Oud-Gorcum Varia Tijdschrift Van De Historische Vereniging “Oud-Gorcum”
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Oud-Gorcum Varia Tijdschrift van de historische vereniging “Oud-Gorcum” 2011-2 JG. 27 NUMMER 69 HISTORISCHE VERENIGING OUD-GORCUM Opgericht 20 augustus 1909 Ereleden C. de Ruiter (1989) W. Kreukniet-den Hertog (2000) A.J. Busch (2001) Bestuur A. Frings, voorzitter A.G.H. van Baardewijk-de Gier, secretaris D.C. Pleyte, penningmeester N. Klomp-Looijen G.J. Dop C. Warringa- van Genderen Secretariaat St. Hubertuslaan 15 4205 ZA Gorinchem e-mail [email protected] tel. 0183-624335 Redactie A.C.J. de Vries H. v.d. Brink C. Warringa- van Genderen. De contributie bedraagt minimaal € 18 per jaar, over te maken op rekening 472264761 van de ABN-Amrobank te Gorinchem of op Postbanknr. 5593243 t.n.v. penningmeester van Oud- Gorcum, Athene 4, 4205 AE Gorinchem. Losse nummers van Oud-Gorcum Varia en de Historische Reeks Oud-Gorcum zijn verkrijgbaar bij het Regionaal Archief Gorinchem, Stadhuisplein 1. ISSN 1384-721X Ontwerp: Studio ID B.V., Gorinchem Grafische productie: Bergman Media Group, Gorinchem Afbeelding omslag: Militairen in Gorinchem geven nieuwe invulling aan begrip stapelbedden, 1965/66. Inhoud VOORWOORD VAN DE VOORZITTER door Allow Frings 2 > 1 KERKHOVEN OF WEILANDEN door R.F. van Dijk 3 HERINNERINGEN AAN HET GARNIZOEN door Cynthia Warringa 9 PRINS BERNHARD OP INSPECTIE door Aron de Vries 13 DE MAN MET DE RODE PET door A.J. Busch 21 KOOKKUNST door Cynthia Warringa 25 GORINCHEM EN HET BELEG VAN HUIS ALTENA door Aron de Vries 28 WOUTER DE KROES door R.F. van Dijk 45 WAT SUIKERZAKJES VERTELLEN -2- door Marius van Loon 47 UIT DE KRANT door Aron de Vries 53 KAMERAAD NIEUWSTAD door Astrid Nieuwstad 57 MARKANTE LEDEN door Aron de Vries 64 DE VOORZET KWAM VAN RECHTS door Jos Walraven 68 TWEE LUIFELS door Aron de Vries 78 AANVULLINGEN OP HET GORCUMSE BOEK door Bert Stamkot 81 ADDENDA ET CORRIGENDA 85 ANNOTATIE 86 Voorwoord van de voorzitter 2 < Beste Lezers, in de Gorcumse garnizoensstad. Ik verklap alvast dat de sfeer voor soldaten Koude en donkere tijden liggen weer in in Gorcum positief was. Al kreeg je in het vooruitzicht bij het verschijnen van Brabant in vergelijk tot de Alblasserwaard deze aflevering van Oud-Gorcum Varia. meer koffie geschonken. Dat dan weer Om mogelijke verkoudheid en griep een wel, aldus Klop. In het tweede interview beetje te temperen heeft Cynthia Warringa ruimte voor iemand die eveneens het zich verdiept in het recept van ‘de pap voor leger een warm hart toedraagt, en dan eene zieke’. Het werkt uiteraard alleen vooral de marine. Bas van Beuzekom als u vertrouwen heeft in de werking van vertelt deze keer niet over zeeofficieren het recept dan wel vertrouwen stelt in uw maar over zich zelf. eigen kookkunst. Beschikt u over geen van beide dan gewoon aankloppen bij uw Dat de geschiedenis zich dikwijls herhaalt zorgverzekeraar. Bij het samenstellen van is bekend. Daarom schrijft de heer Busch deze aflevering zult u zien dat de redactie niet over de huidige economische crisis er zelf ook pap van lust. U treft