CULTUUR OMSLAGARTIKEL KUNSTMARKT Top-100 van EDITIE Nederlandse 2012 kunstenaars VOOR DE ZEVENDE KEER MAAKT ELSEVIER EEN RANGLIJST VAN DE NEDERLANDSE BEELDENDE KUNST Nederland telt duizenden beeldend kunstenaars, maar slechts een kleine groep is internationaal zichtbaar. Wie zijn de toppers, die het, ondanks de financiële cri- sis en de suprematie van één kunstenaar, goed doen? Riki Simons carrière zich op eenzame hoogte af. Zij is ook de enige kunstenaar uit deze top-100 die is te lk jaar in mei presenteert Elsevier de vinden in alle grote internationale rankings top-100 van levende Nederlandse beel- (bijvoorbeeld Artprice, Artnet en Artfacts). E dend kunstenaars. Nu al voor de ze- Wat het meeste opvalt in de zeven jaar dat vende keer. De editie 2012 meet de zichtbaar- de top-100 bestaat, is de stabiliteit in de top, heid van deze kunstenaars, in binnen- en bui- én het komen en gaan in de lagere regionen. tenland, in het afgelopen kalenderjaar. Fotograaf Rineke Dijkstra staat nu voor de Wat 2011 betreft zijn er in de beeldende vierde keer op plaats 2. Zij stond, behalve in kunst drie hoofdlijnen te onderscheiden. Al- 2010, steeds in de top-5. Van de honderd kun- lereerst is er een relatief stabiele groep van stenaars in de ranglijst van 2012 staan er 31 zo’n 45 kunstenaars die al zeven jaar (bijna) voor de zevende keer in, dus permanent. onafgebroken in de top-100 staan. Daarnaast Veertien kunstenaars haalden in die zeven is er een gestage groei waar te nemen van het jaar de top-100 slechts één keer niet. Liberty. Plague and Hun- aantal groepstentoonstellingen. En ten slotte Deze stabiele top van 45 Nederlandse ger during the Siege of is er de impact van de financiële crisis. kunstenaars beschikt over een degelijk natio- Leiden van Erwin Olaf Nummer 1 is ook dit jaar Marlene Dumas. naal en vooral internationaal netwerk. Hierbij Dat lijkt inmiddels een ijzeren top-100-wet. hoort een vaste buitenlandse galerie die aan- de twee tot drie jaar. Een museumexpositie VEILING. PUNTEN NAAR PRIJSKLASSE INTERNATIONALE KUNSTVANABFLADEN DRIE VERKOCHTE WERKEN10% VAN GEMIDDELDE V INTERNATIONALE KUNSTBEURS N S SCHILDERKUNST V VIDEO/FILM AANKOPEN VAN WERKREPRESENTATIES DOOR ATI EDITIE 2009, 2010 EN 2011 Haar suprematie werd maar één keer door- wezig is op een of meer grote internationale met catalogus, plus misschien een galerie- O ARTIKELEN NEDERLANDSE GALERIENEDERLANDS MUSEUMNEDERLANDS MUSEUM BUITENLANDSE GALERIEBUITENLANDS MUSEUM NALE EN INTERNATI broken, in 2010, door de plotselinge interna- kunstbeurzen. Op die beurzen zijn ook de expositie in binnen- en buitenland of een T TEKENINGEN M MIXED MEDIA SOLO-EXPOSITIES INSOLO-EXPOSITIES IN SOLO-EXPOSITIES INSOLO-EXPOSITIES IN KUNST-AWARDS OF REVIEWS IN tionale hit van de films en video’s van Guido Nederlandse kunstenaars van die galerie ge- aankoop door een Nederlands museum levert F FOTOGRAFIE B BEELDHOUWWERK CATEGORIE OP GR O OOR DE van der Werve. Die doorbraak was vooral te regeld te zien. voldoende punten op voor een plaats in de O NALE TE danken aan Nummer acht, Van der Werves Ongeveer de helft van de top-100 bestaat onderste helft van de top-100. Daarna dingen 2012 2011 TOTaal KUNSTENaar