut lugere cognatos maris est. Et bæc faciebam omnie ex ingenio mec et propter illarum amicitiam, non bujus judicii causa: nec enim putabam itn male eum eis actum iri, ut sine liberis liter-que mortui conspiciendum relicturi casent, quo anima unasquisque nostrum in ipsos fuisset. 19. Ac quemadmodum ergs Tbrasylocbum et Sapolidem illa et ego affecti fuerimus, fare audivistis: fartassis autem nunc ad eum oratianem se convertent, quæ eis reliqua est, Tbrasyllum istius mulieris patrem, si quis sensus sit defunctis rerum quæ bic gerantar, existimaturum iniquissime secum agi, si videret filiam bœreditate fraudatam, et opes sua labore partas ad me rediisse. 20. Ego vero censea non de jam olim defunctis, sed de iis qui bæreditatem proxime reliquerunt, verbe nabis facienda esse. Thra- syllus enim ille, quos ipse volait, bœredes instituit: æquum autem est idem jus avabis baie Thrasylacba relinqui, et in hæreditate illi succedere non istam, sed quos ille testamento successores desi- gnavit. Neque tamen ego vel Tbrasylli stare judicio recusarem. Qaemjudicem contra istam omnium acerrimum fare srbitrar, si intelligeret quomodo liberas ipsius tractasset: atque adeo non indi- gnaturum, si vos secundum leges sententiam tulisse videret, ut id longe iniquiore animo ferret, si testamentum a filio sua factum fieret irritum. Nain siquidem Tbrasylocbus facultates sans meæfamiliœ

270 ISOCRATIS ÆGINETICUS. tradidisset, in ea fartassis ipsam passent reprebendere: nunc par adoptionem in suas omnie cantolit, ut non pauciora acceperint quam dederint. Jam bis omissis, neminem Tbrasyllo verisimile est be- nevolentiorem esse iis qui de donations in judicio contendant. Nam et ipse artem didicit a Polemæneta haruspice et pecunias accepit non jure cognatianis sed merita virtutis. Quare nemini invidebit, qui de liberis ipsius bene meritus eadem beneficio qua ipse aficiatur. 21. Sed et sa sont in memoriam revacanda quæ primo loco Esm enim necessitudinem nostrum tanti fecisse ostendi, ut patris mei etsororem et consabrinam duxerit. Quibus igitur filiam suam libentius despondisset quam iis a quibus ipse potissimum uxorem accipere valait? E que porro familia filiam in suam familiam ada- ptatum maluisset, quam ex qua quidem germanos liberos suscipere expetivit? 22. Itaque, si bæreditatem mihi adjadicaveritis, et illi et cæteris omnibus, ad quos bæc negotia aliqua ex parte attinent, rem gratam facietis: si veto istius oratione decepti fueritis, non mihi tantam injoriam facietis, sed Tbrssylacbo etiam tatamenti auctori, et Sopolidi, et sorori eorum quæ nunc mes axer est, et eorum matri,quæ omnium muIierum infelicissima elrit,°si præter orbitatern in id quoque malam inciderit, ut et illarum voluntatem frangi et familiam exstingui vident, et quum ista malin ipsius insultans pecuniam sibi vendicet, me, qui tiliis suis tam magna facerim, nibilœquiposse impetrare; quare si quis bac lite omisse eos spectet qui onquam ex donations bæredi- totem petierunt, me tantam fidem amicis præstitisse quantam quisquam alias camperiet. Hanorandi autem sont et multi fadendi tales malta magie quam aliarum danatianes eis eripiendæ. Atque etiam legem defendere debetis, par quam nobis et liberos adoptare licet et de re familiari nostra arbitratu stauœre, quam legem banc arbis loco liberom esse intelligatis: quæ quidem eam vim babel: atque efiicit, ut et cognati et nulle necessitudine conjuncti inter se magis curent. 23. Ut autem dicendi finem faciam neque diutÂus bis rebus im- morer, quanta ait æquitas causæ meæ considerate: primum enim, qui bæreditatem reliquerunt, vetere et a patribus accepta et ad finem usque perducta amicitia ii mihi conjuncti fuerunt, deinde malta et magna in eos beneficia rebus ipsorum adversis contuli, præterea testamentum in prompto est quad ne adversarii quidem negare audent, denique Lex Grsecis omnibus probata baie testamento suf- fragator. Cujus rei maximum illud argumentum est, quad, quum aliis multis de rebus dissenüant, de bac statuant idem. R030 Igitur vos ut, et bæc et cætera quæ dicta sont recordati, ea quæ justa sont decernatis, et tales in. me judices sitis quales vobis alias esse super-eus.

ISOCRATIS CONTRA LOCHITEM.

l. Mn igitur a Lochite "pullule nulle injuria lacessito, omnes qui afi’uerunt pro testimonio dixemnt. 2: Est autem facinus hoc aliorum delictorum dissimile judicatu- dum, nec idem sumendum supplicium de læsione corporis quod de fraudatioue pecuniarum; scitis enim hoc omnibus bomioibus cou- juuctissimum esse, houque ob bujus incolumitntem et leges soumisse et pro libertate pugnare et popularem statum expetere, omnes denique vitæ actâmes bue referri. Æquum igitur est cos qui id violant, quod maximi facitis, gravissime supplicia coerceri a vobis. 3. Hum cos etiam, qui leges nobis tulerunt, corpornm in primis rationem hsbnisse reperietis. Primum enim de sols bac injuria tum primais mm publicas actions sine sponsione dederunt ut unicuique nostrum, ut et vellet et posset, sic ulcisci liceret ces a quibus esset læsus. Deinde in aliis criminibus ei qui ofl’ensns est soluln actia in adversarium datur: de coutumelia veto, tanquam crimine publico, unicuique civium te apud sexviros proposita venire in judicium licet. 4. Ac mutuls grenai verberibus asque adeo non ferendum esse putaruat, ut de muetlicto legem tulerint, quæ jabot e0s,qui aliquid interdictum legibus proferunt, quingentis drachmis radotai. Quanta igitur severitate vindicandæ sont injuriæ reipsa factæ, quum pem- lantiæ verborum in sûccenseutis? 5. Miraudun est, si facinors psucorum dominatn commun morte muletsudn censentis, eos veto qui libers civitate simili studio sont impune diminutis. Atqui decebut tante serins in eos animadverti, quanta suam improbitntem evidenüus ostendunt. Nain quinine, quum non licet, leges perrumPere non dubitnt, quid in fecisset, quum magistratns vel gratin: halassent istiusmodi grasse.- toribus 2 6. Forum autem [milites son attenants muon, et accusationem cavîllando, veibers nihil mihi ’nocuisse, se me supra quam debout verbis amplifions âîcet mais. v 7. Ego un; siquidem id factum esset sine oentumelia, nunquam apud vos quai voluissem: nunc non reliquidamni par verberu demi,

272 ISOCRATIS sed ipsius pulsationisq et ignominiœ pœnas eum mihi persolvere vola, quæ res homines ingenuos maximo dolore aficere debent acerri- meque vindicari. 8. Equidem vos, si quem sacrilegii furtive damnatis, in irroganda pœna non id spectare video quantum abstulerint, sed sine discrimine omnes capitis damnare, et æquum putare ut, qui eadem facinora sunt aggressi, pœnas easdem luant. Idem igitur de eontume- liosis istis sentira debetis, neque id considerare, au parum verbera- rint, sed un leges violarint; neque enim tam id factum quad contigit vindicandum est, quam universa petulantia morum coer- cenda; scitis enim sæpe jam panas causas ingentia mala peperisse, se ab ils qui verberare ausi fuerant jam quosdam ad tantam iracundiam concitatos, ut ad vulnera, ad mortes, ad cædes, ad atro- cissimas clades progrederentur: quorum nihil, quantum in reo fait, infectum est, sed, si illius factum speetetis, omnia perpetrata sunt, fortune autem et moderatio mes in causa fueruut ne quid aeerbius sequeretur. 9. Arbitror autem vos ita demum ut res meretur indignaturos, si vobiscum ipsi reputaveritis, quanto major lisse sit aliis peccatis. Nom alia quidem scelem partem aliquam rei familiaris lædere, verberum autem injuriam summæ rerum nocere, invenietis, et multas familias ob banc exstinctas esse, multasque urbes eversas. 10. Et quorsum attinet aliarum cladibus commemorandis immorari? Nos ipsi bis jam statum popularem sublatum esse bisque nos libertatem amisisse vidimus, non per eos qui aliis sceleribus obstricti fuerunt, sed per contempores illos qui et hostibus servire et civibus insultare voluerunt. Quorum iste unus est. Nam etsi pet ætatem illis turbis interesse non potuit, at indolem habet illi statui convenientem. Ista enim ingenia sunt quæ hostibus nostros exercitus tradiderunt, quæ’ patriæ mœnia submerunt, quæ cives. mille quingentos indicta causa trueidarunt. Il. Vos igitur harum rerum memores punire decet non eos modo qui tum vobis nocuerunt, sed istos etiam qui nunc eodém sunt anima in rempublicam, ac tanto magis bos quos verisimile est fore improbos quam illos qui olim peccarunt, quanta præstabilius est ingru- i cutis mala prohibera quam præterita ulcisci; neque enim vobis exspe- etandum est, donec congregati ac nacti occasionem toti civitati pemieiem comparent, sed quocunque in facinore vestræ potestati tradentur, in eo sunt puniendi, atque in lucro deputandum si quem deprehenderitis qui parvis in rebus omnem suam improbitatem ostentarit. Nam optimum cette quidem esset, si quad aliud signum in hominibus improbis emineret, e05, etiam prîusquam civis ullus ab eis læderetur, muletari: quia vero id sentiri non potest nisi post factas ab eis alicui injurias, tutu cette, ubi cogniti fuerint,

