ZESZYTY KORYTNICKIE – T
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
TOWARZYSTWO PRZYJACIÓ ZIEMI KORYTNICKIEJ Z E S Z Y T Y K O R Y T N I C K I E pod redakcj = Andrzeja Kruszewskiego, Miros awa Z. Roguskiego, Jolanty Litki tom 3 ANDRZEJ M. NOWIK Osadnictwo rycerskie w para [i korytnickiej w Vredniowieczu ANDRZEJ KRUSZEWSKI Ksi =dz Jakub Górski (ok. 1525-1585) ks. ZENON CZUMAJ Para [a korytnicka w po owie XVIII wieku PIOTR M. SZCZUROWSKI Historia Szczurowa MIROS AW Z. ROGUSKI Herby i przydomki szlachty z okolic Korytnicy MA GORZATA PIÓRKOWSKA Korytniczanie po prze omie politycznym w 1989 r. KATARZYNA BROCZEK Tymoteusz uniewski - rolnik i uczony KORYTNICA 2011 1 ZESZYTY KORYTNICKIE – t. 3 Kolegium Redakcyjne: Dariusz Adamczyk, Gra byna Chrupek, Izabella Derlatka, Stanis aw Komudzi Lski, Jolanta Kruszewska, Andrzej Kruszewski, Leszek Kulik, Jolanta Litka, Agnieszka Morawska, Antoni Panufnik, Miros aw Roguski, Lidia Rowicka, Bo bena Rudnik, Hanna Samotyjek, Agnieszka Skibi Lska, Agnieszka Szwed, Bo bena Tryfon, Edyta Wysoki Lska – Kulik, Dorota amuda Wydawca: Towarzystwo Przyjació Ziemi Korytnickiej, 07-120 Korytnica, ul. Ma kowskiego 20 Wydano ze Vrodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spo ecznego, projekt POKL.07.03.00-14-220/10-00 „Mnie ta ziemia od innych dro bsza” ISSN: 1689 – 9490 © Copyright by Towarzystwo Przyjació Ziemi Korytnickiej Dobór fotogra [i: Andrzej Kruszewski, Leszek Kulik Projekt ok adki: Agnieszka Szwed Projekt logo TPZK: Pawe Kowalczyk Na ok adce: odrestaurowany dom w Korytnicy (dawniej Cichockich), w. Miros awa Z. Roguskiego; ko Vció p.w. Przemienienia Pa Lskiego w Trawach; beliwny nagrobek Sobieskich z po . XIX w. na cmentarzu w Korytnicy; nagrobek Aleksandry Holder-Egger, cmentarz w Korytnicy; Szko a Podstawowa im. H. Sienkiewicza w Korytnicy; ks. Jakub Górski (fotogra [e Leszek Kulik) Druk i oprawa: www.kozakdruk.pl 2 Profesor Arkadiusz Ko odziejczyk (1957-2011) Honorowy Obywatel Korytnicy Arkadiusz Ko odziejczyk, ur. 23 IV 1957 roku w Warszawie, zm. 13 II 2011 r. w War- szawie; historyk, profesor w Instytucie Historii Uniwersytetu Przyrodniczo- Humanistycznego w Siedlcach. Autor bli- sko 500 prac naukowych i popularnonau- kowych po Vwi Bconych najnowszej historii Polski, dziejom ruchu ludowego, historii Mazowsza i Podlasia, ruchu stra backiego, Tatarów litewsko-polskich, prasy podla- skiej. Autor, wspó autor lub redaktor nauko- wy ponad 50 ksi =b ek, m. in.: Maciej Rataj 1884-1940 (Warszawa 1991, doktorat); Ruch ludowy a Ko Vció rzymskokatolicki w latach II Rzeczypospolitej (Warszawa 2002, habilitacja); WBgrów, dzieje mia- sta i okolic w latach 1441-1944 (W Bgrów 1991, wspó autor, wraz z T. Swatem redaktor naukowy); WBgrów, dzieje miasta i okolic w latach 1944-2005 (W Bgrów 2006, wspó autor i wraz z T. Swatem i M. Szczupakiem redaktor naukowy); Szkice z dziejów prasy podlaskiej (Siedlce 1997); WBgrów 1863 (Pruszków 1997, wspó - autor T. Swat); Liw 1831 (Pruszków 1998); Na drogach ruchu ludowe- go (t. I, II, Warszawa 1999, 2003). Opublikowa artyku y po Vwi Bcone wielu wybitnym korytniczanom: Tymoteuszowi uniewskiemu (1847- -1905), Adamowi Ch =dzy Lskiemu (1882-1963), Zdzis awowi Jerzemu Barbasiewiczowi (1909-1952), Marii Holder-Eggerowej (1875-1941), dok- torowi Adamowi Ma