Yr Haul Yn Disgleirio I Swyddfa Bost Y Pentref

PRIS 75c

Rhif 348

Ebrill Y TINCER 2012 PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, MELINDWR, TIRYMYNACH, TREFEURIG A’R BORTH Yr haul yn disgleirio i Swyddfa Bost y pentref

Mae Swyddfa Bost Y Borth yn eu defnyddio yn y llecyn agored hwn o gobeithio cael gwanwyn a haf heulog safon uchel iawn.” braf gan mai nhw yw’r cyntaf i osod Erbyn hyn mae’r busnes yn paneli ynni solar trwy’r prosiect ystyried amrywiaeth o welliannau Ynni i Ffynnu. effeithlonrwydd ynni i leihau costau Yn dilyn arolwg safle ac adroddiad ymhellach, a bydd Gwy Hafren diduedd ar sut i ddefnyddio llai o yn cydweithio â nhw i’w helpu i ynni ac arbed costau, penderfynodd roi’r argymhellion hynny ar waith. is-swyddfa’r post y Borth osod rhes Dywedodd Andy Rowland o ecodyfi, o baneli ffotofoltäig solar 4 kWp. “Yn dilyn datganiadau diweddar Costiodd y system tua £13,000 i’w gan Lywodraeth San Steffan am gosod a disgwylir iddi gynhyrchu dros y cymhellion i fuddsoddi mewn 3,500 kWh y flwyddyn, sy’n cyfateb i gwresogi adnewyddol a chynhyrchu gynhyrchu refeniw blynyddol o dros ynni y gellir eu mabwysiadu. yr adeilad.” Wrth ddisgrifio’r system trydan, nawr yw’r amser delfrydol £1,700. Yn ffodus ddigon llwyddodd y Dywedodd Mike Willcox, yr PV, dywedodd ei fod yn “hapus iawn i berchnogion busnes ystyried y busnes i osod y paneli cyn y toriadau Is-bostfeistr, “Roedd yr adroddiad â’r gosodwyr, D M Jones. Dewises i posibiliadau o ddifri”. Os yw eich a gafodd eu cyflwyno ym mis Rhagfyr yn drwyadl, yn ddefnyddiol ac yn nhw oherwydd eu bod nhw’n gwmni mudiad chi’n fusnes micro / menter i’r tariff bwydo-i-mewn, gan greu ddiddorol iawn gan awgrymu nifer o lleol dibynadwy. Roedden nhw wedi gymdeithasol a hoffech elwa or enillion ar fuddsoddiad o saith bethau y gallwn i ei wneud i arbed ynni. cadw at yr amserlen er gwaetha’r cymorth di-dâl a roddwn, ffoniwch mlynedd. Mae hyn yn golygu bod y Rydw i wedi newid rhai offer a bydda tywydd anodd ac roedd yn amlwg bod ni ar 01654 703965 neu 18 mlynedd dilynol o incwm o’r tariff i’n mynd ati nawr i insiwleiddio o dan y gosodiadau roedd rhaid iddyn nhw [email protected]. bwydo-i-mewn yn elw clir. Cafodd y Swyddfa Bost help llaw gan wasanaeth cymorth i fusnesau Cyngor Sir Ceredigion, sef Ynni Enillwyr 2012 i Ffynnu: Ynni adnewyddadwy ar Parry-JonesLluniau: Arvid gyfer twf busnesau, sy’n cynnig archwiliadau ynni a chyngor diduedd yn rhad ac am ddim i ficrofentrau yng Ngheredigion. Cyllidwyd y prosiect hwn drwy Gynllun Datblygu Gwledig Cymru 2007-2013 a ariennir gan Lywodraeth Cymru a’r Gronfa Amaethyddol Ewrop ar gyfer Datblygu Gwledig. Mae Ynni i Ffynnu yn cael ei weithredu ar ran Cyngor Sir Ceredigion gan Asiantaeth Ynni Gwy Hafren mewn partneriaeth ag Ecodyfi. Fe fydd Ynni i Ffynnu yn darparu arolygon safle i 200 o fusnesau bychain, gyda’r adroddiadau dilynol yn cynnig atebion ynni adnewyddol addas er mwyn cynhyrchu John Meurig Edwards, Aberhonddu, enillydd y Gadair a ffynonellau ariannol i’r busnesau Alaw Pyrs Evans, Llanfachreth, Dolgellau - enillydd Tlws yr £50 - yn rhoddedig gan Gareth Phillips, Caerdydd er cof dan sylw. Bydd pob adroddiad yn Ifanc a gwobr o £25 - rhodd gan Aaron ac Ashley Stephens. am ei rieni y Parchg Arwyn P. a Mrs Morfudd Morris. cynnwys dewislen o ddulliau arbed Gweler t.10-12 am fwy am Eisteddfod Penrhyn-coch 2 Y TINCER EBRILL 2012 Y TINCER - un o bapurau bro Ceredigion | Sefydlwyd Medi 1977 ISSN 0963-925X | Rhif 348 | Ebrill 2012

SWYDDOGION DYDDIADUR Y TINCER GOLYGYDD - Ceris Gruffudd Rhos Helyg, 23 Maesyrefail Y DYDDIAD OLAF Y BYDD GOHEBWYR LLEOL YN DERBYN DEUNYDD AR Penrhyn-coch % 828017 GYFER Y RHIFYN NESAF FYDD MAI 3 a MAI 4 I’R GOLYGYDD. DYDDIAD [email protected] CYHOEDDI MAI 17 TEIPYDD - Iona Bailey EBRILL 27 Nos Wener Noson Goffi Clwb Crefft MAI 18 Dydd Gwener Stomp yn Llety Ceiro, gydag CYSODYDD - Dylunio GraffEG % 832980 Genau’r-glyn am 7.00. Arwel Roberts (Pod) yn Stompfeistr. Noson o hwyl CADEIRYDD - Elin Hefin, Ynyswen, Stryd Fawr, Croeso cynnes i bawb. Y Borth % 871334 MAI 1-31 Arddangosfa Wyn Melville Jones ym IS-GADEIRYDD - Bethan Bebb, Penpistyll, Morlan, Aberystwyth MAI 24 a 25 Nos Iau a Dydd Gwener Arad Goch Cwmbrwyno. Goginan % 880228 yn cyflwyno Guto Nyth Brân yng Nghanolfan y MAI 3 Dydd Iau Etholiadau Cyngor Sir a Celfyddydau, Aberystwyth am 7.00 nos Iau a 10 YSGRIFENNYDD - Anwen Pierce Chynghorau Cymuned ac 13.00 dydd Gwener - y perfformimad olaf yn 46 Bryncastell, Bow Street % 828337 Saesneg. Perfformiad nos Iau ar gyfer teuluoedd. TRYSORYDD - Hedydd Cunningham, Tyddyn- MAI 3 Nos Iau Noson Ffagl Gobaith a MusicFest yn Tocynnau: 623232 Pen-y-Gaer, Llandre, Aberystwyth SY24 5NX y Neuadd Fawr % 820652 [email protected] MAI 26 Mai Nos Sadwrn Barbeciw yn Neuadd yr HYSBYSEBION - Rhodri Morgan, Maes Mieri MAI 10 Nos Iau Paper Aeroplanes ac Al Lewis yn y Eglwys, Capel Bangor rhwng 6 pm - 8.30 pm Llandre, % 828 729 [email protected] Llew Du, Aberystwyth LLUNIAU - Peter Henley MEHEFIN 4-9 Eisteddfod Genedlaethol Urdd Dôleglur, Bow Street % 828173 MAI 10 Nos Iau Darlith ‘Sefyllfa’r ddrama yng Gobaith Cymru Eryri Nghymru a dyfodol y Theatr Gymraeg, gan TASG Y TINCER - Anwen Pierce gynnwys y Theatr Genedlaethol’, gan yr Athro MEHEFIN 9 Dydd Sadwrn Sioe Aberystwyth TREFNYDD GWERTHIANT A THREFNYDD Tudur Hallam yn y Llyfrgell Genedlaethol am 7.30 CYFEILLION Y TINCER - Bryn Roberts MEHEFIN 9 Nos Sadwrn Noson o ganu gwlad gyda 4 Brynmeillion, Bow Street % 828136 MAI 13-19 Wythnos Cymorth Cristnogol John ac Alun a Wil Tân yn Llety Parc, Aberystwyth o 8.00-11.30. Tocynnau: £10 Elw i Apêl Nyrs GOHEBYDDION LLEOL MAI 17 Dydd Iau Agoriad swyddogol Llwybr Ceredigion, Sefydliad Prydeinig y Galon Llên Llanfihangel Genau’r-glyn yng nghwmni Yr ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL Archdderwydd, Jim Parc Nest Mrs Beti Daniel, Glyn Rheidol % 880 691 Y BORTH Elin Hefin, Ynyswen, Stryd Fawr [email protected] CYFEILLION Y TINCER BOW STREET Dyma fanylion enillwyr Cyfeillion y Tincer Mis Mawrth 2012 Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro % 828 102 Lynn Phillips, 1 Cae’r Odyn % 820908 £25 (Rhif 230) Llinos Jones, Dolgerddinen, Comins -coch Anwen Pierce, 46 Bryncastell % 828 337 £15 (Rhif 126) Steven Williams, Llys y Coed, Penrhyn-coch CAPEL BANGOR/PEN-LLWYN £10 (Rhif 6) Morris Morgan, Bwthyn, Penrhyn-coch Mrs Aeronwy Lewis, Rheidol Banc Blaengeuffordd % 880 645 Fe dynnwyd y rhifau buddugol gan aelodau o’r tîm dosbarthu yn festri Bethlehem, Llandre pnawn Mercher Mawrth 14. Os ydych chi am fod yn Gyfaill cysylltwch â’r Trefnydd - Bethan Bebb, Penpistyll, CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI Cwmbrwyno, Goginan. % 880 228 Eirian Hughes, Lluest Fach % 880 335; Elwyna Davies, Tyncwm % 880 275; Dai Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch % 623 660 Cyhoeddir y Tincer yn fisol o Fedi i Mehefin gan DÔL-Y-BONT Bwyllgor y Tincer. Argreffir gan y Lolfa, Tal-y-bont. Y Tincer ar dâp - Mae modd cael y Tincer ar Mrs Llinos Evans, Dôlwerdd % 871 615 Nid yw’r Pwyllgor o angenrheidrwydd yn cytuno ag gaset ar gyfer y rhai sydd â’r golwg yn pallu. DOLAU unrhyw farn a fynegir yn y papur hwn. Dylid cyfeirio Cysylltwch â Rhiain Lewis, Glynllifon, Mrs Margaret Rees, Seintwar % 828 309 unrhyw newyddion i’ch gohebydd lleol neu i’r 17 Heol Alun, Aberystwyth, SY23 3BB GOGINAN Golygydd, ac unrhyw lythyr neu ddatganiad i’r wasg (% 612 984) Mrs Bethan Bebb, Penpistyll, i’r Golygydd. Cwmbrwyno % 880 228 Camera’r Tincer - Cofiwch am gamera digidol LLANDRE Telerau hysbysebu y Tincer – mae ar gael i unrhyw un yn yr ardal % Mrs Mair England, Pantyglyn, Llandre 828693 Tudalen lawn (35 x 22 cm) £100 fydd am ei fenthyg i dynnu llun ar gyfer y PENRHYN-COCH Hanner tudalen £60 papur o gyngerdd, cinio neu ddigwyddiad a % Mairwen Jones, 7 Tan-y-berth 820642 Chwarter tudalen £30 gynhelir o fewn ein dalgylch. Fe’i cedwir gan TREFEURIG neu hysbyseb bach ca. 5 x 8 cm £6 y rhifyn - £40 y Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro, Bow Street Mrs Edwina Davies, Darren Villa flwyddyn (10 rhifyn - misol o Fedi i Fehefin); mwy na (% 828102). Os byddwch am gael llun eich Pen-bont Rhydybeddau % 828 296 6 mis + £4 y mis , llai na 6 mis - £6 y mis. Cysyllter â noson goffi yn Y Tincer defnyddiwch y camera. Rhodri Morgan os am hysbysebu. Y TINCER EBRILL 2012 3

20 Mlynedd ’Nôl

Parti dawnsio gwerin dan 12, Ysgol Penrhyn-coch; rhes gefn (o’r chwith i’r dde: Glen Colgate, Andrew Turner, Ioan Beechey, Dylan James, Meilyr Howells; rhes ganol: Emily Maltman, Ruth Evans, Laura Harding, Rhian Haf, Bethan Thomas, Parti cerdd dant dan 12 oed Ysgol Rhydypennau (Mawrth 14.45) Catrin Jones; rhes flaen: Lynne Hughes, Sara Lathwood, Sara Jones, Nia Davies. LLUN: Hugh Jones (Mercher 12.25) LLUN: Hugh Jones

Wow Ffactor Go Iawn - Sêr Cynhelir y noson yn y Neuadd Fawr, ar gyfer dramodwyr heddiw. Yn nodweddion a wnaeth Saunders Rhyngwladol yng Ngheredigion! Canolfan y Celfyddydau, Aberystwyth y ddarlith fe fydd yn holi pam Lewis yn ddramodydd o bwys am 7.30yh a’r nod yw rhoi noson i’w nad yw’r ddrama Gymraeg wedi rhyngwladol a beth y gall dramodwyr Beth fyddwch chi yn ei wneud ar nos chofio i chi fel cynulleidfa a chodi blodeuo yn y blynyddoedd diwethaf heddiw ddysgu ac elwa o’i waith. Iau, y 3ydd o Fai? O bosib byddwch arian i Ffagl Gobaith ac i ariannu o gymharu â maes barddoniaeth ac Noddir y ddarlith gan Gronfa Goffa yn pleidleisio yn yr etholiadau ysgoloriaethau i alluogi cerddorion ysgrifennu ffuglen gan gyfeirio at rai Saunders Lewis a Chymdeithas llywodraeth leol, a gobeithio’n fawr ifanc addawol i fynychu Ysgol Haf perfformiadau diweddar gan gynnwys Ddysgedig Cymru ac mae tocynnau’r hefyd y byddwch yn mynychu dwys Musicfest. Mae tocynnau’n £10 Tyner yw’r Lleuad Heno, Llwyth, ddarlith ar gael yn rhad ac am ddim cyngerdd arbennig iawn yn (Gostyngiad £8, Plant dan 12 yn rhad Sgint a Fala Surion. o’r Llyfrgell Genedlaethol. Croeso Aberystwyth. ac am ddim gyda thocyn) ac ar gael Bydd hefyd yn cyfeirio at rai o’r cynnes i bawb o Ganolfan y Celfyddydau (01970 Cyngerdd eitha’ neilltuol i bobl 623232), Siop Elusen Ffagl Gobaith, Y Ceredigion! Ffynnon Haearn (Chalybeate Street) Aberystwyth, Swyddfa Ffagl Ar y noson honno bydd yr elusen Gobaith,10 Stryd y Popty, Steam Pie yn cyflwyno Ffagl Gobaith â Musicfest yn Aberystwyth (01970 615593), Swyddfa cyflwyno noson o gerddoriaeth Ffagl Gobaith Machynlleth, Y glasurol tra gwahanol. Bydd y Ganolfan Ofal, Forge Road (01654 pwyslais ar y rhyfeddol - a heb os 703311) a Siop Recordiau Hag, 23 fe’ch gadewir yn geg-agored, yn synnu Heol y Bont, Llambed. Dyma fargen y TAITH PWNCO GWANWYN 2012 ac yn rhyfeddu ar sut yn y byd y mae’r flwyddyn - mae’n rhaid i chi fod yno! Ebrill cerddorion yn medru gwneud y fath 15 Canolfan Gelfyddydau Chapel, Caerfaddon 01225 461700 • chapelarts.org gampau. Ceir hefyd joch dda o hwyl a Dogfen ar gael 20 Theatr Soar, Merthyr Tudful 01685 722176 • theatrsoar.com hiwmor. 27 Theatr Felinfach, Dyffryn Aeron 01570 470697 • theatrfelinfach.com Yn cyflwyno rhai o gerddorion Mae pwyllgor y Tincer wedi derbyn Mai gorau Prydain yn perfformio bydd copi o’r ddogfen bwysig Bwrdd yr 5 Theatr y Lyric, Caerfyrddin 0845 226 3510 Glyn T Jones. Cerddorion sydd yn Iaith Gymraeg: Adolygiad 1993-2012, carmarthenshiretheatres.co.uk enwog yn eu meysydd ac sydd wedi cyhoeddiad sy’n edrych yn ôl ar hanes 11 Canolfan Gelfyddydau, Aberystwyth 01970 623232 perfformio y Bwrdd ac yn cynnig argymhellion aberystwythartscentre.co.uk Sefydliad Glowyr y Coed-duon 01495 227206 • caerphilly.gov.uk/bmi a recordio’n helaeth gan gynnwys i Gomisiynydd y Gymraeg ac i 12 16 Theatr y Grand Abertawe, Adain y Celfyddydau 01792 475715 David Campbell ar y Clarinét - a Lywodraeth Cymru, er mwyn ceisio swanseagrand.co.uk gydnabyddir fel clarinetydd gorau sicrhau y byddant yn adeiladu ar 17 Theatr Richard Burton, Coleg Cerdd a Drama 029 20391391 ei genhedlaeth. Gerard McChrystal lwyddiannau’r Bwrdd. Os hoffech Brenhinol Cymru Caerdydd rwcmd.ac.uk o’r Iwerddon, sydd ar hyn o bryd yn fenthyg copi, plis cysylltwch ag 18 Theatr Colwyn, Bae Colwyn 01492 577 888 • theatrcolwyn.co.uk Athro Saxophone yn un o golegau ysgrifennydd y Tincer. 19 Canolfan Ucheldre Caergybi 01407 763361 • ucheldre.org cerdd Llundain, (dewiswyd ei albwm 25 Neuadd Dwyfor, Pwllheli 01758 704088 gwynedd.gov.uk/neuadd-dwyfor Aria yn un o recordiau gorau 2011 gan Gwahoddiad 26 Y Neuadd Les Ystradgynlais 01639 843163 • thewelfare.co.uk Classic FM), y baswnydd Laurence Perkins a dau bianydd o fri - Sefyllfa’r ddrama yng Nghymru Simon Lane a John Flinders. Bydd a dyfodol y Theatr Gymraeg, gan “ Ysbrydoliaethol” rhai o’n talentau lleol gorau ein gynnwys y Theatr Genedlaethol, Max Boyce hardal ni hefyd yn perfformio - Nest fydd pwnc darlith arbennig gan yr Jenkins y delynores hynod o Ledrod Athro Tudur Hallam yn y Llyfrgell Mae’r albwm newydd PWNCO sydd newydd ennill Cerddor Ifanc y Genedlaethol nos Iau, 10 Mai am 7.30. ar gael nawr! Flwyddyn Dyfed, a phedwar Enillodd Tudur Ysgoloriaeth Cronfa côr - Côr Ger y Lli, Cantorion y Ffagl, Goffa Saunders Lewis ddwy flynedd www.ayyf.co.uk a chorau Ysgolion Penrhyn-coch yn ôl gan ddewis astudio dramâu a Llanilar. Saunders Lewis a’r gwersi posib 4 Y TINCER EBRILL 2012

Y BORTH

Dyweddiad

Llongyfarchiadau i Megan Soffia Evans, Ynyswen , ar ei dyweddiad diweddar â Robert Evans o Faesteg. Byddant yn priodi yn Eglwys y Borth ar Fai 25ain eleni.

