Parczew: tradycja, pasja, nowoczesność

Program Rozwoju Przedsiębiorczości w Gminie na lata 2017-2023

Diagnoza stanu wyjściowego

Parczew, wrzesień 2017

Spis treci

1. Wprowadzenie ...... 3 1.1. Przesłanki opracowania dokumentu ...... 3 1.2. Przyjta metodyka oraz proces prac nad dokumentem ...... 3 2. Diagnoza stanu wyjciowego ...... 4 2.1. Parczew i jego potencjał rozwoju ...... 4 2.1.1. Lokalizacja i dostpnoć komunikacyjna miasta ...... 4 2.1.2. Potencjał ekonomiczny miasta ...... 5 2.1.3. Atrakcyjnoć inwestycyjna miasta ...... 7 2.2. Lokalna gospodarka i jej perspektywy rozwoju ...... 10 2.2.1. Struktura i profil lokalnej gospodarki ...... 10 2.2.2. Przedsibiorczoć w gminie ...... 24 2.2.3. Zdolnoć finansowania przez gmin działań prorozwojowych ...... 28 2.3. Otoczenie działania biznesu ...... 32 2.3.1. Instytucje otoczenia biznesu i oferowane usługi ...... 34 2.3.2. Działania gminy na rzecz wspierania lokalnego biznesu ...... 38 2.3.3. Klimat dla rozwoju przedsibiorczoci w ocenie badań ankietowych ...... 43 2.4. Analiza SWOT ...... 43

2

1. Wprowadzenie

1.1. Przesłanki opracowania dokumentu

Nie ma ustawowego obowiązku przygotowywania przez samorząd gminny programu rozwoju przedsibiorczoci. Taka nazwa w ogóle nie pojawia si w adnej ustawie lub rozporządzeniu dotyczącym samorządów lokalnych. Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym, do zakresu działania gminy naleą wszystkie sprawy publiczne o charakterze lokalnym, niezastrzeone ustawami na rzecz innych podmiotów. Zadaniem własnym gminy jest zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. Co prawda w wymienionej w ustawie licie zadań własnych gminy nie wymienia si explicite wspierania przedsibiorczoci, jedną z wyłącznych kompetencji rady gminy jest jednake uchwalanie programów gospodarczych1.

żłównym argumentem przemawiającym za opracowaniem lokalnego programu przedsibiorczoci jest moliwoć planowego, opartego na dobrej podstawie analitycznej, realizowania działań, ukierunkowanych na tworzenie jak najkorzystniejszych warunków rozwoju przedsibiorstw z poytkiem dla lokalnego rodowiska. Definiując w jednym zdaniu cel przygotowania takiego programu, mona okrelić go w nastpujący sposóbŚ osiągnięcie jak największych korzyci społeczno-gospodarczych dla gminy, przy jak najlepszym wykorzystaniu dostępnych zasobów finansowych, organizacyjnych oraz ludzkich. Cel ten bdzie moliwy do osiągnicia dziki przygotowaniu spójnego i zrozumiałego dla społecznoci lokalnej i przedsibiorców programu rozwoju przedsibiorczoci.

1.2. Przyjęta metodyka oraz proces prac nad dokumentem

Program został opracowany z wykorzystaniem metody ekspercko-partycypacyjnej, polegającej na powierzeniu opracowania ostatecznej wersji dokumentu ekspertom zewntrznym, przy jednoczesnym zaangaowaniu społecznoci lokalnej (w tym przedsibiorców) w proces identyfikacji głównych barier i szans rozwoju oraz moliwych kierunków działań i realizacji wspólnych projektów.

Pierwszym etapem prac było opracowanie wstpnej diagnozy stanu wyjciowego, zakończonej analizą SWOT. Ustalenia i wnioski z diagnozy zostały przedyskutowane i uzupełnione w trakcie spotkania konsultacyjnego. Spotkanie posłuyło równie do przeprowadzenie badania ankietowego wród uczestników, w trakcie którego róni interesariusze (w tym przedsibiorcy) mieli moliwoć wyraenia swojej opinii nt. klimatu dla rozwoju przedsibiorczoci w gminie, ze zwróceniem szczególnej uwagi na wystpujące bariery, a take na oczekiwane kierunki i narzdzia wsparcia przedsibiorczoci.

W czasie drugiego spotkania konsultacyjnego zostały wypracowane priorytety oraz moliwe kierunki rozwoju przedsibiorczoci w gminie, wraz z okreleniem systemu wdroenia dla zaplanowanych działań i zadań. Wanym elementem opracowanego dokumentu jest równie system monitorowania postpów wdraania programu (za pomocą wybranego zestawu wskaników monitoringowych) oraz instrumenty jego finansowania (zidentyfikowane w ramach funkcjonujących obecnie programów na poziomie krajowym i regionalnym). Przyjto, e program ten, po uchwaleniu przez Rad Miasta, bdzie wdraany w perspektywie czasowej do końca 2023 roku i bdzie wykorzystywał instrumenty wsparcia oferowane zarówno w formie pomocy publicznej, jak i finansowane ze rodków prywatnych.

1 Art. 18 ust. 2, pkt 6 Ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (z pón. zmian.) 3

2. Diagnoza stanu wyjciowego

2.1. Parczew i jego potencjał rozwoju

Miasto Parczew jest jednym z 923 miast w Polsce. Z liczbą ludnoci wynoszącą 10 913 osób zajmuje 381 pozycj w kraju, oraz 20 miejsce w województwie lubelskim. Miasto jest siedzibą władz gminy miejsko-wiejskiej Parczew oraz Powiatu Parczewskiego. Powierzchnia miasta wynosi 8,05 km2, co stanowi nieco ponad 5% całkowitej powierzchni gminy miejsko-wiejskiej.

2.1.1. Lokalizacja i dostępnoć komunikacyjna miasta

Parczew połoony jest w północno-wschodniej czci województwa lubelskiego i stanowi wany wzeł komunikacyjny w układzie lokalnym i regionalnym. W miecie krzyują si drogi wojewódzkie: 815 – Lubartów – Parczew – Wisznice, 813 – Łczna – Ostrów Lubelski – Parczew – Midzyrzec Podlaski, 819 – Parczew – Sosnowica – Dorohusk. Miasto jest oddalone o 63 km od Lublina, o 50 km od Białej Podlaskiej i o 182 km od Warszawy. Miasto ley w odległoci około 50 km od przejcia granicznego z Białorusią (Sławatycze), choć zgodnie ze Strategią Rozwoju Województwa Lubelskiego, nie jest ju zaliczana do przygranicznego obszaru funkcjonalnego.

Ryc. 1.Układ komunikacyjny gminy Parczew

ródłoŚ Urząd Gminy Parczew

4

Przez miasto przebiega linia kolejowa nr 30 na trasie: – Łuków Północny. Ruch pasaerski na tej trasie odbywa si za porednictwem autobusów szynowych. Obecnie linia ta jest równie wykorzystywana do transportu pasaerów z Lublina do Warszawy, z uwagi na kompleksową modernizacj linii kolejowej nr 7 w relacji Lublin – Otwock.

Około 10 km na południowy wschód od miasta znajduje si prywatne lądowisko Dbowa Kłoda. Lądowisko posiada pas trawiasty oraz hangar z rkawem po zachodniej stronie pasa. Lądowisko naley do firmy "Karol Kania i Synowie" sp. z o.o. (Nr ewid. ULC 173).

Niestety zewntrzna dostpnoć komunikacyjna miasta jest doć ograniczono. Jest to spowodowane głównie tym, i miasto ley z dala od głównych szlaków komunikacyjnych (tj. autostrad i dróg ekspresowych), oraz ciągle złym stanem dróg wojewódzkich prowadzących do miasta od strony Lubartowa (droga nr 815) oraz Ostrowa Lubelskiego (droga nr 813).

Istnieją jednak realne przesłanki by sądzić, i w najbliszych latach dostpnoć komunikacyjna Parczewa bdzie ulegała systematycznej poprawie. Bdzie to związane głównie z zapowiadaną modernizacją dróg wojewódzkich, a take budowa autostrady A2 (na odcinku od Mińska Mazowieckiego do Terespola2) oraz budową drogi ekspresowej Via Carpatia (VC), czyli trasy S19 prowadzącej od przejcia granicznego z Litwą w Budzisku przez Suwałki, Białystok, Lublin i Rzeszów do granicy ze Słowacją3.

2.1.2. Potencjał ekonomiczny miasta

Potencjał ekonomiczny miasta jest pochodną wielu czynników i zjawisk. Zwykle oceniany jest w sposób syntetyczny za pomocą zestawu okrelonych danych i wskaników. Oceny najczciej dokonuje si w układzie dynamicznym, analizując róne trendy i procesy rozwojowe, z jednoczesnym wykorzystaniem analiz porównawczych odnoszących si do okrelonych kategorii miast. Instytucją od lat zajmującą si oceną potencjału ekonomicznego miast w województwie lubelskim jest Urząd Statystyczny w Lublinie, który co kilka lat publikuje szczegółowe analizy dotyczące poszczególnych miast i ich potencjałów rozwoju.

W opublikowanym przez GUS rankingu miast województwa lubelskiego pod wzgldem potencjału ekonomicznego za lata 2000-2010, miasto Parczew zostało sklasyfikowane na 16 miejscu (na 42 miasta w woj. lubelskim). Ranking został sporządzony w oparciu o zintegrowany wskanik potencjału ekonomicznego miast zagregowany na bazie wskaników jednostkowych wyliczonych dla takich obszarów jakŚ potencjał demograficzny, aktywnoć gospodarcza, aktywnoć jednostek samorządu terytorialnego w pozyskiwaniu rodków finansowania, poziom rozwoju infrastruktury społecznej i technicznej, kapitał ludzki i społeczny oraz dostpnoć komunikacyjna. Parczew uzyskał 39 pkt, wobec 62,4 pkt uzyskanych przez Lublin (pierwsze miejsce w rankingu) i 22,3 pkt uzyskanych przez Ostrów Lubelski (ostatnie miejsce w rankingu).

2 Wicej na stronieŚ http://www.bialapodlaska.pl/artykul/3266/autostrada-przez-biala-podlaska-to-juz-tylko-kwestia-czasu 3 Wicej naŚ http://serwisy.gazetaprawna.pl/transport/artykuly/989211,via-carpatia-polska-slowcaja- litwa.html?gclid=EAIaIQobChMI-rGp1rXu1QIVjcqyCh3n1QXfEAAYASAAEgKmTvD_BwE 5

Ryc. 2. Ranking miast województwa lubelskiego pod względem potencjału ekonomicznego w 2010 r.

ródłoŚ Potencjał ekonomiczny miast w woj. lubelskim w latach 2000-2010, GUS w Lublinie, 2011

Najwicej punktów miasto Parczew otrzymało w komponencie infrastruktury technicznej (62 pkt i 6 miejsce w rankingu), potencjału demograficznego (52,8 pkt i 14 miejsce) oraz aktywnoci gospodarczej (40 pkt i 18 miejsce). Natomiast gorzej miasto wypadło w pozostałych obszarach oceny, tj.Ś dostpnoci komunikacyjnej (21,8 pkt i 35 miejsce w rankingu), aktywnoci JST (25,1 pkt i 34 miejsce), infrastrukturze społecznej (27,1 pkt i 23 miejsce) oraz kapitale ludzkim i społecznym (32,8 pkt i 21 miejsce w rankingu).

Analizując powysze wyniki oceny potencjału ekonomicznego miasta Parczew trzeba mieć na uwadze to, e bazują one na danych za lata 2000-2010 i być moe nie do końca odzwierciedlają stan obecny. Z drugiej jednak strony naley pamitać, e przyjta przez żUS metodyka oceny potencjału ekonomicznego miast w województwie lubelskim jest doć kompleksowa i pozwala na obiektywną 6

ocen miast w dłuszym horyzoncie czasowym, wskazując jednoczenie na obszary, w których miasta wykazują pewne przewagi konkurencyjne, a take sfery w których borykają si z powanymi problemami strukturalnymi. W przypadku Parczewa bazą do dalszego umacniania potencjału ekonomicznego miasta jest stosunkowo dobrze rozwinita infrastruktura techniczna oraz aktywnoć gospodarcza w gminie. Natomiast istotną barierą ograniczającą rozwój gospodarczy miasta pozostaje nadal jego słaba dostpnoć komunikacyjna oraz niedorozwój infrastruktury społecznej, a take spore deficyty w rozwoju kapitału ludzkiego i społecznego.

2.1.3. Atrakcyjnoć inwestycyjna miasta

Oceny atrakcyjnoci inwestycyjnej miasta Parczew mona dokonać w sposób poredni analizując coroczne raporty z badań atrakcyjnoci inwestycyjnej regionów i subregionów opracowywane przez Instytut Badań nad żospodarką Rynkową (IBnżR) w żdańsku czy te odnosząc si do publikacji Szkoły żłównej Handlowej (SGH) w Warszawie, która corocznie ocenia potencjalną atrakcyjnoć inwestycyjną poszczególnych gmin w Polsce. Opracowywane przez IBnGR i SGH raporty bazują na cyklicznych badaniach i biorą pod uwag szereg czynników mających istotny wpływ na atrakcyjnoć inwestycyjną danego obszaru i napływ inwestycji krajowych i zagranicznych.

Analizując najnowszy raport IBnżR na temat atrakcyjnoci inwestycyjnej województw i podregionów Polski4 naley uznać, i atrakcyjnoć inwestycyjna miasta i gminy Parczew jest mocno ograniczona ogólnie niską atrakcyjnocią inwestycyjną województwa lubelskiego (14 miejsce w Polsce) oraz podregionu bialskiego – którego atrakcyjnoć inwestycyjna, zarówno dla działalnoci przemysłowej, usługowej, jak i zaawansowanej technologicznie, została oceniona jako jedna z najniszych w Polsce (odpowiednio na 58, 56 i 59 miejscu w Polsce).

Ryc. 3. Atrakcyjnoć inwestycyjna województw w 2016 r

ródłoŚ Atrakcyjnoć inwestycyjna województw i podregionów Polski, 2016, IBnGR, Gdańsk 2016 r

4 Atrakcyjnoć inwestycyjna województw i podregionów Polski 2016, Instytut Badań nad żospodarką Rynkową, żdańsk 2016 r. 7

To co ciągle decyduje o niskiej atrakcyjnoci inwestycyjnej województwa lubelskiego i jego podregionów to słaba dostpnoć transportowa (15 miejsce województwa w Polsce), niski poziom rozwoju gospodarczego regionu (14 miejsce) oraz ciągle słabo rozwinita infrastruktura gospodarcza (11 pozycja w kraju). Natomiast województwo lubelskie na tle innych regionów wyrónia si w takich obszarach jakŚ wysoki poziom bezpieczeństwa publicznego (2 miejsce w kraju), wysoki stopień ochrony rodowiska przyrodniczego (5 miejsce w kraju) oraz stosunkowo niskie koszty pracy (6 miejsce w kraju).

Tabela 1. Ranking atrakcyjnoci inwestycyjnej woj. lubelskiego i podregionu bialskiego

LP Obszar atrakcyjnoci Pozycja województwo lubelskie Pozycja podregionu bialskiego inwestycyjnej (na 16 regionów w Polsce) (na 60 podregionów w Polsce) Źziałalnoć Źziałalnoć Źziałalnoć Źziałalnoć Źziałalnoć Źziałalnoć przemysłowa usługowa zaawansowana przemysłowa usługowa zaawansowana technologicznie technologicznie 1. Dostpnoć 15 13 13 55 53 54 transportowa 2. Koszty pracy 6 7 - 12 11 -

3. Chłonnoć rynku - 13 13 - 59 59 instytucjonalnego 4. Zasoby pracy i ich 12 10 8 58 48 59 jakoć 5. Infrastruktura 11 15 15 59 59 58 gospodarcza 6. Poziom rozwoju 14 13 14 60 51 57 gospodarczego 7. rodowiska naturalne 5 15 15 8 48 48 i stan jego ochrony 8. Poziom bezpieczeństwa 2 2 2 4 4 4 publicznego 9. Infrastruktura społeczna - - 14 - - 48

Łączna atrakcyjnoć 12 15 15 58 56 59 inwestycyjna ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie Atrakcyjnoć inwestycyjna województw i podregionów Polski, 2016, IBnGR, Gdańsk 2016 r.

