Studium Uwarunkowań I Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Dołhobyczów

ZARZĄD GMINY DOŁHOBYCZÓW

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY DOŁHOBYCZÓW

CZĘŚĆ II

KIERUNKI I ZASADY ZAGOSPODAROWANIA PRZE- STRZENNEGO

ZESPÓŁ AUTORSKI nr upr. 363/88 PROJEKTANT WIODĄCY mgr Barbara Buszewicz mgr Jadwiga Ćwik SFERA KULTUROWA SFERA SPO- mgr Jolanta Siemaszkiewicz ŁECZNO-GOSPODARCZA SFERA PRZYRODNICZA KOMUNIKACJA, Lucjan Michalczyk INFRASTRUKTURA TECHNICZNA ROLNICTWO, LEŚNICTWO, MIESZ- Barbara Strzemecka-Gromek KALNICTWO mgr Iliana Zawadzka - Górska mgr inż.

DOŁHOBYCZÓW 2002

WÓJT GMINY DOŁHOBYCZÓW

Załącznik Nr do Uchwały Nr Rady Gminy Dołhobyczów z dnia

STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY DOLHOBYCZÓW

ZMIANA STUDIUM

KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Autor opracowania: Projektant M.P.Z.P. mgr inż. Piotr Rabiega ul. T. Zamojskiego 2/3 22-600 Tomaszów Lubelski tel. 505 790 092

Zmiana studium została wyróżniona w tekście studium czcionką koloru czerwonego, a na rysunku studium oznaczeniami wyróżnionymi w legendzie.

Dołhobyczów 2015/2016r.

SPIS TREŚCI

1. USTALENIA OGÓLNE ...... 4

1.1. WSTĘP...... 4

1.2. CELE ROZWOJOWE GMINY ...... 4

1.3. INNE USTALENIA ...... 4

1.4. PROBLEMY ROZWOJOWE ...... 5

1.5. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA ...... 6

2. POLITYKA OSIĄGANIA CELÓW ROZWOJU GMINY ...... 7

2.1. KIERUNKI I ZASADY OCHRONY WARTOŚCI I ZASOBÓW ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO ...... 7

2.2. KIERUNKI I ZASADY OCHRONY DÓBR KULTURY ...... 11

2.3. PROGNOZY DEMOGRAFICZNE ORAZ POLITYKA ZATRUDNIENIA I ZMNIEJSZANIA BEZROBOCIA ...... 15

2.4. KIERUNKI I ZASADY ROZWOJU INFRASTRUKTURY SPOŁECZNEJ I MIESZKALNICTWA ...... 17 2.4.1. Usługi publiczne ...... 17 2.4.2. Kierunki rozwoju usług komercyjnych ...... 19 2.4.3. Mieszkalnictwo ...... 20

2.5. KIERUNKI I ZASADY ROZWOJU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I DROBNEJ WYTWÓRCZOŚCI ...... 20

2.6. ROZWÓJ ROLNICTWA ORAZ KIERUNKI ROZWOJU LEŚNICTWA ...... 21 2.6.1. Kierunki i zasady rozwoju rolnictwa i jego otoczenia ...... 21 2.6.2. Kierunki i zasady rozwoju rolnictwa ...... 23

2.7. KIERUNKI ROZWOJU FUNKCJI REKREACJI ...... 24

2.8. KIERUNKI I ZASADY ROZWOJU KOMUNIKACJI ...... 26

2.9. KIERUNKI ROZWOJU INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ ...... 27 2.9.1. Zaopatrzenie w wodę ...... 27 2.9.2. Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków ...... 28 2.9.3. Gospodarka odpadami stałymi ...... 29 2.9.4. Elektroenergetyka ...... 29 2.9.5. Zaopatrzenie w gaz i ciepłownictwo ...... 30 2.9.6. Telekomunikacja ...... 30

2.10. BEZPIECZEŃSTWO PAŃSTWA I OCHRONA LUDNOŚCI ...... 31

3. KIERUNKI ROZWOJU STRUKTURY FUNKCJONALNO - PRZESTRZENNEJ ORAZ ZABUDOWY ...... 32

3.1. FUNKCJE GMINY ...... 32

3.2. KIERUNKI I ZASADY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO ...... 32

3.3. KIERUNKI I ZASADY KSZTAŁTOWANIA TERENÓW ZABUDOWANYCH ...... 36

3.4. KIERUNKI I ZASADY UKSZTAŁTOWANIA TERENÓW OTWARTYCH ...... 40 3.4.1. Tereny rolne (rolnicza przestrzeń produkcyjna) ...... 40 3.4.2. Lasy i grunty leśne ...... 42 3.4.3. Łąki, pastwiska i wody powierzchniowe...... 43

4. INSTRUMENTY REALIZACJI POLITYKI PRZESTRZENNEJ ...... 44

4.1. KIERUNKI I ZASADY GOSPODAROWANIA GRUNTAMI I RYNKIEM NIERUCHOMOŚCI ...... 44

4.2. OPRACOWANIA PLANISTYCZNE ...... 45 4.2.1. Opracowania w myśl ustawy z dnia 12 lipca 1994 r. 27.marca 2003r. o planowaniu przestrzennym ...... 45 4.2.2. Opracowania w myśl ustawy z dnia 7 lipca 1994r. o zagospodarowaniu przestrzennym ...... 45 4.2.3. Tereny wymagające opracowań planów zagospodarowania przestrzennego ...... 45

4.3. INSTRUMENTY POLITYKI PRZESTRZENNEJ WSPIERAJĄCE DZIAŁANIA INWESTYCYJNE ...... 46 4.3.1. Instrumenty prawne ...... 46 4.3.2. Instrumenty finansowe oraz działania stymulujące rozwój przedsiębiorczości ...... 46 5. UZASADNIENIE PRZYJĘTYCH ROZWIĄZAŃ PROJEKTU ZMIANY STUDIUM...... 48 6. SYNTEZA USTALEŃ PROJEKTU ZMIANY STUDIUM...... 49

1. Ustalenia ogólne

1.1. Wstęp

Głównym zadaniem Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy zgodnie z Ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 15 poz. 138 z 1999r. - tekst jednolity z późniejszymi zmianami) jest osiągnięcie ładu przestrzennego poprzez określenie kierunków i zasad jej rozwoju, a także jej głównych funkcji oraz rozmieszczenie ich w przestrzeni. Kierunki rozwoju zagospodarowania przestrzennego przedstawione są w formie: • opisowej pt.: Kierunki zagospodarowania przestrzennego • graficznej na mapie w skali 1:25 000 pt.: Kierunki rozwoju oraz Infrastruktura techniczna w skali 1:10 000 Studium nie jest aktem prawnym, ale podlega uchwaleniu przez Radę Gminy jako instrument działalności samorządu gminnego wskazujący kierunki rozwoju gminy dla osiągnięcia zamierzonych celów zawartych w Strategii rozwoju gminy.

1.2. Cele rozwojowe gminy.

Gmina nie posiada uchwalonej strategii rozwoju gminy - projekt Strategii rozwoju gmin Ulhówek, Dołhobyczów, Lubycza Królewska opracowany przez prof. dr hab. Bogdana Kościka, mgr inż. Barbarę Gradziuk, dr Piotra Gradziuka i mgr inż. Bogusła- wa Klimczuka w Akademii Rolniczej w Lublinie - Instytut Nauk Rolniczych w Zamo- ściu - nie spełniła oczekiwań Zarządu i Rady Gminy. Biorąc pod uwagę uwarunkowania rozwoju gminy, problemy rozwojowe oraz analizę mocnych i słabych (SWOT) stron gminy uważa się, że głównym celem rozwoju gminy winna być aktywizacja społeczno - gospodarcza z zachowaniem zasad zróżni- cowanego rozwoju. Za cele strategiczne należałoby uznać: - tworzenie warunków wzrostu gospodarczego; - stworzenie szans poprawy jakości życia mieszkańców; - racjonalne wykorzystanie środowiska przyrodniczego i kulturowego przy jednoczesnej ich ochronie dla zrównoważonego rozwoju obszaru.

1.3. Inne ustalenia

Zgodnie z obowiązującą Ustawą o zagospodarowaniu przestrzennym w Stu- dium muszą być uwzględnione zadania rządowe oraz wojewódzkie zawarte w rejestrze zadań. Na obecnym etapie opracowania brak jest takiego rejestru, w związku z po- wyższym w Studium przyjmuje się zalecenia określone przez Biuro Planowania Prze- strzennego w Lublinie, Oddział Terenowy w Zamościu pismo nr BPPZ.7322/20/IS/2002 z dnia 25 kwietnia 2002 r. oraz Lubelskiego Urzędu Woje- wódzkiego w Lublinie Delegatura w Zamościu pismo nr RRZ II 7041/31/2002 z dnia 6 maja 2002 r. stanowiące załączniki nr 1 i 2. W Studium przyjmuje się zalecenia i wnio- ski instytucji realizujących zadania rządowe i wojewódzkie, które zebrane są w części dokumentacji formalno-prawnej Studium - odrębna teczka. W Studium uwzględnia się również kierunki rozwoju zawarte w Strategii Woj. Lubelskiego oraz ustalenia Planu Zagospodarowania Przestrzennego Woj. Lubelskiego

(Uchwały Sejmiku Województwa Lubelskiego: nr XXII/265/2000 z 14. 07. 2000r. oraz XLU/597/2002 z dnia 29. 07. 2002r.) W Studium zgodnie z art. 6 ust. 5 Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 15 poz. 139 z 1999 r. tekst jednolity z późniejszymi zmianami) określa się: 1. Obszary objęte lub wskazane do objęcia ochroną na podstawie przepisów szczegól- nych. 2. Lokalne wartości środowiska przyrodniczego i zagrożenia środowiskowe. 3. Obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej, w tym wyłączone z zabudowy. 4. Obszary zabudowane ze wskazaniem, w miarę potrzeby terenów wymagających przekształceń lub rehabilitacji. 5. Obszary, które mogą być przeznaczone pod zabudowę, ze wskazaniem - w miarę potrzeby - obszarów do zorganizowanej działalności inwestycyjnej. 5a. Obszary, które mogą być przeznaczone pod zabudowę wynikającą z potrzeby zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych wspólnoty samorządowej. 6. Kierunki rozwoju komunikacji i infrastruktury technicznej, w tym obszary na któ- rych będą stosowane indywidualne i grupowe systemy oczyszczania ścieków, a tak- że tereny niezbędne dla wytyczania ścieżek rowerowych. 7. Obszary, dla których sporządzanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego jest obowiązkowe na mocy przepisów szczególnych lub ze względu na istniejące uwarunkowania. 8. Obszary przewidywane do realizacji zadań i programów wynikających z polityki, 0 której mowa w ust. 2 („ustalenia strategii województwa zawarte w planie zagospodarowania przestrzennego województwa” - dotyczy zadań rządowych 1 wojewódzkich - opisane jak wyżej).

1.4. Problemy rozwojowe

Diagnoza stanu istniejącego wynikająca z uwarunkowań rozwoju gminy pozwala na identyfikację najważniejszych problemów występujących w gminie. Występowanie ich wymaga rozwiązań, ewentualnie złagodzenie w bliższym lub dalszym przedziale czasu. Identyfikowane problemy uporządkowano w grupy zagadnień. ■ Problemy przyrodnicze i kulturowe: • bardzo dobre gleby stanowiące często barierę lokalizacyjną; • erozja gleb lessowych; • mała lesistość gminy; • niewykorzystywanie zasobów surowców energetycznych i niedostateczne ich przebadanie; • zanieczyszczenie wód powierzchniowych ściekami rolniczymi (środki chemicz- ne, nawozy) i komunalnymi; • zły stan znacznej części obiektów zabytków; • zniszczenie krajobrazu kulturowego poprzez znaczną przemianę układu przestrzennego gminy oraz znaczną likwidację budownictwa tradycyjnego (typizacja form i materiałów); • niewykorzystane walory przyrodnicze dla rozwoju turystyki. ■ Problemy społeczno - gospodarcze: • deformacja struktur demograficznych - niedobór kobiet w wieku rozrodczym przy przewadze kobiet starszych rocz-

ników nad mężczyznami (wysoka umieralność); - znaczny udział ludności w wieku poprodukcyjnym (starzenie się społeczeń- stwa); - bardzo duża migracja zewnętrzna ludzi młodych (wyludnienie wsi) zarówno stała jak i okresowa; - wysoki wskaźnik obciążenia ekonomicznego ludności (liczba osób nieproduk- cyjnych na 100 produkcyjnych); • wysokie bezrobocie głównie na obszarach dawnych PGR-ów (rozwój patologii, niska konsumpcja dóbr, znaczne obniżenie standardu życia); • duży udział zatrudnionych w rolnictwie; • niski poziom wykształcenia, słabe kwalifikacje, mała aktywność i przedsiębior- czość znacznej części społeczeństwa, a w szczególności na obszarach po PGR- owskich; • słabe wyposażenie większości jednostek osadniczych w podstawowe usługi; • spadek opłacalności produkcji rolnej, głownie tradycyjnej; • niskie dochody osobiste większości społeczeństwa, uniemożliwiające odtworze- nie majątku własnego; • bardzo słaby przyrost miejsc pracy; • znaczne, niewykorzystane zasoby terenowe i kubaturowe zasoby terenowe i kubaturowe (pustostany). ■ Problemy strukturalne i kapitałowo - inwestycyjne • monofunkcyjność większości obszaru gminy przeważa surowcowa produkcja rolnicza; konieczność restrukturyzacji rolnictwa; • dewastacja większości obiektów zakładów rolnych byłych PGR-ów oraz Spół- dzielni Produkcyjnych; • duży procent gospodarstw rolnych prowadzonych przez ludzi starszych o niskich kwalifikacjach - wyludnianie się, a nawet zupełne zanikanie wsi, głównie wzdłuż granicy państwowej; • konieczność znalezienia alternatywnego zatrudnienia nadwyżek roboczych na terenach byłych PGR-ów (bardzo duże bezrobocie); • niewystarczający napływ kapitału zewnętrznego przy jednoczesnym małym udziale kapitału rodzimego; • ograniczona atrakcyjność inwestycyjna - peryferyjne położenie w kraju i regionie, brak samodzielnego przejścia granicznego. ■ Problemy z zakresu komunikacji i infrastruktury technicznej. • niskie parametry techniczne dróg wszystkich kategorii; • słaba w większości nawierzchnia dróg, a część dróg gminnych wymaga modernizacji i utwardzenia; • brak bezpiecznych ciągów pieszych i rowerowych wzdłuż istniejących ciągów komunikacyjnych; • brak odpowiednio wyposażonego przejścia granicznego z Ukrainą; • brak w większości wsi o gospodarce indywidualnej zbiorczych systemów kanalizacyjnych przy jednoczesnym słabym zabezpieczeniu szamb i gnojowników; • brak w części gminy zbiorczych systemów zaopatrzenia w wodę (część wsi o gospodarce indywidualnej - mało i średnioobszarowej).

1.5. Podstawa prawna opracowania zmiany studium:  Ustawa z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity: Dz. U. z 2015r. poz. 199 z późn. zm.),

 Ustawa z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływa- nia na środowisko (t.j. Dz. U. 2013r., poz. 1235 z późn. zm.),  Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981).  Uchwała Nr XXXII/256/2014 z dnia 29 maja 2014r. Rady Gminy Dołhobyczów w sprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Dołhobyczów. Zamiana studium polega na:  naniesieniu terenów zalewowych,  lokalizacji farm fotowoltaicznych,  wyznaczeniu terenów pod zalesienia,  wyznaczenie terenu pod zabudowę zagrodową,  lokalizacji kopalni wapieni do celów rolniczych ze złoża "Myców 1" w obrębie m. Myców,  zmianie przeznaczenia części terenów rolniczej przestrzeni produkcyjnej pod tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z możliwością prowadzenia usług nieuciążliwych w m. Dołhobyczów.  wyznaczeniu przebiegu odcinka proj. drogi gminnej w obrębie m. Gołębie.

Projekt zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Dołhobyczów opracował mgr inż. Piotr Rabiega. Zmiana studium została wyróżnione w tekście czcionką koloru czerwonego, a na rysunku studium oznaczeniami wyróżnionymi w legendzie.

2. Polityka osiągania celów rozwoju gminy.

2.1. Kierunki i zasady ochrony wartości i zasobów środowiska przyrodniczego.

Ochronie wartości i zasobów środowiska przyrodniczego powinna być głów- nym priorytetem polityki w obszarze gminy. Osiągnięcie powyższego celu wymaga kształtowania struktury funkcjonalno - przestrzennej gminy w nawiązaniu do systemów przyrodniczych, prze przyjście następujących kierunków i zasad działania. 1. Obszary gminy prawnie chronione:  Gleby najwyższych klas bonitacyjnych , pokrywające w zasadzie cały obszar gminy (Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych - Dz.U. Nr 16 poz. 78 , z późn . zmianami),  Lasy , na mocy powyższej ustawy , w tym lasy ochronne pełniące funkcje wodochronne oraz ostoje zwierząt podlegających ochronie gatunkowej ( Decyzja Mini- stra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa nr 93 z 15 lutego 1999 r.  Pomniki przyrody  Rezerwat faunistyczny „Suśle Wzgórza” utworzony w 1995 r. (M.P. nr 5 poz.58 z 1996 r.)  Dołhobyczowski Obszar Chronionego Krajobrazu - utworzony w 1996 r. ( Rozpo- rządzenie Wojewody Zamojskiego nr 48 z 17 września 1996r.).  Specjalny obszar ochrony siedlisk NATURA 2000 /PLH060019 – Suśle Wzgórza obejmuje teren rezerwatu faunistycznego „Suśle Wzgórza” w m. Chochłów.

 Obszar specjalnej ochrony ptaków NATURA 2000 PLB060003- Dolina Środko- wego Bugu.  Obszar Specjalnej Ochrony Siedlisk PLH060035 - Zachodniowołyńska Dolina Bugu.  Specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa) Lasy Dołhobyczow- skie PLH060103. 2. Ochrony konserwatorskiej Dołhobyczowskieg Obszaru Chronionego Krajobrazu zgodnie z obowiązującymi przepisami (Rozporządzenie Wojewody Zamojskiego nr 48 z dnia 17 września 1996 r. - Dz. Urzęd. Woj. Zamojskiego nr 29, poz. 170), przez przestrzeganie wprowadzonych zakresów: - prowadzenia działalności wzmagającej procesy erozyjne, - wypalania roślinności, - stosowania zrębów zupełnych w lasach, - zmian stosunków wodnych naruszających równowagę ekologiczną systemów, regulacji rzek i potoków, - składowania, wysypywania, zakopywania i wylewania odpadów lub innych nieczy- stości, innego zanieczyszczania wód i gleby, - stosowania w gospodarce rolnej, leśnej, zadrzewionej środków chemicznych I i II klasy toksyczności, - niszczenia lub uszkadzania drzew i innych roślin, - chwytania, płoszenia i zabijania dziko żyjących zwierząt, niszczenia nor i legowisk zwierzęcych, gniazd ptasich i wybierania jaj. Zasady wyszczególnione wyżej nie dotyczą działań wynikających z racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej, rybackiej i łowieckiej. 3. Ochrony konserwatorskiej rezerwatu przyrody „Suśle Wzgórze”, którego celem utworzenia było zachowanie kolonii susła perełkowatego (M.P. nr 5, poz. 58 z roku 1996). W celu poprawy warunków siedliskowych rezerwatu (zmniejszanie się populacji susła) wymagane jest podjęcie działań ochronnych w postaci regularnego ko- szenia pastwiska i usunięcia części krzewin zgodnie z „Programem ochrony susła perełkowatego” (Próchnicki, Duda 1998 r.). 4. Ochrony istniejących pomników przyrody, z zakazem zagospodarowania i użytko- wania terenów otaczających w sposób degradujący wartości obiektów.