CONTRA LOCHITEM. 273 omnium oflicium est eos odio prosequi et pro communibus hostibus . habere. l2. Illud etiam cogitate, pauperibus nihil esse metuendum ne fraude circumventi opes amittant, corporum autem injurias omnibus esse communes: itaque quum fraudatores punitis, divitibus duntaxat consulitis. quum vero protervos istos coercetis, vobismetipsis opem fertis. Quare vos bæc judicia maximi facere decet, ac in aliis contractibus tanti litem œstimare quantum accusatorem consequi æquum est, sed de injuria verberum sa mulets irrogsnda est, qua soluta reum petulantiæ suæ perpatuo pœniteat. Quod si facultates proscribetis eorum qui vires suas civibus verberandis ostentant, et nullum aliud satis grave supplicium esse putabitis iis, qui corpora violantes pecuniis muletati fuerint, bonorum judicum officie fnncti aride: nsm et de hoc ipso negotio recta statuetis, et cives alios modestiores eflicietis, et vestram ipsi quoque vitam in tuto collocabitis. Decet autem prudentes judices, in alienis causis disceptandis æqui- tata observands, suis interim quoque rebus prospicere. 13,. Ac nemo vestrum, ce quod pauper sum et homo plebeius, propterea quicquam de litis æstimatione detrahendurn censeat. Nec enim æquum est minora supplicia constitui de injuriis hominum ob- scuroiuln quam nominstorum, neque deteriores judicandi suut pauperes quam opibus diluantes. Nam vos ipsos ignominie notubitis, si de civibus ita statuetis. Omnium præterea iniquissimum fuerit, in populari republica non omnes eadem consequi, et ad magistratus quidam patata nobis aditum velle, jure autem legumque præsidiis nos ultra ipsos spoliera, atqua in præliis saque omnes ad tuendum civitatis statam valla oppetere, in farauds autem sententia ditioribus plus tribuere. Neque veto, si quidem sapitis, sic ergs. vos ipsos afceti eritis, neque docabitis adolescentes contemnere multitudinam civium, neque tales causas a vobis ahanas esse judicabitis, sed sic unusquisque pronuntiabit, quasi sua res ageratum Nam æquo omnes lædunt qui legem pro corporis nostri dafensiona latam concul- cure audent. l4. Quare, si sapitis, alii alios cohortati [habita vestram incundiam ostendite, quum intelligatis omnes istiusmodi legum quidem esse contemptores, quæ veto hic decemuntur, en habere pro legibus. l5. Ac ego quidem de ra dixi ut potui: quod si advocatorum sliquil babel in quo mihi patrocinetur, prograssus ad vos dicat.

ISOCRATIS ADVERSUS EUTHYNUM AMARTYROS.

1. JUSTE mihi sunt causas Niciœ defendendi: nam et amicus meus est et me rogavit et aEectus injuria est et dicendi imperitus, quare propter bæc omnia causam ejus agate cogor. 2. Quam brevissime igitur potero, vobis exponam quomodo nega- tîum hoc ai eum Eutbyno intercesserit. 3. Nicias hic, triginta tyrannis rerum potientibus, quum eum inimici a civium numero deletum in Lysandri cataloguai inscri- psissent, rebus suis diflisus facultatas oppignorat, fsmulos peregre ablegat, supellectilam ad me transfert, et argenti tria talents .Euthyno custodienda tradit: ipse vero in agro se continet. Non .multo post alio navigaturus argentum repetit : Euthynus autem duo quidem talents reddit, sed tertium inficiatur. Nicias igitur eo tem- ,pore nihil habebat eliud quod ageret, nisi quad apud familiaras illum incusabat et querebstur et quid sibi accidisset narrabat. Atqui tanti faciebat istum et conditionem temporum ita metuebat, ut multo citius parvam jacturam silentio prœterisset quam ra nulla fraudatus accusasset. Et bæc quidem rei summa est. 4. Conflietamur autem magnis difiicultatibus. Nain Niciæ neque deponenti pecunias neque recipienti quisquam afuit val ingeuuus val sarvus: itaque nec quæstionibus neque testibus res probari potest, sed necesse est et nos argumentis docere et vos eadem hac rationa judicare utri vera dicant. 5. Arbitror autem vos omnes scire calumniari solere potissimum homines cloquantes, sed pauperes, ces qui dicendi imperiti sunt, et pecuniam dure possunt. Nicias veto Euthyno ut,locupletior, sic etiam infantior est: quare nihil fuit quo fretus Eutbynum injuste invaderet. 6. Quin ex ipse etiam ra intelligitur, longe verisimilius esse Euthynum id negare quod acceperit quam Nieiam postulera quod non dederit. Notum enim est, lncri causa omnes injuriam facere. Qui igitur depositum negant, habent id propter quod jus violant, qui veto accusant, id quoque nesciunt au accepturi sint.

*«fifi.r à.

ADVERSUS EUTHYNUM. 275 7. Præteras, reipubl. statu incerto sublstisque judiciis, hic accusando nihil profecisset, isti vero etiamsi fraudant nihil periculi metuendum erat. Quare mirandum non fait, eo tempera, quum ii etiam qui testibus adhibitis mutuati erant uegarent, istum quad salua a solo aœeperat reddere noluisse: hune vero non consentaneum est, quum nec il quibus jura debebatur æs alienum exigera passent, putasse injuste accusando se quicquam accepturum esse. 8. Ad bæc, si nihil si obstitisset, sed calumniari et lieuisset et libuisset, eum non contra Euthynum vanturum fuisse, facile perspi- citnr. Nain qui tale aliquid in anima habent, tiracinium non ab amicis auspicantur: sed horum præsidiis freti alias invadunt, et ces accusant quos nec verentnr nec metnunt, quasqne tnmvdivites esse vident tum capiis amicorum destitutos et rebus garendis ineptes. 9. At in Euthyno contraria horum reperiuntur: est enim Niciæ consobrinos, et tum dicendi tum agendi facultate instructior, præ- taraa panas quidem facultates sed maltas amicos nabot. Quare nemo est quem non potins quam istum agg-rederetur: nam, ut ego. quidam conscius necessitudinis istorum sentie, nec Eutbynus Ni- eiam lœsisset, si lalium quempiam tante fraudera pecunia lieuisset. Nune bujus causa. negotii altius repetenda est et inquirenda sub- tilius: accusare enim licet aliquem deleatum ex omnibus, fraudera veto non alium licet nisi qui depositum crediderit. Quara Nicias, si calumniari vellet, istum non invasisset; Euthynus veto, quum fraudera decrevisset, alium invenire non patuit. 10. Jam illud maximum signum est et unum omnium instar, quad eo tempore quo crimen eonflatum est, oligarchia constituta arat, in qua eum utroque sic agebatur, ut Nieias, si superiori tam- pore calumniis victum quæritasset, tune utiqna destitisset, Euthynus autem, si nunquam quicquam injusti cogitasset, tune ineitari potuisset. Nam is quidem propter delicta honorabatur, haie autem ab pacunias insidim comparabantur. Omnes enim scitis eo tempare majus fuisse crimen esse divitem quam scelerasum: quad hi aliana rapiebant, illi suas opes amittebant. Qui enim ad raipublicæ gabar- nacula sedebant, non delinquentes puniebant, sed divites spoliabant, et injustes sibi fidas, divites autem inimicos, esse putabant. Quare non coin loco res Niciæ fuerunt, ut par calumniam alienis potiretur, sed ut, etiamsi læsisset neminem, malo aficeratur. Nain, qui ita potans erat ut Euthynus, ai potestas dabatur et es quæ aecepissat fraudandi et de bis quæ non dedisset aeeusandi: quorum veto eadem erat quæ Nieiæ conditio, hi et debitoribus æs alienuln re- mittere et suas opes calumniatoribus dare cogebantur. Et bæc a me vera dici ipsius Euthyni testimonio cognoscetis: Timodemum enim ab hoc xxx minas extorsisse sait, non æs alienum postulan- tem, sed carcerem minitantam. Credi igitur qui potast eam fuisse

