PRIS 75c

Rhif 350

Mai Y TINCER 2012 PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, MELINDWR, TIRYMYNACH, TREFEURIG A’R BORTH Datblygu cnwd bio-ynni

Rhaglen fridio Miscanthus hynod addawol ar gyfer datblygiad integredig newydd i gyflymu bio-ynni. datblygiadau masnachol. Meddai Dr John Clifton-Brown, Mae datblygiad y cnwd Penrhyn-coch, arweinydd y prosiect biodanwydd addawol, Miscanthus, yn IBERS: wedi cael hwb yn dilyn cyhoeddi “Mae nodweddion ffisiolegol cyllid ychwanegol o £6.4 miliwn ardderchog Miscanthus yn golygu dros bum mlynedd gan Lywodraeth ei fod ymhlith y rhywogaethau y Deyrnas Gyfunol ar gyfer rhaglen planhigion mwyaf addawol ar gyfer fridio integredig a chydweithredol. cynhyrchu bio-más lignoselwlosig Nod y rhaglen fridio yw yn y DG a thu hwnt. Mae’r targedau cynhyrchu mathau masnachol ar gyfer gwella yn cynnwys nid yn newydd o Miscanthus sydd wedi unig cynnydd mewn cynhyrchiant ei optimeiddio er mwyn gwneud ac ansawdd, ond hefyd mathau sydd cyfraniad sylweddol i ddiogelwch yn seiliedig ar hadau a chyfraddau ynni yn y dyfodol. ymsefydlu cyflymach mwy Mae datblygu cnydau fel cynhyrchiol tra’n costio llai i’w tyfu. ffynhonnell bio-ynni yn rhan bwysig “Bydd yr arian LINK yma o chwilio am ffynonellau ynni yn cyflymu datblygiad mathau sydd yn economaidd dderbyniol i masnachol newydd o Miscanthus er gymryd lle tanwyddau ffosil. mwyn gwneud cyfraniad sylweddol Mae Miscanthus, glaswelltyn tuag at ein targed i ddyblu cynnyrch cynhyrchiol iawn o Asia sydd angen ynni fesul hectar cyn 2030,” ychydig o fewnbwn, yn blanhigyn ychwanegodd.

Dr John Clifton Brown yn arolygu yn Cae Lloi, ger Bow Street. Rhedwyr brwd

Dyma griw o Benrhyn-coch fu’n rhedeg yn Race for Life dydd Sul 13 Mai. Rhes gefn: Meganne Tooze, Sioned Martin, Tracy Exley, Katy Nash a Lynwen Jenkins; rhes flaen: Elisa Martin, Sioned Exley, Arwen Exley, Treialon mapio poblogaeth Miscanthus ym Mhenrhyn-coch ar fferm Sian, Seren a Gwennan Jenkins. Gweler hefyd t. 20 Llwyngronw - tynnwyd y llun yn Awst 2011 2 Y TINCER MAI 2012 Y TINCER - un o bapurau bro Ceredigion | Sefydlwyd Medi 1977 ISSN 0963-925X | Rhif 350 | Mai 2012

SWYDDOGION DYDDIADUR Y TINCER GOLYGYDD - Ceris Gruffudd Rhos Helyg, 23 Maesyrefail Y DYDDIAD OLAF Y BYDD GOHEBWYR LLEOL YN DERBYN DEUNYDD AR Penrhyn-coch % 828017 GYFER Y RHIFYN NESAF FYDD MEHEFIN 14 a MEHEFIN 15 I’R GOLYGYDD. [email protected] DYDDIAD CYHOEDDI MEHEFIN 28 TEIPYDD - Iona Bailey MAI 13-19 Wythnos Cymorth Cristnogol MEHEFIN 9 Dydd Sadwrn Sioe Aberystwyth CYSODYDD - Dylunio GraffEG % 832980 CADEIRYDD - Elin Hefin, Ynyswen, Stryd Fawr, MAI 17 Nos Iau Agoriad swyddogol Llwybr MEHEFIN 9 Nos Sadwrn Noson o ganu gwlad Y Borth % 871334 Llên Llanfihangel Genau’r-glyn yng nghwmni Yr gyda John ac Alun a Wil Tân yn Llety Parc, IS-GADEIRYDD - Bethan Bebb, Penpistyll, Archdderwydd, Jim Parc Nest am 6.30. Aberystwyth o 8.00-11.30. Tocynnau: £10 ar gael Cwmbrwyno. Goginan % 880228 o’r Gwesty. Elw i Apêl Nyrs Ceredigion, Sefydliad Nos Wener Stomp yn Llety Ceiro, gydag YSGRIFENNYDD - Anwen Pierce MAI 18 Prydeinig y Galon 46 Bryncastell, Bow Street % 828337 Arwel Roberts (Pod) yn Stompfeistr. Noson o TRYSORYDD - Hedydd Cunningham, Tyddyn- hwyl – croeso cynnes i bawb am 7.30. MEHEFIN 16 Dydd Sadwrn Taith Cymdeithas Pen-y-Gaer, Llandre, Aberystwyth SY24 5NX y Penrhyn i Flaenau Gwent gyda Frank Olding. % 820652 [email protected] MAI 26 Mai Nos Sadwrn Barbeciw yn Neuadd yr Enwau i Ceris Gruffudd (828 017) Eglwys, Capel Bangor rhwng 6 pm - 8.30 pm HYSBYSEBION - Rhodri Morgan, Maes Mieri [email protected] Llandre, % 828 729 [email protected] MAI 27 Dydd Sul Taith dractorau yn cychwyn a MEHEFIN 20 Dydd Mercher Taith Cymdeithas LLUNIAU - Peter Henley gorffen yn Llety Ceiro, Llandre; gadael am 11.00. Dôleglur, Bow Street % 828173 Gymraeg y Borth - cysyllter â Llinos Evans Cysyllter â Glyn Davies (07703 529 656) am 01970 871 615 [email protected] TASG Y TINCER - Anwen Pierce fwy o fanylion. Trefnir gan Gymdeithas Aredig am fanylion TREFNYDD GWERTHIANT A THREFNYDD Ceredigion CYFEILLION Y TINCER - Bryn Roberts MEHEFIN 20 Dydd Mercher Carwyn Tywyn yn % 4 Brynmeillion, Bow Street 828136 MEHEFIN 3 Dydd Sul Sioe Arddwriaethol fyw yn y Gen - yn Drwm, LLGC rhwng 13.15-14.15 Parc Hamdden Glan-y-môr, Clarach ym Mar y Cyngerdd amser cinio GOHEBYDDION LLEOL Traeth (Beach Bar) ar y Parc Manylion gan yr ysgrifennydd Modlen Osborne-Jones ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL Ffôn 820 759 MEHEFIN 29 Nos Wener Noson Caws, Gwin Mrs Beti Daniel, Glyn Rheidol % 880 691 [email protected] a Chân yn Eglwys Elerch, Bont-goch gyda Y BORTH Chôr Meibion Dyfi, Plant Ysgol Penrhyn-coch a Elin Hefin, Ynyswen, Stryd Fawr MEHEFIN 4-9 Eisteddfod Genedlaethol Urdd Phedwarawd Llinynnol Taliesin am 7.30. [email protected] Gobaith Cymru Eryri Mynediad: £6.00 BOW STREET Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro % 828 102 Lynn Phillips, 1 Cae’r Odyn % 820908 Anwen Pierce, 46 Bryncastell % 828 337 Pencampwriaethau Aredig CAPEL BANGOR/PEN-LLWYN MEDI 21-22 Dyddiau Sadwrn a Sul Pencampwriaethau Aredig y Pum Gwlad a Chymru fydd yn cael eu Mrs Aeronwy Lewis, Rheidol Banc cynnal eleni yn y Morfa Mawr, Llan-non. Bydd y pencampwriaethau yn dychwelyd i Geredigion ar ôl Blaengeuffordd % 880 645 12 mlynedd. Am fanylion cysyllter â Mags Jones 01239 851 451 / 07813 533917 neu Phyllis Harries CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI 01974 202 308 Eirian Hughes, Lluest Fach % 880 335; Elwyna Davies, Tyncwm % 880 275; Dai Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch % 623 660 Cyhoeddir y Tincer yn fisol o Fedi i Mehefin gan DÔL-Y-BONT Bwyllgor y Tincer. Argreffir gan y Lolfa, Tal-y-bont. Y Tincer ar dâp - Mae modd cael y Tincer ar Mrs Llinos Evans, Dôlwerdd % 871 615 Nid yw’r Pwyllgor o angenrheidrwydd yn cytuno ag gaset ar gyfer y rhai sydd â’r golwg yn pallu. DOLAU unrhyw farn a fynegir yn y papur hwn. Dylid cyfeirio Cysylltwch â Rhiain Lewis, Glynllifon, Mrs Margaret Rees, Seintwar % 828 309 unrhyw newyddion i’ch gohebydd lleol neu i’r 17 Heol Alun, Aberystwyth, SY23 3BB GOGINAN Golygydd, ac unrhyw lythyr neu ddatganiad i’r wasg (% 612 984) Mrs Bethan Bebb, Penpistyll, i’r Golygydd. Cwmbrwyno % 880 228 Camera’r Tincer - Cofiwch am gamera digidol LLANDRE Telerau hysbysebu y Tincer – mae ar gael i unrhyw un yn yr ardal % Mrs Mair England, Pantyglyn, Llandre 828693 Tudalen lawn (35 x 22 cm) £100 fydd am ei fenthyg i dynnu llun ar gyfer y PENRHYN-COCH Hanner tudalen £60 papur o gyngerdd, cinio neu ddigwyddiad a % Mairwen Jones, 7 Tan-y-berth 820642 Chwarter tudalen £30 gynhelir o fewn ein dalgylch. Fe’i cedwir gan TREFEURIG neu hysbyseb bach ca. 5 x 8 cm £6 y rhifyn - £40 y Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro, Bow Street Mrs Edwina Davies, Darren Villa flwyddyn (10 rhifyn - misol o Fedi i Fehefin); mwy na (% 828102). Os byddwch am gael llun eich Pen-bont Rhydybeddau % 828 296 6 mis + £4 y mis , llai na 6 mis - £6 y mis. Cysyllter â noson goffi yn Y Tincer defnyddiwch y camera. Rhodri Morgan os am hysbysebu. Y TINCER MAI 2012 3

Y BBC yn dychwelyd i cysylltwch ag ysgrifennydd y Ynys-hir Tincer. 20 Mlynedd ’Nôl

Bydd y cyfresi bywyd gwyllt pob- Cronfa Eleri 2011 logaidd ‘Springwatch’ a ‘Spring- watch unsprung’ yn darlledu’n Dyma’r rhai gafodd arian o fyw eleni eto o Warchodfa Natur Gronfa Eleri 2011 yr RSPB yn Ynys-hir. Darlledir y rhaglen gyntaf ar BB2 nos Lun 28 £500.00 i Gwmni Cymunedol o Fai gan barhau am dair wyth- Clettwr yn gefnogaeth tuag at nos. sefydlu’r fenter; £500.00 i Gylch Meithrin Rhydypennau i gwblhau Cyflwyniad i waith gwaith ar ardal chwarae y tu allan; Comisiynydd y Gymraeg £2,000.00 tuag at boeler Ysgoldy Bethlehem, Llandre; £5,533.00 Daeth copi o gyhoeddiad cyntaf tuag at ddatblygu Canolfan Comisiynydd y Gymraeg i law, Gymunedol Eglwys StPedr sef Cyflwyniad i waith Comisi- Bont-goch; £5,500.00 tuag at ynydd y Gymraeg. Cyflwyniad Gwrt Tenis Bow St.; £750.00 i Gwasanaeth i’r Bad Achub byr, dwyieithog yw hwn i gyfnod Gylch Meithrin Tal-y-bont tuag Bu achlysur arbennig yn y Borth Paul Frost, ac â llun ohono cynnar gweithredu’r strwythurau at adeilad pren. Cyfanswm eleni nos Wener, Ebrill 3ydd, pan gan y cadeirydd Mr Glan John. newydd wrth i bwerau statudol o £14,783.00. Ceir manylion am anrhydeddwyd Mr Aran Morris, Derbyniodd lythyr o ddiolch wedi Comisiynydd y Gymraeg ddod i y Gronfa o’r wefan http://www. Bel-Air, am ei wasanaeth am bum ei fframio o’r Pencadlys yn Poole, rym. Os hoffech weld copi, plis ynniamgen.com. mlynedd ar hugain fel Ysgrifennydd Dorset gan Arolygwr Adran y Anrhydeddus yr RNLI yn y Borth. Bad Achub, Mr Jeff Mankertz, a Roedd y Neuadd Goffa wedi ei chyflwynodd Miss Muriel Kind, haddurno’n chwaethus, a chafwyd Llywydd Urdd y Gwragedd, fasged CYFEILLION Y TINCER swper ysgafn ardderchog wedi ei o flodau i Mrs Eileen Morris. Dyma fanylion enillwyr Cyfeillion y Tincer mis Ebrill 2012 baratoi gan Mrs Jill Boot, Gwesty’r Talwyd teyrnged i Mr Aran Morris £25 (Rhif 157) Gordon Jones, Y Wern, Bow Street “Railway”. am ei wasanaeth hir a diflino i’r £15 (Rhif 88) Beti Daniel, Glynrheidol, Cwmrheidol Daeth cynrychiolwyr o Bwyllgor RNLI yn y Borth gan gynrychiolwyr £10 (Rhif 20) Alwen Fanning, 69 Ger-y-llan, Penrhyn-coch yr RNLI, Urdd y Gwragedd, cyn- o nifer o gymdeithasau lleol a Fe dynnwyd y rhifau buddugol gan aelodau o Gyngor Melindwr yn aelodau ac aelodau presennol chenedlaethol. Neuadd Capel Bangor, Nos Iau, Ebrill 19. o griw y Bad Achub, a llawer o Mwynhawyd noson hyfryd yn Cysylltwch â’r Trefnydd, Bethan Bebb, Penpistyll, Cwmbrwyno. ffrindiau o bell ac agos, ynghyd i cymdeithasu, a gwnaeth miwsig Mr Goginan, os am fod yn aelod. ymuno yn y dathlu. Twiddy gyfraniad mawr i’r hwyl o Am restr o Gyfeillion y Tincer gweler Anrhegwyd Aran â “Radio ddathlu’r noson nodedig yma. http://www.trefeurig.org/uploads/cyfeilliontincer2009.pdf Scanner” gan y Llywydd Mr (O’r Tincer Mai 1992)

Prifysgol Aberystwyth yn agor Canolfan Genedlaethol Ffenomeg Blanhigion gwerth £6.8m

