DOCSLIB.ORG

Sultan Abdulhamıd Iı Legacy

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Sultan Abdulhamıd Iı Legacy TARİHİN PEŞİNDE THE PURSUIT OF HISTORY ‐ULUSLARARASI TARİH ve SOSYAL ARAŞTIRMALAR DERGİSİ‐ ‐INTERNATIONAL PERIODICAL FOR HISTORY AND SOCIAL RESEARCH‐ Yıl: 2015, Sayı: 13 Year: 2015, Issue: 13 Sayfa: 69‐99 Page: 69‐99 İNGİLİZ ARŞİV BELGELERİNİN IŞIĞINDA II. ABDÜLMAHİD’İN MİRASI (1920‐21) Cengiz KARTIN Özet Sultan II. Abdülhamid yaklaşık 33 yıllık saltanatı süresince Osmanlı Devletini ayakta tutabilmek için ciddi gayret sarf etmiştir. İmparatorluğun son günlerini yaşadığının far‐ kında olan Sultan II. Abdülhamid, batılı devletlerin Osmanlı Devleti üzerindeki emelleri‐ nin de son derece idrakinde olarak birden çok amaca matuf olmak üzere kişisel mülkler edinmiştir. Söz konusu bu mülklerin birçok çeşidi olmakla birlikte en göze çarpan emla‐ kin Musul‐Kerkük ve Bağdat’ta yer alan petrol alanlarının kişisel mülk haline getirilmesi konusunda olduğu görülmektedir. Genellikle 1880‐1890 tarihleri arasında sultanın kişisel hazinesinden ödenen ücretlerle satın alınan söz konusu araziler, Abdülhamid’in zorla tahttan indirilmesinden sonra İttihatçılar tarafından borçlara teminat olmak üzere yaban‐ cı devletlere sunulmuştur. Söz konusu bu durumla ilgili II. Abdülhamid’in yasal vârisleri konumunda olan sultanın eşleri ve çocukları sunulan bu emlakin kendi yasal hakları olduğunu iddia etmişler ve bunu kanıtlamak için pek çok belgeyi çeşitli mahkemelere, kurumlara ve devletlere sunmuşlardır. Anahtar Kelimeler II. Abdülhamid, İngilizler, Musul, Kerkük, Petrol SULTAN ABDULHAMID II LEGACY IN LIGHT OF BRITISH ARCHIVES DOCU‐ MENTS (1920‐1921) Abstract Sultan Abdulhamid II had devoted significant effort to keep the Otoman Empire during the reign of nearly 33th years. Abulhamid II who was aware of that Empire was living the last days for state acquired personal property for lots of proposals as he realized westerns powers’ aim about share of Ottoman Empire. However, there are many kinds of these properties and it can be seen that the most remarkable property was about turning the oil field into personal state in Mosul, Kirkuk and Baghdad.These fields who was bought by the pays of Abulhamid’s personal treasury are served to foreign states in exchange for Yrd. Doç. Dr., Erciyes Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi, Kayseri/Türkiye. [email protected] 70 • THE PURSUIT OF HISTORY INTERNATIONAL PERIODICAL FOR HISTORY and SOCIAL RESEARCH • 7/13 assurance of debts by Young Turks after Abdulhamid II was dethronmented.Related to this subject, Abdulhamid’s heirs such as his wives and children claimed that this property was their legal right and they submitted many documents to courts,foundation and states to prove this. Key Words Abdulhamid II, British, Mosul, Kirkuk, Oil 7/13 • ULUSLARARASI TARİH ve SOSYAL ARAŞTIRMALAR DERGİSİ TARİHİN PEŞİNDE • 71 GİRİŞ Sultan II. Abdülhamid, Osmanlı Devletinin yıkılışının son döneminde 33 yıla yakın saltanatı ile Osmanlı padişahları arasında Kanuni Sultan Sü‐ leyman ve IV. Mehmed sonrasında en uzun saltanat süresine sahip olan 3. padişah olmuştur. Bu süre içerisinde imparatorluğun çalkantıları ve parça‐ lanması devam etmiş, ancak II. Abdülhamid bu süreci denge siyaseti ve politikadaki keskin zekâsı ile bir müddet erteleme fırsatını elde etmiştir. 19. yüzyılda keşfedilen petrolün Ortadoğu coğrafyasında oldukça bol miktarda olması, başta İngiltere olmak üzere batılı devletlerin ilgilerini bu coğrafyaya yoğunlaştırmaları sürecini de beraberinde getirmiştir. Tabi ki yüzyıllara dayanan sömürgecilik anlayışının bir yansıması olarak bölge insanının ve bölgenin sahip olduğu zenginlik kaynaklarının bunların sahibi konumunda olanlardan çok daha iyi bilinmesi, beraberinde bu coğrafya ile ilgili çok ayrıntılı planların da yapılmasını ve hayata geçirilmesini berabe‐ rinde getirmiştir. Bahse konu sürecin ne denli önemli olduğunun Osmanlı