GEbooRTEJAAR wandeling voor een ijsbreker uit, die de hele uit kunstenaars die in 2011 wisten af te wij- de meesten van hen weer intensief mee naar 1 1 6.535 Marlene Dumas 1953 S 150 1.125 450 500 275 500 2.800 735 wereld toen tegelijk leek te willen vertonen. ken van het standaard-carrièrepatroon in Ne- de vele openbare kunstopdrachten die Neder- 2 2 3.480 Rineke Dijkstra 1959 F 550 650 450 300 350 800 380 Naar Nederlandse maatstaven speelt Dumas’ derland, wat betekent één galerie-expositie in land rijk is (en die niet meetellen voor de top- 3 9 3.105 Erwin Olaf 1959 F 150 1.050 300 275 1.000 330 4 20 3.025 Yael Bartana 1970 V 400 2.000 500 125 De basis van de kunst-top-100 duurzame naamsbekendheid. kendheid en professionaliteit van locaties. Alle gegevens zijn te controleren en ge- Als Nederlandse kunstenaar gelden ook 5 3 3.020 Atelier Van Lieshout 1963 B 300 650 800 800 470 Puntenscores zijn berekend op basis van rangschikt naar tien criteria, die het funda- buitenlandse kunstenaars die minstens tien 6 8 2.965 Marcel van Eeden 1965 T 325 450 1.400 275 200 315 gegevens over het kalenderjaar 2011. ment bepalen van een duurzame loopbaan. jaar in Nederland wonen. 7 7 2.950 Jan Dibbets 1941 M 650 1.050 1.000 250 De scores weerspiegelen de nationale en De top-100 is gebaseerd op activiteiten in 8 16 2.815 Mark Manders 1969 B 800 1.600 200 215 internationale zichtbaarheid van het werk zowel musea en kunstinstellingen als in de Meer over top-100 kunstenaars 9 15 2.755 herman de vries 1931 M 500 250 200 750 600 200 255 rwin Olaf van de kunstenaars, als de basis voor een (particuliere) kunstmarkt, gewogen naar be- www.elsevier.nl/top100-2012 E 10 65 2.360 Aernout Mik 1962 V 325 1.000 850 185 Foto 70 • ELSEVIER 12 MEI 2012 ELSEVIER 12 MEI 2012 • 71 OMSLAGARTIKEL CULTUUR KENNIS & CULTUUR 100), waardoor ze weer een hele tijd ‘on- Marlene Dumas Top-5 snelste stijgers Top-5 jarenlange hoge score zichtbaar’ zijn. Die steeds terugkerende na- 1 men in het bovenste deel van de ranglijst SchIlderKUNST 1 Aernout Mik (55 plaatsen) 1 Marlene Dumas kunnen overigens makkelijk doen vergeten 2 Saskia Olde Wolbers (46 plaatsen) 2 Atelier Van Lieshout dat de kunstenaars die altijd present zijn elk 3 Charlotte Dumas (41 plaatsen) 3 Rineke Dijkstra jaar opnieuw nieuwe tentoonstellingen, mu- Met kop en schouders 4 Henk Helmantel (29 plaatsen) 4 Marcel van Eeden seumaankopen, beurspresentaties en veiling- 5 Desiree Dolron (24 plaatsen) 5 Erwin Olaf verkopen moeten kunnen laten zien. In de afgelopen zeven jaar was er weinig De schilderijen van Marlene Zweedse Rolf Schock-prijs, en aanwas van nieuwe, jonge kunstenaars met Dumas (58) vormen in de Neder- maakte ze een solotentoonstel- Top-5 fotografie Top-5 schilderkunst een stevig groeiende internationale bekend- landse kunst een succes zonder ling in Moderna Museet in Stock- heid. Uitzonderingen zijn Guido van der weerga. Slechts één keer heeft holm. Ook was er een expositie 1 Rineke Dijkstra 1 Marlene Dumas Werve, Navid Nuur en Melvin Moti. Vooral ze de afgelopen zeven jaar haar van nieuw werk in Frith Street Gal- 2 Erwin Olaf 2 René Daniëls jonge kunstenaars exposeren veel – en steeds eerste plaats in de Elsevier