Dydd Llun 14 Mai, agorwyd Bydd yr ymchwil a gynhelir yn Canolfan Genedlaethol Ffenomeg y ganolfan genedlaethol new- Planhigion newydd, sy’n cynnwys y ydd hon yn gymorth i ddatblygu tŷ gwydr ymchwil mwyaf datbly- amrywiadau newydd ar blanhigion gedig yn y DU, yn swyddogol gan a chnydau er mwyn dygymod â Sefydliad y Gwyddorau Biolegol, sialensiau newid hinsawdd byd Amgylcheddol a Gwledig ym Mhri- eang, diogelwch bwyd, a chanfod fysgol Aberystwyth. deunyddiau amgen i gymryd lle Wedi’i leoli ar gampws Gogerddan cynhyrchion wedi’u gwneud o olew. y Brifysgol, fe’i hagorwyd gan Gad- eirydd y BBSRC, yr Athro Syr Tom Blundell FRS. Mae’r Ganolfan newydd () yn adnodd cenedlaethol gyda chefno- gaeth y Cyngor Ymchwil i Fiotech- noleg ac Ymchwil Fiolegol (Bio- technolgy and Biological Sciences Research Council - BBSRC) ac fe’i datblygwyd am gost o £6.8m. 4 Y TINCER MAI 2012

BOW STREET

Suliau Mai - Mehefin fach i Ioan. Wyres arall i Felicity Garn 10 a 5 Roberts, Bryn Castell. Clywyd www.capelygarn.org portread o Rhun hefyd ar y rhaglen Bwrw golwg ar Radio Mai Cymru fore Sul 6 Mai yn ei 20 Bugail ddilyn fel yr oedd yn cychwyn 27 Elfed ap Nefydd Roberts ar bennod newydd yn hyfforddi i fod yn offeiriad yn yr Eglwys Mehefin yng Nghymru. Mae ei flwyddyn 3 10 Noddfa 5 Raymond Davies gyntaf yng Ngholeg Mihangel 10 Edwin Hughes Sant, Llandaf yn dirwyn i ben. 17 Bugail 24John Tudno Williams Pen blwydd hapus

Noddfa Dymuniadau gorau i Elgan Davies, Maes Afallen, ar ddathlu pen 3 10.00 Gweinidog. blwydd arbennig ar Fai 9fed. 10 10.00 Trefn Lleol 17 10.00 Oedfa Undebol yr Gwellhad Buan Ofalaeth yn Soar, Llanbadarn. 24 5.00 Y Parch. Ifan Mason Yr ydym yn anfon ein cofion Davies. Cymundeb. cywiraf a`n dymuniadau gorau am wellhad buan i Mrs Jane Davies, Y Cydymdeimlad Frenni, 12 Maes Ceiro, sydd wedi cael llawdriniaeth yn Ysbyty Bron- Cydymdeimlwn â Gruff a Joanna, glais yn ddiweddar. Harri a Daniel, 45 Maes Afallen ar farwolaeth mam-gu Joanna CD - Gwyneira James, Erw Goch, Aberystwyth. Mae sengl gyntaf Race Horses ar Ar 31ain Mawrth, dathlwyd priodas Esyllt Mair Dafydd (merch Elgan gael am ddim i’w lawrlwytho o Llongyfarchiadau a Menna Davies, Bow St) a Benjamin John Sears (mab Mike a Debbie Facebook https://www.facebook. Sears, Poole, Dorset). Cynhaliwyd y gwasanaeth yng Nghapel Soar y com/Racehorsesmusic Fe’i clywyd Llongyfarchiadau i Rhun Mynydd a mwynheuwyd brecwast priodas yn Neuadd Goffa Tregaron. y dyddiau diwethaf ar Radio 1, Gwynedd a Magda ap Robert, Hoffai’r ddau ddiolch i bawb am eu dymuniadau gorau a’u rhoddion Radio 6 a Radio Cymru Bydd eu Caerdydd ar enedigaeth merch hael. Dymuniadau gorau iddynt hwythau. halbym Furniture allan ddiwedd yr fach - Mari - ar Fai 2il- chwaer haf/ dechrau Medi.

LLANDRE

Treftadaeth Llandre 16 The Vale Of Llanfihangel Genau’r Glyn Rev. yng Nghroesoswallt mis diwethaf. Isaac Williams Mai 17 - Lansiad y Llwybr Llên gan yr Pen blwydd Archdderwydd T J Jones Merched y Wawr Pen blwydd hapus iawn i Mary Thomas, Dyma’r penillion a fydd i’w gweld ar y Llwybr: Llanfihangel Genau’r-glyn Dolgelynen, ar ei phen blwydd arbennig. 1 Llanfihangel Dan Eira Huw Meirion Edwards Yn ein cyfarfod mis Ebrill cawsom gwmni 2 Cwm Eleri Greg Hill Wynne Melville Jones, Y Berllan, a ddaeth a Ysgoloriaeth 3 Llanfihangel Genau’r Glyn Idwal Jones rhai o’i beintiadau i’w dangos. Cawsom hanes ei 4 Llanfihangel Genau’r Glyn J.J. Williams gefndir a sut fu iddo gychwyn arlunio yn ysgol Llongyfarchiadau i Efa Mared Edwards 5 Y Tincer Tlawd/The White Lanes of Tregaron ac yna yng Ngholeg y Drindod. Ymysg ar ennill un o ysgoloriaethau Coleg Summer Tom Macdonald y lluniau oedd un o dŷ Polly Oliver yn y pentref Cenedlaethol Cymru ar gyfer astudio yn y 6 Cantre’r Gwaelod Dewi Morgan a nifer o adeiladau lleol eraill. Mae arddangosfa brifysgol ym mis Medi. 7 Golden Wedding Tom Macdonald o luniau Wynne i’w gweld yn Y Morlan, 8 Gwallter Huw Ceiriog Aberystwyth hyd at Fai 31ain. Taith dractorau 9 Clawdd Vernon Jones 10 Ffynnon Geraint Williams Cydymdeimlad Dydd Sul Mai 27 cynhelir Taith dractorau yn 11 Yr Alwad Philip Thomas cychwyn a gorffen yn Llety Ceiro, Llandre; 12 Megan Alys Dafydd Huws Cydymdeimlwn yn ddiffuant â theulu Anne Raw gadael am 11.00. Cysyllter â Glyn Davies 13 Ysgol Rhydypennau Ifor Davies Rees, Brynbwl , a fu farw ar Ebrill 30ain. (07703 529 656) am fwy o fanylion. Trefnir gan 14 Potato Peeler Annette Williamson Hefyd cydymdeimlwn â Gladys James, Gymdeithas Aredig Ceredigion i godi arian i’r 15 Llenwi’r Car Lleucu Roberts Brynllys, ar farwolaeth ei brawd yng nghyfraith Pencampwriaeth Aredig. Y TINCER MAI 2012 5

Rhes gefn, o’r chwith: Owain Ifans, Jamie Whitney, Amlyn Ifans (Hyfforddwr), Griff Lewis, Dylan Davies

Rhes flaen o’r chwith: Rhodri Jones, Seth Lawton, Mari Morgan, William Jones

Bow Street Ieuenctid blaen o ddwy gôl i ddim. Yn yr ail hanner cryfhau wnaeth Ystwyth Roedd yna ffeinal yn Wembley Gators a chynyddu gwnaeth Rhun Gwynedd ar teulu rhwng Lerpwl a Chelsea dydd ymdrechion yr Ieuenctid, wrth Sadwrn, Mai 5ed, ond gwelwyd i Griff Lewis, Dylan Davies ac gêm bwysicach fyth ar Goedlan Owain Ifans weithio’n galed i ddal Cyngor Cymuned Trefeurig y Parc yn Aberystwyth - rownd eu tir, a llwyddo i gynnig ambell derfynol Cwpan Cynghrair wrth-ymosodiad. Gwelwyd y Ieuenctid Aberystwyth a’r cyfleuon yn parhau y ddau ben Cyfarfu’r Cyngor nos Fawrth, 17 beth oedd eu bwriadau ar gyfer Cylch. Yn cystadlu am y tlws o’r cae, a chafwyd taclo grymus Ebrill 2012, yn Neuadd Penrhyn- ad-drefnu darpariaethau iechyd (dan 8 oed) roedd Bow Street gan William Jones a Mari coch gyda’r Cadeirydd, Dafydd yng Ngheredigion. Bu’n gyfarfod Ieuenctid ac Ystwyth Gators A, Morgan wrth iddynt amddiffyn Sheppard, yn y gadair. Roedd eithaf tanllyd, gan fod llawer yn Llanilar. Gwelwyd cystadlu brŵd gôl Bow Street. Er gwaethaf eu chwe aelod arall yn bresennol pryderu am effaith yr ad-drefnu ar yn ystod yr hanner cyntaf gyda hymdrechion, sgoriodd Ystwyth ynghyd â’r Clerc. Derbyniwyd wasanaethau iechyd yn y sir. Bow Street Ieuenctid yn cael y Gators i gau’r bwlch a chafwyd ymddiheuriadau oddi wrth Edwina Roedd Adran Gynllunio gorau o’r chwarae, ac aethant ar y diweddglo hynod gyffrous i’r Davies, Kari Walker, Mel Evans a’r Cyngor Ceredigion wedi cael blaen yn haeddiannol wrth i Seth gêm. Ond safodd Rhodri Jones Cyng. Dai Suter. cais am gael estyniad o ddwy Lawton ganfod cefn y rhwyd. Yn yn gadarn yng ngôl Bow Street i Cadarnhawyd fod y gwaith flynedd cyn gorfod cyflwyno dilyn cyfleuon agos i’r ddau dîm, wneud yn siwr fod dim arall yn cynnal a chadw ar y palmant rhai materion perthynol i’r cafwyd ail gôl i’r Piod ifanc cyn croesi ei linell, a chadw’r sgôr yn gyferbyn â’r Eglwys wedi ei caniatâd cynllunio a roddwyd yn yr hanner wrth i Jamie Whitney 2 -1 gan sicrhau llwyddiant i dîm gwblhau. Hefyd roedd sedd 2009 ar y cae tu draw i Gapel sgorio ar ddiwedd symudiad Bow Street Ieuenctid. Da iawn newydd wedi’i gosod yn y caban Horeb. Roedd nifer o drigolion celfydd, gan roi Bow Street ar y chi! bysiau ger Post y Penrhyn. Roedd lleol wedi gwrthwynebu’r cais Mel Evans wedi cadarnhau fod am estyniad, a phenderfynodd gyrwyr ei gwmni wedi derbyn y Cyngor Cymuned gefnogi eu llythyr yn eu hatgoffa i fod yn gwrthwynebiad. ofalus i beidio â goryrru wrth fynd Roedd y dyddiad enwebu TACSI EDDIE â’r bysiau drwy bentref Penrhyn- ar gyfer tymor nesaf y Cyngor TACSI AR GYFER POB coch. Cymuned wedi bod ddechrau ACHLYSUR, A CHAR ADDAS O Roedd Dafydd Sheppard wedi Ebrill. Roedd Mervyn Hughes SAFON UCHEL I’R ANABL. bod yn cynrychioli’r Cyngor mewn a Dafydd Sheppard wedi BYSUS MINI AR GAEL HEFYD cyfarfod cyhoeddus yn Llwyncelyn penderfynu peidio ag ailsefyll am y FFONIWCH: yn ddiweddar, pan oedd Cyngor. Diolchwyd i’r ddau am eu cynrychiolwyr o Fwrdd Iechyd gwasanaeth i’r Cyngor ac i’r ardal a CONNIE AR 828 642 Hywel Dda wedi bod yn egluro dymunwyd yn dda iddynt.

TINA AR 07790 961 226 [email protected] 6 Y TINCER MAI 2012

PEN-LLWYN / CAPEL BANGOR MADOG

Dathliad Pen blwydd Ymddeoliad Suliau Gwellhad buan Mai - Mehefin Pob dymuniad da i Shân Williams, Mae Miss Ann Vaughan, Gwarddol, Dymunwn wellhad buan i Elwyna Brynrheidol. Clywsom ar raglen wedi ymddeol am beth amser Madog 2.00 Davies, Tyncwm, sydd wedi derbyn Geraint Lloyd ei bod yn dathlu pen bellach,ond ar ddechrau y mis Mai triniaeth lawfeddygol yn Ysbyty blwydd arbennig. Ymlaen nawr cyrhaeddodd ei phen blwydd 20 Bugail Bron-glais. Brysiwch wella Elwyna. Shân i’r degawd nesaf! arbennig. Bu y dathlu ar Fai 5ed, yng 27 Elfed ap Nefydd Roberts Hefyd gwellhad buan i’w mam, sydd nghwmni ei brodyr a’u teuluoedd, Diolch yn yr ysbyty ar hyn o bryd, wrth heb anghofio ei nithoedd a’i neiaint, Mehefin fynd i’r wasg. sydd yn meddwl y byd o Anti Ann. 3 Bugail Dymuna Arthur Hughes, Lluest Cofia am y “bus pass” Ann. 10 Edwin Hughes Fach, ddiolch i bawb am y cardiau Ysbyty 17 Bugail a’r anrhegion a dderbyniodd ar ei Cydymdeimlad 24 John Tudno Williams ben blwydd arbennig yn ddiweddar. Mae Mrs Enid Vaughan yn dal yn yr ysbyty, ond yn gwella, bob yn dipyn. Mae Mrs Margaret Dryburgh, Daliwch ati, Mrs Vaughan. Murmur y Coed, a Mr John Howells, Pencoed, wedi colli Yr Ysgol Sul dwy gyfnither yn ddiweddar. Un ohonynt o Sanclêr, Caerfyrddin, Llawenhawn fod gennym bump o a’r llall - Mrs Nansy Edwards, blant ychwanegol yn yr ysgol Sul Pontarfynach. Estynnwn ein erbyn hyn - sef Rebecca, Laura, cydymdeimlad i’r ddau deulu. Alan, Efan a Cortney. Croeso mawr iddynt. Y Maes (Bangor )

Hyfryd yw gweld plant a’r awydd i Fel y gwyddoch, mae Y Maes wedi fynychu ysgol Sul, wedi bod yn aros ailagor ers peth amser bellach, o i “Hwyl Hwyr” ar ôl ysgol bob yn ail dan berchnogion newydd, sef Andy Nos Fawrth, gyda Mrs Ann Mason a Heather fel y’i gelwir. Ers y 6ed Davies. Diolch iddi am ei hamser. o Fai maent wedi dechrau gweini ciniawe Dydd Sul. Croeso i bawb. Pen blwydd Sian a Megan Evans fu’n cystadlu yn Eisteddfod Gadeiriol Efeilliaid Penrhyn-coch y mis diwethaf gyda’u tlysau Bydd Arnold Evans, Cwmwythig, hefyd yn dathlu pen blwydd Llongyfarchiadau i Mr a Mrs arbennig, wedi cyrraedd oed yr Elystan a Catrin Evans, Ardwyn, ar DOLAU addewid, cyn y dyddiad cyhoeddi. gyrrhaeddiad diogel eu hefeilliaid Gobeithio iddo fwynhau ei ben ddiwedd Ebrill, (Dafydd a Dyfrig) - Cydymdeimlo blwydd, a bydd eto lawer i ddod. brodyr bach i Owen ac Ania. Cofion Dymuniadau gorau Arnold. cynnes iddynt, a phob dymuniad da. Cydymdeimlwn â’r Athro Gruffydd Aled ac Eimear Williams, Brynafon a’r teulu ar farwolaeth brawd yng nghyfraith yr Athro yng Nghaernarfon. GOGINAN

Cydymdeimlad

Trist yw cofnodi marwolaeth Lucia Knight, Queen Street, ar Ebrill 16. Cydymdeimlwn yn ddwys gyda Derek ei gŵr, Angie, Deborah, Richard a’u teuluoedd.