Cronfa Tomos Owen

Cafwyd noson hwyliog yng nghaffi’r Graig – Boulders, Siop Nisa – pan ddaeth nifer o ffrindiau, cymdogion a chysylltiadau eraill i helpu dathlu pen-blwydd Eurgain Rowlands, Hafod Heli, mewn parti Body Shop er budd elusen. Llywiwyd y gweithgareddau gan Maggie Mence, ymgynghorydd Body Shop, a fu’n dangos i’r gwesteion (yn y cefndir) Jennifer Roberts a Valerie Grant sut i fynd ati i fwytho’r gwefusau (rhes flaen, o’r chwith i’r dde) Hefina Davies-Wright, Maggie Mence, Mary Owen, Eurgain Rowlands, Mia Eldridge, a’r dwylo gyda gwahanol goluron Marian Beech Hughes, Pippa Eldridge arbenigol y cwmni. Gwestai pwysicaf y noson oedd Mary Owen, Ffordd Llanbadarn, Aberystwyth. Bu Hywel, mab hynaf Mary, yn gyd-ddisgybl â Carwyn, mab ieuaf Eurgain, yn Ysgol Penweddig ganol y 1980au, ac mae’r gyfeillgarwch wedi parhau. Roedd Tomos, ‘brawd bach’ Hywel, yn gyd-ddisgybl ym Mhenweddig yn ystod yr un cyfnod hefyd, a loes enbyd oedd ei golli Delyth Ifan (ar y chwith) a Catrin Moseley (ar y dde), Sharon Fleet, Frondeg (ar y dde) yng ngofal y raffl yn ifanc. Bu farw ym mis Ionawr mamau i ddwy o ddisgyblion piano Eurgain (yn y canol) 2009, yn 31 mlwydd oed, wedi brwydr ddewr. Eisoes, roedd wedi cael gyrfa ddisglair fel Cynhyrchydd er cof, a’r modd yr oedd y tu hwnt fodd i drosglwyddo £22,000 eisoes Shop, a nifer o roddion personol, Chwaraeon gyda BBC Cymru. i’w amgyffred hi a’i gŵr Huw, yn o’r Gronfa i hybu ymchwil pellach. llwyddwyd i drosglwyddo’r swm Ar ddechrau’r noson, soniodd ogystal â’u mab hynaf Hywel, sut Ar y noson hon yn y Borth, drwy o £363 i’r gronfa, ac mae’r diolch Mary am CRONFA TOMOS OWEN y bu haelioni a charedigrwydd gyfrwng raffl, elw archebion a yn ddiffuant iawn i bawb wnaeth LEUKAEMIA FUND a sefydlwyd ffrindiau, cyd-weithwyr a theulu yn gwerthiant sgwariau elusen Body gefnogi.

Roy Jones, Cadeirydd Clwb Pêl-droed Borth Unedig yn diolch i Gadeirydd Carnifal y Borth, Carol Bainbridge, am eu cyfraniad tuag at y 26 sedd newydd a osodwyd yn ddiweddar yn stand y clwb. Amddiffynfeydd newydd y Borth o’r awyr. Llun: Rhodri Llwyd Y TINCER EBRILL 2012 5

LLANDRE

Yng ngofal Seremoni Cydymdeimlad Gymru ganoloesol ac yn y cyfnod Llwybr unigryw hwn wedi ei greu modern cynnar, a modiwlau ar y mewn coedwig wrth ymyl eglwys Llongyfarchiadau a phob dymuniad Cydymdeimlwn â May Davies, Diwygiad Ewropeaidd a Byd yr Llanfihangel. Mae’r Llwybr tua da i Nia Peris ar gael ei dewis i fod Brynhyfryd ar farwolaeth ei chwaer Iwerydd. chwarter milltir o hyd ar ochr yn Feistres y Ddefod yn Seremoni’r yng nghyfraith mis diwethaf. Mae wedi datblygu’r gwaith llechwedd ac mae’n cynnwys 16 o Cadeirio brynhawn dydd Iau yn hwn yn sylweddol gan ysgrifennu baneli o gerddi - cerddi sydd wedi Eisteddfod yr Urdd, Eryri eleni. Treftadaeth Llandre ymhellach am ddatblygiad eu hysbrydoli gan Lanfihangel Calfiniaeth yn y ddeunawfed ganrif Genau’r-glyn neu gerddi gan Merched y Wawr Llanfihangel Ebrill 26 - Hanes Bwstryd a’i a dechrau’r bedwaredd ganrif feirdd lleol. Mae’n gynllun parhaol Genau’r Glyn chyffiniau - Yr Athro Harold Carter. ar bymtheg, ac yn ddiweddar a bu angen codi £10k er mwyn Ysgoldy Bethlehem Llandre am 7.30 cwblhaodd The Elect Methodists: gwireddu’r freuddwyd. Wedi Yn ein cyfarfod fis Mawrth cawsom yh. Calvinistic Methodism in England and gwneud hynny golygodd lawer wledd i’r clustiau ac i’n boliau! Wales, 17351811, cyfrol gynhwysfawr o waith gwirfoddol a chafwyd Croesawyd Annette Williamson a’i Noson Goffi sy’n olrhain hanes Methodistiaeth cymorth nifer o bobol sy’n cael eu ffrind Elsa atom i’n diddori. Dwy Galfinaidd a gaiff ei gyhoeddi hadfer o ddibyniaeth ar alcohol a ddysgwraig yw Annette ac Elsa Noson goffi Clwb Crefft Genau’r- unrhyw ddiwrnod gan Wasg chyffuriau eraill i wneud elfennau ac mae Annette yn un o drigolion glyn. Nos Wener Ebrill 27 am 7.00 Prifysgol Cymru. David hefyd yw o’r gwaith ymarferol. Disgwylir Llandre. Cawsom raglen hynod yh. Croeso i bawb. golygydd y cyhoeddiad nodedig y bydd unigolion a grwpiau o swynol ganddynt pan fuodd y Proceedings of the WesleyHistorical bychain yn ymweld â’r llwybr ddwy yn chwarae deuawdau ac Curad newydd Society. o’r de a’r gogledd - ysgolion, unawdau a nifer fawr o wahanol Mae’n briod â Clare ac mae colegau, cymdeithsau llenyddol offerynnau cerdd. Ar ôl y Cyhoeddwyd yn ddiweddar y ganddynt dair merch - Carys, Celyn a chymunedol ac o safbwynt gerddoriaeth roedd bwyd blasus bydd David Ceri Jones yn dod ac Alys. Mae’r teulu yn addoli yn y bobol leol mae’n ddathliad wedi ei baratoi gan aelodau o’r yn gurad i eglwysi Llangorwen Eglwys Mihangel Sant, Aberystwyth o’n treftadaeth farddol yn y gangen, o dan oruchwyliaeth Elina a Llanfihangel Genau’r-glyn. Yn ac mae David yn cynnal blog http:// fro hon. Mae’r Llwybr yn un o Davies a chawsom gyfle i sgwrsio frodor o Bort Talbot, mae David davidceri.blogspot.com/ gynlluniau Treftadaeth Llandre yn Gymraeg a hybu’r ddwy ddysg wedi byw yn ardal Aberystwyth ers Bydd yn cael ei ordeinio yn ac eisoes wedi denu diddordeb yn wraig i gario ymlaen gyda’r dysgu pan ddaeth yma i’r coleg ym 1992. Eglwys Gadeiriol Tyddewi ar lleol a thu hwnt. Cymraeg a’r gerddoriaeth. Bu’n gweithio am bum mlynedd yng 30 Mehefin am 10.30. Mae’r Cynhelir yr agoriad yn y goedwig Nghanolfan Uwchefrydiau Cymreig gwasanaeth yn un cyhoeddus ac yn ar nos Iau Mai 17 am 6.30 o’r gloch. Priodas a Cheltaidd Prifysgol Cymru yn agored i bawb. Mae’r Archdderwydd Jim Parc golygu llythyrau Iolo Morganwg. Nest wedi derbyn gwahoddiad i Llongyfarchiadau a pob dymuniad Ers 2005 mae yn ddarlithydd yn Helfa Wyau Pasg Llandre agor y llwybr yn swyddogol. Yn da i Nia a Huw Williams, Cysgod Adran Hanes a Hanes Cymru y dilyn y seremoni fer bydd noson y Gaer, ar eu priodas ar Ddydd Iau Brifysgol ac yn addysgu amrywiaeth Ddydd Sadwrn cyntaf y gwyliau o gerddoriaeth a barddoniaeth yn Cablyd yn Eglwys Llanfihangel eang o fodiwlau yn yr adran gan gwelwyd y prysurdeb rhyfeddaf yn Eglwys Llanfihangel. Un nodwedd Genau’r-glyn. gynnwys cyrsiau cyflwyniadol ar Llandre wrth i blant a theuluoedd ddiddorol o’r noson hon fydd y fro dyrru tua Pantyperan ar gyfer clywed yr Arglwydd Elystan- helfa wyau Pasg i gasglu arian i Morgan yn darllen detholiad Gylch Meithrin Rhydypennau. o awdl ei dad Y Prifardd Dewi Braf iawn oedd gweld y gymuned Morgan “Cantre’r Gwaelod” a yn dod ynghyd i gael hwyl ac enillodd iddo gadair Eisteddfod i gefnogi’r Cylch. Mae’r hanes Genedlaethol Cymru Pwllheli 1925. i’w gael yn llawn ar dudalen 14 Mae dethoiad o’r awdl ar un o ond hoffai’r Cylch ddiolch yn baneli’r Llwybr. fawr i deulu Pantyperan am ein Mae agoriad y Llwybr Llên yn croesawu yno ac am sicrhau un o ddigwyddiadau pwysicaf Cinio Dathlu CFfI Ceredigion – 70 oed! bod y digwyddiad yn un mor cymuned Genau’r-glyn erioed llwyddiannus eto eleni. ac mae yna weithgareddau eraill 30ain o Fehefin 2012 yn cael eu cynnal yno am y ym Mhafiliwn Pontrhydfendigaid am 7yh Llwybr llên Llanfihangel penwythnos i gefnogi’r Agoriad Pryd tri chwrs a cherddoriaeth fyw - £25 y pen Genau’r-glyn ac yn cynnwys Stomp, Storïwr yny goedwig, Taith Gerdded a Croeso cynnes i bawb! Llanfihangel Genau’r-glyn Barbeciw. Gobeithio medrwch ymuno â ni i ddathlu’r garreg filltir bwysig yma. yw un o’r enwau harddaf yn Erbyn hyn gyda’r gwaith ar fin I archebu lle, cysylltwch â Swyddfa CFfI Ceredigion ar yr iaith Gymraeg. Mae wedi ei gwbwlhau mae nifer o bobol wedi dechrau cerdded y Llwybr ac 01545 571 333 cyn gynted â phosib ysbrydoli beirdd dros y canrifoedd. Roedd Llysoedd yn yr ardal yn mae’r ymateb yn bositif iawn. “Mae noddi beirdd nôl yn y 12fed ganrif darllen barddoniaeth yng nghysgod a dyma hefyd ardal Dafydd ap y dail yn brofiad unigryw ac mae’r Gwilym. Mae’r traddodiad yn dal naws yn ychwanegu at y cerddi a’r yn fyw ac mae nythed o feirdd yn cerddi yn cyfoethogi’r pentref”, yn byw yn y pentref heddiw. Mae’r ôl un ymwelydd yn ddiweddar. 6 Y TINCER EBRILL 2012

PEN-LLWYN / CAPEL BANGOR

Bingo yn y Neuadd blynyddol a dod at ein gilydd am sesiynau hwyl a chymdeithasu. Mae Pwyllgor Neuadd Pen-llwyn, Cynhaliwyd yr Helfa Wyau yn Capel Bangor, yn cynnal noson Ysgol Syr John Rhys, Ponterwyd Bingo ar 11eg Mai. Mae’r noson eleni a bu’r plant yn brysur yn dechrau am 7.30 ac mae’r yn chwilota am gliwiau a chael elw yn mynd tuag at ariannu eu gwobrywo â phaced o wyau digwyddiad dathlu y Jiwbali. Rydyn Pasg am eu hymdrechion. Roedd yn gobeithio cynnal te dathlu y y tywydd yn braf a’r ‘Hot cross Jiwbali a gweithgareddau eraill ar buns’, yr hufen ia, y bwrdd celf dydd Sul y 3ydd o Mehefin. Mae a’r paentio wynebau yn plesio angen gwirfoddolwyr arnom i pawb. Diolch i ymdrechion y drefnu dathliadau Jiwbali, felly rhieni a’n noddwyr hael cawsom mae pob croeso i unrhyw un sydd raffl benigamp gyda’r brif wobr â diddordeb ddod i’r cyfarfod nesaf yr hampr cynnyrch Cymreig yn sy’n cael ei gynnal dydd Mercher mynd i Mrs Tracy Exley, un o staff yr Ail o Fai am 7.30 yn Neuadd Pen- gweithgar ein cylch. Diolch hefyd Ana Joyce, Seren Skipp, yn dal yr oen swci, ac Efanna Lewis, Cylch Meithrin llwyn, Capel Bangor. i’r rhoddion hael o Farm Ffantasi a Pen-llwyn ar eu gwyliau Pasg ar ôl bod yn Nant yr Arian. Style Box, Llanrhystud, y tafarnau Llongyfarchiadau lleol Tynllidiart a’r Maes; Beauty Spot, Bela Vita, Canolfan Hamdden Cyfarchion hwyr i Mr a Mrs Noel ac Plas-crug, Lloyd Herbert & Jones, Eluned Scott, Brynawel, ar achlysur Toys will be Toys, Siop Inc, a’r eu priodas aur ar yr 2il o Fawrth. busnesau lleol yn cynnwys Garej Dymuniadau gorau iddynt, Ymlaen yr Exchange, Statkraft, Edu-Pets, yn awr i’r diamwnt! Chwaethus a Derigalteisen. Gyda’i help nhw, y rhieni a’r bobl Ysbyty a ddaeth i’n cefnogi gwnaethom bron 900 o bunnoedd, record i’r Danfonwn ein cofion gorau i Cylch mewn un diwrnod. Mrs Ann Davies, Maencrannog, Dros y gwyliau cawsom fwy o sydd wedi bod yn yr ysbyty y mis hwyl yn cymdeithasu - diolch diwethaf. Balch yw cofnodi ei i drefniant Alice Briggs. Bu i ni bod yn teimlo yn well erbyn hyn. fentro i Nant yr Arian, wedi’r ‘Rydym wedi gweld eich eisiau yn gwynt a’r eira gilio, i fynd am fawr Mrs Davies o’r cwrdd a’r Ysgol dro, galw mewn yn ystafell gelf Sul. Brysiwch wella. y Ganolfan a chwarae yn y parc. Diolch i Elizabeth Kensler, a Rhai o blant y Cylch Meithrin a’u brodyr a chwiorydd yn aros am y Trên yng Hefyd ein dymuniadau gorau i Mrs Ieuan Joyce, Ochr Fawr am ein ngorsaf Aber-ffrwd. Enid Vaughan, Maesawel, sy’n dal gwahodd yn ôl am docyn a chael yn yr ysbyty wrth fynd i’r wasg. Gan cwrdd â’r oen swci yn y llun a chael cysylltwch â Eirian Jenkins (07929 yn y siop, am flynyddoedd gyda’i ei bod yn wyliau y Pasg, mi allodd ei prynhawn hamddenol yn edmygu 907220), [email protected] neu dad sef Mr Isaac Lewis, a oedd yn mherch Meinir ddod o Gaernarfon, golygfeydd anghygoel Ystumtuen. Elen Howells (01970 881034) o’r flaenor yn y capel. O dipyn i beth i fod gyda hi. Ein gobeithion yw, Yn ail wythnos y gwyliau buom Pwyllgor rhieni am fwy o fanylion. symudasant i Llysalaw, a siom y byddwch adref yn fuan Mrs ar Dren bach y Rheidol i fyny at Cysylltwch hefyd os oes gyda chi fawr i Jim ymhen amser oedd colli Vaughan. Bontarfynach a Carol a Tim Macy blentyn sydd â diddordeb dod i’r ei rieni. Arhosodd yn Llysalaw, fu’n edrych ar ein hôl ni gyda te Cylch. Mae yn Gylch Meithrin ond cadwodd o fewn muriau ei dŷ Cylch Meithrin Pen-llwyn parti y tro yma. Diolch iddyn nhw prysur iawn, felly gorau po gyntaf ers tipyn o amser bellach. Serch am eu croeso a’u haelioni. i ni gael gwybod am blant sydd hynny, dengys groeso i unrhyw Mae’r Cylch wedi cael amser prysur Mae’r Cylch Meithrin yn cael ei am ddod i ni wneud trefniadau i’w un a fyddo yn galw i’w weld, a dros y Pasg ar ôl cael diwrnod gynnal yn Neuadd Capel Bangor derbyn hwy a threfnu’r gwasanaeth byddai diddordeb mawr ganddo arbennig yn ein Helfa Wyau er mwyn plant y fro sy’n estyn gorau. Cynhelir y Cylch pob bore yng ngweithgareddau y capel, ac o Bontarfynach i Bonterwyd a trwy’r wythnos, rhwng 9yb-12yp, i yn wir y pentref. ‘Roedd ei angladd Phen-llwyn. Yn anffodus mae blant o ddwy oed i oedran ysgol. yn hollol breifat, a chladdwyd ei 26 Mai Nos Sadwrn Mrs Sharon Rees-Griffiths, ein weddillion ym medd ei dad a’i fam. Barbeciw Harweinyddes wedi penderfynu Marwolaeth Estynnwn ein cydymdeimlad â’r ein gadael ni ar ôl llawdriniaeth cysylltiadau oll. Heddwch i’w lwch. Neuadd yr Eglwys, ar ei phen-glin. Gwellhad da iddi Collwyd un arall o’n haelodau o’r Hefyd collwyd cymeriad hoffus Capel Bangor a phob hwyl i’r dyfodol. Mae capel, sef Mr James Lewis, Llysalaw, ar Ebrill y 3ydd, sef Mrs Dorothy lle felly am aelod arall i ymuno yn 91 mlwydd oed. Ganwyd ef Roberts, 15 Pen-llwyn ( Dol, fel 6 pm - 8.30 pm â’n tîm gweithgar yn y Cylch ac yn siop Exchange yn y pentref, ac yr adnabyddid hi ) yn 96 mlwydd Croeso cynnes os oes unrhyw un â diddordeb aeth i’r ysgol yn Aberystwyth, ac oed. Nid oedd yn mynd allan mewn bod yn Gynorthwy-ydd yn ddiweddarach bu yn gweithio cymaint yn ddiweddar, gan fod Y TINCER EBRILL 2012 7