Wykaz pomników przyrody: L.p. nr ewidencyjny rok rodzaj wymiary lokalizacja utworzenia pomnika (obwód - cm) 1. 141 1988 modrzew polski 270 Dołhobyczów-park podworski 2 142 1988 buk zwyczajny, 386 Dołhobyczów-park forma czerwono- podworski listna 3. 143 1988 trzy jesiony 426, 434, 429 Dołhobyczów-park wyniosłe podworski 4. 149 1988 lipa 400 Oszczów-park podworski drobnolistna

4. Objęcia ochroną prawną obszarów i obiektów przyrodniczych, cechujących się wy- sokimi wartościami: a. utworzenie rezerwatu leśnego „Dołhodęby” (oddz. 166a, 167a, 168a,b,c - leśnic- two Dołhobyczów) o pow. 53,46 ha z reprezentatywnym dla Nadleśnictwa Mir- cze drzewostanem dębowym z typowym dla dąbrowy świetlistej runem, w któ-

rym występują: wawrzynek wilczełyko, powojnik prosty, lilia złotogłów, gnicz- nik leśny, podkolan biały oraz rzadkie rośliny jak: pięciornik biały, olszyn szero- kolistny. Obszar zasiedla typowe dla grądów zgrupowania ptaków lęgowych z muchołówką białoszyją, dzięciołem średnim. b. utworzenie użytków ekologicznych obejmujących:  źródło strumienia w oddziale leśnym 263f w leśnictwie Witków;  pastwiska koło wsi Horodyszcze - gdzie występują chronione i rzadkie gatunki motyli: paź królowej, szłaczkort szafraniec, mieniak strużnik, bielinek rukiew- nik, wietek gorczycznik, modruszek malczyk, modruszek dafned, a w latach 80-tych występowała duża kolonia susłów. W ostatnich latach nie potwierdzo- no obecności tych zwierząt, ale z uwagi na istniejące warunki siedliskowe istnieje szansa ich powrotu;  stawy hodowlane w Kościaszynie - najcenniejsze w gminie stanowisko lęgowe ptaków wodnych: bąka, łabędzia niemego, kokoszki, trzciniaka, trzcinniczka, rokitniczka, brzęczka i in.;  dwa starorzecza Bugu na północ od wsi Gołębie - o pow. 3 ha, z roślinnością wodną (turzyce, łączeń baldaszkowy). Objęcie ochroną starorzeczy umożliwi zachowanie typowych dla doliny Bugu siedlisk;  śródpolny staw na zachód od b. PGR Białystok - zarośnięty zbiornik wodny na niewielkim cieku, gdzie gniazduje m. in. błotniak stawowy, trzciniak, trzcinni- czek;  turzycowisko w dolinie Warężanki k/Mycowa - miejsce gniazdowania ptaków wróblowatych typowych dla trzcinowisk (potrzos, rokitniczek);  śródleśne bagna z okresowymi oczkami wodnymi - leśnictwo Dołhobyczów, oddziały leśne: 178m - pow. 0,64 ha, 181c - pow. 0,24ha, 182a - pow. 1,45 ha, 192d - pow. 0,37 ha, 194h - pow. 0,37 ha. c. uznania za stanowisko dokumentacyjne odkrywki żwirów trzeciorzędowych na wtórnym złożu preglacjalnym - na południe od wsi Gołębie; d. utworzenia pomników przyrody, zgodnie z wykazem:

Projektowane pomniki przyrody Lp. rodzaj pomnika. wymiary lokalizacja (obwód - 1. jesion wyniosły 361cm.) Dołhobyczów - park podworski - obok pomnika 2. jesion wyniosły 351 Dołhobyczów - park podworski - obok pomnika 3. jesion wniosły 407 Dołhobyczów - park podworski - obok ujęcia wody 4. jesion wyniosły 382 Dołhobyczów - park podworski - pomiędzy pałacem, a ujęciem wody 5. jesion wyniosły 518 Dołhobyczów - obok parku podworskiego - przy bloku mieszkalnym 6. cztery buki zwyczajne 326,310,283, leśnictwo Dołhobyczów - oddział 164a 303 7. jesion wyniosły 377 leśnictwo Witków - oddział 227b 8, płat roślinności: zawi- około 1,0 ha Liwcze - zbocze na wschód od wsi łek wielkokwiatowy, pluskwica europejska, wawrzynek wilczeły- ko, aster gawędka, lilia złotogłówr. obuwik pospolity

5. Objęcia wzmożoną ochroną przyrodniczego systemu gminy, zabezpieczającego jej funkcje ekologiczne, tj.:  węzłów ekologicznych, które tworzą kompleksy leśne  korytarzy ekologicznych (obszarów łącznikowych), które tworzą doliny rzeczne, w tym dolina Bugu - korytarz rangi międzynarodowej w projektowanym systemie ECONET - PL. W granicach systemu wprowadza się następujące wymogi i ograniczenia: > prowadzenie gospodarki leśnej zgodnie z ustawą o lasach i prawem wynikają- cym z powołania Dołhobyczowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu > uwzględnienie ekologicznej funkcji lasów zgodnie z decyzją Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa nr 93 z dn. 15 lipca 1999 r. uznającą za lasy ochronne 21% powierzchni lasów państwowych w gminie Dołhobyczów (lasy wodochronne, lasy wodochronne stanowiące ostaje zwie- rząt podlegających ochronie gatunkowej, lasy wodochronne stanowiące drze- wostany nasienne, ostoje zwierząt podlegające ochronie gatunkowej); > uwzględnienie w gospodarce leśnej ochrony śródleśnych bagien i okresowych oczek wodnych (utworzenie użytków ekologicznych) oraz przebudowy drze- wostanów w kierunku zgodnym z siedliskiem (monokultury sosny, plantacje topolowe); > zakaz zabudowy dolin rzecznych, za wyjątkiem niezbędnych urządzeń hydro- technicznych, infrastruktury technicznej, gospodarki rybackiej oraz niekubatu- rowych urządzeń rekreacyjnych; > zakaz dokonywania zmian stosunków wodnych mogących przyczynić się do obniżenia zwierciadła wód gruntowych; > utrzymanie i kształtowanie obudowy biologicznej cieków wodnych. 6. Objęcia strefą ochronną głównego zbiornika wód podziemnych GZWP 407 (obszar całej gminy) narzucającej reżimy zagospodarowania, dotyczące:  zakazu lokalizacji wszelkich nowych elementów zagospodarowania, które mogą zagrażać w sposób bezpośredni lub pośredni wodom podziemnym;  rozpoczęcie działań mających na celu ograniczenie lub wyeliminowanie istnieją- cych zagrożeń wód podziemnych (likwidacja dzikich wysypisk odpadów, wykonanie kanalizacji i oczyszczalni ścieków lub ich modernizacja w obszarach zurba- nizowanych, uszczelnianie szamb na terenach, które nie będą kanalizowane. W celu dostosowania do wymogów Ramowej Dyrektywy Wodnej, dotychczasowa sieć badawcza wód podziemnych została zmodyfikowana. Prowadzony dotychczas monitoring obejmował różne poziomy użytkowe wód podziemnych, obecnie badania dotyczą jednolitych części wód podziemnych. Są to jednostkowe obszary gospodarowania wodami podziemnymi. Obszar gminy Dołhobyczów znajduje się w obrębie Jednolitej Części Wód Podziemnych PLGW2300109, w granicach Głównego Zbior- nika Wód Podziemnych Nr 407 Niecka Lubelska (Chełm-Zamość). Stan ilościowy i chemiczny JCWP ocenia się jako dobry. Celem środowiskowym jest utrzymanie do- brego stanu, który nie jest zagrożony. 7. Podejmowanie działań przeciwdziałających erozji gleb w rejonach największego za- grożenia obejmujących: rekultywację nieużytków poerozyjnych (zalesianie), kształ- towanie poprzecznostokowego układu działek i pól, odpowiednią lokalizację w rzeź- bie dróg rolniczych, stosowanie agrotechniki przeciwerozyjnej. 8. Ochrony przed zainwestowaniem kompleksów gleb o najwyższych wartościach przez wykluczenie zabudowy rolniczej przestrzeni produkcyjnej poza obszarami urbanizo-

wanymi. 9. Utrzymania i wprowadzenia zieleni w obszarach zainwestowanych, w tym zieleni ochronnej. 10. Ustanowienia stref ochronnych od istniejących i projektowanych ujęć wody dla wodociągów grupowych. 11. Priorytetowego traktowania rozwoju technicznej infrastruktury ochrony środowiska (oczyszczalnie ścieków, sieć kanalizacyjna, systemowe rozwiązania gospodarki odpadami, gazyfikacja). 12. Ochrony złóż surowców mineralnych, z zakazem zabudowy obszaru złoża i możli- wością wydobycia jedynie na zasadach koncesyjnych.

Udokumentowane złoża surowca naturalnych:  Złoże mułków lessopodobnych w Horoszczycach /1955r./o powierzchni 8170m2 i zasobach rejestrowanych 60tys.m3 /kod: MIDAS :IB3275/.Surowiec przydatny jest do produkcji cegły pełnej klasy 75-100 w gatunkach I i II. Złoże było eks- ploatowane przed 1939r.. po udokumentowaniu eksploatacji nie wznowiono.  Złoże torfu Honiatyn /1969/o pow. 162 ha o średniej miąższości 1,64 m i maksymalnej-4,3m,  Złoże torfu Hulcze /1969/w dolinie Kryniczanki w rejonie miejscowości Kościa- szyn -Sulimów o pow.175 ha, średniej miąższości 1,06 m i maksymalnej -3,0m.  Złoże torfu Hulcze /1969/ w dolinie Warężanki, w rejonie miejscowości Kolonia Sulimów – Horodyszcze o pow. 69 ha, średniej miąższości 1,58m i maksymalnej 2,8 m,  Złoże torfu Hulcze /1969/ w dolinie Warężanki, w rejonie miejscowości Hulcze - Liwcze o pow.36 ha ,  Złoże torfu Radków /1969/ w dolinie rzeki Kamiennej w pobliżu Przewodowa o pow. 193 ha, średniej miąższości 2,56 m i maksymalnej 5,0m. Dokumentacje złóż torfu przechowywane są w archiwum IMUZ Falenty, dokumentacja złoża mułków lessopodobnych w Wojewódzkim Archiwum Geologicznym w Lublinie O/Zamość.  Złoże wapieni "Myców 1" o pow. 1,92ha położone na działce Nr 27/14 w obrę- bie m. Myców (proj. kopalnia wapienia dla celów rolniczych) o zasobach geolo- gicznych 142730m3, średniej miąższości 7,5m i maksymalnej miąższości 12,6m.

2.2. Kierunki i zasady ochrony dóbr kultury.

Cele ukierunkowane na ochronę i zachowanie wartościowych zasobów dziedzictwa kulturowego oraz harmonijne zagospodarowanie przestrzenne obejmują: 1. Prowadzenie ochrony konserwatorskiej polegającej na zabezpieczeniu istniejących wartości i przywracaniu świetności obiektom, które uległy zniszczeniu. 1.1. W stosunku do obiektu i zespołu objętego ścisłą ochroną konserwatorską (wpi- sanego do rejestru zabytków) ustala się: - zachowanie zabytku w jego obecnej formie przestrzennej wraz z jego najbliż- szym otoczeniem, - utrzymanie w miarę możliwości pierwotnych funkcji obiektów zabytkowych, dopuszcza się możliwość dokonania zmian w sposobie użytkowania o ile zo- staną zaakceptowane przez służby konserwatorskie, - użytkowanie gwarantujące zachowanie i utrzymanie zabytku, - przywracanie w miarę możliwości dawnej świetności obiektu przy jednocze-

snej poprawie standardu funkcjonalnego i technicznego, - eksponowanie w krajobrazie i odpowiednie zagospodarowanie terenów ota- czających, - zachowanie istniejących stref ochrony widokowej, krajobrazowej i osi widokowych, - uzgadnianie planowanych inwestycji na etapie ustalania warunków zabudowy i zagospodarowania terenu, - zatwierdzenie projektu wszelkich prac inwestycyjnych przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, - objęcie ochroną prawną na mocy miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (prawo lokalne), - prowadzenie bieżących prac porządkowych. 1.2. Dla obiektów i terenów znajdujących się w ewidencji konserwatorskiej oraz stanowisk archeologicznych ustala się następujące kierunki działania: - zachowanie w miarę możliwości w celu utrzymania tożsamości kulturowej miejsca, - użytkowanie gwarantujące zachowanie i utrzymanie zabytku i stanowiska ar- cheologicznego, - poprawa stanu technicznego i standardu estetycznego (w miarę możliwości), - na terenach rozpoznanych stanowisk archeologicznych wykonanie badań wy- przedzających lub sprawowanie stałego nadzoru konserwatorskiego przy realizacji inwestycyjnych prac ziemnych, - eksponowanie obiektów w krajobrazie i odpowiednie zagospodarowanie tere- nów otaczających, - zachowanie istniejących stref ochrony widokowej i krajobrazowej, - uzgodnienie z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków projektu wykonania wszelkich prac inwestycyjnych, - obejmowanie ochroną na mocy miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (prawo lokalne), - pozyskiwanie inwestorów zainteresowanych zagospodarowaniem i rewalory- zacją obiektów zabytkowych, - rozszerzanie prawnej ochrony obiektów i zespołów zabytkowych. 2. Kształtowanie harmonijnego krajobrazu kulturowego wymaga: - kontynuowania tradycyjnych form osadnictwa, - utrzymania regionalno-historycznej skali i struktury zachowanych starych jednostek osadniczych, - skupiania zabudowy na zasadzie dogęszczania istniejącej struktury jednostek osadniczych, - otaczania wysoką zielenią zabudowy wiejskiej i obiektów dysharmonijnych budownictwa wielorodzinnego oraz wielkokubaturowych budynków gospodarczych, - likwidacja zdekapitalizowanych obiektów poprodukcyjnych w dawnych PGR-ach, - nie wprowadzania ponownie obiektów agresywnych krajobrazowo (o dużych ku- baturach, wysokich gabarytach, np. maszty, kominy, słupy wysokiego napięcia itp.), - ograniczania napowietrznych linii energetycznych i telekomunikacyjnych na rzecz sieci podziemnych, - preferowania formy zabudowy i materiałów elewacyjnych nawiązujących do regionalnej tradycji budowlanej, - utrzymania istniejących kapliczek i figur przydrożnych,

- wzbogacenia zagospodarowania punktów i ciągów widokowych, polegające na urządzaniu miejsc zatrzymania i zapewnieniu terenowej interpretacji obserwowa- nych widoków, - poprawa stanu technicznego i standardu estetycznego zabudowy i zagospodarowania terenów otaczających, - ograniczania rozwoju zabudowy wzdłuż granic kompleksów leśnych, - wprowadzenia stref ochrony krajobrazu kulturowego zgodnie z zaleceniami Wo- jewódzkiego Konserwatora Zabytków. 3. Kształtowanie nowej tradycji i tożsamości ludzi poprzez identyfikację ich z miejscem zamieszkania. Należy chronić wszelkie przejawy działalności kulturowej i kulturo- twórczej, odtwarzać przetrwałe tradycje, obrzędy oraz współczesne formy kontynua- cji tradycji lokalnych poprzez: - utrzymanie Samorządowego Ośrodka Kultury w Dołhobyczowie, - utrzymanie działalności Gminnej Biblioteki Publicznej, - kontynuacja działalności zespołów ludowych, - patronat samorządu nad organizowaniem przeglądów lub festiwali sztuki ludowej, dożynek, dni miejscowości i innych form działalności regionalnej, - popieranie inicjatyw istniejących instytucji kulturalnych, - popieranie działalności artystycznej i ludowej na terenie gminy - wspieranie inwestorów oraz instytucji rozszerzających ofertę w dziedzinie kultury, rozrywki oraz obsługi turystyki.