Bardziej precyzyjną ocen atrakcyjnoci inwestycyjnej gminy Parczew mona znaleć w cyklicznych opracowaniach Szkoły żłównej Handlowej. Badając atrakcyjnoć inwestycyjną SżH bierze pod uwagi takie czynniki jak: sytuacja na rynku pracy (w tym dostp do pracowników wykwalifikowanych), wyposaenie w infrastruktur techniczną i społeczną, chłonnoć rynku oraz uwarunkowania przyrodnicze (dające m.in. moliwoć rozwoju turystyki).

W ostatnim raporcie SGH z grudnia 2016 roku gmina Parczew została sklasyfikowana na 33 miejscu wród 213 gmin województwa lubelskiego, uzyskując kategori C (rednia atrakcyjnoć) oraz wartoć sumarycznego wskanika atrakcyjnoci obliczonego na poziomie 0,157 pkt. Wyej w rankingu znalazło si 20 gmin miejskich, 7 gmin wiejskich oraz 5 gmin miejsko-wiejskich. Niej w rankingu ni gmina Parczew zostały sklasyfikowane tylko takie gminy miejsko-wiejskie jak: Ryki, Krasnobród, Bełyce, Józefów, Annopol i Piaski.

8

Ryc. 4. Potencjalna atrakcyjnoć inwestycyjna gmin woj. lubelskiego wg SGH

ródłoŚ Atrakcyjnoć inwestycyjna regionów 2016, SGH, Warszawa grudzień 2016

Z powyszych analiz wynika, i atrakcyjnoć inwestycyjna gminy i miasta Parczew jest stosunkowo niska. Wynika to w duej mierze z lokalizacji gminy (obszar przygraniczny, połoenie z dala od prnych orodków gospodarczych), a take z jej słaboci jeli chodzi o niekorzystną struktur gospodarki oraz niedorozwój kapitału ludzkiego i społecznego, w tym instytucji otoczenia biznesu oraz organizacji pozarządowych. 9

2.2. Lokalna gospodarka i jej perspektywy rozwoju

2.2.1. Struktura i profil lokalnej gospodarki

Analizując liczb działających przedsibiorstw w głównych działach gospodarki trudno okrelić dominujący profil lokalnej gospodarki. Dostpne dane statystyczne wskazują, i struktura lokalnej gospodarki jest w duym stopniu zdominowana przez podmioty działające w brany usług rynkowych (61% wszystkich przedsibiorstw) oraz nierynkowych (15%). W sektorze budownictwa działa prawie 12 % przedsibiorstw, za w brany przemysłowej niewiele ponad 10% (podczas gdy w woj. lubelskim jest to 8%, za w kraju 9%).

Tabela 2. Liczba działających przedsiębiorstw w gminie Parczew w podziale na główne działy gospodarki

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 rolnictwo, lenictwo i 36 33 31 29 22 23 22 rybactwo5 przemysł6 120 121 127 125 133 133 131 budownictwo7 137 134 157 156 150 152 149 usługi rynkowe8 812 776 774 783 804 802 789 usługi nierynkowe9 188 180 194 196 196 197 194 Łącznie 1 293 1 244 1 283 1 289 1 305 1 307 1 285 ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie danych z BŹL

Zbyt mały udział firm działających w sektorze przemysłu wynika z jednej strony z ogólnie niskiego uprzemysłowienia województwa lubelskiego, za z drugiej wiadczy o strukturalnej słaboci lokalnej gospodarki gminy Parczew, która jest mocno zdominowana przez mikro przedsibiorstwa działające w sektorze prostych usług rynkowych (handel, transport, naprawy, gastronomia itp.). Przedsibiorstwa te nie tworzą oczekiwanej wartoci dodanej, jak to ma miejsce w przypadku przedsibiorstw produkcyjnych – które zwykle wykazują si wikszym zatrudnieniem i stanowią dobrą baze do rozwoju lokalnych sieci kooperacyjnych.

Niestety nie ma moliwoci okrelenia profilu lokalnej gospodarki na postawie struktury zatrudnienia w głównych działach gospodarki gminy. Na podstawie dostpnych danych statycznych mona jedynie ustalić ogólną liczb pracujących w gminie, bez moliwoci rozbicia tej liczby na główne działy gospodarki. Przy czym dane dotyczące liczby pracujących nie obejmują osób zatrudnionych w mikroprzedsibiorstwach (do 9 osób zatrudnienia), ani te osób pracujących w rolnictwie, lenictwie i rybactwie (np. w ramach samozatrudnienia lub prac sezonowych).

Ogólnie mona stwierdzić, e liczba pracujących w gminie na przestrzeni ostatnich lat powoli ronie i na koniec 2016 roku kształtowała si na poziomie 3332 osób (wzrost o 10% w stosunku do roku 2010). W przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców, liczba pracujących wynosi 227, przy czym na

5Sekcje PKD 2007: A – Rolnictwo, lenictwo, łowiectwo i rybactwo 6Sekcje PKD 2007: B – żórnictwo i wydobywanie, C – Przetwórstwo przemysłowe, D – Wytwarzanie i zaopatrywanie w energi elektryczną, gaz, par wodną, gorącą wod i powietrze do układów klimatyzacyjnych, 7Sekcje PKD 2007: F – Budownictwo 8Sekcje PKD 2007: E – Dostawa wody; gospodarowanie ciekami i odpadami oraz działalnoć związana z rekultywacją, ż – Handel hurtowy i detalicznyś naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle, H – Transport i gospodarka magazynowa, I – Działalnoć związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi, J – Informacja i komunikacja, K – Działalnoć finansowa i ubezpieczeniowa, L – Działalnoć związana z obsługą rynku nieruchomoci, M – Działalnoć profesjonalna, naukowa i techniczna, N – Działalnoć w zakresie usług administrowania i działalnoć wspierająca 9 Sekcje PKD 2007: O – Administracja publiczna i obrona narodowaś obowiązkowe zabezpieczenia społeczne, P – Edukacja, Q – Opieka zdrowotna i pomoc społeczna, R – Działalnoć związana z kulturą, rozrywką i rekreacją, S – Pozostała działalnoć usługowa, T – żospodarstwa domowe zatrudniające pracownikówś gospodarstwa domowe produkujące wyroby i wiadczące usługi na własne potrzeby, U – Organizacje i zespoły eksterytorialne 10

obszarze miasta jest zdecydowanie wiksza (298 os/1 tys. ludnoci), ni na obszarach wiejskich (28 os/1 tys. ludnoci).

Tabela 3. Liczba pracujących na 1 tys. ludnoci w gminie Parczew w latach 2010-2016

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Gmina Parczew 203 197 200 205 208 217 227 Gmina Parczew – miasto 263 259 262 270 271 281 298 Gmina Parczew - obszar 33 24 25 23 29 39 28 wiejski ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie danych BŹL

Porównując liczb osób pracujących w gminie na 1 tys. mieszkańców do podobnych wskaników dla powiatu parczewskiego (132 os/1 tys. ludnoci) oraz województwa lubelskiego (180 os/1tys. ludnoci) mona stwierdzić, i rynek pracy w gminie jest nieco lepiej rozwinity ni to ma miejsce w powiecie i regionie. Z jednej strony wynika to z pozycji Parczewa – bdącego orodkiem miejskim o randze powiatowej i skupiającym wiele funkcji administracyjno-usługowych generujących zatrudnienie w sektorze usług rynkowych i nierynkowych. Z drugiej za strony pozytywny wpływ na lokalny rynek pracy i lepsze wskaniki zatrudnienia mają równie firmy produkcyjne i usługowe działające na terenie gminy i dające miejsca pracy dla lokalnej społecznoci.

Tabela 4. Przedsiębiorstwa z największą liczbą zatrudnionych

Źział Wielkoć LP Nazwa przedsiębiorstwa Zakres prowadzonej działalnoci Gospodarki przedsiębiorstwa

Fabryka Kabli ELPAR Sp. produkcja kabli i przewodów 1. przemysł due z o.o. elektroenergetycznych

Huta Szkła żospodarczego produkcja szkła stołowego gładkiego 2. przemysł rednie Odrodzenie i zdobionego

Skład Opału i Materiałów usługi handel hurtowy i detaliczny opałem 3. Budowlanych T&M. rednie rynkowe i materiałami budowlanymi Sobianek

usługi brana deweloperska, handel detaliczny 4. Fabel Sp. z o.o. rednie rynkowe oraz usługi motoryzacyjne

Gospodarstwo Ogrodnicze produkcją pomidorów i ogórków 5. rolnictwo rednie Wiesław Sidor o wysokich walorach smakowych.

Spółdzielcza Mleczarnia 6. przemysł produkcja wyrobów mlecznych rednie „SPOMLźK

usługi 7. Agronom Sp. z o.o. kompleksowe usługi na rzecz rolnictwa rednie rynkowe

Zakład Usług usługi usługi komunalne w zakresie wodno- 8. rednie Komunalnych w Parczewie rynkowe kanalizacyjnym, gospodarki odpadami

budowa obiektów inynieryjnych 9. PARSTER Sp. z o.o. budownictwo rednie i rozbudowa infrastruktury technicznej

Przedsibiorstwo Robót usługi w zakresie budowy, remontów i 10. Drogowo-Mostowych budownictwo rednie modernizacji dróg oraz mostów (PRDM) Parczew

ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie informacji z gminy

11

Z powyszego zestawienia wynika, i najwikszymi pracodawcami w gminie są przedsibiorstwa z sektora przetwórstwa przemysłowego i usług rynkowych. Wiodącą rol w sektorze przemysłu odgrywa firma ELPAR – jedyne due przedsibiorstwo w gminie zatrudniające powyej 250 osób. Na uwag zasługują równie firmy produkcyjne zajmujące si wytwarzaniem wyrobów ze szkła, drewna oraz firmy z sektora przetwórstwa rolno-spoywczego.

Z kolej w sektorze budownictwa funkcjonuje kilka firm rednich i małych. Żirmy te działają głównie na rynku regionalnym i wiadczą usługi w zakresie budownictwa ogólnego lub specjalistycznego. Wiodącymi podmiotami w tej brany są takie firmy jakŚ PARSTER Sp. z o.o. oraz PRDM Parczew.

Na terenie gminy działa równie sporo firm z sektora usług rynkowych, szczególnie w takich branach jak handel (hurtowy i detaliczny), gastronomia i zakwaterowanie, transport i logistyka, serwis i naprawy, finanse i ubezpieczenia, ochrona zdrowia itp. Najczciej są to firmy mikro (z zatrudnieniem nie przekraczającym 9 osób) i małe z prostą strukturą organizacyjną i doć ograniczoną ofertą rynkową, skierowaną głównie na rynek lokalny.

Mówiąc o zatrudnieniu warto jeszcze wspomnieć o doć dobrze rozwinitym sektorze usług nierynkowych, reprezentowanym głównie przez placówki edukacji i kultury, publiczne zakłady opieki zdrowotnej, administracj rządową i samorządową, instytucje opieki społecznej itp. Sektor ten w duej mierze finansowany jest ze rodków publicznych, ale tworzy te okrelony popyt na usługi komercyjne, które z kolei mogą być realizowane przez lokalne przedsibiorstwa.

Turystyka

Z dostpnych danych wynika, i sektor usług turystycznych w gminie jest doć słabo rozwinity. Szacuje si, i tylko nieco ponad 30 podmiotów działa w sekcji I (gastronomia i zakwaterowanie), którą mona bezporednio przypisać sektorowi turystyki. Żunkcjonujące na terenie gminy obiekty zakwaterowania oferują nieco ponad 160 całorocznych miejsc noclegowych, z których w 2016 roku skorzystało nieco ponad 300 turystów10.

Tabela 5. Infrastruktura noclegowa w gminie Parczew

Nazwa obiektu LP. Liczba całorocznych Dane adresowe obiektu noclegowego miejsc noclegowych ul. Straacka 11, 21-200 Parczew, strona internetowa: 1. G.H.OTEL 30 http://www.ghotel.pl/#/about-us/ ul. Lubartowska 11, 21-200 Parczew, strona 2. Hotel Orion 50 mailowa: http://www.orionparczew.pl/ Alma sp. jawna J.W.A ul. Polna 42, 21-200 Parczew, strona 3. 50 Sidor internetowa: http://www.almahotel.com.pl/ ul Wojska Polskiego 19, 21-200 Parczew, strona 3. Dom Weselny Catalina 0 internetowa: http://catalina- parczew.com/index.html ul. Lubartowska 6, 21-200 Parczew, strona 5. Dom W 32 eselny Jarmuł internetowa: http://domweselny-parczew.pl/ ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy i wywiadu telefonicznego

Nieco lepiej jest rozwinity sektor usług gastronomicznych w gminie, w organizacj których jest zaangaowanych nieco ponad 20 podmiotów. Czć usług gastronomicznych wiadczona jest razem z usługami hotelowymi, czć za oddzielnie w formule barów, zajazdów, pizzerii itp.

10 Oficjalne dane z Banku Danych Lokalnych, które niestety są mało precyzyjne i nie do końca odzwierciedlają stan faktyczny 12

W oferowanym jadłospisie mona odnaleć elementy kuchni lokalnej (np. w zakresie zup i dań rybnych), ale trudno znaleć w ofercie produkty regionalne – charakterystyczne dla ziemi parczewskiej i okolic.

Tabela 6. Wybrane podmioty infrastruktury gastronomicznej w gminie Parczew

Nazwa obiektu LP. Dane adresowe obiektu gastronomicznego -200 Parczew, strona internetowa: 1. Restauracja G.H.OTEL ul. Straacka 11, 21 http://www.ghotel.pl/#/our-menu/ ul. Polna 42, 21-200 Parczew, strona internetowa: 2. Restauracja „Alma” http://www.almahotel.com.pl/galeria/8,resrauracja.html ul. Nadwalna 3, 21-200 Parczew, strona internetowa: 3. Pizzeria Imperial http://www.pizzeriaimperial.pl/#home 4. Zajazd „Bis” ul. Lubartowska 14, 21-200 Parczew Strefa Smaku Andrzej 5. Ul. Klonowa 43, 21-200 Parczew Hajbos ul. Warszawska 16, 21-200 Parczew, strona internetowa: 6. Bar u Asi https://www.pyszne.pl/bar-u-asi-parczew ul. 11 Listopada 13, 21-200 Parczew, strona internetowa: https://pl- 7. żaleria Smaków pl.facebook.com/GaleriaSmakowParczew/ 8. Pierogarnia ul. Tczowa 15, 21-200 Parczew ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy i analizy stron internetowych

W gminie działa kilka filii krajowych biur podróy, które zajmują si głównie organizacją wyjazdów turystycznych za granic. Nie ma natomiast lokalnego tour operatora, który organizowałby ruch turystyczny w gminie i okolicach. Jest to poniekąd zrozumiałe, gdy na terenie gminy, jak i w całym powiecie parczewskim, nie funkcjonuje produkt turystyczny, wokół którego mona byłoby zbudować ofert pobytowa dla turysty z zewnątrz. Dlatego te niezmiernie istotnym jest podjcie działań w kierunku wykreowania takiego produktu we współpracy z innymi gminami w powiecie lub w szerszym wymiarze, na przykład w ramach rozwijanych ponadregionalnych inicjatyw Midzynarodowego Rezerwatu Biosfery „Polesie Zachodnie11 czy te historycznego Szlaku Jagiellońskiego biegnącego od Krakowa, przez Lublin (i Parczew) do Wilna12.