Devleti içeri‐ sinde devletin yöneticisi konumunda olan Sultan II. Abdülhamid tarafından çok net bir şekilde anlaşıldığı, buna mukabil kendisinin dışındaki devlet mekanizması içerisinde yer alan devlet görevlilerince durumun net bir şe‐ kilde anlaşılması şöyle dursun, plan ve projelerin mahiyeti ile ilgili de pek bilgilerinin olmadıkları yaşanan tarihi süreçten anlaşılmaktadır. Başta İngiltere olmak üzere Ortadoğu petrolleri ile ilgili plan ve proje sahibi ülkelerin emellerinin engellenmesinin mümkün olmadığını düşünen Sultan II. Abdülhamid, bu emellerin gerçekleşmesini bir nebze olsun gecik‐ tirmek ve imparatorluğun hayatını uzatmak amacına matuf olmak üzere başta Mezopotamya olmak üzere bölgede bulunan stratejik noktalardaki arazileri ücret mukabili kendi emlaki arasına almıştır. İNGİLİZ ARŞİVİNDE KAYITLI SULTAN II. ABDÜLHAMİD’İN MAL VARLIĞI İLE İLGİLİ BELGELER Londra Kew Gardens’ta bulunan İngiliz Ulusal Arşivi dünyanın en bü‐ yük ve kapsamlı arşivlerinden biridir. Bu arşivde: Online kayıtlar, Basılı kataloglar, Defterler, Mikro filmler ve Kutu kataloglar mevcuttur. Bu kayıtlar içerisinde mikro filmler, 19. Yüzyılın son çeyreğinden önceki dönemleri içermesi, defterlerin ağırlıklı olarak 1906 döneminden önceki döneme ait olması nedeni ile makalenin ortaya konulmasında bu kayıtlar 72 • THE PURSUIT OF HISTORY INTERNATIONAL PERIODICAL FOR HISTORY and SOCIAL RESEARCH • 7/13 dikkate alınmamıştır. Bu kayıtların dışında kalan kutu kataloglar, online kayıtlar ve basılı kataloglar ise konu ile ilgili tamamen taranmıştır. Taranan bu kayıtlar içerisinde Sultan II. Abdülhamid’e ait sadece petrol sahaları ile ilgili değil, diğer mal varlıklarına dair de pek çok bilginin bu kayıtlarda olduğu görülmektedir. Tespit edilebildiği kadarı ile söz konusu kayıtlarda Sultan II. Abdülha‐ mid’in mirası ile ilgili 33 klasör içerisinde 4.012 fotoğraf karesi ve yaklaşık olarak 8.000 sayfa civarında belge mevcuttur. Bu dosyaların tamamının değil bir makalede incelenmesi, tek bir tetkik eser olarak yayınlanması da oldukça güçtür. Tespit edilen bu güçlük nedeni ile makalede İngiliz arşivin‐ de kayıtlı olan Sultan II. Abdülhamid’in emlaki ile ilgili üç dosya esas alına‐ rak bir çalışma gerçekleştirilmiştir. Seçilen söz konusu üç dosyanın özelliği bahse konu mülklerle ilgili ilk değerlendirmelerin yapılmış olmasından ileri gelmektedir. Makalede belgelerin genellikle sağ üstte verilmiş olan belge numaraları esas alınmakla birlikte yer yer bazı belgelerde numara verilmediği için bu belgelerin fon kodu verilmek suretiyle dipnotlarda kullanımı sağlanmıştır. Kimi belgelerin sayfa numaraları iki sayfaya bir sayfa numarası vermek, kimi yerler de ise tek sayfaya tek sayfa numara vermek ya da arada bazı dosyalar verilmiş ise bunlara ayrıca sayfa numaraları verilmek şeklinde gerçekleştiği için orijinal belgelerdeki numaralandırmaya sadık kalınmıştır. Makalede verilmiş olan toplam sayfa numaraları her bir sayfaya tek sayfa olarak değerlendirilmiş ve sayfa numaraları adedi bu tasnife göre ifade edilmiştir. FO 371/5270 NUMARALI DOSYA İÇERİSİNDE II. ABDÜLHA‐ MİD’İN EMLAKİ İLE İLGİLİ BİLGİLER Dosya içerisinde toplam 37 sayfadan müteşekkil bir yazışma, II. Abdül‐ hamid ve onun emlakine ayrılmıştır ki bunlar: ‐ 3 Temmuz 1920’de İstanbul’dan Amiral De Robeck tarafından 9 sayfa‐ lık1, ‐ 19 Ağustos 1920’de Hindistan Bakanlığı tarafından 4 sayfalık2, ‐ 4 Kasım 1920’de Hindistan Bakanlığı tarafından 3 sayfalık raporlar şeklinde tasnif edilmiştir3. ‐ 7 Kasım 1920’de İstanbul’dan Amiral De Robeck tarafından 21 sayfalık bir metinden müteşekkildir4. 1 PRO, FO 371/5270, “Properties of Sultan Abdul Hamid in Mesopotamia”, Tarih: 3 Temmuz 1920, Belge No: E 8546, s. 205-212. 2 PRO, FO 371/5270, “Properties of Late Sultan Abdul Hamid”, Tarih: 19 Ağustos 1920, Belge No: E 10124, s. 213-217. 3 PRO, FO 371/5270, “Property in Mesopotamia of The Late Sultan Abdul Hamid”, Tarih: 4 Kasım 1920, Belge No: E 13715, s. 217-219. 