kowskiemu (1869-1938), pu kownikowi Ludwikowi 3 Kami Lskiemu (1786-1867), drobnej szlachcie korytnickiej, starostwu ko- rytnickiemu. Redaktor naczelny „Rocznika Wo omi Lskiego”, „Rocznika Legionowskiego”, „Kultury Ludowej Mazowsza i Podlasia”; cz onek komi- tetów redakcyjnych: „Szkiców Podlaskich”, „Rocznika Ka uszy Lskiego”, „Rocznika Bialskopodlaskiego”, „Rocznika Mi Lskomazowieckiego”, „Zeszytów Korytnickich”; redaktor naukowy I tomu Sownika biogra [cz- nego Po udniowego Podlasia i Wschodniego Mazowsza. Wyró bniony odznak = „Za zas ugi dla W Bgrowa”, medalem „Za zas ugi dla Gminy Liw”, tytu em „Honorowy Obywatel Korytnicy”. Wójt Gminy Korytnica Towarzystwo Przyjació Ziemi Korytnickiej Przyjaciele z Korytnicy 4 Przedmowa Nie tak mia o by 4! Nie tak mia wygl =da 4 t.3 „Zeszytów Korytnickich” i praca redakcyjna nad jego przygotowaniem. A to przez nag = Vmier 4 U.P. Prof. Arkadiusza Ko odziejczyka – naszego Nieod baowanej Pami Bci Przyjaciela – – spiritus movens wszystkiego, co si B wi =za o z histori = Korytnicy i ziemi korytnickiej (On „stworzy ” t B ostatni = nazw B, jak be teraz potrzebn = i ogólnie przyj Bt=). Profesor jest jednym z ojców za obycieli „Zeszytów” i cho 4 nie ma Go po Vród nas, staramy si B kontynuowa 4 prac B wydawnicz =. Traktujemy to jako rodzaj testamentu Profesora i wyra bamy nadziej B, be Jego duch bBdzie nam dopomaga szczególnie w chwilach trudnych, a tych na pewno nie b Bdzie brakowa o. Pozostaje spu Vcizna naukowa prof. A. Ko odziejczyka i mamy zamiar, je Vli pozwol = okoliczno Vci, j = wykorzystywa 4. Planujemy wi Bc, be jeden z nast Bpnych „Zeszytów Korytnickich” zostanie po Vwi Bcony Jego pami Bci. Niniejszy tom ma znamienny tytu : „Mnie ta ziemia od innych dro bsza” i, jak si B domy Vlaj = wnikliwi Czytelnicy, nawi =zuje do wydarze L z 2009 r. Zawiera bowiem materia y zwi =zane g ównie z I Zjazdem Korytniczan oraz teksty artyku ów (z wyj =tkiem nienapisanego przez A. Ko odziejczyka pt. „Wielcy korytniczanie na przestrzeni wieków”), które zosta y wyg oszone na sesji popularnonaukowej zorganizowanej w listopadzie 2009 r. z racji 590 lat Korytnicy (rozprawy A. M. Nowika, A. Kruszewskiego, ks. Z. Czumaja, M. Z. Roguskiego i M. Piórkowskiej). Polecamy równie b teksty prapraprawnuczki T. uniewskiego, Katarzyny Broczek, która pisze o swym znakomitym przodku i Piotra M. Szczurowskiego, traktuj =cy o pocz =tkach osadnictwa w para [i Pniewnik na przyk adzie protoplastów rodziny Szczurowskich ze Szczurowa. Oprócz studiowania sprawozda L (z dzia alno Vci Towarzystwa Przyjació Ziemi Korytnickiej w 2010 r., z obchodów 90-lecia Szko y Podstawowej w Sewerynowie i Rolniczego Festynu Korytnickiego) warto zatrzyma 4 si B na d ubsz = chwil B, aby zawrze 4 znajomo V4 z poezj = J. Litki, opisem wn Btrza korytnickiego dworu z czasów Holder-Eggerów czy te b wczyta 4 si B w urokliwe wspomnienia Honorowych Obywateli Korytnicy (ks. bp. A. Dydycza, ks. pra . Cz. Mazurka, I. Stankiewiczowej i A. Wiel =dka). Polecam jednak lektur B „Zeszytów” od deski do deski i zwracam uwag B na bogaty materia ikonogra [czny w postaci czarno-bia ych i kolorowych zdj B4 (wk adka) tym bardziej, be wi Bkszo V4 z nich jest publikowana po raz pierwszy. Chcia bym po raz kolejny zach Bci 4 Czytelników do w = czenia si B w redagowanie „Zeszytów