276 ISOCRATIS ADVERSUS EUTHYNUM. Niche amontiam, ut ipse in capitis pericala essaimas alias cs- lumniaretur, et qui sua tueri non patent, allants intidiarstur, et præter eos inimicos quos jam habebat, aliarum etiam odia in se concitaret, atque illos par injurism accusant, a quibus, etiamsi frau. dationem faterentnr, jus suum consequi non potuisseti ac tum superior aliis esse studeret, quum nec æquo jure vivent? et quum en quæ nan acceperat lucre cogeretur, tune sa quæ nou dedisset se impetraturum speraret? Ac de bis quidem bæc dixisse sui-Beiat. - Il. Fortassis autem Euthynus id quad jam ante quoque disit repetet, sa, si injuriam facere constituisset, nunquam duas depositi partes fuisse redditurum, et tertiam duntaxat retenturum, sed sen juste sen injuste agars voluisset, eadem anima de tata summa futu- rum12. Ego fuisse. vero vos omnes z scire puto, omnes hommes, si quid injusti moliantur, etiam defensionem simul meditari: quam non mirandum est, Euthynnm, ut iste. dicere panet, bac modo justifiam violasse. Ad bæc alias etiam ostender’e passeur, qui pecuniis ses ceptis maximum partem reddidarunt, panes retinuerlin’t, et in parvis negotiis frauda sont usi, in magnis justifiant sesuti: quare istud neque solins Euthyni nec primi artificium est. Cogltate porta, si vobis fueum fieri patiemini ab istis qui dicunt talia, vos legem latu- ros esse quatuodo fraudera aporteat: in posterum igitur partant reddent, pattern retinebunt. Nain e ra aorum futurum est, si, argumenta pecuniæ redditæ usi, panas non dabunt interceptai. 13. Consideratie prætèrea, quam facile pro Ni’ciœ defensiane dici passim eadem quæ pro se sien Enthynns. Quum enim duo talents recepit, sema illi præsto fait. Quapropter, si ei cainmniari libitum ’foisset, satis apparat, eum bæc etiam se recepisse negaturum fuisse, deque unirai-sis eadem verbe facturum; sic et de majora pecunia Eutbynus in discrimen veniret, et bis argumentis titi non posset. l4. Præterea nemo quaat amendera, cur Nieias Euthynum accu- saret: sed intellectu facile est, eut Euthynus hoc made injurias fuerit. Quum enim Nicias in mafia esset,«omnes cognati et familiares ejus sudi’ei-ant eum quicquid argenti habuerat deposnisse apud isturn. Intelligebat igitur Eutbynus, scire multos pecnniam apud se asse, quantum vero, id neminem audivisse: quare putabat, si quid de humera subtraxisset, clam fore: sin totum retineret, deprehensum iri. Malnit igitur tantam samare quantum satis esset, Mensbnefnque sibi relinqui, quam ne inficiari quidem passe si nibfl omnino reddidisset. r .

ISOCRATIS EPISTOLÆ.

I. ISOCRATES DIIONYSIO s. D.

Il. St essem junior, non par literas tecum agerem, sed istuc profectus coram dissarnissem: sed quum ætatis meætempusiet rei gerendæ occasia non inter sese congruent-mm et ego seneetute retardor, et illa nunc rectissime administrari potest -, ita eam tibi explicare conabor ut tali statu rerum fieri potest. 2. Equidem baud ignora quantum ad persuadendum intersît, utrum vive race au par literas consilium datur, non eatantum quad iisdem de rebus præsenti eum præsentibns agere quam scriptis facilius est, sut quad omnes dictis quam scriptis plus cradunt, et illa tanquam decreta, bæc ut figmenta, audiunt: sed propterea in primis quad in congressibus si quid farte val non recta intelligitur val non creditur, is qui coram adest utriqueiincommada levi opem me- detur: in apistolis vero et scriptis si talis scrupulus inciderit, nemo est qui tollat, ipso auctora et defensora non præsente. Sed, quum totius rei panes te judicium ait futurum, bans mihi spas est antio- nem nostrum ponderis aliquid apud te babituram: quem rejectis omnibus id genus impedimentis res ipsas spactaturum arbitror. 3. Quidam autem, qui in congressum et colloquium tuum veno- runt, me ab bac instituto detarrara sunt cousu, quam dicerent apud te assentatores in pretio esse, contemni monitares. Quorum verbis si crederem, omnino quievissem: sed nemo mihi persuadebit pose fieri ut quisquam tante et leude sapientiæ et rerum gestarum gloria cæteris antecellat, nisi ex aliis disest, alios audiat, alia inveniat, et undecunque accenat et colligat en quibus ingenium enceinter. Et bæ me causa ut ad te scriberem moverunt. 4. Dicturus autem sum magnis de rebus dagua iis quos audire nemini mortslium quam tibi mugis convenit. Nequaquam veto putavaris te alacriter adeo esse me bortatum, ut scriptam orationem audire dignareris. Neque enim sut ego ornamenta oratoria certatim sucupor sut te ejusmodi orationes val ad satietatem jam inde audivisse ignoramus. Adbœc illud etiam omnibus est perspicuum, si qui ostentsre ingenia cupiant, celebres eis souventes esse patendos -ibi enim loci plurimos invenient eloqnentiæ suc admiratores -, si qui autem pariieere aliquid studeant, iis eum en dissarendum esse,

280 ISOCRATIS EPISTOLA l. qui rebus ipsis, quæ orationa fuerint expositæ, summum fastigiurn quamprimum imponat. Quod si urbi alicui consilium darem, eum magistratibus et principibus civitatis’sermonem babereni: quum veto de saluts Græeornm tuenda suadere instituerim, quisnam mihi taquins appellandus erit quam is qui et nobilitata et potentia Gracia omnibus antecellit? 5. Neque veto nos harum rerum intempestive mentionem facere censendum est. Nam, dum Laeedæmouii rerum potirentur, neque facile tibi fuisset gantis nostræ suscipere curam, neque illis adversari et simul eum Carthaginiensibus bellum garera. Cum vero in eo loco ras Carthaginiensinm sunt, ut bene secum agi patent si suam ditionem tueri quant, nostra veto civitas promptissiine tecum suas opes conjunget, si de Græcia bene mereri studueris, quæ hac atelier accasio tibi dari queat? 6. Mirari autem non debes me, qui neque orator site neque imperator nec siiaqui vir patent, negatium tara arduum suscepisse, du- alque ras maximas canari, ut et de statu Græciæ arationem babesm et tibi dam consilium. Nam ego ut nunquam geasi rempuincum- que. quibus de amis abstinuerim, dicta opemum fuerit --.-, sic nemp negsbit, opiner, me sa dactrina, quæ ras minutas despiçit et consequi ardues constur, non esse destitutum. Quare absurdi nihil mon. me, quid publics pipait, aliquante acini!!! paraphera aux!!! qui istbic républicæ pressant, maniaque auctoritateln habent. Statim autem .declsrabimus au aücujus pietà sinus, cujus rei mais Minima: ipse erit crado.

Il. PHILIPPO.

l. Eoumsn scia salera gratiores asse omnibus laudatores quam manitores, præsertim si quis præcipiendi munus non rogatus ipse ultra suscipiat. Ego varo, nisi prias optima studio te monuissem iis de rebus, quæ oflicii tui esse maxima vidabantur, fortasse nunc de iis quæ tibi acciderunt pronuntiare non instituarem. Sed quia mihi propositum est rerum tuarum garera cumin tutu patriæ meæ tum cæterorum Græcornm causa, turpe mihi ducerem, quum de rebus non perinde neeessariis consilium tibi dedissem, nunc longe graviorum nullam facere mentionem idque eum scirem’illa tantum ad gloriam, bæc veto ad salutam tuam pertinere, quam neglexisse visas es iis omnibus qui convitia in te dicta audiverunt. 2. Nemo enim est quin statuat te in adeundis periculis mugis esse temerarium quam regia dignitas patiatur, et de lande fortitudinis, quam de summa rerum, plus sollicitum esse. Atqui æque turpe est et hostibus circumdatum strenue pugnanda aliis non superiarem esse, et, quum nulla talis urget necessitas, in sa te discrimini conjicere quibus superatis nihil memorabile gesseris, interfectus omnes fortunas una evertas. Neque vero samper præclarum habendum est in bellis oecumbere, sed quando id fit pro defensione patriæ et parentum liberumque laudabile est; quum veto talis obitus et ibis. omnibus nocet et superiorum temporum successibus labem adsper- gît, turpis babendus, et fugiendus est ut insignis ignominiæ conci- liator. 3. Eam potins in gerendis bellis rationem tibi sequendam censea, qua urbes utuntur. Nam bæ omnes, quum aliquo mittunt exercitus, rempublicam et senatum de rebus deliberantem in tuto collocare salant. Unde id etiam evenit, ut, si qua plage fuerit accepta, non tamen unavvires omnes amittant, sed et multas clades perferre et opes suas recuperare possint. Quod et tibi propositum esse debet, neque ullum sainte majus esse banum existimandum, ut etiam vietoriis quæ contigerint recta uti queas et clades quæ incide- rint reparare posais. Non vides quanta sit Lacedæmoniorum de -regum incolumitate sollicitudo? adeo ut clarissimi quique cives cos 2 a