TREFEURIG ei golwg yn pallu. Bu yn weithgar Gwellhad buan iawn a chofiwn hi yn mynychu y dosbarth Beiblaidd yn gyson, ac Treuliodd Merfyn Hughes, yn y gorffennol yn perfformio yn Trawsnant, rai dyddiau yn Ysbyty nramâu y pentref, a chant a mil o Bron-glais ac Ysbyty Treforys yn bethau i helpu eraill. Nid oedd Dol ddiweddar. Da gallu dweud ei fod byth yn grwgnach, hyd yn oed yn yn teimlo lawer yn well erbyn hyn. ei salwch. ‘Roedd yn meddwl y byd Dymuniadau gorau i ti Merfyn. o’r ŵyrion a’r gorŵyrion, a hwythau yn meddwl y byd ohoni hi. Yn ei salwch cafodd ofal mawr gan Alma, ei merch, ac yn wir y teulu cyfan. MADOG Arweiniwyd ei hangladd gan y Parchg Richard Lewis yn Amlosgfa Suliau Madog Aberystwyth, yng nghwmni ei 2.00 theulu, cymdogion a chyfeillion Ebrill mewn gwasanaeth teimladwy 29 Nicholas Bee iawn. Darllenodd y Parchg Richard Sialens ein harwr Cefin Lewis ddwy deyrnged weddus, Mai oedd wedi eu hysgrifennu gan ei Llawenhawn fod Cefin Evans, Rhiwarthen Isaf, wedi dychwelyd yn 6 John Owen hŵyrion Clem ac Edward. Fel y ddiogel o’i sialens o feicio, credwch neu beidio, ym mynyddau yr 13 Cymanfa Ganu ym Methel, Tal- dywedasant, er i Nain ddiodd llawer Himalaya! Yr oedd, mae’n debyg, yn brofiad anhygoel. ac yn artaith, y-bont o dreialon ei hun yn ystod ei bywyd, gan fod yr ocsigen ond 50 y cant mewn mannau, i gymharu â lefel y 20 Bugail roedd bob amser yn barod i helpu môr. ‘Roedd y râs mewn 10 rhan, gyda chyfanswm o dros 12,000m 27 Elfed ap Nefydd Roberts anffodusion eraill. Cydymdeimlwn o gynnydd pellter uwchlaw lefel y môr. Mae’r “Yak Attack” yn wir âg Alma (merch), Gordon (mab wedi bod yn brofiad bywyd iddo, ac yn dwyn atgofion cofiadwy. Gwellhad buan yng nghyfraith), ei hŵyrion Clem Diweddodd Cefin y ras yn gyntaf allan o gystadleuwyr Ewrop, a’r ac Edward, ei gorŵyrion Craig, wythfed yn y byd, a hynny yn erbyn cystadleuwyr proffesiynol. Dymunwn wellhad buan i Catherine Stephanie ac Ethan, a’r cysylltiadau Tybed beth fydd sialens nesaf Cefin? gan ei fod wedi dod yn ail Thomas, Brynheulog, sydd wedi i gyd. Côf da amdani. yng nghystadleuaeth Fferm Factor eisioes! Pob hwyl iddo yn y derbyn triniaeth yn Ysbyty Bron- dyfodol. glais. Trec Jiwbili Troed a Phedol Pen blwydd arbennig Bydd Sioe Capel Bangor a’r Cylch gerddwyr ac un 5.5 milltir neu ar lwybrau hyfryd ardal Cwmerfin. ynghyd â’r Lleng Brydeinig yn 15milltir i geffylau. Dechreuir Bydd yna hefyd ddawns i ddilyn Pen blwydd hapus a dymuniadau cynnal trec cerdded a trec ceffylau y gweithgareddau o gae Tom yn yr hwyr. Am fwy o fanylion gorau i Arthur Hughes, Lluest Fach, ar ddydd Llun Mehefin 4edd. Bydd Price ym Manc y Darren a bydd y edrychwch ar y wefan www. a fydd yn dathlu ei ben blwydd yn yna drec 2.5 milltir a 5.5 milltir i teithiau gwahanol yn mynd a chi capelbangorshow.co.uk 70 oed ar y 29ain o Ebrill. ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL DOLAU

Colled ei meddyliau ni i gyd gyda ei fam yng nghyfraith Eirlys Genedigaeth Davies, Caehaidd, a’r teulu i gyd. Bu y mis olaf yn un trist iawn i’r ardal yma a thu hwnt gan Llongyfarchiadau i Euryl a Bethan i ni golli cymeriad unigryw iawn, Hywel Ellis, Hywelfan. Merched y Wawr Melindwr Rees, Maes Crugiau, ar enedigaeth Brodor o Bow Street oedd Hywel ond ‘roedd wedi byw eu plentyn cyntaf, Llewelyn Hedd. yng Nghwmrheidol am y rhan fwyaf o’i oes. Siom fawr Dathlwyd Gŵyl Ddewi eleni yn y Maes yng Nghapel Mae Alun a Margaret, Seintwar iawn oedd ei golli gan iddo ymladd yn ddewr yn erbyn Bangor. Cawsom groeso cynnes iawn gan y staff ac ar wedi gwirioni ar eu hwyr bach. ei afiechyd am bron i flwyddyn gan wynebu yr holl ôl mwynhau cawl a tharten flasus iawn cawsom ein driniaethau yn ffyddiog iawn y byddai yn holliach yn y diddanu gan Sophie Rudge o Lanbadarn. Estynnodd Cofion diwedd. Cofir am Hywel fel person caredig iawn, bob Liz Collison groeso cynnes iawn i Sophie a chawsom amser yn barod iawn ei gymwynas ac yn gymydog heb ganddi amrywiaeth o glasuron Cymraeg ar y delyn. Mae pawb yn y Dolau yn danfon eu ei ail. Peiriannau oedd ei brif ddiddordeb ac mae hôl ei Noson ddelfrydol i ddathlu Gŵyl Ddewi. cofion cynnes i Mrs Nest Davies, waith i weld ar hyd a lled yr ardal. Pan fyddai yn y Siop Nos Fawrth 3edd o Ebrill ‘roedd Neuadd Pen-llwyn yn Nantgwyn, sydd yn Ysbyty Tregaron yn Aberystwyth ‘roedd bob amser yn groesawgar ac yma llawn o aelodau Merched y Wawr o nifer o ganghennau ers rai wythnosau. eto yn barod i chwilio yn ddyfal am ofynion y cwsmeriaid. cyfagos. Ein siaradwr gwadd oedd Euros Lewis o Byddai amal i fyfyriwr wedi gorfod cysgu ar y stryd heblaw ardal Felin-fach a chawsom ganddo hanes yr ymfudo am ddawn Hywel i ddatgloi y drws! ‘Roedd yn gefnogol o Fynydd Epynt. ‘Roedd Euros yn medru dweud ytincer@ iawn i bob agwedd o fywyd yng Nghwmrheidol a gwelir yr hanes yn fyw iawn wrthym ac ‘roedd llawer o’r ei eisiau yn fawr iawn ond yn Hywelfan a Caehaidd mae hanesion yn ddirdynnol iawn. Mwynhawyd gwledd googlemail y golled ar ei gwaethaf. Estynnwn ein cydymdeimlad o swper cyn troi am adref. Talwyd y diolchiadau gan .com dwysaf â Ann, Gerwyn, Rhian Eurgain a Anthony, ac mae Delyth Davies, Maencrannog. 8 Y TINCER EBRILL 2012

PENRHYN-COCH

Suliau ffrindiau am eu caredigrwydd ar Horeb ôl triniaeth yn yr ysbyty. Hefyd Ebrill am y llu cardiau, galwadau ffôn ac 29 10.30 Oedfa bregeth Gweinidog ymewlwyr. Llawer o ddiolch.

Mai Cylch Meithrin Trefeurig 6 2.30 Oedfa gymun Gweinidog 13 Cymanfa Ganu ym Methel, Bu Cylch Meithrin Trefeurig ar Tal-y-bont ymweliad i fferm Pen-banc yn 20 2.30 Oedfa bregeth Gweinidog ddiweddar. Mwynhaodd y plant 27 10.30 Oedfa bregeth Gweinidog weld yr ŵyn bach yn y tywydd Bethel, Aberystwyth yn braf. Diolch yn fawr iawn i Alan cyd-addoli a Shan am ein croesawu ni yn ystod adeg mor brysur. Hefyd Salem bu y plant yn gwylio perfformiad Mai yng Nghanolfan y Celfyddydau fel 6 2.00 Y Parchedig Richard H rhan o’r ŵyl Agor Drysau. Roedd y Lewis, Cymundeb perfformwyr yn creu cerddoriaeth 13 Cymanfa Ganu ym Methel, gan ddefnyddio gwrthrychau o fyd Tal-y-bont natur, ac yn dilyn y profiad yma aeth y plant am dro yn y goedwig Marwolaeth i ddarganfod gwrthrychau eu hunain. Ar Fawrth 18 yng nghartref Braf oedd gweld nifer o rieni yn Abermad bu farw Isabella (Isa) ymuno â ni yn Ysgol Penrhyn-coch Davies, gynt o 49 Ger-y-llan - i gymryd rhan yn y sesiynau Rhif a gweddw y diweddar David Davies. Chwarae y tymor yma. Diolch yn Cynhaliwyd yr angladd yn Amlosgfa fawr am eich cefnogaeth. Aberystwyth dydd Iau 22 Mawrth. Gwellhad buan Cydymdeimlo Caryl Parry Jones yn annerch cinio Dymunwn wellhad buan i Phyllis Gŵyl Ddewi Cymdeithas y Penrhyn Cydymdeimlwn â Gillian Dobson Dixon, Ger-y-llan, a fu mewn a’r teulu, Cae Mawr a Meinir damwain yn ddiweddar a gorfod Hurford a’r teulu, Dôl Helyg ar cael triniaeth yn yr ysbyty. Hefyd ei farwolaeth cefnder ac ewythr ffrindiau oedd yn digwydd bod yn - Emlyn Jones, Talgarreg yng yr un ddamwain yn ymyl Ger-y-llan Nghartref Abermad fore Sul y Pasg. yn ddiweddar.

Genedigaeth Hefyd gwellhad buan i Elis y Garej, Tymawr, ar ôl bod yn yr ysbyty yn Llongyfarchiadau i Sarah a Jason ddiweddar. Thomas, Llwynhelyg, ar enedigaeth merch - Amelia Dwynwen Nansi Priodas Thomas ar Ebrill 11eg; chwaer fach i Holly, Charles ac Eifion. Llongyfarchiadau i Debra ac Andy, a dymuniadau da ar achlysur eu Pen blwydd arbennig priodas yn ddiweddar, oddi wrth y teulu oll. Dymuniadau gorau i Alun John, Ger-y-llan, a ddathlodd ben blwydd Merched y Wawr Penrhyn-coch arbennig yn ddiweddar. Nos Iau’r 8fed o Fawrth croesodd Ysbyty ein Llywydd, Judith Morris, bawb i’r cyfarfod. Yna gwnaed Da clywed fod Gwyneira Evans, trafod y busnes arferol o fynd Yr Efail adref o Ysbyty Bron-glais. trwy’r ohebiaeth ac yn y blaen, Gobeithio eich bod yn cryfhau. a ddaeth i law yn ystod y mis. Debra ac Andy Yna fe groesawodd ein Llywydd Diolch ein gŵr gwadd am y noson, sef ddrama. Ac wedi ysgrifennu gyda ni oedd cael tair o’r merched Gerald Morgan, Tregaron, sydd dramâu ac fel cyn-athro drama sef Sue Hughes, Mair Evans a Dymuna Mona Edwards, Hafod, yn adnabyddus fel dramodydd ac mewn ysgolion. Mae’n gwybod ei Glenys Morgan i actio allan drama ddiolch i’w theulu, cymdogion a yn gwybod pob agwedd o waith waith yn drylwyr. Rhan o’r noson oedd wedi ei hysgrifennu gogyfer Y TINCER EBRILL 2012 9