7/13 • ULUSLARARASI TARİH ve SOSYAL ARAŞTIRMALAR DERGİSİ TARİHİN PEŞİNDE • 73 Sultan Abdülhamid’in Vârisleri Olarak Sultanın Çocukları Hazırlanan bu dosya içerisinde Amiral De Robeck tarafından Sultan Abdülhamid’in kızı Zekiye Hanım ile yapılan röportaja yer verilmiştir. Bu röportajda Zekiye Hanım babası Sultan Abdülhamid’in Mezopotamya’daki mal varlığı ile ilgili bilgileri paylaşmıştır. Ayrıca belgede Zekiye Hanım’dan kendi adına eşinin Mezopotamya’da bulunan mal varlıkları ile ilgili Nuret‐ tin Gazi Osman Paşa’nın vekil olduğunu belirten 2 Haziran 1920 tarihli im‐ zalı bir belgesi de buraya ilave edilmiştir5. Belgenin devamında Sultan Abdülhamid’in oğulları ve kızlarının ismi‐ ne yer verilmiştir. Buna göre II. Abdülhamid’in oğullarının isimleri şu şekil‐ de sıralanmıştır: Muhammed Selim Efendi, Abdülkadir Efendi, Ahmed Efendi, Burhaneddin Efendi, Abdürracim Efendi, Nurettin Efendi, Abid Efendi. Burada isimleri verilmiş olan II. Abdülhamid’in oğulları arasında iki ki‐ şinin eksik olarak yazıldığı görülmektedir. Bu isimler, Mehmed Bedreddin Efendi ve Abdürrahim Hayri Efendi’dir6. Konu ile ilgili hazırlanan raporun bir araştırma yapılmadan adeta çalakalem bir usulle hazırlandığı görülmek‐ tedir. Yine belgede yer verilen bilgilere göre II. Abdülhamid’in kızlarının isimleri ise şu şekilde sıralanmıştır: Lekie Sultan, Naima Sultan, Naile Sultan, Şadiye Sultan, Ayşe Sultan, Refia Sultan7. 4 PRO, FO 371/5270, “Properties of Late Sultan Abdul Hamid in Mesopotamia”, Tarih: 7 Kasım 1920, Belge No: E 13873, s. 220-240. 5 PRO, FO 371/5270, “Properties of Sultan Abdul Hamid in Mesopotamia”, Tarih: 3 Temmuz 1920, Belge No: E 8546, s. 207. 6 Metin Hülagü, “Sultan II. Abdülhamid’in Eşleri ve Çocukları”, Devr-i Hamid, Erciyes Üniversitesi Yayınları, Kayseri 2011, C. 3, s. 273-287. 7 PRO, FO 371/5270, “Properties of Sultan Abdul Hamid in
Load more

Recommended publications
  • Çamlıeaya Dair... Eski Çamlıcada Köşkler - Güzelliğe Meclûp Padişah - Sadrâzam Kellesinin Satırdan Kurtuluşu — II
    View metadata, citation and similar papers at core.ac.uk brought to you by CORE ------------^ i--------------------------provided 10-1 by Istanbul • 1949 Sehir ———.University Repository Geçmiş zamanlarda Çamlıeaya dair... Eski Çamlıcada köşkler - Güzelliğe meclûp padişah - Sadrâzam kellesinin satırdan kurtuluşu — II. ei Mahmut ve Çamlıcada mehtap afalar mı dinçti, mideler mi kasrında, Sultan ve kocası Mehmet K sağlamdı bilmem eskiden Ali paşa uzun müddet oturmuşlar­ sayfiye edilirdi. Malûmya iyi mey­ dır. Çok kıymetli tablolar, antika ve, ağacının altında yenir. vazolar, nadide oda takımları, zen­ Çeşitli su kaynaklan, geceleri se­ gin kumaş perdelerle döşenmiş o- rin olan güzel havası ve mümbit lan Valde bağı kasrı; her gidenin : toprağı ile Çamlıca da evvelleri en gözünü kamaştırmıştır. Büyük Çam- | gözde sayfiyelerden biri idi. lıcadaki, Şekzade Yusuf İzzettin e- Karacaahmedin koyu yeşil bir çu­ fendiye ait köşklerin en büyüğü, hayı andıran selvi oymasının arka­ 2 inci Mahmudun gözdelerinden sından yükselen Çamlıca tepesi gü- «Tiryal» Hatun için yapılan köşk­ j neşin koyu kurşuni renge boyadığı tür. Hazinei hassa arazisi içinde ya­ İstanbul yakasına sakin bir eda ile pılmış olan bu köşk, sonradan 2’in­ | göz kırpar. Grupla beraber yer yer ci Abdülhâmit tarafından İzzettin e- i bakırlaşan Üsküdar evlerinin cam­ feııdiye verilmiştir. 2’inci Abdülhâ- ları arkasından Kalaımşa, Beylerbe­ midin tahta çıktığı gün, fenerlerle yine kadar kollarını açarak geri­ donatılan Çamlıca tepesi; cumaları. nen bu edalı tepeciğin çevresindeki İstanbul halkı ile dolup boşalan Nr grup halesi; akşamlan, başına bir mesire yeri olmuştur. gelincik çelengi koyarak onu selâm­ Hekimbaşı Abdülhalik Mollanın, larken. Tommkta ay kendini göste­ Sami paşanın 3’üncü Selim ricalin­ rir.... den Kâhya Reşit efendiden satın Av merakı ile şöhret bulan avcı aldığı köşk, Çamlıcanın muhteşem Sultan Mehmet Çamlıca kırlarında köşklerinden biridir.