Ymddeoliad

Dynuniadau gorau i Ann Bennett, Arfon House, ar ei hymddeoliad o Ysbyty Bron-glais. Roedd Ann wedi gweithio yno fel cogydd ers pedwar deg dwy o flynyddoedd. Mae Ann yn siwr o’i gweld yn wahanol gyda gymaint o amser hamdden.

Busnes Newydd

Pob lwc i Lewis a Robbie Johnston. Druid, ar eu menter newydd ‘Ystwyth Ales.’ Gwerthu a dosbarthu cwrw dros Orllewin Cymru yw’r Dafydd, Owen, Dyfrig ac Ania Evans. busnes. Braf yw gweld y bobl ifanc yn mentro. Y TINCER MAI 2012 7

ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL

Diolch Urdd y Benywod

Dymuna Ann, Gerwyn a Rhian a’r teulu, Daeth ein tymor i ben eleni eto gyda noson Hywelfan, ddiolch yn ddiffuant am bob arwydd allan. Adeiladau y Cynulliad oedd ein cyrchfan o gydymdeimlad a dderbyniasant yn ddiweddar eleni ac ar ol cael hanes adeiladu y lle a edrych ar golli gŵr a thad annwyl, sef Hywel Ellis. oamgylch aethom yn ein blaen i fwynhau bwffe Gwerthfawrogant gyfeillgarwch pawb yn fawr yng Ngwesty Llety Parc. Gorffennwyd y noson iawn. Mae’r gronfa er cof am Hywel a fydd yn gyda ein Cyfarfod Blynyddol a diolchodd Jenny cael ei rannu rhwng Ward Meurig a “Mid- Wales Hall i bawb am eu cydweithrediad yn ystod y colo-rectal cancer fund” bellach wedi croesi flwyddyn. £2,000. Diolch yn fawr. Merched y Wawr Llongyfarchiadau Nos Fawrth Mai 1af aethom i Arddangosfa Longyfarchiadau i Ian a Ruth Jones, Tair Llyn, y Gweilch yng Nglandyfi. Er gwaethaf y ar enedigaeth ŵyr, mab bach i Hugh a Lizzie a tywydd cawsom noson ddiddorol iawn yn brawd i Fredi. gwylio y Gwalch yn eistedd ar dri o wyau gan Hefyd mae Sylvia Smith, Tŷ Melyn, wedi cael obeithio y byddant wedi deor erbyn diwedd wyres, merch i Gwenno a Dai a chwaer fach i y mis. Mae gofal a amynedd y gofalwyr yma Celyn. Llongyfarchiadau i’r ddau deulu. yn ddiddiwedd. Diolchodd Liz Collison i’r Braf yw dweud fod Aneurin Morgan, Y Fferm Pall Mall Tywyn, sef ŵyr Aneurin a Gwen gofalwyr am noson ddiddorol a addysgiadol Byngalo, yn gwella yn dda ar ôl ei lawdriniaeth Morgan ar ei lwyddiant yn ennill cystadleuaeth iawn. Aethom yn ein blaenau i’r Llew Du yn hernia yn ddiweddar. Cerddor Ifanc y Flwyddyn yn yr adran nofis am Nerwen-las a chawsom bryd o fwyd ysgafn i Hoffwn hefyd longyfarch Tomi Vaughan, chwarae y Trwmped. Da iawn ti Tomi. orffen y noson.

Cerddi mewn coedwig yn Llanfihangel Genau’r-glyn

Archdderwydd Cymru yn agor llwybr sy’n chwyn ar benwythnos o ddathlu na welwyd mo’i Llun: Phil Jones ddathliad o draddodiad sy’n mynd yn ôl i’r debyg yn y pentref o’r blaen. ddeuddegfed ganrif ac sy’n fyw yn pentref Yn dilyn yr agoriad bydd plant y fro a nifer o heddiw feirdd a doniau lleol eraill yn cyflwyno Noson Does dim dwywaith mai Llanfihangel o Farddoniaeth a Cherddoriaeth yn eglwys Genau’r-glyn yw un o’r enwau harddaf ar un- Llanfihangel. rhyw bentref yng Nghymru. Un o’r eitemau yn y noson arbennig hon Yn ôl y sôn, dyfodiad y rheilffordd o’r Amw- fydd cyfle unigryw i glywed yr Arglwydd ythig i Aberystwyth a roddodd yr enw cyfarw- Elystan-Morgan yn darllen detholiad o Cantre’r ydd heddiw ar bentref Llandre, ond bellach Gwaelod, awdl fuddugol ei dad Dewi Morgan, a mae defnydd cynyddol o’r enw tlws Llanfi- enillodd iddo gadair Eisteddfod Genedlaethol hangel Genau’r-glyn i’w weld a’i glywed yn y Cymru Pwllheli 1925 ac sy’n un o’r cerddi ar y pentref ac wedi ymgyrchu dros ddeng mlynedd Llwybr Llên. Trefnir te a choffi ym Methlehem ar ddiwedd y nawdegau rhoddwyd yr enw gw- i gloi’r noson. reiddiol ar yr arwydd ffordd ar gyrion y pentref. Bydd gweithgareddau eraill i gefnogi’r Ago- Nawr, mae’r pentref yn cael ei roi ar y map riad yn cynnwys Stomp yn Llety Ceiro am 7.30 yn sgil Llwybr o gerddi sydd wedi ei greu mewn ar nos Wener, ac ar ddydd Sadwrn 19 Mai bydd coedwig ac sy’n ddathliad parhaol o draddodiad Enid Gruffudd - Storïwr i blant yn y goedwig yn y fro sy’n mynd yn ôl i’r ddeuddegfed ganrif yn y bore am 11.00, taith gerdded deuluol ar ac sydd hefyd yn fyw iawn yn y pentref heddiw. y Llwybr yn cychwyn o Fethlehem am 3.00 ac Mae’n hysbys bod Dafydd ap Gwilym, bardd am 5.30 bydd Barbeciw yn y Parc - dewch a’ch “Rydym yn rhagweld y bydd unigolion a enwocaf Cymru ac un a gydnabyddwyd fel diodydd eich hun. grwpiau bach o blant ysgol, myfyrwyr a chym- bardd mawr yn Ewrop yn y Canol Oesoedd, Yn ôl Wynne Melville Jones sydd wedi arwain deithasau lleol yn ymweld â’r Llwybt yn ystod y wedi crwydro llwybrau’r fro hon. ar y cynllun, mae’r Llwybr yn chwarter milltir o dyfodol”, medd Wynne. Mae Llwybr Llên Llanfihangel Genau’r-glyn hyd ar y llechwedd yn y goedwig sy’n ffinio gyda Trefnwyd y gwaith o adeiladu’r Llwybr Llên yn cael ei agor yn swyddogol yr wythos hon hen fynwent yr eglwys. gan Dreftadaeth Llandre a chyflawnwyd y (nos Iau 17 Mai am 6.30) gan Archdderwydd “Mae’n adnodd unigryw ac mae’n gyfle arben- gwaith gan wirfoddolwyr, nifer ohonynt yn cael Cymru Jim Parc Nest ac mae’r pymtheg o nig i fwynhau awen ein beirdd yn naws arbennig eu hadfer o gaethiwed a dibyniaeth ar gyffu- gerddi sydd ar y llwybr naill ai yn waith sydd y goedwig riau ac aed ati i godi’r £10,000. angenrheidiol wedi cael ei ysbrydoli gan Lanfihangel Genau’r- “Mae’r Llwybr hefyd yn glod i bobl y pen- i gyflawni’r gwaith. Y prif noddwyr yw Cronfa glyn neu yn gynnyrch beirdd lleol. tref sydd wedi cydweithio dros gyfnod o bum Eleri (cronfa gymunedol fferm wynt Mynydd Wedi pum mlynedd o ymchwilio, cynllunio, mlynedd ac mae’n dangos beth ellir ei gyflawni Gorddu), Cyngor Cymuned Genau’r-glyn, Cron- codi arian ac adeiladu bydd agoriad swyddogol gan gymuned fechan mewn ardal wledig er lles fa Treftadaeth y Loteri, Amgylchedd Cymru a Llwybr Llên Llanfihangel Genau’r-glyn yn cy- y trigolion ac ymwelwyr. Coedtiroedd Gwell iGymru. 8 Y TINCER MAI 2012

PENRHYN-COCH

Suliau Mai - Mehefin Horeb Mai 20 2.30 Oedfa am y Samariaid yng nghwmni Cerys Humphreys 27 10.30 Oedfa i ddathlu’r Pentecost ar y cyd gyda Bethel ac Eglwys St Paul ym Methel. Gweinidog

Mehefin 3 2.30 Oedfa gymun Gweinidog 10 10.30 Oedfa deuluol Gweinidog 17 2.30 Oedfa bregeth Sion Meredith 24 10.30 Oedfa bregeth Gweinidog

Salem 27 Mai (Sulgwyn) Gweithdy Pasg Eglwys Sant Ioan yn Neuadd yr Eglwys Dydd Sadwrn y Pasg. 10 Mehefin 2pm Y Parchedig Richard H Lewis, hael a’u dymuniadau da ar a John Lewis, Ffôsdwn, Dihewyd, fe groesawodd Judith Morris ein Cymundeb ymddeoliad John. yn dathlu eu priodas ruddem ar yr Llywydd ein gŵr gwadd, sef Ceris 17 Mehefin 10am Yn ogystal, hoffai Kathryn ddiolch un dyddiad. Llongyfarchiadau i’r Gruffudd, ac yna fe aeth ef â ni ar Cyfarfod undebol yn Soar, i’r holl ffrindiau hynny sydd wedi holl deulu. deithiau anhygoel i’r Ariannin ac Llanbadarn Fawr, Y Parchg Richard mynegi sut gydymdeimlad a Uruguay drwy dangos lluniau ar H Lewis Cymundeb charedigrwydd yn dilyn marwolaeth Pen blwydd y sgrin ac ar yr un pryd adrodd yr ei hannwyl fam yn ddiweddar. holl hanes am bobl yr oedd wedi Cinio Cymunedol Llongyfarchiadau a dymuniadau cyfarfod ar ei deithiau i Batagonia Penrhyn-coch Eglwys Sant Ioan gorau i Laura Bolt, Ger-y-llan, a De America. Chwaraewyd Bedydd ar ben blwydd arbennig iawn clipiau fideo o blant ac ieuenctid Bydd y Clwb yn cyfarfod yn Neuadd ar 30 Mai, oddi wrth dy deulu a yn cystadlu mewn eisteddfodau. yr Eglwys dyddiau Mercher 13 a 27 Ar ddydd Sul, Ebrill 22ain, yn ffrindiau. Noson ddiddorol dros ben a phawb Mehefin. Cysylltwch â Egryn Evans ystod y gwasanaeth bedyddiwyd wedi mwynhau ac yn gartrefol 828 987 am fwy o fanylion neu i Hannah Louise, merch Jenny a Cydymdeimlo iawn yng nghwmni Ceris sydd bob fwcio eich cinio. Richard Collins, wyres i Norma amser yn rhoi o’i orau ymhob peth a Glyn Collins, Ger-y-llan, a gor- Estynnwn ein cydymdeimlad mae’n ei wneud. Diolchwyd yn Cydymdeimlad wyres i Mrs V Mort o Dreforus dwys â Mr a Mrs Dewi Edwards, fawr iawn iddo am noson wych, sydd yn ymwelydd cyson â Sant 21 Glanceulan ar golli ei chwaer yna fe dynnwyd y raffl fisol a chael Cydymdeimlwn â Lowri a Huw Ioan. Gweinyddwyd gan y Parchg yn ddiweddar. Llongyfarchiadau cwpanaid a sgwrs hamddenol i Powell a’r teulu, Maesyrefail, ar Ronald Williams. Mae Hannah a’i iddynt hefyd ar enedigaeth eu hŵyr ddiweddu’r noson. farwolaeth mam-gu Lowri - Mrs theulu erbyn hyn nôl yn eu cartref cyntaf. Myfi Jones yn Aberystwyth ar Mai yn Sydney, Awstralia. Ac yna Bore Er cof Canlyniad Erthygl i Gylchgrawn 6ed. Sul, 6ed o Fai, bedyddiwyd eto - Eisteddfod Gadeiriol Penrhyn- gan y Parchg Ronald Williams, Mae swyddogion ac aelodau Horeb coch 2012 Diolch Gwenno Mair, merch Caryl ac yn ddiolchgar i Nia, Emyr a’r Aled Hughes, Hafodau, Goginan. teuluoedd am y swm o £345 - sef Ty^ ni yn y bore Hoffai John a Kathryn Livingstone Wyres gyntaf i Eirwen a John cyfraniadau a dderbyniwyd er cof ddiolch yn fawr iawn i gyfeillion a Hughes, Pen-cwm. Roedd Mam-gu am y ddiweddar Menna Jenkins, Welodd neb le run fath â thŷ ni yn chyn blwyfolion am eu rhoddion a Tad-cu arall Gwenno, sef Doreen Maesaleg. y bore. Y gweiddi sydd yn mynd ymlaen i geisio codi y plant acw. Merched y Wawr Er bod yna glociau larwm a radio Penrhyn-coch wrth ymyl gwely pob un, a phan Gair gan Dai Suter ddaw yr amser i godi, bydd pob un Nos Iau 12fed o Ebrill, hyfryd oedd yn dweud yn ei feddwl bach ei hun, Hoffwn ddiolch yn fawr iawn i bawb a’m cefnogodd yn etholiad y cael bod yn ôl yn Neuadd y Penrhyn “Pum munud fach eto ac mi godaf Cyngor Sir. Cefais lawer o groeso wrth fynd o gwmpas cartrefi’r yn ein cyfarfod cyntaf yno ar ôl yr i” ond cyn eiliad yn taflu dillad y ardal yn canfasio, fel ag y troeon o’r blaen. Diolch hefyd i etholwyr holl waith sydd wedi cael ei wneud i gwely i ffwrdd ac yn codi yn sydyn. Trefeurig am roi imi’r cyfle i gynrychioli’r ardal am wyth mlynedd adnewyddu y Neuadd yn ddiweddar. Pob un yn y tŷ â’r un syniad, ac yna ar Gyngor Ceredigion. Roeddwn yn ei hystyried yn fraint, ac fe Er hynny mae ein diolch yn fawr fel pawb am fynd i’r ystafell ymolchi ymdrechais i wneud fy ngorau dros Drefeurig yn ystod y cyfnod cangen am gael defnyddio Neuadd yr un pryd. Dyna lle mae hylabalw hwn. Mwynheais y gwaith yn fawr iawn, ac rwy’n gobeithio parhau yr Eglwys am gyfnod. Croesawyd mawr wedyn a llais mam yn dal i i gymryd rhan ym mywyd yr ardal. Pob dymuniad da i’m holynydd. pawb i’r cyfarfod gan ein Llywydd weiddi lawr y grisiau. O’r diwedd a thrafodwyd y busnes arferol. Yna pawb yn barod i fynd lawr y grisiau, Y TINCER MAI 2012 9