Annwyl Olygydd,

Rwy’n ysgrifennu i annog eich â Merched y Wawr er cof am darllenwyr i ddathlu bod ein un o aelodau Merched y Wawr llwybr newydd gwych, sef Llwybr Tregaron. Mae ar hyn o bryd felly Arfordir Cymru Gyfan yn cael ei yn mynd o amgylch gwahanol agor, a hynny drwy gymryd rhan fudiadau yn dysgu’r ddrama hon. yn un o’r nifer o deithiau cerdded Treuliwyd noson hapus iawn sydd wedi’u trefnu ar benwythnos yn ei gwmni. Diolchwyd iddo cyntaf y llwybr ar 5/6 Mai. ac fe ddiweddwyd y noson gyda chwpanaid a thynnu’r raffl fisol. Am y tro cyntaf erioed, mae llwybr Noson wych arall. di-dor bellach yn dilyn yr arfordir cyfan, gan ymestyn am 870 milltir Sioe Penrhyn-coch o Gas-gwent yn Aber Hafren i’r Fferi Isaf yng Nghilgwri. Gallwch Cynhaliwyd cinio blynyddol Sioe ddewis un o ddwsinau o deithiau Penrhyn-coch yn ddiweddar yn y cerdded wedi’u trefnu sy’n Maes, Capel Bangor. Treuliwyd Tri lwcus digwydd y penwythnos hwnnw noson hapus yng nghwmni ffrindiau drwy edrych ar wefan Ramblers gyda Llywyddion y sioe llynedd, Dyma dri lleol gafodd brofiadau crand - roedd yna ganu a lot fawr Cymru. Eleanor a Selwyn. Diolchwyd i arbennig iawn y mis diwethaf. o ddawnsio yno. bawb fel arfer am eu gwaith gan Dewiswyd Jordan Lloyd Ar y ffordd adre roedd fy ngrŵp Ond wrth gynllunio eich taith, Dai Rees Morgan, Cadeirydd y Jones,. Bow Street, Zoe Evans, i wedi hedfan mewn awyren fach cofiwch fod o leiaf 250 o bobl Sioe, ac yn arbennig i Ann James, Penrhiwnewydd a Sion Wyn o St. Petersburg i Mosgo a wedyn yng Nghymru sydd â diabetes am yr ysgrifennydd am ei gwaith caled Hurford, Penrhyn-coch yn dri o o Mosgo i Heathrow. Roedd yr bob milltir o’r arfordir hwnnw. hi. Hefyd i’r Maes am y bwyd 84 aelod Only Kids Aloud. awyren yn fawr iawn â theledu i Mae diabetes yn gyflwr sy’n para ardderchog a gafwyd. Ategwyd hyn Yn ol Siôn ‘ Yn gynnar bawb i edrych arno. am oes, yn gyflwr difrifol sy’n gan Mairwen eto fel arfer yn ei dull bore dydd Iau 22ain o Fawrth, Nes i joio yn fawr iawn a gallu achosi anabledd. Diabetes arferol. Noson wych unwaith eto. roedd Only Kids Aloud wedi gobeithiaf gael canu eto gyda UK Cymru yw’r unig elusen yng cychwyn ar y daith i Rwsia i OKA.’ Nghymru sy’n gofalu am bob un Pen blwydd ganu 8fed Symffoni Mahler yn Y bwrw Sul ar ôl canu sydd â diabetes a’u teuluoedd, gan St Petersburg gyda’r arweinydd yn Theatr Marrinsky roedd ymgysylltu â nhw ac ymgyrchu Pen blwydd hapus iawn i Carina enwog Valery Gergiev. ‘Roedd cyngerdd yng Nghanolfan drostynt. Gallech chi wneud i’r Stephens, 10 Glanseilo ar ei phen pawb o OKA yn meddwl fod Mileniwm Cymru yng diwrnod fod hyd yn oed yn fwy blwydd arbennig ar y 25 o Ebrill, Valery Gergiev yn strict iawn Nghaerdydd - a’r un y ffurfiwyd arbennig drwy godi arian i ni wrth oddi wrth bawb o’r teulu. ond ‘toedd o ddim - roedd yn y côr yn wreiddiol ar ei gyfer. O fwynhau golygfeydd ysblennydd ddyn neis iawn. Roedd y gwesty flaen cynulleidfa o 2,000 o bobl yr arfordir. Os ydych chi eisiau Tymor ym Mrwsel yn neis iawn ond nid oedd y perfformiwyd eto 8fed symffoni gwneud hyn, cysylltwch â Joseph bwyd mor neis - ar wahân i’r Mahler - symffoni sydd mor Cuff ar 029 20668276 neu drwy Dymuniadau gorau i Einion sglodion! fawr fe’i hadnabyddir gan yr enw [email protected] Dafydd, Rhandir, sydd ym Nid oedd Zoe yn hoff o’r bwyd ‘Symffoni i Fil’ - gyda 120 aelod Mrwsel am dri mis yn cyfweld chwaith - ac yn cael eu sosejys yn Corws Cenedlaethol Cymreig Aelodau Senedd Ewrop ar gyfer ei wahanol iawn! y BBC a cherddorfa o 90, 8 Mae nifer o bobl yn cerdded i godi draethawd ymchwil. Roedd Jordan yn ei chael unawdydd a 60 aelod o gorws arian i ni oherwydd bod ganddyn y tywydd yn oer - ar y dydd byd-enwog Theatr Mariinsky o nhw aelodau o’r teulu sydd â Neuadd y Penrhyn Sadwrn roedd hi yn bwrw Rwsia. Ac yn goron ar y cyfan, diabetes neu er cof am rywun eira yna ac roedd pawb eisiau yn arwain y cynhyrchiad roedd arbennig y byrhaodd y cyflwr ei Braf yw cael adrodd bod y gwaith chwarae yn yr eira. Ond roedd yn y maestro Valery Gergiev, un b/fywyd. Ond mae rheswm da a adnewyddu ar y Neuadd yn bynnes yn y llety. o’r arweinyddion amlycaf ac syml arall dros gerdded llwybr yr symud ymlaen yn hwylus.Mae`r Siôn: ‘Un noson roeddyn ni uchaf ei barch yn y byd. Profiad arfordir – mynd am dro yn yr awyr rhan cyntaf o’r gwaith - sef y to, wedi mynd i sioe mewn palas bythgofiadwy! agored yw un o’r ffyrdd gorau o ffenestri a drysau newydd ynghyd gadw’n iach, gostwng eich pwysau â pheintio y waliau y tu allan wedi gwaed, colli pwysau a theimlo’n ei cwblhau. Ar ôl yr Eisteddfod GOGINAN dda. Ac mae hynny’n berthnasol bydd y gwaith ar ail ran y cynllun i ni i gyd – gyda diabetes neu yn dechrau, sef estyniad a fydd Dymuniadau Gorau hebddo! yn cynnwys toiledau a chegin newydd yn ogystal â mynedfa Pob lwc i Steven Jones. Hafan. Cwmbrwyno, wrth iddo ddechrau ei Yn gywir, newydd. I gwblhau y prosiect bydd ddyletswydd yn Afghanistan am chwe mis. nenfwd newydd yn cael ei gosod Dai Williams, Cyfarwyddwr ac hefyd bydd y maes parcio yn Pen blwydd Hapus Diabetes UK Cymru cael ei darmacio. Rydym yn anelu Castlebridge i gwblhau yr holl waith erbyn Pen blwydd hapus i Mrs Jane Jones, Y Bwthyn, Cwmbrwyno a ddathlodd Cowbridge Road East dechrau Awst. ei phen blwydd yn nawdeg ar Fawrth 30. Hefyd i Tim Griffiths, Welsh Caerdydd Brian Thomas. Cottage sydd â sawl degawd i’w dal i fyny!! CF11 9AB 10 Y TINCER EBRILL 2012

EISTEDDFOD PENRHYN-COCH Llwybrau

Ymweant yn driphlith draphlith drwy grawcwellt y bronnydd; labrynth bythol y llechweddau, a ysgythrwyd ar wyneb y tir gan esgidiau a charnau’r gorffennol.

Yn oes yr hamddena mawr, amlhaodd y tramwyo Llywyddion - Sara Evans (nos Wener), Mary Thomas (Pnawn Sadwrn), Alwyn Hughes (Nos Sadwrn) ar grib ac esgair. Anharddwyd gwedd y mynydd, a throes y creithiau yn archollion dyfnion. Rhwygodd y gwadnau geirwon drwy’r cnawd bregus, a llifodd y crawn ymaith yn ffrydiau rhuddgoch.

Ar ystlys y Corn Du, mae meddygon ymroddedig y Parc Cenedlaethol yn ymgeleddu’r claf. Palmantu’r ffordd i’r copa, faen wrth faen, a’r ffug-lwybr yn pwytho’r briw. Darnau o rwyd a ffens Beirniaid nos Wener - Lowri Steffan (llefaru) ac Elin Mair (cerddoriaeth) yn wastad fel plastar ar y pridd datrgeledig, yn cymell tyfiant newydd.

Ninnau, o frwydrau ein bywydau gorffwyll, enciliwn i’r mynyddoedd , fry i hedd unigeddau, fel yr hen dywysogion gynt; ac ar lwybrau dihangfa cawn eto brofi blas y pridd.

Cribyn (John Meurig Edwards, Aberhonddu)

Beirniaid dydd Sadwrn - Dorothy Jones Yn frodor o Bont-rhyd-y-groes, Ceredigion, cafodd John Meurig Edwards ei addysg yn Ysgol (llenyddiaeth a llefaru) a Helen Wyn Uwchradd Tregaron cyn mynd i Goleg y Drindod Caerfyrddin. Ar ôl dysgu yn Nghaerdydd (cerddoriaeth) ddaeth ar fyr rybudd yn lle’r am chwe blynedd bu am un mlynedd ar ddeg yn athro yn Ysgol Uwchradd Aberhonddu beirniad fethodd ddod gan orffen ei yrfa fel prifathro Ysgol y Bannau - ysgol gynradd Gymraeg Aberhonddu. Mae ei enw yn britho canlyniadau eisteddfodau Cymru lleol a chenedlaethol ac enillodd goron Eisteddfod Gadeiriol Môn 2011 a gynhaliwyd ym Mryngwran.

Cerdd benrhydd wedi ei saernïo’n lân; ei iaith yn bleser ei darllen. Ceir yma gynildeb ond er hyn mae’n llwyddo i greu darluniau. Gresynu y mae o weld fel mae’r holl dramwyo wedi malurio wyneb y tir. Mae’n cymharu wyneb y mynydd â pherson wedi ei glwyfo. Yna daw aelodau’r Parc Cenedlaethol fel meddygon i drwsio’r llwybrau. Ceir rhyw islais o gydymdeimlad gyda’r mynydd gan ei fod yn rhan o etifeddiaeth y bardd. Cerdd gynnil a llawn gobaith. Dorothy Jones, Llan-gwm Oisín yn llefaru Y TINCER EBRILL 2012 11

EISTEDDFOD PENRHYN-COCH Portread: aelod o’r teulu

Bugail ar fferm Nannau, Llanfachreth ydi Medwyn Cricieth un noson, a daeth ar draws stondin a oedd ychydig o ddyddiau cyn Nadolig yn nwy fil ac wyth. Llewelyn Evans ers tri deg dau o flynyddoedd yn gwerthu baw plastig. Bore tranoeth, roedd Med Un cysur i Medwyn, oedd nad oedd o’n gorfod bellach, credai ‘Med’ nad oes neb yn ei adnabod yn gorwedd yn ei wely, yn aros am ymateb ei fam gweld ei ffrind yn dioddef. ‘‘sut ma’ nhw’n gwbo pwy dwi? Fyddai byth yn pan welai y baw ar lawr y toiled, gyda phapur toiled Englyn a gafodd ei ysgrifennu i Medwyn ar gyfer mynd i’r dre’ felltith na!’’ Ond yn anffodus i drosto! ‘’GEITH O GLIRIO’R LLANAST MA’I ei ben blwydd yn hanner cant oed, sy’n sôn am ei Medwyn, mae llawer yn ei adnabod am ei allu i HUN! Y DIAWL BACH.’’ gampau gyda’r cŵn defaid yw hwn : redeg cŵn defaid, gyda’i enw yn ymddangos yn Hen gastiau felly sydd gan rhen Med bob amser, rheolaidd yn y papur newydd am ennill ambell neu ‘Mad Med’ yn ôl ei ddarpar fab yng nghyfraith ‘Dawn Medwyn sy’n ein swyno - ar y cae i dreialon cŵn defaid. Ond hefyd, mae ambell a’i ffrindiau! Efo’r cŵn diguro, i berson ei adnabod oherwydd ei bersonoliaeth Gallaf ddweud fy mod yn adnabod Medwyn Hwn ddaeth yn rhwydd o weithio ‘arbennig’. yn dda iawn. Rwyf wedi bod yn cyd-weithio efo Â’i braidd, yn bencampwr bro.’ Wedi gwisgo fel bugail nodweddiadol cyffredin Medwyn yn ystod amser ŵyn bach am dipyn o Morris Evans mae Medwyn bob amser, gyda’i gyllell boced dymhorau bellach, a gallaf ddweud bod ganddo gerllaw, a phaced o wm cnoi yn ei boced. Bob dempar fel ‘matsen’. Mae o’n siarad yn iawn un Gallaf ysgrifennu straeon a straeon am hanes gwanwyn mae ‘rubber rings’ oren yn gorlenwi ei munud, a’r munud nesa’ ma o’n wyllt fel cacwn Medwyn, rwy’n meddwl weithia’ fy mod yn bocedi, sy’n achosi ffrae bob tro mae Helen yn am ryw reswm neu’i gilydd, boed oen yn ceisio adnabod Med yn well na mae o’n adnabod ei hun. rhoi ei ddillad yn y ‘wash’. Er bod Medwyn i weld dianc, neu ddafad yn gwrthod cyd-weithredu, ‘’Sut oti’n gwbod hyna wan Awel’’ a byddaf innau yn ddyn caled ar yr wyneb, a byth yn dangos ei neu ei gyfaill y ci defaid yn gwrthod gwrando yn ateb ‘’dwi’n nabod chdi reit dda erbyn wan sdi werthfawrogiad o’i wraig (Helen) mae’n amlwg ar ei fistar. Er ein bod wedi cael aml i ffrae gyda Dad’’. i berson dall ei fod yn diolch i’r drefn am gael iaith liwgar, rwyf yn mwynhau cael helpu yn Er bod Dad a minnau yn ffraeo o bryd i’w gilydd, ‘tendars’ mor dda, ac o bryd i’w gilydd, mae’n ystod y tymor prysur bob blwyddyn, a dysgu ac er ei fod yn anodd ei goelio weithiau, mae gen ‘tritio’ Helen am wylia, neu yn dod ag anrheg bob ambell i beth newydd sy’n ddiddorol tu hwnt. i feddwl mawr o Dad. Mae Dad yn dweud yn aml hyn a hyn wrth iddo drafeilio’r wlad yn cystadlu Does gan Medwyn ddim llawer o fynedd, a ‘’Os mêts, mêts’’ gan roi winc, a gwenu fel giât. mewn treialon cŵn defaid. dyna sut yr etifeddodd y llysenw ‘short fuse’. Un Awel Pyrs Evans ‘’Efo cŵn dwi’n teimlo fwya cyfforddus, dani’n diwrnod glawog, roeddem yn mynd o amgylch y dallt ein gilydd yn iawn sdi’’ dyna linell sy’n defaid a’r ŵyn ar ein ‘rownds’ dyddiol, ac roedd gyfarwydd i bawb sy’n adnabod Med. Dyn ei filltir un oen yn gwisgo croen oen arall am ei fod wedi Yn ol y beirniad Dorothy Jones, Llan-gwm, sgwâr ydi Medwyn, ac mae’n casàu yr adegau pan cael ei ‘fabwysiadu’ gan ddafad arall. Gwaeddod ‘Calondid mawr i mi oedd derbyn saith mae Helen yn ei rybuddio ‘’Dani angan mynd Med ‘’Awel, dos i dynu croen oddi ar yr oen ‘na ymgais - a phob un ohonynt o safon uchel! i siopa rwbryd Medwyn, dani angan bwrdd a plis’’ rhedais ar ôl yr oen, ond gan fod y croen Maent i gyd yn wastad a chyfartal iawn - chadeira newydd yn tŷ ma ers blynyddoedd.’’ Mae gydag arogl fel ŵy drwg, doeddwn ddim am drio synnwn i ddim nad oes amryw ohonynt Medwyn yn mynd i’r dre (Dolgellau) yn achlysurol, rhy galed i gael y croen i ffwrdd, felly gofynnais wedi dod o’r un stabl - yr arddull, safon ond dim ond, i’r siop gwerthu nwyddau anifeiliaid i Medwyn wneud i mi. Gan fod Medwyn yn yr iaith a naturioldeb y gwaith i’w ganmol i nôl bwyd i’r anifeiliaid, neu i lenwi ei ‘bic up’ gyda benderfynol o’m cael i allu wneud popeth yn fawr. Diolch i pwy bynnag sydd yn thanwydd yn y garej. Brawddeg sy’n cael ei ddweud drostaf fy hun, tynnodd y croen i ffwrdd a’i daflu mentora’r gwaith ac yn annog y bobl ifanc yn aml gan Medwyn pan mae’n hiraethu am ei arnaf. Roedd y ‘sleim’ melyn ar hyd fy nhalcen! i gystadlu. Daliwch ati - mae deunydd gartref a’i gŵn defaid ydi ‘’Peth gora am fynd i Gwylltiais yn gacwn , a dechrau rhedeg ar ôl llenorion yma! rwla ydi cal dod adra’’, a ‘’Reit bois, dewch i ni gael Medwyn a oedd wedi hen ddiflannu ar gefn y beic Yn fuddugol mae Catrin Jên gyda mynd adra’’. pedair olwyn! Wrth edrych yn ôl, rwyf yn gweld yr portread o’i thad. Pleser fu darllen yr iaith Er ei fod i weld yn eithaf distaw a swil ymysg ochr ddoniol o’r holl ffraeo, a’r holl bethau sydd lithrig a’r hanes naturiol a bywiog” pobl ddieithr, mae ganddo gymeriad lliwgar iawn wedi mynd o’i le neu fel mae Medwyn yn eu galw unwaith y dewch i’w adnabod. Mae pawb yn ei - ‘snags’. Enillydd Tlws yr Ifanc eleni oedd Awel adnabod fel dipyn o ‘brancsdar’ a phob tro mae Er nad ydi Medwyn yn rhy hoff o gymdeithasu, Evans o Lanfachreth, Dolgellau. Mae Awel rhywbeth yn mynd o’i le, mae pawb yn troi i edrych mae o’n hoff iawn o gael mynd ar ddydd Sadwrn ar hyn o bryd yn fyfyrwraig ail flwyddyn os ydi Med wedi bod yn gwneud ei driciau unwaith i weld ei ‘fets cŵn ’ tra yn cystadlu yn y treialon yng Ngholeg Meirion Dwyfor, Dolgellau yn eto. Mae’n hoff iawn o dynnu coes, a phan mae o’n cŵn defaid. Mae Medwyn wedi cael llawer o astudio Cymraeg, Hanes a Seicoleg. Roedd chwerthin, mae’n chwerthin o’r galon gan wneud lwyddiant yn y maes, ac wedi cael yr anrhydedd o yn ddiolchgar i’w rhieni ac i’w hathrawes sŵn tebyg i ‘hyena’ swnllyd. fod yn bencampwr Cymru ym mil naw naw wyth Gymraeg, Fflur Roberts, am roi arweiniad Yn ôl Margaret ei fam, roedd ‘Med bach’ yn gyda Lad. Lad oedd ei gi gora’, ac roedd y ddau a chymorth iddo. Dywed mae ei phrif hogyn da yn ystod ei blentyndod, er yn un direidus. fel cysgod ac enaid, yn dallt ei gilydd i’r dim. Os ddiddordebau ydy cymdeithasu, nofio a Dynas ‘strêt’ ydi Margaret, a bu’n aml yn goro oedd hwyliau drwg ar Medwyn, roedd Lad yn phêl-rwyd. Mae’n byw ar fferm Maes Eog rhoi ei ‘nymbar wan syn’ yn ei le. Hanes sy’n cael gwybod i gadw draw, neu i wneud ei orau glas ar y ac felly yn rhoi cymorth gyda’r gwaith. ei adrodd yn aml gan y ddau ydi’r adeg pan oedd cae. Roedd cael mwythau gan Medwyn a chael ei Fe’i gwelwyd ar fwy nag un achlysur yn Margaret yn dweud y drefn, rhedodd Med allan o’r ganmol ganddo yn gwneud diwrnod Lad. Medwyn ennill nifer o wobrau am ysgrifennu mewn tŷ, i fuarth y fferm ac i mewn i ganol dail poethion oedd arwr Lad. Oherwydd i Lad gael ei weithio Eisteddfodau Lleol. Mae wedi derbyn yn ei ‘jins’ cyn gweiddi ‘’Haha, ellwch chi ddim fy mor galed yn ystod ei ‘ddyddiau aur’ bu’n rhaid Ysgoloriaeth i Brifysgol Bangor i Astudio nal i rwan!!’’ iddo roi’r gorau i drin y defaid, a chael symud i Addysg Gynradd a’i gôl ydy graddio fel Gan fod Medwyn yn cael plesar o weld ei fam yn Borthmadog i gael gwell chwarae teg efo Margaret athrawes. gwylltio, pan oedd yn ei ugeiniau cynar, aeth i ffair ac Ellis (rhieni Medwyn). Yn anffodus, bu farw Lad 12 Y TINCER EBRILL 2012

EISTEDDFOD PENRHYN-COCH

Methu cysgu

Ar ‘y myw, drwy’r oriau mân - daeth hyrdi gyrdi fel rhyw burdan. Ac enw’r gŵr oedd â’r gân? ‘Rargol - Brian yr Organ!