Wykaz obiektów wpinanych do rejestru Obwieszczenie nr 1/2000 Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Lu- blinie z dnia 12 września 2000r. w sprawie wykazu zabytków nieruchomych - obiektów wpisanych do rejestru zabytków:

Adresat Obiekt Nr rejestru 1 2 3 Gm. Dołhobyczów Chłopiatyn d. cerkiew filialna grecko - katolicka , ob. kościół filialny rzym. - kat pw. Ducha Świętego A/33

Dłużniów kościół filialny pw. Podniesienia Krzyża Św. (d. cerkiew grecko - katolicka) , z wyposażeniem wnętrza , cmentarz przykościelny z drzewostanem na cmentarzu , najbliższe otoczenie , (wzgórze ko- ścielne) ZA/202

Dołhobyczów kościół paraf. Rzym. - kat. pw. MB Częstochowskiej wraz z wyposa- żeniem wnętrza , cmentarz kościelny z drzewostanem i figurą Matki Boskiej , mur ogrodzeniowy od pn. , w granicach wg założenia planu ZA/191

cerkiew prawosławna z cmentarzem cerkiewnym w granicach działki wg założenia planu ZA/438

zespół pałacowy : pałac, dwie oficyny , spichlerz , pawilon , d. rząd- cówka, park , trzy aleje dojazdowe A/260

płyta nagrobna na mogile poległych w 1. 1918 - 1920 i obelisk na miejscu d. kościoła - w granicach wg założenia planu ZA/493

pałacyk, pozostałości parku , dwie bramy wjazdowe , w granicach wg Gołębie zał. planu ZA/284

dzwonnica A/24 Hulcze park dworski w granicach wg planu ZA/214 Kadłubiska kościół filialny rzym. - kat. pw. św. Mikołaja z wyposażeniem wnę- Lisko Waręskie trza , dzwonnica, cmentarz kościelny oraz park podworski w granicach wg zał. planu ZA/209

d. cerkiew filialna grecko - kat. pw. św. Mikołaja, wraz z polichromią Myców wnętrza i zachowanym wyposażeniem (ikonostas, ołtarze , obrazy) A/7

kaplica grobowa na cmentarzu grzebalnym , z wystrojem arch. , wi- trażami i wyposażeniem wnętrza , otoczenie kaplicy z cmentarzem grzebalnym i drzewostanem ZA/199

pałac A/441

Oszczów ziemne założenie obronne (fortalicjum) na stanowisku 1. Granica ochrony - u podstawy wzniesienia , wg zał. ZAa/37

cmentarz grzebalny z nagrobkami (wg karty cmentarza) i drzewostanem, w gran. wg zał. Planu ZA/363

Sulimów d. cerkiew filialna grecko - katolicka , ob. kościół filialny rzym. - kat pw. św. Jana Ewangelisty A/34

Żniatyn kościół paraf. pw. św. Michała Archanioła , wraz z wyposażeniem w zabytki ruchome , dzwonnica z zabytkowymi dzwonami , drzewostan w gran. cmentarza kościelnego A/199

• Wykaz obiektów znajdujących się w ewidencji

Oprócz obiektów wpisanych do rejestru zabytków, w ewidencji konserwatorskiej z terenu gm. Dołhobyczów znajdują się następujące obiekty o charakterze zabytkowym :

Lp. Nazwa obiektu Miejscowość 1 cmentarz grzebalny rzym. - kat. (d.cerkiew) - czynny Chłopiatyn 2 dzwonnica murowana z XIX w. Dłużniów 3 krzyż kamienny z XIX w. Dłużniów 4 cmentarz grzebalny rzym. - kat. (d.cerkiew) - czynny Dłużniów 5 murowana kaplica -1918 Dołhobyczów 6 krzyż kamienny - 1958 Dołhobyczów 7 młyn murowany elektryczny lata 20 XX w. Dołhobyczów 8 cmentarz grzebalny prawosławny - nieczynny Dołhobyczów 9 cmentarz grzebalny prawosławny - nieczynny Gołębie 10 cmentarz grzebalny prawosławny Horoszczyce 11 cmentarz grzebalny przycerkiewny - nieczynny Hulcze 12 cmentarz grzebalny rzymsko - kat. - czynny Hulcze 13 pozostałość parku dworskiego Hulcze 14 murowany czworak dworski z XIX w. Kadłubiska 15 drewniany kościół filialny rzym. - kat. Kościaszyn 16 murowana dzwonnica z 1936 r. Kościaszyn 17 figura murowana św. Jana Nepomucena Kościaszyn 18 cmentarz grzebalny rzym. - kat. czynny Kościaszyn 19 kaplica grobowa murowana Liski

20 kaplica murowana św. Floriana Liski 21 pozostałości parku dworskiego Liski 22 dom ludowy drewniany Liski 23 cmentarz grzebalny rzym. - kat. - czynny Liski 24 cmentarz grzebalny - czynny Liwcze 25 cmentarz przycerkiewny - nieczynny Myców 26 pozostałości parku dworskiego Myców 27 kościół parafialny drewniany Oszczów 28 cmentarz przykościelny nieczynny Oszczów 29 figura murowana św. Jana Nepomucena Oszczów 30 park dworski ze stawem Oszczów 31 cmentarz prawosławny nieczynny Oszczów 32 mogiła zbiorowa Hallerczyków Oszczów 33 kapliczka domkowa drew. św. Andrzeja Przewodów 34 dom ludowy drewniany Przewodów 35 cmentarz grzebalny czynny Przewodów 36 cmentarz grzebalny czynny Sulimów 37 cmentarz grzebalny czynny Sulimów Kolonia 38 budynek szkoły drewniany z 1950 r. Witków 39 pozostałości parku z XIX w. Witków 40 cmentarz grzebalny nieczynny z XIX w. Witków 41 cmentarz grzebalny z 1939 r. nieczynny Witków 42 kapliczka drewniana domkowa św. Andrzeja Wólka Poturzyń. 43 kościół murowany filialny Wyżłów 44 dzwonnica murowana Wyżłów 45 cmentarz grzebalny czynny Wyżłów 46 cmentarz grzebalny nieczynny Żabcze 47 murowana kapliczka z XIX w. Żniatyn 48 cmentarz grzebalny czynny Żniatvn

2.3. Prognozy demograficzne oraz polityka zatrudnienia i zmniejszania bezrobocia

Uwzględniając diagnozę stanu istniejącego, wieloletnie tendencje odnośnie przyrostu naturalnego oraz salda migracji określono hipotetyczne prognozy demograficzne. Zakłada się następujące wielkości programowe, jako podstawę oceny potrzeb w zagospodarowaniu przestrzennym: przy założeniu utrzymania się wysokiego poziomu ruchliwości przestrzennej ludności (ujemnej) około 30 osób rocznie, a po roku 2005 - stopniowy spadek oraz przyrostu naturalnego zbliżonego do obserwowanego w ostatnich latach - zakłada się, że liczba ludności gminy Dołhobyczów ulegnie dalszemu zmniejszeniu (dynamika ok. 99%). W roku 2010 - osiągnie wielkość 6800 osób W roku 2015 - osiągnie wielkość 6000 - 6500 osób. W perspektywie mogą zaistnieć okoliczności, które wskazywałyby na ko- nieczność założenia niższego tempa odpływu ludności (migracja dodatnia). Ocenia się, że w obszarze oddziaływania ośrodka gminnego Dołhobyczów procesy rynkowe sprzy- jać będą aktywizacji obszaru z uwagi na mocny istniejący potencjał rozwojowy oraz uwarunkowania zewnętrzne gminy. Warunkiem koniecznym przyszłego dynamicznego rozwoju będzie podniesienie aktywności gospodarczej i inwestycyjnej gminy i warunków życia ludności oraz zatrzymanie na obszarze gminy przede wszystkim ludzi młodych, lepiej wykształco-

nych, dynamicznych. Konieczna jest zmiana i wzbogacenie struktury gospodarczej gminy. Przyjmu- je się, że główne znaczenie będą miały następujące czynniki rozwojowe i przekształce- nia struktury gminy: - rozwój zróżnicowanych usług turystycznych, rekreacyjnych (miejsca noclegowe, gastronomia, handel), obsługa komunikacji, specjalistyczne formy usług; - rozwój przedsiębiorczości pozarolniczej w różnych strefach (np. szerokiego zakresu usług i zakładów budowlanych, rzemiosła produkcyjnego); - rozwój drobnego przetwórstwa rolno - spożywczego opartego o surowce wysokiej jakości; - rozwój usług bytowych i rzemiosła związanych z obsługą ludności; - modernizacja gospodarstw rolnych, rozwój agroturystyki, przekształcenie siedlisk na funkcje rekreacyjne; - obsługa ludności i terenów rolniczych w rejonie ciążenia ośrodków lokalnych; - modernizacja i rozbudowa obiektów usług publicznych zwłaszcza usług zdrowia i profilaktyki, opieki społecznej, kultury, urządzeń sportu i rekreacji.

W strukturze demograficznej ludności przewiduje się następujące tendencje: Stan istniejący Prognoza wiek przedprodukcyjny 24,6 24,0 wiek produkcyjny 57,2 58,0 wiek poprodukcyjny 18,1 18,0

Udział poszczególnych grup wiekowych w ogólnej liczbie ludności: Stan istniejący Prognoza dzieci w wieku 0 - 2 lata 231 180 dzieci w wieku 3 - 6 lat 396 320 dzieci w wieku 7 - 12 lat 690 600 młodzież w wieku 13 - 15 lat 412 380 młodzież w wieku 16 - 17 lat 262 220 ludność w wieku produkcyjnym 3730 3700 ludność w wieku poprodukcyjnym 1182 1100 ~ 6500

Przewidywana struktura ludności: - nastąpi dalszy spadek liczebności dzieci i młodzieży w wieku 0 - 12 lat oraz mło- dzieży w wieku szkoły średniej i podejmowania pierwszej pracy. Mimo to napływ na rynek pracy i tak dużej liczby absolwentów szkół ponadgimnazjalnych może stano- wić czynnik aktywizujący rozwój gospodarczy oraz może wpłynąć na podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa. W perspektywie niewielki wzrost liczby młodzieży i zapewnienie jej odpowiednich wa- runków życia na wsi może zapewnić stabilizację struktur demograficznych; - niewielki przyrost liczby ludności w wieku produkcyjnym (wzrośnie potencjał no-

wych zasobów pracy, konieczne będzie tworzenie nowych i ochrona dotychczasowych miejsc pracy); - utrzyma się wysoki wskaźnik ludności w wieku emerytalnym. Oznaczać to będzie wzrost obciążeń ekonomicznych ludności w wieku produkcyjnym, a także budżetu gminy (wysokie świadczenia na pomoc społeczną) oraz rzutować będzie na poziom życia ludności. Istotną barierą w rozwiązaniu problemu bezrobocia w gminie jest niski poziom wykształcenia i kwalifikacji bezrobotnych. Czynnik ten wpływa na ich konkurencyjność na rynku pracy, przedsiębiorczość, aktywność w zakresie poszukiwania lub stworzenia własnego miejsca pracy i pozyskiwania dochodów. Zgodnie z obowiązującymi rozwiązaniami systemowymi zagadnienia związa- ne z pośrednictwem pracy pozostają w gestii powiatowych urzędów pracy. Instytucje te z mocy ustawy zostały wyposażone w instrumenty i środki mające służyć efektywnemu zwalczaniu bezrobocia. Polityka zmniejszana bezrobocia powinna zmierzać do stosowania ułatwień w dostępie do tanich kredytów, wsparcia tworzenia zakładów drobnej wytwórczości i usług szczególnie związanych z obsługą ruchu turystycznego, agroturystyki itp. Ograniczenie bezrobocia wymagać będzie zmiany i wykształcenia właściwej struktury rynku pracy w kierunku: - znacznego ograniczenia w sektorze i (rolnictwo); - wzrostu ilości miejsc pracy w sektorach bardziej kreatywnych dochodowo sektor II (produkcyjny): przetwórstwo rolno - spożywcze, budownictwo; - wzrostu podaży miejsc pracy w sektorze III (usługi), szczególnie związanych z ob- sługa ludności, rolnictwa, ruchu turystycznego, baza noclegową, gastronomiczną, sportowo - rekreacyjną. W przypadku usług publicznych obejmujących oświatę, ochronę zdrowia, ad- ministrację należy przewidywać pozytywne zmiany jakościowe przy założeniu stabili- zacji bądź niewielkiego ograniczenia zatrudnienia. Wzrastać powinno zatrudnienie w sektorze usług komercyjnych.

2.4. Kierunki i zasady rozwoju infrastruktury społecznej i mieszkalnictwa.

2.4.1. Usługi publiczne

- zapewnienie optymalnych warunków obsługi ludności oraz podwyższenie standar- dów obsługi podstawowej ludności poprzez realizacje inwestycji w zakresie urzą- dzeń: socjalnych, kulturalnych, obiektów sportowych, rekreacyjnych, gastronomicz- nych, rozrywkowych, bazy noclegowej itp. Wskazany jest szybki rozwój usług głownie w ośrodku gminnym Dołhobyczów oraz w terenach wskazanych do rozwoju turystyki i agroturystyki (obszary określono na rysunku „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego”); - tworzenie gminnych zasobów nieruchomości dla możliwości realizowania inwestycji ponadlokalowych celów publicznych oraz zagranicznego budownictwa mieszkaniowego o charakterze socjalnym dla osób o niskich dochodach; - wspieranie organizacji samopomocowych i charytatywnych.

■ W zakresie edukacji

• szkolnictwo podstawowe

- utrzymanie, modernizacja i rozbudowa w miarę potrzeb istniejących szkół podstawowych oraz gimnazjum; - zapewnienie bezpiecznego i sprawnego dojazdu dzieci i młodzieży do szkół podstawowych i gimnazjum; - podniesienie jakości kształcenia, dostarczenie szkołom wyposażenia technicznego opartego na najważniejszych technologiach (komputeryzacja, sieć Internet) oraz zaplecza sportowo - treningowego (pełnowymiarowe sale gimnastyczne, boiska sportowe do gier zespołowych, karty tenisowe); - wprowadzenie nowoczesnych programów nauczania w zakresie:  języków obcych  informatyki  ekologii, turystyki, agroturystyki ^ wychowania obywatelskiego, integracji z krajami UE - promowanie masowego sportu dla dzieci i młodzieży (organizowanie turniejów, zawodów sportowych, imprez sportowo - rekreacyjnych i integracyjnych z udzia- łem dzieci i młodzieży z gmin sąsiednich); - wprowadzenie bogatej oferty zajęć pozalekcyjnych rozwijających zainteresowania dzieci i młodzieży, dofinansowanie płac dla nauczycieli prowadzących zajęcia po- zalekcyjne; - organizowanie kursów i programów doskonalenia nauczycieli wynikających z potrzeb społecznych i polityki edukacyjnej państwa; - rozwój kształcenia ustawicznego dla dorosłych:  utworzenie centrum kształcenia ustawicznego z wykorzystaniem bazy szkół zlokalizowanych na terenie gminy;  wykorzystanie i zagospodarowanie zwalnianej w wyniku racjonalizacji i mody- fikacji sieci bazy wiejskich szkół podstawowych jako ośrodków służących informacji w zakresie możliwości zdobywania kwalifikacji zawodowych.

• szkolnictwa ponadgimnazjalnego

- utrzymanie, modernizacja i rozbudowa w miarę potrzeb istniejących szkół ponadgimnazjalnych  dla młodzieży (absolwentów gimnazjów): Liceum Profilowanego, Technikum Rolniczego oraz Zasadniczej Szkoły Zawodowej w Zespole Szkół w Dołhoby- czowie  dla dorosłych: Technikum Rolniczego w Dołhobyczowie; - rozszerzenie istniejących programów nauczania i dostosowania kierunków i spe- cjalności zawodowych absolwentów do potrzeb zmniejszającego się rynku pracy (np. zarządzanie małym przedsiębiorstwem w obszarach wiejskich, agrobiznes, agroturystyka, marketing oraz elementy wiedzy o technologiach produkcji spo- żywczej), a także przygotowanie do radzenia sobie na rynku pracy (np. zajęcia z przedsiębiorczości, technologia informacyjna, języki obce, radzenie sobie w róż- nych sytuacjach życiowych, edukacja europejska na temat Unii Europejskiej).

■ W zakresie opieki zdrowotnej

- utrzymanie co najmniej na dotychczasowym poziomie systemu obsługi zdrowotnej ludności (utrzymanie publicznych Ośrodków Podstawowej Opieki Zdrowotnej w Dołhobyczowie, Hulcze, Chłopiatynie i Przewodowie). Jakość

obsługi wymaga uzupełnienia wyposażenia aparatowego w nowoczesny sprzęt diagnostyczno - analityczny oraz rozszerzenie świadczeń o usługi specjalistyczne (szczególnie związane z problemami i chorobami ludzi wieku pode- szłego - geriatria) oraz ginekologia, okulistyka, rehabilitacja itp.; - istnieje możliwość powstania niepublicznych, prywatnych gabinetów lekar- skich.

■ W zakresie opieki społecznej

Niski poziom zamożności mieszkańców gminy, niski stan rozwoju gospodarczego, wysoki udział bezrobotnych bez prawa do zasiłku, przewidywane utrzymanie wysokiego (18%) wskaźnika ludności w wieku poprodukcyjnym spowodować może jednej strony wzrost obciążeń ekonomicznych ludności w wieku produkcyjnym, z drugiej zaś - pociągnie za sobą intensyfikację działań systemu świadczeń społecznych. Wskazane będzie określenie potrzeb wynikających z obecnego stanu rodziny, środowiska lokalnego oraz opracowanie programu rozwoju form działalności uzupeł- niającej w zakresie pomocy społecznej (zorganizowanie ośrodka dziennego pobytu) - zapewnienie specjalistycznej opieki terapii (zajęciowa, rehabilitacja, psychotera- pia); - udzielanie pomocy w rozwiązywaniu problemów rodzinnych; - organizowanie spotkań dla osób starszych, organizowanie opieki nad osobami starszymi, osobami niepełnosprawnymi; - współpraca z pracownikami socjalnymi. ■ W zakresie sportu - utrzymanie gminnego klubu sportowego piłki nożnej „Kresy” w Dołhobyczo- wie; - utrzymanie w odpowiednim stanie technicznym istniejących boisk sportowych w miejscowościach: Dołhobyczów, Hulcze, Przewodów, Liski - Białystok, Żabcze. W celu zaspokojenia potrzeb mieszkańców i przyszłych turystów w zakresie sportu i rekreacji istnieje potrzeba przeznaczenia środków finansowych na rozwój bazy spor- towej (nowoczesne, pełnowymiarowe boisko sportowe przy każdej szkole, pełnowy- miarowe sale gimnastyczne, boiska sportowe do gier zespołowych, korty tenisowe).

■ W zakresie bezpieczeństwa publicznego

Warunkiem pomyślnego rozwoju społeczno - gospodarczego gminy jest zapewnienia bezpieczeństwa publicznego to: - zapewnienie osobistego bezpieczeństwa mieszkańców; - ochrona mienia; - zapewnienia różnych form ratownictwa, podejmowania działań w czasie klęsk żywiołowych; - ochrona granicy państwowej (strażnica - Dołhobyczów, Chłopiatyn). Powinny być podjęte działania zmierzające do wykształcenia struktur społeczeństwa obywatelskiego i samoorganizacji społecznej, które są ważnym wyni- kiem zapewnienia bezpieczeństwa publicznego w skali lokalnej.

2.4.2. Kierunki rozwoju usług komercyjnych

- koncentracja usług i wzmocnienia wielofunkcyjnego centrum usługowego w ośrodku

gminnym w Dołhobyczowie, które powinno zaspokajać popyt na usługi typu:  instytucje finansowe, ubezpieczeniowe, doradztwo rolnicze, prawne;  obiekty kultury, gastronomiczno - rozrywkowe, sportowe;  lokale handlowo - gospodarcze, rzemieślniczo - usługowe; - możliwość realizacji obiektów obsługi i rozwoju usług komercyjnych szczególnie związanych z obsługą ruchu turystycznego; - możliwość realizacji obiektów obsługi ludności w zależności od potrzeb na całym obszarze gminy, z wyjątkiem obszarów, na których występują strefy wykluczające wprowadzenie nowej zabudowy lub ograniczające zabudowę; - stworzenie preferencji dla rozwoju działalności gospodarczych, usługowych - zwią- zanych z obsługą turystyki, usługami dla ludności i rolnictwa.

2.4.3. Mieszkalnictwo.

Poprawa warunków życia mieszkańców powinna być realizowana również poprzez stwarzanie dogodnych warunków zamieszkania. Dostosowane winno być do potrzeb i możliwości mieszkańców gminy. Należy więc: - chronić przed dekapitalizacją istniejące zasoby mieszkaniowe osiedli związane z dawnymi zakładami produkcyjnymi PGR-ów, a także je modernizować; - tworzyć zasoby mieszkań komunalnych i interwencyjnych wykorzystując nieza- mieszkałe lokale w budynkach wielorodzinnych lub inne pustostany np. szkoły po przystosowaniu ich na cele mieszkalne; - wyznaczać rezerwy terenowe odpowiednio uzbrojone pod budownictwo mieszkaniowe dla różnych form zabudowy, a w szczególności dla budownictwa indywidualnego; - poprawić wyposażenie wsi w podstawowe media infrastrukturalne (drogi, wodociągi, kanalizacji, gaz, ew. ciepłownictwo).