    [Show full text]
  • Hanedân-I Saltanat Nizamnamesi Ve Uygulanmasi Cevdet Kirpik*
    HANEDÂN-I SALTANAT NIZAMNAMESI VE UYGULANMASI CEVDET KIRPIK* Giri~~ Osmanl~~ hanedan üyelerinin sosyal hayat~n~, ya~ay~~~m ve aile huku- kuyla ilgili baz~~ meselelerini düzenleyen ilk nizamname 16 Kas~m 1913 tari- hinde ç~kar~ld~. Nizamname, hanedan azas~n~~ ilgilendiren birçok meseleyi etrafl~ca ele almaktayd~. Düzenlemede yer alan hususlar~n önemli bir k~sm~~ teamül-ü kadimden olup baz~lar~~ ise kendi devrinde ortaya ç~kan bir tak~m sorunlar~n çözümüne yönelik yeni konulard~. Yüzy~llar boyu belirli geleneklerin ~~~~~nda ya~ay~p giden Osmanl~~ ha- nedarnyla ilgili bir nizamname ç~karmay~~ gerekli k~lan sebepler nelerdi? Nizamname kimler tarafindan, niçin haz~rland~, içeri~inde neler vard~~ ve en önemlisi de nas~l uyguland~? Hanedân-~~ Saltanat ~izâs~n~n~~ Hâl ve Mevkileri ile Vazâifini Tayin Eden Nizamnâme ad~yla haz~rlanan Nizamname, padi~ah~n 16 Kas~m 1913 tarih ve 243 say~l~~ iradesiyle yürürlü~e girdi2. Nizamname, kanun mahiyetinde düzenlenmedi~inden Meclis-i Meb'ilsân ve Meclis-i Ayân'da müzakere edilmemi~, dolay~s~yla da esbâb-~~ Erciyes Üniversitesi, E~itim Fakültesi Ö~retim Üyesi. Hanedan-1 saltanat ~izlis~ndan kas~t; padi~ah, ~ehzadeler ve onlar~n k~z ve erkek çoculdar~d~r. Ni- tekim bu husus Hanedan-1 Abi Osman Umüru Hakk~nda Kararname'de padi~ah ve ~ehzadelerin hanedan sicilinde kay~ tl~~ zevceleri ile sultanlar~n k~z ve erkek çocuklar~~ ve e~leri "efrad-~~ hanedandan olmayub haned5n-1 saltanata mensup" olarak adland~r~lmaktayd~. BOA, Hanedan Defteri, No:2, s.60. Yine ~ehzade Ali Vas~b Efendi, hanedan mensuplar~~ ile dzds: aras~nda fark~~ ~u ~ekilde dile getirmekte- dir: "Haneclarum~zda erkek nesline verilen ehemmiyetin bariz i~aretlerinden biri, padi~ah veya ~eh- zade k~z~~ olan sultanlar~n çocuklar~n~ n hanedan azas~~ de~il, hanedan mensubu say~lmas~~ ve bu men- subiyetin kendi çocuklar~na intikal edememesidir." Ali Vas~b Efendi, Bir ~ehztule'nin Hdtirdt~~ Vatan ve Menfdda Gördid~lerim ve i~ittilderirn, Haz~rlayan: Osman Selaheddin Osmano~lu, ~stanbul, 2005, s.12.
    [Show full text]
  • Sosyoloji Dergisi
    SOSYOLOJİ DERGİSİ SOSYOLOJİ DERGİSİ/SOCIOLOGY JOURNAL Cilt/Volume 37 • Sayı/Number 2 • Aralık/December 2017 ISSN 1304-2998 • eISSN 2148-9165 • doi 10.26650/TJS Sosyoloji Dergisi uluslararası ve hakemli bir dergidir. Yayımlanan makalelerin sorumluluğu yazarına/yazarlarına aittir. Sociology Journal is the official peer-reviewed, international journal of the Istanbul University Department of Sociology. Authors bear responsibility for the content of their published articles. Baş Editör/Editor-in-Chief Prof. Dr. İsmail Coşkun (İstanbul Üniversitesi) Sayı Editörü/Guest Editor Yrd. Doç. Dr. Ekin Öyken (İstanbul Üniversitesi) Yönetici Editör/Managing Editor Arş. Gör. M. Fatih Karakaya (İstanbul Üniversitesi) Çeviri Editörleri/English Language Editors ENAGO Kevin A. Collins Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali Akyurt Arş. Gör. Nuseybe Ağırman Arş. Gör. Salih Ünüvar Yayın Kurulu/International Editorial Board* Yrd. Doç. Dr. Ayşen Şatıroğlu (İstanbul Üniversitesi, Türkiye) Doç. Dr. Craig Browne (Sydney University, Avustralya) Prof. Dr. David R. Segal (Maryland University, ABD) Prof. Dr. Douglas Kellner (University of California, ABD) Doç. Dr. Enes Kabakcı (İstanbul Üniversitesi, Türkiye) Prof. Dr. Glenn Muschert (Miami University, ABD) Prof. Dr. İsmail Coşkun (İstanbul Üniversitesi, Türkiye) Doç. Dr. J. Scott Brown (Miami University, ABD) Prof. Dr. Jeffrey C. Alexander (Yale Univerity, ABD) Doç. Dr. Mehmet Samsakçı (İstanbul Üniversitesi, Türkiye) Dr. Michael Illner (Bilimler Akademisi, Çek Cumhuriyeti) Doç. Dr. Orhan Gürbüz (İstanbul Üniversitesi, Türkiye) Doç. Dr. Oya Okan (İstanbul Üniversitesi, Türkiye) Prof. Dr. Philip Smith (Yale Univerity, ABD) Prof. Dr. Ryan Kelty (Washington College, ABD) Prof. Dr. Sujatha Fernandes (City University of New York, ABD) Prof. Dr. Timothy Shortell (City University of New York, ABD) Prof. Dr. William Peter Baehr (Lingnan University, Hong Kong) Prof.