Pharo (Anwen Pierce, Bow Street)

Englyn cywir ei saernïaeth. Mae Brian yr Organ druan wedi gwneud enw iddo’i hun yn ddiarwybod braidd yn tydi! Mae’r Aelodau Cylch Meithrin Trefeurig yn cystadlu nos Wener englyn hwn ddigon slic a phopeth wedi’i ddweud yn dwt. Da iawn. Dorothy Jones

Brawd a chwaer dawnus - cafodd Connor gyntaf Morgan yn gwneud ei hun yn gyffyrddus cyn am lefaru blwyddyn 1 a 2 a Molly gyntaf am ganu a cystadlu llefaru Meithrin.

Tomos yn cystadlu ar yr unawd

Am ganlyniadau llawn yr Carwyn yn gartrefol ar lwyfan y bu tad-cu - Dai “Cusan slei - does neb yn edrych!” Mairwen Eisteddfod gweler Rees Morgan - yn sefyll oriau arno! Jones yn llongyfarch y bardd buddugol http://www.trefeurig.org/

ad Oriel Wynne papur bro_Layout 1 08/03/2012 11:54

Lluniau i’w mwynhau Darluniau Gwreiddiol

A R D D A N G O S F A orielwynmel MORLAN, ABER Mai 1 -31 www.orielwynmel.co.uk Parti llefaru Ysgol Penrhyn-coch Y TINCER EBRILL 2012 13

Cario’r Ffagl Cyngor Cymuned Trefeurig Olympaidd Cyfarfu’r Cyngor nos Fawrth, 22 Chwefror 2012, yn tystiolaeth yn y gwrandawiad; eglurwyd beth oedd Bydd chwech o’r ardal ymhlith Neuadd y Penrhyn, Penrhyn-coch gyda’r Cadeirydd, rhesymau’r Cyngor dros yr ymateb ysgrifenedig a yr 8,000 ffodus gaiff gario y Ffagl Dafydd Sheppard, yn y gadair. Roedd saith aelod anfonwyd i’r Cyngor Sir; ac fe ddywedwyd y byddai Olympaidd wrth iddi ddod ar daith arall yn bresennol ynghyd â’r clerc. Derbyniwyd cynrychiolwyr o’r Cyngor yn fodlon cyfarfod unrhyw trwy Geredigion ar Fai 27 a 28. ymddiheuriadau oddi wrth Daniel Jones, Kari Walker, drigolion o’r pentref oedd yn poeni am agwedd y Tegwyn Lewis a’r Cyng. Dai Suter. Cyngor. Mai 27 Penderfynwyd cysylltu ag Adran Gynllunio Nodwyd y dylai aelod o’r cyhoedd a oedd y Jacqueline Minchin, (35 oed) Ceredigion i ofyn iddynt ymweld â’r safle ar Ffordd dymuno dod i gyfarfod i godi rhyw fater roi rhybudd Bow Street (o Benrhyn-coch yn Penyberth, Penrhyn-coch lle’r oedd sied a charafán i’r Cadeirydd neu’r Clerc ymlaen llaw. Yna fe ellid wreiddiol) - cario yn Llanarth. i weld a oedd y perchnogion yn cadw at amodau y trafod y mater hwnnw ar ddiwedd y cyfarfod. Gwelir hi yma pan gynrychiolodd caniatâd cynllunio. Daethai neges gan Dai Suter ei fod Cyfarfu’r Cyngor nos Fawrth, 20 Mawrth 2012, Gymru yn yr Olympics Arbennig. yn bwriadu gwahodd swyddog o’r Cyngor Sir i ddod i yn Hen Ysgol Trefeurig gyda’r Cadeirydd, Dafydd Clint Middleton, (29 oed) weld cyflwr y ffordd i Salem, ac fe fyddai’n dda petai Sheppard, yn y gadair. Roedd saith aelod arall yn Aberystwyth (ond o Bow Street) - rhai o’r trigolion lleol yno hefyd. Gofynnwyd i’r Clerc bresennol ynghyd â’r Clerc a’r Cyng. Dai Suter. cario yn Aberaeron. Fe’i dewiswyd gael pris ar gyfer trin y sedd yn y caban bws ger y Derbyniwyd ymddiheuriadau oddi wrth Kari Walker, am iddo drefnu y daith feics Post. Penderfynwyd cysylltu â’r Cyngor Sir i ofyn am Gwennan Price a Melfyn Evans. noddedig 10 diwrnod o Fryste gael clirio’r cwteri ym Mhenrhyn-coch, gan fod dŵr yn Roedd y Cyngor Sir wedi anfon i ddweud y byddai i Barcelona y llynedd (gweler gorlifo’n aml mewn mannau. swyddog o’r Adran Gynllunio yn ymweld â’r safle ar clawr Tincer Mehefin 2011) lle Ceisiadau cynllunio: tŷ ger Trysor, Cefn-llwyd – dim ffordd Penyberth cyn diwedd mis Mawrth. Roedd y codwyd dros £13,000 i Apêl gwrthwynebiad; estyniad i Sŵn-y-nant, 1 Penyberth, Clerc wedi cael pris o £145 ar gyfer darparu a gosod Elain. Fe greodd y digwyddiad Penrhyn-coch – dim gwrthwynebiad. sedd newydd ar gyfer y caban bws wrth y Post. ymwybyddiaeth o’r elusen gan Adroddodd Trefor Davies am gyfarfodydd o Cytunwyd i hyn a phwyswyd am i’r gwaith gael ei ysgogi llawer i gymryd rhan yn yr Grŵp Datblygu Ysgol Trefeurig. Yn anffodus roedd wneud gynted ag y byddai modd. ymgyrch. y Grŵp newydd glywed nad oeddynt wedi bod yn Cais cynllunio: estyniad yn 4 Garn Wen, Penrhyn- Derfel Reynolds (22 oed) llwyddiannus yn eu cais am arian Loteri; bwriedid coch – dim gwrthwynebiad. Penrhyn-coch - cario yn Llan-non. cynnal cyfarfod yn fuan i drafod sut i symud ymlaen. Adroddodd Trefor Davies ei fod wedi bod yng Enwebwyd gan Gemma Cutter, Trafodwyd ceisiadau am gymorth ariannol gan nghyfarfod blynyddol Pwyllgor Cae Chwarae Pen- Cyd-lynydd Chwaraeon Anabl wahanol gyrff a chymdeithasau a phenderfynwyd bont. Roedd Richard Owen wedi bod mewn cyfarfod Cyngor Sir Ceredigion am ei waith cyfrannu fel a ganlyn: Grŵp Datblygu Hen Ysgol cyhoeddus yn Hen Ysgol Trefeurig lle trafodwyd sut hyfforddi gyda’r anabl o fewn y Trefeurig £250; Clwb Dros 60 Trefeurig £150; Cae i symud ymlaen yng ngoleuni’r ffaith nad oedd y cais sir. Mae’n hyfforddi athletau yn Chwarae Pen-bont £250; Brownies Penrhyn-coch am arian loteri wedi bod yn llwyddiannus. Roedd wythnosol a Boccia yn fisol. (Mae £100; Eisteddfod Penrhyn-coch £250; Cae Chwarae y Grŵp Datblygu yn mynd i archwilio gwahanol Boccia yn gamp baralympaidd ar Penrhyn (PATRASA) £250; Clwb Pêl-droed Penrhyn- bosibiliadau gan gynnwys y posibilrwydd o godi gyfer athletwyr gydag anabledd. coch £400; Cylch Meithrin Trefeurig £150; Neuadd y man cyfarfod newydd. Roedd Richard Owen hefyd Mae’n gamp pêl darged yn perthyn Penrhyn £750; Y Tincer £250; Cyfeillion Tregerddan wedi bod mewn cyfarfod yn Aberaeron lle’r oedd i’r un teulu a petanque a bowlio.) £250; Ambiwlans Awyr Cymru £300. y trefniadau ar gyfer gwrandawiadau’r Cynllun Symudodd William Williams (68 Roedd Mr Philip Stone, Dolwen, Penrhyn-coch Datblygu Lleol wedi cael eu hegluro. oed) a’i wraig Catherine o Gapel yn bresennol a gofynnodd am gyfle i holi rhai Roedd rhai wedi cwyno fod ambell un o’r bysiau Dewi i Cheltenham ychydig fisoedd cwestiynau am agwedd y Cyngor at y Cynllun lleol yn cael eu gyrru’n rhy gyflym drwy Benrhyn- nôl. Yn frodor o Fron-nant fe’i Datblygu Lleol. Yn benodol roedd am gael gwybod coch. Penderfynwyd gofyn i’r Clerc godi’r mater enwebwyd ef gan Glwb Rotari a oedd y Cyngor yn bwriadu rhoi tystiolaeth lafar gyda’r perchennog. Adroddodd Mervyn Hughes Aberystwyth ; mae’n dioddef o yng ngwrandawiad y CDLl; a oedd y Cyngor yn glynu am ddamwain a oedd wedi digwydd gyda’r nos ar y glefyd anghyffredin - Primary at eu sylwadau, yn enwedig y rhai perthynol i’r cae ffordd fawr ger y fynedfa i Ger-y-llan, damwain a allai Sclerosing Cholangitis (PSC), yn nesaf at Ger-y-llan; ac a oedd y Cyngor yn bwriadu fod wedi bod yn ddifrifol iawn. Gofynnwyd i’r Clerc redwr profiadol ers dyddiau ysgol ymgynghori cyn rhoi tystiolaeth i’r gwrandawiad. gysylltu â’r Cyngor Sir i weld a fyddent yn ystyried ac er gwaethaf y salwch mae wedi Fe ddywedwyd wrtho y byddai’r Cyngor yn rhoi gosod golau ychwanegol yno. rhedeg y 10k bum gwaith gan gefnogi sawl elusen.

28 Mai Anne Rees-Pritchard, (16 oed) Bow Street - un o dri fydd yn ei chario trwy Bow Street. Y ddau arall fydd Andy Buckley (28 oed) o Aberystwyth a Carian Scudamore (18 oed) o Aberteifi/ Danielle Pryce (19) Y Borth - cario drwy Dal-y-bont am naw o’r gloch ar y dydd Llun. Mae Danielle newydd ddechrau ar swydd newydd fel Gweithiwr Ieuenctid dan Hyfforddiant i Gyngor Ceredigion. 14 Y TINCER EBRILL 2012

Cyngor Cymuned Tirymynach BOW STREET

Suliau Ebrill - Mai ac yna bu pawb yn ymlacio dros Cyfarfu’r Cyngor ar nos Iau 29 sefyllfa y decin yng Nglan-y- Garn 10 a 5 baned a chacennau yn Neuadd Mawrth yn Neuadd Rhydypennau môr wedi dod i fwcwl. Yr oedd www.capelygarn.org Rhydypennau, gyda chrefftau a o dan lywyddiaeth y Gynghorwraig hefyd wedi derbyn llythyr gan Ebrill stondinau eraill. Mae Pwyllgor y Heulwen Morgan. Anfonwyd ein drethdalwraig yn gofyn am y 29 Nicholas Bee Cylch yn ddiolchgar i’r canlynol dymuniadau gorau am wellhad posibiliadau o gael cysgodfan bws Mai am eu cefnogaeth: Meinir Jones buan i’r Cyng. Owain Morgan sydd ger Maes Ceiro (i drafaelwyr am y 6 John Owen a Banc Barclays am roi nawdd mewn anhwylder iechyd ar hyn gogledd). Penderfynwyd archwilio 13 Cymanfa Ganu ym Methel, Tal- £1 am £1; Erin’s, sef siop a salon o bryd. Cydymdeimlad â’r Cyng. faint o ddefnydd a wnaed ar y y-bont harddwch newydd yn Ffordd y Rob Pugh sydd wedi colli ei fam gwasanaeth hwn dros y misoedd 20 Bugail Môr, Aberystwyth; Cigydd Bow yng nghyfraith yn ddiweddar. nesaf. Mae’r Cynghorydd Sir 27 Elfed ap Nefydd Roberts Street; Bestway; Morrisons; Spar; Hwn oedd cyfarfod olaf y hefyd yn cyfarfod â Cynghorydd Bookers; Rogers and Taylor; Play Cyngor presennol gan fod y Sir hefyd yn cyfarfod â gwŷr Suliau Noddfa Planet; Pennau Crafts; Funtastic tymor (o bedair blynedd) yn Railtrack parthed ariannu gorsaf Mai 6 Uno yn y Garn am 10.00 Nets; a phawb â ddaeth ynghyd dirwyn i ben ar ddiwedd y mis. arfaethedig Bow Street. Mai 13 Cymanfa Ganu ym Methel, ac a gyfrannodd at lwyddiant y Felly ni fydd cyfarfod y mis hwn Adroddodd y Clerc am gyfarfod Tal-y-bont, am 10.00 a 5.30 digwyddiad. Yn y llun gwelir Meinir (Ebrill) oherwydd byddai unrhyw a gynhaliwyd yn Llwyncelyn i Mai 20 Uno yn y Garn am 10.30 ar Jones o Fanc Barclays gyda dwy benderfyniad a wnaed yn ddi-rym. drafod helyntion diraddio Ysbyty gyfer Oedfa Cymorth Cristnogol. o aelodau pwyllgor y Cylch, Katie Ar yr 17eg o Fai bydd y cyfarfod Aberystwyth. Mae’n amlwg bod Mai 27 Oedfa am 2.00. Gweinidog. Jones a Carwen Hughes-Jones, nesaf o’r Cyngor newydd. y rheolau a’r awgrymiadau sy’n Cymundeb. a rhai o’r plant lleol fu’n cymryd Mae perygl y bydd enw rhwymo Bwrdd Iechyd Hywel Dda rhan. newydd yn cael ei roi ar ffordd yn cael eu gwneud yn Llundain Genedigaeth Nantafallen-Pen-rhiw-Pen-y-garn gan weision sifil na ŵyr ddim byd Merched y Wawr Rhydypennau yn o fuan, sef “Macdonalds Way” am gefn gwlad a’i phroblemau, Llongyfarchiadau gwresog iawn i – ac nid ar ôl y bardd nofelydd dim ond am y trefi a’r dinasoedd Dylan Gwyn Jones a Jenny, 50 Cawsom noson wahanol i’r un enwog Tom Macdonald, ond mawrion. Mae hon yn frwydr fawr Bryncastell, ar enedigaeth Jacob ar a drefnwyd ar nos Lun Mawrth oherwydd y cynnydd o sbwriel a sydd yn rhaid ei hennill. ddiwedd Mawrth, brawd bach i Noa. y 12fed gan fod ein gwraig wadd deflir o gerbydau â’u perchnogion CYNLLUNIO: Ceisiadau sydd Mae’n siwr y bydd Jacob, fel Noa, yn methu dod. Dim problem wedi mynychu’r bwyty enwog ar wedi bod ger bron yn barod: 1 yn rhugl yn y Gymraeg a’r Swedeg i’n llywydd, Mair Lewis, cafodd stad Parc y Llyn. Barn y Cyngor Datblygu llety i fil o fyfyrwyr ar dir mewn dim o dro! Dymuniadau hyd i berson i’n diddanu mewn oedd y dylai Macdonalds dalu am Fferm Pen-glais a Bryn Awelon. gorau i’r teulu i gyd. chwinciad! Ein gŵr gwadd oedd y glirio eu pecynnau gwag ar hyd y Mae’r cais wedi ei ganiatáu Parchedig Richard Lewis, ei gŵr! ffordd. Yn ddiweddar dechreuodd (Nid yw’r ardal yma yn rhan o Cylch Meithrin Rhydypennau Wel am noson ddifyr. Roedd gweithwyr Ceredigion godi sbwriel Dirymynach bellach). 2 Estyniad wedi dod a bocseidiau o beth hyd at waelod Bow Street, ond un llawr i ymestyn cegin bresennol Brynhawn dydd Sadwrn, 31 oedd e yn galw yn “drugareddau”. ni welsant hwy lle roedd mwyaf fferm Bryncarnedd - wedi Mawrth, cynhaliodd Cylch Meithrin Trugareddau diddorol iawn yn eu hangen – sef drwy weddill y caniatáu. Ceisiadau newydd: Codi Rhydypennau helfa wyau Pasg ein barn ni. Roedd y rhan helaeth pentref. tŷ ar dir Glanmor Fach, Clarach - a phrynhawn coffi gan gasglu o’i gasgliad gyda chysylltiadau Unwaith eto mynegwyd pryder dim gwrthwynebiad. cyfanswm o £1356 i’r Cylch. Roedd Cymreig. am sefyllfa baw cŵn ar hyd y Derbyniwyd llythyr oddi wrth caeau Pantyperan, Llandre yn I gloi’r noson cafwyd paned wedi pentref, ac nad oedd llythyr y Mark Williams, AS, yn tynnu ein llawn plant a’u teuluoedd yn ei baratoi gan Margaret Roberts a milfeddyg ymddeoledig yn y sylw at newid ffiniau etholaethol datrys cliwiau i ganfod yr wyau, Gwenda Edwards ac enillydd y raffl wasg leol yn ddiweddar yn gwella Ceredigion a Gogledd Penfro. pethau. Dywedwyd bod llwyth Daeth pecyn etholiadol oddi o wenwyn wedi ei osod i ddifa wrth Gyngor Sir Ceredigion a llygod mawr ar waelod Maes dosbarthwyd hwy i’r cynghorwyr Ceiro, ond y newydd da yw bod presennol. gan Ceredigion arian (daliwch eich Daeth cwyn i lawr bod anadl!) i glirio tiroedd tebyg i hwn perchnogion un o bentrefi gwyliau yn y sir. Clarach yn cloi llidiardau ar lwybr Mae problem mynedfa i cyfrwy sy’n arfer bod yn agored. Gartref Tregerddan yn parhau Gan fod hwn yn fater cymhleth i achosi problemau. Gobeithir penderfynwyd ei symud ymlaen i’r cael cyfarfod eto o’r gwahanol swyddog priodol ym Mhenmorfa, asiantaethau, yn wyneb y ffaith Aberaeron. mai’r unig ateb fydd agor ffordd Mae dŵr yn parhau i redeg newydd ar yr ochr ddeheuol ar wyneb cornel o gae chwarae a fyddai yn dod allan rhywle Tregerddan. Cysylltir â’r Brifysgol, gyferbyn â Build Centre. sef y perchnogion gan obeithio Dywedodd y Cyng. Paul Hinge caniatau cyfarpar o fferm ei fod yn delio â materion tawelu Gogerddan i agor neu lanhau y traffig yn Llangorwen a bod ffos. Y TINCER EBRILL 2012 15

