Fakulti Seni Gunaan Dan Kreatif
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Fakulti Seni Gunaan dan Kreatif FILEM PROPAGANDA Syaher Bin Nordin Ijazah Sarjana Muda Seni Gunaan dengan Kepujian (Sinematografi) 2015 FILEM PROPAGANDA SYAHER BIN NORDIN Projek ini merupakan salah satu keperluan untuk Ijazah Sarjana Muda Seni Gunaan dengan Kepujian (Sinematografi) Fakulti Seni Gunaan dan Kreatif UNIVERSITI MALAYSIA SARAWAK 2015 Kajian bertajuk “Filem Propaganda” dan projek “POSISI” telah disediakan oleh Syaher Bin Nordin dan telah diserahkan kepada Fakulti Seni Gunaan dan Kreatif sebagai memenuhi syarat untuk Ijazah Sarjana Muda Seni Gunaan dengan Kepujian (Sinematografi). Diterima untuk diperiksa oleh: -------------------------------------- ( Yow Chong Lee ) Tarikh: ----------------------------------- KANDUNGAN Halaman PENGHARGAAN 1 BAB 1: PENGENALAN TAJUK 2 PENDAHULUAN 2 LATAR BELAKANG KAJIAN 8 PENYATAAN MASALAH 9 OBJEKTIF KAJIAN 10 PERSOALAN KAJIAN 11 SKOP KAJIAN 11 LIMITASI KAJIAN 11 KEPENTINGAN KAJIAN 12 KESIMPULAN 13 BAB 2: SOROTAN KAJIAN 14 MENCIPTA DAN MENONJOLKAN UNSUR PROPAGANDA DALAM FILEM 14 KESIMPULAN 20 BAB 3: METODOLOGI PENYELIDIKAN 22 PENGENALAN 22 KERANGKA KAJIAN 22 KAEDAH TEMU BUAL 23 KAEDAH TEXTUAL ANALYSIS 23 ACTION RESEARCH 24 BAB 4: ANALISIS 25 ANALISIS FILEM 25 FAKTOR-FAKTOR PEMBIKINAN FILEM PROPAGANDA 25 PENAJAAN DAN SOKONGAN 25 SEKATAN 27 KESIMPULAN ANALISA 28 UNSUR DAN ELEMEN PROPAGANDA 28 Card Stacking dan Name Calling 28 Testimony dan Glittering Generalities 30 Dialog 31 Identiti 33 Nasionalisme 34 BAB 5: APLIKASI DALAM PROJEK TAHUN AKHIR 37 BAB 6: KESIMPULAN 39 BIBLIOGRAFI 42 PENGHARGAAN بسمميحرلا نمحرلا هللا Alhamdulillah, segala puji bagi tuhan sekalian alam kerana dengan rahmat, limpah kurnia dan izinNya dapat penulis sempurnakan disertasi ini dengan jayanya. Penulis mengambil kesempatan ini untuk merakamkan ucapan penghargaan kepada semua pihak yang terlibat dalam merealisasikan disertasi ini. Terima kasih tidak terhingga diucapkan kepada Encik Yow Chong Lee, penyelia disertasi ini yang banyak memberikan panduan dan bimbingan. Segala bantuan, tunjuk ajar dan dorongan yang diberikan menguatkan semangat dan keazaman penulis bagi menyempurnakan penulisan ini. بيداه بينتي هجي ساديران Khas buat bonda yang disayangi pengorbananmu adalah pembakar semangatku untuk terus berjuang, buat kakak-kakak yang diingati, kejayaanku bakal menebus maruah keluarga. Buat teman-teman seperjuangan, kalian mempunyai keistimewaan tersendiri, terima kasih atas segalanya. Dan ,yang telah pergi buat selamanya هجي نوردين بين ئبدوهلل kepada ayahanda anakanda sentiasa mendoakan kesejahteraan mu, semoga roh mu dicucurkan rahmat Allah Subhanallah Ta'ala. Amin Ya Rahman, Ya Rohim. تولوس اكلس داري اناكدا مو ساهير بين نوردين 2 Jun 2015 1 BAB 1 PENGENALAN TAJUK 1.0 PENDAHULUAN Menurut Pusat Rujukan Persuratan Melayu, filem propaganda bermaksud filem yang mengandungi kecenderungan dan pendekatan penerbit untuk menyalurkan ideologi politik. Tujuannya ialah untuk menimbulkan sesuatu isu atau pengaruh. (Kamus Dewan Bahasa dan Pustaka edisi keempat, 2005). Kebanyakan unsur-unsur propaganda mempunyai kepelbagaian terhadap elemen-elemen seperti politik, isu semasa, ekonomi, sosial, budaya, dan