Eisteddfod Ysgol Llanhari Cychwyn Cymdeithas Yr Iaith Gymraeg
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
EBRILL 2013 Rhif 276 tafodtafod eelláiái Pris 80c Cychwyn Cymdeithas yr Iaith Eisteddfod Ysgol Llanhari Gymraeg Gwynfor Dafydd gyda’i athrawes Gymraeg, Miss Catrin Rowlands. Cafwyd diwrnod bendigedig yn Ysgol Llanhari ar Fawrth y cyntaf eleni gyda gweithgareddau rhynglysol yn y bore a chystadleuaeth frwd rhwng corau llysoedd Trisant, Aran a Hari ynghyd â Seremoni’r Cadeirio yn y prynhawn. Yn Ysgol Haf y Blaid yn 1962 fe sefydlwyd y Gymdeithas. I Gwynfor Dafydd dan y llys enw ‘Charlie’ oedd enillydd y ddathlu’r 50 mlwyddiant fe ddaeth nifer i Bontarddulais i goffau y Gadair eleni gyda Hedydd Edge yn ail ac Elinor Thomas yn digwyddiad. Cafodd un o’r sylfaenwyr, Gareth Miles, Graigwen, drydydd. Pontypridd, y fraint o ddadorchuddio plac arbennig a luniwyd gan Y Prifardd Aled Gwyn oedd beirniad cystadleuaeth y y saer maen, Ieuan Rees. Gadair . Cafodd ei blesio’n fawr fel y gwelir o’r detholiad yma o’i feirniadaeth: "Cyflwynodd Charlie ddau ddarn i'r S4C yn Penodi gystadleuaeth. Ymson milwr yn y ffosydd oedd y cyntaf. Darn o waith gafaelgar ac ingol. Mae ôl cynllunio gofalus wrth roi'r Pennaeth Datblygu holl ddarnau amrywiol yn ei lle a'u torri yn drawiadol gan Masnachol gwpledi cywydd cynnig y bardd ifanc o filwr i greu ei awdl. Camp aruthrol yr awdur ifanc oed ysgol hwn yw ei fod wedi gallu cyfleu arswyd erchyll rhyfel mor gythreulig mewn modd Mae S4C Masnachol wedi cyhoeddi mai David Bryant yw mor gofiadwy. Cyflwynir y cyfan mewn iaith rywiog afaelgar Pennaeth Datblygu Masnachol newydd y sianel. Yn gyn Brif ac mae pob paragraff yn talu am ei le ac fe wneir defnydd Swyddog Cyllid gydag Universal Music UK, bydd David yn hyfryd o iaith lafar naturiol gan wneud y darn yn ddarllenadwy arwain ymdrechion y sianel i chwilio am gyfleoedd masnachol tu hwnt. Mae'r ail ddarn yn gerdd fer gynganeddol, yn gywydd newydd. Bydd David yn datblygu prosiectau sy’n cynhyrchu ac englyn penfyr. Mae gyda chi gynganeddwr yn Llanhari a elw masnachol i S4C ac sy’n cyd-fynd â gweithgareddau wna brifio i fod yn bifardd, os y gwnaiff ymroi iddi." darlledu cyhoeddus S4C. Mae David Bryant yn dod o Bentre’r Eglwys yn wreiddiol. Mae’n gyn ddisgybl Ysgol Gyfun Rhydfelen, ac aeth ymlaen i astudio ym Mhrifysgol Nottingham a City University yn Llundain. Merched y Wawr yn gorymdeithio yng Nghaerdydd Criw Rifiw y Dwrlyn (tudalen 3) ar Ddydd Gŵyl Dewi www.tafelai.com 2 Tafod Elái Ebrill 2013 CYLCH Cangen y Garth tafod elái CADWGAN Noson i’r Dysgwyr GOLYGYDD 8.00yh Nos Fercher Penri Williams Y PRIFARDD ALAN LLWYD 029 20890040 10, Ebrill yn siarad ar y testun: ‘Kate Roberts’ Bethlehem, 7.30pm Nos Wener HYSBYSEBION Gwaelod y garth 12 Ebrill 2013 David Knight 029 20891353 Yng Nghampws Cymuned Gartholwg, Pentre’r Eglwys CYHOEDDUSRWYDD Croeso i Ddysgwyr Colin Williams o bob lefel! Y PRIFARDD ALED GWYN 029 20890979 8.00pm. Nos Wener 3 Mai 2013 Cyhoeddir y rhifyn nesaf Am ragor o fanylion, Yng Nghapel Bethlehem, ar 