2.5. Kierunki i zasady rozwoju przedsiębiorczości i drobnej wytwórczości.

Polityka osiągania celów ekonomicznych do wykształcenia modelu wsi wielofunkcyjnej obejmuje następujące kierunki i zasady działania: - wykorzystanie możliwości rozwojowych wynikających z przygranicznego położenia w wymianie międzynarodowej z Ukrainą (wymiana towarowa, uruchamianie nowych zakładów przetwórczych o średniej i małej skali); - tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi międzynarodowych i międzyregio- nalnych kontaktów gospodarczych między obszarami o podobnych predyspozycjach rozwoju (umowy partnerskie między regionami i gminami); - umocnienie instytucjonalno - organizacyjne otoczenia gospodarki rynkowej:  instytucje doradcze, kredytowe, ubezpieczeniowe, marketingowe, współpraca z ośrodkami Doradztwa Rolniczego;  stowarzyszenia gospodarcze i izby zawodowe mające na celu integrację środo- wisk wytwórczych, wspomaganie realizacji wspólnych przedsięwzięć, obronę własnych interesów i doskonalenie zawodowe; - opracowanie strategii promocji całego obszaru gminy, jego atrakcyjności przyrodni- czej, kulturowej i inwestycyjnej; - tworzenie grup producenckich i ich związków, spółdzielczości wiejskiej, rynków hurtowych, giełd towarowych, systemu informacji rynkowej (poprawa konkurencyj-

ności rolnictwa i przetwórstwa rolno - spożywczego); - utrzymanie i rozwój wiodących kierunków produkcji opartych na miejscowych su- rowcach; - pełne wykorzystanie i zagospodarowanie rezerw terenowych, obiektów kubaturo- wych poprzemysłowych pod działalność wytwórczą; - rozwój ilościowy i jakościowy nowych małych i średnich przedsiębiorstw wykorzy- stujących miejscowe zasoby surowcowe i zasoby pracy. Największe możliwości rozwoju będą miały: przetwórstwo rolno - spożywcze (piekar- nie, młyny, mleczarnie, masarnie, gorzelnie, kaszarnie, makaroniarnie, mieszalnie pasz, chłodnie, suszarnie, rozlewnie, zakłady przetwórcze na bazie owoców i warzyw), a tak- że zakłady produkujące sprzęt na rzecz rolnictwa. Duże możliwości rozwoju będzie miała rozbudowa systemu handlu hurtowego (Rolny Rynek Hurtowy: składowanie, sor- towanie, pakowanie, przetwarzanie i obrót) z orientacją na Wschód, produkcja materia- łów budowlanych; - tworzenie nowych obszarów aktywnej działalności gospodarczej (strefa aktywności gospodarczej wskazana na rysunku „Studium”) wymagać będzie wyposażenia lub uzupełnienia w podstawowe media infrastruktury technicznej i dostępności komuni- kacyjnej. Przy przeznaczaniu gruntów pod zabudowę związaną z rzemiosłem, produkcją, prze- twórstwem i składami wprowadza się warunek, że uciążliwość prowadzonej działalno- ści nie może przekroczyć granic terenu, do którego inwestor ma tytuł prawny; - konieczność dostosowania warunków higieniczno - sanitarnych zakładów przetwór- czych do standardów wymaganych w UE.

2.6. Rozwój rolnictwa oraz kierunki rozwoju leśnictwa.

2.6.1. Kierunki i zasady rozwoju rolnictwa i jego otoczenia.

Rolnictwo i gospodarka żywnościowa winny stanowić priorytetową działalność produkcyjną, z uwagi na korzystny i wysoki potencjał produkcyjny. Wzrost poziomu gospodarczego i rozwój rolnictwa wiąże się z koniecznością: gruntownej jego modernizacji w powiązaniu z kształtowaniem wsi wielofunkcyjnej. Rozwój obszarów wiejskich w oparciu o przebudowę gospodarki wymaga pod- jęcia działań w kierunku: 1. wzrostu efektywności i towarowości gospodarstw rolnych poprzez: a. poprawę struktury obszarowej gospodarstw tj. powiększenia areału indywidualnych gospodarstw rolnych, ekonomicznie efektywnych o atrakcyjnej i dobrej ja- kościowo produkcji. - prywatyzacji i restrukturyzacji zakładów rolnych znajdujących się w dyspozy- cji AWRSP w celu tworzenia wielkoobszarowych gospodarstw prywatnych. - zwiększenie efektywności funkcjonowania rynku ziemi oraz wsparcia finanso- wo-kredytowego powiększanych gospodarstw i inwestycji. b. podniesienie produkcji i rentowności gospodarstw przez: - modernizację technologiczną gospodarstw oraz poprawę jakości produktów rolnych i ich konkurencyjności na rynku. - ukierunkowanie produkcji rolnej w oparciu o istniejące warunki przyrodnicze tj:  utrzymanie dotychczasowych kierunków produkcji - intensywnej uprawy zbóż zwłaszcza pszenicy z udziałem roślin przemysłowych, okopowych pa-

stewnych;  wprowadzanie upraw nowych, poszukiwanych na rynku - ziół dla przemysłu farmaceutycznego, roślin oleistych - nasiona, w tym upraw pracochłonnych w celu zagospodarowania nadwyżek siły roboczej;  rozwój produkcji tzw. „żywności ekologicznej” zwłaszcza w obszarach chronionych „Dołhobyczowski Obszar Chronionego Krajobrazu”;  rozszerzenie hodowli bydła i trzody chlewnej w oparciu o wykorzystanie na- turalnej bazy paszowej;  wprowadzenie nowych, atrakcyjnych hodowli np.: bażanta, strusia, zająca, bobra, raków itp.;  urynkowienie produkcji rolnej przez rozwój różnych form agrobiznesu (spółki , grupy producentów , giełdy towarowe); 2. Wspieranie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich prowadzącego do zmniejszenia „bezrobocia agrarnego” i wzbogacenie struktury gospodarczej terenów wiejskich o funkcje pozarolnicze. Nastąpić to winno w drodze: - lokowania usług publicznych bezpośrednio w środowisku wiejskim (głównie w ośrodku gminnym- Dołhobyczów); - lokalizacji różnych branż przemysłowych gwarantujących utrzymanie czystego środowiska; - wykorzystanie naturalnych walorów do czerpania dodatkowych dochodów przez mieszkańców np.: z turystyki pobytowej, agroturystyki - tworzenia warunków prawno - systemowych i pomocy w kształtowaniu się ryn- kowych form obsługi i otoczenia rolnictwa, w tym dostępności do systemu informacji rynkowej i współpracy z ośrodkami naukowymi; - promocja produkcji rolniczej we współpracy z innymi gminami w celu dotarcia do szerokiej rzeszy odbiorców krajowych i zagranicznych 3. rozwój przetwórstwa rolnego wykorzystującego własne zasoby surowcowe : - wspieranie aktywności średniej i drobnej przedsiębiorczości prywatnej, związanej z przetwórstwem produktów rolnych oraz produkcji zdrowej żywności na potrzeby turystów; - organizacja potencjału przetwórczego i przechowalniczego przez wspieranie rozwoju bazy materialnej (chłodnie, magazyny, silosy, zakłady przetwórcze z wykorzystaniem istniejących zasobów terenów - PGR, SKR, komunalnych) 4. podniesienie jakości wiejskiej przestrzeni ekonomicznej poprzez: - rozwój infrastruktury technicznej (budowa i modernizacja dróg lokalnych, wodo- ciągi i kanalizacja, oczyszczalnie ścieków gazyfikacja, telefonizacja); - poprawa dostępności do infrastruktury społecznej, ekonomicznej (oświata, zdro- wie, informacja); 5. radykalnego podniesienia poziomu wykształcenia ludności wiejskiej jako warunku transformacji rolnictwa, a zwłaszcza unowocześnienia gospodarstw i rozwoju dzia- łalności pozarolniczej (zorganizowanie instytucji szkoleniowo - dydaktycznych, po- stępu technicznego i technologicznego, współpracy z zagranicą); 6. ochrona gleb wysokiej jakości - zahamowanie procesów degradacyjnych związanych z erozją wodną - poprzecz- nostokowa uprawa roli , właściwy dobór roślin uprawnych i ich zmianowanie odpowiednie dostosowanie do warunków w poszczególnych partiach stoków, stosowanie fitomelioracji drzewiastych na stromych zboczach o nachyleniu ponad 21%; zabiegi potrzebne są zwłaszcza w płn. - wsch. części gminy, lokalnie w czę-

ści płd. - zach.; - przywrócenie właściwych stosunków wodnych w glebie - potrzeba odbudowy urządzeń melioracyjnych, które uległy dekapitalizacji; - ochrona rolniczej przestrzeni produkcyjnej przed zabudową, za wyjątkiem stref aktywności, które powinny przyczynić się do rozszerzenia działalności gospodarczej o wytwórczość i usługi pozarolnicze, infrastruktury technicznej i komunika- cyjnej. Obszary użytków rolnych winny pozostać obszarem otwartym , pełniącym podstawowe funkcje rolnicze a ponadto przyrodnicze. - użytkowanie rolnicze gruntów z zachowaniem i wzbogaceniem zalesień i zadrze- wień śródpolnych jako elementu przeciwdziałającego degradacji krajobrazu (ochrona zasobów wodnych i lokalnej różnorodności biologicznej, łagodzenie niekorzystnych wpływów warunków klimatycznych, hamowanie procesów erozyjnych) wspomagających rolę lasów; - właściwa chemizacja rolnictwa - szkolenia w tym zakresie, stosowanie profesjo- nalnego sprzętu do zabiegów, przestrzeganie instrukcji stosowania środków chemicznych, okresowe badania gleb w zakresie potrzeb nawozowych i wapnowania.

2.6.2. Kierunki i zasady rozwoju rolnictwa.

Gospodarka leśna z uwagi na znaczne walory krajobrazowe oraz pełnienie funkcji istotnych dla węzłowego systemu ekologicznego, stanowi istotny element rozwoju gminy. Lasy na obszarze opracowania należy uznać za szczególnie chroniony kompo- nent środowiska przyrodniczego ze względu na pełnione przez nie funkcje : ekologicz- ną, ochronną i klimatyczną. Celem wiodącym dla leśnictwa jest utrzymanie dotychczasowego znaczenia lasów, ekologizacji gospodarki leśnej oraz zwiększenia lesistości gminy poprzez: - ochronę istniejących kompleksów leśnych jako ważnego elementu lokalnego systemu ekologicznego, zachowanie niewielkiego udziału zbiorowisk leśnych w środko- wej i południowej części gminy; - optymalnego ukształtowania granicy polno - leśnej pod względem kształtu komplek- sów leśnych jak i struktury biologicznej (zalesianie nieużytków, gruntów odłogują- cych, enklaw leśnych, gleb podatnych na erozję, w sąsiedztwie cieków wodnych). Program dolesień winien być formułowany szczególnie wnikliwie z uwagi na brak potencjalnych terenów do zalesień z tytułu bardzo urodzajnych gleb; - ochronę powierzchni lasów pełniących funkcje ochronne, zwłaszcza wodochronne mające za zadanie utrzymanie zdolności retencyjnej gleb leśnych i polepszenie obie- gu wody w środowisku; - ograniczenie regulacji stosunków wodnych do prac uzasadnionych potrzebami od- nowienia lasu oraz sąsiadujących z lasami gruntów rolnych; - kształtowanie struktury gatunkowej i przestrzennej lasu zgodnie z warunkami siedli- skowymi, w kierunku powiększenia różnorodności biologicznej i zwiększenia odpor- ności lasu na czynniki destrukcyjne - zachowanie w stanie naturalnym śródleśnych bagien, trzęsawisk, oczek wodnych - zachowanie i wzbogacenie różnorodności biologicznej, podnoszenia produkcyjności oraz zdolności do pełnienia funkcji ochronnych, gospodarczych i społecznych bez szkody dla innych ekosystemów; - dostosowanie rozmiaru pozyskiwanego drewna do przyrostu drzewostanów i stanu

zdrowotnego lasów oraz w sposób ograniczający do minimum ujemne wpływy ope- racji na ekosystemy leśne; - zapobieganie szkodom wyrządzanym przez zwierzynę poprzez sterowanie liczebno- ścią populacji; - prowadzenie gospodarki w lasach prywatnych w oparciu o plany urządzeniowe la- sów; - prowadzenie stosownej polityki w gospodarce leśnej z uwzględnieniem:  ochrony lasów i gruntów przed nieprzemyślaną lokalizacją inwestycji niekorzyst- nie oddziałujących na środowisko przyrodnicze,  rekultywacji leśnej terenów zdegradowanych,  wprowadzenia „ekologizacji” prac w szkółkach leśnych, poprzez ograniczenie stosowania środków chemicznych na rzecz technik przyjaznych środowisku ^ prowadzenia gospodarki leśnej w oparciu o bezpieczne dla środowiska techniki i technologie prac leśnych (profilaktyka, preferowanie biologicznych metod ochrony lasu).

2.7. Kierunki rozwoju funkcji rekreacji.

Funkcja rekreacji (turystyka i wypoczynek) to funkcja, która może przyczynić się do aktywizacji północnej i wschodniej części gminy i stanowić ważne źródło utrzymania ludności. Na pozostałym obszarze może być dodatkowym źródłem dochodów miesz- kańców. Gmina Dołhobyczów położona wzdłuż granicy państwowej z Ukrainą ma możliwości rozwoju przede wszystkim turystyki kwalifikowanej oraz agroturystyki. Odpowiednie porozumienia ze stroną ukraińską mogą stworzyć możliwości transgranicznego rozwoju turystyki.

■ Główne walory gminy to: - położenie przy granicy państwa z Ukrainą; - położenie na Grzędzie Sokalskiej - urozmaicona rzeźba terenu - dolina rzeki Wojsławki oraz jej dopływów; - zwarte kompleksy leśne w północnej części gminy oraz znaczne połacie leśne wzdłuż granicy z Ukrainą; - znaczne obszary objęte prawną ochroną - Dołhobyczowski Obszar Chronionego Krajobrazu oraz rezerwat „Suśle Wzgórze” (suseł perełkowy); - położenie w Transgranicznym Obszarze Chronionym (TOCH); - mało zanieczyszczone powietrze, korzystny klimat; - znaczne tereny o naturalnym, niezniszczonym krajobrazie; - przygraniczny odcinek doliny Bugu (północna część gminy); - występowanie stawów i oczek wodnych, często niewykorzystanych dla gospodarki rybackiej (np. Żabcze); - możliwość realizacji nowych zbiorników wodnych na rzece Warężance lub jej dopływach (Wyżłów okolice Chochołowa itp.); - liczne, unikalne zabytki, głównie sakralne (dawne cerkwie), podworskie (pałace, parki) lub budownictwa ludowego (kurna chata); - znaczne niewykorzystane zasoby terenowe i kubaturowe; - duże zasoby pracy.

■ W oparciu o te walory preferowanymi formami rekreacji powinny być:

• pobytowa - agroturystyka - wakacje w gospodarstwach rolnych, pobyty weekendowe, przebywanie w naturalnym krajobrazie; - wypoczynek w obiektach indywidualnego budownictwa (tzw. dacze) - wykorzystanie opuszczonych obiektów, głównie chat w wyludniających się wsiach lub realizacja nowych obiektów w granicach tych wsi; - kolonie i obozy wypoczynkowe, tzw. „zielone szkoły” - wykorzystanie szkół np. w Chłopiatynie, Żniatynie, Gołębiu lub terenów, na których można zloka- lizować biwaki, np.: Gołębie, Oszczów Kol., Wyżłów, Zaręka itp.). • kwalifikowana - letnia: rajdy piesze i rowerowe po wyznaczonych szlakach turystycznych, tak- że motorowa, jazda konna, kajakarstwo, wędkarstwo, zbieractwo, ogniska, biwaki itp.; - zimowa: kuligi, polowania itp. • poznawcza - zwiedzanie zabytków ludowego budownictwa (kurna chata - Chochłów itp.) ewentualnie utworzenie mini skansenu, miejsc pobytu sławnych Polaków (Żabcze - Bolesław Prus, Oszczów, Poturzyn - Fryderyk Chopin, Gołębie - Aleksander Grottger), obserwacja zwierząt i ptaków itp.; • tranzytowa - obsługa ruchu motorowego i pieszego związana z przekraczaniem granicy państwowej.

■ Kierunki rozwoju funkcji rekreacji powinna polegać na pełnym wykorzystaniu walorów gminy w celu przyjęcia odpowiednich działań podnoszących jej aktywność i atrakcyjność: - poprawa estetyki otoczenia oraz stanu sanitarnego wsi, a szczególnie większości zakładów rolnych gospodarki wielkoobszarowej (likwidacja lub remont obecnych pustostanów dawnych obiektów hodowlanych i gospodarczych PGR-ów; uzbrojenie w podstawowe media infrastrukturalne); poprawa stanu części dróg gminnych; - odnowa lub zabezpieczenie obiektów i terenów zabytkowych - podworskich i ewentualne ich wykorzystanie dla celów rekreacji (park w Kadłubiskach - krótki wypoczynek, przerwa w podróży; pałac i park Świerzawskich w Dołhobyczowie - ew. wykup od właścicieli i przekształcenie dla celów rekreacyjnych itp., Gołę- bie.); - renowacja cennych zabytków kultury sakralnej (b. cerkiew w Dłużniowie i Wy- żłowie, cerkiew w Dołhobyczowie, cerkiew i cmentarz w Mycowie itp.); - realizacja przejścia granicznego w Dołhobyczowie, rozbudowa w Uśmierzu; - wykorzystanie istniejących tzw. pustostanów oraz niewykorzystanych terenów (Gołębie - szkoła i budynki gospodarcze - ośrodek obsługi sportów wodnych - kajakarstwo, wędkarstwo; wykorzystanie budownictwa wiejskiego - chaty, budynki gospodarcze, głównie we wsiach wyludnionych lub wyludniających się np.: Wyżłów, Myców, Dłużniów, Zaręka itp.; stawy w Żabczu, Kościaszynie itp.); - wprowadzanie regionalnych form budownictwa; - tworzenie małego biznesu związanego z obsługą ludności i turystów (handel, rze- miosło, usługi), atrakcyjnych hodowli (bażanty, strusie, zające itp.); - budowa bazy gastronomiczno - noclegowej i obsługi turystyki motorowej (stacje

paliw, warsztaty naprawcze, parkingi, ew. w Dołhobyczowie - Miejsce Obsługi Podróżnych - MOP); - tworzenie podstaw turystyki kwalifikowanej - wytyczenie tras rowerowo - pieszych, motorowych, tworzenie miejsc biwakowych, sportu i rekreacji (Gołębie, Dołhobyczów, Myców, Żniatyn, Wyżłów, Żabcze itp.); - promocja agroturystyki głównie w północnej i wschodniej części gminy; - ukształtowanie świadomości społecznej poprzez legislację (tworzenie praw lokalnych w zakresie porządkowania terenów, szkolenia z zakresu obsługi turystyki, pomoc w rozwoju przedsiębiorczości itp.); - promowanie walorów gminy w regionie im kraju.

