navigatie

Deze uitgave toont de resultaten van de maatschappelijke De maatschappelijke kosten en baten van alle alternatieven zijn Natuurmaatregelen kosten-batenanalyse (MKBA) voor het Rijk-regioprogramma berekend voor twee toekomstscenario’s van het Centraal Het Toekomst Bestendig Ecologisch Systeem (TBES) ziet er als volgt uit: Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving: Global --Markermeer. Een MKBA geeft het ren- TBES fase 1 TBES fase 1+2 Economy en Regional Communities. De varianten op de dement van een investering voor de gehele maatschappij Natuurmaatregelen waarover al Minimale pakket aan natuur- alternatieven zijn alleen met het Global Economy-scenario weer, op nationaal niveau. De effecten op onze welvaart zijn besluitvorming heeft maatregelen om de ecologische doorgerekend. De verschillen tussen de scenario’s vertalen zich daarbij, voor zover mogelijk, uitgedrukt in geld. plaatsgevonden neergaande trend te keren en een in verschillende woningvragen en mobiliteitsniveaus. De analyse opgaande lijn tot stand te brengen. Drievoudige ambitie met Global Economy gaat uit van nieuwbouw van 60.000 woningen in Almere en de analyse met Regional Communities De noordelijke kan in de komende 20 tot 30 jaar uitgroeien navigatie gaat uit van nieuwbouw van 30.000 woningen in Almere. tot een internationaal concurrerende Europese topregio. Om dit te 1. Pilot oermoeras 1. Grootschalig moeras Houtribdijk Overigens is in de Consultatienotitie RRAAM gesteld dat bij een MKBA RRAAM bereiken, zijn investeringen nodig in moderne woon- en werklocaties, 2. Verbeteren vismigratie 2. Verbeteren vismigratie omvang van 30.000 woningen een IJmeerverbinding niet in goede bereikbaarheid en mogelijkheden voor recreatie en natuur. beeld komt. Sommige welvaartseffecten zijn met de beschikbare 3. Luwtemaatregelen Hoornse Hop 3. Luwtemaatregelen Hoornse Hop kennis en informatie niet in geld uit te drukken. Voor die Maatschappelijke Rijk en regio hebben voor dit gebied een drievoudige ambitie effecten is met plussen en minnen aangegeven of ze positief of 4. Vooroever Lepelaarsplassen geformuleerd: negatief zijn. kosten-batenanalyse • De groei van Almere met 60.000 woningen; • Een verbetering van de bereikbaarheid; Rijk-regioprogramma Amsterdam- • Een kwaliteitsverbetering van natuur, water en recreatie in Onderstaande tabel geeft het totale investeringsvolume van Enkhuizen Almere-Markermeer het IJmeer en Markermeer. maatregelen in verstedelijking, bereikbaarheid en natuur: Hoorn • De investeringen in de verstedelijking van de alternatieven Scope van de MKBA RRAAM bestaan uit de investeringen voor het ontwikkelen en De MKBA berekent de welvaartseffecten van vier alternatieven en functie- en bouwrijp maken van de grond, het 1 3 bijbehorende varianten voor het realiseren van de drievoudige groen/blauw-casco en Stedelijke Bereikbaarheid Almere. ambitie. RRAAM bevindt zich in de verkenningsfase van het • De investeringen in bereikbaarheid betreffen de snelle Markermeer Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) en busverbinding (alternatief Hollandse Brug) en nieuwe metroverbindingen (alternatieven IJmeerbrug, IJmeertunnel 2 volgt de stappen van Sneller en Beter. Inmiddels zijn de startfase en analytische fase van de verkenning doorlopen. De MKBA is onderdeel en Zuidelijk Tracé), bovenop de investeringen in van de derde fase van de verkenning: de beoordelingsfase. Samen met bereikbaarheid die al zijn voorzien in het nulalternatief (SAA andere onderzoeken levert de MKBA informatie op voor het en OV SAAL). 2 2 Beoordelingskader dat gebruikt wordt ten behoeve van de • De investeringen in natuur betreffen de investeringen in besluitvorming over RRAAM. mitigerende maatregelen en maatregelen TBES fase 1, die in 4 elk van de alternatieven genomen moeten worden. Binnen de Almere-Stad Een uitvoerige beschrijving van de in de MKBA onderzochte alternatieven IJmeerbrug en Zuidelijk Tracé zijn deze IJmeer alternatieven en varianten staat in de Notitie Kansrijke investeringen niet voldoende om de alternatieven vergunbaar Oplossingsrichtingen. In aanvulling daarop is ook een door de te maken. Daarvoor moeten óók de maatregelen TBES fase 2 Stichting Almere Bereikbaar ontwikkeld alternatief meegenomen, het genomen worden. Zuidelijk Tracé. Voor het alternatief met een IJtram van ROVER is separaat een MKBA Light opgesteld. Investeringsvolume alternatieven in nominale waarde (mln Euro) Nulalternatief Hollandse IJmeerverbinding IJmeerverbinding Zuidelijk Tracé Nulalternatief Brug brug tunnel De welvaartseffecten van de alternatieven zijn uitgedrukt in geld, als Verstedelijking extra maatschappelijke kosten en baten ten opzichte van een (fictief ) beleidsarm nulalternatief. De situatie in dit nulalternatief kan in Woningbouw en groen/blauw 3.917 3.975 4.046 4.046 4.244 theorie ontstaan wanneer uitsluitend rekening wordt gehouden met Stedelijke bereikbaarheid Almere 1.139 1.139 1.139 1.139 1.139 reeds genomen besluiten. Bereikbaarheid Het nulalternatief van deze MKBA ziet er op hoofdlijnen Nieuw aangelegde infrastructuur SAA+OV SAAL 223 1.943 2.297 1.734 als volgt uit: • Nieuwbouw van 60.000 woningen in Almere; Natuur • Weguitbreiding Schiphol–Amsterdam–Almere (SAA); Mitigerende maatregelen 0 7 39 23 33 plangebied • Uitvoering van het Programma Hoogfrequent Spoorvervoer (PHS), inclusief maatregelen voor de middellange termijn op TBES fase 1 16 16 16 16 16 de openbaar vervoercorridor Schiphol–Amsterdam–Almere TBES fase 2 280 280 (OV SAAL); • Realisatie pakket Stedelijke Bereikbaarheid Almere, gekoppeld Totaal investering 5.072 5.360 7.463 7.521 7.446 aan de bouwlocaties en SAA; • Uitvoering van de eerste fase maatregelen Toekomst Bestendig Ecologisch Systeem (TBES) in het Markermeer-IJmeer. NB: In de tabel zijn de kosten van natuurmaatregelen opgenomen De nominale bedragen uit bovenstaande tabel zijn voor de MKBA om een bepaald alternatief vergund te krijgen. Bij alle contant gemaakt (zie kwantitatieve beoordeling). De contante alternatieven kan ervoor gekozen worden om een combinatie te waarde is de huidige geldwaarde van een bedrag dat in de maken met TBES fase 2 en eindbeeld TBES. toekomst betaald of ontvangen wordt.