    [Show full text]
  • XIX. Yüzyılda Piyano Ve Osmanlı Kadını*
    Araştırma Makalesi https://doi.org/10.46868/atdd.77 Original Article XIX. Yüzyılda Piyano ve Osmanlı Kadını* Arif Güzel* ORCID: 0000-0002-0144-1145 Öz XIX. Yüzyıl Osmanlı Devleti’nin idari ve sosyal alanda büyük değişimlere uğradığı bir çağdır. Devletin yapısal değişiminin yanında sosyal alanda da birçok değişim gözlenir. Bu sosyal değişimlerden biriside müzikal dönüşümdür. Batı müziğinin Osmanlı topraklarında kabul görmesiyle birlikte bu müziğin en mühim sazı (enstrümanı) olan piyano hem Osmanlı Sarayı’nda hem de “Osmanlı kentlisi” arasında Avrupai görünümün ve müzikal estetiğin simgesi olarak yaygınlaşır. Bu değişim rüzgârları Osmanlı kadınını da içine alır. Kadın sultanlar, devlet adamlarının kızları ve hâli vakti yerinde olan aileler özel hocalar aracılığıyla piyano eğitimi almaya başlarlar. Müzikal dönüşüm, kadınların sosyal hayata katılımlarını kolaylaştıracak bir basamak olur. Yetenekli Osmanlı kadını piyano icra etmekteki maharetini gösterir. Gerek saray gerekse toplum içerisinden fevkalade kadın piyano icracıları ve besteciler çıkar. Bu çalışmada Osmanlı müzikal dönüşüm süreci piyano ve piyano icracısı Osmanlı kadınları üzerinden değerlendirilerek sosyal dönüşümün açıklanması amaçlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Piyano, Müzik, Kadın Gönderme Tarihi: 16/11/2020 Kabul Tarihi:20/03/2021 * Bu makale yazarın ‘’XIX. Yüzyılda Sultanın Mülk ünde Piyano’’, adlı yüksek lisans tezinden üretilmiştir. *Doktora Öğrencisi, Balıkesir Üniversitesi, Tarih Anabilim Dalı, Tarih Bölümü, Balıkesir- Türkiye, [email protected] Bu makaleyi şu şekilde kaynak gösterebilirsiniz: GÜZEL, A., ‘’XIX. Yüzyılda Piyano ve Osmanlı Kadını’’, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, C. 8, S. 1, 2021, s.246-261. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi Cilt:8 / Sayı:1 Güzel/ ss 246-261 Mart 2020 Piano and Ottoman Women In The XIX. Centruy Arif Güzel* ORCID: 0000-0002-0144-1145 Abstract The XIX.
    [Show full text]
  • Sosyal Bilimler Dergisi Darbeler Tarihi Özel Sayisi I
    ISSN 2149-8725 SOSYAL BÝLÝMLER ENSTÝTÜSÜ NECMETTIN ERBAKAN ÜNIVERSITESI SOSYALSOSYAL BILIMLERBILIMLER DERGISIDERGISI DARBELER TARIHI ÖZEL SAYISI I Necmettin Erbakan University JournalJournal ofof SocialSocial SciencesSciences 2 www.konya.edu.tr 2016 NECMETTİN ERBAKAN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ DARBELER TARİHİ ÖZEL SAYISI I Cilt II, Sayı 2, Temmuz-Aralık 2016 ISSN: 2149-8725 SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ Sahibi/Owner Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Adına Prof. Dr. Muhittin UYSAL Yazı İşleri Müdürü/Director of the Editorial Office Halil İbrahim ÇELİK Cilt: II, Sayı: 2- Temmuz–Aralık 2016 Uluslararası Hakemli Dergi (Haziran ve Aralık aylarında olmak üzere yılda iki sayı yayınlanır) Yayın Türü/Puplication Type Yerel Süreli Yayın Editör/Editor Doç. Dr. Tahsin KARABULUT (Necmettin Erbakan Üniversitesi) Sayı Editörü / Editor Of This Issue Prof. Dr. Caner ARABACI (Necmettin Erbakan Üniversitesi) YayınKurulu/Editorial Board Prof. Dr. Muhittin UYSAL (Necmettin Erbakan Üniversitesi) Prof. Dr. A. Turan YÜKSEL(Necmettin Erbakan Üniversitesi) Prof. Dr. Abdurrahman ÖZKAN (Necmettin Erbakan Üniversitesi) Prof. Dr. Seyit BAHCIVAN (Necmettin Erbakan Üniversitesi) Prof. Dr. Hasan Hüseyin BİRCAN (Necmettin Erbakan Üniversitesi) Doç. Dr. Tahsin KARABULUT (Necmettin Erbakan Üniversitesi) Yrd.Doç. Dr. Erhan ÖRSELLİ (Necmettin Erbakan Üniversitesi) Yrd.Doç. Dr. M. Fatih BERK (Necmettin Erbakan Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Aziz AYVA (Necmettin Erbakan Üniversitesi) Yrd. Doç. Mücahit KÜÇÜKSARI (Necmettin Erbakan Üniversitesi) Yazışma Adresi/Communication Adress: Necip Fazıl Mahallesi Yeni Meram Caddesi No:132C PK:42090 Meram / Konya Tel: 0 332 201 0060 - Fax:0 332 201 0065 Web: http://www.konya.edu.tr/sosyalbilimlerenstitusu E-Mail: [email protected] Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi yılda iki kez yayınlanan uluslararası hakemli dergidir. Baskı ve Cilt: Damla Ofset Mat.