Podstawą do zbudowania atrakcyjnej oferty turystycznej w gminie Parczew mogłoby być wykorzystanie istniejących atrakcji turystycznych, w skład których powinny wejć waniejsze obiekty dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego. Do współpracy nad produktem sieciowym oraz wspólną ofertą turystyczną powinni zostać zaproszeni główni interesariusze tego procesu, tj. właciciele obiektów hotelowych i gastronomicznych, firmy transportowe, instytucje kultury oraz podmioty odpowiedzialne za zarządzanie obiektami zabytkowymi, a take podmioty zarządzające istniejącymi ciekami edukacyjnymi i szlakami turystycznymi.

11 Midzynarodowy Rezerwat Biosfery „Polesie Zachodnie” ma powierzchni 140 tys. ha, a jego główną czć po stronie Polskiej stanowi Poleski Park Narodowy, za po stronie ukraińskiej Szacki Park Narodowy. 12 Wicej o inicjatywie na stronieŚ http://www.zachod-wschod.pl/szlakjagiellonski/ 13

Ryc. 5. Istniejące elementy turystyki przyrodniczej służące do zbudowania oferty turystycznej w gminie

ródłoŚ Nadlenictwo Parczew

Szczególna rola w budowaniu lokalnej oferty turystycznej, zarówno w układzie lokalnym lub te szerzej – jako element inicjatywy ponadlokalnej, powinna przypać Nadlenictwu Parczew, które zarządza dwiema ciekami edukacyjnymi, tj. Jezioro Obradowskie oraz Bobrówka (cieka wokół Stawu żocinieckiego). We współpracy z Nadlenictwem Parczew powinno si w wikszym ni dotychczas zakresie wykorzystywać potencjały rozwojowe kompleksu Lasów Parczewskich, budując ofert turystyczną wokół takich usług jakŚ bieganie, geochaching, jazda konna, narciarstwo biegowe, nordic walking, psie zaprzgi itp.

Rolnictwo

Rolnictwo jest wanym sektorem lokalnej gospodarki gminy, zarówno w sferze produkcyjnej, jak i przetwórczej. Z analizy struktury uytkowej gruntów wynika, i 44% powierzchni gminy zajmują grunty orne. Na łąki i pastwiska przypada nieco ponad 16% powierzchni gminy, za sady stanowią tylko 0,27% (około 40 ha). Lasy i zadrzewienia zajmują nieco ponad 25% powierzchni gminy, a pozostałe 15% stanowią wody i nieuytki. 14

Tabela 7. Struktura użytkowa gruntów w gminie Parczew wg stanu na 31.12.2016 r.

Rodzaj gruntu Powierzchnia w ha % ogólnej powierzchni gminy Grunty orne 6 434 44,00 Łąki 1 913 13.08 Pastwiska 370 2,53 Sady 40 0,27 Lasy i zadrzewienia 3 718 25,43 Wody, nieuytki i inne 2 148 14,69 RAZEM 14 623 100,00 ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie danych BŹL

Z analizy rónych czynników mających wpływ na funkcjonowanie rolnictwa wynika, i gmina cechuje si rednim potencjałem, jeli chodzi o rozwój sektora rolnego. Wikszoć gleb naley do rednich i niskich klas bonitacyjnych, o niskiej zawartoci pierwiastków przyswajalnych przez roliny. Wskanik jakoci rolniczej przestrzeni produkcyjnej, liczony według metodyki IUNż13, wynosi dla gminy Parczew 57,2 pkt i jest niszy od redniej wartoci obliczonej dla kraju (66,6 pkt) oraz województwa lubelskiego (74,1 pkt).

Ryc. 6. Wskanik jakoci rolniczej przestrzeni produkcyjnej wg gmin województwa lubelskiego

ródłoŚ Rolnictwo w woj. lubelskim w 2014 roku, GUS w Lublinie, Lublin 2015 r.

13Wskanik ten uwzgldnia takie czynniki jakŚ jakoć i przydatnoć rolniczej glebyś agroklimatś rzeba terenuś warunki wodne 15

Według danych Powszechnego Spisu Rolnego z 2010 roku na terenie gminy było zarejestrowanych1 351 gospodarstw rolnych i ich liczba w porównaniu z rokiem 2002 zmniejszyła si o 19%. Spadkowi liczby gospodarstw rolnych w gminie towarzyszył wzrost ich redniej powierzchni, który na koniec 2010 kształtował si na poziomie 7,28 ha (dla porównania rednia wielkoć gospodarstwa rolnego dla woj. lubelskim wynosi obecnie 7,65 ha, a dla kraju – 10,56 ha14).

Tabela 8. Statystyka sektora rolnego gminy Parczew na tle powiatu i woj. Lubelskiego

Gmina Parczew parczewski Woj. Lubelskie Nazwa danych statystycznych (dane z PSP 2010) (dane z PSP 2010) (dane z PSP 2010) Liczba zarejestrowanych gospodarstw rolnych 1351 5 401 257 250 ogółem Liczba gospodarstw rolnych o pow. do 1 ha 419 942 67 376 Liczba gospodarstw rolnych o pow. od 1 ha do 501 1 548 102 542 5 ha Liczba gospodarstw rolnych o pow. od 5 ha do 376 2 019 77 920 20 ha Liczba gospodarstw rolnych o pow. od 20 ha 48 450 7 957 do 50 ha Liczba gospodarstw rolnych o pow. powyej 7 92 1 455 50 ha rednia powierzchnia uytków rolnych w 7,28 9,54 5,51 gospodarstwie rolnym (w ha) Liczba gospodarstw rolnych faktycznie 1 176 4 901 233 559 prowadzących działalnoć rolniczą Liczba gospodarstw rolnych produkujących na brak danych 4 200 197 500 rynek żospodarstwa domowe rolników, w których ponad 50% dochodów stanowiły dochody z brak danych 1690 66 981 działalnoci rolniczej rednia wielkoć ekonomiczna gospodarstwa 6 500 indywidualnego prowadzącego działalnoć brak danych 7 200 (9 200 w kraju) rolniczą (w euro) Liczba gospodarstw rolnych posiadających 555 2 865 131 983 ciągniki Pracujący w rolnictwie (w tys. osób) brak danych 12,0 569,2 Liczba gospodarstw z certyfikatem produkcji brak danych 24 1 700 ekologicznej ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie danych z Powszechnego Spisu Rolnego (PSP) 2010

Ze wzgldu na brak wielu danych statystycznych dotyczących sektora rolnego na poziomie gminy (NTS-5), trudno jest dokonać szczegółowej analizy ilociowej i jakociowej funkcjonującego rolnictwa w gminie Parczew. Mona jedynie podjąć prób analizy porównawczej, bazując na fragmentarycznych danych szacunkowych z Urzdu żminy i odnosząc je do oficjalnych danych statystycznych z Powszechnego Spisu Rolnego 2010 dostpnych dla gminy, powiatu parczewskiego i woj. lubelskiego. Przeprowadzona w ten sposób analiza pozwala na wyciągnicie nastpujących wniosków w odniesieniu do działającego sektora rolnego w gminie Parczew.

 Obecny stan rolnictwa w gminie Parczew jest pochodną wielu czynników i zmian strukturalnych, jakie zaszły w Polsce i województwie lubelskim na przestrzeni ostatnich 15

14Ogłoszenie Prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z dnia 26 wrzenia 2016 r. w sprawie wielkoci redniej powierzchni gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym w poszczególnych województwach oraz redniej powierzchni gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym w kraju w 2016 roku 16

lat, tj. od momentu podpisania przez Polsk traktatu akcesyjnego z Unią źuropejską. Na podstawie podpisanych porozumień polskie rolnictwo zostało objte wspólną polityką rolną, co z jednej strony umoliwiło dostp do rónych instrumentów finansowania rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich (np. w ramach SAPARD, PROW, dopłat bezporednich), za z drugiej nałoyła na Polsk i sektor rolny szereg ograniczeń w sferze produkcji i sprzeday produktów rolnych (np. systemy kwotowe w produkcji mleka czy cukru). żeneralnie objcie polskiego rolnictwa wspólną polityką rolną doprowadziło do wikszej konkurencyjnoci w rolnictwie, co doprowadziło do znacznego spadku liczby gospodarstw rolnych prowadzących działalnoć rolniczą (o ponad 30% w kraju w ciągu ostatnich 15 lat). Procesowi temu towarzyszy powolny trend wzrostu powierzchni uytków rolnych w gospodarstwach rolnych, obserwowany zarówno na poziomie kraju (wzrost z 9,57 ha w 2006 roku do 10,56 ha w roku 2016), jak i województwa (wzrost z 7,15 ha w 2006 roku do 7,65 ha w 2016 roku). Podobne tendencje zmniejszania si liczby gospodarstw rolnych, przy jednoczesnym wzrocie ich redniej powierzchni mona równie zaobserwować na poziomie powiatu parczewskiego i gminie Parczew.  Nastpują równie zmiany w strukturze wielkoci gospodarstw rolnych, czego efektem jest coraz wikszy udział na rynku gospodarstw rolnych o powierzchni od 5 do 20 ha – takich gospodarstw jest prawie 40% w powiecie parczewskim oraz 31% w gminie Parczew. Jednoczenie mona zaobserwować spadek liczby gospodarstw o powierzchni do 1 ha oraz w przedziale od 1 do 5 ha. Oba te trendy naley ocenić pozytywnie z punktu widzenia zwikszania konkurencyjnoci i efektywnoci ekonomicznej funkcjonujących gospodarstw rolnych.  Powoli wzrasta równie rednia wielkoć ekonomiczna gospodarstw rolnych prowadzących działalnoć rolniczą. Chocia rednia ta dla województwa lubelskiego (6 500 euro w 2010 roku) jest ciągle niska w stosunku do redniej w kraju (9 200 euro w 2010 r.), to naley odnotować relatywnie wysoką wartoć tego wskanika dla powiatu parczewskiego (7 200 euro w 2010 roku), co z pewnocią wywiera korzystny wpływ na funkcjonowanie rolnictwa równie w gminie Parczew. Naley jednak pamitać, i aby efektywnie konkurować na rynku krajowym, wielkoć ekonomiczna gospodarstw rolnych powinna być na poziomie co najmniej 10 tys. euro, za w przypadku konkurowania na rynku wspólnotowym wartoci te zwykle przekraczają 100 tys. euro.  Innym obserwowalnym trendem jest spadek liczby osób pracujących w rolnictwie (w powiecie parczewskim liczba pracujących w rolnictwie w 2010 roku wynosiło 12 tys. osób i była nisza w stosunku do roku 2002 o prawie 20%). Z jednej strony jest to wynik zachodzących procesów restrukturyzacyjnych w rolnictwie i zaprzestania prowadzenia działalnoci rolnej przez wiele gospodarstw, z drugiej za jest to efekt lepszej mechanizacji rolnictwa i wzrastającej zdolnoci rolników do gospodarowania na coraz wikszych areałach rolnych.  Jednoczenie mona równie zaobserwować coraz wikszą dywersyfikacj działalnoci w gospodarstwach rolnych. Jest to głównie spowodowane niskimi dochodami w gospodarstwach rolnych i koniecznocią poszukiwana dodatkowych ródeł dochodów15. Najczciej rolnicy starają si dywersyfikować swoją działalnoć w kierunku rozwoju agroturystyki, produkcji energii ze ródeł odnawianych, usług okołorolniczych i budowlanych.

15 Zgodnie z wynikami SPR 2010 tylko 34% badanych gospodarstw rolnych w powiecie parczewskim zadeklarowała, e ich dochody z prowadzonej działalnoci rolniczej przekraczają 50% dochodów ogółem (dla województwa udział ten wyniósł 29%). 17

 W rolnictwie dochodzi równie do coraz wikszej specjalizacji w produkcji rolnej, zarówno jeli chodzi o produkcj rolinna, jak i zwierzcą. Na szczególną uwag zasługuje tutaj specjalizacja w produkcji ekologicznej ywnoci – która pozwala na osiągnicie wikszej wartoci dodanej i zdobycie nowych rynków zbytu (zarówno w kraju, jak i zagranicą). Niestety liczba certyfikowanych gospodarstw rolnych w powiecie parczewskim jest niewielka (24), za w gminie Parczew nie ma ani jednego takiego gospodarstwa.

Biorąc pod uwag wyej zidentyfikowane trendy w rozwoju rolnictwa na poziomie krajowym i regionalnym, gmina Parczew powinna przede wszystkim zadbać o zwikszenie bazy produkcyjnej sektora rolnego, m.in. poprzez kreowanie przyjaznej dla rolników polityki podatkowej, aktywnej polityki scaleniowej, a take wsparcia informacyjnego rolników w zakresie dostpnych instrumentów finansowania ich rozwoju. Przy czym wspólnym celem władz gminnych i rolników powinny być działania prowadzące do zwikszania wartoci ekonomicznej indywidualnych gospodarstw rolnych prowadzących działalnoć rolniczą, za punktem wyjcia powinny być schematy wsparcia dostpne w ramach obecnej i przyszłej edycji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW).

Tabela 9. Schematy wsparcia z PROW 2014-2020 w celu zwiększenia wielkoci ekonomicznej gospodarstw rolnych

Pula dostępnych Wielkoć Oczekiwany rodków na ekonomiczna wzrost WEG po Schematy wsparcia w ramach PROW 2014-2020 instrument gospodarstwa otrzymaniu wsparcia rolnego objętego wsparcia (w mln euro) wsparciem16 Wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych (typ: Wzrost dochodu Modernizacja gospodarstw rolnych). W ramach wsparcia powyej 2 401 rolniczego brutto mona uzyskać do 200 tys. zł dotacji (a w przypadku budowy 6 tys. euro o 10%. budynków inwentarskich nawet do 900 tys. zł). Utrzymanie Pomoc w rozpoczciu działalnoci gospodarczej na rzecz przez 3 lata młodych rolników (typŚ Premie dla młodych rolników). W powyej 718 WEG na ramach wsparcia młodzi rolnicy mają moliwoć otrzymania 10 tys. euro poziomie 10 tys. premii do 100 tys. zł. euro Pomoc na rozpoczcie działalnoci gospodarczej na rzecz Wzrost WEG rozwoju małych gospodarstw (typŚ Restrukturyzacja małych poniej powyej 6 tys. 883 gospodarstw). W ramach wsparcia mona uzyskać 60 tys. zł na 6 tys. euro euro i min. 20 % restrukturyzacj gospodarstwa rolnego. wartoci bazowej Premie na rozpoczcie działalnoci pozarolniczej (typŚ Premie na uruchomienie działalnoci pozarolniczej). W ramach Utrzymanie poniej wsparcia mona uzyskać do 100 tys. zł. (nie trzeba być 414 działalnoci 15 tys. euro rolnikiem, ale koniecznoć ubezpieczenia w pełnym zakresie w przez 3 lata KRUS). ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie PROW 2014-2020

Na terenie gminy działają 2 grupy producenckie, zrzeszające rolników zajmujących si produkcją zwierzcą, tj. PROPIG SP. Z O.O. (zarejestrowana w czerwcu 2017 roku i zrzeszająca 11 rolników) oraz POLPIG SP. Z O.O. (zarejestrowana w sierpniu 2017 roku i zrzeszająca 5 rolników)17. Brakuje natomiast grup producenckich zrzeszających rolników zajmujących si produkcją rolinną, w tym owoców i warzyw.

