IJSA-IDEA-Vol.3-No.6.Pdf
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
UDC 796/796.47 ISSN 3333-2222(Print) ISSN 5555-5555 (Online) IDEA International Journal of Science and Arts ИДЕЈА Меѓународно списание за наука и уметност IDEA Int. J. Sci. Arts VOL. NO. pp. Skopje 3 6 1-180 2019 ИДЕЈА Меѓунар. Спис. Наук. Умет. Год. Број. стр. Скопје International Journal of Science and Arts - “IDEA” 2 IDEA Int. J. Sci. Arts. 3(2019)6 International Journal of Science and Arts - “IDEA” International Journal of Science and Arts – IDEA Меѓународно списание за наука и уметност – ИДЕЈА Publisher European University – Republic of Macedonia About the publisher Prof. Bojo Andreski, PhD, EURM (Macedonia) INTERNATIONAL EDITORIAL BOARD Prof. Vlado Vankovski, PhD, Chancellor, EURM (Macedonia); Assoc. Prof. Biljana Andreska Bogdanovska, PhD, Faculty of Economics, EURM (Macedonia); Prof. Lidija Naumovska, PhD, Faculty of Economics, EURM (Macedonia); Prof. Stojanka Maneva-Chuposka, PhD, EURM (Macedonia); Prof. Savica Dimitrieska, PhD Faculty of Economics, EURM (Macedonia); Prof. Elizabeta Stamevska, PhD Facultuy of Economics, EURM (Macedonia); Ognyana Stoichkova, PhD, Faculty of Economics, University of finance, business and entrepreneurship, Sofia (Bulgaria); Assoc. Prof. Yakim Kitanov, PhD, Faculty of Economics, University of finance, business and entrepreneurship, Sofia (Bulgaria); Assist. Prof. Virginiya Zhelyazkova, PhD, Faculty of Economics, University of finance, business and entrepreneurship, Sofia (Bulgaria); Assist. Prof. Dinka Zlateva, PhD South-West University “Neofit Rilski”, Faculty of Economics, Blagoevgrad (Bulgaria); Prof. Zdravko Špirić, PhD Green infrastructure Ltd., Zagreb (Croatia); Prof. Mile Matijević, PhD Faculty of Legal Sciences, University of Business Studies, Banja Luka (Bosnia and Hercegovina); Prof. Slobodan Sajnovski, PhD, Faculty of Law, EURM (Macedonia); Prof. Zeljko Bratulovic, PhD, Department of History of Law and State, University of Rijeka (Croatia); Assist. Prof. Zeynep Ece Ünsal, PhD, Başkent Unıversıty- Ankara (Turkey); Assist. Prof. Abdullah İslamoğlu, PhD, İstanbul University – İstanbul (Turkey); Prof. Atanas Kozarev, PhD, Faculty of Detectives and Criminology, EURM (Macedonia); Assist. Prof. Žarko Ćulibrk, PhD, Faculty of Security and Protection, Banja Luka, Republic of Srpska (Bosnia and Hercegovina); Prof. Zdravko Skakavac, PhD, Faculty for Legal and Business Studies dr. Lazar Vrkatić, Novi Sad, Union University, Belgrade (Serbia); Prof. Ljubo Pejanovic, PhD, Faculty of Law and Business Studies dr Lazar Vrkatić, Novi Sad, University Union, Belgrade (Serbia); Prof. Boris N.Krshev, PhD Faculty for Law and Business Studies Dr. Lazar Vrkatic, Novi Sad (Serbia); Prof. Miroslav Milutinović, PhD, College of Professional Studies of Traffic Management, Niš (Serbia); Eneko Sanz, PhD Band Research, Barselona (Spain); Prof. Gordana Vrencoska, PhD, Faculty of Art and Design, EURM (Macedonia); Prof. Marina Kocareva Ranisavljev, M.Sc. School of Textile Design, Technology, and Management, DTM, Belgrade (Serbia); Prof. Vlado Vankovski, Faculty of dentistry, EURM (Macedonia); Prof. Pietro Zecca, PhD University of Florence, Department of Mathematics and Computer Science "Ulisse Dini" (DIMAI) (Italy); Assist. Prof. Anis Sefidanoski, PhD, Faculty of Informatics, EURM (Macedonia). Editor-in-Chief Prof. Zivko Andrevski, PhD, Faculty of Law, EURM (Macedonia) Consultant Prof. Gordana Vrencoska, PhD, Faculty of Art and Design, EURM (Macedonia) Technical Editor Stefan Jakimovski, Faculty of Informatics, EURM (Macedonia) Graphic design Editor Prof. Gordana Vrencoska, PhD, Faculty of Art and Design, EURM (Macedonia) Cover Illustration Prof. Gordana Vrencoska, PhD, Faculty of Art and Design, EURM (Macedonia) Proofreader (Macedonian) Valentina Bacvarovska Lenka Karadzovska Proofreader (English) Marija Dragovic, MA Elena Prendjova, MA UDC: “St. Kliment Ohridski” Library – Skopje Copies: 50 Frequency: 2 Issues Per Year Address European University – Republic of Macedonia Kliment Ohridski Blvd 68 Skopje 1000, Macedonia Telephone: +389 2 320 2020 Fax: +389 2 320 2030 Email: [email protected] www.eu.edu.mk 3 International Journal of Science and Arts - “IDEA” Кон изданието Прегледот на активности и резултати на Европскиот Универзитет-Скопје се збогатува со уште едно издание на меѓународно списание за наука и уметност Идеја. Ова декемвриско (во 2019 година) појавување е тематски насочено, како практикувана можност за пројавување на авторски определби, идеи, размислувања, проектирања. Тематскиот опфат/ панорамата се засновува на новите парадигми во инклузивното општество. Појдовни основи на елаборациите се: Прво, инклузивното општество, или „општество за секого“ е клучна цел во современиот општествен развој. Експертска група на ОН во 2008 година го дефинираше инклузивното