■ Główne zasady kształtowania funkcji rekreacyjnych to: - lokalizacja mieszkalnictwa i obiektów obsługi w granicach wsi, terenach do nich przyległych lub specjalnie wyznaczonych, zgodnie z zasadami określonymi w dziale pt. „Kierunki i zasady kształtowania terenów zabudowanych”; - na terenach niezabudowanych obowiązuje zasada lokalizowania jedynie koniecznych małogabarytowych obiektów nie kolidujących z walorami krajobrazowymi, zgodnie z zasadami określonymi w dziale pt. „Kierunki kształtowania terenów otwartych”, - realizacja ciągów pieszo - rowerowych wzdłuż dróg publicznych.

2.8. Kierunki i zasady rozwoju komunikacji

Proponowane w Studium kierunki rozwoju układu komunikacyjnego gminy wy- nikają ze struktury organizacyjnej zarządów dróg oraz uchwalonym planem zagospodarowania przestrzennego województwa.

1. Przewidywane parametry dla istniejących dróg wojewódzkich Nr 844 (Chełm - Hrubieszów - Witków - Dołhobyczów - granica państwa) oraz 852 (Józefówka - Nowosiółki - Witków), determinuje projektowana funkcja dla obsługi ruchu międzypaństwowego w związku z przewidywanym podniesieniem rangi przejścia granicznego w Uśmierzu z „uproszczonego pieszego ruchu granicznego” na „drogowe przejście graniczne” bądź realizację drogowego przejścia granicznego w Dołhobyczo- wie. Dla wyżej wymienionych dróg wojewódzkich należy zapewnić parametry techniczne i użytkowe jak dla dróg klasy G (główna) zgodnie z rozporządzeniem Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie (t.j. Dz.U. z 2016r. poz. 124 z późn. zm.) natomiast w przypadku przebudowy tych dróg dopuszcza się przyjęcie klasy o jeden poziom niżej.

Wariant I - dla drogi Nr 844 oraz 852 przewiduje się podniesienie klasy technicznej do „G” przy równoczesnej realizacji południowej obwodnicy Dołhoby- czowa poprzez tereny wsi Siekierzyńce, Kadłubiska i Dołhobyczów, a w przypadku realizacji przejścia granicznego w Uśmierzu także dla drogi powiatowej 48 3999 (obwodnica Uśmierz - granica państwa). Przewiduje się także włącze- nie powyższych dróg do sieci dróg krajowych.

Wariant II - w przypadku realizacji przejścia granicznego wyłącznie w Uśmie-

rzu, przewiduje się realizację nowego połączenia na odcinku Uśmierz - Nowo- siółki (droga 852) oraz dalej w kierunku drogi Nr 17 w klasie technicznej „G” poprzez sołectwa Uśmierz, Sulimów, Kościaszyn, SKR Suszów i Nowosiólki w gminie Telatyn.

Dla obu wariantów rezerwuje się dla odcinków dróg istniejących jak i projektowanych pasy drogowe o szerokości 25,0 m z potrzebnymi rozszerzeniami dla węzłów drogowych. Zgodnie z Wytycznymi Projektowania Dróg wprowadzonymi zarządze- niem Generalnego Dyrektora Dróg Publicznych Nr 5?95 z 31 marca 1995 r. budynki nowo wznoszone przeznaczone na stały pobyt ludzi winny być lokalizo- wane nie bliżej niż: - 30,0 m budynki jednokondygnacyjne - 40,0 m budynki wielokondygnacyjne - 130,0 m budynki wymagające szczególnej ochrony licząc od zewnętrznej krawędzi jezdni.

2. Drogi powiatowe

Sieć dróg powiatowych zapewnia dostępność do wszystkich sołectw w gminie oraz Drogowego Punktu Granicznego w Uśmierzu, a także po zrealizowaniu brakują- cych odcinków do sąsiednich gmin. Stan techniczny dróg powiatowych jest niezadowalający. Konieczne jest pod- jęcie działań w kierunku: - realizacji odcinków dróg: 48 394 - Liski - Nowosiółki 48 395 - Oszczów - Żabcze - Nowosiółki 48 396 - 852 - Żabcze 48 398 - Dołhobyczów - Honiatyn - Oszczów 48 402 - Hulcze - Dłużniów - Myców zgodnie z założonymi klasami technicznymi. - modernizację pozostałych dróg do wymaganych parametrów oraz poprawę nośności; - na odcinkach zwartej zabudowy mieszkaniowej oraz na dojściach do szkół przewiduje cię realizację ciągów pieszych i rowerowych; - utrzymywać prawidłowe oznaczenia pionowe i poziome; - utrzymywać pobocze w stanie zapewniającym odpływ wód opadowych.

3. Drogi gminne

Dla prawidłowego funkcjonowania układu dróg gminnych należy podjąć dzia- łania w kierunku: - realizacji 51% dróg nie utwardzonych; - realizacji i modernizacji pozostałych dróg i ulic zgodnie z wymaganymi parametra- mi; - realizacji ciągów pieszo - rowerowych na obszarach zwartej zabudowy mieszkaniowej; - prawidłowego oznakowania pionowego; - bieżącego utrzymania nawierzchni i poboczy, zapewniając prawidłowe odwodnienie jezdni. Przewidywany wzrost ruchu drogowego o charakterze tranzytowym wymaga

rozwoju usług z nim związanych jak: stacje paliw, warsztaty naprawcze, parkingi, a także motele, hotele i gastronomia.

2.9. Kierunki rozwoju infrastruktury technicznej.

2.9.1. Zaopatrzenie w wodę

Obszar gminy został w dużym stopniu zwodociągowany. Poza systemami zbiorowego zaopatrzenia w wodę pitną pozostaje 14% ludności zamieszkałej w 8 miej- scowościach oraz w zabudowie kolonijnej (rozproszonej). W działaniach kierunkowych należy: - rozbudować przyłącze do wszystkich gospodarstw w miejscowościach zwodociago- wanych; - rozbudować sieć wodociągową do miejscowości nie posiadających sieci przy wykorzystaniu istniejących ujęć komunalnych i zakładowych; - opomiarować wszystkich odbiorców w celu oszczędnego korzystania z zasobów; - utrzymać ujęcia wody i sieci w dobrym stanie technicznym; - realizować na ujęciach studnie awaryjne, bądź gdzie to możliwe, połączenia syste- mów, w celu bezawaryjnego zaopatrzenia w wodę.

2.9.2. Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków.

Zwodociągowane w 86% gospodarstwa domowe gminy oraz plany dalszej rozbudowy sieci wodociągowe dla pełnego zaopatrzenia w wodę pitną sieciową, stwa- rzają ogromne zagrożenia dla środowiska przyrodniczego poprzez niekontrolowane odprowadzanie ścieków. Duży obszar gminy i rozproszenie zabudowy w niewielkich miejscowościach nie pozwala na realizację dużych systemów kanalizacyjnych. Dotychczas zrealizowane zostały trzy oczyszczalne ścieków (Dołhobyczów, Kościaszyn, Przewodów), które w perspektywie wymagać będą rozbudowy. Pięć obiektów jest w trakcie rozruchu technologicznego, bądź zgłoszonych do odbioru (Gołębie, Wólka Poturzyńska, Uśmierz PGR, Liwcze, Hulcze). Dla czterech obiektów wdrożono prace projektowe, bądź przygotowane do projektowania (Setniki, Majdan, Chłopiatyn, Myców). Kierunki działania to: - rozbudowa sieci kanalizacyjnej dla wykorzystania istniejących oczyszczalni; - realizacja sieci kanalizacyjnej do obiektów realizowanych i projektowanych do realizacji; - poza wyżej omówionymi istnieje konieczność podjęcia prac projektowych i realiza- cyjnych w Witkowie, Honiatynie, Oszczowie, Żabczu, Liskach, Białystoku, Żniaty- nie; - dla ośmiu miejscowości proponuje się rozwiązanie gospodarki ściekowej poprzez realizację przydomowych oczyszczalni ścieków (4 - 12 gospodarstw domowych), bądź szczelne osadniki z dowozem ścieków do czynnych oczyszczalni (Horoszczyce, Siekierzyńce, Sulimów, Horodyszcze, Dłużniów, Wyżłów, Zaręka, Podhajczyki), - w okresie przejściowym do czasu powstania kanalizacji sanitarnej dopuszcza się stosowanie szczelnych zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekle, pod warunkiem spełnienia wymogów zawartych w przepisach odrębnych, - dopuszcza się budowę przydomowych oczyszczalni ścieków w technologii dostoso-

wanej do lokalnych warunków gruntowo - wodnych; po realizacji zbiorczej sieci kanalizacyjnej wprowadza się nakaz podłączenia istniejących oraz nowoprojektowanych obiektów do sieci kanalizacyjnej z wyłączeniem obiektów obsługiwanych przez przydomowe oczyszczalnie ścieków, - wody opadowe z terenów parkingów i placów nawrotowych przed odprowadzeniem do gruntu powinny być wstępnie oczyszczone w separatorach. Odbiornikami oczyszczonych ścieków będą cieki o niewielkim przepływie, bądź rozsą- czanie do gruntu (patrz : plansza Infrastruktury).

2.9.3. Gospodarka odpadami stałymi.

Gmina posiada własne składowisko odpadów i częściowo zorganizowany od- biór i wywóz odpadów. W działaniach kierunkowych należy: - zorganizować system odbierania odpadów po wstępnej segregacji w miejscach ich powstawania, w celu odzyskania surowców wtórnych i minimalizacji odpadów de- ponowanych na składowisku; - zorganizować administrację prowadzącą kontrolę zbierania i wywozu odpadów oraz indywidualnych powszechnych umów z gospodarstwami domowymi na odbiór od- padów; - najlepszym i docelowym rozwiązaniem byłby udział w realizacji składowiska odpa- dów wraz z segregacją i zagospodarowaniem odzyskanych surowców w ramach po- wiatu, bądź związku celowym gmin.

Na terenie gminy Dołhobyczów odpady komunalne powstają:  w gospodarstwach domowych,  w obiektach infrastruktury, takich jak: usługi, handel, szkolnictwo, obiekty tury- styczne,  w obiektach działalności gospodarczej,  na terenach otwartych, takich jak: ulice (odpady z koszy, zmiotki), cmentarze, skwe- ry, parki, ogrody. Na terenie gminy brak jest zakładów, które zajmowałyby się odzyskiem odpadów. Zbieraniem odpadów zajmuje się Gminny Zakład Usług Komunalnych w Dołhobyczo- wie. Odpady przywożone są na składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obo- jętne w Hulczu administrowanym przez GZUK w Dołhobyczowie. Szkło i tworzywa sztuczne zebrane selektywnie z gospodarstw indywidualnych są tymczasowo magazy- nowane w budynkach magazynowych na terenie bazy GZUK, a po zebraniu ilości transportowych są odbierane przez jednostki posiadające pozwolenie na transport lub odzysk tych odpadów. Docelowo gospodarka odpadami powinna być zorganizowana zgodnie z ustaleniami zawartymi w "Planie gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego 2017", przyjętym przez Sejmik Województwa Lubelskiego uchwałą Nr XXIV/396/2012 z dnia 30 lipca 2012r.

2.9.4. Elektroenergetyka.

Kierunki działania w zakresie elektroenergetyki to: - utrzymanie przebiegu tranzytowych linii wysokiego napięcia 220 kV Zamość - Dobrotwor (Ukraina) oraz 110 kV Hrubieszów - Poturzyn ze strefami bezpieczeń- stwa;

- utrzymanie sprawności sieci średnich i niskich napięć, ich modernizacja i rozbudowa w zależności od potrzeb i programu Zamojskiej Korporacji Energetycznej; - minimalizacja uciążliwości linii i urządzeń elektroenergetycznych poprzez realizację linii kablowych na terenach o szczególnych wartościach przyrodniczych i kulturo- wych. Inwestycje sieciowe WN Aktualnie nie przewidujemy nowych inwestycji WN. Wszystkie istniejące sieci elektroenergetyczne do zachowania i dalszej eksploatacji z możliwością ich remontu, modernizacji oraz rozbudowy w zależności od potrzeb. Lokalizacja obiektów w pobliżu istniejących linii elektroenergetycznych może odbywać się zgodnie z warunkami okre- ślonymi w normach EN 50341 oraz PN/E-05100-1 t.j. przy zachowaniu odpowiednich odległości. Strefa wolna od zabudowy wynosi:  dla linii napowietrznej WN 110 kV - pas 36,0 m (po 18,0 m od osi linii).

Inwestycje sieciowe SN i nN Wszystkie istniejące sieci elektroenergetyczne do zachowania i dalszej eksploatacji z możliwością ich remontu, modernizacji oraz rozbudowy w zależności od potrzeb. Loka- lizacja obiektów w pobliżu istniejących linii elektroenergetycznych może odbywać się zgodnie z warunkami określonymi w normach PN/E-05100-1, PN-EN 50423 oraz PN/E-05125-1 t.j. przy zachowaniu odpowiednich odległości. Strefa wolna od zabudowy wynosi:  dla linii napowietrznej SN 15 kV- pas 12,0 m (po 6,0 m od osi linii)  dla linii napowietrznej nN 0,4 kV- pas 5,0 m (po 2,5 m od osi linii)  dla linii kablowej SN 15 kV - pas 2,0 m (po 1,0 m od osi linii)  dla linii kablowej nN 0,4 kV - pas 1,0 m (po 0,5 m od osi linii) Zaopatrzenie w energię elektryczną nowych odbiorców odbywać się będzie z istnie- jących i planowanych sieci elektroenergetycznych oraz stacji transf. SN/nN. Na nowych terenach przeznaczonych pod budownictwo, usługi, itp. należy przewidzieć miejsce pod stacje transformatorowe słupowe w ilości wynikającej z potrzeb. W pasach drogowych należy przewidzieć miejsce pod infrastrukturę techniczną w tym sieci elektroenergetyczne SN i nN. Dopuszcza się budowę stacji transf. SN/nN wraz z liniami średniego i niskiego napięcia w miejscach nie wskazanych na rysunku Stu- dium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy zależnie od potrzeb. Na terenie gminy przewiduje się budowę farm fotowoltaicznych stanowiących nowe źródło energii elektrycznej.

2.9.5. Zaopatrzenie w gaz i ciepłownictwo.

Obszar gminy nie posiada sieci gazowej oraz centralnego źródła ciepła. Zgodnie z programem gazyfikacji b. województwa zamojskiego, gaz wysoko- prężny może być realizowany wspólnie z sąsiednimi gminami jako odgałęzienie z Tar- nawatki, a obecnie także z rejonu Hrubieszowa czy Werbkowic. - rezerwuje się trasy programowanego gazociągu wysokoprężnego z lokalizacją stacji redukcyjnej Io w rejonie Dołhobyczowa z Hulcza; - na terenie gminy przewiduje się poszukiwanie złóż ropy naftowej i gazu ziemnego, w związku z czym dopuszcza się prowadzenie prac geologiczno - wiertniczych na podstawie udzielonych koncesji z zachowaniem obowiązujących w tym zakresie przepi- sów szczególnych.

- zgodnie z wnioskiem „GAZOPROJEKTU” - Wrocław rezerwuje się przebieg koryta- rza transportowego ropy naftowej pn. „Ropociąg Brody - Płock” z terminalem i pompownią na gruntach wsi Dołhobyczów. Strefę bezpieczeństwa dla ropociągu ustala się wstępnie na 40,0 m. - modernizacja kotłowni lokalnych winna polegać na zastępowaniu węglowych - niskoemisyjnymi; - zaleca się popularyzację stosowania alternatywnych źródeł energii cieplnej i elektrycznej - np. biometan.

2.9.6. Telekomunikacja.

Obszar gminy został częściowo stelefonizowany siecią kablową, a część połu- dniowa poprzez łącza radiowe. Kierunkowe działania to: - rozwój łącz radiowych zgodnie z potrzebami mieszkańców oraz przyłączy kablowych; - adaptuje się przebieg światłowodu na trasie Suszów - Żabcze - Dołhobyczów; - adaptuje się anteny telefonii komórkowej w Dołhobyczowie (baza GS, baza SKR). Konieczna jest dalsza rozbudowa i modernizacja sieci telekomunikacyjnej oraz zapewnienie mieszkańcom gminy dostępu do szerokopasmowego Internetu. Utrzymuje się istniejące urządzenia i sieci teletechniczne z możliwością ich rozbudowy i przebudowy w zależności od potrzeb. Istniejącą sieć teletechniczną w miejscach kolizji z projektowanym układem komunikacyjnym oraz infrastrukturą techniczną należy prze- budować zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami. Rozwój systemu telekomunikacyjnego powinien odbywać się stosownie do wzrostu zapotrzebowania na usługi telekomunikacyjne i teleinformatyczne w gminie. Zakłada się następujące kierunki rozwoju w zakresie telekomunikacji:  wspieranie realizacji nowoczesnych sieci telekomunikacyjnych,  wspieranie rozwoju infrastruktury społeczeństwa informacyjnego,  zapewnienie dostępu do Internetu w miejscach publicznych m.in. biblioteki, domy kultury,  lokalizacja masztów antenowych telefonii komórkowej zgodnie z przepisami odrębnymi.

 przy zmianie rzędnych wysokościowych terenu przy istniejącej infrastrukturze teletechnicznej należy zachować co najmniej 0,7 m głębokości przykrycia liczo- nej od poziomu nawierzchni do górnej powierzchni istniejącej sieci teletechnicznej,  w przypadku wystąpienia kolizji istniejącej sieci telekomunikacyjnej z miejsco- wym planem zagospodarowania Inwestor wystąpi do zarządcy sieci o określenie warunków technicznych przebudowy lub zabezpieczenia kolidujących urządzeń teletechnicznych,  uwzględnić możliwość lokalizacji i budowy nowych urządzeń i sieci telekomunikacyjnej wraz z rezerwacją terenu pod powyższe media,  możliwość lokalizacji sieci telekomunikacyjnej zarówno w tradycyjnych jak i nowych technologiach, w tym budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury światłowodowej.

 na terenach objętych opracowaniem zakłada się utrzymanie istniejącej infrastruktury telekomunikacyjnej /urządzeń i sieci/ oraz jej rozbudowę wraz z masztami i antenami dostępu. przebudowa istniejącej sieci telekomunikacyjnej, która koliduje z projektowanym zagospodarowaniem terenów i układem komunikacyjnym, może być realizowana na warunkach określonych prze operatora telekomunikacyjnego według przepisów odrębnych.