16 Wielkoć ekonomiczna gospodarstwa (Wźż) według definicji oznacza wartoć standardowej rocznej produkcji wyraonej w euro. W obecnym PROW 2014-2020 Wźż ma znaczenie w kontekcie takich programów jak modernizacja gospodarstw rolnych, premia dla młodych rolników, premia na rozpoczcie działalnoci pozarolniczej czy restrukturyzacja małych gospodarstw 17 Wicej na stronie http://www.arr.gov.pl/data/02101/rgpr_ot_lublin_18082017.pdf

18

Oprócz wiodących gospodarstw rolnych oraz grup producenckich, na terenie gminy działa szereg innych podmiotów z brany rolno-spoywczej, które mogą stanowić dobrą podstaw do zbudowania lokalnej specjalizacji gminy w sektorze szeroko pojtej biogospodarki, obejmującej produkcj i przetwarzanie produktów pochodzenia biologicznego (z sektora rolnictwa, lenictwa i rybactwa) na cele spoywcze, energetyczne i zdrowotne, z wykorzystaniem takich modeli biznesowych jakŚ krótkie łańcuchy dostaw ywnoci, sprzeda bezporednia, gospodarka w obiegu zamknitym itp.. Poniej znajduje si wstpnie zidentyfikowana lista podmiotów, wokół których powinno si budować zrozumienie dla idei rozwoju biogospodarki.

Tabela 10. Kluczowe przedsiębiorstwa w sektorze rolno-spożywczym w gminie Parczew

Nazwa podmiotu Krótka charakterystyka firmy Dane teleadresowe gospodarczego Gospodarstwo specjalistyczne o powierzchni Siedziba firmy: Jasionka 87 21-200 Parczew; Agronom Plants, około 600 ha z własnym zapleczem chłodniczym. adres gospodarstwa: 14 21-230 Gospodarstwo Rolne Jest jednym wikszych producentów owoców Sosnowica; strona internetowa: Marta Dąbrowska jagodowych oraz materiału szkółkarskiego w http://sadzonki.agronomplants.pl/ Polsce. żospodarstwo zajmujące si produkcją pomidorów i ogórków o wysokich walorach smakowych. Uprawa pomidorów prowadzona Gospodarstwo Adres i siedziba firmy: 5, 21-200 jest według najnowszych technologii tzn. Ogrodnicze Wiesław Parczew; strona internetowa: komputerowego sterowania klimatem i Sidor http://www.sidor.pl/ nawadnianiem na podłou wełny, ochrony biologicznej oraz zastosowaniu trzmieli do zapylania kwiatów. żospodarstwo rolne połoone jest na terenie Gospodarstwo rolne gminy Jabłoń i Dbowa Kłoda z łączną Adres siedziby firmy: ul. Nowa 13, 21-200 "PRO-HAND" Spółka powierzchnią 550 ha. żłównym kierunkiem Parczew; strona internetowa: http://www.pro- z o.o. działalnoci gospodarstwa jest produkcja rolinna hand.com.pl/ oraz hodowla bydła misnego i trzody chlewnej. Grupa producencka zarejestrowana w czerwcu 2017 roku i zrzeszająca 11 rolników zajmujących Adres siedziby firmy: Wierzbówka 38 B PROPIG SP. Z O.O. si produkcją trzody chlewnej dla potrzeb 21-200 Parczew przemysłu misnego Grupa producencka zarejestrowana w sierpniu 2017 roku i zrzeszająca 5 rolników zajmujących Adres siedziby firmyŚ Wierzbówka 38 A POLPIG SP. Z O.O. si produkcją trzody chlewnej dla potrzeb 21-200 Parczew przemysłu misnego Uprawa Pieczarek Adres i siedziba firmy: ul. Polna 73 21-200 Myszkowiec Sp. z Producent i dystrybutor pieczarek Parczew, brak strony internetowej, w KRS o.o./WAMIKA informacja o upadłoci firmy PROCESSING Żirma z długoletnim dowiadczeniem związanym Adres i siedziba firmy: ul. Polna 70, SOBIANEK Marian z dystrybucją nawozów, wgla, rodków ochrony 21-200 Parczew; strona internetowa: Sobianek rolin, materiału siewnego oraz skupem zbó. http://www.sobianek.com.pl/ Firma z 25-letnią historią działania. Zajmuje si Adres i siedziba firmy: Jasionka 102 kompleksową obsługa producentów rolnych Agronom Sp. z o.o. 21-200 Parczew; strona internetowa: (sprzeda maszyn i urządzeń rolniczych oraz http://www.agronom.com.pl/ rodków produkcji rolnej) Firma z prawie 20-letnim dowiadczeniem, PPHU „Mleko zajmuje si głównie produkcją i dystrybucją Adres i siedziba firmyŚ ul. Straacka 15, 21- System” z siedzibą w urządzeń i technologii do produkcji mleka 200 Parczew; strona internetowa: Parczewie (autoryzowany dealer GEA FARM http://mleko-system.com.pl/ TECHNOLOGIES Sp. z o.o.) 19

Wiodący producent musztardy, octu i keczupu w Wytwórnia Octu i Adres i siedziba firmy: ul. Tartaczna 1, 21- Polsce z ponad 40 letnią tradycją. Produkuje Musztardy z siedzibą 200 Parczew; strona internetowa: rocznie 4 miliony litrów octu i 2 tysiące ton w Parczewie http://womparczew.pl/ musztardy). Oddział produkcyjny Spółdzielczej Mleczarni Spółdzielcza Spomlek z siedzibą w Radzyniu Podlaskim. Adres i siedziba oddziału firmyŚ ul. Straacka Mleczarnia Spomlek Zajmuje si produkcją i dystrybucja produktów 15, 21-200 Parczew; strona internetowa: Oddział Parczew mlecznych, w tym serów pod takimi markami jak http://www.spomlek.pl/oddzial_parczew3.php Radamer, Serenada itp. Firma cukiernicza z ponad 20-letnim Adres i siedziba firmy: ul. Polna 21, 21-200 dowiadczeniem. Zajmuje si produkcją i ZPCH Alma Sp. z o.o. Parczew; strona internetowa: sprzedaą słodyczy (cukierki czekoladowe, http://www.almaparczew.pl/alma1/index.php landrynki, lizaki, sople). Firma zajmująca si produkcji energii z biogazu Adres i siedziba firmy: Wierzbówka 38 DMG Sp. z o.o. dziki wybudowanej w 2007 roku biogazowni o 21-200 Parczew; strona internetowa: mocy 1,2 kW mocy elektrycznej. http://www.dmg.net.pl/ ródłoŚ Opracowane własne na podstawie danych z Urzędu Miasta oraz stron internetowych

Powysza lista powinna być punktem wyjcia do dalszej identyfikacji podmiotów i włączania ich do wspólnej platformy współpracy na rzecz rozwoju nowoczesnego sektora biogospodarki w gminie Parczew i szerzej w całym powiecie parczewskim. Władze gminy powinny nawiązać bliszą współprac z tymi podmiotami, starając si zbudować wspólny system promocji, wymiany wiedzy i propagowania dobrych praktyk.

Lenictwo i łowiectwo

żmina cechuje si znacznym potencjałem jeli chodzi o rozwój lenictwa i łowiectwa na swoim terenie. Łączna powierzchnia gruntów lenych w gminie wynosi 3 909 ha, co stanowi 26,3% powierzchni gminy. Liczona w ten sposób lesistoć gminy jest wysza ni rednia dla województwa lubelskiego (23,3%), ale nisza ni dla kraju (29,5%). Prawie 60% gruntów lenych zarządzanych jest przez Lasy Państwowe, za pozostałe 40% to lasy naleące do osób prywatnych

Tabela 11. Lesistoć gminy Parczew (stan na koniec 2016 r.)

Powierzchnia gruntów lenych ogółem (w ha) 3 909 Grunty lene w zarządzaniu Lasów Państwowych 2 326 Grunty lene prywatne (osoby fizyczne oraz wspólnoty gruntowe) 1 583 ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie danych BŹL

Publiczne grunty lene połoone na terenie gminy zarządzane są przez Nadlenictwo Parczew z siedzibą w Sosnowicy. Nadlenictwo zarządza lasami o powierzchni 17 123 ha, które w wikszoci połoone są na terenie powiatu parczewskiego, jak równie powiatu włodawskiego, lubartowskiego, łczyńskiego, chełmskiego oraz radzyńskiego. W zasigu terytorialnym Nadlenictwa Parczew zajmuje si niemal całe Pojezierze Łczyńskie, z dziesiątkami jezior i tysiącami hektarów terenów bagiennych i torfowisk wysokich, niskich i przejciowych. Lasy Nadlenictwa Parczew pełnią dodatkowo funkcje otuliny Poleskiego Parku Narodowego, na terenie Nadlenictwa znajduje si pić rezerwatów o łącznej powierzchni około 424 ha. Wikszoć naszych lasów, chronionych jest w ramach Parku Krajobrazowego Pojezierze Łczyńskie oraz Poleskiego Parku Narodowego (PPN), a take wraz z głównym kompleksem Lasów Parczewskich wchodzi w skład Midzynarodowego Rezerwatu Biosfery MRB-UNESCO.

20

Ryc. 7. Nadlenictwo Parczew na tle innych nadlenictw w woj. lubelskim

ródłoŚ Regionalna Źyrekcja Lasów Państwowych w Lublinie

Na terenie Nadlenictwa Parczew przewaają siedliska borowe z dominacją sosny. Dominującą funkcj pełnią lasy gospodarcze, których na terenie Nadlenictwa jest 73%, waną rol pełnią równie lasy ochronne (25%) oraz rezerwaty przyrody (2%). redni wiek lasów to 58 lat, a przecitna zasobnoć w lasach osiąga 240 m3/ha.

Nadlenictwo Parczew corocznie pozyskuje około 60 tys. m3 drewna, które jest surowcem odnawialnym, przyjaznym człowiekowi i niezanieczyszczającym rodowisko. Równoczenie zasobnoć lasów w Nadlenictwie systematycznie wzrasta, poniewa cicia stanowią tylko około 56% przyrostu drewna na pniu.

Liczebnoć zwierzyny na terenie Nadlenictwa Parczew w oparciu o inwentaryzacj wykonaną w 2016 r. wynosi okołoŚ 376 łosi, 328 jeleni, 1 713 saren oraz 709 dzików.

21

Tabela 12. Wybrane dane z monitoringu gospodarki lenej w Nadlenictwie Parczew w 2016 r.

Pozycja z raportu monitoringowego Wartoć Zapas grubizny brutto 373 tys. m3

Powierzchnia odnowień i zalesień 117,25 ha Pozyskanie nasion 28,54 kg Produkcja sadzonek 975 tys. szt.

Iloć ustalonych stref ochrony ostoi, miejsc rozrodu i regularnego przebywania ptaków 30 szt. Koszty prowadzenia gospodarki lenej (koszt własny działalnoci podstawowej, 13 253 tys. zł. administracyjnej i ubocznej) Pozyskanie drewna ogółem 62,35 tys. m3

Wielkoć zatrudnienia 45 etatów ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie http://www.parczew.lublin.lasy.gov.pl/monitoring-gospodarki-lesnej

Z powyszych zestawień i analiz wynika, i potencjał lenictwa w gminie jest znaczny i powinien on być bardziej efektywniej wykorzystany do rozwoju lokalnej gospodarki. Rozwój sektora lenego powinien być szczególnie rozpatrywany w kontekcie rozwoju biogospodarki (jako jeden z jej filarów), turystyki (jako baza do rozwoju turystyki przyrodniczej i aktywnej) oraz energii odnawialnej (jako baza surowcowa). W dalszym rozwoju tego sektora kluczowym bdzie nawiązanie bliskiej współpracy władz gminnych z włacicielami lasów, w tym z Nadlenictwem Parczew, i ustalenie wspólnych priorytetów i kierunków działań.

Rybactwo ródlądowe

Gmina dysponuje znacznym potencjałem jeli chodzi o rozwój sektor rybactwa ródlądowego i usług z nim związanych. Cechą charakterystyczną gminy jest rozległa sieć hydrograficzna, co jest głównie uwarunkowane połoeniem gminy w dolinie dwóch rzek (Piwonii Parczewskiej i Tymienicy) oraz wystpowaniem licznych zbiorników wodnych. Czć zbiorników wodnych wykorzystywanych jest jako stawy rybne, w których prowadzona jest hodowla ryb słodkowodnych, w tym głównie takich gatunków jakŚ karp, sum, szczupak, amur, tołpyga, lin, kara.

Tabela 13. Stawy rybne na terenie gminy Parczew

LP Lokalizacja i nazwa Wielkoć (w ha) Wykorzystanie Właciciel zbiornika wodnego gospodarcze Rekreacja, 1. Parczew, Zalew Relax 4,6 Gmina Parczew wdkarstwo Hodowla ryb, Gospodarstwo Rybackie 2. / Pohulanka 90,0 wdkarstwo Siemień Sp. z o.o. Prokop (stawy na rzece Hodowla ryb, 3. 140,2 brak danych Bobrówka) wdkarstwo Gospodarstwo Rybackie Tymienica (stawy na rzece Hodowla ryb, 4. 239,0 Sp. z o.o. Tymienica z siedzibą Tymienica) wdkarstwo w Siemieniu Hodowla ryb, osoba fizyczna 5. 30,8 wdkarstwo Grzegorz Struski ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie informacji z gminy

Na terenie gminy funkcjonują 4 kompleksy stawów hodowlanych, których łączna powierzchnia wynosi 500 ha. Stawy te stanowią podstaw do prowadzonej na terenie gminy 22

gospodarki rybackiej, m.in. przez dwa gospodarstwa rybackie (z siedzibą w Siemieniu). Dokładnie nie wiadomo ile osób jest zatrudnionych w tym sektorze, ale z orientacyjnych danych wynika, e moe to być w granicach 20 osób, w tym około 15 osób to pracownicy stali (samozatrudnienie i praca najemna), za pozostałych 5 osób to pracownicy sezonowi18.

Pomimo stosunkowo niewielkiego zatrudnia w rybactwie, władze gminy starają si wspierać ten sektor, m.in. poprzez aktywne uczestnictwo w Stowarzyszeniu Lokalnej Grupy Rybackiej (LGR) „W Dolinie Tymienicy i Wieprza”. żmina Parczew jest jedną z 16 gmin naleących do Stowarzyszenia LżR, którego głównym celem jest m.in. promowanie i rozwój gospodarki rybackiej w oparciu o zidentyfikowany potencjał wodny dolin Tymienicy i Wieprza. LżR „W Dolinie Tymienicy i Wieprza” jest jedyną grupą rybacką na terenie województwa lubelskiego, która od 2007 roku korzysta ze rodków źuropejskiego Żunduszu Morskiego i Rybackiego (źŻMiR). Obecnie LżR wdraa swoją kolejną strategi rozwoju na lata 2016-2023 z budetem dofinansowania ze rodków EFMiR na poziomie 12 mln złotych19.

Ryc. 8. Potencjał wodny i rybacki Lokalnej Grupy Rybackiej „W dolinie Tymienicy i Wieprza”

ródłoŚ Lokalna Strategia Rozwoju LGR „W Źolinie Tymienicy i Wieprza” na lata 2016-2023

Prawie połowa z zaplanowanych rodków (5,4 mln zł) ma być przeznaczona na utrzymanie istniejących oraz utworzenie nowych miejsc pracy w sektorze rybackim, za pozostała kwota (6,6 mln zł) bdzie przeznaczona na projekty związane z promocja i zwikszaniem atrakcyjnoci turystycznej obszaru objtego działaniem strategii LżR, a take na wymian wiedzy i współprac sieciową podmiotów sektora rybackiego.

