Çok Partili Siyasi Hayata Geçiş Sürecinin Afyonkarahisar'daki

ÇOK PARTİLİ SİYASİ HAYATA GEÇİŞ SÜRECİNİN AFYONKARAHİSAR’DAKİ YANSIMALARI (1946-1950) Başak TUNCAY Yüksek Lisans Tezi Danışman: Yrd. Doç. Dr. Ayşe AYDIN ŞUBAT 2014 Afyonkarahisar TC AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ ÇOK PARTİLİ SİYASİ HAYATA GEÇİŞ SÜRECİNİN AFYONKARAHİSAR’DAKİ YANSIMALARI (1946-1950) Hazırlayan Başak TUNCAY Danışman Yrd. Doç. Dr. Ayşe AYDIN AFYONKARAHİSAR 2014 YEMİN METNİ Yüksek lisans tezi olarak sunduğum “Çok Partili Siyasi Hayata Geçiş Sürecinin Afyonkarahisar’daki Yansımaları” adlı çalışmanın, tarafımdan bilimsel ahlak ve geleneklere aykırı düşecek bir yardıma başvurmaksızın yazıldığını ve yararlandığım eserlerin Kaynakça’da gösterilen eserlerden oluştuğunu bunlara atıf yapılarak yararlanmış olduğumu belirtir ve bunu onurumla doğrularım. 28.02.2014 Başak Tuncay i ii ÖZET ÇOK PARTİLİ SİYASİ HAYATA GEÇİŞ SÜRECİNİN AFYONKARAHİSAR’DAKİ YANSIMALARI (1946-1950) Başak TUNCAY AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI ŞUBAT 2014 Danışman: Yrd. Doç. Dr. Ayşe AYDIN II. Dünya Savaşı sonrasında bütün dünyada demokratikleşme hareketleri hız kazanmıştır. Türkiye’de de savaş sonrasında, dünyada değişen sosyal ve siyasal değişimlere uygun olarak çok partili hayata geçmiştir. Demokrat Parti kurulduktan kısa bir süre sonra diğer partilerden ayrılarak ana muhalefet partisi konumuna gelmiştir. Demokrat Parti kurulduktan sonra Afyonkarahisar’da da büyük destek görmüştür. 1946’da Afyonkarahisar’da yapılan Belediye Seçimleri’ni, Demokrat Parti kazanmış, seçimler Danıştay tarafından iptal edilince, 1947’de yenilenmiştir. 21 Temmuz 1946’da yapılan Milletvekili Genel Seçimlerinde de, Afyonkarahisar’da sekiz milletvekilliğinin tamamını DP kazanmıştır. 1947’de İsmet İnönü tarafından 12 Temmuz Beyannamesi’nin yayınlanması ile hem Cumhuriyet Halk Partisi hem de Demokrat Parti içerisinde gruplaşmalar meydana gelmiştir. Demokrat Parti’de yaşanan gruplaşmalar, parti içinde ayrılmalara neden olmuştur. Demokrat Parti’den ayrılan bazı milletvekilleri, ilk olarak Müstakil Demokratlar Grubu’nu kurmuştur. Demokrat Parti’deki ayrılmalar sonucunda kurulan siyasi partiler de Millet Partisi ve Öz Demokratlar Partisi olmuştur. 14 Mayıs 1950’de yapılan Milletvekili Genel Seçimlerinde, Afyonkarahisar’da milletvekilliklerinin tamamı Demokrat Parti’den çıkmıştır. Ülke genelinde büyük bir başarı kazanan Demokrat Parti, bu seçimlerle tek parti yönetimine son vermiş ve iktidara geçmiştir. Anahtar Kelimeler: Afyonkarahisar, Cumhuriyet Halk Partisi, Demokrat Parti, Millet Partisi, Öz Demokratlar Partisi. iii ABSTRACT THE IMPLICATIONS OF THE PROCESS OF THE TRANSITION TO THE MULTI-PARTY PARLIAMENT FOR AFYONKARAHİSAR (1946-1950 ) Başak TUNCAY AFYON KOCATEPE UNIVERSITY THE INSTITUTE OF SOCIAL SCIENCES DEPARTMENT OF HISTORY FEBRUARY 2014 Advisor: Assistant Prof Ayşe AYDIN The process of democratization accelerated all over the world following the Second World War. In accordance with the social and political changes taking place across the world, Turkey switched to the political system of multi-party parliament in the post-war period. Democratic Party (DP) stood out among the other parties and became the main opposition party shortly after it was established. After the establishment of DP, it gained a great deal of support in Afyonkarahisar as well. DP won the Municipal Elections in Afyonkarahisar in 1946 and when the elections were annulled by The Council of State, they were held again in 1947. In the General Parliamentary Elections held on 21 July 1946, all eight members of parliament elected in Afyonkarahisar were members of DP. With the Declaration of 12 July, which was made by the President İsmet İnönü, factions emerged both within Republican People’s Party and the Democratic Party. Factionalism within the DP resulted in departures from the party. Some of the MPs that departed from the DP, initially, established the Independent Group of Democrats. The parties that were established as a result of the departures from the DP were the Nation Party and the Party of Core Democrats (Öz Democrats). In the General Parliamentary Elections held on 14 May 1950, all the MPs elected to represent Afyon were elected out of the members of DP. DP, which won victory by a great margin throughout the country, came to power, putting an end to the single party system. Key Words: Afyonkarahisar, Republican People’s Party, Democratic Party, Nation Party, Core Democrats Party. iv ÖNSÖZ Çok Partili Siyasi Hayata Geçiş Sürecinin Afyonkarahisar’daki Yansımaları adlı bu çalışma, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra, Türkiye’de iç ve dış gelişmelerin etkisiyle girilen çok partili siyasi hayata geçişin, Afyonkarahisar’daki gelişimini ihtiva etmektedir. Afyonkarahisar ve ilçelerinde, 1946-1950 arasında yapılan seçimler, Cumhuriyet Halk Partisi, Demokrat Parti, Millet