oedd Anne Jones. hwn oedd fod y gŵn bedydd yr Cawsom gwmni cangen Tal-y- oedd Erin Betsan yn ei wisgo yn bont yn ein cyfarfod nos Lun Ebrill un hynafol ac wedi ei ddefnyddio yr 2il, a braf oedd gweld cymaint ar sawl achlysur o`r blaen,sef gan wedi dod. Fe’u croesawyd yn Eleri, Mair a chan dad Mair hefyd. gynnes gan ein llywydd, Mair. Ein Llongyfarchiadau mawr a phob gwraig wadd oedd Sioned Hywel, dymuniad da. o Landwrog, ond gynt o’r Dolau, lle mae ei mam, Dwysli, yn Gwellhad Buan byw. Croesawyd hi yn gynnes iawn atom gan ein llywydd. Mae Sioc a syndod oedd clywed am Sioned wedi sefydlu busnes yn anhwylder diweddar Owain Elystan gwneud anrhegion personol ac Morgan, Annedd Deg, Penrhiw. unigryw wedi eu pwytho’n gain Mae`n dda deall ei fod wedi cael ei â llaw yn ôl y gofyn, nwyddau fel edrych ar ei ôl yn anrhydeddus ym bocs cofrodd, llyfr nodiadau, albwm Mron-glais ac yn Abertawe a`i fod lluniau blancedi ac addurniadau. Yn yn gwella`n raddol o ddydd i ddydd ogystal ag arddangos ei nwyddau erbyn hyn. Cofion diffuant atat Ow, dangosodd rhai o’r darnau gwnïo a gobeithio bod y cadw mi gei yn a wnaeth tra yn yr ysgol a’r coleg, llenwi`n ddyddiol a thithau bellach dyna beth oedd gwledd i’r llygaid, wedi stopio smocio! anhygoel. Ar ddiwedd y noson cafwyd Cydymdeimlad cyfle i edrych yn fwy manwl ar ei gwaith a chyfle i brynu neu archebu Cydymdeimlir yn ddiffuant â nwyddau, hynny ar ôl cael paned a Robert, Felicity, Martin a Stephen lluniaeth hyfryd wedi ei baratoi gan Pugh, 3 Maes Ceiro, ar farwolaeth y pwyllgor dan ofal Mair Davies. mam Felicity yn ddiweddar. Fe Diolchodd Enid ar ran cangen Tal- fydd llawer ohonom yn cofio y-bont. Enillwyr y raffl oedd, Mair am fam Felicity o`r cyfnod pan Davies, Jean Davies, Lisa Davies a oedd hi`n byw ym Maes Afallen Margaret Rees. ac yn aelod o`r WI ag ati. Cofion cywir iawn atoch fel teulu yn eich Llongyfarchiadau profedigaeth.

Llongyfarchiadau i Nerys Owen, Gerddi Gleision, ar ennill gradd M. Phil ym Mhrifysgol Aberystwyth. Ar Fawrth 28 dadorchuddiwyd hysbysfwrdd ar hanes pentref Cwmgïedd, ytincer@ Roedd Nerys yn astudio gwaith Ystradgynlais a chyhoeddwyd cyfres o daflenni am enwogion yr ardal, yn cynnwys J. T. Rees. googlemail awdures leol – Caryl Lewis. .com Peidiwch credu Google! Bedydd Caerdydd. I ni yma yn Bow Street Eleri merch Dafydd a Mair Evans, Os ewch i http://maps.google.co.uk/ Cafwyd Oedfa Fedydd ddymunol Madryn, Dolau, yw Eleri! Mae hi ac yna rhoi cod post Cae’r Odyn sef iawn yn Noddfa ddydd Sul 25 bob amser yn bleser gweld plant SY24 5AW fe ddangosir Brynowen Mawrth pryd y bedyddiwyd Noddfa yn dod yn ôl i briodi ac Holiday Park ar safle’r Cae Pêl Erin Betsan Quayzin, merch i fedyddio eu plant. Un elfen droed! fach Xavier ac Eleri Quayzin, ddiddorol iawn yn achos y bedydd

GWASANAETH GWASANAETH GWASANAETH GARDDIO TEIPIO TEIPIO Cysylltwch â ROBERT CYSYLLTWCH Â GRIFFITHS Mrs Glenwen Morgans MAIR ENGLAND Heulwen PANTYGLYN Penrhyn-coch LLANDRE CEREDIGION Ffôn: 01970 828041 SY24 5BS Am bob math o waith Symudol: 07515494710 garddio ffoniwch Ebost: glenwen.morgans 01970 828693 (01970) 820924 @btopenworld.com [email protected] 16 Y TINCER EBRILL 2012 TACSI EDDIE Etholiadau TACSI AR GYFER POB Bydd etholiad yn y bedair etholaeth Ni fydd yr un etholiad Cyngor Melindwr Pen-llwyn (5) ACHLYSUR, A CHAR ADDAS O Cyngor Sir Ceredigion sydd yn Cymuned yn y dalgylch; dyma’r Alister Dryburgh SAFON UCHEL I’R ANABL. nalgylch y Tincer ar Fai 3ydd. Bydd enwebiadau ddaeth i law. Dim ond Richard Gwyn Edwards BYSUS MINI AR GAEL HEFYD y bythau arferol ar agor o 7 y.b – 10 Cyngor Tirymynach sydd â’r seddau Aled George Lewis FFONIWCH: y.p Dyma’r enwebiadau ddaeth i law: i gyd wedi eu llenwi. Tirymynach - Llangorwen (4) CONNIE AR 828 642 Y Borth Y Borth (11 sedd) Dewi Evans TINA AR 07790 961 226 Shaun Bailey, Aberystwyth (Plaid Carol Jacqueline King, Ynys-las Dewi James Geidwadol Cymru) Margaret Griffiths Owain Elystan Morgan James Whitlock Davies, Y Borth John Richard James Rowland Alwyn Rees (Annibynnol) Bryn Jones Ray Quant, Llandre (Annibynnol) Jacqueline Lawrence Tirymynach - Tirymynach (8) Loraine Moore Tom Hughes Melindwr Michael John Wilcox Edward Vernon Jones Rhodri Davies, Ponterwyd (Plaid Billy Williams Sian Thomas Jones Cymru) Ann Meinir Lowry Fred Williams, Capel Bangor Genau’r-glyn (9) Heulwen Morgan (Democratiaid Rhyddfrydol Cymru) Susan Davies Harry Llewelyn Petche David England David Gwynant Phillips Tirymynach Carwen Hughes Jones Robert Allan Pugh Paul Hinge, Bow Street Thomas Martin Griffiths (Democratiaid Rhyddfrydol Cymru) Erddyn Lloyd James Trefeurig (11) Jaci Taylor, Bow Street (Plaid Cymru) Moss Jones Edwina Mai Davies R.J.Edwards Meirion Lewis Trefor Llewelyn Davies Adeiladau Fferm y Cwrt Trefeurig Daniel Jones Cwrt Farm Buildings Dai Mason, Cwmsymlog Melindwr Llanbadarn y Creuddyn John Tegwyn Lewis Penrhyn-coch (Annibynnol) Uchaf (2) Dai Rees Morgan Contractiwr, masnachwr Dai Suter, Penrhyn-coch (Plaid Gareth Daniel Richard Owen (Plaid Cymru) gwair a gwellt Cymru) Arbenigwr ar ailhadu Cyflenwi a gwasgaru calch, slag a Fibrophos Lori, turiwr a malwr i’w llogi Cyflenwi cerig mán GOLCHDY 01970 820149 LLANBADARN 07980 687475 CYTUNDEB GOLCHI GWASANAETH GOLCHI DUFET MAWR CITS CHWARAEON FFÔN: 01970 612 459 MOB: 07967 235 687 GERAINT JAMES

M THOMAS Plymwr Lleol JONATHAN Penrhyn-coch JAMES LEWIS Gosod gwres canolog Saer Coed / Adeiladydd Ystafelloedd ymolchi Cawodydd 01970 880652 Pob math o waith plymio 07773442260 ac hefyd gwaith nwy Bronllys Prisiau rhesymol Capel Bangor 07968 728470 Aberystwyth 01970 820375 [email protected] Y TINCER EBRILL 2012 17

Enoch Watkin James Adolygiad Heini Gruffudd Yr Erlid: hanes Kate Bosse- Fe’i ganed ar 3 Mai 1818, ym Mrynllys, fferm o Richard ymddeol a chodi Bryndderwen ar Griffiths a’i theulu yn yr Almaen a Chymru adeg yr 570 acer, yn fab i Richard ac Anna, y ddau wedi’u draws y fordd i gapel Babell, Dôl-y-bont, yr Ail Ryfel Byd. Y Lolfa 272 tt £19.95 clawr caled; geni ym 1781. Dywed John Evans, Abermeurig oedd mynd i bregethu yn sylfaenol bwysig i ŵr £12.95 clawr papur yn ei ysgrif ar Enoch (ysgrif y byddaf yn dyfynnu Brynllys. Yn ystod Diwygiad 1833 ac yntau’n 15 cryn dipyn ohoni) yn Yr Ail Fyr-Gofiant, -hanes oed “y teimlodd y dylanwadau ysbrydol”, ond Wrth olrhain hanes 19 o weinidogion y sir: “Yr oedd Brynllys y tua 1844 wedi ddo briodi a dechrau magu plant hynod ei deulu, ac fferm agosaf at Gogerddan ar y stad, ac er talu y dechreuodd draethu o bulpudau. - “Pan aeth y yn arbennig ei fam ardreth am y fferm, eto cyfrifid y teulu yr agosaf sôn allan fod gŵr Brynllys yn pregethu, yr oedd Kate Bosse-Griffiths, mewn anrhydedd at deulu Gogerddan”. Nid pawb am gael y fraint o’i weled a’i wrando. Ac mae Heini Gruffudd rhyfedd felly i Enoch gael ei alw i wasanaethu yr oedd y capelau yn cael eu llenwi, a’u gorlenwi, wedi darlunio’n fyw yn angladdau’r Prysiaid. Cyn dechrau pregethu ymhob lle y byddai”. Roedd ei dad wedi’i gefnogi eithriadol gyfnod pan oedd yn amaethu gyda’i dad daeth Enoch ond wedi dweud wrtho na ddylai dderbyn tâl, yn pwysig, dyrys ac ingol yn adnabyddus fel meddyg gwlad ac fel ‘bone- union fel gyda gwella’r cleifion. yn hanes yr Almaen a setter’ gorau’i genhedlaeth. Er na chafodd “Dyn canolradd ydyw rhwng y byr a’r Chymru. hyfforddiant coleg fel ei fab Richard a fu’n tal. Dyn ysgafn o gorff ac ysgafndroed ei Llwyddodd Kate, a feddyg enwog yn y Pentre, Rhondda, gwyddai ymddangosiad. Wyneb hir, tenau, ac yn oedd o dras Iddewig pobl ei fod yn well nag unrhyw ddoctor arall. goch ... Edrycher yn graff ar y ddau lygad, ar ochr ei mam, i Soniodd ei or-ŵyr Elystan wrthyf amdano’n mor dreiddiol eu hedrychiad arnoch, o dan ddianc o’r Almaen mewn pryd i osgoi effeithiau aros ar fferm a’r wraig yn cwyno i was a oedd yr aeliau hirion, dwy ffenestr dryloyw o dan gwaethaf erledigaeth wallgof, systematig, ciaidd wedi anafu’i goes yn ddrwg. Gofynnodd Enoch fargod trwm a thrwchus”. Mae gan y Doctor y Natzïaid ar yr Iddewon. Wedi syrthio mewn am ddŵr poeth ac wedi glanhau’r goes a rhoi Thomas Richards, mab fferm Ynystudur, Tre’r- cariad a a phriodi’r ysgolhaig Gwyn Griffiths a dod rhwymyn amdani ei rhoi mewn peipen a ddôl gyfeiriad diddorol at Enoch ar ddiwedd ei i fyw i’r Rhondda, fe ymdoddodd, a chyfrannu’n welodd y tu allan i’r tŷ, a gorchymyn y gwas i ysgrifau yn Y Drysorfa ( Chwefror-Mai 1955) ar gyfoethog eithriadol, i fywyd academaidd, fod yn llonydd am ddeufis. Bu’r feddyginiaeth ‘Methodistiaeth Taliesin’ (1792-1900), wrth sôn llenyddol, crefyddol a chymdeithasol Cymru. yn llwyddiant mawr. Mae’n siŵr y byddai am y pregethwyr fyddai’n traethu yng nghapel Daeth yn aelod blaenllaw o Gylch Cadwgan, grŵp swyddogion busneslyd ‘iechyd a diogelwch’ Ynystudur (cangen o Rehoboth): “Yn oedfa’r o lenorion deallus a oedd hefyd yn heddychwyr ac wedi’i erlyn heddiw! Wedi dechrau pregethu prynhawn, a honno’n unig, y gwelid weithiau yn genedlaetholwyr Cymreig. byddai Enoch yn mynd a dod cryn bellter yr henwr Evan Jones o Letylwydyn; un plaen ei Yn y cyfamser roedd ei rhieni ei brodyr a’i ar y Sul ar ei geffyl, cyn belled â Llambed a air oedd ef, ac yn ddigon beiddgar i alw’n siarp chwaer, serch nad oedden nhw’n ymarfer eu godre Meirionnydd a Maldwyn. Byddai pobl ar y Parch. Enoch James o Frynllys (yr hynaf) Hiddewiaeth, yn dod o dan fygythiad cynyddol yn dod ato i dŷ capel rhwng oedfaon gan gael i draethu’n fwy hyglyw, hwnnw(fel y gwyddys) gan yr awdurdodau Natzïaidd. Crogodd Eva, meddyginiaeth a moddion gras yr un pryd! Ar yn gymwynaswr gwlad ac ar y ffordd i fod yn modryb Kate, ei hunan er mwyn rhyddhau ei gŵr ôl taith hir a phregethu deirgwaith doedd dim Llywydd Cymdeithasfa’r Deau.”.Bu farw ar 13 a’i phlant oddi wrth y cysylltiad Iddewig a chael eu llonydd bore Llun gan y byddai llu o bobl yn Gorffennaf 1894 cyn gallu gweithredu. derbyn yn ddinasyddion cyflawn. Bu farw Kaethe, cyrchu ato i gael sylw - “Tyaid o gleifion yn ei Soniais am Richard y mab yn feddyg mam Kate a mam-gu yr awdur, yng ngwersyll- ddisgwyl a’r gegin fel pe byddai yn surgery”, adnabyddus yn y Rhondda, ond dilyn ei dad i’r garchar Ravensbruck mewn amgylchiadau y mae’r a hynny’n ychwanegu at waith ei briod weinidogaeth wnaeth y mab arall, Enoch Watkin disgrifiad ohonyn nhw braidd yn rhy arswydus i’w Mary (Rowlands gynt) merch fferm Carrog, a briododd Annie, merch fferm Brynrodyn, a ddioddef. Llanddeiniol.Ar ôl ei cholli ym 1873, ail briododd symud i fferm Moelcerni lle cawsant chwech Mae yna eironi ofnadwy yn yr hanes am ag Eleanor, merch William Rees a’i wraig, o blant. Ond yn Hydref 1891 yn ddim ond gyfraniad hurt a chywilyddus Martin Luther, tad Llwyndewi, Capel Dewi. 33 oed, bu farw Enoch yr ieuengaf ac yntau Protestaniaeth, i wrth-Iddewiaeth yr Almaen. “Hynodrwydd mawr Enoch fel amaethwr”, wedi cychwyn ar ei waith fel gweinidog Soar Galwodd hwnnw am losgi synagogau, llyfrau a meddai’r Parchg. T.J.Morgan yn Y Drysorfa, “ yn y Borth. Claddwyd y tad, y mab a gweddill chartrefi Iddewon a gwahardd eu rabiniaid rhag oedd ei stoc, yn enwedig y ceffylau marchogaeth Jamsiaid Brynllys ym mynwent y Garn. pregethu. Ac onid oedd y ‘diwygiwr’ hwn wedi’r a fagai”. Daeth i sylw gwlad fel ‘horse dealer’, W.J.Edwards cyfan yn un o arwyr anghydffurfiaeth Cymru yr gofynnid am ei gyngor a gelwid arno i feirniadu oedd Gwyn Griffiths a’i deulu yn lladmeryddion mewn sioeau. Ac fel saethwr a physgotwr mor deyrngar iddi? doedd neb tebyg iddo. Mewn cystadleuaeth Mae Yr Erlid yn dangos dyn yn ei dwpdra saethu ar dir Cyrnol Powell, Nanteos, Enoch a’i frynti mwyaf annynad, ond hefyd ar ei oedd y gorau o ddigon. Pan ddaeth y cynghorau fwyaf goleuedig a chreadigol, ei fwyaf gwrol a sir i fod etholwyd Enoch yn aelod ac elwodd ei phenderfynol hefyd. Roedd perthnasau i’r awdur gydgynghorwyr ar ei wybodaeth a’i ddoethineb. ymhlith arwyr y gwrthsafiad i Natzïaeth o fewn yr Mewn un etholiad adroddir am Geidwadwr Almaen. anllythrennog yn newid ei deyrngarwch a Llyfr ardderchog a phwysig yw hwn, ond nid heb phleidleisio i Enoch gan ddweud, “Coes o le, ei frychau. Efallai y caiff y darllennydd y penodau a choes yn ei lle; braich o’i lle a braich yn ei cyntaf yn ddyrys, a’r arddull yn herciog ar adegau. lle!” Er bod penteulu Brynllys yn eistedd ar y Dyw’r cyhoeddwyr ddim yn ddi-fai yn hyn. Ond fainc ynadon gwyddom iddo orchymyn ambell dalied ati. Wrth fynd yn ei blaen, mae’r stori’n was i ddelio â drwgweithredwyr mewn modd Brynllys © Hawlfraint Chris Denny; trwyddedwyd gafael, ac wedi cau’r cloriau mae dyn yn cael ei ymarferol ambell dro – dwrn nid dirwy efallai! i’w ailddefnyddio o dan Creative Commons adael wedi’i addysgu, ei ysgwyd, ei sobreiddio a’i Er bod fferm fawr dan ei ofal wedi i’w dad Licence gyfareddu. Cynog Dafis 18 Y TINCER EBRILL 2012