nasionalisma. “Any act of promotion can be propaganda only if and when it becomes part of a deliberate campaign to induce action through influencing attitudes. Once it is established that any statement, book, poster or rumour, any paradel or exhibition, any statue or historic monument, any scientific achievement or abstract of statistic, whether true or false, rational or irrational in appeal or presentation, originates as the delibetate policy of someone trying to control or alter attitudes, then that thing or activity becomes part of a propaganda”. (Nicholas Reeves). P, 11. Kenyataan di atas menyatakan bahawa propaganda merupakan suatu tindakan untuk mengawal dan memberi pengaruh terhadap tingkahlaku manusia. Tindakan tersebut melibatkan apa-apa medium seperti buku, poster, bahan seni mahupun polisi untuk mengawal tingkah laku manusia. Persembahan tersebut diserapkan ke dalam filem sebagai alat untuk mempengaruhi penonton sesebuah filem. Menurut L. W. Doob (1935) pula, definisi propaganda adalah; 2 “If individuals are controled through the use of suggestion … then the process may be called propaganda , regardless of whether or not the propagandist intends to exercise the control. On the other hand, if individuals are effected in such a way what the same result would be obtained with or without the aid of suggestion, then this process may be called education, regardless of the intention of the educater.” ( p. 80). Oleh itu, adalah nyata bahawa propaganda melibatkan pengawalan individu dari segi pemikiran, tingkah laku dan sikapnya. Propaganda boleh berfungsi sebagai alat untuk menyampaikan atau menyalurkan idea, cadangan, atau pemikiran seseorang kepada umum. Dalam bidang perfileman di dunia ini, sejarah filem propaganda bermula pada tahun 1933 apabila German menubuhkan Kementerian Propaganda pada 14 Julai 1933. (Wollenberg, 1948, p. 36) yang berfungsi untuk mengawal idea tentang keseluruhan media kesasteraan, teater, muzik, seni halus, akhbar, radio, dan juga industri perfileman. Selain negara German, terdapat juga negara-negara lain yang menggunakan filem sebagai alat untuk menyampaikan propaganda. Contohnya, negara Jepun juga menggunakan filem sebagai alat untuk menyebarkan propaganda. ”Jepun sangat menyedari pentingnya media filem sebagai alat propaganda. Filem sesuatu bangsa mencerminkan mentaliti bangsa itu lebih yang digambarkan atau yang tercermin melalui media artistik yang lain.” (Biran, 2009) Hal ini menunjukkan filem propaganda bukan sahaja digunakan oleh Soviet Russia dan Nazi German. Jepun juga tidak ketinggalan menggunakan filem sebagai alat untuk tujuan propaganda. Tetapi penyataan Biran (2009) di atas, filem propaganda Jepun lebih menfokuskan bangsa dan pemikiran bangsa Jepun sendiri. Jepun akan mengambarkan atau menvisualkan lakonan dalam filem propaganda yang sentiasa lebih baik dan lebih hebat daripada kehidupan bangsa Jepun yang sebenar. 