bob yn un ac un, a rhai ohonynt yn Janine Marmot; Actorion: Antonia lan Aberystwyth - O Blas Gogerd- heddiw. Mae’n gofyn ydy’r system hanner cysgu. Y brecwast yn hen Campbell-Hughes a Julian Morris. dan i Fae Caerdydd. Y rheswm bleidiol sy’n bodoli yng Nghymru barod a llais mam yr un mor uchel Am fwy o fanylion gweler http:// am y teitl yw i’w deulu fyw yn heddiw yn adlewyrchu’r rhaniadau yn ceisio cael trefn ar bawb, hyd yn www.festival-cannes.fr/en/festival. Salem,Coedgruffydd ac i Thomas yn y farn gyhoeddus. oed ei gŵr, a cheisio eu cael i fynd html Roderick , yn ôl hanes y teulu, Gellir darllen y ddarlith ar wefan i’r gwaith ac i’r ysgol. Dau ohonynt weithio fel cipar ar stad Gogerd- Morlan. i’w gwaith a’r tri arall i’r ysgol. Holi O Blas Gogerddan i Fae dan cyn symud - fel nifer o rai http://www.morlan.org.uk/2012%20 y plant oedd eu gwaith cartref yn Caerdydd eraill ar y pryd - i Gwm Rhondda. O%20Blas%20Gogerddan%20i%20 eu bag ysgol, un wedi ei anghofio, Ceir yn y ddarlith frasolwg o Fae%20Caerdydd.pdf yna yn ôl i’w ystafell wely yn ei hyd Ar 19 Ebrill traddododd Vaughan hanes gwleidyddol Cymru o’r Bydd cyfeithiad Saesneg yna cyn i’w mofyn. Un arall wedi anghofio Roderick ddarlith flynyddol Mor- bedwaredd ganrif ar bymtheg hyd hir. glanhau ei ddannedd - hwnnw ar ras i’r ystafell ymolchi. Pump ohonynt o’r diwedd yn barod i fynd drwy’r drws naill i’r car neu i ddala 50 mlynedd efo BP! bws. A hynny y funud ola wrth gwrs. Fel hyn y mae bob bore yn Mae Mai 5 yn ddyddiad arbennig yng tŷ ni. Mae mam yn falch o’u gweld nghalendr Teulu y Jenkinsiaid Garej yn mynd er mwyn iddi gael tipyn Tymawr, Penrhyn-coch. Ar y dyddiad yma o seibiant. Fydd hi’r un fath bore ym 1962 y priododd Cyril P. Jenkins a fory eto ond er hynny, mae mam yn Jane Evans o Langwyryfon a symud i fyw i dal i edrych ymlaen i’w gweld i gyd Tymawr. Ym 1961 roedd y ddau wedi prynu yn dod adref ar ddiwedd pob dydd!. Gorsaf Betrol Tymawr gan agor i fusnes Mairwen Jones ar ôl i’r safle gael ei throi o un petrol Fina i BP a Shell Mex. Ym 1975 adeiladwyd Llongyfarchiadau i Mairwen hefyd ail ganolfan - Gorsaf Betrol Rheidol ym am gael pennill o’i heiddo wedi Mhonterwyd a agorwyd ym 1976; roeddynt ei ddewis ar gyfer un o gardiau yn dathlu 35 mlynedd efo BP y llynedd. Nadolig Merched y Wawr. Pan fu Cyril farw yn 2002 fe gymerodd ei blant Lynwen a Geraint y ddwy orsaf drosodd gan addunedu i gynnal y ddau • Erthygl ddifyr iawn. fusnes yn y cymunedau oedd mor agos i • Buasai pob darllenydd yn galon eu tad. gallu uniaethu gyda’r darluniau Ym 2011 dathlwyd 50 mlynedd gyda BP a grëwyd yma! - dyma orsaf hynaf y cwmni ym Mhrydain • Go debyg ydi hii yn nhŷ pawb yn ogystal a’r leiaf. yn y bore ynte! Yn ôl Lynwen: Roedd dad wastad eisiau • Mae’r darluniau’n fyw a gwir!! agor gorsaf betrol BP gan ei fod yn credu • Erthygl addas iawn i mai BP oedd y gorau! O edrych yn ôl ar ei gylchgrawn – gyda iaith a safod hoffter o ralïo a cheir, mae’n rhaid fod cadw ‘dweud’ naturiol. garej yn freuddwyd wedi ei gwireddu. Yr Llongyfarchiadau! adeg honno, roedd popeth mor hamddenol Dorothy Jones - roedd y sialensau yn llai na heddiw ac nid oedd cymaint o reolau! Roedd mam a dad yn cefnogi digwyddiadau yn y gymuned ac Teulu Garej Tymawr - Cyril, Jane, Lynwen, Geraint a Carys (merch Dangos ffilm roeddynt yn fawr eu parch yn y gymuned. Mollie, chwaer Cyril) Mae Geraint a minnau yn gobeithio y Mae ffilm yn seiliedig ar lyfr yr gallwn eu dilyn yn hyn. awdur Niall Griffiths, Garth Kelly Mae’r busnes ym Mhenrhyn-coch + Victor (Jonathan Cape, 2002) cymaint mwy heddiw - pum gwaith mwy yn ymddangos yn Cannes 16 – na’r siop wreiddiol - a rydym yn llawer 27 Mai. KELLY + VICTOR: Hot prysurach! Pan agorodd mam a dad y Property Films; Cynhyrchydd: busnes gorsaf betrol roeddynt yn gwerthu tanwydd, olew a phethau gofal car. Heddiw mae Tymawr yn orsaf betrol gyda siop TREFEURIG hwylus sy’n gwerthu popeth- gellwch brynu hyd yn oed blanhigion, dodrefn Gwellhad buan a chytiau i’r ardd - a hefyd y Ddolen a’r Tincer! Dymunwn wellhad buan i Huw Mae’r ardal yn ffodus iawn o gael Jenkins, Fferm-y-Darren, a y cyfleusterau hyn yn y pentref - dreuliodd ychydig amser yn Ysbyty dymuniadau gorau i’r teulu am y 50 Teulu Tymawr, Penrhyncoch 2012 - Jane, Lynwen, Ifor, Seren Wyn, Bron-glais yn ddiweddar. mlynedd nesaf! Sian Fflur a Gwenan Hedd, Geraint, Carys ac Elis Wyn 10 Y TINCER MAI 2012

Etholiadau’r Cyngor Sir 2012 Bu pedair gornest yn ardal Y Tincer yn etholiadau’r Cyngor Sir, a gwelwyd tri o’r cynghorwyr blaenorol yn cadw eu seddau ac un sedd yn newid dwylo. Yn y Borth, cafwyd brwydr unwaith eto rhwng dau ymgeisydd annibynnol, sef Ray Quant a James Whitlock Davies. Ray Quant a enillodd ond roedd ei fwyafrif i lawr i 66 o gymharu â 103 yn 2008; fodd bynnag roedd ymgeisydd Ceidwadol yn sefyll y tro hwn ac fe enillodd ef 72 pleidlais. Yn Nhirmynach fe gynyddodd Paul Hinge ei bleidlais yn sylweddol o 434 y tro diwethaf i 601 y tro hwn, ond fe wnaeth Jaci Taylor dros Blaid Cymru ymdrech lew o ystyried mai ychydig cyn yr etholiad y mabwysiadwyd hi. Roedd hwn yn ganlyniad da i’r Democratiaid Rhyddfrydol ar noson anodd iddynt yng Ngheredigion. Fe lwyddodd Plaid Cymru i gipio dwy sedd oddi arnynt sef sedd Gogledd Aberystwyth (Mark Strong yn trechu Carl Williams) a sedd Llanarth (Bryan Davies yn trechu Eurfyl Evans), ac wrth gwrs roedd y ddau a drechwyd yn aelodau Cabinet. Ni chafodd y Democratiaid ddim lwc ym Melindwr. Llwyddodd Rhodri Davies (Plaid arferol y Blaid yn dewis cefnogi dyn lleol y blynyddoedd o wasanaeth. Cymru) i gadw’r sedd a enillodd yn 2008 gyda tro hwn. Fe gollodd un arall o gynghorwyr Erbyn hyn fe wyddom fod Ellen ap Gwynn, chynnydd sylweddol iawn yn ei bleidlais a’i y Blaid ei sedd i ymgeisydd annibynnol, sef aelod Ceulanamaesmawr (Plaid Cymru) wedi ei fwyafrif ac yntau’n wynebu’r un gwrthwynebydd Ian ap Dewi ym Mhenbryn yn ne’r sir. Hefyd hethol yn arweinydd Cyngor Ceredigion. Bydd yn ag o’r blaen. fe enillodd yr annibynwyr ddwy sedd arall arwain clymblaid a fydd yn cynnwys Plaid Cymru Yn Nhrefeurig y gwelwyd newid yn yr ardal lle’r oedd yr aelodau Plaid Cymru blaenorol (19 aelod), Grŵp Annibynnol (12 aelod), Llais hon, sef yr ymgeisydd annibynnol Dai Mason wedi ymddeol, sef Llanio a Llanwenog. Ond Annibynnol (2 aelod, sef Dai Mason, Trefeurig a yn llwyddo i drechu Dai Suter (Plaid Cymru) efallai mai canlyniad mwyaf trawiadol y Dafydd Edwards, Llansantffraed) a Llafur (Hag a oedd yn aelod ers 2004. Roedd yr ymgeisydd noson oedd yr un yn Llandysul pan lwyddodd Harris, Llambed). Y tu allan i’r glymblaid bydd annibynnol wedi ei eni a’i fagu yn yr ardal Peter Evans, Plaid Cymru, i drechu Keith y saith Democrat Rhyddfrydol ac Aled Davies. ac yn un a weithiodd am flynyddoedd yng Evans, Annibynnol, Arweinydd y Cyngor Dyma’r tro cyntaf i Gyngor Ceredigion gael ei Ngogerddan, felly roedd ei gysylltiadau lleol yn ystod y blynyddoedd diwethaf hyn. Beth arwain gan Blaid Cymru. Bydd gwaith anodd yn ddwfn ac eang. Mae’n bosib mai dyna a bynnag yw plaid dyn, mae’n anodd peidio â iawn o flaen y Cyngor ar adeg pan fo gwariant drodd y fantol, gyda sawl un o bleidleiswyr chydymdeimlo â rhai sy’n colli seddi ar ôl cyhoeddus dan gymaint o bwysau.

M THOMAS Plymwr Lleol Diolch Penrhyn-coch Hoffwn i gychwyn, ddiolch i drigolion ceisio cael ateb a/neu ganlyniad. Gosod gwres canolog plwy’ Trefeurig am fy ethol fel Rwy’n edrych ymlaen i’m cyfnod Ystafelloedd ymolchi cynghorydd dros yr ardal. Rwy’n ei fel cynghorydd dros y plwy’, a diolch Cawodydd Pob math o waith plymio ystyried yn fraint ac yn anrhydedd eto am ddangos eich cefnogaeth a’ch ac hefyd gwaith nwy i gael cynrychioli’r plwy’ ar gyngor ffydd ynddof. Prisiau rhesymol Ceredigion. Dai Mason 07968 728470 Rwy’n ymwybodol o sawl mater sy’ 01970 820375 angen sylw yn Nhrefeurig, ac mi fyddaf Cwmisaf, Cwmsymlog, Aberystwyth, yn codi’r materion yma yn rhinwedd Ceredigion SY23 3HA fy rôl fel cynghorydd. Mi fyddaf hefyd wrth gwrs yn barod i godi materion 01970 828 128 dai.mason@hotmail. Iwan Jones eraill pan yn briodol, felly cofiwch com JONATHAN gysylltu â mi i drafod unrhywbeth sy’n Gwasanaethau Pensaerniol JAMES LEWIS peri gofid neu sy’ angen sylw, ac mi (Nid yw e-bost y cyngor mewn lle Cynlluniau ar gyfer adeiladau newydd, estyniadau ac addasiadau Saer Coed / Adeiladydd wnai’n siwr fod y materion yma’n cael eto ond mae’n debyg mai daim@ 01970 880652 eu trafod gan y bobl priodol er mwyn ceredigion.gov.uk fydd y cyfeiriad)

Gellimanwydd, Talybont, 07773442260 Ceredigion SY24 5HJ [email protected] Bronllys Capel Bangor 01970 832760 Aberystwyth [email protected] Y TINCER MAI 2012 11

Apêl Penpal ytincer@ googlemail Fel yr addewodd Lynne Hughes, Penrhyn-coch, dyma rhedeg tŷ bwyta yn Ella pentref bach yng nghanol Sri lun o’r plant yn Sri Lanka yn derbyn y pensiliau a Lanka. Mae Darsha yn gweithio yn galed i helpu plant a .com roddodd darllenwyr Y Tincer i’r gronfa. phobl difreintiedig ei ardal. Dyma lun o Darsha yn rhannu y pensiliau mewn Hoffai y plant ddiolch i chi yn ardal Y Tincer am eu cartref i’r dall a byddar. Mae Darsha yn 26 oed ac yn cefnogi.