282 lSOCRATlS tueri soleant? quibus turpius est a capite ragis pericula non depu- lissa quam clypeum abjecisse. Neque illa etiam ignoras, quæ Xerxi Græcos opprimera servitute conato et Cypro Persicum rac gnum sibi vendicare aggresso acciderunt: alter enim tamis præliis victus, tot cladibus affectas, ut nullum simile exemplum quisquam norit, tamen quia vitam consarvarst, non ipse made regnum recu- peravit, sed, idem filiis suis reliquit, et Asiam ita firmavit ut nihilo minus sit quam prias formidanda; Cyrus autem, victis omnibus regis axereitibus, quum summa rerum patitus esset, temeritate sua non seipsum duntaxat tante imperio privavit, sed et milites suas in extremum discrimen adduxit. innumaras commemorare possem, qui eum maximorum exercituum duces assaut, quia ipsi immature parierunt, une secum innumeros in exitium truerunt. 4. Hœe exempla tibi consideranda sont, ut eam fortudinis laudem, quæ eum immani væcordia et intempestiva ambitiona conjuncta est, non appetendam judices, neque ipse tibi in tot regnorum propriis periculis alia ignobilia et militaria accarsas, neque eum iis certes qui aut vitam calamitosam pardere valant sut stipendii majoris impe- trandi causa temere in pericala se conjiciant; neque gloriarn desi- dares tibi eum aliis multis et barbaris et Græcis communem, sed eum cujus tenta ait amplituda ut tibi soli nostra sæculo contingere queat; neque talas virtutes nimis adames, quæ contemptis etiam bominibus baud negatæ surit, sed illas quorum nema malusjparticeps esse posait; neque balla garas obscurs et molesta, quum bonarum et leviora suseipare liceat, neque ea, par quæ et tibi conjunctissimas molestiis ac sollicitudinibus smalas, et bostibus tuis magnum spam subministres, id quad nunc quoque abs ta factum est: sed barbares istos, eum quibus nunc dimicas, tantisper vicisse sufi’ecarit, dum regnurn tuum in tuta collacaris; iste vero qui nunc Magnus Re: appellatur ragua evertandus est, ut et glariarn tuam amplifiees et Græcis ostendas quocum balla garenda sint. 5. Vebernentar autem optarim me bæc ad te seripsisse ante susceptam expeditionem, ut vel, si paruisses, in tantum periculum non venisses, val, si mes monita neglexisses, ego non viderer au suadere quæ nunc eventu magistro edocti omnes probant, sed ut exitus testaratur vera et recta fuisse men bis de rebus consilia. 6. Quum vero bujus disputationis en nature ait ut largeur dicendi materiam præbaat, aga pluribus verbis non utar; quad existimo et teipsum et ex amicis tuis viras bonestissimos facile, quam malta volucritis, ad bæc adjecturos. Prœterea vareor ne fuerim in bac loco tractando intempestivus: nain, dum paulatim progredior, non animadverti me neglecta epistalæ brevitate in justa: orationis pro- lixitatam7. Quæ quanquam ineidisse. ita sunt, non tamen præterire., l debeo quæ de

EPlSTOLA Il. 283 nostra urbe dicenda sunt, sed dauda est opem ut te adhorler ad contrahendam eum ca familiaritatem et amicitiæ usum. Arbitror enim esse multos qui nuntient etque dictitent non odiosissima tantam quæ apud nos de te dicta nant, sed quædam etiam de suo afin- gant: quibus te auscultera non decet. Absurdum enim fuerit te, qui nostrum populum eo reprehendas quad calumniatoribus facile aure: præbeat, illos magnifacere qui mena ealumniandi exercent, neque intelligere istos, quo facilius civitatem nostram a quibuslibet in quamvis poste traduci pattern assemnt, eo tibi mugis opportunam eum esse ostendere. Nm, si hi qui nulle in rempubl. beneficia conferunt, solin verbis quicquid volunt impetrant, qui consentaneum est le, qui ipsis factis nos plurimum juvare potes quicquam a nobis non consecuturum? 8. Acerbis autem nostræ urbis accusatoribus illos esse opponen- des video, qui Atheniensium omnie esse dicunt, neque minus eos qui Athenienses nulle vel magna vel pana in te deliquisse assemnt. Absit autem ut ego tale aliquid dicam. Nam, quum alii nec deos omni crimine meure pulent, me gloriari puderet nostram urbem nihil unquam peccavisse. Illud tamen habeo dicere. le nullum aliam urbem inventurum quæ vel Græcis vel tuis rebus mugis sit opportune: quod tibi est diligentiuime considerandum. Nec enim tentum, si tecum societatern inierit, sed si val arnica tibi esse visa fuerit, maximas tibi allatura est utilitates: nam et bos qui tibi nunc parent, si non habebunt ad quos confugiant, in oflicio continebis, et quosvis barbarorum celerius subiges. An vero talla benevolentia non alacriter expetenda est,qua non mode partum imperium secure tances, sed amplam etiam ditionem sine periculo acquiras? Miror equidem eorum principum rationes, qui peregrinos milites con- i ducunt et magnis impensis aluni, a quibus et ipsi norunt plures eorum qui illis crediderunt esse proditos quam servatos, tam poteu- tis vero urbis adjungere sibi studio. non conantur, quæ tum singulas urbes mm universam Græciam sæpe jam conservavit. Illud cogita, multos laudare tuam prudentiam, quad ita eum Thessalis egeris ut et æquum erat et illis expediebat, qui quidem viri surit non facillimis ingeniis, sed animosi et seditiosissimi. Isthæc eadem ratio de uobis etiam erit ineunda, quum scias, ut regionem Thessalorum, sic Atheniensium potentiam tibi esse finitimam; quam tibi omni studio conciliare debes, quum sit multo præclarius beuevolentiam civitatum. capere quam mœnia. Taliu enim facta non modo invidiosa sunt, sed et quicquid fit bujus generis exercitibus plerumque adscribitur: si autem familiaritates contrahers potueris et hominum benevolentiam colligera, sapientiaux tuam mirabuntur omnes. 9. Hæc quæ de urbe nostra disserui, aflirmanti mihi jure credes: salis enim constat me et meis civibus adeo assentari non solere, ut

284 ISOCRATIS EPISTOLA Il. nemo sit omnium qui sœpius cos reprehenderit, neque in magno esse pretio apud vulgus et temerarios rerum æstimatores, sed illorum aliis ignotum esse, aliis æque invisum ac te. Hoc tamen inter nos interest, quod tibi potentiam et opes invident, mihi quod me illis sapientiorem esse profiteor, pluresque sunt qui mes consuetudine quam illarum delectentur. Utinam vero tam facile mihi esset, quam tibi, conceptam de nobis vulgî opinionem abolere. Nunc id quidem in tua manu est, mode velis, mihi vero tum propter senium mm pluribus aliis de causis boni fortuna mea est consulenda. 10. Non video plura dicere quorsum attineat, hoc tamen sddam, licere vobis regnum vestrum ac felicitatem Græcorum benevolentiæ tanquam depositum commendare.

III. PHILIPPO.

l. En: eum Antipatro etiam et de nostræ urbis et tuis commodis satis, ut mihi persuadeo, copiose disserui; tamen ad te quoque scribere volui, quid pace jam facto mihi agendum esse videntur, non multum absimilia bis quæ in oratione perseripta sunt,;sed multo breviora. 2. Tum enim suadebam ut, compositis nostræ urbis et Lacedæ» moniorum et Thebanorum Argivorumque controversiis, Græcos in conoordiam reduceres; existimabam enim, si id a principibus civitatibus impetrasses, quamprimum reliquas quoque secuturas. Ac illo quidem tempore alius erat rerum status: nunc veto in eo loco res sunt ut suadere nihil sit necesse. Nam propter commissum prælium omnes coacti sunt ad sanam mentem redire et ea desiderare quæ te velle facere suspicantur, et dicere omisse. insania et avaritis, qua alios slii exagitarent, in Asiam bellum esse trans- ferendum. 3. Complures etiam ex me quærunt utrum ego tibi suaserim ut expeditionem contra barbaros susciperes, an veto, quum tu jam id decrevisses, ego sententiæ tuæ approbator accesserim: ego vero, qui nunquam bactenus te couvenerim, nihil me de eo comperti habere dico, sed putare tamen, quum tibi id jam antea deliberatum esset. me tuis consiliis suffragatum esse. Quæ illi quum audirent, me omnes rogsbant ut te hortarer ne muteres consilium; nunquam enim edi posse illustriora facinors vel Grccis utiliora, neque unquam posse dari meliorem rei gerendæ occasionem. 4. Si igitur en. quæ olim fuit ingeuii facultas mihi suppeteret, neque seneetus omnes vires ademisset, non par literas tecum agerem, sed coran te incitarem et cohortarer ad hoc negotium strenue suscipiendum. Nunc, ut possum, te honor ne bæc negligas aut desistas priusquam rem omnem confeceris. Alterius porro deli- cientium cupiditate insatiabili æstuare non est honestum-nam plefisque probatur mediocritas -, sed magnam illustremque gloriam desiderare nec ejus nuquam satietate afici debent qui aliis multum antecellunt: id quod tibi contigit. Tum autem ’ad famæ tuæ splendorem nihil posse accedere putsto eumque rebus tuis

