Zani I Naltë Revistë Shkencore Dhe Kulturore
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Botues: Komuniteti Mysliman i Shqipërisë Zani i Naltë Revistë shkencore dhe kulturore VITI V (XIX) 2017, NR. 20 (173) Merret me shkenca islame, sociologji, filozofi, psikologji, histori, gjuhësi, letërsi, moral dhe literaturë kombëtare www.zaninalte.al Tiranë, 2017 Zani i Naltë Zani i Naltë Revistë shkencore, organ i Komunitetit Mysliman të Shqipërisë Themeluar në tetor 1923, rifilluar në tetor 2012 VITI V (XIX), korrik, gusht, shtator 2017 nr. 20 (173) Nën kujdesin e: H. Skender Bruçaj Drejtor: Dorian Demetja Bordi editorial: Prof. Dr. Ferdinand Gjana, rektor, Universiteti Bedër Prof. Dr. Ayhan Tekines, dekan, Fakulteti i Shkencave Humane, Universiteti Bedër Prof. Dr. Rahim Ombashi, dekan, Fakulteti i Filologjisë dhe Edukimit, Universiteti Bedër Prof. Asoc. Dr. Fahrush Rexhepi, dekan, Fakulteti i Studimeve Islame, Prishtinë Doc. Dr. Fahredin Ebibi, dekan, Fakulteti i Shkencave Islame, Shkup Prof. Dr. Hajri Shehu, Tiranë Prof. Dr. Njazi Kazazi, Universiteti “Luigj Gurakuqi”, Shkodër Prof. Dr. Qazim Qazim, Kosovë Prof. Dr. Sadije Bushati, Universiteti “Luigj Gurakuqi”, Shkodër Doc. Dr. Naser Ramadani, Fakulteti i Shkencave Islame, Shkup Doc. Dr. Ramadan Çipuri, Universiteti Bedër Dr. Adem Balaban, Universiteti Bedër Dr. Agron Tufa, Universiteti Bedër Dr. Atakan Derelioglu, Universiteti Bedër Dr. Brikena Smajli, UET Dr. Erlis Çela, Universiteti Bedër Dr. Hasan Bello, QSA, Instituti i Historisë Dr. Matilda Likaj, Universiteti Bedër Dr. Xhemal Seferti, Jordani PhD. Cand. Ali Zaimi, drejtor, Medreseja e Tiranës MS/MA Fatos Kopliku, Washington, DC, SHBA MA. Ramadan Shkodra - Bashkësia Islame e Kosovës, Prishtinë Kryeredaktor: Dr. Genti Kruja Redaktor: Andrin Rasha Haxhi Lika Në anglisht: Dritan Hoxha Fushat: Shkencat Islame / Tefsir / Hadith / Fikh / Sociologji / Filozofi / Gjuhësi / Letërsi / Psikologji / Histori / Kulturë / Art, etj. Realizimi grafik: Hysen Vogli Fotoja në kopertinë: Sarandë, 1936 Adresa: Komuniteti Mysliman i Shqipërisë Rr. “George W. Bush”, Nr. 50, Tiranë - Shqipëri e-mail: [email protected] www.zaninalte.al 2 Zani i Naltë Përmbajtja Studime 1. Të mësuarit e normave civile në medresetë e Shqipërisë II, Prof. Asoc. Dr. Gentiana Skura, Universiteti i Tiranës, Dr. Robert Gjedia, Universiteti “Marin Barleti”, Dr. Genti Kruja, Universiteti “Bedër” ................................................................................................................5 2. Thirrja islame ndër shqiptarë në ambientin konkret gjeokulturor e gjeopolitik dhe të postmodernizmit, Dr. Milazim Krasniqi,Universiteti i Prishtinës, Kosovë .........................24 3. Shkencizmi – Kali Modern i Trojës, Fatos A. Kopliku, M.S., Washington DC, SHBA .................................40 Histori 4. Korpusi i mbishkrimeve osmane në Tepelenë dhe Delvinë, Dr. Mehmet Tütüncü, Haarlem, Hollandë ..........................................57 5. Një vështrim historik mbi librin “Historia e pashallarëve shqiptarë në Perandorinë Osmane” të Syrja bej Vlorës, Pjesa e I, Dr. Hasan Bello, Instituti i Historisë, QSA, Tiranë .............................69 Gjeografi 6. Kontributi i El-Khvarizmit dhe Ibn Fadlanit në zhvillimin e shkencës së gjeografisë, M.sc. Artan