PRIS 75c Rhif 350 Mai Y TINCER 2012 PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, MELINDWR, TIRYMYNACH, TREFEURIG A’R BORTH Datblygu cnwd bio-ynni Rhaglen fridio Miscanthus hynod addawol ar gyfer datblygiad integredig newydd i gyflymu bio-ynni. datblygiadau masnachol. Meddai Dr John Clifton-Brown, Mae datblygiad y cnwd Penrhyn-coch, arweinydd y prosiect biodanwydd addawol, Miscanthus, yn IBERS: wedi cael hwb yn dilyn cyhoeddi “Mae nodweddion ffisiolegol cyllid ychwanegol o £6.4 miliwn ardderchog Miscanthus yn golygu dros bum mlynedd gan Lywodraeth ei fod ymhlith y rhywogaethau y Deyrnas Gyfunol ar gyfer rhaglen planhigion mwyaf addawol ar gyfer fridio integredig a chydweithredol. cynhyrchu bio-más lignoselwlosig Nod y rhaglen fridio yw yn y DG a thu hwnt. Mae’r targedau cynhyrchu mathau masnachol ar gyfer gwella yn cynnwys nid yn newydd o Miscanthus sydd wedi unig cynnydd mewn cynhyrchiant ei optimeiddio er mwyn gwneud ac ansawdd, ond hefyd mathau sydd cyfraniad sylweddol i ddiogelwch yn seiliedig ar hadau a chyfraddau ynni yn y dyfodol. ymsefydlu cyflymach mwy Mae datblygu cnydau fel cynhyrchiol tra’n costio llai i’w tyfu. ffynhonnell bio-ynni yn rhan bwysig “Bydd yr arian LINK yma o chwilio am ffynonellau ynni yn cyflymu datblygiad mathau sydd yn economaidd dderbyniol i masnachol newydd o Miscanthus er gymryd lle tanwyddau ffosil. mwyn gwneud cyfraniad sylweddol Mae Miscanthus, glaswelltyn tuag at ein targed i ddyblu cynnyrch cynhyrchiol iawn o Asia sydd angen ynni fesul hectar cyn 2030,” ychydig o fewnbwn, yn blanhigyn ychwanegodd. Dr John Clifton Brown yn arolygu yn Cae Lloi, ger Bow Street. Rhedwyr brwd Dyma griw o Benrhyn-coch fu’n rhedeg yn Race for Life dydd Sul 13 Mai. Rhes gefn: Meganne Tooze, Sioned Martin, Tracy Exley, Katy Nash a Lynwen Jenkins; rhes flaen: Elisa Martin, Sioned Exley, Arwen Exley, Treialon mapio poblogaeth Miscanthus ym Mhenrhyn-coch ar fferm Sian, Seren a Gwennan Jenkins. Gweler hefyd t. 20 Llwyngronw - tynnwyd y llun yn Awst 2011 2 Y TINCER MAI 2012 Y TINCER - un o bapurau bro Ceredigion | Sefydlwyd Medi 1977 ISSN 0963-925X | Rhif 350 | Mai 2012 SWYDDOGION DYDDIADUR Y TINCER GOLYGYDD - Ceris Gruffudd Rhos Helyg, 23 Maesyrefail Y DYDDIAD OLAF Y BYDD GOHEBWYR LLEOL YN DERBYN DEUNYDD AR Penrhyn-coch % 828017 GYFER Y RHIFYN NESAF FYDD MEHEFIN 14 a MEHEFIN 15 I’R GOLYGYDD. [email protected] DYDDIAD CYHOEDDI MEHEFIN 28 TEIPYDD - Iona Bailey MAI 13-19 Wythnos Cymorth Cristnogol MEHEFIN 9 Dydd Sadwrn Sioe Aberystwyth CYSODYDD - Dylunio GraffEG % 832980 CADEIRYDD - Elin Hefin, Ynyswen, Stryd Fawr, MAI 17 Nos Iau Agoriad swyddogol Llwybr MEHEFIN 9 Nos Sadwrn Noson o ganu gwlad Y Borth % 871334 Llên Llanfihangel Genau’r-glyn yng nghwmni Yr gyda John ac Alun a Wil Tân yn Llety Parc, IS-GADEIRYDD - Bethan Bebb, Penpistyll, Archdderwydd, Jim Parc Nest am 6.30. Aberystwyth o 8.00-11.30. Tocynnau: £10 ar gael Cwmbrwyno. Goginan % 880228 o’r Gwesty. Elw i Apêl Nyrs Ceredigion, Sefydliad Nos Wener Stomp yn Llety Ceiro, gydag YSGRIFENNYDD - Anwen Pierce MAI 18 Prydeinig y Galon 46 Bryncastell, Bow Street % 828337 Arwel Roberts (Pod) yn Stompfeistr. Noson o