286 ISOCRATIS EPISTOLA III. gestis parera fore, quum barbaros, iis excepüs qui se ad ductum tuum applicaverint, Græcis servire coegeris, illumque regem, qui nunc Magnus appellatur, eo redegeris ut es. agat quæ tu imperaris. Hoc autem rerum statu nunc bæc tibi perficere multo facilius est, quam eum consequi potentiam et gloriam, quam tibi vetusti regni subsidio comparasti: neque enim quicquam tibi est reliquum nisi ut deus fias. Ego vero seneetuti ob hoc unum habeo gratiam, quod eo usque produxi vitæ meæ tempus, ut en quæ adolescens animo agitavi et tum in Pauegyrica tum ad te misse. oratione scribenda suscepi, partiru jam perte geri et administrari videam, partim deinceps perficienda esse sperem.

IV. ANTIPATRO.

l. ’QUANQUAM apud nos periculosum est literas mittere in Ma- cedoniam, non mode nunc quum bellum vobiscum gerimus, sed pacis etiam tempore, ego tamen ad te scribere de Diodoto institui; æquum enim esse existimo ut magnifaciam tum omnes familiares moos qui se nobis dignos præbuerunt, tum vero hune propter et benevolentiam erga nos et morum integritatem. Maxime autem vellem eum per nos fuisse commendatum: postquam veto aliorum opem ei aditus ad te patefactus est, hoc mihi relinquitur, ut testimonium de eo dicam eamque notitiam quæ inter te et illum est confirmem. Nam eum multi et varii viri, atque ex illis plerique gloria celebres, mea consuetudine sint usi, reliquorum alii eloquentia alii prudentia et rebus gerendis claruerunt, ac alii quidem vitæ modestia et suavitate morum commendati sunt, quum ad alios usus et actiones prorsus inepti casent: huic autem en contigit ingeuii dex- teritas, ut in bis quæ diximus omnibus sit absolutissimus. Quæ ego dicere non auderem, nisi et ipse ab omni parte perspectum eum haberem et omnino putarem te idem cogniturum, partim ex familiaribus eum eo congressibus, partim ex eorum quibus notus est sermonibus. Quorum nemo erit, nisi supra modum sit invidus, quin fateatur eum et eloquentia et consiliis nullo esse inferiorem, vimmque justissimum et modestissimum et ab avaritia alienissimum, atque in consuetudine quotidiana et convictu suavissimum hominem et urbanissimum, ad bæc magnum in en esse dicendi libertatem, non illam indecoram, sed banc quæ jure maximum signum habetnr benevolentiæ erga amicos: quam ex principibus hi qui matos animos habent. quantos imperii majestas requirit, tanquam utilem venerantur; qui autem imbecillioribus sunt ingeniis quam potentiæ amplitude postulat ut molestam aversantur, quasi vero per eam cogantur aliquid contra sui animi voluntatem facere, qui non intelligunt, quum de utilitate deliberatur, eos qui adversari audent, maximam eis dure potestatem ea quæ velint faciendi. Consentaneum enim est eos, qui ad gratiam loqui omnia student,

288 ISOCRATIS non moda regum imperia, quæ multa caque necessaria pericula secum trahunt, firmare non passe, sed ne rerumpubl. quidem, que aliquanto tutiores saut, libertatem; eos autem, qui propter audientium utilitatem libere quæ sentiunt dicunt, multa conservare quæ alioqui peritura videbantur. Quibus de causis œquum est apud omnes principes majorem esse eorum qui vera dicere non dubitant auctoritatem, quam horum qui ad gratiam omnia, nihil autem gratis dignum loquuntur: fieri tamen solet ut illi apud nannullos minore in pretio sint quam assentatares. Id quad etiam Diadatum apud quosdam Asiae proceres afliixit; quorum commodis quum multis in rebus consuluisset, non dandis mado consiliis, sed rebus etiam gerendis adeundisque periculis, quia tamen liberius eos oflicii sui manebat, tum honores quos in patria tenuit amisit, tum amplissimo- rum spe præmiorum decidit, atque ita plus valuerunt levissimorum hominum adulatianes meritis et beneficiis tantiviri. His de causîs, tametsi ad vos se conferre semper in anima habebat, tamen nescio quo timore est retardatus, non quad omnes in altiori dignitatis gradu collocatos similes esse inter se putaret, sed quia difiiciles aliarum mores expertus minus avide spem quæ a vobis ostende- batur amplecti audebat, similis, ut puto, passas ac navigantium plerique, qui ubi semel in tempestates inciderunt, nunquam securis animis mare ingrediuntur, etsi sciant sæpe prosperam etiam navi- gationem solere contingere. Sed quoniam tibi commendatus est, id bene esse factum, eique profuturum puto. Quod ut existimem, tua in primis facit bumanitas, quæ ab exteris hominibus prædi- catur ; deinde vos præterire non arbitror nihil esse vel suavius vel utilius quam fideles simul et utiles arnicas parure beneficiis, et de talibus viris bene mereri, propter quos multi etiam alii gratiam vobis habituri sunt. Omnes enim boni et docti eos, qui præstan- tibus doctrina et virtute viris honorem habent, non minus laudant et venerantur, quam si in ipsos collata fuissent omnia. 2. Sed ipsam Diodotum suapte potissimum industria efl’ecturum esse arbitror ut sui curam garas. Auctor autem etiam ejus filio fui, ut se ad vos conferret seque vobis in disciplinam quasi tradito proficere atque operæ pretium facere conaretur. Quod quum ex me audisset, se quidem vestræ amicitiæ percupidum esse dixit, sed eadem esse erga illam anima quo ergs certamina coronaria. . Cupere enim in illis victoriam consequi, sed ad en propterea deséendere non audere, quad sibi vires coronis (lignas deesse animadvertat. eademque modo se optare quidem honores a vobis consequi, sed eam sibi facultatem negatam esse arbitrari: nem et imperitia sua et splendore vestra se deterreri, bue accedere corpusculum quoque minus elegans, et nævis quibusdam inspersum, quad exstimet in multis sibi rebus impedimenta fare.

EPISTOLA 1V. 289 3. Et hic quidem quad e re sua esse putabit, id faciet: sive autem ad vos se cantulerit, sive quieti ac otio deditus in hisce lacis versabitur, curæ tibi esse velim, tum cætera quibus indigebit omnia ut subministres, tum vera et bujus et parentis ejus vita in tuto ut collocetur; existimare enim debes te hune tanquam depositum babere a seneetute nostra, quæ minime cette negligenda est, et ab ca auctoritate, si quo forte nomine digaa videbitur, quam habemus, et ab sa benevolentia qua vos per omnem ætatem sum prosecutus. Neque mireris, si vel prolixiorem scripsi epistolam, vel aliquid in en curiosius et senilius diximus: ego enim neglectis cœteris rebus omnibus in bac unum toto anima intentus fui, ut appareret mihi ma- ximæ curæ esse amicarum commoda, quos summa caritate com- plector.

LaM

V. ALEXANDRO.

l. Quum ad patrem tuum literas darem, absurde me facturum putabam, si te, qui in eadem loco eum illo versareris, neque com- pellarem neque salutarem, neque tale aliquid ad te scriberem, quad eŒceret ne ii qui legerint putarent me jam senio desipere aut prorsus delirare, sed ingenium, quad adhuc mihi reliquum est nec une eum vigore corporis interiit, non indignum esse en facultate qua junior florebam. 2. Prædicari autem te ab omnibus audio, ut et humanum et Atheniensibus amicum et sapientiæ studiosum, non insipienter, sed prudentissime. Illa quoque laudem mereris, quad ex nostris civibus amare et magnifacere diceris non ces qui nullum virtutis et doctrinæ studium habuerunt malarumque rerum cupiditate constricti teneu- tur, sed hos quorum disputationibus audiendis nullas molestias ca- pias, quorumque commerciis et consiliis uteuda neque damnis neque injuriis afliciaris; talium enim consuetudo prudentibus expetenda est: inter dactrinarum parro genera ne dialecticas quidem disputationes improbare diceris, sed sic de illis sentire, ut cas existimes in privatis congressibus permultum valere, non tamen vel populi gubernatoribus vel principibus esse apportunas; nec enim expedire nec decere ut, qui dignitate cæteris præstant, vel ipsi eum civibus rixentur vel cæteris dent contradicendi licentiam. Hoc igitur studium te non amare ferunt, sed eloquentiæ disciplinam per- magni facere, qua utimur et in quotidienne vitæ negotiis, et quum de republ. deliberamus. Per quam et de futuris rebus prudenter autumabis et iis qui tibi parent non insipienter, quid singulas facere deceat, præcipere poteris, et de rebus bonestis et justis barumque contrariis recte judicare, præterea sic vel pœnis vel præmiis aŒcere utrosquc ut mereantur. Magna igitur laude digne est tua sapientia, qui talibus studiis nunc occuperis z spes enim et patri et reliquis amicis afi’ers, ubi ætate processeris et in bis actionibas perseveraris, fore ut reliquas tantum sapientia anteeas, quantum pater tuus amni- bus antecellit. i