18 Dane szacunkowe na podstawie cząstkowych sprawozdań RRW-22 19 W ramach poprzedniej strategii na lata 2007-2013, LżR „W Dolinie Tymienicy i Wieprza” zrealizowało projekty na łączną kwot dofinansowania 24,5 mln złotych, w tym 2,6 mln złotych było wykorzystanych na projekty zrealizowane przy współudziale podmiotów z gminy Parczew. 23

Zwaywszy na dostpne instrumenty finansowe, a take na dotychczasową współprac gminy Parczew w ramach LżR „W Dolinie Tymienicy i Wieprza”, wydaje si zasadnym dalszy rozwój współpracy gminy i podmiotów rybackich w tym zakresie, co powinno w dłuszej perspektywie doprowadzić do wzmocnienia sektora rybackiego w gminie i zwikszenia zatrudnienia w tym sektorze.

2.2.2. Przedsiębiorczoć w gminie

O sile lokalnej gospodarki decydują w duej mierze funkcjonujące w gminie przedsibiorstwa i ich potencjał rozwojowy. Według stanu na koniec 2016 roku w gminie było zarejestrowanych łącznie 1285 przedsibiorstw i ich liczba na przestrzeni ostatnich 7 lat utrzymuje si mnie wicej na takim samym poziomie. Zdecydowana wikszoć przedsibiorstw (84%) działa na obszarze miasta, a pozostała czć na obszarze wiejskim – chocia tutaj mona zaobserwować wzrost liczby rejestrowanych przedsibiorstw (o 11% w stosunku do roku 2010).

Wykres 1. Liczba podmiotów gospodarczych działających w Gminie Parczew na przestrzeni ostatnich lat

ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie danych BŹL

Warto równie zauwayć doć nierównomiernie rozmieszczenie podmiotów gospodarczych na obszarach wiejskich. Najwicej przedsibiorstw funkcjonuje w takich sołectwach jakŚ Jasionka (22 podmioty), Koczergi (17 podmiotów), Przewłoka (14 podmiotów), Wierzbówka oraz Tymienica (9 podmiotów). Ani jeden podmiot gospodarczy nie jest zarejestrowany w takich sołectwach jakŚ Komarne, Kolonia Babianka oraz Pohulanka. Niewielka liczba przedsibiorstw działa w takich sołectwach jakŚ Michałówka (1 podmiot), Zaniówka (1 podmiot) oraz Królewski Dwór (3 podmioty), Sowin (3 podmioty), (3 podmioty) oraz Wola Przywłocka (3 podmioty)20.

20 Powysze dane dotyczą podmiotów z rejestru Centralnej źwidencji Działalnoci żospodarczej (CźDż) i nie uwzgldniają przedsibiorstw rejestrowanych w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS) 24

Analizując liczb nowo rejestrowanych i wyrejestrowywanych podmiotów gospodarczych na przestrzeni ostatnich 7 lat mona stwierdzić, i z jednej strony jest dua aktywnoć w gminie jeli chodzi o rejestrowanie nowych podmiotów gospodarczych, której niestety towarzyszy te doć dynamiczny proces wyrejestrowywania firm. Przy czym tzw. wskanik przeywalnoci nowo zarejestrowanych firm w gminie wynosi po pierwszym roku działania nieco ponad 60%, a po trzech latach spada poniej 50%. Wskazuje to na doć trudne warunki prowadzenia biznesu w gminie, które są w duym stopniu pochodną wielu czynników (dua konkurencja, ograniczona chłonnoć rynku lokalnego, słaboć lokalnych instytucji wspierających przedsibiorców itp.).

Tabela 14. Liczba nowo zarejestrowanych i wyrejestrowanych podmiotów gospodarczych w gminie w latach 2010- 2016

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Liczba nowo zarejestrowanych 146 99 130 119 111 122 82 podmiotów gospodarczych Liczba wyrejestrowanych 85 143 87 102 89 114 96 podmiotów gospodarczych

Saldo 61 -44 43 17 22 8 -14

ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie danych BŹL

Wskanik rozwoju przedsibiorczoci w gminie (mierzony liczbą zarejestrowanych przedsibiorstw na 1 tys. mieszkańców) kształtuje si na poziomie 87 i jest wyszy ni redni w województwie lubelskim (82 podmioty), ale o 21% niszy ni rednia w kraju (110 podmiotów).

Tabela 15. Wskanik przedsiębiorczoci w gminie Parczew na tle innych jednostek

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Polska 101 100 103 106 107 109 110

Woj. lubelskie 75 75 77 79 80 81 82 powiat parczewski 63 62 64 65 67 68 67

Gmina Parczew 87 83 86 87 88 89 87

Gmina Janów Lubelski 111 106 107 107 108 109 108

Gmina Łęczna 63 63 63 64 63 65 65

Gmina Ryki 78 78 79 79 80 83 83

Miasto Włodawa 96 96 98 100 99 97 95 ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie danych z BŹL

Porównując liczb firm na 1 tys. mieszkańców w gminie Parczew w odniesieniu do innych miast powiatowych w woj. lubelskim o podobnym potencjale demograficznym (np. gmina Janów Lubelski, Łczna, Ryki, Włodawa), mona dojć do wniosku, i gmina cechuje si rednim poziomem rozwoju przedsibiorczoci. żmina wypada lepiej ni takie miasta jak Łczna, Ryki, ale nieco gorzej ni Włodawa (95 podmiotów/1 tys. mieszkańców) lub Janów Lubelski (108 podmiotów/1 tys. mieszkańców). 25

Wykres 2. Wskanik przedsiębiorczoci w gminie Parczew na tle innych gmin

ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie danych BŹL

Ogólnie naley stwierdzić, e gmina ma spory potencjał do dalszego rozwoju przedsibiorczoci, nie tylko w zakresie tworzenia nowych firm, ale równie poprzez wzmacnianie ju istniejących podmiotów i popraw ich przeywalnoci.

Jeli chodzi o analiz działających firm pod wzgldem wielkoci zatrudnienia, to zdecydowana wikszoć zarejestrowanych podmiotów (95%) to mikro firmy zatrudniające od 0 do 9 osób. Nieco ponad 4% stanowią firmy małe (zatrudniające od 10 do 49 osób), za firm rednich jest 14, duych – tylko jedna (Fabryka Kabli ELPAR Sp. z o.o.).

Wykres 3. Struktura zarejestrowanych podmiotów gospodarczych pod względem zatrudnienia

ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie danych BŹL

Przedstawiona powyej struktura wielkoci firm jest zbliona do tego co mona zaobserwować na poziomie województwa i kraju. Jednak z punktu widzenia dalszego rozwoju miasta naley dąyć do zwikszania liczby przedsibiorstw małych i rednich – z wikszą zdolnocią do 26

finansowania własnego rozwoju i konkurowania na rynkach ponadlokalnych. Taką korzystną tendencj mona ju zaobserwować i naley ją podtrzymać w najbliszych latach.

Tabela 16. Zmiana struktury wielkoci podmiotów gospodarczych w gminie Parczew na przestrzeni ostatnich lat

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 mikroprzedsibiorstwa 1225 1175 1214 1220 1235 1241 1217 (0 - 9 osób) małe przedsibiorstwa 55 56 56 54 55 54 53 (10 - 49 osób)

rednie przedsibiorstwa 12 12 12 14 14 14 14 (50 - 249 osób) due przedsibiorstwa 1 1 1 1 1 1 1 (250 osób i wicej) Łącznie 1293 1244 1283 1289 1305 1310 1285 ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie danych z BDL

Z analizy struktury własnociowej przedsibiorstw wynika, i zdecydowana wikszoć (ponad 96%) działa w sektorze prywatnym, a tylko niecałe 4% naley do sektora publicznego. Wród przedsibiorstw prywatnych dominują przedsibiorstwa prowadzone przez osoby fizyczne (77%), w dalszej kolejnoci są spółki prawa handlowego (nieco ponad 5%) oraz stowarzyszenia i organizacje społeczne (niecałe 4%). Na terenie gminy działa 10 podmiotów gospodarczych z udziałem kapitału zagranicznego, w tym najbardziej znana firma z Parczewa – Wytwórnia Octu i Musztardy Sp. z o.o, z udziałem kapitału słoweńskiego.

Tabela 17. Przedsiębiorstwa ze względu na formę własnoci i formę prawną w gminie Parczew

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 podmioty gospodarki narodowej ogółem 1293 1244 1283 1289 1305 1310 1285 sektor publiczny ogółem 42 43 43 43 43 41 40 państwowe i samorządowe jednostki 32 33 33 33 33 31 30 prawa budetowego przedsibiorstwa państwowe 0 0 0 0 0 0 0 spółki handlowe 2 2 2 2 2 2 2 spółki handlowe z udziałem kapitału 0 0 0 0 0 0 0 zagranicznego państwowe i samorządowe jednostki prawa budetowego, gospodarstwa 0 ------pomocnicze sektor prywatny ogółem 1251 1201 1240 1246 1262 1263 1236 osoby fizyczne prowadzące działalnoć 1004 950 976 969 980 980 952 gospodarczą spółki handlowe 51 52 54 60 62 63 67 spółki handlowe z udziałem kapitału 8 7 7 9 9 10 10 zagranicznego spółdzielnie 10 10 10 10 10 10 10 fundacje 1 1 1 1 1 2 2 stowarzyszenia i organizacje społeczne 40 41 43 44 44 44 44 ródłoŚ Opracowanie własne na postawie danych BŹL

27

2.2.3. Zdolnoć finansowania przez gminę działań prorozwojowych

Zdolnoć finansowania przez gmin działań rozwojowych zaley w duej mierze od struktury jej dochodów i wydatków, a take od prowadzonej polityki finansowej gminy. Dochody ogółem gminy Parczew systematycznie rosną i na koniec 2016 roku były wysze w stosunku do 2010 roku o 45%. W ciągu ostatnich 7 lat rosły zarówno dochody własne gminy (o 50%), jak i dotacje oraz subwencje.

Wykres 4. Dochody gminy Parczew na przestrzeni ostatnich 7 lat

ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie danych BŹL

Dochody gminy w przeliczeniu na mieszkańca na koniec 2016 roku kształtowały si na poziomie 3 528 zł i były nisze ni dla powiatu parczewskiego (o 4%), województwa lubelskiego (o 13%) oraz kraju (o 23%). Co ciekawe wielkoć tych dochodów była wysza w stosunku do takich gmin jak Janów Lubelski, Łczna, Ryki czy Włodawa.

Tabela 18. Źochody gminy Parczew w przeliczeniu na 1 mieszkańca na tle innych jednostek samorządowych

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Polska 3 276,40 3444,21 3624,21 3746,78 3970,71 4114,66 4585,73 Woj. lubelskie 2 883,63 3105,41 3293,58 3402,56 3565,11 3579,05 4060,73 powiat parczewski 2 675,95 3173,62 3126,88 3279,47 3536,81 3489,71 3682,96 Gmina Parczew 2390,55 2835,54 2967,33 2924,45 3045,67 3044,81 3528,19 żmina Janów Lubelski 4 043,08 2650,17 2807,56 2876,82 3060,65 3444,56 3396,67 żmina Łczna 2 318,57 2242,28 2322,95 2514,22 2660,50 2634,30 3162,57 Gmina Ryki 2 282,78 2260,64 2333,69 2453,54 2724,71 2840,42 3480,78 Miasto Włodawa 2 538,85 2947,86 3029,25 2664,27 2857,94 3032,26 3397,33 ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie danych BŹL

28

Analizując z kolei struktur wydatków w gminie mona zauwayć ich systematyczny wzrost (ale nie tak duy jak przychodów), a take doć duą fluktuacj jeli chodzi o wielkoć wydatków majątkowych inwestycyjnych (od 12,5 mln zł w roku 2012 do 1,7 mln zł w roku 2016). Due wahania w wydatkach majątkowych inwestycyjnych odzwierciedlają proces realizowania projektów współfinansowanych ze rodków Unii źuropejskiej w ramach perspektywy finansowej 2007-2013.

WykresWydatki 5 majątkowe. Wydatki majątkowe inwestycyjne inwestycyjne w gminie Parczew w gminie na na tle tle wydatków wydatków ogółem ogółem

ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie danych BŹL

rednie wydatki majątkowe inwestycyjne w przeliczeniu na 1 mieszkańca za ostatnie 7 lat kształtowały si na poziomie 516 zł, podczas gdy w powiecie parczewskim była to wartoć 644 zł, za dla województwa lubelskiego – 692 zł. W poniesionych wydatkach inwestycyjnych gmina Parczew była lepsza ni takie gminy jakŚ Łczna (419 zł), Ryki (226 zł) oraz Włodawa (510 zł). Natomiast niezaprzeczalnym liderem w tym okresie była gmina Janów Lubelski, która przez ostatnie 7 lat inwestowała rodki na poziomie 987 zł w przeliczeniu na mieszkańca.

Tabela 19. Wydatki majątkowe inwestycyjne Gminy Parczew w przeliczeniu na 1 mieszkańca na tle innych jednostek

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Polska 840,60 785,90 673,73 631,64 747,67 687,37 477,76 woj. lubelskie 739,58 760,97 615,86 621,10 775,95 639,21 379,10 powiat 844,89 724,50 581,07 624,44 756,91 790,33 187,26 parczewski Gmina 732,46 603,58 840,75 249,81 520,07 550,95 118,99 Parczew Gmina Janów 2684,25 558,13 834,87 740,73 897,91 995,01 195,54 Lubelski żmina Łczna 729,84 439,64 309,05 261,12 335,80 494,13 361,34 Gmina Ryki 645,28 125,48 108,05 49,84 225,89 158,53 266,76 Miasto 753,22 1319,10 751,81 225,17 154,66 263,92 99,91 Włodawa ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie danych BŹL

29

Naley przypuszczać, i dua aktywnoć inwestycyjna gminy była m.in. rezultatem pozyskania rodków unijnych na zaplanowane przedsiwzicia rozwojowe w gminie. Według danych SIMIK w latach 2007-2015 na terenie gminy zrealizowano nieco ponad 100 projektów rozwojowych o łącznej wartoci prawie 130 mln złotych, w których dofinansowanie stanowiło 75 mln złotych. żłównym ródłem dofinansowania unijnego był Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego 2007-2013, a take Program Operacyjny Innowacyjna żospodarka 2007-2013.

Wykres 6. Główne ródła finansowania projektów unijnych w gminie Parczew w latach 2007-2015

ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie systemów SIMIK i PROW Co jest interesujące, wiksza wartoć zrealizowanych projektów ze wsparciem z Uź przypada na przedsibiorstwa (prawie 66 mln zł), za pozostała kwota na jednostki samorządu terytorialnego, w tym na gmin Parczew i jej jednostki organizacyjne (ponad 37 mln zł). żmina pozyskała rodki m.in. na rozbudow sieci wodno-kanalizacyjnej, modernizacj układu komunikacyjnego, rewitalizacj osiedla mieszkaniowego, rozwój infrastruktury kultury i sportu, instalacj paneli solarnych czy te promocj gospodarczą gminy. rodki pozyskane przez gmin z programów Uź to kwota przekraczająca 25 mln zł (czyli mnie wicej połowa wydatków majątkowych inwestycyjnych gminy w latach 2010-2016).

Wykres 7. Wartoć zrealizowanych projektów z UE z podziałem naróżnych beneficjentów

ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie systemów SIMIK i PROW 30

Za mocną stron lokalnych przedsibiorców naley uznać ich aktywnoć i skutecznoć w pozyskiwaniu rodków dotacyjnych na swój rozwój. Poniej zaprezentowano najbardziej efektywne przedsibiorstwa w tym zakresie.