општество како „она што ги надминува разликите на расата полот, класата, генерацијата и географијата, и обезбедува вклученост, еднакви можности, како и капацитет сите членови од општеството да определат општествени институции што ќе ја владеат општествената интеракција“. Ова општество подразбира прифаќање на културните и религиозни различности, еднакви права за сите граѓани, вклученост на малцинствта, непречно функционирање на лицата со посебни потреби – своевиден крај на инклузивно-неодржливите традиции и создавање нови социјални парадигми за кохезивност и интеграција. Второ, почитувањето на сите човекови права и слободи, овозможено преку непреченото владеење на правото, е фундамент на здравото општество. Секој поединец треба да се чувствува сигурно и безбедно и да има услови за активно учество во сите нивоа на граѓанскиот, културниот, економскиот и политичкиот живот на сопствената општествена заедница. Сведоци сме на значајни позитивни во просперитетнитеопштества во насока на надминување на расните, полови и класнипредрасуди, нови граѓански права до сега незамисливи за традиционалните наративи, но и на паралелното постоење на привилегирани поединци и групи, загрижувачка нерамномерна распределба на богатството и други состојби на нееднаквоста. Достапноста до квалитетно образование и здравство, правна заштита, непречно учество во јавниот и политичкиот живот, здрави природни ресурси, слобода на говор и изразување, слобода на движење - се само дел од целите кои инклузивното општество ги поставува на својата патека за подобар живот на сите нас. Разработените теми го прикажуваат односот помеѓу традиционалното и инклузивното општество, и посочуваат на предизвиците со кои се соочуваме на патот кон поставувањето на новите парадигми на инклузивното општество. Читателите, секако, ќе забележат дека Списанието донесува и редица уметничко-дизајнерски апликации. Главен и одговорен уредник: Проф. д-р Живко Андревски 4 IDEA Int. J. Sci. Arts. 3(2019)6 International Journal of Science and Arts - “IDEA” About the publication The activities and achievements of the European University – Skopje are now richer for one more issue of the International Journal of Science and Art “Idea”. The present December (2019) issue is focused on a specific topic as a platform for laying out authors’ views, ideas, thoughts, and projections. The topic is focused on new paradigms of an inclusive society. The elaborations of the present issue stem from two basic points: Firstly, an inclusive society or ‘society for all’ is a key goal of the modern social development. The expert group of UN in 2008 defined the inclusive society as one that “over-rides differences of race, gender, class, generation, and geography, and ensures equal opportunities for all to achieve full potential in life, regardless of origin.” This society implies accepting cultural and religious diversity, equal rights to people with disabilities – an end to the non-sustainable practices from an inclusive point of view and creating new social paradigms for cohesion and integration. Secondly, the respect for human rights and freedoms, enabled by the unhindered rule of law, is the fundament of a healthy society. Everyone should feel safe and secure and enjoy the right to actively participate in all aspects of the social, cultural, economic, and political life of the community. We witness important positive changes in the prosperous societies in terms of overcoming racial, gender, and class prejudices, new civil rights until now unprecedented in traditional narratives, but also a parallel existence of privileged individuals and groups, a concerning unequal distribution of wealth, legal protection, freedom of speech and expression, freedom of movement – are only a fraction of the goals that the inclusive society aims for on the path to a better life for us all. The topics discussed here portray the relationship between the traditional and the inclusive society and point to challenges we face on the way to establishing new paradigms of the inclusive society. The readers will certainly notice that the Journal includes a number of artistic-designer applications. Editor-in-chief Professor Zivko Andrevski, PhD 5 International Journal of Science and Arts - “IDEA” IDEA Int. J. Sci. Arts VOL. NO. pp. Skopje 3 6 1-180 2019 ИДЕЈА Меѓунар. Спис. Наук. Умет. Изд. Број. стр. Скопје Содржина ЕКОНОМИЈА Проф. д-р Елизабета Стамевска, доц. д-р Зоран Крстевски СОЦИЈАЛНА ИНКЛУЗИЈА НА МЛАДИТЕ ПРЕКУ ПАЗАРОТ НА ТРУД...........................................9 Доц. д-р Зоран Крстевски, проф. д-р Елизабета Стамевска ИНДИВИДУАЛНА И КОЛЕКТИВНА ИНКЛУЗИЈА ВО ОПШТЕСТВОТО........................................17 MSc Sanja Pavlova „INCLUSIVE MARKETING - OPPORTUNITY TO EMPOWER THE PEOPLE“....................................23 М-Р ВЕРИЦА НАЈДОВСКА ВЛИЈАНИЕТО