navigatie

Vier alternatieven Kwantitatieve beoordeling Netto contante waarde in mln euro Verstedelijking Bereikbaarheid Natuur

Hollandse Brug • Snelle busverbinding tussen: - Almere Pampus, Centrum en Oosterwold Nieuw aangelegde infrastructuur* nieuw aangelegde infrastructuur Beheer/onderhoud Ne†o opbrenst van ov-bedrijven Deur-tot-deur reistijd van ov-reizigers Kosten van ov-kaartje Kans op een zitplaats in ov Grotere betrouwbaarheid van ov Arbeidsmarkt- en agglomeratie-effecten** busbaan, metrolijn, brug, tunnel, etc., excl. kosten mitigerende lichthinder en luchtverontreiniging geluidshinder, maatregelen i.v.m. efficiëntere productie door betere uitwisseling Natuurmaatregelen (TBES fase 1 en 2) Natuurmaatregelen Opbrengst zandwinning Recreatie/visserij*** Optiewaarde **** Opbrengst vastgoedontwikkeling Reële prijsstijging woningen Economische waarde grond btw-vrijstellingen Correctie i.v.m. tussen huurprijs en huurwaarde Verschil Groter woongenot en/of stijging vastgoedwaarde

- Almere Pampus en station Poort * ** *** grotere kosteneffectiviteit en/of meer mogelijkheden

• 20 bussen per uur in de spits **** extra ruimte om ontwikkelingen in natuurgebied vergund te krijgen • Rijtijd trein Almere Centrum–Amsterdam Zuid: 21 min • Vergunbaar bij uitvoering natuurmaatregelen TBES fase 1 PM