TRYSORYDD - Hedydd Cunningham, Tyddyn- hwyl – croeso cynnes i bawb am 7.30. MEHEFIN 16 Dydd Sadwrn Taith Cymdeithas Pen-y-Gaer, Llandre, Aberystwyth SY24 5NX y Penrhyn i Flaenau Gwent gyda Frank Olding. % 820652 [email protected] MAI 26 Mai Nos Sadwrn Barbeciw yn Neuadd yr Enwau i Ceris Gruffudd (828 017) Eglwys, Capel Bangor rhwng 6 pm - 8.30 pm HYSBYSEBION - Rhodri Morgan, Maes Mieri [email protected] Llandre, % 828 729 [email protected] MAI 27 Dydd Sul Taith dractorau yn cychwyn a MEHEFIN 20 Dydd Mercher Taith Cymdeithas LLUNIAU - Peter Henley gorffen yn Llety Ceiro, Llandre; gadael am 11.00. Dôleglur, Bow Street % 828173 Gymraeg y Borth - cysyllter â Llinos Evans Cysyllter â Glyn Davies (07703 529 656) am 01970 871 615 [email protected] TASG Y TINCER - Anwen Pierce fwy o fanylion. Trefnir gan Gymdeithas Aredig am fanylion TREFNYDD GWERTHIANT A THREFNYDD Ceredigion CYFEILLION Y TINCER - Bryn Roberts MEHEFIN 20 Dydd Mercher Carwyn Tywyn yn % 4 Brynmeillion, Bow Street 828136 MEHEFIN 3 Dydd Sul Sioe Arddwriaethol fyw yn y Gen - yn Drwm, LLGC rhwng 13.15-14.15 Parc Hamdden Glan-y-môr, Clarach ym Mar y Cyngerdd amser cinio GOHEBYDDION LLEOL Traeth (Beach Bar) ar y Parc Manylion gan yr ysgrifennydd Modlen Osborne-Jones ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL Ffôn 820 759 MEHEFIN 29 Nos Wener Noson Caws, Gwin Mrs Beti Daniel, Glyn Rheidol % 880 691 [email protected] a Chân yn Eglwys Elerch, Bont-goch gyda Y BORTH Chôr Meibion Dyfi, Plant Ysgol Penrhyn-coch a Elin Hefin, Ynyswen, Stryd Fawr MEHEFIN 4-9 Eisteddfod Genedlaethol Urdd Phedwarawd Llinynnol Taliesin am 7.30. [email protected] Gobaith Cymru Eryri Mynediad: £6.00 BOW STREET Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro % 828 102 Lynn Phillips, 1 Cae’r Odyn % 820908 Anwen Pierce, 46 Bryncastell % 828 337 Pencampwriaethau Aredig CAPEL BANGOR/PEN-LLWYN MEDI 21-22 Dyddiau Sadwrn a Sul Pencampwriaethau Aredig y Pum Gwlad a Chymru fydd yn cael eu Mrs Aeronwy Lewis, Rheidol Banc cynnal eleni yn y Morfa Mawr, Llan-non. Bydd y pencampwriaethau yn dychwelyd i Geredigion ar ôl Blaengeuffordd % 880 645 12 mlynedd. Am fanylion cysyllter â Mags Jones 01239 851 451 / 07813 533917 neu Phyllis Harries CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI 01974 202 308 Eirian Hughes, Lluest Fach % 880 335; Elwyna Davies, Tyncwm % 880 275; Dai Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch % 623 660 Cyhoeddir y Tincer yn fisol o Fedi i Mehefin gan DÔL-Y-BONT Bwyllgor y Tincer. Argreffir gan y Lolfa, Tal-y-bont. Y Tincer ar dâp - Mae modd cael y Tincer ar Mrs Llinos Evans, Dôlwerdd % 871 615 Nid yw’r Pwyllgor o angenrheidrwydd yn cytuno ag gaset ar gyfer y rhai sydd â’r golwg yn pallu. DOLAU unrhyw farn a fynegir yn y papur hwn. Dylid cyfeirio Cysylltwch â Rhiain Lewis, Glynllifon, Mrs Margaret Rees, Seintwar % 828 309 unrhyw newyddion i’ch gohebydd lleol neu i’r 17 Heol Alun, Aberystwyth, SY23 3BB GOGINAN Golygydd, ac unrhyw lythyr neu ddatganiad i’r wasg (% 612 984) Mrs Bethan Bebb, Penpistyll, i’r Golygydd. Cwmbrwyno % 880 228 Camera’r Tincer - Cofiwch am gamera digidol LLANDRE Telerau hysbysebu y Tincer – mae