Partisi ve Öz Demokratlar Partisi’nin bölgedeki durumu incelenmiştir. Afyonkarahisar’da, 1946-1950 yılları arasında Merkez ilçe dışında Şuhut, Bolvadin, Emirdağ, Sandıklı ve Dinar ilçeleri bulunmaktadır. Bugüne kadar Afyonkarahisar’da çok partili siyasi hayata geçiş sürecini inceleyen herhangi bir akademik çalışmanın yapılmamış olması bizi bu araştırmaya sevk etmiştir. Çalışmada kullanılan belgeler, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi’nden temin edilmiştir. Bunun yanında Milli Kütüphane, Türk Tarih Kurumu, Afyonkarahisar Gedik Ahmet Paşa Kütüphanesi, Afyonkocatepe Üniversitesi Kütüphanesinden konuyla ilgili kaynaklar taranmıştır. Bu dönemle ilgili olarak Haber, Cumhuriyet, Zafer, Yeni Sabah, Akşam gazeteleri incelenerek Afyonkarahisar ve çevresini ilgilendiren haberler derlenmiştir. Çalışma giriş ve sonuç bölümleri hariç beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm “1946 Yılında Türkiye’de ve Afyonkarahisar’da Meydana Gelen Siyasi Gelişmeler”, ikinci bölüm “1947 Yılında Türkiye’de ve Afyonkarahisar’da Meydana Gelen Siyasi Gelişmeler”, üçüncü bölüm “1948 Yılında Türkiye’de ve Afyonkarahisar’da Meydana Gelen Siyasi Gelişmeler”, dördüncü bölüm “1949 Yılında Türkiye’de ve Afyonkarahisar’da Meydana Gelen Siyasi Gelişmeler”, beşinci bölüm ise “1950 Yılında Türkiye’de ve Afyonkarahisar’da Meydana Gelen Siyasi Gelişmeler” başlıklarını taşımaktadır. Çalışmayı hazırlarken, Afyonkarahisar’ın yerel gazetesi Haber, 2 Şubat 1948’e kadar devam etmiştir. Bu nedenle 1948-1950 dönemleri ağırlıklı olarak Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi ve Cumhuriyet, Zafer, gazeteleri tarafından desteklenmiştir. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi’nde incelediğimiz belgelerden öğrendiğimize göre, bu dönemde Afyonkarahisar’da yerel gazete olarak Haber v dışında, Demokrat Afyon, Sadakat, Doğuş, Kocatepe, Kala, Ulucak gazetelerinden bahsedildiği görülmüştür. Bu nedenle Haber dışında adı geçen bu gazetelerin, incelediğimiz döneme ait sayıları aranmış fakat ulaşılamamıştır. Yerel bir tarih araştırması olan bu çalışma ile Afyonkarahisar ve çevresinde çok partili siyasi hayata geçişle birlikte meydana gelen siyasi gelişmeler, bu dönemde gerçekleşen seçimler, kurulan siyasi partiler ve partilerin bölgedeki durumları gibi konular ortaya konulmaya çalışılacaktır. Tez çalışmalarım sırasında değerli vakitlerini ayırarak benden desteğini ve yardımını esirgemeyen saygıdeğer hocam Yrd. Doç. Dr. Ayşe Aydın’a gönülden teşekkür ederim. Ayrıca maddi, manevi her zaman yanımda olan aileme ve emeği geçen herkese teşekkürlerimi sunuyorum. Başak TUNCAY Afyonkarahisar Şubat 2014 vi İÇİNDEKİLER YEMİN METNİ……………………………………………………………………...i TEZ JÜRİSİ KARARI VE ENSTİTÜ ONAYI…………………………………...ii ÖZET………………………………………………………………………………..iii ABSTRACT…………………………………………………………………………iv ÖNSÖZ ………………………………………………………………………………v İÇİNDEKİLER ........................................................................................................ vii TABLOLAR LİSTESİ .............................................................................................. xi KISALTMALAR DİZİNİ ....................................................................................... xii GİRİŞ…. ..................................................................................................................... 1 BİRİNCİ BÖLÜM 1946 YILINDA TÜRKİYE’DE VE AFYONKARAHİSAR’DA MEYDANA GELEN SİYASİ GELİŞMELER 1. DEMOKRAT PARTİ’NİN KURULUŞU VE İKTİDAR PARTİSİ İLE İLİŞKİLERİ. ......................................................................................................... 15 2. 26 MAYIS 1946 BELEDİYE SEÇİMLERİ.................................................... 18 2.1. BELEDİYE SEÇİM KANUNU’NDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER ...... 19 2.1.1. Seçim Süresi ve Bitimi ....................................................................... 19 2.1.2. Seçim Komisyonu Teşkili .................................................................. 20 2.1.3. Seçim Büroları ve Seçim Komisyonları ........................................... 20 2.1.4. Seçim Defterleri .................................................................................. 21 2.1.5. Seçim İşlerinin İlânı, Defterlerin Asılması ...................................... 21 2.1.6. İtirazlar ............................................................................................... 21 2.1.7. Seçim Gününün Belirlenmesi ............................................................ 21 2.1.8. Sandığın Muayenesi ve Mühürlenmesi ............................................ 22 2.1.9. Oyların Sandığa Atılması .................................................................. 22 2.1.10. Sandığın Açılması, Oyların Sayılması .............................................. 22 2.1.11. Seçim Tutanağı ..................................................................................

Load more