Tektono-Sedimanter Gelişimi
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
MTA Dergisi (2014) 148: 19-42 MADEN TETK‹K VE ARAMA DERG‹S‹ Türkçe Bask› 2014 148 ISSN : 1304 - 334X ‹Ç‹NDEK‹LER Güney Marmara Bölgesindeki Büyük Vadilerin Olas› Deflilme Zaman› ..................................Nizamettin KAZANCI, Ömer EMRE, Korhan ERTURAÇ, Suzan A.G. LEROY, Salim ÖNCEL, .......................................................................................................................................Özden ‹LER‹ ve Özlem TOPRAK 1 Orta Toroslarda Bucakk›flla Bölgesinin (GB Karaman) Tektono-Sedimanter Geliflimi .................................................................................................................................................................Tolga ES‹RTGEN 19 Maden Tetkik ve Arama Dergisi Karaburun Yar›madas› Kuzey K›y› Kesiminin Neojen Stratigrafisi ....................................................................................................................................................................Fikret GÖKTAfi 43 Edremit Körfezi ve Dikili Kanal›(KD Ege Denizi) K›y› Alanlar›nda Jeolojik Yap› Özelliklerinin Belirlenmesinde Bentik Foraminiferlerin Önemi .....................Engin MER‹Ç, Niyazi AVfiAR, ‹pek F. BARUT, Mustafa ERYILMAZ, Fulya YÜCESOY ERYILMAZ, ....................................................................................................................................M. Baki YOKEfi ve Feyza D‹NÇER 63 Alibaltalu Laterit Yata¤›na Ait Jeokimyasal Araflt›rmalar, Shah›ndezh KD’su, KB ‹ran ......................................................................................Ali ABED‹N‹, Ali Asghar CALAGAR‹ ve Khadijeh M‹KAE‹L‹ 69 Toprak ve Akasya A¤ac› Sürgünlerindeki ‹z/A¤›r Element Da¤›l›m› .................................................................................................................................................................Alaaddin VURAL 85 Afflin-Elbistan-K›fllaköy Aç›k Kömür ‹flletmesindeki Do¤u fievlerinin Durayl›l›¤›n›n Sonlu Elemanlar ve Limit Denge Yöntemiyle ‹ncelenmesi ..........................‹brahim AKBULUT, ‹lker ÇAM, Tahsin AKSOY, Tolga ÖLMEZ, Dinçer ÇA⁄LAN, Ahmet ONAK, .............................Süreyya SEZER, Nuray YURTSEVEN, Selma SÜLÜKÇÜ, Mustafa ÇEV‹K ve Veysel ÇALIfiKAN 107 Simav Havzas›n›n Jeofizik Verilerle Analizi ve Modellenmesi http://dergi.mta.gov.tr ..........................................................................................................................................................Ceyhan Ertan TOKER 119 Maden Tetkik ve Arama Dergisi Yay›n Kurallar› ................................................................................................................ 137 ORTA TOROSLARDA BUCAKKIfiLA BÖLGES‹N‹N (GB KARAMAN) TEKTONO-SED‹MANTER GEL‹fi‹M‹ TECTONO - SEDIMENTARY EVOLUTION OF BUCAKKIfiLA REGION (SW KARAMAN) IN CENTRAL TAURIDES Tolga ES‹RTGENa a MTA Genel Müdürlü¤ü, Jeoloji Etütleri Dairesi 06800 ANKARA ÖZ Anahtar sözcükler: Orta Toroslar’da Bucakk›flla yöresinde yer alan inceleme alan› Toros birliklerinden Bozk›r Bozk›r birli¤i, kar›fl›k, birli¤ini oluflturan kar›fl›¤›n kaya birimlerini ve bunlar üzerinde yer alan örtü kayalar›n› içerir. ‹ç Toros Okyanusu, rift Bu kar›fl›k içinde farkl› ortam koflullar›nda oluflmufl volkanik, ofiyolitik ve sedimanter kayalar volkanizmas›, orojenik bulunur. Bu kaya gruplar› Torid-Anatolid k›talar› aras›nda aç›lan ‹ç Toros Okyanusu’nda Orta çökme. Üst Triyas–Paleosen döneminde oluflmufl birimleri kapsar. Bu çal›flma kapsam›nda Bozk›r birli¤ini oluflturan Hu¤lu, Boyal› tepe ve Korualan naplar›n›n ve örtü kayalar›n›n litostratigrafik özellikleri incelenmifl, paleontolojik ve yap›sal verilerle birlikte inceleme alan›n›n tektono-sedimanter evrimi kurulmufltur. Orta Üst Triyas döneminde bölgede bafllayan riftleflmeye ba¤l› olarak rift merkezinde rift volkanizmas› ürünleri ve havza kenarlar›nda ise karbonat çökelimi gerçekleflmifltir. Riftleflme sürecini sa¤layan genifllemenin devam etmesi Orta Üst Triyas–Alt Senoniyen döneminde havzada çökmeye neden olmufltur. Bu evrede havza merkezinde derin deniz çökelimi gerçekleflmifl, havza kenarlar›nda ise neritik ve pelajik kireçtafllar› çökelmeye devam etmifltir. Santoniyen döneminden itibaren bölgede etkin olmaya bafllayan yeni tektonik rejim etkisiyle bölge s›k›flmaya bafllam›flt›r. Bu s›k›flma ters faylar ve bindirmelerle yeni kar›fl›klar›n oluflumuna neden olmufltur. Bu kar›fl›klar›n oluflumu Paleosen sonuna kadar devam etmifltir. Ancak inceleme alan›nda Paleosen sonras›nda s›k›flmaya ba¤l› bir oluflum gerçekleflmemifltir. Eosen dönemine kadar s›k›flma etkisinde güneye do¤ru ilerleyen naplar havzan›n kapanmas› ve çarp›flma evresine geçilmesi nedeniyle daha fazla ilerleyememifl ve geriye bindirmelerle (back-thrust) kuzeye yönlenmifllerdir. Geriye bindirmelerle binikli (imbrike) bir yap› kazanan