ar gael i unrhyw un yn yr ardal % Mrs Mair England, Pantyglyn, Llandre 828693 Tudalen lawn (35 x 22 cm) £100 fydd am ei fenthyg i dynnu llun ar gyfer y PENRHYN-COCH Hanner tudalen £60 papur o gyngerdd, cinio neu ddigwyddiad a % Mairwen Jones, 7 Tan-y-berth 820642 Chwarter tudalen £30 gynhelir o fewn ein dalgylch. Fe’i cedwir gan TREFEURIG neu hysbyseb bach ca. 5 x 8 cm £6 y rhifyn - £40 y Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro, Bow Street Mrs Edwina Davies, Darren Villa flwyddyn (10 rhifyn - misol o Fedi i Fehefin); mwy na (% 828102). Os byddwch am gael llun eich Pen-bont Rhydybeddau % 828 296 6 mis + £4 y mis , llai na 6 mis - £6 y mis. Cysyllter â noson goffi yn Y Tincer defnyddiwch y camera. Rhodri Morgan os am hysbysebu. Y TINCER MAI 2012 3 Y BBC yn dychwelyd i cysylltwch ag ysgrifennydd y Ynys-hir Tincer. 20 Mlynedd ’Nôl Bydd y cyfresi bywyd gwyllt pob- Cronfa Eleri 2011 logaidd ‘Springwatch’ a ‘Spring- watch unsprung’ yn darlledu’n Dyma’r rhai gafodd arian o fyw eleni eto o Warchodfa Natur Gronfa Eleri 2011 yr RSPB yn Ynys-hir. Darlledir y rhaglen gyntaf ar BB2 nos Lun 28 £500.00 i Gwmni Cymunedol o Fai gan barhau am dair wyth- Clettwr yn gefnogaeth tuag at nos. sefydlu’r fenter; £500.00 i Gylch Meithrin Rhydypennau i gwblhau Cyflwyniad i waith gwaith ar ardal chwarae y tu allan; Comisiynydd y Gymraeg £2,000.00 tuag at boeler Ysgoldy Bethlehem, Llandre; £5,533.00 Daeth copi o gyhoeddiad cyntaf tuag at ddatblygu Canolfan Comisiynydd y Gymraeg i law, Gymunedol Eglwys StPedr sef Cyflwyniad i waith Comisi- Bont-goch; £5,500.00 tuag at ynydd y Gymraeg. Cyflwyniad Gwrt Tenis Bow St.; £750.00 i Gwasanaeth i’r Bad Achub byr, dwyieithog yw hwn i gyfnod Gylch Meithrin Tal-y-bont tuag Bu achlysur arbennig yn y Borth Paul Frost, ac â llun ohono cynnar gweithredu’r strwythurau at adeilad pren. Cyfanswm eleni nos Wener, Ebrill 3ydd, pan gan y cadeirydd Mr Glan John. newydd wrth i bwerau statudol o £14,783.00. Ceir manylion am anrhydeddwyd Mr Aran Morris, Derbyniodd lythyr o ddiolch wedi Comisiynydd y Gymraeg ddod i y Gronfa o’r wefan http://www. Bel-Air, am ei wasanaeth am bum ei fframio o’r Pencadlys yn Poole, rym. Os hoffech weld copi, plis ynniamgen.com. mlynedd ar hugain fel Ysgrifennydd Dorset gan Arolygwr Adran y Anrhydeddus yr RNLI yn y Borth. Bad Achub, Mr Jeff Mankertz, a Roedd y Neuadd Goffa wedi ei chyflwynodd Miss Muriel Kind, haddurno’n chwaethus, a chafwyd Llywydd Urdd y Gwragedd, fasged CYFEILLION Y TINCER swper ysgafn ardderchog wedi ei o flodau i Mrs Eileen Morris. Dyma fanylion enillwyr Cyfeillion y Tincer mis Ebrill 2012 baratoi gan Mrs Jill Boot, Gwesty’r Talwyd teyrnged i Mr Aran Morris £25 (Rhif 157) Gordon Jones, Y Wern, Bow Street “Railway”. am ei wasanaeth hir a diflino i’r £15 (Rhif 88) Beti Daniel, Glynrheidol, Cwmrheidol Daeth cynrychiolwyr o Bwyllgor RNLI yn y Borth gan gynrychiolwyr £10 (Rhif 20) Alwen Fanning, 69 Ger-y-llan, Penrhyn-coch yr RNLI, Urdd y Gwragedd, cyn- o nifer o gymdeithasau lleol a Fe dynnwyd y rhifau buddugol gan aelodau o Gyngor Melindwr yn aelodau ac aelodau presennol chenedlaethol. Neuadd Capel Bangor, Nos Iau, Ebrill 19.