    [Show full text]
  • Payitaht Istanbul'da Osmanli Merasimleri
    PAYİTAHT İSTANBUL’DA OSMANLI MERASİMLERİ AHMET ÖNAL* stanbul, payitaht oluşundan bu yana emperyal ihtiyaç maddelerinin tedariki ve bunların fiyatlarının İözelliklerinin bir gereği olarak resmî tören ve denetimi gibi teftiş amaçlı tebdiller ile ziyaret, dinlenmek, seremonilere sahne olmuş, hususiyle bu açıdan bir eğlenmek, ibadet etmek veya bir alay geçişini izlemek “merasimler kenti” vasfı kazanmıştı. Osmanlılar maksatlı olanları arasında fark bulunduğu söylenebilir. döneminde üç kıtaya yayılan imparatorluğun ana merkezi İlk grupta yer alan aleni binişler, saltanatın olarak resmî törenler Bizans dönemine nispetle biraz daha şiarından olup genellikle pazartesi ve perşembe günleri farklılaşarak sürdü. İmparatorluğun yönetim merkezi yapılmaktaydı. I. Abdülhamid devrine ait bir vesika, olması, sarayda divan toplantılarını özel bir merasim alanı bu binişlerin maksadını açık bir şekilde izah eder. hâline de getiriyordu. Öyle ki burası çeşitli meselelerini 1782 yangınlarında birçok kimsenin evsiz kalması, takip edenlerce merakla izlenen bir resmî merkez konumu yiyecek sıkıntısı çekilmesi ve padişahın da binişleri terk kazanmış gibiydi. Saray merkezli merasimler için divan etmesi üzerine sadrazam, I. Mahmud’un serhadlerden günlerinin özel bir önemi olduğuna şüphe yoktur. Öte kederli haberler gelmesine rağmen buna devam ettiğini yandan ordunun sefere çıkışı, hacıların payitahttan hatırlatarak, binişlerin ihmal edilmemesini rica etmiş ayrılışı, kutsal günler ve dinî bayramlar, saray kaynaklı ve bu sıkıntılı zamanda padişahı gören halka metanet
    [Show full text]
  • Abdülhamid” Üzerinden İncelenmesi1
    International Journal of Cultural and Social Studies (IntJCSS) June 2021 : Volume 7 (Issue 1) / e-ISSN : 2458-9381 Araştırma Makalesi ● Research Article Türk Dönem Dizilerinde Kullanılan Tarihsel Motiflerin Payitaht “Abdülhamid” Üzerinden İncelenmesi1 Research of Historical Motifs Used in Turkish Period Series on Payitaht “Abdülhamid” a, b Şina Ceylan Gündüzeri Yalçın Lüleci a Marmara Üniversitesi, İstanbul Türkiye. [email protected] ORCID: 0000-0003-4375-6978 b Dr. Öğr. Üyesi, Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye. [email protected] ORCID: 0000-0002-2957-0352 ÖZ MAKALE BİLGİSİ Medya, günümüzde bilgiye ulaşmak isteyen bireylerin başvurduğu mecralardan biri haline Makale Geçmişi: gelmiştir. Medya araçları içerisinde olan televizyon, birçok konuda olduğu gibi tarih alanında da Başvuru tarihi: 24.04.2021 izleyicileri bilgilendirmeye başlamıştır. Televizyon ve sinema gibi görsel işitsel mecralara konu Düzeltme tarihi: 01.07.2021 olan tarih, bu sayede her eve girme fırsatı bulmuş ve araştırma yollarına girmeden herkesin tarih Kabul tarihi: 02.07.2021 hakkında bilgi sahibi olmasının yolları açılmıştır. Yoruma açık olan tarih, medyanın amacına Anahtar Kelimeler: hizmet edecek biçimde bir propaganda unsuru haline gelmiş, bu durum kurgusal gerçeklik ile Göstergebilim, olgusal gerçekliğin yer değiştirip değiştirmediği sorusunu akıllara getirmiştir. Bu araştırmada, TRT Olgusal Gerçeklik, ekranlarında yayınlanan Payitaht “Abdülhamid” adlı dizideki tarihsel göstergeler, temsil ve Kurgusal Gerçeklik, gerçeklik ilişkisi açısından incelenmiştir.