GWASANAETH GWASANAETH GWASANAETH GARDDIO TEIPIO TEIPIO Cysylltwch â ROBERT CYSYLLTWCH Â GRIFFITHS Mrs Glenwen Morgans MAIR ENGLAND Heulwen PANTYGLYN Penrhyn-coch LLANDRE CEREDIGION Ffôn: 01970 828041 SY24 5BS Am bob math o waith Symudol: 07515494710 garddio ffoniwch Ebost: glenwen.morgans 01970 828693 (01970) 820924 @btopenworld.com [email protected] 12 Y TINCER MAI 2012

Dechrau Haf Yma’n Ohio...

Ie wir; mae hi’n ddechrau’r haf yma yn barod. Mae’r tywydd wedi bod Solutions. Fe ddisgrifiodd mai pan oedd yn fachgen ifanc, ei freddwyd yn gymysgedd rhwng nosweithiau stormus tu hwnt, gyda glaw trwm oedd i fod yn gyfoethog, ac ar ôl treulio blynyddoedd yng ngwledydd a rhybudd corwyntoedd, a dyddiau heulog twym gyda’r tymheredd yn y Dwyrain Canol yn rhyfela, fe ddatblygodd meddalwedd a fyddai agoshau i 90F. Dechrau’r haf, ble mae myfyrwyr Prifysgol Rio Grande yn cael ei ehangu er mwyn cael ei ddefnyddio er mwyn adnabod y wedi mynd tuag adre er mwyn ail-siarsio eu batris erbyn mis Medi, gelyn. Gyda hyn yn datblygu, fe ddaeth yn gyd-sefydlydd Partneriaid gan adael dim ond llond llaw o bobl ar ôl yn y pentref. Technoleg Gwyddoniaeth Omni. Roedd ei neges tuag at y rheini Mae’n debyg fod Ohio wedi mynd o flaen dyddiadau colegau a oedd o’i flaen a oedd yn gwrando’n astud ar bob gair yr oedd yn phrifysgolion Cymru gan bod diwrnod Graddio wedi dod a mynd ei ddweud, yn fy ysbrydoli i ac roedd y neges mor glir â ‘Gwireddu yn barod yma’n Rio Grande. Fel arfer, byddai diwrnod graddio breuddwydion’. yng Nghymru, er enghraifft, tua chanol mis Gorffennaf, ond Ac felly, am tua awr arall, fe wyliom y myfyrwyr o bob oedran, o rai penwythnos diwethaf, y 5ed o Fai 2012, cefais un o brofiadau mwya’ yn ei hugeiniau cynnar i un dyn o’r enw Clell Elliot, a oedd yn troi’n ysbrydoliaethus ym myd addysg; Y 136ed Seremoni Raddio, Prifysgol naw deg mewn mis, yn eu clogau wrth iddynt gerdded i fyny tuag at y Rio Grande. llwyfan wen; eu rhieni, ffrindiau a’u hathrawon yn edrych arnynt, yn Fe wnaeth y diwrnod yma gychwyn diolch byth, gyda bore braf a’r falch dros ben. Rydw i’n gyfarwydd â’r teimlad yma; does wir dim byd haul yn tywynnu tra oedd teuluoedd y myfyrwyr llawn ffws a ffwdan fel cerdded at eich diploma. Yn cerdded at eich dyfodol, bron. o amgylch eu plant, gan bendronni ble i eistedd. Roedd y tywydd Cyn i’r seremoni orffen yn swyddogol, fe daniodd y gerddorfa eto, a braf yn fendith i’r graddedigion oherwydd cafwyd y seremoni raddio wnaeth ysbrydoli’r graddedigion i unwaith eto, gerdded yr holl ffordd ei chynnal y tu allan ar brif faes y brifysgol, ac felly nid oedd angen o amgylch y campws ac yna, yn ôl i’r maes, ble wnaethant ymffurfio i unrhyw fath o diced neu bas er mwyn mynychu’r digwyddiad. Roedd mewn i gylch enfawr. Roeddwn yn siwr fy mod i wedi gweld rhywbeth yna lwyfan wen grand o flaen yr eisteddle a dyma ble fydde oddeutu fel hyn o’r blaen, ond dim mewn mewn ffilmiau Americanaidd! 400 o raddedigion yn derbyn eu diploma. Fe daniodd y gerddorfa Gyda gair byr gan Nathan Wood yn llongyfarch ei gyd-fyfyrwyr, fe o dan arweiniad Mr. Gary Stewart ac wrth iddynt chwarae’r dôn floeddiodd y dorf ac roedd y teimlad o barch a chariad wrth bob draddodiadol Processional “Pomp and Circumstance”, fe orymdeithiodd rhiant ac wrth bob ffrind yn cydio’n dyn arnaf; atgofion melys iawn y 400 o gaddedigion gyda’r oddeutu 200 o aelodau’r gyfadran yn o oddeutu dair blynedd yn ôl. Mae’n beth rhyfedd ofnadwy fy mod eu harwain o amgylch y campws bychan, hyd at y llwyfan wen, ble i, mewn tua blwyddyn, yn mynd i fod yn gwneud yr un fath beth wnaethant eistedd yn eu cadeiriau dynodedig. Yna, yn wahanol i’n â’r graddedigion yma; yn cerdded o gwmpas y campws gyda gwen o traddodiad ni yng Nghymru, cafodd yr anthem genedlaethol ei chanu glust i glust, mae’n siwr. ar ddechrau’r seremoni yn hytrach nac ar y diwedd. Mae’n rhaid bod Yn ystod yr haf, mi fyddai’n cymryd rhan mewn dosbarthiadau’r yn onest, (ac efallai ychydig yn unochrog) ond doedd sefyll a cheisio’i haf er mwyn gweithio tuag at radd Meistr mewn Addysg, Intergrated chanu ddim yn cael yr un effaith arnai fel mae anthem y famwlad yn Arts, ac yn aros yn amyneddgar iawn tan iddynt ddechrau. wneud! Wrth gwrs, mae “Hen wlad fy nhadau” ynom ni ers ein geni Hefyd yn ystod yr haf, gan fod yr adeg prysur y tu ôl i ni nawr, rydw i ac yn ein gwreddiau felly roedd hi’n naturiol i mi beidio teimlo’r un yn edrych ymlaen i weithio ar hanes yr ymfudo, yn enwedig gan fod yna wefr â’r rheini o’m hamgylch. Er hyn, teimlais fy mod wedi rhoi siot lawer o hanes teuluoedd Llangwyryfon, Llanddeiniol a Llansanffraid go dda ar ganu’r “Star Spangled Banner”, gyda dim ond rhannau o wedi dod yma nôl yn gynnar yn y Bedwaredd ganrif ar bymtheg, ac mae linellau roeddwn yn sicr arnynt, sef “O! say can you see...”, “stripes gen i ddiddordeb mawr yn hanes Fferm Benglog, Llanddeiniol. and bright stars...”, “O! say does that star-spangled banner...” a “... Os oes gennych unrhyw gwestiwn, neu ateb hyd hynny, a fyddai o land of the free and the home of the brave?” gymorth i mi, cysylltwch â mi trwy ebost [email protected]. Clywsom lawer gan lywydd y brifysgol, Barbara Gellman-Danley, (Mae croeso i rai heb e-bost yrru y manylion trwy olygydd y Tincer) PhD ac hefyd gan y siaradwr gwadd sef Mr Sean Lane, CEO, BTS Lisa Jones

Y graddedigion, Aelodau’r Gyfadran, Teuluoedd a Ffrindiau Mr Clell Elliot, a wnaeth ddechrau ei radd ôol yn y 40au, ac yn graddio o’r diwedd yn 2012, 89 oed! Y TINCER MAI 2012 13

Hola o Batagonia! O’r Cynulliad - Elin Jones AC

Yn ystod y ddeufis ers fy ngholofn ddiwethaf, rwyf wedi mynychu nifer helaeth o ddigwyddiadau amrywiol ar hyd a lled Ceredigion. Nôl ym mis Mawrth, roedd hi’n fraint i gael derbyn gwahoddiad Merched y Wawr Beulah i’w hannerch yn eu cyfarfod yng Nghaffi Emlyn, Tan-y-groes. Roedd hi’n braf gweld cynifer o wynebau cyfarwydd yn bresennol a chael cyfle i esbonio fy nyletswyddau fel Aelodau Cynulliad Mae’n anodd credu bod dros flwyddyn ers i fi hynny dwi wedi bod yn ymweld â gwahanol bobl Ceredigion. ysgrifennu’r geiriau uchod ar gyfer y Tincer y yn eu cartrefi am sgwrs, gyda chacen yn rhodd! Roeddwn hefyd yn falch i gael fy tro cyntaf, a ’mod i nawr yn anfon gair atoch ar Un peth sy’n wahanol eleni yw’r ffaith mod ngwahodd i fod yn banelwraig mewn seiat ddechrau cyfnod newydd yma ym Mhatagonia! i’n byw yn Nhŷ Camwy. Tŷ teulu ydoedd yn holi a gynhaliwyd yng Nghanolfan y Morlan, Dychwelais i Bow Street ryw wythnos cyn y wreiddiol ond ers blynyddoedd bellach mae Aberystwyth, i nodi Diwrnod Rhyngwladol Nadolig, a threulio tri mis a hanner hyfryd gyda wedi bod yn gartref i athrawon a phregethwyr y Menywod. Rwyf wedi bod yn mynychu theulu a ffrindiau yng Nghymru. A deuddydd yn sy’n dod i weithio yn Nyffryn Camwy. Mewn digwyddiadau gwahanol i nodi’r diwrnod hwn unig ar ôl i Esyllt fy chwaer briodi yng Nghapel noson groesawu gyfrinachol i fi a chyn-athrawes, yn flynyddol yn y sir, ac rwy’n gobeithio y Soar y Mynydd, ro’n i’n hel fy mhac unwaith eto cynhaliwyd raffl er mwyn codi arian i brynu gwnaeth y gynulleidfa fwynhau’r drafodaeth. am Batagonia bell. Dwi ’nôl ers rhyw fis bellach, peiriant golchi newydd i’r tŷ, a chawson ni’n Mynychais agoriad swyddogol yr ac wedi profi cymaint o garedigrwydd a chroeso dwy’r fraint o dynnu’r tocynnau lwcus. Ac enw amddiffynfa arfordirol yn y Borth ychydig eto nes ’mod i bron â theimlo fel na fues i adre pwy dynnais i allan o’r môr o docynnau ond wythnosau yn ôl. Rwy’n gwybod bod trigolion o gwbl! Gyrhaeddais i mewn pryd ar gyfer Lois Dafydd, Tŷ Camwy! Y diwrnod canlynol yr ardal wedi bod yn edrych ymlaen at weld penwythnos hir y Pasg (amseru da), ond ers cyrhaeddodd fy ngwobr ar ffurf teisen fawr o y gwelliannau yma ers blynyddoedd er mwyn hynny mae’r gwaith wedi bod yn ddiddiwedd! siop ‘Blasus’, a chyn diwedd yr wythnos roedd delio gyda bygythiad y cynnydd yn lefelau’r Dwi wedi ailgydio yn rhai o weithgareddau’r y peiriant golchi newydd wedi’i osod. Mae’r môr, ac roedd hi’n dda gweld Gweinidog llynedd, megis dosbarthiadau ôl-feithrin yn tywydd sych a gwyntog diweddar wedi bod yn yr Amgylchedd yn dod i weld ffrwyth Nhrelew a’r Gaiman, gweithgareddau yn Nolavon, berffaith ar gyfer sychu’r dillad glân! buddsoddiad sylweddol Llywodraeth Cymru a darllen stori yn yr Ysgol Feithrin. Dwi hefyd yn Dwi wedi dechrau cynorthwyo ffrind i mi sy’n a’r Undeb Ewropeaidd dros ei hun. cyflenwi yno deuddydd yr wythnos, ac yn cael dysgu Cymraeg yn Ysgol Bryn Gwyn, sef ardal Yr un diwrnod, roeddwn yn bresennol gwefr o wrando ar y plant 2-5 oed yn canu ‘Hen wledig ar gyrion y Gaiman. Adolygu ry’n ni wedi’i yn y seremoni fer a gynhaliwyd i agor y Wlad Fy Nhadau’ ar ddechrau pob diwrnod! wneud bennaf gyda’r plant hyd yn hyn, a’r rhai maes chwarae newydd ar dir y castell yn Anifeiliaid yw’r thema ar hyn o bryd, felly aeth y oedd wedi cael gwersi yn y gorffennol yn cofio Aberystwyth. Mae yna alw mawr yn lleol am dosbarth hynaf i Sw Rawson yn ddiweddar – a tipyn – y cyfarchion, y lliwiau, teimladau, a ‘pen-ôl gyfleusterau newydd ar gyfer plant – boed yn ges i fynd gyda nhw! Cawson ni ddiwrnod braf ar y gadair’! Maen nhw hefyd yn hoff o ganu ‘Pen, lleol neu’n dwristiaid – ac rwy’n gwybod bod yn gweld y gwanacos, ffesantod, moch, mwnci, ysgwyddau, coesau, traed’. Cefais lifft i’r ysgol defnydd da eisoes yn cael ei wneud o’r maes moch cwta, condoriaid, arth... Roedd y plant y diwrnod cyntaf gan ddychwelyd i’r Gaiman ar chwarae ar ei newydd wedd. wrth eu bodd! Ond roedd y teigr yn cysgu allan y bws ysgol, ond mentrais ar fy meic y diwrnod Rwyf hefyd wedi cefnogi trigolion ystâd o’r golwg yn anffodus. canlynol. Dywedodd fy ffrind wrtha i fod y plant Maesglas yn Aberteifi sy’n brwydro yn erbyn Cefais fendith o gyd-drefnu cwrdd ar y bws yn dweud ymysg ei gilydd wrth iddyn cynlluniau Tai Ceredigion i leihau ac adleoli diolchgarwch Capel Bethel y Gaiman, lle’r nhw yrru heibio (yn Sbaeneg), ‘Edrychwch, mae’r eu maes chwarae er mwyn medru codi mwy oeddwn i’n rhannu’r neges eleni eto. Roedd athrawes Gymraeg ar gefn beic!’ o dai. Bwriad y preswylwyr yw cofrestru’r y sedd fawr yn llawn amrywiol fwydydd, yn Wrth gwrs, ynghanol y prysurdeb yma dyw maes chwarae fel ‘clwt pentref’ er mwyn atal gyfraniadau gan bobl leol, a’r diwrnod canlynol siesta dal ddim yn rhan o batrwm fy niwrnod! unrhyw ddatblygiadau ar y tir yn y dyfodol. cynorthwyais i Luned Gonzalez i’w dosbarthu Ond rhywsut mae cig, jam llaeth, mate, Mae trigolion Tal-y-bont eisoes wedi cyflwyno i rai o bobl hŷn y Gaiman. Roedden ni hefyd yn empanadas, a chacennau o bob lliw a llun wedi cais o’r fath i atal cynlluniau i godi mwy o dai rhoi copïau o raglen y Cwrdd Diolchgarwch i bob gwneud eu ffordd i ’mywyd i’n hawdd iawn, ac o’r ar faes chwarae ar ystâd Maes-y-Deri. Rwy’n un, ac yn y cartref cyntaf gofynnodd Luned i’r herwydd dwi’n rhedeg gyda’r boreau sy ddim yn gefnogol i ymgyrchoedd trigolion Aberteifi a wraig 94 oed a hoffai i ni ganu emyn iddi – do’n rhywbeth arferol yma. Pwy a ŵyr beth mae pobl Thal-y-bont i gofrestru’r tiroedd at ddefnydd ni ddim wedi trafod hyn ymlaen llaw! Ond wrth yn ei ddweud pan maen nhw’n gweld y Gymraes cymunedol ac rwy’n edrych at gydweithio gyda i ni ganu ‘Cyfrif y Bendithion’, roedd mwynhad a a’i choesau gwynion yn rhedeg wrth iddyn nhw nhw ymhellach ar eu ceisiadau dros y misoedd gwerthfawrogiad y wraig yn amlwg. Aethon ni i yrru heibio! nesaf. lond llaw o dai eraill (a chanu unwaith eto) ac ers Lois Dafydd 14 Y TINCER MAI 2012 Adolygiadau