istifler s›k›flman›n duraklamas› ve gravite etkisi ile çökmeye maruz kalm›fllard›r. Binikli yap›daki tüm istifler e¤im at›ml› normal faylarla kesilmifl ve düflen bloklar üstünde gölsel havzalar oluflmufltur. Bu göllerde Erken Oligosen yafll› karasal çökellerin oluflmas› Oligosen dönemi veya hemen öncesinde çökmenin meydana geldi¤ini göstermekte, yeni tektonik dönemin tarihlenmesine olanak sa¤lamaktad›r. Erken Oligosen yafll› çökellerin e¤im at›ml› faylara ba¤l› olarak e¤im kazanm›fl olmas› bölgedeki yeni tektonik dönemin Oligosen sonras›nda da sürdü¤ünü göstermektedir. ABSTRACT Keywords: The study area located in Bucakk›flla region in Central Taurides consists of rock units of the Bozk›r unit, mélange, melange which form Bozk›r unit of the Tauride units and the overlying cover rocks. There are Inner Tauride Ocean, volcanic, ophiolitic and sedimentary rocks which generated in different environmental rift volcanism, orogenic conditions. These rock groups comprise units which formed in Middle-Upper Triassic- collapse. Paleocene periods in Inner Tauride Ocean that had been opened between Tauride – Anatolide continents. Within the scope of this study, lithostratigraphic characteristics of Hu¤lu, Boyal› tepe (hill), Korualan nappes and cover rocks which form Bozk›r Unit and tectono sedimentary evolution of the study area was built up by paleontological and structural features. Due to rifting, which started in Middle Upper Triassicin the region, the products of the rift volcanism in rifting center and the carbonate deposition on margins of basin have occurred. The * Baflvurulacak yazar : [email protected] 19 Bucakk›flla Bölgesinin Tektono-Sedimanter Geliflimi continuation of extension which initiated rifting caused collapse in the basin in Middle Upper Triasic – Lower Senonian. Deep marine deposition has occurred at the center of basin, however pelagic and neritic limestones were deposited in basin margins during this time. The region has become compressed by the effect of a new tectonical regime which had been effective starting from Santonian. This compression caused new complexes to take place due to reverse faults and thrust. The formation of these complexes has continued until the end of Eocene period. However, there has not been observed any formation depending on the compression in post Paleocene. The nappes have moved southward by the effect of compression until Eocene. But then, these nappes could not advance forward anymore so, northward back thrusts took place as basin was closured andreached the collisional stage. Sequences which had become imbricated structures by back thrusts were subjected to collapsing by the stop of compression and the gravitational effect. All sequences in the imbricated structure were cut by dip slip normal faults and lacustrine basins were formed on fallen blocks. The formation of Early Oligocene terrestrial deposits in these lakes indicates that the collapse occurred in Oligocene or immediately before this time, and this allows the dating of new tectonical period. Early Oligocene deposits to become tilted by dip slip faults show that new tectonic period in the region has also continued after Oligocene. 1. Girifl konusunda yap›lm›fl olan çal›flma ya s›n›rl›d›r (Ör. Görür vd. 1984, 1998; Dilek vd., 1999; Okay ve Orta Toroslar’da, Karaman’›n güneybat›s›ndaki Tüysüz, 1999; Andrew ve Robertson, 2002; Bucakk›flla bölgesinde yüzeylenen Triyas-Kretase Robertson vd., 2009, 2012; Pourteau vd., 2010) veya yafll› tektono-stratigrafik birimler farkl› deformasyon ‹ç Toros Okyanusu’nun varl›¤› düflünülmez (Örn: evrelerini temsil eden kaya litolojilerinden oluflurlar Göncüo¤lu, 1986, 1992). ‹nceleme alan› ‹ç Toros (fiekil 1a, b). Bozk›r birli¤i (Özgül, 1997) içinde yer Okyanusu’nun jeolojik gelifliminin gözlendi¤i tipik alan bu kaya birimleri Toros kufla¤› boyunca uzan›r. bölgeler aras›ndad›r. Bu çal›flman›n amac› Orta Birlik, bazik deniz alt› volkaniti, tüf, diyabaz, Toroslar’da tüm bu tektonik hareketlerin yap›sal ve ultrabazit, serpantinit, pelajik ve neritik kireçtafl›, stratigrafik verilerini içeren bölgenin Triyas–Miyosen radyolarit gibi litolojilerin gözlendi¤i farkl› dönemine ait farkl› tektonik rejimlere iliflkin verileri boyutlarda blok ve dilimleri kapsayan yayg›n kar›fl›k ortaya koymak ve bölgenin jeolojik geliflimini görünümündedir. Bu kaya gruplar› bölgede kurmakt›r. tan›mlanan ‹ç Toros Okyanusu’nun ürünlerini oluflturmaktad›r (Görür vd., 1984, 1998). Triyas 2. Stratigrafi riftleflmesine ba¤l› olarak oluflan ‹ç Toros Okyanusu Torid-Anatolid platformunun kuzeyini s›n›rlar ‹nceleme alan›n›n stratigrafik istifi Orta (Robertson vd., 2012). Bozk›r birli¤i üzerinde Toroslar’da Özgül (1997) taraf›ndan Bozk›r birli¤i Oligosen döneminden itibaren geliflen örtü kayalar› içinde tan›mlanan Hu¤lu, Boyal› tepe, Korualan yer al›r. Tüm bu kayalar›n yap›sal ve dokusal gruplar› ile