IJmeerverbinding brug • Nieuwe metroverbinding tussen Diemen-Zuid, IJburg en Almere • Aansluitend op metrolijn Sloterdijk–Amsterdam Zuid–Diemen • Passage IJmeer: brug (6,4 km) • 12 (tot 16) metro’s per uur • Rijtijd metro station Almere Centrum–Amsterdam Zuid: 24 min • Vergunbaar bij uitvoering natuurmaatregelen TBES fase 1 en 2 PM

IJmeerverbinding tunnel • Nieuwe metroverbinding tussen Diemen-Zuid, IJburg en Almere • Aansluitend op metrolijn Sloterdijk–Amsterdam Zuid–Diemen • Passage IJmeer: tunnel (5,1 km) • 12 (tot 16) metro’s per uur • Rijtijd metro station Almere Centrum–Amsterdam Zuid: 24 min • Vergunbaar bij uitvoering natuurmaatregelen TBES fase 1 PM

Zuidelijk Tracé • Nieuwe metroverbinding tussen Diemen-Zuid en Almere • Aansluitend op metrolijn Sloterdijk–Amsterdam Zuid–Diemen • Passage zuidelijk IJmeer via korte brug en tunnel onder kustzone Muiden • 16 metro’s per uur • Rijtijd metro station Almere Centrum–Amsterdam Zuid: 29 min • Woningbouw op 50 ha landtong bij Almere Pampus PM • Vergunbaar bij uitvoering natuurmaatregelen TBES fase 1 en 2 Centrum/Weerwater Pampus Oosterwold Binnenstedelijk navigatie

Vier alternatieven Eindsaldo kwalitatieve beoordeling Effecten ten opzichte van het nulalternatief Bereikbaarheid Natuur Overig

zeer positief

positief

negatief

zeer negatief

in een enkel geval is om de sterkte van effect te benadrukken, gebruik gemaakt van >++ of >- - Hollandse Brug 19.000 geen verschil • Snelle busverbinding tussen: 20.000 - Almere Pampus, Centrum en Oosterwold geen effect - Almere Pampus en station Poort Fysieke inpassing (ruimtebeslag, barrierewerking) Invloed op kenmerken ecologisch systeem 2000 Natura Ecologische Hoofdstructuur (EHS) Landschap & cultuurhistorie nieuwe landschappen Potentie Archeologische waarden Klimaat (waterveiligheid, wateroverlast, hiƒestress) Bodem (bodemkwaliteit, grondbalans) Waterkwaliteit • 20 bussen per uur in de spits 4.000 • Rijtijd trein Almere Centrum–Amsterdam Zuid: 21 min • Vergunbaar bij uitvoering natuurmaatregelen TBES fase 1 17.000 Efficiënte verbetering van openbaar vervoer binnen Almere en kortere reistijd tussen Almere en Amsterdam. Strikt genomen hoe‰ verbetering ecologische kwaliteit Markermeer/IJmeer niet, al levert dit wel meerwaarde. IJmeerverbinding brug 19.000 • Nieuwe metroverbinding tussen Diemen-Zuid, IJburg en Almere 25.000 • Aansluitend op metrolijn Sloterdijk–Amsterdam Zuid–Diemen • Passage IJmeer: brug (6,4 km) • 12 (tot 16) metro’s per uur 1.000 • Rijtijd metro station Almere Centrum–Amsterdam Zuid: 24 min • Vergunbaar bij uitvoering natuurmaatregelen TBES fase 1 en 2 15.000 Door infrastructurele ingreep kortere reistijd per openbaar vervoer tussen Almere en Amsterdam en agglomeratievoordelen. Substantiële effecten op natuur en landschap. Is alleen mogelijk bij verbetering ecologische kwaliteit IJmeerverbinding tunnel 19.000 Markermeer/IJmeer. Effecten hiervan op de • Nieuwe metroverbinding tussen Diemen-Zuid, IJburg en Almere 25.000 gebruikswaarde van het gebied zijn nog • Aansluitend op metrolijn Sloterdijk–Amsterdam Zuid–Diemen onbekend. • Passage IJmeer: tunnel (5,1 km) • 12 (tot 16) metro’s per uur 1.000 • Rijtijd metro station Almere Centrum–Amsterdam Zuid: 24 min • Vergunbaar bij uitvoering natuurmaatregelen TBES fase 1 15.000 Iets duurdere infrastructurele ingreep dan IJmeerbrug, met vergelijkbare effecten. Omdat het effect op de leefomgeving kleiner is, is minder mitigatie nodig. Strikt genomen hoe‰ verbetering ecologische kwaliteit Markermeer/IJmeer niet, al levert dit wel meerwaarde. Zuidelijk Tracé 19.000 • Nieuwe metroverbinding tussen Diemen-Zuid en Almere 25.000 • Aansluitend op metrolijn Sloterdijk–Amsterdam Zuid–Diemen 5.000 • Passage zuidelijk IJmeer via korte brug en tunnel onder kustzone Muiden 1.000 • 16 metro’s per uur • Rijtijd metro station Almere Centrum–Amsterdam Zuid: 29 min 10.000 Door infrastucturele ingreep kortere reistijd per • Woningbouw op 50 ha landtong bij Almere Pampus openbaar vervoer tussen Almere en Amsterdam, • Vergunbaar bij uitvoering natuurmaatregelen TBES fase 1 en 2 maar de tijdwinst is kleiner dan bij IJmeeralterna- Centrum/Weerwater tief (brug en tunnel). Levert minder kwaliteit op Pampus voor IJburg. Vanwege effect op de leefomgeving is Oosterwold meer mitigatie nodig, evenals verbetering ecologi- Binnenstedelijk sche kwaliteit Markermeer/IJmeer. Verstedelijkings- variant is duurder en levert minder op. navigatie