R. Gerallt Jones Diptych - cerddi: poems cyhoeddi Cymraeg. alaw a fyddai’n glynu yn y cof, nid am gyfnod, ond Cyhoeddiadau Modern 144t. £14.99 Fel un sy’n ystyried am byth. Cyplyswch hyn â phresenoldeb apelgar agor pecyn o fisgedi mab a merch a feddai ar leisiau swynol – a dyna i Er bod R. Gerallt Jones siocled yn dipyn o chi lwyddiant digamsyniol. Profwyd hyn mor bell yn nofelydd mentrus, yn ymrafael, roedd darllen yn ôl â chwedegau’r ganrif ddiwethaf pan fyddai feirniad llenyddol craff, am gampau athletwyr pob un o’u recordiau yn cyrraedd brig siartiau yn addysgwr brwd a megis Colin Jackson a gwerthiant gorau Y Cymro. Yn ystod cyfnod y blaengar, bardd ydoedd enillodd 25 medal ym Nadolig 2011 fe aeth y gyfrol sy’n olrhain hanes yn ei hanfod. Roedd yn mhrif gampwriaethau ei eu bywyd i frig y gwerthwyr gorau unwaith yn bersonoliaeth hynod, faes yn ystod ei yrfa (er rhagor! Llwyddiant eto, a hynny ar ôl bron hanner yn crwydro o swydd i mai un fedal Olympaidd can mlynedd. swydd, o wlad i wlad, sy’n eu mysg – y fedal arian a enillodd yn Ond mae i lwyddiant ei bris. Yn ystod y ac o iaith i iaith, ac yn Seoul yn 1998), yn agoriad llygad. Felly hefyd cyfnod hwnnw profodd y ddau hapusrwydd a treiddio at galon pethau gampau enwogion megis Lynn Davies, Tom thristwch, mwynhad a chwerwedd, uchelfannau yn ei famiaith (fel yn Gwared y Gwirion), ac yn Lucy, Geraint Thomas a David Davies. Mae’r ac iselderau, a’r profiadau hyn i gyd wedi eu torri cwys soffistigedig yn ei iaith academaidd, y bennod sy’n olrhain gyrfa ddisglair Tanni Grey- gweld gan y torfeydd a ddeuai i’w hedmygu a’u Saesneg. Brwydrai rhag culni, ac ymagweddai’n Thompson yn sicr o godi cywilydd ar y rhai diog caru. Yn y gyfrol hon mae’r ddau wedi cael y ddyneiddiwr eangfrydig megis Alun Llywelyn- yn ein mysg – mae hi wedi ennill 16 o fedalau rhyddid i gyfleu eu teimladau ac i ddatgelu i ryw Williams. Olympaidd, gydag 11 o’r rheini’n fedalau aur! raddau y rhesymau dros eu llwyddiannau, eu Cymwynas oedd i’w wraig Sŵ gywain y Nid yr enwau ‘mawrion’ yn unig sy’n cael siomedigaethau a’u problemau. Yn wir, mae’r cyfieithiadau hyn at ei gilydd yn sgil ei farw eu crybwyll yn y gyfrol hon: ynddi ceir nifer o ddau wedi llwyddo i gyfleu eu teimladau yn annhymig. Maen nhw’n codi cwestiynau enwau cwbl ddieithr i mi – pobl megis Paulo ddiflewyn-ar-dafod a hynny heb fynd dros ben diddorol ynglŷn â natur cyfieithu, ac felly da Radmilovic, a adnabyddir fel ‘Siarc y Taf’, ac a llestri. Mae hiwmor y ddau yn cael ei amlygu yn y oedd ailgyhoeddi trafodaeth y bardd ei hun ar enillodd nifer o fedalau am nofio ac am chwarae gyfrol a hynny yn bennaf oherwydd y rhyddid eto y pwnc, ‘The Problems of Translation’, lle y polo dŵr ym mlynyddoedd cynnar yr ugeinfed i gyfleu eu hunain yn dafodrydd a thafodieithol. dywed mai proses wahanol iawn yw cyfieithu ganrif. Mae’r daith faith, gymhleth a arweiniodd barddoniaeth gan yr awdur ei hun a chyfieithu Ceir pennod fer ar ddechrau’r llyfr yn adrodd o’r cyfarfyddiad “damweiniol” hwnnw yn nhŷ gan rywun arall. Os rhywbeth, mae’n well i peth o hanes y gêmau Olympaidd modern. Mae nain Aloma yn 1964 i’r Gresham yn Blackpool rywun arall gyfieithu, oherwydd mae’n glynu’n pob math o gampau megis marchogaeth a bocsio eleni wedi ei chofnodi’n gynnil iawn gan Alun fwy triw at y gwreiddiol. Tuedd y bardd ei yn cael eu dathlu yn y gyfrol fechan a difyr hon, ac Gibbard. Prin mae’r darllenydd yn sylwi ar ei ran hun yw creu ‘fersiynau’ newydd o’i gerddi, a mae’n syndod faint o Gymry sydd wedi gwneud a’i bresenoldeb yn y ddrama ac eto mae wedi cheir enghreifftiau o hynny yn y gyfrol hon. eu marc yn y gêmau Olympaidd. llwyddo i blethu’r cyfan rhwng dau glawr yn Mae ‘Grandmother’, er enghraifft, sy’n honni Mae’r iaith yn syml ac yn rhwydd i’w darllen. effeithiol. bod yn fersiwn o ‘Tai Duon’ , yn fyrrach na’r Dyma lyfr sydd wedi dysgu llawer i mi. Byddaf Mae yna un rheswm arall dros lwyddiant gerdd wreiddiol Gymraeg o gryn dipyn. Wrth yn rhoi tipyn mwy o sylw i’r digwyddiadau yn gwerthiant y llyfr. Pobl fusneslyd ydi’r mwyafrif gwrs, i’r darllenydd sy’n Gymro Cymraeg, Llundain ym mis Awst yn sgil ei ddarllen. ohonom yn y bôn. Roedd pawb am gael gwybod mae hynny’n fath o fonws. Prin bod llawer o unwaith ac am byth a oedd Tony ac Aloma yn werth mewn cael cyfieithiadau llythrennol Janice Jones ddau gariad! Meddai Tony am Aloma, “Nid yw’n o’r cerddi Cymraeg. hawdd yng nghwmni hon, ond haws fel ma’i – na Mewn nodyn mor fyr â hwn, does dim hebddi.” Ac meddai Aloma am Tony, “Ond anodd modd gwneud cyfiawnder â’r cerddi Cymraeg Tony, Aloma, Alun Gibbard Tony ac Aloma - Cofion i deimlo dim drwg amdano, a hawdd iawn er a Saesneg. Gallaf ddweud yn blwmp ac yn Gorau Y Lolfa 216t. £14.95 hynny – ydi ’garu o.” Dau gariad? Mynnwch y llyfr, blaen, fodd bynnag, fod rhagair yr Athro darllenwch o’n drwyadl ac efallai y dowch chitha’ Walford Davies a rhagymadrodd yr Athro I mi’n bersonol, pleserus a thrafferthus oedd i benderfyniad! O’m rhan fy hun, rwy’n meddwl Bobi Jones yn gyflwyniadau gafaelgar a darllen llyfr bywgraffyddol Tony ac Aloma, yr a’ i i rywle clyd yn y tŷ i ganu rhai o’u caneuon threiddgar iawn i fywyd a gwaith R Gerallt Cofion Gorau. Pleserus, am imi dreulio cyfnod unwaith eto. ‘Mae gen i gariad...... !’ Jones. I’r rheini nad ydynt yn gyfarwydd ag ef helaeth o’m mywyd yn rhannu llwyfan â hwy, yn na’i waith, mae’r gyfrol hon yn fan cychwyn profi rhin eu cyfeillgarwch ac yn mwynhau eu Arwel Jones (Hogia’r Wyddfa) ardderchog. llwyddiannau a cheisio eu cynnal yn ystod adegau anodd. Trafferthus, am fy mod yn gorfod rhoi’r John Rowlands gorau i ddarllen y llyfr bob tro y cawn fy atgoffa Sharon Morgan Hanes Rhyw Gymraes - o un o’u caneuon. Sawl tro y bu raid i mi godi a Hunangofiant Sharon Morgan Y Lolfa 228t £9.95 dechrau canu neu chwibanu’r alawon, a’r rheiny’n John Meurig Edwards Cymry yn y Gêmau mynd rownd Fel yr awgryma’r teitl, atgofion yr actores Sharon Olympaidd Y Lolfa (Cyfres Stori Sydyn) a rownd yn fy Morgan sydd yma, a dyma ran difyrraf y cofiant 96t. £1.99 mhen! Ond hwn. Wedi stryffaglu drwy’r achau ar ffurf catalog dyna oedd y ffeithiol, dyma gyrraedd at gnewyllyn creadigol y Dyma gyfrol arall yn y gyfres hynod boblogaidd rheswm dros stori, sef hanes ieuenctid afieithus a gyrfa gynnar Stori Sydyn gan y Lolfa. Mae nifer o’r llyfrau yn lwyddiant merch egnïol, gref yn ystod cyfnod chwyldroadol y gyfres hon yn trin a thrafod enwogion ym myd y ddeuawd. yn hanes ein cenedl. Carlama’r hanesion, y chwaraeon gyda’r bwriad o ddenu darllenwyr Roedd gan Tony dylanwadau a’r sylwadau yn fwrlwm o brofiad, a fyddai, efallai, yn ei chael hi’n anodd canfod y ddawn brin i carwriaeth ac antur – a’r cyfan wedi’i ysgrifennu rhywbeth at eu dant ymysg cynnyrch y byd briodi gair ac mewn arddull rwydd, gyda phinsiad o dafodiaith Y TINCER MAI 2012 15 sy’n rhoi blas ei bro ar ei bywyd. Wedi’u plethu trwy’r bennod ‘Cenedlaetholdeb’ ceir dyfyniadau o ambell sioe o eiddo’r awdur gan roi inni frasluniau barddonol o gymeriadau teuluol ac o ambell gyn- athrawes. Mae’r newid arddull yma yn effeithiol, felly hefyd y gerdd ddwys o eiddo Olwen, ffrind bore oes a fu farw’n un ar hugain oed. Rywsut, mae gosod y gerdd fyfyrgar hon ar ddiwedd pennod sy’n trafod cyfnod mor arbennig ym mywyd Sharon yn gwrthgyferbynnu’n effeithiol â’r roced o egni a brofodd bywyd i’w eithaf pan oedd hi’n aelod o Gwmni Theatr Cymru. Ceir myfyrio teimladwy ar gymeriadau a Lluniau Del Wyn Mel ddylanwadodd yn gryf ar yr awdur, megis ei Mae’n debyg i Wynne Melville Jones (Wyn luniau hydrefol a’u harddangos yn y Talbot, ffrind Siân Edwards, Cymraes Gymraeg falch Mel) gael dos go ddifriol o Kyffinitis a chreu Tregaron, y llynedd. Yn ôl y sôn, roedd a ddefnyddiai’r iaith yn hyderus a naturiol. degau o beintiadau yn ystod y llynedd ac eleni bwriad ganddo i wneud y ddau dymor arall. Newidiodd y ferch hon agwedd Sharon a’i mam ar ôl iddo ymddeol o yrfa lewyrchus ac amlwg Gobeithio yn wir ei fod wedi cydio ei welis – at yr iaith a Chymreictod, a throi Sharon yn ym myd PR. Mae 40 ohonynt i’w gweld yng a’i frwshis paent, wrth gwrs – ac wedi mentro genedlaetholwraig weithgar ac actores â chanddi Nghanolfan y Morlan hyd nes diwedd mis yno yn ystod y gwanwyn. Peryg y bydd angen gydwybod bendant. Elfen arall o’r llyfr yw’r antur Mai, ac mi gefais orig ddifyr yn crwydro o mac a welis arno eto pe digwydd iddo fentro a adroddir yn gyfochrog â stori’r awdur, sef hanes gwmpas ei arddangosfa. yno yn ystod yr haf hefyd. Roedd y gwead a chymeriadau hynod cyfnod cynnar y theatr Ag yntau wedi bod yn astudio celf yng (texture) y darluniau olew o’r gors wedi creu broffesiynol Gymraeg. Ngholeg Celf Abertawe a Choleg y Drindod argraff arnaf. Cyfeirir yn aml yn y llyfr at ymwybyddiaeth yn ei lencyndod, mae’n amlwg iddo ailgydio Trawiadol iawn ydi’r gyfres o luniau’r caeau Sharon Morgan o’r datblygiad a fu yn safle’r yn ei grefft gydag arddeliad a llwyddiant cnydau rêp. Os ydi ffermdai, eglwysi, capeli, ferch mewn cymdeithas, ac efallai y byddai mawr. Mae’n defnyddio unai paent olew neu tafarndai a bythynnod gwyngalchog at eich actores ifanc heddiw yn llai parod i dderbyn rhai acrylig mewn arddull lled-ddiniwed (naïve) dant, fe gewch wledd yn ‘Oriel Wyn Mel’. Mae o’r rhannau a chwaraeodd Sharon yn y 70au. i ddarlunio tirluniau o fannau yn bennaf yn nifer o luniau glan môr dramatig i’w gweld Ond siom i mi oedd i’r llyfr orffen yn swta pan siroedd Ceredigion a Penfro. Mae ei arddull yno ac roedd naws hudolus i ‘Machlud Haul’ ddarganfyddodd ei bod yn feichiog, a hynny syml yn cuddio meistrolaeth gelfydd o sut ar brom Aberystwyth yng nghwmni cwpwl am na chawn rannu drama arall ei bywyd, sef i ddefnyddio paent i gyfleu golau a lliw er cariadus. Fe hoffwn fod wedi gweld rhagor o y gwrthdaro ymarferol rhwng magu plentyn a mwyn ailgreu ysbryd a naws mannau sydd, bobl a chreaduriaid yn ei dirluniau godidog, chynnal gyrfa lwyddiannus. Braf fyddai cwtogi mae’n debyg, yn agos at ei galon, megis Cors ond efallai y bydd rhagor o bethau byw yn adran gychwynnol y llyfr er mwyn rhoi gofod Caron, castell Gwallter, Eglwys y Mwnt, crwydro i mewn i’w waith yn y dyfodol. i hanes mwy diweddar yr actores ddawnus, a Mynydd Bach, ac ardal Tyddewi. Ond nid beirniadaeth mo hynny cofiwch. darllen am her y fam ifanc yn yr 80au cynnar Roedd cyfres o luniau o Gors Caron yn Mwynhewch! wrth iddi geisio gweithio a magu plentyn yr un ystod y gaeaf wedi hoelio fy sylw yn arbennig, Mae’n werth ymweld â’i wefan i gael blas ar pryd, a hynny cyn i’r termau ‘meithrinfa’ a ‘chlwb a dyma feddwl, ‘Trueni na fyddai lluniau rai o’i greadigaethau eraill nad ydyn nhw i’w brecwast’ ddod yn bethau cyfarwydd. o’r un mannau yn y tymhorau eraill hefyd.’ gweld yn y Morlan: www.orielwynmel.co.uk. Llyfr darllenadwy iawn, wedi’r penodau Ond wedi dychwelyd at fy nghyfrifiadur cyntaf, yw hwn, a chofnod difyr o gyfraniad dysgais ei fod eisoes wedi gwneud cyfres o Gordon Jones unigolyn creadigol at gyfnod byrlymus yn hanes gwleidyddol a diwylliannol Cymru. Mari Owen