top- lery in Londen. Ondanks de crisis 3 Anton Corbijn 3 Daan van Golden vaker alleen maar – in groepstentoonstellin- 100 moeten afstaan. Dit jaar brachten twee doeken op een vei- 4 Ruud van Empel 4 Pat Andrea gen. Contacten worden vaak gelegd in de steekt ze met haar score weer ling meer dan 1 miljoen dollar op. 5 Desiree Dolron 5 Philip Akkerman vele residencies (atelier- en woonruimtes) met kop en schouders uit boven Tot 17 juni aanstaande is er een over de hele wereld, die mede door de Neder- de rest. kleine solo-expositie van recent landse overheid worden gesubsidieerd. Ondanks dat Dumas al in 1976 werk in Fondazione Stelline in Voor het eerst in Een andere stimulans voor de trend van uit haar geboorteland Zuid-Afrika Milaan. Daarna wordt het stil tot steeds meer groepsexposities, was de aanwe- voorgoed naar Nederland kwam, drie geplande grote museum- de top-100 zigheid van Nederlandse galeries op de vele haar carrière vanuit Nederland retrospectieven, waarvan de eer- buitenlandse kunstbeurzen in het afgelopen verder uitbouwde en een Neder- ste – na decennia – in Nederland 1 Henk Peeters (op plaats 25) decennium. Ook jongere Nederlandse kun- lands paspoort heeft, blijft ze voor te zien zal zijn: najaar 2014 in het 2 Robbie Cornelissen (op plaats 32) stenaars maken vooral ‘conceptkunst’, geba- het buitenland een Zuid-Afri- Stedelijk Museum in Amsterdam. 3 Praneet Soi (op plaats 38) seerd op onderzoek naar sociale, historische kaanse kunstenaar. Alleen al uit de collecties van Ne- 4 Marc Nagtzaam (op plaats 40) en culturele onderwerpen, een stroming die Haar werk, gebaseerd op bekende derlandse musea kan een pracht- 5 Vincent Vulsma (op plaats 41) internationaal een hausse beleeft. Concept- mediabeelden en nieuwsfoto’s, tentoonstelling worden gemaakt. 6 Sigurdur Gudmundsson (op plaats 51) kunst is zeer gewild in het internationale cir- toont een sobere, maar virtuoze Voor 2015 staat een overzicht ge- 7 Rob van Koningsbruggen (op plaats 58) cuit van reizende curatoren, en in het bijbe- schilderstijl, en heeft een directe pland in Tate Modern in Londen, Phil Spector. 8 Alon Levin (op plaats 59) horende circuit van instellingen die vooral en brede internationale aantrek- en een in de Fondation Beyeler in To Know Him is 9 Jeroen van Bergen (op plaats 68) groepstentoonstellingen maken rond een kingskracht. Basel, die de mooiste solo-exposi- to Love Him van 10 Marjolein Dijkman (op plaats 71) door de curator bedacht idee. Die instellingen In 2011 ontving Dumas de ties ter wereld maakt. Marlene Dumas 11 Woody van Amen (op plaats 81) zijn steeds op zoek naar een nieuwe (‘post- 12 Iwan Baan (op plaats 82) kapitalistische’) wereldorde, zoals het Van Abbemuseum in Eindhoven. vroeger dan later, alsnog beloond met solo- In de beeldende kunst, en dus ook in de naam, is het dus ook een aanzienlijk risico. Foto van Iwan Baan: Gabriel Orozco House Deelname aan een groepsexpositie levert exposities. top-100, is het effect te zien van de financiële Een groepstentoonstelling maken is een ma- voor een kunstenaar geen punten op voor de Met 31 schilders, 18 fotografen, 10 crisis. En dit komt niet alleen tot uitdrukking nier om risico’s te spreiden.