Eindsaldo kwantitatieve beoordeling Maatschappelijke kosten en baten zijn waar mogelijk uitgedrukt in geldbedragen ten opzichte van het nulalternatief. Opbrengsten en andere baten zijn positief, investeringen en andere kosten zijn Conclusies MKBA RRAAM negatief. Alle bedragen zijn afgerond op 10 miljoen euro.

• De alternatieven Hollandse Brug en IJmeerverbinding Saldo verstedelijking Saldo bereikbaarheid Saldo natuur Totaalsaldo tunnel zijn na uitvoering van de natuurmaatregelen van

bovengrens Global Economy TBES fase 1 realiseerbaar.

Saldo kosten - baten Global Economy • Van deze twee heeft het alternatief Hollandse Brug een ondergrens Global Economy positief effect op de welvaart onder Global Economy. Saldo kosten - baten Regional Communities* De baten voor reizigers en openbaar vervoerexploitanten * In de Consultatienotitie RRAAM is omschreven zijn groter dan de kosten van aanleg en onderhoud. dat bij een omvang van 30.000 woningen een IJmeerverbinding niet in beeld komt. Onder Regional Communities zijn de kosten en baten in evenwicht.

• Het IJmeeralternatief (brug of tunnel) biedt ten opzichte van het alternatief Hollandse Brug meer voordelen voor openbaar vervoerreizigers, vooral voor de toekomstige Zuidelijk Tracé Hollandse Brug inwoners van Almere Pampus, een betere

IJmeerverbinding brug IJmeerverbinding grondexploitatie en grotere agglomeratie-effecten. IJmeerverbinding tunnel IJmeerverbinding De welvaartswaarde van deze voordelen is echter lager dan de kosten van aanleg en onderhoud van de nieuwe infrastructuur. Hierdoor is er in dit alternatief per saldo een negatief effect op de welvaart, zowel bij lage als hoge groei.

• Voor de alternatieven IJmeerbrug en Zuidelijk Tracé is minimaal de uitvoering van de TBES fase 1 en 2 nodig. Daardoor zijn de kosten van deze integrale alternatieven hoger en is het totaaleffect op de welvaart vergelijkbaar met dat van de IJmeertunnel. Het Zuidelijk Tracé kent evenals het IJmeeralternatief hoge baten voor openbaar vervoerreizigers (vooral van en naar Almere Pampus) en ook bij dit alternatief mogen substantiële agglomeratie-effecten worden verwacht.

In RRAAM werken het Rijk, de provincies Noord-Holland, Utrecht en en de gemeenten Almere en Amsterdam samen om de drievoudige ambitie op het gebied van woningbouw, bereikbaarheid en ecologie in de Noordelijke Randstad vorm te geven. De in deze uitgave gebruikte informatie is afkomstig van de door ECORYS opgestelde MKBA voor RRAAM en is door Lijn43 en Studio Barten bewerkt en gevisualiseerd. Voor meer informatie over het project: www.rraam.nl foto: Elisa Bours foto: November 2012