Adolygiadau oddi ar www.gwales.com, trwy ganiatâd Cyngor Llyfrau Cymru. ad Oriel Wynne papur bro_Layout 1 08/03/2012 11:54

Lluniau i’w mwynhau Darluniau Gwreiddiol

A R D D A N G O S F A orielwynmel MORLAN, ABER Mai 1 -31 www.orielwynmel.co.uk 16 Y TINCER MAI 2012

COLOFN MRS JONES

Mae’n beth cyffredin clywed gêm pêl-droed beth oedd yn digwydd. Pan oedd popeth Meirion ei hun farw, er na fu streic newyn, fe yn cael ei disgrifio fel gêm dau hanner - a ar ben, fe’i rhyddhawyd. A diflannodd. A fu’n crynu am ddyddiau ac yn glynu ataf fel dyna sydd yn gywir, fod y rhifolyn yn cytuno chafwyd hyd iddo ar fedd fy nhaid. deilen. â’r ansoddair ac nid â’r enw. Cryfder y Ond nid yw’r stori yn gorffen yn y fan Mae gennyf hiraeth ar ei ôl a nid oes Gymraeg yma yw ei bod yn medru defnyddio yna. Roedd cymydog i fy nhaid wedi cytuno gennyf gywilydd datgan hynny. Nid yw yn enwau yn ansoddeiriau - a phan glyw rhywun i gymryd Pero a felly bu. Bu Pero fyw am hiraeth mor ddwys a garw a’r hiraeth ar ôl yr ymadrodd, mae ganddo syniad beth sydd flynyddoedd ar ôl marw fy nhaid gan ymweld Meirion neu hyd yn oed ar fy rhieni sydd wedi yn dod nesaf, sef undod yn cael ei greu o yn achlysurol â’i fedd, pan fyddai Pero wedi marw ers ymron ddeng mlynedd ar hugain, wahaniaethau mawrion. Felly’r golofn hon, diflannu, fe wyddai pawb lle i ddod o hyd ond mae’n hiraeth caled er hynny. mae’r ddau bwnc y mae’n ymdrin â hwy iddo. Pan euthum i i’r coleg,yr oedd Pero A dyma ddiwedd y golofn a’r ail hanner nad filltiroedd ar wahân ond yn un golofn,er yn dal yn fyw, er mewn gwth o oedran. yw yn ail hanner llythrennol neu fy fyddai ar hynny. Aethom ninnau i’r Meysydd dros y Nadolig Ceris angen dyblu maint y Tincer. Fel y gŵyr rhai ohonoch eisoes, fe fu’n yn ôl ein harfer a chodais innau un diwrnod Mae plwyf Penrhyn-coch yn blwyf rhaid i mi roi Buster i lawr yn ddiweddar a i weld Pero yn yr hewl bach, rwan, yn ei holl masnach deg,ac wedi bod felly ers rhai hynny yn ddigon disymwth.Yr oedd ganddo grwydro at fy nhaid, nid oedd wedi dod i’r blynyddoedd. Un o’r pethau sydd yn gancr ar y benglog ac fe wyddwn fod y hewl bach o’r blaen ac yn sicr, ddigon, ni fu achosi’r angen am ymgyrch masnach deg diweddd yn agos. Ond i’r diwedd, edrychai yn erioed yn y tŷ. Ond daeth i mewn a chyfarch yw’r fasnach arfau a gwna hynny mewn dda, yr union noson y bu’n rhaid i mi ei roi i Mam a’m brodyr a fi cyn mynd allan yn ei ôl. dwy ffordd. Un yw rhoi grym yn nwylo lawr, roedd un o’m cymdogion yn dotio ato. ‘Mae o yn gwybod ei fod i yn mynd i farw’, gormeswyr sydd yn hollol fodlon gadael Y mae ei golli yn loes enbyd i mi. Nid y meddai Mam a mi roedd hi yn iawn. Ond i i’w gwerin ddioddef newyn a thlodi, a’r ail golled waethaf o le yn y byd ond teimlaf i mi le’r aeth o i farw? Ie, ar fedd fy nhaid. Ar ôl yw trwy gytundebau masnachol lle y mae’r golli rhyw ddolen gydiol rhyngof fi a Meirion ffarwelio a disgynyddion ei arwr, aeth at ei gwledydd datblygedig yn cytuno i brynu ym marwolaeth y ci a fagwyd gennym, yn sicr fedd a marw arni. offer a bwyd gan wledydd y Trydydd Byd collais groeso a chwnmni a’r angen i fynd am A dyna i chi Buster, horwth mawr fel y ar yr amod eu bod yn prynu arfau. Mae’r dro. Fel y dywedais wrth gyfaill y dydd o’r gwyddoch chi ond y meddalaf o gŵn cyhyd arfau yn ddiffael yn costio mwy na’r hyn a blaen, mae gennyf fwlch siâp ci yn fy mywyd a nad oedd neb yn bygwth merch neu blant. brynir a dechreua’r gwledydd dyfu bwyd i’w bellach i gydfynd a’r bwlch siâp gŵr. Dim ond Y ci a ruthrai ar ôl cathod ond a gerddai werthu yn hytrach nag i’w fwyta gan greu ci oedd, fydd ymateb rhai ohonoch,a gwir y mor ofalus o gwmpas rhywun oedd yn hen eisiau. Cymerwch chi Brydain yn gwerthu gair. Ni chollais erioed afael ar y ffaith mai ci neu yn fregus ac a escortiai y Canon Parry offer rhyfel i Saddam gan wybod yn iawn oedd o, nid plentyn na phlentyn cocs ond ci. o’u droeon ef tua Bro Gynin gan ei arwain y defnyddiai hwy i wtresu ei bobl i hun ar Ond roedd o yn gi arbennig, yn gi a oedd yn at ei dŷ fel petai am wneud yn siwr ei fod y naill law ac ar filwyr Prydain a’r U.N. ar garedicach na aml i berson, yn gi a chanddo yn cyrraedd adref yn saff. Fe gododd Buster y llaw arall. Mae Amnest Rhyngwladol yn enaid petai diwinyddiaeth yn caniatau hynny. gryd ar Meiron a mi unwaith. Pan fu farw rhedeg ymgyrch yn erbyn y fasnach arfau A mae’r holl gwestiwn a oes gan anifeilioad Gloria, aeth Buster ar streic newyn achos ar hyn o bryd, a thybiais i y byddai yn ffitio eneidiau yn gwestiwn y byddaf i yn hoffi yr roedd Gloria a fo yn ffrindiau mawr iawn. yn iawn gyda’n statws masnach deg i ni sglefrio drosto, fe fyddaf yn rhoi’r party line Ddiwrnod ei hangladd, fe benderfynais i fynd gefnogi Jenny Williamson o’r Borth sydd yn Gristnogol a dyna hi...achos, i mi gael cyffesu ag ef at y bedd yn y gobaith y byddai gweld seiclo i John o’ Groats i godi arian ar gyfer fy mai, dydw i ddim yn siwr, weithiau..y mae y bedd yn ei gysuro. Gadawodd Meirion ef yr ymgyrch. Fe gynhelir noson yn neuadd yr ambell i gi, a chath, wedi gwneud i mi amau. yn rhydd ac i ffwrdd ag ef ar ei union at y eglwys, Penrhyn-coch, ym mis Mehefin pryd Er mai Buster yw’r unig gi y bum i fy hun bedd fel petai wedi bod yn yr angladd ei y bydd Jenny yn trafod ei phrofiadau ar ei yn berchen arno, yn fy nydd, yr wyf wedi hun. Safodd am ychydig ger traed y bedd, thaith i John o’Groats ac yn sôn ychydig am adnabod llawer o gŵn, rhai ohonynt yn dda cyn moesymgrymu iddo. Daeth rownd i’r yr ymgyrch. Os ydech chi yn medru bod o iawn. Y cyntaf un a wnaeth i mi amau y pen, a gwneud yr un peth cyn eistedd i lawr gymorth i mi drefnu’r noson hon, allwch chi busnes eneidiau yma oedd Pero, ci olaf fy am ychydig...yna, codi, ysgwyd ei hun, ac gysylltu â mi, os gwelwch yn dda? Ebostiwch nhaid. Fe gafodd fy nhaid Pero rhyw gwta adref a bwyta clamp o ginio. Fe gymerodd fi ar [email protected] neu anfonwch chwe mis cyn ei farw. Dros angladd fy nhaid, hi gryn amser i’r dŵr oer a oedd yn rhedeg destun ar 0781234045 neu galwch heibio, fe’i caewyd yn yr ysgubor fel na allai weld i lawr cefnau Meirion a mi beidio. A phan fu rwyf adref ar ôl tua 7 bob nos.

Gofal Traed Aber RHODRI JONES Ceiropodydd / Podiatrydd Brici a chontractiwr cofrestredig H.P.C. adeiladu Triniaeth ar ewinedd a chyrn Llawdriniaeth ar gasewinedd Triniaeth / asesiad arbenigol ar 07815 121 238 draed diabetig Gwadnau ac asesiad Gwaith cerrig biomecanyddol Adeiladu o’r newydd TRINIAETH YN Y CARTREF AR GAEL Estyniadau Patios Cysylltwch gyda Shân Jones Waliau gardd neu Richard Ellison ar 01970 617269 am Llandre Bow Street apwyntiad Y TINCER MAI 2012 17

YSGOL CRAIG YR WYLFA

Gwobr

Llongyfarchiadau i Lily Pryce o flwyddyn 6 am ennill cystadleuaeth yn y ffair wyddoniaeth a pheirianneg a gynhaliwyd ym Mhrifysgol Aberystwyth yn ddiweddar. Wrth grwydro o gwmpas y stondinau gwahanol, bu rhaid i’r plant lanw holiaduron gan ateb cwestiynau gwyddonol. Lily cafodd y sgôr uchaf. Da iawn ti!

Ymweliad Lily Pryce Llongyfarchiadau i Glyn, Courtney, Lily a Skye am ennill tystysgrif Disgybl yr Wythnos. Bu disgyblion Cyfnod Allweddol 2 yn ymweld â Llyfrgell Genedlaethol Cymru ar Fai 1af ar gyfer R.J.Edwards arddangosfa fawr ‘Dilyn y Fflam’ Adeiladau Fferm y Cwrt Cwrt Farm Buildings a ariannwyd gan Ymddiriedolaeth Penrhyn-coch

Etifeddiaeth Prydain. Roedd yr Contractiwr, masnachwr arddangosfa yn tywys y plant ar gwair a gwellt daith hynod o sefydlu’r Gêmau Arbenigwr ar ailhadu Olympaidd yng ngwlad Groeg Cyflenwi a gwasgaru calch, (776BC), a thranc y gêmau dros fil o slag a Fibrophos flynyddoedd yn ddiweddarach, hyd Lori, turiwr a malwr i’w llogi at rôl bwysig Prydain pan gafodd Cyflenwi cerig mán y Gêmau eu hail-sefydlu yn Athen ym 1896 a’r penodau arwyddocaol 01970 820149 yn hanes y Gêmau byth ers hynny. Dyma rai o blant Cyfnod Allweddol 2 yn penderfynu ar y ffordd orau o 07980 687475 Cafodd pawb brynhawn wrth wahanu deunyddiau gwahanol fel rhan o’u harbrawf gwyddoniaeth. eu bodd. Diolch yn fawr i Rhodri Morgan a gweddill y staff yn y Llyfrgell Genedlaethol am y croeso a’r cyfle unigryw yma.