VI. IASONIS LIBERIS.

l. Rsnuurmvrr mihi nostratium legatorum quidam se a vobis sevoeatum ac seorsim a cæteris interrogatum esse, au persuaderi mihi possit ut peregre profectus vestra familiaritate utar. Ego vero propter Iasonis et Polyalcis hospitium libenter ad vos venirem; eum enim congressum passe nabis omnibus prodesse opiner: sed malta me impediunt, atque illud in primis quad et itineris labores ferre nequeo et tam grandi ætate peregre vivere indecorum est, deinde quad omnes audita en peregrinatiane jure me contemnerent, qui, reliquo vitæ meæ tempare atium amplexus, in seneetute demum peregrinari instituerem, quum deceret, etiamsi prius alibi vixissem, nunc damum festinare, postquam ab obitu tam prope absum. Ad bæc, vera enim dicenda sunt, etiam civitatem meam formido: qui initas eum en sacietates celeriter solere dirimi videam. Quod si et vestris in rebus tale aliquid accidisset, quomodo et crimina et pericula efugere possem, id quad difficile admodum est, et dedecus non admitterem, sive aliqui putarent vos a me propter meam civitatem negligi, sive propter vos patriæ rationem non baberi? Quum autem non commuais ait utilitas, quomodo utrisque gratificari queam non perspieîo. Causæ igitur, propter ques en quæ vellem mihi facere non lieet, tam multæ inciderunt. 2. Neque tamen decere existimo ut de mais duntaxat rebus scri- bens res vestras negligam ; sed quæ isthic coram disseruissem, bæc eadem nunc ita ut potero explicare conabor. Neque vero putetis banc epistolam ostentationis a me causa potius scriptam esse, quam hospitii vestri. Non enim ita insanio ut ignorem, me hac affecta ætate meliara his quæ prias edita sunt scribere nequaquam passe: sin deteriora protulera, fore ut gloria men non parum minus- tur. Deinde, si ostentationi ingenii servira magie quam serio vobiscum agere studerem. non hoc argumentum ex omnibus dele- gissem, de quo baud difficile est apte disserere : sed alia longe pul- criara et uberiora reperissem. Sed neque hactenus unquam de Ilis mihi placui, sed ab alia potins quæ plerique ignorant, neque nunc en anima laborem hune cepi: quum autem vos multis ardais negatiis implicatos esse videam, quæ mea ait de illis sententia declarabo;

292 ISOCRATIS ac dandi quidem consilii facultatem ætati meæ adesse censea- nam experientia et rerum multarum usas senes erudit, atque eŒeit ut quid expediat aeutius quam alii perspicere passe videantur -, de propositis autem rebus suaviter et concinne atque elaborate dicere non jam nostræ ætatis est. proinde hoc mihi sufecerit, si meam sententiam non dissolute prorsus exposuero. 3. Neque vero miremini, si quid dicere videbor quad prius audivistis: nain eorum quaddam fartassis etiam invita in mentem ve- niet, quaddam, si instituto mec sit idoneum, assumam. Ineptus enim essem, quum alios videam dicta mes mutuari, si ego salua bis quæ prius ipse dixi abstinerem. Hæe propterea præfatus sum, quad id quad primum oceurrit, uuum ex pervulgatis est. Saleo enim ad nostræ disciplinæ sectatores dicere, ante omnia esse considerandum quidnam aratione et partibus orationis eŒciendum sit: quad ubi inveuerimus et accurate confeeerimus, rationes et ornamenta quæ- renda esse dico, quibus argumentum expoliatur et finem eum qui nabis propositus fuerat consequatur. Et bæc quidem de arationi- bus dico: est autem idem et aliarum rerum omnium et vestræ deli- berationis fundamentum. Non enim fieri potest ut quicquam prudenter agatur, nisi hoc primum singulari sapientia cogitaveritis et constitueritis, quales vos in posterum præbere velitis et quommodo vitam vestram instituere qualemque auctoritatem expetere et utrum honorem adamare, eumne quem cives ipsi ultra deferunt, au qui ab iisdem invitis extorquetur: bis definitis et decretis, jam inde actiones quæ in dies ineidunt eonsiderandæ sunt, et efficiendum ut ad eum finem qui initia propositus fuit referantur. Quod si hoc mode quæretis [sapienterque cogitabitis], vestra consilia ad rationem utilitatis tanquam meta proposita accommodabitis eamque magis asse- quemini: sin nullum tale fundamentum jaeietis, sed id quad fortuite incidet agetis, necesse est ut animis vestris erretis et multis rebus frustremini. 4. Fortassis autem eorum aliquis, qui temere vitam instituerunt, has rationes perstringere conabitur, et, ut certi aliquid de propasita quæstione dicam, postulabit. Non igitur quid tata de re sentiam, dissimulandum est. Mihi optabilior esse videtur et melior privatorum bominum quum tyrannarum vite, et jucundiores eas honores esse pute qui in rebuspub. quam qui in monarchiis geruntur. Quanquam autem scia fare multos qui mihi adversentur et familiares vestros in primis,hac de re lamen disserendum est. Hos enim vos magnopere ad retinendam stabiliendamque tyrannidem incitare opiner. Non enim rei naturam universœ nec ab omni parte intuentur, sed hallucinantur et in errores ipsi se conjiciunt. Auctarita- tem illi quidem et emolumenta et voluptates vident, iisque se frui passe sperant, sed turbes et clades principibus objici solitas illa-

. EPISTOLA V]. 293 rumque amicis non perspiciunt, idemque illis evenit quad bis qui turpissima et maxime nefaria facinora moliuntur. Illi enim, ersi rerum pravitatem non ignorant, tamen id commodi quad illis inest exeerpturos se spemnt, pericuis et malis omnibus quæ eum iis rebus conjungi salent evitatis, eumque de se ipsis rationem inituros ut et a discrimine omni sint remotissimi et utilitatibus proximi. Si qui igitur ita sentiunt, illos ego sua socordia beatos esse facile pa- tior; me vero puderet aliis suadentem, illis negleetis, meum compendium spectare, nec repudiatis et commodis et eæteris rebus omnibus ut a me alienis utilissima præcipere. Mihi igitur sic auscultetis velim,ut me hoc esse anima non dubitetis.

VlI. TIMOTHEO.

l. QUA necessitudine inter nos conjuncti simus, ex multis te audivisse arbitror; gratulor autem tibi primum quad ista potestate rectius uteris quam pater ac prudentius, deinde quad bonestam famam parandi quam magnas divitias coacervandi es studiosior. Non enim parvum signum virtutis ostendis, sed quam fieri potest maximum, qui tali anima sis prœditus; quare si, ut cœpisti passimque de te nunc prssdicatur, perrexeris, non defuturi sunt qui et sapientiam tuum et institutum istud laudibus illustrent. Arbitrar autem etiam en quæ de patte tua dicuntur momenti plurimum ad bac esse allatura, ut sapera aliisque præstare videaris. Soient enim plerique non ita eammendare et venerari laudatis patribus autos, ut eos qui patrum sævitiam et immanitatem nulla ex parte imitantur. Quie- quid enim boni mortalibus præter exspectationem ofl’ertur, id omnibus in rebus longe gratius est quam ca quæ usitata et legitima ratione contingunt. 2. Bis igitur consideratis quærendum tibi et sollicite cogitandum est, quibus media et quorum opera quorumque consiliis tum urbis calamitates amendes, tum cives ad benefieentiam et modestiam co- horteris, atque eflicias ut et suavius et seeurius ævum exigent quam superiori tempore. Nam bæc oflieia sunt bonarum et cordatorum prineipum. Quibus nonnulli contemptis in id unum intenti sunt, ut eum summa licentia atque libidine vitam degant, ventis aut spo- liatis optimis et ditissimis et prudentissimis civibus; ignorant illi nimirum decere viras prudentes in hoc bonarum et dignitatis fastigio collocatos non ex aliarum miseriis suas parare voluptates. sed sua sollicitudine et laboribus civium felicitatem augere, neque acerbitatem et sævitiam in omnes exercera suamque salutem negligere, sed imperium ea clementia et æquitate administrare ut nemo eis audeat insidiari, et non minore vitam suam diligentia munire, quam si omnes in eorum exitium conspirassent. Hae enim ratione fiet ut et ipsi extra periculum sint et apud Græcos gloria floreant: quibus majora bonainvenire difficile est. Inter scribendum autem in mentem mihi venit secundissima tibi omnia accidisse. Opum enim abundantiam, quas tyrannice per multam violentiam et magna odia parari necesse erat, pater tibi reliquit, his vero bene et humaniter uti in tua manu est, et in eo le summa studio elaborare decet.