Korytnickich”. Je beli kto V czuje si B na si ach, ma jakie V wiadomo Vci o ziemi korytnickiej i chcia by si B nimi podzieli 4, niech napisze artyku , wspomnienia (naprawd B mile widziane; po latach bezcenne `ród o historyczne), opublikuje pami Btnik, teksty starych piosenek 5 ludowych (nim odejd = w zapomnienie) lub przeka be unikalne fotogra [e. Otwórzmy stare szu \ady, zajrzyjmy na strychy, obejrzyjmy rodzinne albumy i zapomniane papierzyska, przewietrzmy domowe archiwa – a nu b znajdzie si B co V warte publikacji; co V, co uchyli r =bka jakiej V tajemnicy lub poka be kawa ek historii, mo be dzi V zapomnianej, jeszcze nieobecnej, ale jak be bezcennej dla przysz ych pokole L. T. 3 „Zeszytów Korytnickich” móg ujrze 4 Vwiat o dzienne dzi Bki funduszom z Unii Europejskiej; Towarzystwo bowiem realizuje w obecnym roku (od lutego do ko Lca czerwca) projekt POKL.07.03.00-14-220/10-00 pt. „Mnie ta ziemia od innych dro bsza” wspó [nansowany ze Vrodków Europejskiego Funduszu Spo ecznego. Chc B podzi Bkowa 4 tym, którzy solidnie napracowali si B, aby niniejszy „Zeszyt” móg si B ukaza 4. Nie mog B, z braku miejsca, ich wszystkich wymieni 4 z imienia i nazwiska. Niech wi Bc w tej ogólnej formule ka bdy, kto powinien, odnajdzie s owa wdzi Bczno Vci do siebie skierowane. Andrzej Kruszewski 6 Osadnictwo rycerskieARTYKU w paraY I[ i ROZPRAWYKorytnica w Vredniowieczu 7 „Zeszyty Korytnickie” t. 3, 2011 Ks. bp Antoni Pacy [k Dydycz Do Korytnicy poprzez Vwiat Drohiczyn, 26 II 2011 r. Do V4 d uga by a droga, prowadz =ca mnie ku Korytnicy. Najpierw byli kap ani, którzy w niej pracowali, a których zna em wcze Vniej. A byli to: ks. J. Kurowski, ks. J. Piotrowski, ks. E. Zab ocki, ks. E. Sroka, oczywi- Vcie wcze Vniej te b pozna em ks. pra . Czes awa Mazurka, którego za- sta em w Korytnicy, obejmuj =c moj = misj B w Diecezji Drohiczy Lskiej. W grudniu 1975 roku mia em szcz BV cie by 4 pierwszy raz w Korytnicy. Co prawda, by to jedynie przejazd, ale w po = czeniu ze znajomo Vci = tak wielu ksi Bb y, mia o to swoj = wymow B. Jecha em wówczas z Bia ej Podlaskiej do Stoczka W Bgrowskiego i to autobusem, który mia taki dziwny kurs: W Bgrów, Korytnica , Stoczek. Zapami Bta em bry B ko Vciel- n=, a sama miejscowo V4 zrobi a wdzi Bczne wra benie. Korytnica sta a mi si B wtedy blisk = i z tego wzgl Bdu, be dotar em do byciorysu ks. bpa Franciszka Jaczewskiego, zas ubonego, i to bardzo, dla Ko Vcio a. Jego kap aLska praca w czasach istnienia diecezji Janow- skiej czyli Podlaskiej, a potem pos ugiwa nie pasterskie jako Biskupa Lubelskiego, zarz =dzaj =cego równie b w asn = diecezj = macierzyst = z racji na jej likwidacj B przez carat - pozostawi o tak wiele Vladów, be niemal na ka bdym kroku mo bna by o si B spotka 4 z Jego osob =. I nadszed czas mego powrotu na Podlasie, gdy z woli Ojca Uwi B- tego Jana Paw a II przyby em do Drohiczyna. Wtedy ju b nie tylko, be nie by o przeszkód, ale odwrotnie, znalaz o si B wiele motywów, aby Korytnica stawa a mi si B coraz bli bsz =. Najpierw ks. pra . Czes aw Mazurek ch Btnie zaprasza do odwiedzin. I tak ju b jesieni = 1994 roku uda em si B na spotkania z zespo ami synodalnymi. By y ze mn = dwie siostry W oszki, które pierwszy raz odwiedzi y Polsk B, a za par B miesi B- cy powróci y, aby podj =4 w Nurcu sta = prac B.