een veelheid maar over die van 80 jaar geleden. Ik en variatie aan van artikelen die popelen hoop dat u met plezier kunt lezen over om gelezen te worden. het fenomeen incassobureau en dat het allemaal niet te dicht bij komt. Ik las een Menigeen van u zal de komende tijd weer tijdje geleden dat Nederlanders slecht zijn in de dichterlijke pen klimmen om de in het tijdig betalen van rekeningen. Uiter- goedheiligman te gerieven. Wellicht was aard geldt dit niet voor u. Verder in dit dit voor René van Dijk aanleiding om wat nummer aandacht aan voetbal, kerkhoven licht te werpen op de dichter Wouter de en … weet u wat gaat u maar snel zelf Kroes. Om de dichterlijke muze nog meer lezen. Ik wens u daarbij veel plezier! te behagen worden er nog twee luifels met opschriften belicht. Allow Frings U ontdekt in deze uitgave verder Voorzitter Oud Gorcum ruimte voor twee interviews. Kees Klop vertelt over zijn diensttijd in Gorcum en memoreert zijn belevenissen als soldaat Kerkhoven of weilanden door R.F. van Dijk > 3 Vroeger hadden vrij veel huizen en en de brouwer Adriaan Langenberch, die agrarische percelen een naam. Er waren van de koopsom de hypotheken van totaal immers nog geen kadastrale of huisnum- ƒ 700 mochten aftrekken.5 Zij losten de mers. Met een naam kon onroerend goed hypotheken af in 1640. beter geïdentificeerd worden. Zo waren er in heel Nederland nogal wat agrarische De erfgenamen van Joosten verkochten in percelen met de naam Kerkhof.1 In Gorin- 1641 hun onverdeelde helft van het land chem kennen we twee van die percelen. voor ƒ 1020 aan Langenberch.6 De curato- ren van Langenberch verkochten het land, KERKHOF aangeduid als zaailand, in 1658 voor ƒ 1200 Aan de Kleine Haarsekade lag ten zuiden aan Jan Fiot en Jan Lorijn.7 Lorijn verkocht van de huidige W.F. Emckstraat een zijn helft in 1668 voor slechts perceel dat zeker van 1704 tot 1804 de ƒ 250 aan Fiot.8 Diens zoon Adriaan ver- naam Kerkhof droeg. Het was volgens de kocht het in 1676 voor ƒ 630 aan de grutter pre-kadastrale bronnen 16½ of 17 hond Cornelis van Amersfoort.9 Diens kinderen groot, zo’n 22.000 m². Vanaf de kade liep verkochten het weiland, “nu genaemt het het tot aan de Dove Wetering, ook wel Kerckhoff”, in 1704 voor Ravensloot geheten, die voor de helft van ƒ 949 aan de voerman Jan van Beusecom.10 de breedte bij het eigendom hoorde. De Hij legateerde het aan Jacob den Dekker.11 eigenaar van het perceel moest een stuk Die was boer en voerman en gaf in 1721 en Nieuwe Wolpherensedijk bij dijkpaal 145 1722 twee hypotheken van elk ƒ 400 op zijn ter lengte van 5½ meter onderhouden.2 land.12 Zijn curatoren verkochten in 1734 het land, dat in huur was bij de beenhakker13 De eerst bekende eigenaar is Adriaan Cor- Jan van Schalen, voor nelisz den Hoogen, genoemd als belending ƒ 1350 aan de grutter14 Jurriaan Hommes.15 in een akte uit 1615.3 Zijn zoon Cornelis Hommes verkocht het in 1750 voor ƒ 800 bezwaarde het nog naamloze perceel in aan de grutter16 Daniel van Krieken.17 Diens 1628 en 1631 met twee hypotheken van elk zoon Reinier verkocht het land, “vanouds ƒ 200, wat diens weduwe