COLOFN MRS JONES

Roeddwn wedi addo yr anfonwn Roeddwn mor gymysglyd fel amser pan allwn hedfan trwy golofn yn ôl addewid. golofn i Ceris nos Wener a na wyddwn ai cychwyn am fy ddyddiau ar rhyw bedair awr o A pham fod Tiny yn mynd dyma fi ar nos Sadwrn yn cywiro ngwaith ynteu mynd i fy ngwely gwsg heb arafu dim ond rwan yr yn wirion yn ei chaets?Am nad f’addewid. A mae gennyf ofn mai ddylwn i ei wneud! A’r hyn sydd wyf yn gyson yn agor fy nhgeg oedd y teledu ymlaen. Mae dim ond diogi sydd yn gyfrifol am yn rhyfeddod yw i mi gysgu noson ac wedi dechrau syrthio i gysgu gennyf i cockatiel sydd yn gaeth y methiant a hynny yn llythrennol. lawn o gwsg pan euthum i’m yn y lleoedd odiaf a phetawn i i deledu a mae’n arbennig o Gadawais fy ngwaith yn gynnar gwely. yn gysgwr tawel, ni fyddai lawer hoff o Coronation Street. Pan nos Wener gan feddwl siopa Rhyw berthynas od sydd o ots gennyf am hynny ond a ddaw hwnnw ymlaen, mae hi ychydig cyn mynd adref, cerdded gennyf fi a chwsg. Gallaf syrthio minnau yn medru chwyrnu, yn hopian i’r glwyd agosaf at y Buster, cael swper cyn eistedd i gysgu ond ni fedraf aros yng siarad yn fy nghwsg, crensian teledu a gwylio yn gegrwth - ac i lawr a dechrau ysgrifennu. nghwsg bob nos. Dro arall, ni fy nanedd a cherdded trwy fy os digwyddaf gael ymwelwyr a Roeddwn yn eistedd i lawr allaf syrthio i gysgu a byddaf hun, fe welwch pam fod ofn diffodd y teledu yn ystod Corrie, am chwech a hithau yn dal yn yn cyfrif diadelloedd o ddefaid mawr gennyf syrthio i freichiau mae’n neidio i fyny ac i lawr olau.....y peth nesaf a wyddwn cyn rhoi’r ffidil yn y to a gwneud Morpheus yn gyhoeddus. Y ar ei chlwyd yn rhegi yn iaith oedd bod Tiny yn mynd yn wirion paned. Dyma’r math gwaethaf o mae un lle y cysgaf heb unrhyw cockatiels a doedd hi ddim yn yn ei chaets a’i bod hi yn nos. insomnia oherwydd fe syrthiaf i broblem o gwbl, mewn car pan mynd i golli Corrie am bod ei Roedd Mrs Jones wedi syrthio i gysgu tua pedwar a chael craff yw rhywun arall yn dreifio. Efallai chaethwas yn ddiog.Wn i ddim gysgu ac wedi cysgu yn solet tan ar gwsg fel mae’n amser deffro. mai dyna ddylwn i ei wneud, pwy ydi’r bos go iawn yn y tŷ yma wedi wyth...rwan,.mae’n rhaid Mae gennyf ddiffyg cwsg cronig a heirio sioffyr i’m gyrru o gwmpas ond amheuaf yn aml iawn nad cyfaddef mod i yn eithaf hoff o mae i’w weld yn gwaethygu - neu rhwng rhyw ddeg y nos a saith myfi yw, y fi yw’r gwas sydd yn nap ar brynhawniau Sadwrn a Sul o leiaf, y mae fy ngallu i ymdopi y bore, fe ofalai hynny y cawn bwydo a glanhau a thalu’r biliau - ond gyda’r nos ar nos Wener? ag ef yn gwaethygu. Fe oedd ddigon o gwsg ac y câi Ceris ei ac yn rhoi’r teledu ymlaen!

[email protected] Y TINCER EBRILL 2012 19 Adeg Eisteddfodau - Cymru ac Ohio

Mae’r adeg yma o’r flwyddyn yn un gyntaf yn swyddogol nôl ym 1875, Madog, Prifysgol Rio Grande. prysur iawn ymhlith ysgolion cynradd mewn pabell fechan ar dir preifat Yr wythnos yma, roedd hi’n wir yn ac uwchradd, mudiadau lleol ac yn Oak Hill, Ohio; fe fynychodd fraint i mi fod wedi medru mynd mewn aelwydydd frwdfrydig, sy’n brysur yn miloedd! Cafodd y mudiad yma ei i’r tair ysgol yn ninas Jackson, Ysgolion trefnu eu gwaith neu berfformiadau gymeyd drosto gan y “Southern Southview, Northview a Westview, at yr Eisteddfodau. Rydym yn cymryd Ohio Eisteddfod Association” yn y er mwyn gwneud cyflwyniad ar yr yn ganiatâol pa mor lwcus ydym fel flwyddyn 1922 a oedd yn cynnwys Eisteddfod yng Nghymru a sôn am cenedl i gael shwt fath beth; nid yn grŵp o ddynion a arweinwyd gan beth sy’n wahanol a beth sy’n debyg. unig y cyfle a’r cyfleusterau i ddangos John E. Jones, mab Eben Jones, Ym mhob ysgol, fe wnes i siarad o flaen a brolio’n talentau, ond hefyd yr sylfaenwr y “Globe Iron Company”. dros 300 o blant. Dyna oddeutu mil angerdd i gadw’n traddodiadau a’n Y nod oedd, fel y dwedais, oedd i o blant weles i mewn un diwrnod, a diwylliant yn fyw. gadw’n traddodiadau a’n diwylliant. phob un ohonynt yn gyffrous i glywed Nid un Eisteddfod fawr, grand; Fe ddaeth yr achlysuron yma mor acen wahanol, wreiddiol o Gymru. ond cannoedd o Eisteddfodau bach boblogaidd i’r graddau nad oedd Gallaf ddweud yn ddigon onest fod lleol mewn ysgolion neu gapeli, yna ddigon o le yn y pebyll bychain yna fwy o debygrwydd rhwng plant nifer o Eisteddfodau ardaloedd, rhagor. Felly ym1928, adeiladwyd Jackson a Chymru na allai fyth wedi Eisteddfodau Rhyng-Golegol, ac yna Awditoriwm Yr Eisteddfod yn ninas dychmygu ac un peth wnaeth fy Llun trwy ganiatad Llyfrgell y tair Prif Eisteddfod wrth gwrs, sef Jackson, a oedd yn medru eistedd nharo fi fwyaf oedd, y ffaith mai dyma Genedlaethol Cymru a Chanolfan Eisteddfod yr Urdd, yr Eisteddfod dros 2,000 o bobl a llwyfan oedd yn pwy oedd dyfodol yr Eisteddfod yn Madog , Ohio Genedlaethol ac Eisteddfod dal hyd at 500. Dyma oedd yr unig Unol Daleithiau America. Os ydym Ryngwladol Llangollen. adeilad a oedd wedi cael ei adeliladu’n am gymryd ein traddodiadau a’n Y rheswm dwi’n cyffwrdd â’r pwnc bwrpasol i ymgartrefu’r Eisteddfod diwylliant o ddifri, ni allwn ni fyth yma yw oherwydd i mi gael profiad yn y wlad. Yn anffodus, oherwydd cafodd D.Merrill Davis ei adnabod wedyn a chymryd y pethau bychain yn anhygoel yr wythnos yma, wrth fynd effaith y rhyfel mawr ar yr economi, fel “Mr.Eisteddod”, ac er fod nifer o’r ganiatâol. mewn i dair ysgol yn ninas Jackson, fe gynhaliwyd yr Eisteddfod olaf plant yn nerfus i fynd lan ar y llwyfan i Byddaf yn mynychu Eisteddfodau Ohio er mwyn gwneud cyflwyniad ar ym1938. Cafodd yr adeilad ei werthu gystadlu, roedd “Mr.Eisteddfod” yna i Jackson ym mis Mai, a dwi’n edrych hanes yr Eisteddfod. a’i losgi i’r llawr ar yr 2il o Chwefror, roi help llaw iddynt. ymlaen i weld sut mae’r plant yn Wrth gwrs be sy’n taro nodyn yma 1973. Heddiw, mae’r Eisteddfod yn dal i ymateb i’r Eisteddfod, gan gofio, yw, roedd y plant yn yr ysgolion yma Ym 1938, fe ddaeth y “Southern gael ei chynnal yn ysgolion Jackson, nad ydynt yn cymryd rhan i ennill. yn ymwybodol o’r Eisteddfod! Fel Ohio Eisteddfod Association” a Ohio. Maent yn rhoi’r cyfle i blant Yn ddiddorol iawn, maent yn cael eu mae’n digwydd, roeddent hwythau D.Merrill Davis i mewn i’r ysgolion fel arddangos eu talentau cerddorol hysbrydoli gan yr athrawon i gymryd hefyd wrthi’n paratoi ar gyfer eu Cyfarwyddwr Eisteddfodau’r ysgolion. o flaen cynulleidfa, ac yn ôl yr hyn rhan er mwyn bod yn rhan o rywbeth heisteddfod. Fe fyddai Mr. Davies yn cyhoeddi ddywed nifer o gyn-ddisgyblion arbennig iawn. Mae Jackson yn un o Siroedd De- enwau cystadleuwyr yr Eisteddfod yn fod hyn wedi rhoi’r hyder iddynt i Hoffwn innau feddwl y gallwn Dwyrain Ohio yr ymfudodd y Cymry yr ysgolion a oedd yn cynnwys canu ddatblygu’i sgiliau siarad cyhoeddus. i fod yn fersiwn fenywaidd o iddi a gwneud eu cartref eu hunain unigol, canu côr a chystadlaethau Er nad ydynt yn cael eu barnu, y mae “Mr. Eisteddfod” a helpu cadw’r ym 1818 ac yn amlwg, fe ddaeth y canu’r piano i blant oedran gradd 1 pob plentyn yn cael rhuban er mwyn Eisteddfodau i fynd yma! Cymry âu cariad tuag at ganu gyda i 12. Gyda miloedd o ddisgyblion yn cymryd rhan, ac mae’r rhubannau “Miss ‘Steddfod??” - Cawn weld wir! nhw ac fe sefydlwyd yr Eisteddfod cymryd rhan yn yr Eisteddfodau, yma’n cael eu noddi gan Ganolfan Lisa Jones 20 Y TINCER EBRILL 2012

YSGOL PEN-LLWYN

Ymweliad yr anifeiliaid i dynnu’r mochyn ar draws y neuadd. Fe gafwyd noson hwyliog Ar brynhawn olaf tymor y Gwanwyn ac fe fwynhaodd pawb y cawl blasus fe ymwelodd Kara Lewis â’r ysgol a baratowyd gan Mr Elfed Lewis gyda nifer o wahanol greaduriaid i’r hefyd. Fe godwyd tua £750 i’r plant edrych arnynt, eu darlunio a’u coffrau. Diolch hefyd i Mrs Gaenor dal. Am brynhawn cyfan fe gafodd y Parry o Barclays am gynorthwyo plant gyfle i olchi crwban, dal draig gyda chynllun punt am bunt ac i’r farfog ac amrywiaeth o wahanol pwyllgor am eu gwaith caled. gwningod. Serch hynny, nid oedd pawb eisiau cyffwrdd â’r neidr Ras 5km Caerdydd gantroed anferth! Roedd yn amlwg fod y plant am wybod sut oedd Kara Ar ddechrau’r mis fe aeth Mr Emyr yn gofalu am y creaduriaid. Wedi i Pugh- Evans i Gaerdydd i redeg yn bob plentyn gael cyfle i dynnu llun fe gafwyd cystadleuaeth gydag Amy Y plant yn gweithio’n galed yn paratoi’r ardd newydd. ac Owen yn derbyn hwdi Edupets yr un am yr enghreifftiau gorau. Diolch yn fawr Kara am brynhawn arbennig i orffen y tymor.

Rasio Moch

Yr oedd yna dipyn o siarad o amgylch y pentre’ ar ddechrau’r mis gan fod yna wahoddiad wedi ei roi i bawb i fynychu noson o ‘rasio moch’ yn neuadd y pentref wedi ei drefnu gan y Gymdeithas Rhieni Athrawon. Er fod nifer yn disgwyl lori fawr i gyrraedd, moch wedi ei darlunio ar ddarn o bren oedd y rhain. Roedd angen sgil ac amynedd Roedd y crwban yma’n lân erbyn Mae pob gweithiwr yn haeddu seibiant bach! diwedd y prynhawn. ras 10km Gŵyl Ddewi i godi arian farchogaeth ei feic mynydd yn ras i’r ysgol. Fe gwblhaodd y ras mewn yr ‘Yak Attack’ ym mynyddoedd yr tua awr gyda’r ymarfer cyson yn Himalayas yn ddiweddar. talu ffordd. Fe wrandawodd y plant yn astud ar Cefin wrth iddo rhoi Eisteddfod yr Urdd braslun o’r profiadau anhygoel a gafodd yn ystod y ras a ddaeth Fe gystadlodd y plant yng yn wythfed ynddi gan guro rhai nghystadleuaeth y côr a’r ymgom beicwyr proffesiynol o America. Fe yn yr Eisteddfod gylch a gynhaliwyd ddangoswyd y beic a’r eitemau a yn y Neuadd Fawr. Roedd yn gariodd Cefin ar ei gefn yn ystod y brofiad da i bob un o’r plant ac fe ras i sicrhau ei fod yn gallu trwsio’r roesant berfformiadau da. Diolch i beic os fod angen a’r bwydydd a Mr a Mrs Pugh- Evans am arwain a oedd yn rhoi yr egni angenrheidiol COFFI BOREUOL chyfeilio i’r côr. iddo.

BYRBRYDAU POETH NEU OER Papur Pen-llwyn Garddio CINIO TE PRYNHAWN Fe weithiodd plant dosbarth 2 Fe fu dosbarth 2 wrthi’n brysur yn galed ar ddiwedd y tymor yn ddiweddar yn plannu gardd CREFFTAU AC ANRHEGION i gynhyrchu papur newydd a newydd. Fe gawsom 70 o goed Ar agor saith niwrnod yr wythnos Mehefin, Gorffennaf, Awst a Medi ddanfonwyd allan i’r rhieni ar y ifanc i’w plannu oherwydd jiwbili (fel arall, ar gau ar ddydd Llun) diwrnod olaf. Mi ydym yn gobeithio deiamwnt y frenhines ac fe’u Siop Treasures, Tlysau a gemwaith (yn cynnwys dylunwyr Cymreig), mai dyma’r rhifyn cyntaf o lawer. defnyddiwyd i greu gwrych o scarffiau a chyfwisgoedd priodasol. amgylch yr ardd. Profiad braf i’r Ymweliad Cefin Evans plant wedi iddynt orffen paratoi’r Gwasanaeth enwai tai ar lechen a llwyau caru. Deunyddiau gwnio, yn cynnwys offer DMC, Anchor, Heritage, Derwentwater ac eraill. pridd i blannu oedd bwyta rhai o’r Ffôn: 01970 820122 Roedd yn bleser cael croesawu bisgedi a goginiwyd gan dosbarth 1 Cefin Evans i’r ysgol wedi iddo yn yr awyr agored. Hyfryd. Y TINCER EBRILL 2012 21

YSGOL RHYDYPENNAU

Eisteddfod Yr Urdd Llwyddodd merched y tîm pêl-rwyd i drechu nifer o ysgolion y cylch Da iawn i bawb a fu’n perfformio a chyrraedd y rownd derfynol. yn y Neuadd Fawr ac ym Ond, yn anffodus, colli wnaethant Mhontrhydfendigaid yn ddiweddar. mewn ffeinal agos iawn. Ymdrech Llongyfarchiadau mawr a phob lwc ardderchog gan y ddau dîm. i’r parti Cerdd Dant a lwyddodd i ennill a sicrhau lle haeddiannol Pêl-droed Yr Urdd yn Eisteddfod Genedlaethol Eryri a’r Cyffiniau fis Mai.Hoffai’r ysgol Bu tîmau pêl-droed bechgyn a ddiolch i Mrs Eleri Roberts a Mrs merched yr ysgol yn cystadlu ym Helen Williams am eu gwaith caled mhencampwriaeth Yr Urdd ar yn ystod yr ymarferiadau. gaeau Blaendolau. Cystadleuaeth rhwng holl ysgolion Ceredigion Noson Agored oedd hon; ac yr oedd ansawdd y Mwynhau gweithgareddau wythnos wyddoniaeth Y Brifysgol. pêl-droed o’r safon uchaf. Cynhaliwyd nosweithiau agored Ar ddiwedd y dydd ac ar ôl ennill yn yr ysgol yn ddiweddar . Cafodd pob gêm, llwyddodd y merched y rhieni gyfle i weld gwaith y plant i gyrraedd y rownd derfynol; ond a chael sgwrs adeiladol gyda’r colli fu’r hanes yno’n anffodus. Hen athrawon. dro! Chwaraeodd y bechgyn yn dda Wythnos Wyddoniaeth iawn hefyd mewn grŵp cystadleuol iawn. Llongyfarchiadau mawr Ar y 14eg o Fawrth, fe aeth plant i aelodau’r ddau dîm am eu blwyddyn 4, 5 a 6 i’r Brifysgol hymdrechion ardderchog. er mwyn dathlu ‘Wythnos Wyddoniaeth’. Cafodd y plant Beicio gyfle i fwynhau llwyth o dasgau a gweithgareddau yn ymwneud â ‘Ein Mae plant blwyddyn 6 yn brysur yn Tîm pêl-droed Bechgyn Byd Yn Symud’, sef thema’r ŵyl gwella a datblygu ei sgiliau ffordd eleni. fawr ar ei beiciau. Maent yn paratoi Profwyd nifer o weithgareddau ar gyfer y prawf terfynol er mwyn diddorol iawn gan y plant yn ystod ennill tystysgrif diogelwch ar y y bore a hwyluswyd y dysgu gan ffordd fawr. fod y tasgau yn ymarferol ac yn weladwy iawn. Clwb Cant

Pêl rwyd a Phêl-droed Canlyniad Ebrill : 1af-£25-Nia Gwenllian Clubb -Yr Ar y 24ain o Fawrth cynhaliwyd Ysgoldy. cystadleuaethau pêl-rwyd a 2il-£15-Angharad Lewis-11 phêl-droed cylch Aberystwyth. Broncynfelin. Chwaraeodd bechgyn y tîm pêl- 3ydd-£10-David Evans, Hendre, Aelodau’r Parti Cerdd Dant. droed yn dda iawn, ac er iddynt Maes Henllan. lwyddo i ennill dwy gêm allan o dair, methu wnaethant o drwch Am fwy o wybodaeth a llwyth blewyn i gyrraedd y rownd gyn o luniau cliciwch ar http://www. derfynol. rhydypennau.ceredigion.sch.uk

Tîm Pêl-rwyd yr ysgol.