Tabela 20. Przedsiębiorstwa najbardziej aktywne w pozyskiwaniu rodków unijnych w latach 2007-2015

Uzyskane Wartoć całkowita LP Nazwa przedsiębiorstwa Nazwa programu dofinansowanie z projektu (w tys. zł) UE (w tys. zł) PO Innowacyjna 1. Fabryka Kabli ELPAR Sp. z o.o. 33 292,3 19 102,3 Gospodarka 2007-2013 źdyta Chmielarz Pracownia Badań i 2. RPO WL 2007-2013 31,8 22,2 Usług Psychologicznych Indywidualna Specjalistyczna Praktyka 3. RPO WL 2007-2013 171,6 120,2 Lekarska Paweł Mierz Mirosława Dudzik-Szalewska NZOS 4. RPO WL 2007-2013 583,2 408,3 "Visus" 5. Fabryka Kabli ELPAR Sp. z o.o. RPO WL 2007-2013 1 866,6 999,8 Gabinet Lekarski Lek. Med. Edward 6. RPO WL 2007-2013 264,9 184,9 Kisiel 7. PPHU "ARBIS" Arkadiusz Bzoma RPO WL 2007-2013 828,5 405,6 PUS "ELEKTRO LECH" Lech Marian 8. RPO WL 2007-2013 1 247,7 507,0 Misiejuk 9. KABźX ZPH Damian Dąbrowski RPO WL 2007-2013 1 751,3 985,9 Przychodnia Weterynaryjna S.C. R. 10. RPO WL 2007-2013 263,8 152,0 Michałowski, A. Wróblewski, J. Szwaj 11. Biuro Rachunkowe „źD” Domańska źwa RPO WL 2007-2013 888,3 487,3 12. MEDICA CENTRUM Edward Kisiel RPO WL 2007-2013 1 490,8 992,3

13. Integral Paweł Pydy RPO WL 2007-2013 228,5 128,1 PUH "ELEKTRO-LźCH" Łukasz 14. RPO WL 2007-2013 1 725,2 699,9 Grzegorz Misiejuk 15. MEDICA CENTRUM Edward Kisiel RPO WL 2007-2013 554,0 276,5 16. PHPU "Fabel" Sp. z o.o. RPO WL 2007-2013 5 219,9 1 995,8 Zakład Budowlany "ZżODA" S.C. 17. RPO WL 2007-2013 2 334,3 897,0 Włodzimierz Lipnicki, Jarosław Cyranka 18. Zakład Piekarniczy Marta Lipka RPO WL 2007-2013 1 126,7 451,0 Przedsibiorstwo Robót Drogowo- 19. RPO WL 2007-2013 1 124,9 348,3 Mostowych Parczew SA Wytwórnia Octu i Musztardy w 20. RPO WL 2007-2013 6 563,8 1 999,3 Parczewie Sp. z o.o. Zakład Drzewny Kazimierz Izdebski i 21. RPO WL 2007-2013 289,3 164,6 źwa Niziołek ORION HOTEL s. c. Iwona 22. RPO WL 2007-2013 3 801,2 1 758,2 Trociańczyk, Paweł Jdrzejewski Wytwórnia Octu i Musztardy w 23. RPO WL 2007-2013 51,0 18,1 Parczewie Sp. z o.o. 24. Fabryka Kabli ELPAR Sp. z o.o. RPO WL 2007-2013 116,2 40,0

Łącznie 65 815,8 33 144,6 ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie bazy danych SIMIK 2007-2013

31

2.3. Otoczenie działania biznesu

Przedsibiorcy prowadzący działalnoć biznesową działają w okrelonym otoczeniu prawnym, społecznym i gospodarczym. Otoczenie to, ze wzgldu na sił oddziaływania na przedsibiorców i ich rozwój, moe być blisze lub dalsze. W otoczeniu bliszym (bezporednim) przedsibiorcy muszą na co dzień brać pod uwag m.in. takie uwarunkowania w swojej działalnoci biznesowej jakŚ dostp i wielkoć rynków zbytu dla oferowanych towarów i usług, dostpnoć wykwalifikowanych kadr pracowniczych, dostp do aktualnej wiedzy i technologii czy te kwestie bezporednio związane z procesami produkcji czy te wiadczenia usług (zapewnienie sobie odpowiednich surowców i materiałów czy te zadbanie o odpowiednie zaplecze techniczne do prowadzenia działalnoci gospodarczej (tereny, pomieszczenia, maszyny itp.).

Ryc. 9. Otoczenie działania biznesu (bliższe i dalsze)

ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie specjalistycznej literatury

Bezporedni wpływ na działalnoć przedsibiorców mają równie regulacje prawne dotyczące prowadzenia działalnoci gospodarczej, w tym obowiązujący system pozwoleń i koncesji, a take norm technicznych i standardów dotyczących procesów produkcyjnych i usługowych. Precyzyjne prawo i jego stabilnoć, a take przejrzyste zasady jego stosowania wpływają korzystnie na łatwoć prowadzenia biznesu i przyczyniają si do napływu nowych inwestycji do kraju i regionów.

32

żeneralnie Polska postrzegana jest jako kraj o rednio przyjaznych warunkach do prowadzenia biznesu. Wg najnowszego rankingu Banku wiatowego dotyczącego łatwoci w prowadzeniu biznesu21, Polska zajmuje 24 miejsce na wiecie (na 190 ocenianych krajów) i jest za takimi krajami w źuropie jakŚ Dania (3 pozycja na wiecie), Norwegia (6 miejsce), Wielka Brytania (7 miejsce), Szwecja (9 miejsce), Macedonia (10 miejsce), Estonia (12 miejsce), Finlandia (13 miejsce), Łotwa (14 miejsce), Niemcy (17 miejsce), Irlandia (18 miejsce), Austria (19 miejsce), Litwa (21 miejsce).

Tabela 21. Pozycja Polski w rankingu Banku wiatowego dotyczącego łatwoci w prowadzeniu biznesu

Liczba uzyskanych Ranking na Ranking na LP. Obszar podlegający ocenie punktów licie licie (maks.100) w 2017 w 2016 r. 1. Rozpoczynanie działalnoci gospodarczej 84,20 107 102 2. Uzyskiwanie pozwoleń budowalnych 75,15 46 52 3. Uzyskanie podłączenia do prądu 81,35 46 48 4. Kupno i zarejestrowanie nieruchomoci 76,49 38 36 5. Uzyskanie kredytu 75,00 20 19

6. Ochrona inwestorów mniejszociowych 63,33 42 40 7. Płacenie podatków 82,73 47 44 8. Handel transgraniczny 100,00 1 1

9. Realizacja i egzekwowanie umów 63,44 55 56

10. Rozwiązywanie problemów z utratą płynnoci 76,37 27 33

Wynik łączny 77,81 24 25 ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie http://www.doingbusiness.org/data/exploreeconomies/poland#starting-a- business

Z powyszego zestawienia wynika, i w Polsce w dalszym ciągu najwikszym problemem dla przedsibiorców są procedury związane z rozpoczynaniem działalnoci gospodarczej, co jest związane zarówno z samym procesem rejestracji firmy, jak i niekorzystnym systemem obciąeń fiskalnych (bez korzystnego systemu ulg i zwolnień). Natomiast to co wyrónia Polsk to bardzo liberalne podejcie w handlu midzynarodowym (1 miejsce w rankingu) oraz łatwoć w uzyskaniu kredytu (20 miejsce).

To co bardzo negatywnie wpływa na warunki prowadzenia biznesu w Polsce to równie niestabilnoć prawa i nieprzewidywalnoć kierunków jego zmian. Chodzi tu zarówno o prawo podatkowe, jak i prawo gospodarcze – wyznaczające ramy dla działających przedsibiorstw. Polska z roku na rok bije rekordy jeli chodzi o liczb tworzonych aktów prawnych.

Jak wynika z obliczeń firmy żrant Thornton22, w I połowie 2017 r. w ycie weszło w Polsce 17 440 stron maszynopisu nowych aktów prawnych (ustaw i rozporządzeń). To wzrost o 36,3 proc. w stosunku do analogicznego okresu w poprzednim roku. Produkcja prawa w Polsce jest wic najwysza w historii, a przynajmniej od 1918 r., od kiedy dostpne są porównywalne dane (czyli odkąd ukazuje si Dziennik Ustaw). żdyby obywatel czy przedsibiorca chciał mieć pewnoć, e jest na bieąco ze zmianami w prawie, musiałby na to powicić 4 godziny 17 minut kadego dnia roboczego.

21 Doing Business 2017, Equal opportunities for all, World Bank Group, 2017 22 Wicej na stronie http://barometrprawa.pl/ 33

Ryc. 10. Produkcja prawa w Polsce na przestrzeni ostatnich 29 lat

ródłoŚ Barometr stabilnoci otoczenia prawnego w Polsce

Polska ma obecnie najbardziej zmienne prawo ze wszystkich państw Unii źuropejskiej. Jak wynika z obliczeń żrant Thornton, w latach 2012-2014 produkowała rednio w roku prawie 56- krotnie wicej przepisów ni Szwecja, 11-krotnie wicej ni Litwa i 2-krotnie wicej ni Wgry (szacunki dotyczą zarówno liczby jak i objtoci tworzonych aktów prawnych - na podstawie tych dwóch czynników obliczony został specjalny wskanik zmiennoci prawa w krajach Uź). Oznacza to, e w adnym innym kraju unijnym rzeczywistoć prawna dla obywateli i przedsibiorców nie jest tak chwiejna i nieprzewidywalna jak w Polsce.

Z prawie 32 tys. stron maszynopisu aktów prawnych, które weszły w ycie w 2016 roku, a 44% bezporednio odnosiło si do działalnoci firm. Najczciej regulowane były kwestie prawno sądowe, czyli np. przepisy związane z forma prawną prowadzenia działalnoci gospodarczej. Inną liczną grupą zmieniających si przepisów były kwestie infrastrukturalne, czyli regulacje dotyczące przepisów budowlanych, czy te te związane z energetyką i transportem. Równie czsto były zmieniane przepisy dotyczące podatków i spraw pracowniczych.

2.3.1. Instytucje otoczenia biznesu i oferowane usługi

Generalnie instytucje otoczenia biznesu mona podzielić na trzy typyŚ orodki przedsibiorczoci, orodki innowacji i instytucje parabankowe finansowe23. W ramach poszczególnych typów mona odnaleć róne modele i formy organizacyjne wiadczenia usług na rzecz biznesu. Czć instytucji otoczenia biznesu moe mieć charakter publiczny (np. organizacje non profit), finansowane ze rodków publicznych, jednak coraz czciej mona spotkać komercyjne

23 Podział stosowany przez Stowarzyszenie Organizatorów Orodków Innowacji i Przedsibiorczoci (SOOIP) 34

podmioty, które za wiadczone usługi pobierają okrelone opłaty, za osiągane zyski przeznaczają na cele statutowe lub biznesowe.

Tabela 22. Typologia instytucji otoczenia biznesu wg SOOIP

ORODKI INSTYTUCJE ORODKI INNOWACJI PRZźDSIBIORCZOCI PARABANKOWE FINANSOWE

 Orodki szkoleniowo-  Centra transferu technologii

doradcze  Akademickie inkubatory  Regionalne i lokalne  Orodki przedsibiorczoci przedsibiorczoci fundusze poyczkowe

 Centra biznesu  Inkubatory technologiczne  Żundusze porczeń

 Kluby przedsibiorczoci  e-inkubatory kredytowych

 Punkty konsultacyjno-  Parki technologiczne  Żundusze kapitału doradcze  Orodki naukowe zaląkowego

 Preinkubatory i inkubatory  Orodki badawcze  Sieci aniołów biznesu przedsibiorczoci  Parki przemysłowo-technologiczne ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie klasyfikacji SOOI)

Na terenie gminy Parczew, jak i całego powiatu parczewskiego, brakuje silnej instytucji otoczenia biznesu, która byłaby utworzona przez lokalnych interesariuszy i która w swoich celach statutowych priorytetowo traktowałaby rozwój przedsibiorczoci i wspieranie lokalnych przedsibiorców24. W gminie nie funkcjonuje na stałe równie adna filia lub oddział instytucji otoczenia biznesu działającej na poziomie województwa lub kraju.

Ryc. 11. Przestrzenne rozmieszczenie IOB w województwie lubelskim

ródłoŚ Raport z badania pogłębionego pn. „Ocena barier i potrzeb instytucji otoczenia biznesu w kontekście rozwoju proinnowacyjnych usług na rzecz biznesu”

24 Przykładem takiej instytucji moe być Biłgorajska Agencja Rozwoju Regionalnego (BARR), której udziałowcami są przedsibiorcy i władze lokalne, za cele statutowe zakładają wspieranie przedsibiorców w gminach powiatu biłgorajskiego 35

Brak placówki otoczenia biznesu działającej na stałe w Parczewie nie oznacza, e przedsibiorcy nie mają dostpu do usług oferowanych przez tego typu podmioty działające w regionie i kraju. Dostp do usług doradczo-szkoleniowych oferuje szereg organizacji non-profit (np. Lubelska Fundacja Rozwoju, Fundacja Rozwoju Lubelszczyzny), jak i firm komercyjnych zajmujących si szeroko pojtym doradztwem (np. lokalnie działająca firma UNIDO S.C. M. Borysiewicz J. żołacka, M. Jezior I. Łapiuk). W skład oferowanych usług wchodzi równie wiadczenie usług w zakresie przygotowywania i rozliczania projektów unijnych dla przedsibiorców i rolników, współfinansowanych ze rodków krajowych (np. za porednictwem Banku Gospodarstwa Krajowego, Polskiej Agencji Rozwoju Przedsibiorczoci) i regionalnych (np. za porednictwem Lubelskiej Agencji Wspierania Przedsibiorczoci).

Dobry dostp do usług bankowych jest moliwy dziki funkcjonującym w miecie placówkom bankowym, w tym takich jakŚ Oddział Banku PKO BPś Oddział Banku Bż BNP Paribas S.A; Bank Spółdzielczy w Parczewie, Oddział Kasy Stefczyka. Banki oferują całą gam usług finansowych, w tym poyczki, kredyty i finansowanie w formie rónych form leasingu.

Podmiotami wspierającymi sektor biznesu są równie firmy ubezpieczeniowe oraz lokalne biura rachunkowe. W gminie działa take kilka podmiotów wiadczących usługi ubezpieczeniowe, z tych które dostpne są na rynku krajowym. Na uwag zasługuje równie doć dobrze rozwinita sieć firm zajmujących si usługami rachunkowymi i doradztwem podatkowym.

Tabela 23. Firmy ubezpieczeniowe i rachunkowe na terenie gminy Parczew

LP Nazwa podmiotu Zakres usług Adres

1. MULTIAGENT Tomasz Ignatowicz Ubezpieczenia ul. abia 17, 21-200 Parczew

2. Eureka Multiagencja ubezpieczeniowa Ubezpieczenia ul. 11 Listopada 63, 21-200 Parczew

3. Żilipiak Sławomir. Ubezpieczenia Ubezpieczenia ul. Kolejowa 19, 21-200 Parczew komunikacyjne, majątkowe, na ycie -Ubezpieczeniowe Iwona 4. Usługi Żinansowo Ubezpieczenia ul. Warszawska 5, 21-200 Parczew Grzywaczewska

1. Biuro rachunkowe źlbieta Alicja żierczak Usługi rachunkowe ul. 11 Listopada 66/5721-200 Parczew

2. Biuro rachunkowe źD źwa Domańska Usługi rachunkowe Al. Jana Pawła II 29a, 21-200 Parczew

3. Kaliszyk Jan. Biuro rachunkowe Usługi rachunkowe ul. Szeroka 9, 21-200 Parczew

4. Komfis. Biuro rachunkowe. Tryniecki H. Usługi rachunkowe ul. Warszawska 14, 21-200 Parczew

5. Rajan Biuro Usług Rachunkowych Marian ul. Kolejowa 28, 21-200 Parczew Kucyk Usługi rachunkowe Doradztwo podatkowe, 6. Kancelaria Podatkowa Sawicki Ireneusz ul. PCK 7/13, 21-200 Parczew usługi rachunkowe ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Miasta

Wanym uzupełnieniem rynku usług okołobiznesowych w gminie jest równie działalnoć jednostek organizacyjnych administracji rządowej i samorządowej. Na uwag zasługują tutaj takie instytucje jak Biuro Powiatowe Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) (za porednictwem którego mona składać wnioski o dopłaty bezporednie i rodki z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich), czy te Powiatowy Urząd Pracy w Parczewie (które m.in. poredniczy w udzielaniu dotacji na rozpoczcie działalnoci gospodarczej). W gminie działa równie Zespół 36

Doradztwa Rolniczego, w skład którego wchodzi 20 doradców wiadczących szeroki zakres usług w zakresie rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich.