3 Mai 2013 Gwaelod y Garth Erthyglau a straeon ffoniwch: 029 20890040 Cydnabyddir cefnogaeth i gyrraedd erbyn Llenyddiaeth Cymru 24 Ebrill 2013 Y Golygydd CLWB Y Hendre 4 Pantbach Marathon Llundain Pentyrch DWRLYN CF15 9TG Noson i godi arian i 'Dolen Cymru' ar Ffôn: 029 20890040 gyfer Marathon Llundain Hefin Gruffydd e-bost [email protected] Bydd Phyl Harries yn cyflwyno'r noson Noson o Adloniant 7:00yh. dydd Gwener, Ebrill 12, 2013. gyda Clwb Chwaraeon Llanilltud Faerdref Tafod Elái ar y wê Frank Lincoln http://www.tafelai.net Rasus Ceffylau (dan ofal Arwel Davies ) Band Byw 'The Bowen Band ...... Disco Argraffwyr: Arwerthiant ....a mwy Nos Fawrth, 16 Ebrill Gwasg Morgannwg £5 Croeso i bawb Clwb Rygbi Pentyrch Castell Nedd SA10 7DR https://mydonate.bt.com/events/ am 8.00 o’r gloch Ffôn: 01792 815152 hefindolencymru Cydnabyddir Cefnogaeth Manylion: 029 20890040 Bore Coffi i’r dysgwyr yng Nghaffi Leekes, Tonysguboriau, Gwasanaeth addurno, bob bore Gwener peintio a phapuro o 11 hyd hanner dydd. Croeso cynnes i chi Andrew Reeves ymuno â’r criw. Gwasanaeth lleol ar gyfer eich cartref neu fusnes Ffoniwch Andrew Reeves 01443 407442 neu 07956 024930 I gael pris am unrhyw waith addurno Tafod Elái Ebrill 2013 3 Seithfed Rifiw’r Pen-blwydd Hapus i’r Dwrlyn! Bnr. D J Davies yn 90 oed Faint ohonoch chi sy’n cofio pryd yn O’r wlad i’r dref fu hanes D J Davies pan union y cychwynnodd Y Dwrlyn gynnal ddaeth o gefn gwlad Sir Gâr i Donypandy eu Rifiw blynyddol? Hynny yw, ym mha lle cwrddodd â’i wraig Joan, a magu dau flwyddyn y peidiodd y criw gynnal sioe o blant, Iwan ac Eirwen. Roedd yn un o un thema ar ffurf ‘pantomeim’ a throi at staff gwreiddiol yr Amgueddfa Werin gyfres o sgetsus? pan agorodd hi ym 1948 ac yno y bu’n Ymddengys fod yr arferiad yn mynd yn gwehyddu weddill ei yrfa. ôl i Ionawr 2007. Dyma, felly, oedd y Dywedir mai iddo ef a dau seithfed sioe a da gweld nad ydy’r gymwynaswr arall (sef Marvin Morgan, y ffynnon o ddyfeisgarwch wedi sychu. melinydd a Les Llywelyn y cerfiwr Mae’n destun rhyfeddod blynyddol fel y llwyau caru a’r ffyn cerdded) y mae’r mae’r criw o selogion yn llwyddo i lanw diolch fod y fasged gyntell/gynteth noson o dynnu coes a diddanu. Ers rhai draddodiadol wedi goroesi. Basged o blynyddoedd mae’r lleoliad wedi symud wneuthuriad coed cyll a helyg yw cyntell o’r Neuadd Bentref i’r Clwb Rygbi ond a dysgodd y grefft wrth draed ei dad-cu. mae rhai o’r ffefrynnau’n dal i Pryderai mai ef fyddai meistr olaf y grefft ymddangos a’n synnu gyda’u dychan, hynafol ond fe’i anogwyd gan ei dynwarediadau a’u perfformiadau. gydweithwyr, Marvin a Les i’w Y gwehydd diwyd wrth ei grefft Un elfen ychwanegol eleni oedd y throsglwyddo i genhedlaeth newydd ac defnydd o daflunydd a chyfrifiadur fel erbyn hyn mae’r sgiliau wedi’u diogelu. atodiad i rai o’r sgetsus – a gwnaed I blant Capel y Ton, Mr Davies fyddai’r defnydd llawn ohono pan ddaeth hi’n enw a roddid ar un o’u blaenoriaid amser i “Dara” o’r Creigiau gyflwyno ei ffyddlonaf. Fe’i cofiaf yn dda yn yr gwis oedd yn ‘Waldio’r