3 Filem yang berunsur propaganda merupakan satu bentuk olahan cerita yang digunapakai oleh pengarah untuk membuatkan sesebuah jalan cerita dalam filem tersebut lebih menarik. Selain itu, filem yang mempunyai unsur propaganda mampu mempengaruhi penonton. Hal ini dikuatkan lagi degan pernyataan David Welch. Menurut (Welch, 2001), filem yang berbentuk propaganda mempunyai kelebihan terutamanya kepada golongan orang muda yang gemar menonton filem, sekaligus menggunakan filem sebagai alat untuk memainkan emosi. Katanya lagi, filem adalah medium yang sempurna untuk menggabungkan persembahan filem dan propaganda. Penyampaian cerita dalam sesebuah filem propaganda juga memainkan peranan yang penting kerana penyampaian sesebuah jalan cerita itu adalah untuk menarik kepercayaan penonton terhadap sesuatu perkara. Pelbagai cara digunakan dalam sesebuah filem propaganda dalam penyampaian cerita. Salah satu cara yang digunakan adalah penipuan secara tidak terus. Penipuan secara tidak terus ini digunakan dalam filem propaganda, dan berkemungkinan penonton tidak sedar bahawa mereka sedang ditipu tentang perkara yang disampaikan melalui jalan cerita filem propaganda tersebut. (Welch, 2001), p.38). “As opposed Hitler‟s concept of propaganda, this aspect of the Nazi cinema might be termed the „lie indirect‟. It is evident from […..] that successful propaganda should reinforce opinions and feelings that people already should.” (Welch, 2001, p. 38) Teknik yang digunakan oleh Nazi lebih menfokuskan kejayaan dalam menyampaikan propaganda dalam filem yang ditayangkan. Penilaian sebegini penting dan dijadikan kayu pengukur terhadap sesebuah filem propaganda. 4 Hal ini menunjukkan bahawa terdapatnya pengarah dan organisasi yang faham akan perlunya filem untuk menyampaikan propaganda yang tersendiri dan membina keyakinan penonton terhadap apa-apa yang disampaikan melalui filem tersebut. Perkara ini menunjukkan sesebuah organisasi perlu memaparkan propagandanya yang tersendiri untuk membentuk kepercayaan dan keyakinan penonton terhadap organisasi mereka. Contohnya, Nazi memperkenalkan filem yang berunsur propaganda untuk ditayangkan di sekolah, perkara ini dilakukan kerana ingin memupuk keyakinan dan kepercayaan pelajar sekolah terhadap Nazi sendiri. Di sini kita boleh melihat tentang kepentingan filem propaganda berfungsi kepada Nazi suatu ketika dahulu. Perkara ini diperkukuhkan lagi dengan kenyataan; “At the beginning the Nazis had to establish a complex organization for the use of these film in the classrooms. The films shown were usually propaganda and culture films.” (Welch, 2001, p. 19). Filem berunsur propaganda kebiasaanya digunakan dalam filem yang bergenre sejarah, peperangan dan politik. Perkara ini berfungsi sebagai pembina keyakinan dan kepercayaan penonton terhadap sesebuah organisasi. Propaganda yang terkandung dalam sesebuah filem seperti tentang ideologi, ekonomi, peperangan, politik dan sosial yang digunakan oleh Soviet Union, Nazi German, Jepun, atau negara-negara lain suatu ketika dahulu ataupun sehingga kini untuk menarik perhatian dan kepercayaan serta keyakinan orang lain terhadap sesuatu pihak. “Kerana ideologi dihubungkan dengan gagagsan tentang perjuangan, maka sudah tentu ada sesuatu keyakinan, adanya kaitan antara pengetahuan dan kekuasaan.” (Haryatmoke, 2002). 5 Seperti yang dinyatakan oleh Haryatmoko (2002), penyampaiaan ideologi boleh dikaitkan dengan perjuangan yang dilakukan oleh sesuatu pihak. Hal ini berlaku kerana propagandis ingin menanamkan keyakinan dan kepercayaan