Tabela 24. Sieć doradców rolnych na terenie powiatu parczewskiego

Miejsce wiadczenia Imię i nazwisko eksperta Nazwa firmy usługi Halina elazowska Zespół Doradztwa Rolniczego w Parczewie Parczew Michał Baryła Michał Baryła Cichostów Bernard Chilczuk Zespół Doradztwa Rolniczego Parczew Parczew Wojciech Czeczko Nadlenictwo Parczew z siedzibą w Sosnowicy Sosnowica Wojciech Danilkiewicz Wojciech Danilkiewicz Parczew

Mariusz żołacki ROLMAR Wierzbówka Arkadiusz Golecki Zespół Doradztwa Rolniczego w Parczewie Parczew Zbigniew Jaszcz Zbigniew Jaszcz Parczew

Marta Jezior UNIDO s.c. M.Borysiewicz, J.żołacka, M.Jezior, Parczew I.Łapiuk Danuta Kalińska Zespół Doradztwa Rolniczego w Parczewie Parczew

Małgorzata Dawidy Kropiwiec Małgorzata Kropiwiec Małgorzata Maciejuk Zespół Doradztwa Rolniczego Parczew Parczew Anna Miszczuk-Zielonka Zespół Doradztwa Rolniczego w Parczewie Parczew Tadeusz Rowiński Zespół Doradztwa Rolniczego w Parczewie Parczew

Marek Siuciak Zespół Doradztwa Rolniczego w Parczewie Parczew Mirosław Walma Nadlenictwo Parczew Sosnowica Dorota Winiewska Dorota Winiewska Andrzej Wołkowicz Nadlenictwo Parczew z/s w Sosnowicy Sosnowica Teresa Wypych Zespół Doradztwa Rolniczego Łuków Łuków Renata Zielińska ROLMAR Wierzbówka ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie http://195.205.152.135/doradca/Szukaj/szukaj_lubl.php

Mówiąc o instytucjach otoczenia biznesu warto równie wspomnieć o organizacjach pozarządowych, które albo poredniczą w dystrybucji rodków unijnych lub aktywnie uczestniczą w ich pozyskiwaniu. Na szczególną uwag zasługuj tutaj Stowarzyszenie Lokalna żrupa Działania (LGD) Jagiellońska Przystań z siedzibą w Parczewie25, która obecnie wdraa drugą edycj Lokalnej Strategii Rozwoju (LSR) na terytorium 7 gmin wchodzących w skład LżD (Ostrów Lubelski, Podedwórze, Siemień, Parczew, Milanów, Dbowa Kłoda, Jabłoń). W ramach wdraanej strategii są równie rodki na wspieranie lokalnej przedsibiorczoci. Warto równie wspomnieć o Stowarzyszeniu Lokalna żrupa Rybacka (LżR) „W Dolinie Tymienicy i Wieprza”, które podobnie jak LżD, poredniczy w dystrybucji rodków unijnych na projekty związane z rozwojem rybactwa ródlądowego26 oraz Stowarzyszeniu „Razem dla Parczewa”, które zajmuje si kultywowaniem kultury i tradycji lokalnych.

25Wicej o Stowarzyszeniu na stronieŚ http://www.lgdparczew.pl/ 26 Wicej o Stowarzyszeniu na stronieŚ http://www.lgr-lubelskie.pl/

37

2.3.2. Źziałania gminy na rzecz wspierania lokalnego biznesu

Ogólnie rzecz biorąc samorząd gminny ma doć ograniczone moliwoci kreowania przyjaznego otoczenia dla przedsibiorców. Zgodnie z posiadanymi kompetencjami władze gminne mogą dąyć do tego poprzez prowadzenie przyjaznej polityki podatkowej (np. dziki stosowaniu systemu zwolnień i ulg podatkowych) lub te tworzenie korzystnych warunków infrastrukturalnych (np. poprzez udostpnianie i uzbrajanie terenów inwestycyjnych czy te popraw dostpnoci komunikacyjnej do wybranych stref gospodarczych). żmina moe równie wspierać lokalny biznes poprzez prowadzenie sprawnego systemu promocji gospodarczej w wymiarze krajowym i midzynarodowym (np. poprzez współprac partnerską z innymi gminami za granicą).

Nie ulega wątpliwoci, i gmina Parczew próbuje prowadzić przyjazną polityk podatkową wobec przedsibiorców inwestujących w gminie. Zgodnie z podjtą w dniu 20 lipca 2015 roku uchwałą Rady Miasta przedsibiorcy w ramach regionalnej pomocy inwestycyjnej mają moliwoć uzyskania zwolnienia od podatku lokalnego (od nieruchomoci, gruntów i budowli) w przypadku dokonania inwestycji początkowej związanej z załoeniem nowego zakładu lub rozbudową istniejącego27. Czas obowiązywania zwolnień został okrelony do końca roku 2020, za ogólne zasady stosowania zwolnień przedstawiono poniej.

Tabela 25. Warunki uzyskania zwolnienia podatkowego w ramach regionalnej pomocy inwestycyjnej

Okres na jaki można uzyskać zwolnienie od Wartoć dokonanej inwestycji początkowej lub liczba podatku lokalnego utworzonych i utrzymanych miejsc pracy

12 miesicy 500 tys. złotych lub utworzenie 5 miejsc pracy

24 miesiące 1 mln złotych lub utworzenie 10 miejsc pracy

36 miesicy 3 mln złotych lub utworzenie 15 miejsc pracy

ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie informacji uzyskanych z Urzędu Miasta

Jak dotychczas z tej formy pomocy skorzystało ?? przedsibiorstw, które zainwestowały rodki w gminie na poziomie ?? zł.

żmina stara si równie prowadzić aktywną polityk w zakresie przyciągania nowych inwestorów poprzez przygotowywanie terenów inwestycyjnych. Obecnie w ofercie gminy są tereny inwestycyjne, zlokalizowane przy ulicy Polnej (łączna powierzchnia 116,6 ha), Lubartowskiej (8,6 ha), 11 Listopada (76,3 ha) oraz Tartacznej (13,2 ha). Tereny te są ju albo wyposaone w infrastruktur techniczną lub wymagają uzupełnienia w niektóre elementy sieci (główne infrastruktura, sieć dróg wewntrznych itp.).

Tabela 26. Tereny inwestycyjne w ofercie gminy Parczew

Powierzchnia Przeznaczenie LP Lokalizacja terenów Struktura własnoci Źostęp do infrastruktury technicznej zgodnie z mpzp (w ha) Tereny Tereny przy Skarb Państwa (7.8215 Podłączenie si do prądu, gazu ha), osoby fizyczne przemysłowe z 1. ulicy Polnej w 116,6100 wodociągu i kanalizacji moliwe w (69.6055 ha), gmina dopuszczeniem Parczewie odległoci około 500 metrów Parczew (31.0993 ha) składów i

27 Uchwała Nr IX/64/2015 Rady Miejskiej w Parczewie z dnia 20 lipca 2015 r. w sprawie wprowadzenia zwolnień od podatku od nieruchomoci stanowiących regionalną pomoc inwestycyjna. 38

budownictwa oraz tereny obiektów produkcyjnych, składów i magazynów Tereny przy Tereny zabudowy Bezporedni dostp do sieci ulicy Osoby fizyczne (8.6278 usługowej, usług energetycznej (15 kV), gaz w odległoci 2. 8,6278 Lubartowskiej ha) nauki, usług ok. 20 metrów, sieć wodociągowa jest, w Parczewie turystyki. brak sieci kanalizacyjnej Skarb Państwa (0,3030 ha), osoby fizyczne Bezporedni dostp do sieci Tereny przy Tereny zabudowy (71.8051 ha), gmina energetycznej (15 kV), gaz w odległoci ulicy 11 produkcyjnej 3. 76,2859 ha Parczew (3,2715 ha), ok. 5 metrów, sieć wodociągowa w Listopada w usługowej oraz powiat parczewski odległoci ok. 1,5 km, brak sieci Parczewie lasy (0,5475 ha), SKR kanalizacyjnej (0,3588 ha) Skarb Państwa (5,3552ha), osoby Tereny przy Tereny Istnieje sieć energetyczna i gaz, fizyczne (2,4892 ha), ulicy przemysłowe z moliwoć podłączenia si do sieci 4. 13,2035 gmina Parczew (4,0267 Tartacznej w dopuszczeniem wodociągowej i kanalizacyjnej (w ha), powiat parczewski Parczewie składów odległoci około 40 metrów (0,8957 ha), GS „SCh” (0,4367 ha) ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie materiałów Urzędu Miasta

Niestety te tereny wyznaczone są tylko w mpzp, pozostając ciągle w rkach prywatnych. Nie są w pełni uzbrojone i nie znajdują si na licie terenów inwestycyjnych promowanych przez UMWL w ramach portalu Departamentu Gospodarki i Innowacji28

Ryc. 12. Mapa z terenami inwestycyjnymi zlokalizowanymi przy ul. Lubartowskiej

ródłoŚ Strona Urzędu Miasta Parczew

28 Na stronie http://lublin.hulio.website.pl/pl/baza/grunt promowanych jest 130 terenów inwestycyjnych udostpnianych przez 20 samorządów lokalnych 39

aden z udostpnianych przez gmin Parczew terenów inwestycyjnych nie wchodzi w system Specjalnych Stref Ekonomicznych (SSE) obecnie funkcjonujących w Polsce. Na terenie województwa lubelskiego działa aktualnie 18 podstref w ramach czterech SSE, tj. Mieleckiej, Starachowickiej, Tarnobrzeskiej i Pomorskiej. Podstrefy ekonomiczne są obecnie zlokalizowane w 17 miastach woj. lubelskiego, przy czym w Kraniku dostpne są tereny inwestycyjne w ramach Mieleckiej i Tarnobrzeskiej SSE.

Ryc. 13. Lokalizacja podstref SSE w woj. lubelskim

ródłoŚ. http://invest.lubelskie.pl/pl/sse

Łączna powierzchnia terenów inwestycyjnych udostpnianych w ramach podstref wynosi 495 ha, z czego najwicej (128 ha) w Podstrefie Mieleckiej w Lublinie oraz w Podstrefie Starachowickiej w Puławach (120 ha) i w Podstrefie Pomorskiej w Białej Podlaskiej (96 ha). Oceniając efektywnoć funkcjonujących podstref przez pryzmat działających przedsibiorstw i utworzonych miejsc pracy mona stwierdzić, e najlepiej radzi sobie podstrefa Lublin z 58 działającymi w strefie przedsibiorstwami i 3,7 tys. utworzonymi miejscami pracy29. Stosunkowo dobrze rozwijają si równie podstrefy w Lubartowie, Janowie Lubelskim i Łukowie. Natomiast inne podstrefy są ciągle w trakcie organizacji (np. podstrefa w Tomaszowie Lubelskim) lub rekrutacji pierwszych powanych inwestorów (np. Kranik, Zamoć, Chełm).

29 Wicej nt. podstrefy w Lublinie na stronieŚ http://www.kurierlubelski.pl/strefa-biznesu/wiadomosci/z-regionu/a/wydanie-specjalne- lubelska-podstrefa-ekonomiczna-ma-10-lat,12503520/

40

Tabela 27. Źziałalnoć podstref ekonomicznych na terenie woj. lubelskiego

Powierzchnia terenów Liczba działających LP Powiat /gmina Nazwa SSE inwestycyjnych w strefie w SSE (w ha) przedsiębiorstw 1. Miasto Puławy Starachowicka 119,31 2 2. żmina i miasto Łuków Tarnobrzeska 40,52 9 3. żmina Tomaszów Lubelski Tarnobrzeska 10,56 0 4. żmina Janów Lubelski Tarnobrzeska 36,41 5 5. Miasto Kranik Tarnobrzeska 23,48 1 6. żmina Horodło Tarnobrzeska 5,30 0 7. Gmina Ryki Tarnobrzeska 4,50 0 8. Gmina Poniatowa Tarnobrzeska 7,76 0 9. Miasto Radzyń Podlaski Mielecka 7,62 1 10. Gmina Rejowiec Fabryczny Mielecka 27,10 1 11. Miasto Lubartów Mielecka 19,78 7 12. Miasto Lublin Mielecka 128,00 58 13. Miasto Chełm Mielecka 20,62 2 14. Miasto Zamoć Mielecka 53,52 3 15. Miasto Midzyrzec Podlaski Mielecka 8,93 1 16. Miasto Kranik Mielecka 2,30 1 17. Miasto Krasnystaw Mielecka 2,62 0 18. Miasto Biała Podlaska Pomorska 96,00 0 Łącznie 495,02 91 ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie danych z poszczególnych SSź.

Niezalenie od tego w jakim kierunku pójdą prace legislacyjne regulujące funkcjonowanie Specjalnych Stref Ekonomicznych po roku 202630, wydaje si, e władze gminy powinny podjąć pilne starania w kierunku przygotowania i wypromowania swoich terenów inwestycyjnych w ramach nowych moliwoci rozwoju podstref ekonomicznych, jakie mogą pojawić si po roku 2019. Jeli włączenie promowanych terenów inwestycyjnych w system podstref bdzie prawnie niemoliwy lub nieuzasadniony ekonomicznie, to warto rozwayć moliwoć stworzenia na terenie gminy Strefy Aktywnoci żospodarczej (SAż31) i wokół tej inicjatywy budować kampani promocyjną na rzecz przyciągania inwestorów z zewnątrz. Naley te stworzyć zespół ludzi (np. w formie Punktu Obsługi Inwestora), którzy bdą na co dzień zajmować si promocją gminy i przyciąganiem inwestycji z zewnątrz, m.in. poprzez bliską współprac z odpowiednimi strukturami na poziomie regionalnym (np. w ramach COI/COIE) oraz krajowym (np. w ramach takich instytucji jak Polska Agencja Inwestycji i Handlu czy te Polski Żundusz Rozwoju).

30 Ustawa z 20 padziernika 1994 roku o specjalnych strefach ekonomicznych bdzie funkcjonowała do końca 2026 r. tylko dla wydanych ju zezwoleń i decyzji (w zakresie zmiany, cofnicia, uniewanienia, wygaszenia). W ramach nowej ustawy, której wejcie w ycie planuje si w z początkiem 2019 r., planuje si rozszerzyć zachty inwestycyjne na obszar całej Polski, zamiast jedynie na terenach objtych specjalnymi strefami ekonomicznymi (SSź). Preferencje podatkowe bdą uzalenione od trzech podstawowych kryteriów: lokalizacji i charakteru inwestycji oraz jakoci tworzonych miejsc pracy. Instrument zwolnień podatkowych bdzie dostpny dla nowych inwestycji spełniających kryteria ilociowe, rozumiane jako nakłady inwestycyjne, oraz kryteria jakociowe zgodne ze Strategią na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. 31 SAż to to wydzielone i przygotowane do inwestycji obszary, odpowiadające zapotrzebowaniu nowych inwestorów. Tworzone są najczciej przez samorządy lokalne, poprzez wyznaczanie w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego terenów aktywnoci gospodarczej, o preferencyjnie przygotowanych warunkach inwestycyjnych, a take finansowych okrelonych w innych dokumentach (np. zwolnienia z podatków lokalnych). Wybrane obszary zostają wyposaone w odpowiednią infrastruktur, a przedsibiorcom oferuje si korzystne warunki inwestycyjne 41

Gmina Parczew podejmuje inicjatywy w zakresie promocji gospodarczej i marketingu terytorialnego. W latach 2015-2016 zrealizowała projekt w zakresie marketingu gospodarczego, której głównym celem było wypromowanie gminy Parczew jako miejsca przyjaznego inwestorom32. Powstała dedykowana strona (http://www.investinparczew.pl/), na której mona znaleć film promocyjny oraz spot reklamowy nt. miasta (niestety tylko w jz. polskim), a take galeri zdjć prezentujących najwiksze atrakcje miasta. Niestety do tej strony nie ma bezporedniego odniesienia z głównego portalu miasta (http://www.parczew.com/).