2.10. Bezpieczeństwo państwa i ochrona ludności.

■ Bezpieczeństwo państwa

• Kierunki i zasady rozwoju systemów przeciwdziałania na wypadek szczególnych zagrożeń oraz obronności państwa: - utrzymać placówkę Oddziału Straży Granicznej w Dołhobyczowie; - zrealizować siedzibę dla drugiej placówki w Chłopiatynie; - tworzyć niezbędne rezerwy przy realizacji infrastruktury komunalnej; - zabezpieczyć dostęp do ujęć wodociągów komunalnych i zakładowych; - rozbudować i zmodernizować sieć dróg w celu płynnej i bezpiecznej ewakuacji ludności oraz wykonywania manewrów ratowniczych; - tworzyć warunki niezbędne do przetrwania ludności w sytuacjach zagrożenia życia w zakresie zaopatrzenia w żywność, wodę, leki, energię elektryczną, pa- liwa itp.; - zapewnić warunki ciągłości kierowania obroną cywilną (stanowiska kierowania, środki łączności); - oprowadzić systematyczne szkolenia składu osobowego w celu osiągnięcia przydatności do działań w warunkach zagrożeń.

■ Ochrona przeciwpożarowa.

Należy utrzymać istniejące jednostki straży pożarnej. Kierunkowo należy zwrócić uwagę na doposażenie jednostek w sprzęt transportowy oraz specjalistyczny pozwalający na ratowanie ludzi i mienia, także na wypadek innych klęsk żywiołowych oraz katastrof. Dla terenów przeznaczonych pod obiekty użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego, usług i przemysłu należy zapewnić:  wodę do zewnętrznego gaszenia pożaru,  dojazdy spełniające wymagania jak dla dróg pożarowych zgodnie z wymogami określonymi w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Ad- ministracji z dnia 24 lipca 2009r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych (Dz.U. z 2009r. Nr 124 poz. 1030).

Na terenach objętych zmianami studium nie przewiduje się lokalizacji zakładów stwarzają- cych zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi. Tereny objęte zmianami studium nie są poło- żone bezpośrednio bądź w strefach ochronnych zakładów stwarzających zagrożenie wystą- pienia poważnych awarii

3. Kierunki rozwoju struktury funkcjonalno - przestrzennej oraz zabudowy.

3.1. Funkcje gminy.

Uwarunkowania przyrodnicze, bardzo znaczne zróżnicowanie sposobu zagospodarowania, możliwości rozwojowe wynikające z uwarunkowań rozwoju, a także proponowanych celów strategicznych gminy wymagają określenia odpowiednich funkcji oraz rozmieszczenia ich w przestrzeni. Główne funkcje gminy to: • produkcja żywności (produkcja rolna i hodowlana gospodarka rybna, przetwórstwo rolno - spożywcze, zbyt produktów, obsługa rolnictwa zarówno techniczna, prawna i finansowa itp.); • obsługa ludności i mieszkalnictwa; • mała i średnia przedsiębiorczość; • obsługa komunikacji drogowej i przejść granicznych; • turystyki i wypoczynku.

3.2. Kierunki i zasady zagospodarowania przestrzennego.

Określone funkcje gminy pozwalają na wyodrębnienie stref o różnych kierunkach i zasadach rozwoju społeczno - gospodarczego w przestrzeni gminy. Gmina Dołhobyczów jest obszarem nadgranicznym opartym na przyszłej granicy zewnętrznej Unii Europejskiej. Stanowi to szansę rozwojowa gminy i możliwość zmiany gospodarki monofunkcyjnej na wielofunkcyjną. Konieczne jest przewidywanie rozwoju zarówno krotko - jak i długoczasowe. W obszarze gminy wyodrębniono 3 strefy o różnych kierunkach rozwojowych: A - środkowa strefa aktywizacji gospodarczej Obejmuje ona obszar położony wzdłuż dróg wojewódzkich nr 844 i 852 oraz ośrodek gminny. Do strefy tej włączono również niewielką część obszaru położonego w granicach Obszaru Chronionego Krajobrazu (północna część terenów przylegających do drogi nr 844 i ośrodek gminy). W strefie tej znajduje się część wsi Dołhobyczów wraz z Kolonią i zakładem rolnym Dołhobyczów oraz część wsi Witków i Kadłubiska. B - strefa północna - rozwoju gospodarczego w obszarze chronionym Obejmuje część wsi i kolonii Dołhobyczów, grunty wsi Witków i Kadłubiska, sołectwo Podhajczyki z zakładem rolnym Wólka Poturzyńska, wieś i kolonia Zaręka, Gołębie oraz lasy państwowe i prywatne. C - strefa południowa - efektywnej gospodarki rolnej i aktywizacji gospodarczej.

STREFA A - przejmuje większość funkcji gminy. Dzieli się na obszary: A — I - ośrodek gminny w granicach projektowanego miasta A — II - zabudowy wiejskiej i produkcji rolnej oraz obsługi komunikacja i przejść granicznych A — III - tereny otwarte OBSZAR A — I - obejmuje część wsi Dołhobyczów i część wsi Kadłubiska - na obszarze tym obowiązują kierunki i zasady kształtowania terenów zabudowanych zawarte w rozdziale 3.3. Wydzielono tu tereny:

A - I - 1 scentralizowanych funkcji miejskich- tj. administracji, usług publicznych i komercyjnych o znaczeniu zarówno ponadlokalnym jak i lokalnym, rzemiosła usługowego oraz nieuciążliwego rzemiosła produkcyjnego, obiektów obsługi rolnictwa, komunikacji, infrastruktury komunalnej - zachowanie obiektów istniejących, ewentualnie ich modernizacja i lokalizacja nowych. A - I - 2 tereny mieszkalnictwa z usługami: obejmuje zabudowę wielorodzinną i indy- widualną wraz z usługami, rzemiosłem nieuciążliwym o charakterze usługo- wo - produkcyjnym, obiekty sakralne - zabytkowe (kościół, cerkiew, cmentarze). A - I - 3 zespoły zabytkowe - zespół pałacowo - parkowy w Dołhobyczowie i park w Kadłubiskach - ochrona obiektów zgodnie z przepisami o ochronie dóbr kultury - możliwość wykorzystania dla celów turystyczno - wypoczynko- wych. W Dołhobyczowie konieczność renowacji pałacu i niektórych obiektów poło- żonych w zespole parkowym - możliwość wykorzystania na wypoczynek za- równo krótkotrwały jak i dłuższy. Park w Kadłubiskach wraz z otoczeniem (stawy, tereny zielone) - możliwość wykorzystania na krótki odpoczynek (weekendy, przerwa w podróży, ew. wędrowania itp.) OBSZAR A - II - obejmuje część wsi Witków, Kadłubiska, Kol. Dołhobyczów oraz zakład rolny Dołhobyczów, część wsi Horoszczyce. W obszarze tym wydzielono tereny: A - II - 1 tereny zabudowy wiejskiej z usługami publicznymi i komercyjnymi, rze- miosłem, obiektami obsługi turystyki i motoryzacji A - II - 2 zakład rolny gospodarstwa wielkoobszarowego Dołhobyczów oraz elewatory zbożowe we wsi Witków - zachowanie dot. funkcji. A - II - 3 rezerwa terenu pod zadania rządowe: przejście graniczne Dołhobyczów (I wariant), terminal ropociągu Odessa - Gdańsk. Na terenach A-II-1, A-II-2 i A-II-3 - obowiązują kierunki i zasady kształtowa- nia terenów zabudowanych zawarte w rozdziale w rozdziale 3.3. OBSZAR A-III - tereny otwarte - zagospodarowanie zgodne z zasadami zawartymi w rozdziale 3.4. pt. Kierunki i zasady ukształtowania terenów otwartych, a dla zabudowy rozproszonej wg rozdziału 3.3.

STREFA B - główne funkcje tej strefy to: - produkcja rolna - gospodarka leśna - turystyka i wypoczynek - obsługa ludności i rolnictwa

Wydzielono: B - I - obszary zainwestowane - obowiązują kierunki i zasady kształtowania te- renów zabudowanych rozdz. 3.3. B - II - obszary otwarte - obowiązują kierunki i zasady ukształtowania terenów otwartych rozdz. 3.4.

OBSZAR B - I - obejmuje: B - I - 1 zakład wielkoobszarowego gospodarstwa rolnego wraz z zabudową miesz- kaniową i usługami - zachowanie istniejącej funkcji, konieczność renowacji i

modernizacj i obiektów gospodarczych i mieszkaniowych. Możliwość lokalizacji małego zakładu przetwórstwa rolno - spożywczego. B - I - 2 wieś Gołębie - wieś o funkcji produkcji żywności oraz obsługi turystyki i wypoczynku - agroturystyka, turystyka kwalifikowana (wędkarstwo, kajakarstwo itp. sporty wodne). Wykorzystanie budynku szkolnego (obecnie pustostan) na cele turystyczno - oświatowe, wypoczynkowe itp. Zespół pałacowo - parkowy - wymaga renowacji. Konieczność renowacji i modernizacji obiek- tów gospodarstwa rolnego - wykorzystanie dla produkcji rolnej ew. rzemiosła produkcyjnego lub obsługi turystyki. Likwidacja obiektów zdekapitalizowanych. Zachowanie budownictwa mieszkaniowego wielorodzinnego oraz budownictwa wiejskiego, a także istniejących usług i rzemiosła - możliwość zwiększe- nia ich asortymentu itp. B - I - 3 tereny zabudowy wiejskiej - wsi i Kol. Zaręka, Podhajczyki, Dołhobyczowa - w większości rozproszonej - zachowanie istniejącej zabudowy oraz usług. Możliwość rozwoju agroturystyki i budownictwa letniskowego indywidualnego w granicach istniejącej zabudowy (enklawy, wykorzystanie opuszczonych obiektów).

OBSZAR B - II - obszary otwarte dzielą się na:

B - II - 1 lasy - gospodarka w lasach państwowych w oparciu o plany urządzeniowe nadleśnictwa, w lasach prywatnych w oparciu o uproszczone plany urządze- niowe lasów prywatnych. Przewiduje się utworzenie rezerwatu leśnego „Dołhodęby”. Ochrona fauny i flory. Możliwość wytyczenia szlaków turystycznych, ścieżek dydaktycznych, punktów podglądu ptactwa i zwierzyny, organizacja biwaków, stanic itp. Turystyka kwalifikowana, wędrówki piesze, turystyka poznawcza, polowania, zbieractwo). B - II - 2 tereny pól, łąk i wód otwartych zagospodarowanie - zgodne z rozdz. 3.4.

STREFA C - główne funkcje tej strefy to: - produkcja żywności - obsługa ludności - mała i średnia przedsiębiorczość - turystyka i wypoczynek - obsługa komunikacji drogowej oraz przejścia granicznego

Dzieli się na obszary: C - I - przeważającej gospodarki rolnej mało i średnioobszarowej

C - II - przeważającej gospodarki rolnej wielkoobszarowej OBSZAR C — I - obejmuje miejscowości: Horoszczyce, Siekierzyńce, Oszczów Kol., Oszczów wraz z ZR Uśmierz, Honiatyn, Żabcze, Sulimów, Liwcze wieś i Zakład Rol- ny, Horodyszcze, Hulcze, Chochłów, Dłużniów, Żniatyn, Chłopiatyn, Wyżłów z Zakła- dem Rolnym Myców. Dzieli się na tereny: C - I - 1 wsie wielofunkcyjne - Oszczów, Żniatyn, Hulcze i Chłopiatyn - są to tereny zabudowy wiejskiej z koncentracją usług publicznych i komercyjnych o cha-

rakterze ponadlokalnym (np.: Oszczów - ośrodek terapii dla niepełnospraw- nych, Chłopiatyn - strażnica straży granicznej itp.) oraz lokalnych, obiektami obsługi rolnictwa, zakładami małej i średniej przedsiębiorczości, obsługą łączności drogowej itp., a także ciekawymi zabytkami sakralnymi. Koniecz- ność wykorzystania pustostanów głównie dla rozwoju przedsiębiorczości. C - I - 2 wsie o funkcji produkcji rolnej z dodatkową funkcją wypoczynku, obsługi turystyki oraz górnictwa skalnego (projektowana kopania wapieni do celów rolniczych ze złoża "Myców 1"): Dłużniów, Myców, Chochłów, Kol. Osz- czów oraz C - I - 2a wsie wyludnione (Wyżłów, Winniki). Są to wsie zabudowy wiejskiej, możliwość rozwoju agroturystyki, obiektów obsługi turystyki głównie kwalifikowanej i poznawczej, a także wypoczynku krótko - długopobytowego. Obiekty obsługi ludności i turystów (paratury- styczne). Możliwość lokalizacji nowej zabudowy letniskowej oraz przekształ- canie zabudowy istniejącej (opuszczone domy i inne budynki). C - I - 3 wsie o charakterze monofunkcyjnym - produkcja rolna z elementarnymi usługami - ośrodki gospodarki wielkoobszarowej (Liwcze, Uśmierz) oraz wsie o gospodarce mało i średnioobszarowej: Honiatyn, Żabcze, Horoszczy- ce, Horodyszcze, Siekierzyńce. Zabudowa wiejska, a w zakładach rolnych wielorodzinna, obiekty elementar- nej obsługi ludności publiczne i komercyjne (handel, rzemiosło itp.). Ko- nieczność wykorzystania pustostanów dla rozwoju przedsiębiorczości. Na obszarach zabudowy rozproszonej zachowanie zabudowy istniejącej. C - I - 4 rezerwacja terenu dla realizacji zadań rządowych (przejście graniczne w Uśmierzu II wariant, przebieg ropociągu) Na terenach C-I-1, C-I-2, C-I-3 oraz C-I-4 obowiązują zakłady i kierunki kształtowania terenów zabudowanych zawarte w rozdz. 3.3. C - I - 5 tereny otwarte. Obowiązują kierunki i zasady ukształtowania terenów otwartych zawarte w rozdz. 3.4. Konieczność odnowy rezerwatu „Suśle Wzgórze”. Możliwość wykorzystania odtworzonych lub nowych zbiorników wodnych dla celów turystyki kwalifikowanej ew. wypoczynku. Możliwość lokalizacji małych obiektów obsługi turystów przy wyznaczonych szlakach turystycznych. Możliwość ochrony cennych terenów jako użytków ekologicznych. OBSZAR C - II - obejmuje: zakłady rolne gospodarki wielkoobszarowej w Białymsto- ku, Kościaszynie, Hulczu, Setnikach, Lipinach, Majdanie oraz wieś i zakład rolny w Przewodowie oraz wieś Liski.

Dzieli się na tereny: C - II - 1 wieś Przewodów wraz z istniejącymi obiektami zakładów gospodarki wielkoobszarowej. Jednostka o charakterze wielofunkcyjnym z zabudową wiejską oraz wielorodzinną niskiej intensywności, usługami publicznymi i komercyjnymi. Konieczność restrukturyzacji istniejących zakładów rolnych (możliwość wykorzystania dla rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości branż rolno - spo- żywczych i innych, likwidacja obiektów zdekapitalizowanych itp.). Koniecz- ność obiektów mieszkalnictwa wielorodzinnego. C - II - 2 wieś Liski - o funkcji produkcji żywności z elementarnymi usługami ludności.

Zabudowa wiejska, konieczność ochrony cennych zabytków kultury sakralnej (kościół - b. cerkiew, cmentarze, figury). C - II - 3 zakłady rolne gospodarstw wielkoobszarowych (Hulcze, Kościaszyn, Set- niki, Lipiny, Białystok). Zachowanie zabudowy mieszkaniowej wielo i jednorodzinnej oraz usług. Możliwość zwiększenia ich asortymentu. Konieczność restrukturyzacji zakładów rolnych - ewentualna możliwość wykorzystania części obiektów dla rozwoju przetwórstwa rolno - spożywczego, skupu, skła- dowania itp. likwidacja obiektów zdekapitalizowanych. Dla terenów C-II-1, C-II-2, C-II-3 obowiązują kierunki i zasady kształtowania terenów zabudowanych zawarte w rozdziale 3.3. C - II - 4 tereny otwarte - obowiązują kierunki i zasady ukształtowania terenów otwartych - pola, łąki, cieki wodne, lasy zawarte w rozdziale 3.4.