Am fwy o wybodaeth a llwyth o luniau: http://www.rhydypennau.ceredgion.sch.uk 22 Y TINCER EBRILL 2012

YSGOL PENRHYN-COCH

Eisteddfod yr Urdd iawn i dynnu’r peli. Cafwyd noson hwyliog iawn gyda’r oedolion yn Unwaith eto eleni gwelwyd nifer mwynhau eu gêmau yn y neuadd dda iawn o ddisgyblion yr ysgol yn a’r plant yn cael gêmau eu hunain. cystadlu yn Eisteddfodau Cylch yr Cafwyd raffl a phaned. Diolch i Urdd. Llwyddodd parti Dawnsio bawb a ddaeth a hefyd i’r rhai a Disgo yr ysgol i ennill drwodd i gyfrannodd gwobrau raffl. Diolch i Eisteddfod Sir yr Urdd ac yna i Andrew Curley am ei waith diflino ennill y drydedd wobr. Daeth grŵp yn ein diddanu gyda’i arddull Dawns Greadigol yr ysgol yn ail unigryw o alw allan y rhifau. yn yr Eisteddfod Gylch. Crewyd y ddawns hon gan y disgyblion eu Sports Relief hunain fel rhan o waith y tymor. Ensemble yr ysgol a fu’n fuddugol yn Eisteddfod yr Urdd, Rhanbarth Da iawn i’r ddau grŵp a diolch i Er mwyn cefnogi yr Elusen Sports Ceredigion Miss Cory a Rhiannon Evans am eu Relief, bu disgyblion yr ysgol yn gwaith, a’u hamynedd, wrth weithio rhedeg milltir. Mesurwyd milltir ar y paratoadau. Diolch hefyd i’r holl allan o amgylch yr ysgol a’r cae pêl- rieni am eu parodrwydd i fenthyg droed. Noddwyd yr holl ddisgyblion eu plant, ar ôl ysgol ynghyd ag yn i redeg y filltir. Ar fore dydd Gwener ystod gwyliau hanner tymor. Bu parti braf a’r disgyblion a’r staff wedi llefaru’r ysgol wrthi yn cystadlu a eu gwisgo mewn coch, gwelwyd y daethant yn ail yn eu cystadleuaeth. disgyblion a’r staff yn cychwyn ar eu Yn ogystal, gwelwyd Côr yr ysgol milltir. Gwelwyd pob un yn llwyddo yn ennill drwodd i’r Eisteddfod i redeg, cerdded neu gymysgedd o’r Sir ynghyd â’r Ensemble lleisiol a’r ddau. Llongyfarchiadau i bawb a fu’n parti Deulais. Yn yr Eisteddfod Sir cymryd rhan. Diolch i bawb gasglodd ni fu’r Côr yn llwyddiannus ond arian noddi. daeth y parti Deulais yn drydydd. Holl ddisgyblion yr ysgol a fu wrthi yn creu gwaith ar gyfer Eisteddfod Celf a Pêl-droed yr Urdd Uchafbwynt y diwrnod oedd yr Chrefft yr Urdd Ensemble lleisiol wrth iddynt ennill drwodd i’r Eisteddfod yng Bu tîmau pêl-droed bechgyn a Nglynllifon, ger Caernarfon. Bu’r merched yr ysgol yn cymryd rhan criw yma am eu gwaith diflino a’u fyddant yn cael eu harddangos yn yr chwech ohonynt yn canu darn yn nhwrnament pêl-droed yr Urdd parodrwydd i gefnogi’r ysgol. Eisteddfod yn Eryri rhwng Mehefin arbennig a gyfansoddwyd gan yn ddiweddar. Chwaraewyd nifer yr 2il-9fed. Robat Arwyn. Diolch iddo am ei dda o gêmau a gwelwyd y tîmau yn Ffarwelio 1af: garedigrwydd ac edrychwn ymlaen ennill rhai gêmau, colli rhai ac ambell -Elain Donnelly, 3D Tecstiliau Bl 5 a 6 i weld y chwech yn canu yn yr i gêm gyfartal. Er yr holl ymdrech, Ar ddiwedd y tymor, bu’n rhaid -Charlotte Ralphs,Gwehyddu Bl 3 a 4 Eisteddfod. Diolch i’r holl staff am eu ni welwyd yr un o’r tîmau yn ennill ffarwelio â Miss Buddug Williams. -Grwp Zoe Rhodes, Charlotte Ralphs, gwaith yn hyfforddi’r disgyblion ac i’r drwodd i’r gêmau cyn derfynol. Bu Miss Williams yn yr ysgol ers Charlotte Richmond, Hannah rhieni am eu cefnogaeth. Llongyfarchiadau i bob un fu’n mis Medi. Cyflwynwyd blodau iddi Jenkins, Florrie Lithgow, Gwehyddu chwarae. ynghyd â chardiau a wnaethpwyd Bl 3 a 4 Ysgolion Iach gan y disgyblion. Diolch iddi am ei -Grwp Aneurin Rowlands, Shane Cinio’r Gymuned gwaith diflino yn ystod y cyfnod byr Evans, Llion a Celyn Edwards, Sion Yn ddiweddar cafwyd ymweliad gan y treuliodd yn ein cwmni a phob James a Haf Morgans (Dylunio a Aseswyr Rhan 3 o’r Cynllun Ysgolion Braf oedd cael cyfle i ymweld â dymuniad iddi ar gyfer ei dyfodol. Thechnoleg Bl 3 a 4) Iach. Treuliwyd y bore yn sgwrsio chinio’r gymuned cyn gwyliau’r Pasg. 2il gyda’r disgyblion am yr hyn a wneir i Cafwyd gwahoddiad i’w diddanu ar ôl Celf a Chrefft 2012 -Molly Ralphs, Gwehyddu Bl 2 iau hybu ysgolion iach ynghyd â darllen iddynt orffen eu cinio. Cafwyd cyfle -Seren Wyn Jenkins,Print du a gwyn tystiolaeth yn cefnogi’r cais. Wedi i ganu caneuon amrywiol a gwelwyd Mae wedi bod yn dymor brysur Bl 5 a 6 treulio’r amser yn yr ysgol, braf oedd y Parti Deulais, y Côr, yr Ensembl a’r iawn yn ein Clwb Celf a chrefft.Bu’r 3ydd cael gwybod ein bod wedi ennill y parti llefaru yn cymryd rhan. Diolch plant yn paratoi eitemau amrywiol - Hafwen Clarke, 3D Creadigol ddeilen sy’n dynodi ein bod wedi i’r aelodau am eu croeso cynnes i gystadlu yn adran Eistedddfod yr - Grwp Molly Ralphs, Cerys Hurford llwyddo gyda Rhan 3. Mae’r ysgol ac edrychwn ymlaen i fynd atynt Urdd o dan y thema ‘Symud, Cyffro a Megan, 2D Tecstiliau Bl 2 iau wrthi erbyn hyn yn cynllunio ar gyfer unwaith yn rhagor yn y dyfodol. a Dathlu. Penderfynodd y plant Rhan 4. Llongyfarchiadau i bawb a fu gystadlu wrth wehyddu, argraffu, Llongyfarchiadau i chi ac rydym fel ynghlwm yn y broses ac i Mrs Evans Diolch gwnïo eitemau 3D/2D, ffotograffiaeth, ysgol yn diolch o galon i’r holl staff, am y cydlynu. Dylunio a Thechnoleg, eitem wedi ei rhieni, a ffrindiau yn y Pentref sydd Yn ystod gwyliau’r Pasg, gwelwyd ailgylchu a gwau. Cafwyd llwyddiant wedi rhoi oriau lawer i gynorthwyo’r Noson Bingo nifer o rieni’r ysgol wrthi yn tacluso ysgubol ar draws wrth ennill 15 1af, 11 plant i ddysgu crefft newydd a o amgylch yr ysgol. Bu’r criw wrthi 2il a 2 3ydd! mwynhau ar yr un pryd. Rydym wedi Cynhaliwyd noson bingo gan yr yn paentio ffensys, seddau, tacluso’r Parhawyd y llwyddiant wrth i ni dysgu llawr gyda’n gilydd ac mi roedd ysgol cyn Gwyliau’r Pasg. Buom siediau ac yn creu ardal arbennig dderbyn y canlyniadau canlynol yn yn braf cynnwys y gymuned oll mewn yn lwcus iawn i gael galwr unigryw wrth flaen yr ysgol. Diolch i’r yr Eisteddfod Genedlaethol ac mi gweithgaredd o’r fath. Y TINCER EBRILL 2012 23

YSGOL CRAIG YR WYLFA

Eisteddfod yr Urdd hwyl ac yn llawer mwy buddiol Llongyfarchiadau i ddawnswyr nac ysgrifennu’n ddi-stop yn eu Ysgol Craig yr Wylfa am gyrraedd llyfrau!! yr 2il safle yng nghystadleuaeth Dawnsio Disgo ‘Hip-Hop’ yn Pêl-droed Eisteddfod yr Urdd yn ddiweddar. Diolch yn fawr i Charlotte Llongyfarchiadau i dîm pêl-droed Warwick am hyfforddi’r criw. Ysgol Craig yr Wylfa am gystadlu Llongyfarchiadau hefyd i’r Parti yn nhwrnamaint Ysgolion Cylch Unsain am ganu ‘O’r Hedyn Aberystwyth ar gaeau Blaendolau Bychan’ gan Eric Jones yng ar ddiwedd tymor y Gwanwyn. nghystadleuaeth y Parti Unsain. Roedd y cystadlu o safon uchel iawn a chafwyd perfformiad Gwyddoniaeth arbennig gan bob un.

Ar Fawrth 13eg treuliodd disgyblion Ffair Pasg Cyfnod Allweddol 2 brynhawn ym Mhrifysgol Aberystwyth fel Cynhaliwyd y Ffair Pasg yn yr rhan o’r wythnos ‘Gwyddoniaeth a ysgol ar ddydd Gwener olaf Pheirianneg’. Cafodd y plant amser y tymor. Roedd yna lawer o wrth eu bodd gan ddysgu llawer am weithgareddau at ddant pob y gwaith gwyddonol sy’n digwydd oedran gan gynnwys helfa yma yn Aberystwyth. wyau Pasg, paentio wynebau, cystadlaethau hetiau a gerddi Pontio Pasg, raffl, stondinau di-ri a chyfle i eistedd i lawr, ymlacio a chael Treuliodd rhai o blant Cylch sgwrs gyda ffrindiau dros baned. Meithrin y Borth gyfnodau yn Diolch yn fawr i Gymdeithas nosbarth y Cyfnod Sylfaen yn Rhieni, Ffrindiau ac Athrawon ddiweddar fel rhan o’r cynllun yr ysgol am drefnu, i bawb am ‘Pontio’ o’r Cylch i’r Ysgol Gynradd. gefnogi’r achos, ac yn arbennig i Rydym yn edrych ymlaen at gwmni Bam Nuttall am ddarparu groesawu’r disgyblion newydd, tocynnau llyfrau fel gwobrau i’r Summer, Ewan a Connor i’r ysgol cystadlaethau. ym Mis Ebrill. Ffarwelio Gweithgareddau Ar ôl treulio cyfnod hir fel Aeth yr ysgol gyfan i weld gweithiwr cynnal disgyblion yn perfformiad ‘Ballet Nimba’ ar nosbarth y Cyfnod Sylfaen yn brynhawn Mawrth 21ain, fel rhan Ysgol Craig yr Wylfa, rydym yn o ŵyl Agor Drysau a drefnwyd ffarwelio a Mrs Emma Davies gan Gwmni Theatr Arad Goch. ar ddiwedd tymor y Gwanwyn. Mwynhaodd y plant a’r staff y Rydym yn diolch yn fawr iawn perfformiad ac rydym yn edrych iddi am ei chyfraniad at waith yr ymlaen at y perfformiad nesaf! ysgol ac yn dymuno pob lwc iddi yn ei swydd newydd. Mathemateg

Trefnwyd gweithdy Datrys Problemau Mathemateg yn Ysgol Craig yr Wylfa yn ddiweddar Gofal Traed Aber RHODRI JONES gan wahodd disgyblion Ysgolion Brici a chontractiwr Llangynfelyn a Thal-y-bont i Ceiropodydd / Podiatrydd cofrestredig H.P.C. adeiladu gymryd rhan. Nod y gweithdy oedd Triniaeth ar ewinedd a chyrn cynnig profiadau ymarferol i’r Llawdriniaeth ar gasewinedd Triniaeth / asesiad arbenigol ar 07815 121 238 plant er mwyn targedu problemau draed diabetig yn ymwneud â rhif. Roedd ymateb Gwadnau ac asesiad Gwaith cerrig y plant yn arbennig, ac mae’r biomecanyddol Adeiladu o’r newydd TRINIAETH YN Y CARTREF disgyblion yn awyddus i wneud AR GAEL Estyniadau Patios mwy o weithgareddau tebyg ar Cysylltwch gyda Shân Jones Waliau gardd y cyd. Cytunodd y plant bod y neu Richard Ellison ar 01970 617269 am Llandre Bow Street profiadau dysgu yma’n llawer o apwyntiad 24 Y TINCER EBRILL 2012

TASG Y TINCER

Ddaru chi fwynhau eich gwyliau Pasg? Mi fues i’n ddigon lwcus i ymweld â’r sw dros y Pasg, a gweld y pethau rhyfeddaf – pry copyn mawr, ystlumod, eliffantod, morloi, a llawer o bethau eraill! A fuoch chi’n gwneud rhywbeth diddorol dros y gwyliau? Diolch i’r pedwar fu’n lliwio’r llun o Big Ben y mis diwetha. Roedd eich lluniau’n ardderchog: Lleucu Siôn, Tyddyn Llwyn, Llandre; Elin Gore, Troedrhiwgwynau, Comins-coch; Nia Jones, Brynolwg, Bont-goch; Craig Edwards, 10 Pen-llwyn, Capel Bangor. Da iawn chi. Ti, Elin, sy’n mynd â hi y tro hwn, Elin Gore am dy liwio gofalus. Daliwch ati, bawb arall. Mae’n bleser cael eich lluniau drwy’r post. Wel, mae mis Mai bron â dod. rhywun o’r pentref yn chwarae Dyma fy hoff fis i. Mae’r haf bron pib neu ffidil a byddai pawb â chyrraedd, ac mae’r gerddi a’r yn ymuno yn yr hwyl er mwyn caeau yn llawn bywyd gwyllt a croesawu’r haf. Mae sôn hefyd blodau. Ac mi ranna’i gyfrinach â am bobl yn canu carolau haf ar chi – rwy’n cael fy mhen blwydd Galan Mai. yn ystod y mis, felly dyna reswm Y mis hwn, beth am liwio’r llun arall pam rwy’n hoff ohono! o’r pilipala yn mwynhau’r tywydd Mae ’na enw arbennig ar 1 Fai, braf? Cofiwch ddefnyddio digon sef Calan Mai. Ers talwm, byddai o liwiau llachar. Anfonwch eich pobl yn dathlu Calan Mai drwy gwaith ata’i erbyn Calan Mai! gasglu brigau coeden o’r enw’r (Mai 1af) i’r cyfeiriad arferol: ddraenen wen ac yn dawnsio Tasg y Tincer, 46 Bryncastell, yng nghanol y pentref i ddathlu Bow Street. Ceredigion, SY24 bod yr haf ar ei ffordd. Byddai 5DE. Ta ta tan toc! Enw

Cyfeiriad

Ysgol

Oed Rhif ffôn

FFENESTRI IMEJ FFENESTRI PVCu, HEULFANNAU, Amrywiaeth eang o DRYSAU a.y.y.b. Am y GWASANETH, PRIS lyfrau, cardiau,cerddoriaeth a’r SAFON GORAU gan GWMNI LLEOL ac anrhegion Cymraeg. Sefydledig dros 30 mlynedd Croesawir archebion gan unigolion Edrychwch am y ac ysgolion Ty^ Twt 13 Stryd y Bont Rhif 348 | EBRILL 2012 Cofrestrwyd gyda 01970 880330 Aberystwyth Marilyn a Ifor Jones 01970 626200