in 1635 nog met genaamd het Kerkhof”, in 1804 voor ƒ 300 verhoogde.4 In 1638 verkocht zij het ƒ 1700 aan Melis Drijver.18 Diens weduwe land, in huur bij de voerman Jan Peters, benoemde in 1834 haar inwonend neefje voor ƒ 1856 aan de hoepmaker Jan Joosten Arie van de Giessen tot erfgenaam.19 4 < In haar testament werden de te erven van de spoorlijn en het Merwedekanaal, goederen niet gespecificeerd, zodat niet zodat het overblijvende deel (A 2103) bekend is of het perceel nog een naam 17.660 m² mat.22 De erfgenamen van droeg. Wel ontbreekt een veldnaam in Braakman en zijn vrouw Dina Geertruida de koopakte van 1850, toen Geertruij Willemstijn verkochten het akkerland, Willemstijn-van Breda voor ƒ 3425 eigena- voor ƒ 130 per jaar verpacht aan de hove- res werd. Volgens het kadaster bestond het nier Dirk Roeland, in 1909 voor ƒ 3250 aan perceel uit (van west naar oost) de langs oud-burgemeester Cornelis van Andel.23 de vliet gelegen kade (sectie A nr. 1106, Na zijn overlijden kwam het in 1913 in bezit groot 316 m²), een sloot (A 1107, 167 m²) en van zijn nichtje Louise Bosboom,24 die weiland (A 1107 bis en 1108, samengevoegd het in 1921 voor ƒ 5000 verkocht aan de tot A 1584, in totaal 22.980 m²), dus in het azijnfabrikant Cornelis van Seters.25 geheel 23.463 m². 20 Diens zoon Frans Adolf van Seters kreeg in Zij moest in 1856 officieel afstand doen van maart 1946 een brief van de gemeente, dat de kade en de sloot aan de gemeente, die zijn grond nodig was voor woningbouw. al sinds 1838 daarvan het beheer had.21 In Verwacht werd, dat hij, “doordrongen 1867 werd ds. Frederik Braakman eigenaar; van het feit, dat het algemeen welzijn der hij verkocht in 1880 en 1885 resp. 2330 m² bevolking dit vordert”, tot verkoop bereid en 2990 m² aan de Staat voor de aanleg was. Van Seters hield echter liever rekening Perceel ‘Kerkhof’ bij de W.F. Emckstraat. > 5 met de belangen van pachter Aart van Emckstraat wel eens een vreemde ontdek- Bezooijen, die er bieten, haver, aardap- king deden of nog zullen doen in hun tuin. pelen en klaver teelde. Vooral de achterste helft van het land was door de wat hogere WOLPHERENSE KERKHOF ligging van uitstekende kwaliteit. Omdat In 1439 werd Machteld, de vrouw van Hen- er onteigening dreigde, ging Van Seters drik de Zwart, door de graaf van Holland uiteindelijk met verkoop akkoord. Na als heer van Arkel beleend met 4 morgen bindend advies van een commissie van land in Wolpheren. Nadat ze weduwe deskundigen stelde men de verkoopprijs in was geworden en zelf ook overleden was, 1948 vast op ƒ 9511. De pacht liep nog door zou haar zoon Gerard de Zwart beleend tot 1 december 1951. De Pachtkamer van kunnen worden, maar die overleed binnen het Kantongerecht bepaalde de schade- een jaar in het buitenland. Vervolgens, loosstelling op ƒ 3500. Burgemeester Van in september 1464, werd Gerards zoon Rappard ontbood Van Bezooijen echter op Hendrik de Zwart beleend. Maar binnen het stadhuis om mede te delen dat ƒ 1600 twee maanden verkocht hij het perceel wel genoeg was.26 Het land werd bouwrijp aan Jan de Oude Herdenz., die er ook mee gemaakt.