3.3. Kierunki i zasady kształtowania terenów zabudowanych.

Zapewnienie ładu przestrzennego na obszarze gminy przy jednoczesnym uwzględnieniu potrzeb i aspiracji mieszkańców oraz zachowaniu podstawowych stan- dardów zabudowy i uzbrojenia terenu wymaga: • zachowania istniejącej zabudowy zarówno zagrodowej jednorodzinnej, a także wie- lorodzinnej i usługowej z możliwością uzupełnień i modernizacji, zarówno w zakresie form zabudowy, jak i wyposażenia komunalnego; • skupienia zabudowy poprzez uzupełnienie istniejących układów przestrzennych - wszelkie budownictwo powinno być realizowane w enklawach skupionej zabudowy lub bliskim jej sąsiedztwie, przy istniejących ciągach drogowych z zachowaniem linii zabudowy określonej obowiązującymi przepisami; • zapewnienia odpowiednich zasobów mieszkaniowych, wynikających z potrzeby zaspokojenia potrzeb społecznych (mieszkalnictwo komunalne) poprzez wyznaczenie odpowiednich terenów lub obiektów; • ograniczenia nowej zabudowy kolonijnej do obiektów, które nie mogą być realizowane w granicach zwartej zabudowy wsi, w tym gospodarstw specjalistycznych i wielkoobszarowych, przy zachowaniu zasad ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego oraz przepisów dotyczących ochrony gruntów wysokich klas bonitacyjnych; • likwidacji zbędnych zdekapitalizowanych obiektów poprodukcyjnych byłych zakła- dów PGR-owskich oraz wyremontowania i zmodernizowania budynków nadających się do wykorzystania (poprawa stanu sanitarnego i estetycznego zakładów rolnych); • lokalizowania usług publicznych, przede wszystkim na działkach usytuowanych w granicach istniejącej zabudowy i będących własnością komunalną; • lokalizowania nieuciążliwych usług komercyjnych w terenach istniejącej zabudowy (uciążliwość ograniczona do granic zainwestowanej działki); • ograniczenia obudowy dróg: ponadlokalnej, wojewódzkich nr 844 i 852 oraz powiatowych - do inwestycji koniecznych i związanych z obsługą komunikacji drogowej, przy zachowaniu przepisów dotyczących linii zabudowy; • wykluczenia zabudowy: - w promieniu 15,0 metrów od pomników przyrody, - w pasie terenów przylegających do wód powierzchniowych, zgodnie z obowiązu- jącym prawem wodnym, - w strefach ochronnych ujęć wody służących do zbiorowego zaopatrywania ludno- ści w wodę, zgodnie z obowiązującymi przepisami (ochrona bezpośrednia i po-

średnia), - w strefach ograniczonego użytkowania od istniejących i przewidywanych oczyszczalni ścieków oraz wysypiska odpadów stałych, ustalonych w prognozach skutków i oceny wpływu na środowisko przyrodnicze, - na terenach podmokłych (terasy zalewowe, łąki) oraz narażonych na silną erozję, - na terenach objętych ochroną prawną: strefach konserwatorskich wokół zabytków wpisanych do rejestru zabytków i rezerwatach przyrody, - w terenach wyłączonych spod inwestowania dla realizacji zadań ponadlokalnych (rządowych i wojewódzkich w tym: przejścia graniczne, gazociąg wysokoprężny, ew. ropociąg, obwodnicy drogi nr 844 w Dołhobyczowie itp.), - zabudowy przeznaczonej na stały pobyt ludzi oraz szczególnej ochrony przed działaniem pól elektromagnetycznych i innych (szkoły, przedszkola itp.), z do- puszczeniem budynków przeznaczonych na okresowe przebywanie ludzi oraz obiektów gospodarczych w porach oddziaływania linii energetycznych wysokich napięć, przebiegu sieci gazu wysokoprężnego, a także szkodliwych urządzeń telekomunikacyjnych, w pasach o szerokości:  dla linii 110 kV - 35,0 m  dla linii 220 kV - 60,0 m,  gazociągu wysokoprężnego - 30,0 m,  urządzeń telekomunikacyjnych - zgodnie z odległością określoną w progno- zie skutków wpływu na środowisko przyrodnicze; • kształtowania nowej zabudowy w harmonii z tradycyjną zabudową o krajobrazem kulturowym (wytyczne Komisji Unii Europejskiej zawarte między innymi w tzw. Zielonej Karcie Unii, Bruksela 1990 oraz Nowej Karcie Ateńskiej z 1998 r.) przy zachowaniu odpowiedniej lokalizacji oraz standardów dotyczących wielkości działek oraz odpowiednich form zabudowy. I tak: - optymalna wielkość działek pod zabudowę:  zagrodową wynosić powinna od 1200 - 2500 m2, przy szerokości frontu działki min. 25,0 m,  jednorodzinną - dla obiektów wolnostojących - 1000 - 1500 m2, przy szeroko- ści frontu działki 25,0 m; bliźniaczej - 500 - 700 m2, przy szerokości 16 m,  rekreacyjnej - 1000 - 2000 m2,  usługowej - zgodnie z potrzebami - na działkach zabudowy usług rzemieślni- czych, nieuciążliwej produkcji możliwa jest realizacja budynków mieszkalnych dla właściciela,  przemysłowej i rolnej wielkoobszarowej wg potrzeb. - form architektonicznych nowych obiektów nawiązujących do zabudowy istniejącej w zakresie gabarytów budynków, charakteru zabudowy, kształtu da- chów i pokryć dachowych. Zaleca się dla zabudowy:  mieszkaniowej wysokość 2 kondygnacji, w tym druga zawarta w poddaszu, a usług publicznych i komercyjnych wysokości do 3 kondygnacji,  poziom zerowy budynku nie wyżej, niż 1 m od poziomu terenu,  dach dwuspadowy, ewentualnie czterospadowy, symetryczny o nachyleniu 35 - 45°, z możliwością wprowadzenia naczółków oraz wykorzystania poddasza na cele mieszkalne,  kolorystyka elewacji i dachów dostosowana do istniejącej zabudowy i zgodna z tradycyjną architekturą - zaleca się stosowanie materiałów pocho- dzenia rodzimego (drewno, kamień itp.), ii dla budownictwa gospodarczego (produkcyjne, rzemieślnicze itp.) forma

obiektu winna być każdorazowo przeanalizowana pod kątem wkomponowania budynków w krajobraz, iii należy wprowadzić zakaz realizacji płaskich dachów o nachyleniu poniżej 25°, schodkowego zwężenia ścian, ozdabiania elewacji lusterkami, tłuczoną cera- miką itp.; • utrzymywania ładu przestrzennego w oparciu o miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego oraz decyzje o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu zgodnie z potrzebami samorządów, ludności i inwestorów.

Dla obszaru oznaczonego symbolem „1MN” w obrębie miejscowości Dołhobyczów. 1) Przeznaczenie podstawowe - zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna. 2) Przeznaczenie uzupełniające - usługi nieuciążliwe stanowiące do 40 % powierzchni podstawowej. 3) Przeznaczenie dopuszczalne: a) zieleń urządzona, b) drogi wewnętrzne, ciągi pieszo-jezdne, trasy rowerowe, ciągi piesze, c) miejsca parkingowe i place nawrotowe, d) obiekty małej architektury, e) obiekty, sieci i urządzenia infrastruktury technicznej, f) urządzenia rekreacji, place zabaw. 4) Maksymalna powierzchnia zabudowy – 60% powierzchni terenu działki. 5) Minimalny udział powierzchni biologicznie czynnej - 25% powierzchni terenu dział- ki. 6) Budynki należy lokalizować w formie samodzielnej bryły (wolnostojące lub jako zespoły obiektów). 7) Uzupełniającą zabudowę (gospodarczą, garażową, usługową) dopuszcza się lokali- zować bezpośrednio przy granicach działek sąsiednich lub przy granicach z działka- mi sąsiednimi w odległości mniejszej niż 3,0m, lecz nie mniejszej niż 1,5m. 8) Zapewnienie min.1 miejsca postojowego na 1 budynek mieszkalny oraz po wpro- wadzeniu funkcji usługowej, obowiązek wykonania w obrębie działki niezbędnej (zgodnej z wymogami funkcji) ilości miejsc parkingowych. 9) Dopuszcza się podział terenu na działki budowlane o powierzchni min. 600m2, dla nowoprojektowanych działek ustala się zalecaną minimalną szerokość: a) 18,0m dla zabudowy wolnostojącej, b) 14,0m dla zabudowy bliźniaczej, c) 8,0m dla zabudowy szeregowej. 10) Wzdłuż cieków wodnych należy zabezpieczyć pasy ochronne o szerokości min. 1,5m licząc od górnej krawędzi skarpy brzegowej. Pasy ochronne wzdłuż cieków wodnych są niezbędne dla: a) umożliwienia dostępu do wody w ramach powszechnego korzystania z wód, b) umożliwienia administratorowi cieku prowadzenia robót związanych z utrzy- mywaniem wód i ochroną przeciwpowodziową, c) zapewnienia przestrzeni dla swobodnego spływu wód powodziowych i lodów, d) utrzymania lub poprawy stanu ekosystemów wodnych i od wody zależnych, e) ochrony otuliny biologicznej cieków wodnych. Szerokość pasów ochronnych powinna być określona w zależności od wielkości cieku, uwarunkowań siedliskowych, biologicznych oraz uwarunkowań lokalnych. Najlepszym sposobem zagospodarowania terenów zalewowych i pasów ochronnych wzdłuż cieków wodnych jest porost łęgowy lub łąki i pastwiska, z wykluczeniem

lub ograniczeniem gruntów ornych. 11) Roboty ziemne należy wykonywać pod stałym nadzorem archeologicznym, po uzyskaniu pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków na prace.

Warunki dla budynków nowoprojektowanych: 1) Budynki mieszkalne: a) zabudowa wolnostojąca, bliźniacza lub szeregowa, b) wysokość budynków do dwóch kondygnacji naziemnych z możliwością podpiw- niczenia, c) preferuje się zastosowanie dachów stromych dwu lub wielospadowych, d) dopuszcza się dachy płaskie lub o innych kształtach, jeżeli nie narusza to walorów krajobrazowych otoczenia i nie wprowadza dysharmonii, e) możliwość prowadzenia usług nieuciążliwych w wydzielonych częściach budyn- ków. 2) Budynki gospodarcze, garażowe, usługowe: a) zabudowa wolnostojąca lub bezpośrednio przy granicach z działkami sąsiednimi, b) wysokość budynków do dwóch kondygnacji naziemnych, c) preferuje się zastosowanie dachów jedno lub wielospadowych, d) uzupełniającą funkcję usług nieuciążliwych dopuszcza się lokalizować w wydzielonych częściach budynków lub odrębnych budynkach.

Dla obszaru oznaczonego symbolem „1RM” w obrębie miejscowości Dołhobyczów. 1) Przeznaczenie podstawowe - zabudowa zagrodowa. 2) Przeznaczenie uzupełniające - usługi nieuciążliwe stanowiące do 40 % powierzchni podstawowej. 3) Przeznaczenie dopuszczalne: a) zieleń urządzona, b) drogi wewnętrzne, c) miejsca parkingowe i place nawrotowe, d) obiekty małej architektury, e) obiekty, sieci i urządzenia infrastruktury technicznej. 4) Maksymalna powierzchnia zabudowy – 70% powierzchni terenu działki. 5) Minimalny udział powierzchni biologicznie czynnej - 20% powierzchni terenu dział- ki. 6) Budynki należy lokalizować w formie samodzielnej bryły (wolnostojące lub jako zespoły obiektów). 7) Uzupełniającą zabudowę (gospodarczą, garażową, inwentarską, składową, usługową) dopuszcza się lokalizować bezpośrednio przy granicach działek sąsiednich lub przy granicach z działkami sąsiednimi w odległości mniejszej niż 3,0m, lecz nie mniejszej niż 1,5m. 8) Zapewnienie min.1 miejsca postojowego na 1 budynek mieszkalny oraz po wpro- wadzeniu funkcji usługowej, obowiązek wykonania w obrębie działki niezbędnej (zgodnej z wymogami funkcji) ilości miejsc parkingowych. 9) Dopuszcza się podział terenu na działki budowlane o powierzchni min. 3000m2, dla nowoprojektowanych działek ustala się minimalną szerokość 20,0m. 10) Obowiązuje ochrona przypadkowych znalezisk archeologicznych, zabezpieczenie ich oraz powiadomienie o odkryciu właściwego wojewódzkiego konserwatora za- bytków.

Warunki dla budynków nowoprojektowanych: 1) Budynki mieszkalne: a) zabudowa wolnostojąca lub bliźniacza, b) wysokość budynków do dwóch kondygnacji naziemnych z możliwością podpiw- niczenia, c) preferuje się zastosowanie dachów stromych dwu lub wielospadowych, d) dopuszcza się dachy płaskie lub o innych kształtach, jeżeli nie narusza to walorów krajobrazowych otoczenia i nie wprowadza dysharmonii, e) możliwość prowadzenia usług nieuciążliwych w wydzielonych częściach budyn- ków. 2) Budynki gospodarcze, garażowe, inwentarskie, składowe, usługowe: a) zabudowa wolnostojąca lub bezpośrednio przy granicach z działkami sąsiednimi, b) wysokość budynków do dwóch kondygnacji naziemnych, c) preferuje się zastosowanie dachów jedno lub wielospadowych, d) uzupełniającą funkcję usług nieuciążliwych dopuszcza się prowadzić w wydzielonych częściach budynków lub odrębnych budynkach.

Wszelkie planowane obiekty na terenie gminy o wysokości równej i większej od 50m nad poziomem terenu podlegają, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę, zgłoszenia poprzez Wojewódzki Sztab Wojskowy w Lublinie do Szefostwa Służby Ruchu Lotniczego SZ RP (Dz.U. z 2003r., Nr 130, poz. 1193 z późn. zm.).

3.4. Kierunki i zasady ukształtowania terenów otwartych.

Tereny otwarte to obszary w zasadzie wolne od zabudowy. Są to: • tereny rolne - rolnicza przestrzeń produkcyjna (pola), • lasy i grunty leśne, • łąki i pastwiska, • wody powierzchniowe.

3.4.1. Tereny rolne (rolnicza przestrzeń produkcyjna).

Na terenach pól obowiązuje: • zakaz zabudowy - wyjątek stanowią: - obiekty, które nie mogą być zrealizowane w terenach zabudowy wiejskiej, wy- magające odpowiedniej przestrzeni lub strefy ochronnej, między innymi:  gospodarstwa specjalistyczne (głównie hodowlane),  gospodarstwa wielkoobszarowe,  obiekty rzemiosła i przemysłu o uciążliwości przekraczającej granice działki, - obiekty związane z:  konieczną infrastrukturą techniczną i komunalną oraz trakty komunikacyjne, a także obiekty związane z ich obsługą,  małokubaturowe obiekty obsługi turystycznej przy wyznaczonych szlakach; • ochrona terenów i obiektów zabytkowych, stanowisk archeologicznych, pomników przyrody, użytków ekologicznych; • ochrona gleb wysokiej jakości oraz zahamowanie procesów erozyjnych; Zaleca się:  zalesianie i zakrzewianie gleb i niskich klasach bonitacyjnych, potencjalnie

narażonych na erozję,  ekologizację upraw oraz wprowadzanie nowych, opłacalnych odmian i gatun- ków roślin.

1.PE - udokumentowane złoże wapieni "Myców 1" położone na części terenu działki Nr 27/14 w obrębie m. Myców. Na terenie złoża dopuszcza się możliwość realizacji kopalni (eksploatacji złoża "Myców 1" o przewidywanej wielkości rocznego wydobycia 20 tys. m3/rok) wapienia dla celów rolniczych. 2.PE - obszar perspektywicznego rozwoju kopalni wapienia "Myców 1" i obejmuj część terenu działki Nr 27/14 oraz tereny działek Nr 27/16, 27/17 i 39. Ustalenia dla 1.PE i 2.PE: Eksploatacja złoża 1.PE odbywać się będzie sposobem odkrywkowym wgłębnym, przy użyciu koparki, bez środków strzałowych po uprzednim usunięciu nadkładu. Nadkład będzie składowany na zwałowisku na wydzielonej części terenu 2.PE. Przeróbka wapienia polegać będzie na jego kruszeniu do postaci granulatu nawozowego dla rolnictwa. Kruszenie odbywać się będzie na wydzielonej części terenu 2.PE. Na czas eksploatacji złoża dopuszcza się możliwość lokalizacji na terenie 1.PE lub 2.PE tymczasowego budynku gospodarczo-socjalnego o powierzchni zabudowy do 35m2 przewidzianego do rozbiórki. Po zakończeniu eksploatacji złoża rekultywację terenu przewiduje się w kierunku stawu zasilanego wodą z wód opadowych (w obrębie złoża nie występują poziomy wodonośne, złoże jest suche). Kierunek rekultywacji określony zostanie po uprzednim uzgodnieniu z kompetentnymi jednostkami oraz z zachowaniem obowiązujących przepisów. Roboty ziemne należy wykonywać pod stałym nadzorem archeologicznym, po uzyskaniu pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków na prace. Wszelkie prace związane z eksploatacją złoża, magazynowaniem, składowaniem i przetwa- rzaniem urobku nie mogą być prowadzone na obszarze zmeliorowanym działki Nr ewid. 27/14.

Na terenach oznaczonych symbolem PF dopuszcza się możliwość lokalizacji urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW – farm fotowoltaicznych. Farmy fotowoltaiczne można lokalizować z zachowaniem następujących uwarunkowań:  w pobliżu linii elektroenergetycznych,  lokalizacja planowanych paneli fotowoltaicznych w pobliżu i w miejscach skrzyżo- wań z liniami elektroenergetycznymi musi spełniać wymagania wynikające z norm: PN/E-05100-1, PN-EN 50423 oraz N SEP-003.  w obrębie 4,0m od zewnętrznego obrysu słupa - naziemnych części fundamentów nie należy montować paneli fotowoltaicznych, ponadto powinien zostać zachowany nieutrudniony dostęp do słupów związany z bieżącą eksploatacją oraz usuwaniem awarii.  w pobliżu układu komunikacyjnego,  w odległości nie mniejszej niż 100m od terenów zabudowy przeznaczonej na stały pobyt ludzi,  na terenach, na których znajdują się stanowiska archeologiczne roboty ziemne należy wykonywać pod stałym nadzorem archeologicznym, po uzyskaniu pozwolenia wo- jewódzkiego konserwatora zabytków na prace, na pozostałych terenach obowiązuje ochrona przypadkowych znalezisk archeologicznych, zabezpieczenie ich oraz powiadomienie o odkryciu właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków,

 na terenach, na których występują odcinki rzek lub rowów melioracyjnych linia zabudowy nie może wynosić mniej jak 10,0m od górnej krawędzi skarpy rzeki i mniej jak 5,0m od górnej krawędzi skarpy rowu.

Zakazuje się lokalizacji farm fotowoltaicznych:  w dolinach rzecznych,  lasach, zadrzewieniach  korytarzach ekologicznych,  zbiornikach wodnych.

3.4.2. Lasy i grunty leśne.

Lasy na obszarze gminy powinny pełnić rolę: • ochronną (wodo- i glebochronną, rezerwatową itp.), • gospodarczą (pozyskiwanie drewna, płodów leśnych itp.), • turystyczno-wypoczynkową (turystyka kwalifikowana, indywidualne spacery, zbieractwo itp.). Na terenach lasów państwowych zagospodarowanie zgodne z planami nadle- śnictwa (Nadleśnictwo Mircze). Dla lasów prywatnych konieczne jest opracowanie uproszczonych planów urzą- dzeń lasów. Konieczny jest zakaz wyrębów zupełnych. Zaleca się zalesianie enklaw, gruntów o niskich klasach bonitacyjnych, przyle- głych do terenów leśnych, wąwozów i innych narażonych na erozję.

Na terenach przeznaczonych do zalesienia, na których występują odcinki rzek lub ro- wów melioracyjnych linia zalesienia nie może wynosić mniej jak 5,0m od górnej kra- wędzi skarpy rzeki i mniej jak 4,0m od górnej krawędzi skarpy rowu. Na wszystkich obszarach przewidzianych pod zalesianie pozostawić (zgodnie z PN-E- 05100-1) pod istniejącymi napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi SN bez zalesiania pas o szerokości min. 13,0 m, pod liniami napowietrznymi nN oraz kablowymi nN i SN bez zalesiania pas o szerokości min. 3,0 m a pod linią WN 110 kV należy po- zostawić bez zalesienia pas o szerokości min. 20,0 m. Dopuszcza się w pozostawionym pasie (pod liniami napowietrznymi) prowadzenie gospodarki leśnej pod warunkiem utrzymywania pod linią drzew nie przekraczających 2,0m wysokości oraz pozostawie- nie wokół każdego słupa powierzchni nie zalesionej w odległości co najmniej 4,0m od słupa.

Odnowa i gospodarka leśna powinna opierać się na zasadach: • urozmaicanie składu drzewostanu, preferowania różnorodności ekologicznych systemów leśnych, uwzględniających rozmaitość siedlisk, • stosowanie zabiegów podnoszących trwałość lasów, • prawidłowego pozyskiwania surowców (drewno, płody leśne), • ochrony ptactwa i zwierząt (ostoje), • wykorzystania lasów dla celów wypoczynku ludności, głównie w formie turystyki kwalifikowanej (szlaki piesze i rowerowe, ew. miejsca biwakowania), • realizacji budownictwa kubaturowego związanego jedynie z gospodarką leśną, obsługą turystyki oraz ewentualnie bezpieczeństwa państwa, • wyznaczanie pasów i stref bezpieczeństwa dla istniejącej i projektowanej komu-

nikacji i infrastruktury technicznej, • zakazie eksploatacji surowców mineralnych.