EPlSTOLA Vll. 295 3. Quæ igitur mihi consulta videantur, bæc sunt. Sic autem se res habet. Si pecunias majoremque potentiam et pericala, sine quibus hæ parari nequeunt, adamas, alii tibi in consilium adhibendi erunt: sin tibi horum rerum abunde est, virtutis veto et honestæ famæ ac popularis benevolentiæ desiderio teneris, et aratiani meæ obtemperandum erit, et eum illis certandum qui præclare suas urbes administrant, non mode ut par illis evadas, sed etiam ut eas supe- res. Narn Cleommin audio, qui Methymnæ dominatur, tum in aliis actionibus viri boni et prudentis fungi officia, tum tantam abesse, ut quenquam eivem oecidat aut in exsiliam agat aut pro- scribat aut simili clade aficiat, ut cives ejas in summa securita’te degant, ut patria pulsas ab exsilia revocet, ut restitutis possessiones unde exciderunt reddat, bis vero qui cas tenuerant tantam pro eis numeret quanti emerunt, neque bis contentas cives omnes armis instruat et exornet, nihil metuens ne qui novarum rerum studiosi insidias ipsi struant; quad si qui audeaut, mortem oppetere satins esse ducit in tanta humanitate et benignitate erga cives, quam crudeliter in easdem grassando vitam ultra usitatum mortalium termi- num4. Plura de produeere.bis, et fartasse accuratius, tecum - »r diseruissem, a - nisi mihi hua literæ eum magna festinatione scribendæ fuissent. Sed alias iterum tibi, nisi me senium prohibuerit, consilium dabimus, in præsentia vero de privatis rebus agemus. - - ’ 5. Autoerator, qui literas bas tibi reddit, est mihi familiaris. Nam et in iisdem studiis versari sumus et eadem arte sæpe usas sum, denique illi auctor fui ad te v proficiscendi. His omnibus de cousis eum honorifiee itaqne tractes velim ut nostrum attique expedit, ac præ te feras, quicquid oificiorum in eum contuleris, aliqua ex parte mes quoque gratia fieri. 6. Neque mireris. me tara expedite ad te scribere, qui a Clearcbo nihil unquam petierim. Nam fere-omnes, qui isthinc ad nos navigant, te similem esse dieunt præstantissimis coram qui nobiseum une versati saut, Clearcbum veto, qua tempore apud nos fait, fate- bantur omnes, qui eum unquam convenerant, liberalissimum esse et mansuetissimum et bumanissimam inter omnes diseipulos nostros z, posteaquam autem principatum est adeptus, ita mutasse animum visas est, ut omnes qui eum prias [1076.1112 demirentur. 0b bas igitur causas factus ab eo sum alienior: te vero aura et proba, sac vehementer velim te nos complecti familiariter. Sed et tu quamprimum ostendes, an idem tuus sit ergs nos animas z nsm et Auto- q cratorem commendatum habebis, et epistolam ad nos mittes, qua vetus amicitia nostra et .bospitium renovetur. Vale, et si quid de nostris opus fuerit, scribito.

VIII. AD MYTILENÆORUM MAGISTRATUS.

l. Arnaud liberi, mei nepotes, ab Agenore in musieis eraditî, me orarunt ut vos per literas rogarem, ut, quando etiam alios nonnullos ab exsilia revocastis, et banc eum patre et fratribus restituatis. Quibus ego quum dicerem vererî me ne airais absurde et impatienter facere videret, qui rem tantam a viris, eum quibus nunquam prias vel collocutus vel familiaritate conjunctus essem, impetrare studerem,bac excusatione audita rogando malta magie instare aœperunt. Ubi vero spe sua prorsus frustrabantur, omnibus apparebat eos afici molestia et repulsam graviter ferre. Quum autem eos vebementius dalere viderem quam decebat, tandem pollicitus eum me banc epistolam seripturum et ad vos missurum esse. Atque bæc habeo quæ dicam ad deprecandum stultitiæ et importu- nitatis crimen. 2. Arbitror autem vos prudenter fecisse, qui et eum civibus vestris in gratism redieritis, et operam dederitis ut exsulum numerus minuatur, sociorum in republica major fiat, et in ista seditione urbis nostræ exemplum imitemini. Illud autem in primis lande dignum est, quad exsulibus ereptas opes ana eum patria restituitis: ostendi- tis enim et omnibus declaratis, vos non clienarum opum cupiditate impulsas, sed reipubl. metuentes, urbe cos ejecisse. 3. Verum, etiamsi nihil bamm decrevissetis nec ullum exsulem reciperetis, e re vestra tamen esse putarem ut bis de quibus ego scribe patriem redderetis. Quum enim inter omnes constet vestrarn urbem peritia musicos omnibus antecellere, et vires in ca arts celeberrimos apud vos esse natos, turpe fuerit eum, qui cognitione bujus disciplinas nostræ œtatis artifices sapent, tali civitate exsulare; et quum cæteri Græci eas qui aliquo honesto studio excellant, tametsi prorsus alienos, civitate dnare soleant, vos, quorum apud alios bac de causa eelebre nomen est, committere ut civis vester apud exteros inquilinum agat. Demiror equidem eas civitates, quæ majora præ- Imis victoribus in ludis gymnicis decèrnunt quam bis qui ingenii salertia et industria sua vitæ aliquid utile repererunt, neque considerant pedum celeritatem et robur morte une eum carpore interire, artium autem eam esse naturam ut perpetuo durent suique studiosos semper juvent. Hæc prudentibus consideranda surit, ut maximi

EPlSTOLA VIH. 297 faciant boues et justes rerumpublicarum gubernatores, proximum- que honoris gradum iis tribunat qui civitati emamente et gleriæ esse passant: pleriquei enim, in bæc ceu speeimen quaddam intuentes, reliques cives universos talibus viris similes esse judicant. 4. Fortassis autem dixerit aliquis, si qui beneficium petant, non rem ipsam tantum esse laudandam, sed ostendendum etiam ipsos non esse indignas en ra de qua verba faciant. 5. Sic autem hæe se res babet. Ego reipubl. administratione et concionibus babendis abstinui, prepterea quad et vox et audacia me defieiebat: non tamen omnino nullus mei usas aut nulla fait auctoritas, sed me bis, qui vestræ cæterorumque sociorum dignitati ac commodis patrecinati saut, et consiliarium et adjutorem fuisse eamperietis; præterea plura verba feci de libertate et jure sua Græcis restituende quam omnes isti qui suggestum crebris concionibus centriverunt. Pro quibus vos mihi rebus merito maximam gratiam baberetis; nam semper hune reipubl. statum maxime desi- derastis. Arbitrer autem Conanem et T imotbeum si viverent, ac Diophantum si ex Asia redisset, mea causapstrenue fuisse labora- tures, qui vellent, en mihi a vobis tribui quæ rage. De quibus nescio quorsum attineat plura verba facere: nemo enim vestrum ita vel adolescens vel obliviesus est, quin collata in vos ab illis beneficia novent.6. Sic autem de bac I negotio rectissime deliberaturi videmini, si consideretis et quis ait il qui orat et pro qualibus bemiuibus inter- cedat. Reperietis igitur me conjunctissimum stamicissimum fuisse bis qui vos et alios summis benefieiis afi’ecerunt, ces vero pro quibus intereeda ejus generis esse hemines, qui nec senieribus et magistratu præditis molesti sint, et adolescentes in studiis jucundis et utilibus et baie ætati eauvenientibus exerceant. 7. Ne vere miremini me promptius et cæteris copiosius literas ad vos scripsisse. Nain et filiis nostris obsequi, etillis simul ostendere eupia, etiamsi rempabl. non attigerint neque imperateres fuerint, sed mores duntaxat et institutum meum imitentur, fore tamen ut apud Grœcoe in pretio sint et magni fiant. Unum adhuc est reliquum: si precibus nostris lecum dare vobis visum fuerit, ut Ageneri et fratribus ejas significetis, eis mes quoque causa ex quadam parte ca tribui quæ optabant.

1X.