    [Show full text]
  • Vahdcttifl Hflin Mİ? K Ffilr Fm MI?
    VAHDCTTIfl Hflin Mİ? K ffilR fM MI? ♦ ---------------------- MEHMET BİCİK MEHMET BICIK Eğitimci, Araştırmacı-Yazar, Şâir... 25 Mart 1975'te Balıkesir'in Bigadiç ilçesinin Kırca Köyü'nde dünyaya geldi. İlkokulu köyünde, ortaokulu Şamlı ve Ilıca'da, liseyi de Balıkesir'de okudu. Konya'da başladığı yüksek öğreni­ mini Gaziantep'te sürdürdü. 1996'da İstanbul Üniversitesi Ede- biyat Fakültesi Tarih Bölümünden mezun oldu... İlk görev yeri olan Giresun Şebinkarahisar Lisesi'nde 1996- 2000 yılları arasında Tarih öğretmeni olarak çalıştı. 259. K. D. Er olarak Malatya 2. Ordu Komutanlığı'na bağlı Ulaştırma Er Eğitim Alayında vatani görevini yaptı(1997T998). 2000-2001 eğitim-öğretim yılında Balıkesir Sındırgı Büyükdağdere İlköğre­ tim Okulu'nda görev yaptı. 2001 Kasımında Balıkesir Burhaniye Lisesi'ne tayin oldu. 1 Ağustos 2006'dan itibaren Burhaniye Li- sesi'nde Müdür Yardımcısı olarak görev yapan Bicik, 2008 yılı Ağustos ayında Burhaniye Öğretmenevi ve Akşam Sanat Oku- lu'na atandı. Hâlen Burhaniye Öğretmenevi ve Akşam Sanat Okulu'nda Müdür Vekili olarak görev yapıyor. Tarih ve Folklor üzerine araştırmalar yapan, değişik temalarda şiirler yazan Bicik'in, Türk Dünyası Tarih Dergisi, Türk Dünyası Araştırmaları, Türk Edebiyatı, Yesevî, Yeni DeFne, Genç Akademi ve Genç Gelişim dergilerinde yazılan ve şiirleri yayınlandı. Bicik, mahallî Gaziantep HedeF Gazetesi'nde köşe yazıları yazdı. ESERLERİ: Derleme : Bigadiç Güzellemesi (1996) Şiir : Bir Sevdâ Uğruna (2003) Araştırma : Meşhurların Vasiyetleri (Akis Kitap-2006) Bilinmeyen Yönleriyle II. Abdülhamid (Akis Kitap-2008) İÇİNDEKİLER 1. Sultan Vahdettin Garip Doğdu, Garip mi Öldü?.....................................................................15 2. Sultan Vahdettin'in İlk Aşkı Kimdi? Sultan Vahdettin'in Kaç Eşi Vardı? Kaç Çocuğu Vardı?..............................................................................................................................18 3. Vahdettin'in Kızları Piyano mu Çalıyordu? Vahdettin'in Şehzadelerinin ve Sultanlarının Diploma Töreni Neden Yapılamadı?.
    [Show full text]
  • Betül Kahraman.Indd
    FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi FSM Scholarly Studies Journal of Humanities and Social Sciences Sayı/Number 14 Yıl/Year 2019 Güz/Autumn ©2019 Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi DOI: - http://dergipark.org.tr/fsmia - http://dergi.fsm.edu.tr Araştırma Makalesi / Research Article - Geliş Tarihi / Received: 27.03.2019 Kabul Tarihi / Accepted: 08.07.2019 - FSMIAD, 2019; (14): 151-194 Vakfiyesi Işığında Şah Sultan ve Zal Mahmud Paşa Külliyesi Betül Kahraman* Öz Bu makalede Osmanlı medeniyetinin en önemli değerlerinden olan vakıflar’ın bir örneği olarak Şah Sultan ve Zal Mahmud Paşa Vakfı ele alınmıştır. 16. yüzyıl sonunda ku- rulan bu vakfın kurucuları II. Selim’in kızı Şah Sultan ile eşi Vezir Zal Mahmud Paşa’nın hayatı ve kurmuş oldukları vakıflar irdelenmiştir. Anahtar Kelimeler: Osmanlı Vakıfları, Vakfiye, Şah Sultan ve Zal Mahmud Paşa. In the Light of Its Vaqfiyye, Şah Sultan and Zal Mahmud Pasha Complex Abstract In this article, Şah Sultan and Zal Mahmud Pasha Charity was taken into considera- tion as an example of ‘‘Charities’’ which is one of the most important values of Ottoman Civilization. Life story of founders of charity who was the daughter of Selim II, Şah Sultan and her husband Vizier Zal Mahmud Pasha and information about their charities which where founded at the and of 16th Century, were stated. Keywords: Ottoman Foundations, Vaqfiyye, Şah Sultan and Zal Mahmud Pasha. * Yüksek Lisans Mezunu Öğrencisi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, İstanbul/Türkiye, [email protected], orcid.org/0000- 0001-6966-3820 152 FSM İlmî Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 14 (2019) Güz Şah Sultan ve Zal Mahmud Paşa Şah Sultan’ın Hayatı Şah Sultan, II.