3.4.3. Łąki, pastwiska i wody powierzchniowe.

Łąki i pastwiska występują w dolinach rzek, jako polany leśne oraz niewielkie obszary śródpolne. Wody powierzchniowe to cieki wodne imienne i bezimienne, rowy melioracyjne, źródła i stawy rybne. Na obszarach tych konieczne jest: • użytkowanie nie zagrażające równowadze ekologicznej, zachowanie zakrzewień, zadrzewień oraz ostoi ptactwa wodnego, • ochrona oraz odpowiednie utrzymanie - wypas trawy rezerwatu „Suśle Wzgórze” oraz użytków ekologicznych, a także bobra w rzekach Warężanka i Bug, • reaktywowanie i modernizacja rowów i urządzeń gospodarki wodnej oraz odpowiednie ich uzupełnianie, • wprowadzenie zakazu zabudowy poza konieczną, związaną z gospodarką wodną i infrastrukturą techniczną, ewentualnie turystyczną oraz tworzenia nasypów ziemnych poprzecznych do przebiegu doliny, • wprowadzanie nowych form wykorzystania terenu dla nowych upraw, jak np. trzciny, sitowia, wikliny dla celów przemysłowych i gospodarczych, a także przekształcania gruntów rolnych o niskich klasach bonitacyjnych, sąsiadujących z łąkami i pastwiskami dla wypasu zwierząt (krów, owiec, kóz), • realizacja nowych małych zbiorników wodnych, związanych z gospodarką ry- backą, a także ewentualne wykorzystanie niektórych dla turystyki i wypoczynku (zbiorniki np.: na rzece Warężance). Na terenach otwartych - głównie dotyczy to obszarów rolniczych i ewentualnie łąk i pastwisk oraz enklaw śródleśnych - dopuszcza się prowadzenie prac geologiczno- wiertniczych, mających na celu poszukiwanie i rozpoznawanie złóż ropy naftowej i gazu ziemnego, na podstawie koncesji udzielanych przez Ministra Środowiska. Konieczne jest zachowanie obowiązujących przepisów branżowych oraz służb ochrony przyrody, a także służb ochrony zabytków (stanowiska archeologiczne).

Gmina Dołhobyczów położona jest w SCWP1404 (centralna część gminy), SCWP1406 (płn. zach. część gminy), SCWP1405 (płn. wsch. część gminy) i SCWP1409 (płd. zach. część gminy). W jej obszarze znajdują się JCWP rzek: 1) Bukowa PLRW200016266189, 2) Bug od granicy RP do Huczwy PLRW200021266199, 3) dopływ spod Dołhobyczowa PLRW2000162661681, 4) dopływ z Horoszczyc do granicy RP PLRW2000162661661, 5) Warężanka od źródeł do granic RP PLRW200016266163, 6) Kmiczynka PLRW200016266229, 7) Rzeczyca do granicy RP PLRW2000162661485, 8) dopływ spod Oserdowa PLRW20001626614881.

Na terenie gminy wyznaczone zostały obszary szczególnego zagrożenia powo- dzią dla rzeki Bug, które podlegają ograniczeniom w użytkowaniu zgodnie z art. 88l ustawy z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005r. Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.).

4. Instrumenty realizacji polityki przestrzennej

4.1. Kierunki i zasady gospodarowania gruntami i rynkiem nieruchomości.

Prawidłowe gospodarowanie gruntami oraz stymulowanie rynku nieruchomości ma na celu kreowanie ładu przestrzennego i zwiększenie atrakcyjności lokalizacyjnej obszaru gminy. Winno to przyczynić się do poprawy poziomu ekonomicznego i jakości życia mieszkańców. Właściwa gospodarka gruntami jest instrumentem realizacji i tworzenia zasobów gruntów przeznaczonych dla realizacji: • celów publicznych, • budownictwa komunalnego, • aktywizacji gospodarczej i produkcyjno-usługowej, • wyznaczania terenów potrzebnych dla realizacji ciągów drogowych i urządzeń infrastruktury technicznej, • ochrony gruntów wysokich klas bonitacyjnych przed zmianą sposobu użytkowa- nia i przeznaczania ich na cele nierolne, • przeznaczania terenów zagrożonych erozją pod zalesienia, • zadań własnych samorządu gminy, tworzenie programów oraz planów zagospodarowania przestrzennego, • przeznaczenia mienia samorządom powiatowym i wojewódzkim pod realizację zadań rządowych i wojewódzkich, np. dróg, • porządkowanie systemu ksiąg wieczystych (głównie właścicieli prywatnych), • tworzenie systemu katastralnego (zadanie rządowe: Ministerstwo Spraw We- wnętrznych i Administracji, Ministerstwo Skarbu, Ministerstwo Finansów) • gospodarowania obiektami i terenami obecnie niewykorzystanymi (m. in. pustostany) poprzez ich sprzedaż lub wydzierżawienie, • racjonalnego kierowania podażą i popytem terenami poprzez: - sporządzenie miejscowych planów, - uzbrojenie w urządzenia infrastruktury technicznej, - lokalizację i usytuowanie obiektów, - określenie minimalnej wielkości działek, - tworzenie warunków dla powstania dużych gospodarstw specjalistycznych oraz utrzymania gospodarstw wielkoobszarowych. Zakłada się wzrost ruchu budowlanego i zwiększony obrót na rynku nierucho- mości, związany z realizacją przejścia granicznego w Uśmierzu.

4.2. Opracowania planistyczne.

4.2.1. Opracowania w myśl ustawy z dnia 12 lipca 1994 r. 27 marca 2003 o planowaniu przestrzennym.

Na terenie gminy obowiązują do czasu utraty mocy prawnej zgodnie z obecnie obowiązującą ustawą: - miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego gminy Dołhoby- czów w skali 1:10 000 uchwalony dnia 9 marca 1994r. uchwałą nr XXXIV/249/94 Rady Gminy w Dołhobyczowie;

Zgodnie z Ustawą z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity: Dz. U. z 2015r. poz. 199) na terenie gminy Dołhobyczów obowiązuje: a) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego terenu zabudowy usługowej w m. Dołhobyczów (Uchwała nr III/13/2014 Rady Gminy Dołhobyczów z dnia 30.12.20014r.).

4.2.2. Opracowania w myśl ustawy z dnia 7 lipca 1994r. o planowaniu i zagospodarowania przestrzennym.

• Zmiana miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego gminy Dołhobyczów w skali 1:10 000 uchwalona uchwałą nr XIX/159/97 Rady Gminy Dołhobyczów z dnia 23 kwietnia 1997r. dot. zmiany przeznaczenia terenów mieszkalnictwa wielorodzinnego na jednorodzinne w m. Dołhobyczów; • Zmiana miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego gminy Dołhobyczów w skali 1:10 000 uchwalona uchwałą nr XII/65/99 Rady Gminy Dołhobyczów z dnia 5 listopada 1999r dot. lokalizacji strażnicy Straży Granicz- nej w m. Chłopiatyn. Wszystkie zmiany zgodnie z obowiązującymi przepisami nie tracą mocy prawnej po utracie mocy prawnej po utracie mocy prawnej miejscowego planu ogólne- go zagospodarowania przestrzennego Gminy Łaszczów w skali 1:10 000.

4.2.3. Tereny wymagające opracowań planów zagospodarowania przestrzennego.

Zgodnie z obowiązującą obecnie ustawą o zagospodarowaniu przestrzennym wymagane jest objęcie ustawowym obowiązkiem sporządzania planów zagospodarowania przestrzennego służących realizacji zadań ponadlokalnych i lokalnych z uwzględnieniem wytycznych wynikających z planu zagospodarowania Województwa Lubelskiego uchwalonego dnia 29 lipca 2002r. uchwałą nr XLV/597/2002 Sejmiku Województwa Lubelskiego. ■ Zadania ponadlokalne: • przejścia graniczne - Dołhobyczów, Uśmierz; • komunikacja drogowa - modernizacja drogi nr 844 wraz z budową obwodnicy wokół Dołhobyczowa; • modernizacja drogi wojewódzkiej nr 852 oraz dróg powiatowych; • przebieg ropociągu Odessa - Gdańsk wraz z terminalem; • przebieg gazociągu wysokoprężnego. ■ Zadania lokalne • zagospodarowanie ośrodka gminnego w granicach przyszłego miasta; • zagospodarowanie wsi o charakterze wielofunkcyjnym; • terenów przeznaczonych pod rozwój turystyki; • komunikacji drogowej gminy. Sporządzanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego wynika- jącego ze względu na występujące uwarunkowania, ustawowy obowiązek oraz potrzeby inwestorów dotyczą terenów niezainwestowanych lub wymagających uporządkowania przeznaczonych pod mieszkalnictwo, działalność gospodarczą, turystyczną, obsługi komunikacji itp. wymagających odpowiedniego skomunikowania. „Studium” nie ogranicza opracowania planów zagospodarowania do terenów wyżej wymienionych. Opracowanie planów należy realizować zgodnie z potrzebami społeczności lo-

kalnej oraz inwestorów przyczyniających się do rozwoju działalności gospodarczej. Możliwe jest sukcesywne opracowanie planów na większych obszarach zgodnie z realizacją poszczególnych zadań.

4.3. Instrumenty polityki przestrzennej wspierające działania inwestycyjne.

4.3.1. Instrumenty prawne

Rada Gminy posiada uprawnienia do stanowienia prawa lokalnego poprzez ak- ty administracyjne, które jednak nie mogą być sprzeczne z przepisami stanowiącymi prawo ogólne. Rada Gminy zgodnie z obowiązującymi przepisami stanowi o: • zagospodarowaniu przestrzeni gminy poprzez: - miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, - decyzje o warunkach zabudowy i decyzje zagospodarowania terenu (WZ, ZT), - projekty urządzeniowe lasów, zieleni itp. • tworzeniu obszarów chronionych o znaczeniu lokalnym - użytki ekologiczne, • wnioskowanie do służb ochrony zabytków o objęcie obiektów ochroną konserwa- torską lub ich wykreśleniu z ewidencji lub rejestru, • wnioskowanie objęciem ochroną prawną: - obszaru głównego zbiornika wód podziemnych GZWP, - stref ograniczonego użytkowania dla istniejących lub projektowanych obiek- tów uciążliwych oraz grupowych ujęć wodnych, - określania zasad ruchu ulicznego i drogowego w zakresie dróg gminnych, szlaków pieszych i rowerowych, - porządku i czystości, usuwania nieczystości, estetyki otoczenia, - ograniczenia działalności degradującej walory przyrodnicze i kulturowe gminy, - zasad egzekwowania przepisów, ograniczenia samowoli budowlanych itp.

4.3.2. Instrumenty finansowe oraz działania stymulujące rozwój przedsiębiorczości.

W celu podniesienia efektywności działań w zakresie zagospodarowania przestrzennego i działalności gospodarczej władze samorządowe gminy mogą stosować własne instrumenty polityki finansowej, a także starać się o wsparcie z funduszy i środków krajowych oraz pomocowych Unii Europejskiej.

■ Własne instrumenty finansowe. • Zróżnicowanie wysokości podatków lokalnych od nieruchomości: - zwolnienie od podatku lub obniżenie stawek podatku od nieruchomości wobec gruntów, na których prowadzone są inwestycje tworzące nowe miejsca pracy zgodnie z ustaloną w Studium funkcją strefy, - stosowanie systemu zachęt, ulg podatkowych, zmniejszonych stawek w stosunku do inwestorów prowadzących działalność odpowiadającą założeniom strategii rozwoju gminy (szczególnie dotyczyć powinno inwestycji związa- nych z wprowadzeniem funkcji pozarolniczych, np. przetwórstwa i wytwórczości rolno-spożywczej, obsługi komunikacji itp., - podniesienie podatku od nieruchomości w stosunku do uciążliwych terenów lub zaniedbanych. Działanie to może przyczynić się do przyspieszenia elimi-

nacji zagrożeń o tym charakterze. • Określenie zasad wspomagania finansowego i formalno-prawnego inwestycji wspólnych realizowanych przez gminę i prywatnych inwestorów, szczególnie w zakresie uzbrojenia terenów w elementy infrastruktury technicznej. • Pozyskiwanie lokalnych źródeł finansowania inwestycji: - sprzedaż lub dzierżawa terenów komunalnych, - wpływy opłat audiatenckich i opłaty „planistycznej”, - sprzedaż akcji i innych papierów wartościowych, - zaciąganie kredytów pod zastaw nieruchomości komunalnych, - zaciąganie kredytów prewencyjnych, - fundusze osób prywatnych.

■ Fundusze pomocowe Unii Europejskiej wspierane przez Bank Światowy i Eu- ropejski Bank Inwestycyjny. • Szybka edukacja wyspecjalizowanych urzędników administracji samorządowej w zakresie pozyskiwania środków pomocowych Unii Europejskiej. • PHARE 2 - finansowe wspieranie restrukturyzacji gospodarki krajów ubiegają- cych się o członkostwo UE, • ISPA - ujednolicenia poziomu rozwoju infrastruktury technicznej w zakresie transportu i ochrony środowiska (szczególnie utylizacja odpadów), • SAPARD - finansowe wsparcie modernizacji rolnictwa i rozwój obszarów wiejskich przy udziale Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej. Można finansować następujące działania: - inwestycje w gospodarstwach rolnych, - przetwórstwo i dystrybucja, - poprawa standardów higienicznych i jakościowych, - technologie i metody produkcji przyjazne środowisku, - dywersyfikację produkcji, - tworzenie grup producenckich, - ochronę wsi, ochronę dziedzictwa kulturowego, - system rejestrów gruntów, scalania gruntów, - rozwój infrastruktury, - zasoby wodne, - leśnictwo, - informację, pomoc doraźną, Instytucje zajmujące się wdrażaniem programu SAPARD: - Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, - Fundacj a Programów Pomocy dla Rolnictwa.

■ Instytucjonalne instrumenty wspierające rozwój: • Agencja Rozwoju Regionalnego. • Agencja Rozwoju Lokalnego. • Inkubatory Przedsiębiorczości (wspierające małe firmy w okresie ich kształto- wania, doradztwo marketingowe, prawne, finansowe, podatkowe). • Fundusz Pożyczkowo - Gwarancyjny. • Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych (lokalna instytucja ubezpieczeniowa). • Banki. • Targi, giełdy.

■ Działania bezpośrednie. Bezpośrednie oddziaływanie na rozwój gminy poprzez instytucje władzy publicznej: • Specjalne projekty inwestycyjne jako wspólne projekty prywatno - publiczne (określenie zasad wspomagania finansowego inwestycji, szczególnie w zakresie uzbrojenia terenów w elementy infrastruktury technicznej). • Programy rozwoju infrastruktury. • Pozyskiwanie terenu lub nieruchomości (komunalizacja). • Zbywanie nieruchomości (prywatyzacja). • Scalanie (dla potrzeb inwestycyjnych). • ■ Marketing urbanistyczny. Tworzenie analitycznej i strategicznej bazy dla stymulacji rozwoju przestrzennego: • Analizy rynkowe. • Promocja, reklama. • Gromadzenie, upowszechnianie informacji istotnych dla sterowania rozwojem w przestrzeni: - rejestry (katastry, rejestry zabytków itp.), - obserwacja (monitoring) rozwoju przestrzennego, - baza danych, - system informacji o terenie, - centrum informacji rynkowej, - analizy ocen skutków decyzji dotyczących danej przestrzeni itp.

5. Uzasadnienie przyjętych rozwiązań projektu zmiany studium.

1) Naniesienie terenów zalewowych wynika z art. 10 ust. 2 pkt 11 Ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity: Dz. U. z 2015r. poz. 199 z późn. zm.) oraz pisma RZGW w Warszawie. 2) Lokalizacja farm fotowoltaicznych wynika z wniosków inwestorów oraz z art. 10 ust. 2 a Ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity: Dz. U. z 2015r. poz. 199 z późn. zm.). 3) Wyznaczenie terenów pod zalesienia wynika z wniosków właścicieli gruntów oraz z art. 10 ust. 2 pkt 10 Ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity: Dz. U. z 2015r. poz. 199 z późn. zm.). 4) Wyznaczenie terenu pod zabudowę zagrodową w obrębie m. Dołhobyczów wynika z wniosku właściciela gruntu. Argumentami przemawiającymi za przystąpieniem do zmiany studium są: a) dogodne skomunikowanie terenu z istniejącym układem komunikacyjnym, b) zainwestowanie terenu objętego zmianą studium oraz terenów sąsiadujących w elementy infrastruktury technicznej z możliwością ich dalszej rozbudowy oraz budowy nowych sieci, c) uzyskanie dodatkowych działek inwestycyjnych w obszarze zurbanizowanym miejscowości zgodnie z oczekiwaniami ludności, d) element ekonomiczny wpływający na przychody budżetu gminy z tytułu podatków. 5) Lokalizacji udokumentowanego złoża "Myców 1" oraz kopalni wapieni do celów rolniczych wynika z wniosku inwestora oraz z art. 10 ust. 1 pkt 11 i 12 Ustawy z dnia

27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity: Dz. U. z 2015r. poz. 199 z późn. zm.). 6) Zmianie przeznaczenia części terenów rolniczej przestrzeni produkcyjnej pod tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z możliwością prowadzenia usług nieuciąż- liwych w m. Dołhobyczów wynika z polityki przestrzennej gminy. Argumentami przemawiającymi za przystąpieniem do zmiany studium są: a) dogodne skomunikowanie terenu z istniejącym układem komunikacyjnym, b) zainwestowanie terenu objętego zmianą studium oraz terenów sąsiadujących w elementy infrastruktury technicznej z możliwością ich dalszej rozbudowy oraz budowy nowych sieci, c) uzyskanie dodatkowych działek inwestycyjnych w obszarze zurbanizowanym miejscowości zgodnie z oczekiwaniami ludności, d) posiadanie zgody ministra na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze, e) element ekonomiczny wpływający na przychody budżetu gminy z tytułu sprzedaży działek budowlanych oraz podatków od nieruchomości. 7) Wyznaczeniu przebiegu odcinka proj. drogi gminnej w obrębie m. Gołębie wynika z konieczności uregulowania przebiegu drogi gminnej zgodnie z potrzebami i aktualnym podziałem terenu.

6. Synteza ustaleń projektu zmiany studium 1) Dezaktualizacja na przestrzeni lat ustaleń obowiązującego "Studium" w stosunku do obecnych potrzeb i uwarunkowań głównie społeczno – gospodarczych gminy. 2) Dla terenów objętych zmianą studium przewiduje się w następnej kolejności opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. .