Ymwelwyr

Diolch yn fawr i Casper (Mam Lily) am ddod i helpu plant y Cyfnod Sylfaen paratoi’r ardd yng nghefn yr ysgol. Bu’r plant yn brysur blannu hadau ac rydym yn edrych ymlaen at weld y llysiau’n tyfu. Cynhaliwyd Cinio i’r Gymuned ar Priya a Charlotte wedi llwyddo gwahanu’r tywod a’r naddion haearn ddydd Mercher, Mai 9fed. Daeth 15 gan ddefnyddio magnet aelod o glwb yr henoed ynghyd i GOLCHDY gael clonc a mwynhau cinio blasus Wendy Jones, ein Prif Gogydd. LLANBADARN Mae’r plant yn edrych ymlaen yn COFFI BOREUOL CYTUNDEB GOLCHI arw at ein hymweliad i ddiddanu BYRBRYDAU POETH NEU OER GWASANAETH GOLCHI aelodau clwb yr henoed yn neuadd CINIO DUFET MAWR y pentref cyn diwedd y mis. CITS CHWARAEON TE PRYNHAWN Diolch yn fawr iawn i Joy Cook FFÔN: 01970 612 459 a Jane Leggett am wirfoddoli i CREFFTAU AC ANRHEGION MOB: 07967 235 687 gynorthwyo gyda gweithgareddau GERAINT JAMES Ar agor saith niwrnod yr wythnos Mehefin, Gorffennaf, Awst a Medi darllen yn yr ysgol. Mae’r plant (fel arall, ar gau ar ddydd Llun) yn elwa’n fawr ac yn mwynhau’r Siop Treasures, Tlysau a gemwaith (yn cynnwys dylunwyr Cymreig), cyfleoedd yma’n fawr iawn. Diolch scarffiau a chyfwisgoedd priodasol. ytincer@ o galon am eich amser a’ch caredigrwydd. Gwasanaeth enwai tai ar lechen a llwyau caru. Deunyddiau gwnio, googlemail. yn cynnwys offer DMC, Anchor, Heritage, Derwentwater ac eraill. Ffôn: 01970 820122 com 18 Y TINCER MAI 2012

YSGOL PEN-LLWYN

Diwrnod Gwyrdd plant eisoes wedi dechrau mesur y twf yn ofalus. Wedi dychwelyd o wyliau’r Pasg fe gawsom ddiwrnod gwyrdd yn yr Gorsaf Capel Bangor ysgol. Ni fyddai wedi bod yn anodd sylwi fod rhywbeth gwahanol ar y Erbyn hyn mi fyddwch yn meddwl gweill gan y gadawodd y plant eu mai ond garddio yr ydym yn ei gwisg ysgol adref gan wisgo pob wneud yma ym Mhen-llwyn a dyma’r dilledyn gwyrdd oedd ganddynt! stori olaf gydag unrhyw gysylltiad! Y pwrpas oedd dwyn sylw at yr Mi oeddem yn falch o dderbyn amgylchedd a’r modd y gallwn ni galwad o Reilffordd Cwmrheidol yn i gyd helpu i ofalu am y byd o’n ddiweddar yn gofyn os y buasem cwmpas. Fe ofynnwyd i bawb sut yn hoffi helpu trawsnewid yr orsaf yr oeddynt wedi teithio i’r ysgol gyfagos gan ddefnyddio grant a Owen a Rhys wrthi’n hau perlysiau. ac fe wnaed ymdrech wythnos yn dderbyniwyd o’r Cynulliad. Mi ydym ddiweddarach i hybu mwy o gerdded yn edrych ymlaen at y fenter fydd yn i’r ysgol. Fe fu’r ymgyrch fer yma yn datblygu’r amgylchedd leol. lwyddiant gan i bron traean o’r plant feicio neu gerdded i’r ysgol. Yr un a Ymweliad â’r Capel ddaeth bellaf ar y beic oedd Steffan Watson a ddaeth yr holl ffordd o Mi fuodd plant dosbarth 1 am Bant- y-crug. Fe ddylem sôn hefyd dro i weld adeilad y capel lleol yn am Elfyn Hancox a gerddodd o ben ddiweddar fel paratoad ar waith ucha’r pentref i’r ysgol-ymdrech ‘collage.’ Mi fydd yr ymweliad arbennig gan bawb. yn clymu mewn i waith Addysg Yn ystod bore’r diwrnod gwyrdd Grefyddol a Cherddoriaeth hefyd. fe gawsom ymweliad gan Mererid o’r Cyngor Sir sy’n gweithio i hybu Cegin Arbennig ailgylchu. Fe soniodd am yr hyn sy’n Rhai o’r plant wedi arsylwi ar adeilad y Capel yn ofalus. digwydd gan ddangos esiamplau Wedi dychwelid mi oedd y plant diddorol o ailgylchu. Fe dderbyniodd yn gallu mwynhau pryd o fwyd y plant bensiliau oedd wedi eu arbennig wedi ei baratoi gan Cathy, gwneud gan ddefnyddio bocs Cryno ein cogyddes. Hoffem estyn ein Ddisg. Fe aeth plant dosbarth 1 yn eu llongyfarchiadau iddi gan fod y gegin blaen i greu modelau allan o sbwriel. wedi derbyn y sgôr o 5 am lendid yn Yn y prynhawn fe fu’r plant yn brysur ddiweddar. Dyma’r sgôr uchaf posib. yn garddio. Llythyrau i wlad Pŵyl Radio Cymru Mae’r plant wedi bod wrthi’n ddiwyd Gan aros gyda’r thema o arddio – fel yn ysgrifennu llythyrau i’w ffrindiau y gŵyr pob un sy’n ceisio gweithio yn Ysgol Ryngwladol Wroclav yng gyda byd natur i dyfu blodau a llysiau ngwlad Pŵyl. Mae’n ddinas hyfryd mae yna rhai cwestiynau yn codi sy’n heb ei chyffwrdd yn ormodol gan achosi penbleth. Fe gafodd plant dwristiaeth hyd yn hyn. Mae ganddi Plant heini? Fe ddylent fod wedi cerdded neu feicio i’r ysgol. Pen-llwyn y cyfle i ofyn i Carol - sef hanes ddiddorol gan mai Breslau garddwraig ar raglen Geraint Lloyd oedd enw’r ddinas pan oedd yn rhai cwestiynau sydd wedi codi yn ran o’r Almaen. Mae’r plant a ystod y rhaglen. Fe’i hatebodd yn ysgrifennodd atom yn dod o bedwar hyderus ond efallai cwestiwn Haf ban y byd - gan gynnwys Korea a oedd yr un a achosodd y rhan fwyaf Rwsia. o grafu pen. Yr oedd am wybod pa un o’r coed yr ydym wedi plannu Pentywyn fel shetyn fydd yn tyfu gyflymaf. Mi roddodd Carol y coed canlynol Wrth i’r newyddion yma gael ei mewn trefn –y coed a blannwyd ddanfon i’w brintio mae nifer o’r oedd draenen wen, celyn, cyll, plant wrthi’n pacio am dair noson i dogrose a dogwood. Mi fyddwn yn ffwrdd ym Mhentywyn. Dyma’r tro rhoi gwybod i’r rhaglen os oedd cyntaf i nifer ohonynt fod i ffwrdd Carol yn gywir a’i peidio. Os hoffech o’u rhieni dros nos felly mi oedd sialens beth am ddanfon eich yna gyffro tawel i’w deimlo wrth i’r syniadau chi i’r ysgol ac fe wnewn diwrnod ymadael agosau. Fe gewch ni weld beth fydd y canlyniad. Mae’r newyddion y daith yn y rhifyn nesaf. Haf a Carys yn cerdded i’r ysgol. Y TINCER MAI 2012 19

YSGOL RHYDYPENNAU

Ymweliadau a Gweithgareddau Clwb Pêl-droed Bow-Street yng ngystadleuaeth Cwpan pêl-droed Dyfeisio a Darganfod ardal Aberystwyth. Roedd 7 ffeinal o oedrannau amrywiol; 5 ohonynt Cafwyd ymweliad arall gan Mr yn cynnwys tîm o glwb Bow-Street; Eifion Collins ar y 25ain a’r 26ain o tipyn o gamp i’r clwb ac i’r pentref. Ebrill. Mae Mr Collins yn ymweld Cynhaliwyd yr achlysur cyffrous hwn â’r ysgol ddwywaith y flwyddyn er ar Goedlan y Parc gyda 17 o blant yr mwyn datblygu sgiliau technoleg a ysgol yn mwynhau’r profiad arbennig. gwyddonol y plant. Mae’r plant yn Yn ystod gêmau llawn cyffro enillodd mwynhau cwblhau’r tasgau yn fawr y tîm dan 8 a chipio’r cwpan o ddwy iawn ac y mae gweithgareddau Mr gôl i un; gêm gyfartal gafodd y tîm Collins yn parhau i fod yn hynod o dan 9 ac felly roedd yn rhaid rhannu’r ddifyr. cwpan. Ond colli, yn anffodus o 1 Rhai o’r plant wedi arsylwi ar adeilad y Capel yn ofalus. gôl i 0, wnaeth y tîm dan 10 oed. Penwythnos yn Llangrannog Llongyfarchiadau mawr i’r clwb a da iawn i bawb am ymdrechu mor Ar y 23ain o Ebrill fe deithiodd 25 o arwrol. blant blynyddoedd 5 a 6 i wersyll yr Urdd, Llangrannog, am y penwythnos Merched Y Wawr er mwyn cymdeithasu a chael llwyth o hwyl a sbri. Bu’r plant yn brysur Cafodd yr ysgol rodd arbennig iawn yn ystod y cyfnod yn mwynhau o focsys adar yn ddiweddar nifer o weithgareddau amrywiol. Ar gan aelodau Merched Y Wawr ôl y penwythnos, dychwelodd y plant Rhydypennau. Mi fydd y bocsys yn i’r ysgol yn flinedig ond yn hapus ddefnyddiol iawn i ddenu adar gwyllt iawn. ymysg coed aeddfed tir yr ysgol. Hoffai’r ysgol ddiolch i Liz Lloyd Llyfrgell Genedlaethol. Jones, Mair Lewis a Beryl Hughes am Rhodri Morgan yn cyflwyno hanes Y Gêmau Olympaidd yn Y Llyfrgell drefnu a chyflwyno’r rhodd hael. Genedlaethol. Ar hyn o bryd mae arddangosfa arbennig iawn yn y Llyfrgell Clwb Cant Genedlaethol o’r enw ‘Dilyn Y Fflam’; sef hanes, darluniau a ffilm Canlyniad MisMai : am y Gêmau Olympaidd. Cafodd 1af-£25-Lleucu Sion-Tyddyn Llwyn blwyddyn 3, 4, 5 a 6 gyfle i ymweld Llandre. â’r arddangosfa yn ddiweddar gan 2il-£15-Teulu Mason, Gors Villa, fwynhau cyflwyniadau ffeithiol am Y Llandre. Gêmau trwy’r oesoedd. Buont hefyd 3ydd-£10-Eileen Williams, Rhandir yn cwblhau gweithgaredd ymchwilio Isaf, Llangwyryfon. a mwynhau ffilm unigryw am hanes y Cymry a lwyddodd i gynrychioli Prydain yn y gêmau. Diolch i Owen a Rhodri am fore difyr a diddorol iawn. Am fwy o wybodaeth a llwyth o luniau: Pêl-Droed Rhodd hael gan Merched Y Wawr - Liz Lloyd Jones, Mair Lewis a Beryl www.rhydypennau. Hughes gyda’r Cyngor Ysgol. Yn ystod Gŵyl y Banc bu nifer ceredgion.sch.uk o blant yr ysgol yn cynrychioli

Wedi cwblhau’r dasg! Un o weithgareddau Dyfeisio a Darganfod. 20 Y TINCER MAI 2012

TASG Y TINCER

Wel, dyna braf oedd cael llond côl o enwau newydd yn anfon lluniau hyfryd ataf, ynghyd â rhai gan hen ffrindiau i’r Tincer! Dyma’r enwau: Lois Medi, Llandre; Alexis Phillips, Bow Street; Myfanwy Roberts, Penrhyn-coch; Elisa Martin, Penrhyn-coch; Jade Hutton, Y Borth; Seren Pugh, Bow Street; Elin Gore, Comins-coch; Elen Mary Morgan, Bow Street; Sion Lewis Davies, Llangeitho; Haf Evans, Capel Bangor; Jessica Mai Evans, Bow Street; Llio Tanat Morgan, Llandre; Kayla Alsopp, Penrhyn-coch; Morgan Iwan Ebenezer Ellis, Gwaelod y Garth; Garan Rhys ac Ela Glain Elisa Martin ar ôl iddi fod yn Ebenezer Thomas, Llandaf. rhedeg Race for Life dydd Sul Bu’n rhaid dewis enw’r 13 Mai - roedd yn rhedeg y ras enillydd allan o het gan fod y er cof am ei thad-cu a mam- lluniau i gyd yn arbennig! Ti,Elisa gu (Eric a Gwenda Thomas). Martin o Benrhyn-coch, sy’n Mae ei thudalen “Just giving” ennill y tro hwn. Diolch i bob un yn dal ar agor pe hoffai ohonoch am eich lluniau, a da unrhyw un ei noddi. iawn ti, Elisa. www.raceforlifesponsorme. Rwy’n siŵr eich bod yn org/elisa1 gwybod beth sy’n digwydd yn Bow Street ar fore Llun ola Mai? Ie, dyna chi, bydd y fflam ddiwedd Gorffennaf. Am daith! Olympaidd yn dod trwy’r Rhywbeth pwysig iawn pentre. Mae’r fflam eisoes wedi arall sydd ar fin digwydd yw ei chynnau yng ngwlad Groeg, ac Eisteddfod yr Urdd, wrth gwrs, mi fydd yn cael ei chludo mewn a hynny yn sir Gaernarfon. Pob awyren i orllewin Lloegr cyn cael lwc i bawb o ardal y Tincer ei chario o amgylch y wlad, gan sy’n cystadlu. Rwy’n siŵr bod orffen ei siwrne bell yn Llundain nifer fawr ohonoch am fynd i’r Enw ’steddfod. Gobeithio y gwnewch hi fwynhau ac y bydd yr haul yn gwenu drwy’r wythnos. Y mis hwn, beth am liwio Cyfeiriad llun y bachgen yn cario’r fflam Olympaidd ar ei thaith? Anfonwch eich llun at y Ysgol cyfeiriad arferol, Tasg y Tincer, 46 Bryncastell, Bow Street, Ceredigion SY24 5DE erbyn Oed Rhif ffôn Mehefin 1af: Ta tan toc!

FFENESTRI IMEJ FFENESTRI PVCu, HEULFANNAU, Amrywiaeth eang o DRYSAU a.y.y.b. Am y GWASANETH, PRIS lyfrau, cardiau,cerddoriaeth a’r SAFON GORAU gan GWMNI LLEOL ac anrhegion Cymraeg. Sefydledig dros 30 mlynedd Croesawir archebion gan unigolion Edrychwch am y ac ysgolion Ty^ Twt 13 Stryd y Bont Rhif 350 | MAI 2012 Cofrestrwyd gyda 01970 880330 Aberystwyth Marilyn a Ifor Jones 01970 626200