    [Show full text]
  • Osmanli Hanedaninin Geri Dönen Ilk Üyeleri (1924‐1951)
    TARİHİN PEŞİNDE THE PURSUIT OF HISTORY ‐ULUSLARARASI TARİH ve SOSYAL ARAŞTIRMALAR DERGİSİ‐ ‐INTERNATIONAL PERIODICAL FOR HISTORY AND SOCIAL RESEARCH‐ Yıl: 2014, Sayı: 12 Year: 2014, Issue: 12 Sayfa: 83‐117 Page: 83‐117 SÜRGÜNDEN VATANA: OSMANLI HANEDANININ GERİ DÖNEN İLK ÜYELERİ (1924‐1951) Cahide SINMAZ SÖNMEZ* Özet 3 Mart 1924 tarihinde Halifeliğin kaldırılmasıyla beraber Osmanlı Hanedanı üyeleri de süresiz bir şekilde sınır dışı edilmişlerdir. Sürgüne giden hanedan mensuplarının pek çoğu bu durumun kısa sürede son bulacağı ümidiyle ülkeyi terk etmişler, ancak dönüş süreci beklenenden uzun sürmüştür. Kadınlar 16 Haziran 1952 tarihinde çıkarılan özel bir kanunla dönüş izni alırken, erkekler ise 15 Mayıs 1974 tarihli Genel Af yasasının 8. mad‐ desiyle geri dönebilmişlerdir. Ancak, 1952 yılına kadar yasağın devam ediyor olmasına rağmen bazı istisnai uygulamalar yaşanmıştır. Bu araştırmanın konusunu da 3 Mart 1924 tarihinden 16 Haziran 1952 tarihine kadar geçen süre içerisinde yaşanan istisnai örnekler oluşturmaktadır. Anahtar Kelimeler Halifeliğin Kaldırılışı, Osmanlı Hanedanı, Sürgün, Geri Dönüş, Pasaport Kanunu FROM EXILE TO THE HOMELAND: THE FIRST RETURNING MEMBERS OF THE OTTOMAN DYNASTY (1924‐1951) Abstract Members of the Ottoman Dynasty were sent into an indefinite exile after the abolishment of the Caliphate on March 3, 1924. A great majority of the dynasty members left the country with the hope that deportation would end soon, but the process of returning back to the country has lasted longer than expected. Female members of the dynasty have acquired the right to return with a special law issued on June 16, 1952 while the male members of the dynasty were able to return with the 8th article of the General Amnesty issued on May 15, 1974.
    [Show full text]
  • 120F847e430bb756d667968aee
    ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ORTAÖĞRETİM SOSYAL ALANLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI Naim ÜRKMEZ II. ABDÜLHAMİD’İN MODERNLEŞME ANLAYIŞI YÜKSEK LİSANS TEZİ TEZ YÖNETİCİSİ Yrd. Doç.Dr. Yavuz ÖZDEMİR ERZURUM - 2006 İÇİNDEKİLER SAYFA NO ÖZET ........................................................................................................................III ABSTRACT .............................................................................................................IV ÇİZELGELER DİZİNİ........................................................................................... V ÖNSÖZ .....................................................................................................................VI KISALTMALAR .....................................................................................................VII 1.GİRİŞ..................................................................................................................... 1 1.1.Modernleşme Hakkında................................................................................ 1 1.2.Osmanlı Modernleşmesi................................................................................ 10 2.SULTAN II. ABDÜLHAMİD’İN ŞEHZADELİK YILLARI...........................20 3.SULTAN II. ABDÜLHAMİD’İN HÜKÜMDARLIK DÖNEMİ......................26 4.SULTAN II. ABDÜLHAMİD’İN KİŞİSEL ÖZELLİKLERİ.......................... 52 5.EĞİTİM................................................................................................................. 56 5.1.Modernleşme İçerisinde
    [Show full text]
  • Sultan II.Abdulhamid Han'ın Zevceleri Ve Çocukları
    Sultan II.Abdulhamid Han'ın Zevceleri ve Çocukları Tarih: Ağustos 2015 Yayın: idealistkalemler.com Dosya No:004 idealistkalemler.com SULTAN II. ABDULHAMİD HAN'IN ZEVCELERİ İzdivaç Senesi 1- Nazikeda Kadınefendi ....................................................................................... 1851 2- Nürefzun Kadınefendi ........................................................................................ 1851 3- Bedrifelek Kadınefendi ...................................................................................... 1851 4- Bidar Kadınefendi .............................................................................................. 1851 5- Dilpesend Kadınefendi ...................................................................................... 1865 6- Mezidimestan Kadınefendi ............................................................................... 1869 7- Emsalinur Kadınefendi ...................................................................................... 1866 8- Müşfika Kadınefendi ......................................................................................... 1867 9- İkbal Sazkar Hanımefendi .................................................................................. 1875 10- İkbal Peyveste Hanımefendi ............................................................................. 1873 11- İkbal Fatma Pesend Hanımefendi ..................................................................... 1876 12- İkbal Behice Hanımefendi ................................................................................
    [Show full text]