Analizując dostpne narzdzia i zawartoć promocyjną gminy w Internecie, mona odnaleć sporo portali i materiałów promujących gmin i jej walory w wymiarze gospodarczym, kulturowym i turystycznym. Niestety wikszoć stron i materiałów to efekt realizacji projektów unijnych i ich aktualnoć kończy si wraz zakończeniem realizacji projektu. Na głównym portalu gminy brakuje równie odniesień (linków) do innych stron, na których publikowane są materiały promocyjne gminy. Oficjalna strona gminy wymaga ponadto wikszego wyprofilowania na potrzeby lokalnych przedsibiorców, turystów oraz inwestorów zewntrznych33. W obecnym kształcie (np. w zakładce żOSPODARKA i TURYSTYKA) brakuje wielu istotnych informacji, a czć informacji jest nieaktualnych (np. tych zawartych w zakładce Punktu Informacji Turystycznej).

Tabela 28. Analiza wybranych narzędzi promocji gminy Parczew w Internecie.

LP Nazwa narzędzia Liczba Treć i jego aktualnoć Adres internetowy . promocyjnego odwiedzin Informacje udostpniane w omiu zakładkach. Zakładki żOSPODARKA i TURYSTYKA 1. Oficjalny portal miejski http://www.parczew.com/ ? wymagają wyprofilowania i dostosowania do potrzeb przedsibiorców, turystów i inwestorów. Zakładka Punktu Wejcie na stron utrudnione, zawarte informacje 2. informacji Turystycznej słabo zwizualizowane , informacje niekompletne http://www.pit.parczew.com/ ? w Parczewie i czasami mocno nieaktualne Tereny inwestycyjne w Prezentacja terenów inwestycyjnych w formie http://parczew.nazwa.pl/parczew/ 3. gminie okiem kamery panoramy sferycznej (z zaznaczeniem numerów i ? index.html sferycznej wielkoci działek, oraz ich własnoci). Narzdzie dostpne w kilku jzykach, niestety http://www.zdjecialotnicze.pl/upl Wirtualny spacer po otwarcie aplikacji zajmuje kilka minut, 4. oad/abonament/jagiellonska_przy ? gminie trudnocinawigowaniu. Zawiera zdjcia stan/intro_webpage.html panoramiczne gminy i jej głównych atrakcji Inicjatywa ciekawa, niestety portal mało Portal internetowy aktualny, zawiera zdjcia z monitoringu z miasta, 5. http://www.wirtualnyparczew.pl/ ? wirtualny Parczew a take interaktywną map ze zdjciami (ale z 2010 roku) Niezaleny portal z ponad 10-letnią tradycją Portal informacyjny prezentujący wiadomoci z miasta i powiatu 6. http://www.eparczew.pl/ ? eparczew.pl parczewskiego. Pozwala na prowadzenie dyskusji i zgłaszania swoich opinii. Portal GIS stworzony System informacji przestrzennej powiatu dla powiatu 7. parczewskiego z duym zakresem informacji, http://przyjaznyparczewski.pl/ ? parczewskiego w niestety nie aktualizowany na bieąco. ramach projektu z UE Dedykowany portal Na portalu mona odnaleć film promocyjny i stworzony w ramach spot reklamowy zachcający do inwestowania w http://parczew.nazwa.pl/investinp 8. ? projektu marketingu gminie. Niestety portal i jego domena arczew/pl/ gospodarczego (investinparczew) nie jest aktualizowany. 9. Film promocyjny na Żilm promujący Parczew z punktu widzenia https://www.youtube.com/watch? 769

32 Wartoć projektu wynosiła nieco ponad 300 tys. złotych, w tym rodki z RPO WL 2007-2013 wyniosły 255 tys. zł. 33 Jako przykład dobrze prowadzonej strony internetowej dla przedsibiorców mona podać gmin Janów Lubelski i ich stronŚ http://www.janowlubelski.pl/

42

youtube młodych ludzi. v=bANMWMS0-TU Film promocyjny na Film promujący walory turystyczne Parczewa i https://www.youtube.com/watch? 10. youtube, sfinansowany jego okolic pod hasłem „Parczew tradycja, pasja 1 965 v=422LrEQIAcI z programu Leader nowoczesnoć” Film promocyjny na Film promujący potencjał lokalnej gospodarki https://www.youtube.com/watch? 11. youtube, sfinansowany Parczewa i jego okolic pod hasłem „Parczew 2 225 v=tVRWq-F_MR0 z programu Leader tradycja, pasja nowoczesnoć” Film promocyjny na Film promujący Żabryk Kabli źLPAR https://www.youtube.com/watch? 12. 4 047 youtube w Parczewie v=AWLWUqEuwc0 Film promocyjny na https://www.youtube.com/watch? 13. Żilm promujący Hut Szkła w Parczewie 2 180 youtube v=zmuo-5Id0nU Sonda uliczna na Sonda co lubisz w Parczewie, zrobiona w 2014 https://www.youtube.com/watch? 14. 8 648 youtube roku przez zespół Biała TV v=cvmf_bqTHhE&t=3 ródłoŚ Opracowanie własne na podstawie analizy stron internetowych

W celu osiągnicia wikszej efektywnoci promocji gospodarczej gminy w Internecie naley przede wszystkim unowoczenić i bardziej wyprofilować w kierunku gospodarczym oficjalną portal miasta, a take uczynić z tego portalu narzdzie do integrowania innych stron i podstron powiconych marketingowi gospodarczemu gminy. Innym kierunkiem działań powinno być lepsze wykorzystanie narzdzi powstałych w wyniku realizacji projektów unijnych (np. portal http://investinparczew/pl/ lub http://przyjaznyparczewski.pl/) i dostosowanie ich do aktualnych celów promocyjnych. Naley równie zadbać o właciwe wypozycjonowanie stron promocyjnych i ich olinkowanie z portalami tematycznymi funkcjonującymi na poziomie powiatowym, wojewódzkim i krajowym.

2.3.3. Klimat dla rozwoju przedsiębiorczoci w ocenie badań ankietowych

/ten podrozdział zostanie uzupełniony na etapie dalszych prac na podstawie wypełnianych przez przedsibiorców ankiet/

2.4. Analiza SWOT

Zamieszona poniej analiza SWOT stanowi syntetyczne podsumowanie najwaniejszych ustaleń z przeprowadzonej szczegółowej diagnozy stanu wyjciowego, jeli chodzi o rozwój gospodarki i przedsibiorczoci w gminie. Analiza identyfikuje najwaniejsze uwarunkowania wewntrzne rozwoju gospodarki lokalnej, zarówno te pozytywne (mocne strony), jak i negatywne (słabe strony), a take wskazuje na główne szanse i zagroenia w rozwoju gospodarczym gminy – których ródeł wystpowania naley upatrywać w zewntrznym otoczeniu funkcjonowania lokalnej gospodarki i przedsibiorców w niej działających.

Pozytywne Negatywne Mocne strony Słabe strony - Stosunkowo dobrze rozwinita infrastruktura - Niski potencjał ludnociowy gminy i techniczna w miecie pozwalająca budować niekorzystne trendy demograficzne (spadająca potencjał ekonomiczny miasta; liczba ludnoci, starzenie si społeczeństwa, - Doć dobrze rozwinity przemysł w gminie emigracja młodych ludzi do innych miast)ś (ponad 10% firm działa w sektorze przetwórstwa - Słaba dostpnoć komunikacyjna miasta i przemysłowego, obecnoć kilku wyróniających gminy z zewnątrz (połoenie z dala od dróg

Wewnętrzne Wewnętrzne si firm produkcyjnych i przetwórczych w szybkiego ruchu, zły stan dróg wojewódzkich uwarunkowania uwarunkowania gminie); nr 813 i 815 prowadzących do miasta); - Rosnąca liczba pracujących w gminie (korzystny - Niezbyt wysoki potencjał ekonomiczny miasta wskanik liczby pracujących na 1 tys. (ograniczany deficytami w rozwoju kapitału

43

mieszkańców, obecnoć kilku znaczących ludzkiego i społecznego)ś pracodawców w gminie); - Ogólnie niska atrakcyjnoć inwestycyjna - Rozwijające si zaplecze noclegowo- miasta (spowodowana głównie gastronomiczne w gminie (coraz lepiej uwarunkowaniami zewntrznymi)ś przygotowane do obsługi ruchu turystycznego)ś - Odczuwalny deficyt kadr na lokalnym rynku - Postpujące procesy w zakresie restrukturyzacji i pracy (szczególnie tych posiadających wiedz i modernizacji rolnictwa i wyłaniająca si grupa kwalifikacje inynieryjno-techniczne);

gospodarstw rolnych zdolnych skutecznie - Brak wyróniającego si produktu turystycznego w gminie (lub szerzej w konkurować na rynku krajowymś powiecie), wokół którego mona byłoby - Pojawiające si inicjatywy w zakresie tworzenia

grup producenckich w gminie; budować ofert turystyczną miastaś - Niezbyt wysoka jakoć rolniczej przestrzeni - Działające podmioty gospodarcze w sektorze produkcyjnej w gminie (liczona wg metodyki przetwórstwa rolno-spoywczego stanowiące IUNG); dobrą podstaw do rozwoju nowoczesnego

sektora biogospodarki w gminie; - Zarządzanie stawami hodowlanymi na terenie gminy przez gospodarstwa rybackie - Rozwijający si sektor lenictwa w gminie oraz zarejestrowane w gminach sąsiednich działalnoć Nadlenictwa Parczewś - Niskie wskaniki przeywalnoci nowo - Istniejące na terenie gminy stawy hodowlane (o zakładanych firm w gminie; łącznej pow. 500 ha) i rozwijająca si produkcja - Relatywnie niska zdolnoć inwestycyjna gminy ryb słodkowodnychś finansowania działań rozwojowych ze rodków - Aktywne uczestnictwo gminy w Lokalnej Grupie własnych i zbyt dua zalenoć od Rybackiej „W dolinnie Tymienicy i Wieprza”; pozyskanych rodków zewntrznych (głównie - Relatywnie wysokie wskaniki unijnych); przedsibiorczoci w gminie (w przeliczeniu na 1 - Brak silnej instytucji otoczenia biznesu w tys. mieszkańców) połączona z duą aktywnocią gminie (i powiecie parczewskim) priorytetowo do zakładania nowych firmś wspierającej lokalny biznesś - Korzystne zmiany w wielkoci funkcjonujących - Utrudniony dostp przedsibiorców do bardziej przedsibiorstw (zwikszająca si liczba wyrafinowanych usług ze strony instytucji przedsibiorstw małych i rednich i zmniejszająca otoczenia biznesu (np. w zakresie innowacji, si liczba mikroprzedsibiorstw); badań, nowych technologii, nowych modeli - Duy odsetek spółek prawa handlowego w biznesowych itp.); ogólnej populacji funkcjonujących podmiotów okalnych gospodarczych; - Brak inicjatyw integrujących l przedsibiorców (np. klub biznesu, rada - Dua aktywnoć i skutecznoć lokalnych firm w biznesu itp.) i stanowiących pomost we pozyskiwaniu rodków dotacyjnych na swój współpracy z samorządem lokalnymś rozwójś - Brak dobrze przygotowanych terenów - Dua aktywnoć gminy w pozyskiwaniu rodków inwestycyjnych, dziki którym byłaby unijnych na rozwój infrastruktury technicznej i moliwoć przyciągnicia do gminy nowych społecznej w gminie; inwestorówś - Przyjazna polityka podatkowa władz gminnych - Małe skoordynowane działania gminy w wobec przedsibiorstw inwestujących w gminie zakresie promocji gospodarczej miasta i (przyjty system zwolnień od podatku lokalnego). przyciągania inwestorów i turystów (brak dobrze przygotowanej oferty inwestycyjnej miasta, słabo wyprofilowana strona internetowa gminy pod kątem gospodarczym.

Szanse Zagrożenia - Poprawa zewntrznej dostpnoci - Zła koniunktura gospodarcza w Polsce i na

zne komunikacyjnej miasta (dziki dokończeniu wiecie i obniająca zdolnoć samorządu Zewnętr budowy autostrady A2 do Terespola, budowy lokalnego i podmiotów gospodarczych

44

drogi ekspresowej S19/Via Carpatia) w zakresie finansowania własnych - Rozwój ponadlokalnych produktów przedsiwzić prorozwojowych; turystycznych w województwie lubelskim z - Brak realnych moliwoci wykorzystania udziałem atrakcji turystycznych gminy Parczew dostpnych rodków zewntrznych z budetu (np. w ramach Polesia Zachodniego, wzdłu UE na lata 2014-2020 (wynikających itp. z Szlaku Jagiellońskiego itp.)ś niedostosowania instrumentów do lokalnych - Lepsza współpraca z Nadlenictwem Parczew i potrzeb przedsibiorców)ś wykorzystane kompleksów Lasów Parczewskich - Nasilająca si globalizacja i konkurencja w do rozwoju oferty turystycznej w gminie; przyciąganiu inwestorów zewntrznych i - Wzmacnianie konkurencyjnoci gospodarstw turystów do Polski i województwa lubelskiegoś rolnych poprze zwikszanie ich wielkoci - Dezintegracja społecznoci lokalnej i niski ekonomicznej (m.in. poprzez bardziej efektywne poziom angaowania si mieszkańców wykorzystanie rodków z PROW)ś w sprawy na rzecz rozwoju gminy; - Wykorzystanie istniejących potencjałów w - Niskie zdolnoci gminy w zakresie sektorze rolnym, lenym i rybackim do rozwoju finansowania zaplanowanych zadań nowoczesnego sektora biogospodarki w gminie; inwestycyjnych; - Skuteczne wykorzystanie rodków unijnych w - Niestabilnoć regulacji prawnych w zakresie ramach perspektywy finansowej 2014-2020 na prowadzenia działalnoci gospodarczej oraz dalszy rozwój gminy i zaspokojenie jej potrzeb nieprzejrzystoć prawa w zakresie ochrony infrastrukturalnych, społecznych rodowiska, zamówień publicznych, energetyki i gospodarczych; odnawialnej, finansów publicznych itp. - Napływ do gminy inwestycji zewntrznych (głównie dziki dostpnym terenom inwestycyjnym i funkcjonowaniu w przyszłoci strefy aktywnoci gospodarczej lub strefy ekonomicznej); - Rozwój lokalnej gospodarki w oparciu o wikszą przedsibiorczoć mieszkańców, nowe modele działania biznesu (współpraca w łańcuchach wartoci dodanej, lokalne specjalizacje, outsourcing, gospodarka w obiegu zamknitym). ,

Zidentyfikowane mocne i słabe strony są czynnikami teraniejszoci, czyli takimi, które istnieją aktualnie i które powinny być przedmiotem działań strategicznych, zakładających rozwój gospodarki gminy poprzez wzmacnianie mocnych stron i ograniczanie słabych stron. Natomiast szanse i zagroenia są czynnikami przyszłoci, na zaistnienie których gmina ma ograniczony wpływ, ale które powinny być wzite pod uwag przy kreowaniu właciwej polityki rozwoju, zakładającej minimalizacj zagroeń i optymalne wykorzystanie pojawiających si szans.

45