Wythnos’. Ysgol Sul. Hwn oedd ei gartref ysbrydol Gyda blwyddyn doreithiog o am flynyddoedd lawer. Fe adeiladwyd y ddigwyddiadau y tu ôl i ni, llwyddwyd i capel cyntaf ar y safle yn y stryd fawr yn gofnodi sawl uchafbwynt. Clywyd 1791 a chafodd ei ail adeiladu yn 1836 a’i cyfeiriadau at y glawogydd a bygwth adnewyddu ymhellach yn 1905. Bu’n dilyw; buom yn rhan o ysgol hyfforddi loes calon iddo pan gaeodd y drysau am y gweinyddesau a stiwardiaid awyrennau’r tro olaf. Ergyd bellach oedd y tân a’i gwasanaeth newydd ddaw yn sgil prynu llosgodd yn ulw ar 20 Hydref 2007. Maes Awyr Caerdydd; adolygwyd I gynulleidfa ei gapel mabwysiedig, bwydlenni yn dilyn helynt y cig ceffyl; Tabernacl Yr Efail Isaf, a chyfeillion y bu cleifion bregus yn chwilio am ddull papur hwn, D J yw e. A rhaid bod amgen o gael iachad rhagor na’r Y capel gwreiddiol rhywbeth yn yr enw gan mai ei wên a adeiladwyd yn 1791 Gwasanaeth Iechyd; ac yn dynn ar sodlau radlon yntau sy’n ei nodweddu, ie, “ y helyntion gyrrwyr ceir oedd yn mynnu wên na phyla amser”! Bu’n ohebydd rhannu eu pwyntiau gor-yrru, cafwyd cydwybodol ar gyfer Tonyrefail am gwers yrru i’r glust yn unig! flynyddoedd mawr. Yn naturiol, ni ellid fod wedi osgoi son Ac fel y ffotograffydd yr adwaenid ef am Y Jiwbili a seremoni agoriadol yr yn Yr Ŵyl Ddrama ac yn Ysgol Gymraeg Olympics, na’r anghydfod rhwng Eos a’r Tonyrefail – os oedd yn cael ei esgusodi BBC. Yn y naill sgets a’r llall, gwelwyd o’r swydd bwysig o chwarae Siôn Corn fod yn ein plith gantorion amryddawn o yn y Ffair Nadolig. Bu hefyd yn hyd! Gwnaeth Madam Dwrlyn hithau llywodraethwr yn yr ysgol am gyfnod hir. ymdrech lew i broffwydo’r dyfodol, er Ond i etholwyr Tonyrefail, Dai Plaid pob ymyrraeth, ond ragwelodd hi na neb yw e. Cynrychiolodd Plaid Cymru ar arall y byddai’r Frenhines, ymhen Gyngor Taf Elai a bu’n gwasanaethu ar y ychydig ddyddiau, yn dal yr un aflwydd cyngor cymuned – yr un mor ffyddlon a Capel y Ton 1836 â sylwebydd Rygbi BBC 1 yn yr Eidal, chydwybodol yn y gorchwylion hynny ag a adnewyddwyd yn 1905 cyn gorfod gohirio’i thaith i Abertawe! yr oedd yn plethu helyg. Yn rhagluniaethol, roedd y sioe wedi ei PEN-BLWYDD HAPUS IAWN I UN O hamseru’n berffaith i gyfeirio at fyd GYMWYNASWYR MAWR YR HOLL chwaraeon – Abertawe newydd ennill ACHOSION Y BU’N YMWNEUD Â cwpan yn Wembley, Caerdydd ar eu HWY. huchelfannau a thîm Rygbi Cymru wedi ennill yn Yr Eidal. Ac i goroni’r cyfan - seren y botwm coch ieithyddol ar y ceisio tynnu’r cyfan ynghyd, yn awyddus diwrnod hwnnw yn Rhufain, Huw i ddiolch i bawb fu’n cymryd rhan – yn y Llywelyn Davies, yn ôl yn ein plith ac golwg ac yn y dirgel - yn gast gweladwy, ymhlith y cast. lleisiau dirgel, cerddorion, sgriptwyr a Mae Gary Samuel, Cadeirydd Y gosodwyr llwyfan – ac i’r gynulleidfa Dwrlyn, a Margaret ac Ifan, oedd yn niferus ddaeth yno i fwynhau. Yn gragen drist yn dilyn tân 2007 4 Tafod Elái Ebrill 2013 Ysgol Creigiau Ddydd Mawrth y 5ed o Chwefror, chwaraeodd tîm pêl-rwyd yr ysgol yng nghystadleuaeth yr Urdd gan ddod yn ail yng Nghaerdydd a’r Fro.