ARCHIDAMO.

l. Quum sciam, Archidame, quam multi te parentemque tuum et vestrum universum genus laudibus ornare aggrediantur, eam ipsis dicendi materiam, quum facilis admodum esset et obvia, relin- quendam putavi; mihi autem in anima est bortari te ad expeditiones iis prorsus dissimiles quæ hoc tempere suscipiuntur, ad cas inquam expeditioues ex quibus eivitati non minus tuæ quam cunetæ Graa- ciæ maximorum bonarum auctor futurus sis. Atque bec scribendi argumentum delegi, non ignarus quidnam esset ad pertractandum facilius, sed cette sciens fore ut, sicuti arduum simul et egregium esset, tibi proponere ques gens res præclaras et magnas et utiles, ita tuas tuæque familiæ virtutes laudare baud difiieulter passem. Neque enim opus fuisset de mec depromere quæ de bis dicerentur, quando ex ipsis par vos gestis rebus talis mihi ac tenta debater dicendi seges, ut quæ de aliis prædicantur laudes ne vel tantillum eum iis conferri possint quibus vos soletis celebrari. 2. Quisnam enim superet vel nobilitatem coram qui ab Hercule et ipso Jave genus ducaut, quam omnes ana are confitentur in vobis salis reperiri, vel virtatem coram qui Doricss in Peloponnesa urbes condiderunt et illam regionem oceupaverunt, vel præliorum tropbæorumque multitudinem quæ vestre ductu atque auspiciis facm sunt et statuts? Quis autem dicendis egenet, qui velit tum fortitudinem ac temperantiam vestræ civitatis tnm a vestris mejeribus institutum reipublieœ statum percensere? Quantis porre verbis non liceret explieari parentis tui prudentia, ejusdemque in adversis rei gerendæ ratio, et illud quad intra ipsam urbem commissum est præ- lium? In que tu prælia constitutus imperator, pugnando eum paucis advenus maltas, omnibus antecelluisti, et urbem tuum ab exitio servasti; que nihil præelarius ab ullo proferri possit. Neque enim vel urbes expugnare vel bostium magnas copias interimere magnum adeo est et benorificum, ut fait e tantis periculis patriam liberare.

EPlSTOLA 1X. 299 non illam vulgarem aliquam, sed quæ tantapere virtutis causa emineret. De quibus nemo scilicet non com estentatione sed simpliciter narrando, neque eum verborum amatu sed enumeranda duntaxat et temere quidvis effundendo, disseruerit, qui non ex eo maguam sibi laudem comparaverit. 3. Ego pari-o qui etiam de bis peteram idoneo mode præfari, illud quoque sentie, primum facilius esse de præteritis copiose elequi quam de futuris cordate dicere, deinde omnes bomines majorem babere gratiam laudantibus quam censiliantibus-illos enim libenter excipiunt ut sui studiosos, bos veto, nisi jussi admoneant, auribus obtundere arbitrantur-, quæ etsi omnia præviderim, nihilo tamen socius ab bis obstinai quæ ad gratiam ineundam dicenda casent, de bis tantummode dicturus de quibus nemo alias nuait, ratas nimirum decere ces, qui de æquitate et prudentia eum aliis centendunt, nequaquam sa sibi eligere argumenta quæ tractatu facillima saut sed quæ difiieillima, neque rursus es quæ auditu sint jucundissima, sed ex quibus emolumenti plurimum afferant tum civitatibus suis tum Græeis omnibus, in quorum utilitatem tatas nunc intendar. 4. Demiror autem alios quibus vel agendi est vel dicendi aliqua facultas, quad nulle unquam de communibus rebus illarum animas cogitatie subeat, neque moveantur Grœciæ calamitatibus, cujus status adeo fœdus est et miserabilis, ut nullus in en locus reperis- tur, qui non bellerum, seditionum, cædium, et infinitorum-malorum plenus ait. Quorum quidem pattern longe maximam sustinent ii qui Asie maritime ineelunt, et a nabis universis in fœderibus saut dediti non barbaris tantummodo, sed iis item Græcis qui, etsi nobiseum eadem lingue utantur, a moribus barbarorum nihil dis- crepant: quos cette, si in nabis quidquam esset sanæ mentis, non sineremus ceire et a quibuslibet in expeditionem eduei, majeresque et validiares coaflari copias e vagautibus viris quam e civibus in urbe degentibus. Qui quum exiguam admodum ditionis regina panera devastent, Græcas urbes ad quascunque accesserint evertant, in. quibus alias trucidant, alios exterminant, alios bonis exspe- liant, prætereaque pueras et fœminas contumeliis alliciant, et in bis forma præstantissimas cantemerant, cæteras iis exuunt vestimentis quibus teguntur ipsarum corpora. ut quas antea in peregrina veste nunquam ne ornatus quidem gratin vidisses, nudæ jam a multis conspieiantur, et earum nonnullœ in vilibus panais ab necessaria- rumiinopiam5. Quæ quum tante jampereant. tempera male ’ perdurent, nulle tamen civitas ex iis quæ Græcorum imperium affectant, neque vir aliquis ex Græeiæ principibus molestius tulit, præterquam tuus pueris. Solus enim Agesilaus coram quos nevimus in magne semper vixit

300 ISOCRATIS desiderio tum Græcos in libertatem vindicsndi tumibelli barbais infereudi. Qui tamen et ipse in re une aberrare visus est. Neque mireris velim, si tecum ego dissereus eorum mentionem faciam quæ minus ille recte sensit: nain et: libere loqui semper solen, et malim 0b justam reprehensionem odîum incurrere quam per immeritam laudem gratificari. Hæc igitur est mes ratio; cæterum ille qui in reliquis omnibus superabat alios, idemque erat maxime justus et temperans ac rerum gerendarum peritus, habuit duas cupiditates. præclaram utramque, sed non inter se consentientes nec ejus generis quæ simul confieri possint: volebat enim et regi Persarum bellum inferre, et amicos ab exsilio in patriam quemque suam restituere ac summæ rerum prœficere. Fiebat itaque, dum amicis sluderet impeusius, ut et Græci in malis ac bellis versarentur, et [ipse] propter Lumultum hic excitatum pugnandi contra barbaros otium et facultatem non haberet. Quare ex bis quæ illo tempore errata sunt facile intelligitur eos, qui recte rebus consultum velim, non prius regi Persico bellum inferre debere, quam Grœcos quivis reconciliarit nostrumque furorem et contentionem compescuerit. Qua de re ut alias verba feci, ita neque nunc silebo. 6. At enim quidam ex iis qui alios docere se passe pollicentur, quum sint ipsi doctrinæ omnis expertes, quique mea scripta carpere audeat, quæ tamen imilari gestiunt, hoc àmentiæ forsan ad- scribant, quod Græciæ calamitates ego curare profiteur, quasi per meam orstionem melius eum ille agi deinceps possit eut deterius. 7. Quorum merito sane pusillum nimis ac parum virilem enimum omnes reprehendant, quod se philosophas jactantes et ipsi 0b pana glorientur, et aliis, qui de majoribus consilia suggerere possint, non desinant invidere. Atque illi quidem ignaviam et imbecillitatem suam obtegere cupientes talia fartasse sint dicturi: ego veto, quenquam octogesimum jam annum natus, ita magnifiee tamen de me adhuc sentio, ut putem mei præsertim fuisse muneris de his dicere, neque tecum agendo præclara suggessisse consilia. ac pet bæc forsan aliqua rectius gerenda esse. Quin et Græcos existimo, si inter omnes ipsis deligendi essent, tum qui Græcos optime posset oratione sua incitare ad invadendos hello barberas. tutu qui celerrime posset conficere quæ militer gerenda viderentur. nullos omnino alios nabis præposituros. Atenim quomodo non ageremus turpiter, si tain honorificum omnium de nobis judicium negligeremus? Ac meum quidem munus minoris momenti est: quum non ita soient esse arduum suam de re qualibet sententiam proferre. Te vero decet mais verbis altendentem perpendere, utrum Græciœ res tibi negligendæ sint, iis commendato natalibus quæ modo dicebam, duci Lacedæmoniorum exsistenti, ipsorumque

EPISTOLA 1X. 301 regi appellsto, et maximum inter Græcos nomen sustinenti, au potins præsentia omittenda sint negotis, ut bis majora suscipias. 8. Equidem censea in bæc duo maxime cæteris omnibus prester- missis tibi esse incumbendum. ut Græcos bellis ac miseriis quibus bodie conflictantur liberes, utque barbarorum coerceas insolentiam et nimia ipsorum bons imminuas. Hæc autem confici posse, eademque et tibi et tuæ civitati et aliis omnibus expedire, jam monere te mess esse partes arbitror.

X. DIONYSIO.

Summum, lictores, caduceatores, et altissimi solii adeptio, sapientiæ studio tenebras obducunt, nec ulla res est que virtus facilius et celerius exterminetur. Non une. eum fortune. mutasti etiam naturam. Adhuc pelliceo sacco amictus es: nem nativitatis tuæ primordium mortale fuit. Cur igitur inanis ista gloriole. fictilem utrem inflavit? lngenti amentia repletus es, o infelix, et naturæ fra- gilis agnitione spoliatus: ita te sublimes isti fortunæ motus avetere contemplatione desciscere coegerunt, coque redegerunt ut sobrium illum furorem deseres. Fuit olim illustris tua moderatio, nunc vero humi depressa est: fortune tua pervenit ad summum. A falsa igitur felicitatis ombra recede, et fugitivam fortunam efl’uge: cujus levitatem et perfidiam si anteverteris, mutatione subito ingruente minus percelleris.