S. Mehmeti, Prizren, Kosovë.............................................92 Gjuhë-Letërsi 7. Poemë satirike, që lexohet për vlerat semantike, gjuhësore e stilistike, artistike e letrare, Prof. Asoc. Dr. Rahim Ombashi, Universiteti Bedër ...........................98 3 Zani i Naltë Mjekësi 8. Ushqimet dhe barnat, të lejuara dhe të ndaluara, përballë zhvillimeve të shekullit XXI, Ilir Akshija, M.D., M.Sc., Qendra Spitalore Universitare “Nënë Tereza” .............................................................................................................108 Shkenca Komunikimi 9. “Drita Islame” - një shkëndijë e dritës së fesë islame në Shqipërinë paskomuniste, Dr. Qani Nesimi, Myfti i Tetovës, Maqedoni .....................................128 Personalitet 10. H. Ibrahim Kaduku .......................................................................135 Retrospektivë 11. Mëshira Hyjnore ka mbulue çdo gjâ, Hysni Hoxha ......................................................................................144 12. Abstracts in English ......................................................................148 13. Rregullat e shkrimit .......................................................................156 4 Studime Të mësuarit e normave civile në medresetë e Shqipërisë II Prof. Asoc. Dr. Gentiana Skura, Universiteti i Tiranës Dr. Robert Gjedia, Universiteti “Marin Barleti” Dr. Genti Kruja, Universiteti “Bedër” Abstrakt Kurrikula e edukimit qytetar në arsimin parauniversitar zhvillohet me anë të lëndëve “Edukim për shoqërinë” dhe “Qytetari” dhe synon formimin e njohurive, shkathtësive, qëndrimeve dhe vlerave qytetare te nxënësit e këtij cikli arsimor, duke u mbështetur fort te filozofitë, praktikat e mira dhe modelet e qytetarisë evropiane dhe botës demokratike në veçanti, ku në thelb të tyre mbeten të drejtat dhe përgjegjësitë individuale, zbatimi i ligjit, kujdesi ndaj mjedisit, e drejta për punësim, siguria njerëzore dhe bashkëjetesa në komunitet. Përmbajtja e lëndëve të përmendura më lart nuk prek asnjë informacion ose praktikë edukimi, që lidhet me çështje të mësimit dhe edukimit fetar. Gjithashtu ky edukim ka një vend të posaçëm në kurrikul, që është i mjaftueshëm për të realizuar synimet dhe kompetencat e dëshiruara për nxënësit, kur kemi parasysh sasinë e orëve, peshën specifike të fushës kurrikulare, por edhe të lëndëve të mirëfillta të formimit qytetar, që zhvillohen në të tria ciklet e arsimit parauniversitar, e krahasuar edhe me kurrikulat e sistemeve arsimore evropiane. Medresetë zhvillojnë kurrikulën zyrtare për ciklet e arsimit parauniversitar, por gjithashtu kanë dhe pjesën e kurrikulës me orientim fetar, e cila edhe kjo miratohet nga Ministria e Arsimit. Lëndët fetare janë integruar në kurrikulat zyrtare të medreseve në mënyrë të tillë që të jenë mbështetëse edhe të tematikave të trajtuara nga lëndët e edukatës qytetare. Meqenëse njeriu që jeton në sistemin demokratik ka shumë përputhje me besimtarin (pavarësisht përkatësisë fetare), tematikat e përbashkëta të këtyre lëndëve janë të shumta. 5 Studime 1.1.1 Kurrikula e edukimit fetar me besimtarin (pavarësisht cilës fe për qytetarinë i përket), tematikat e përbashkëta të këtyre lëndëve janë të shumta. Programet mësimore të Lëndët fetare që zhvillohen edukimit fetar që zbatohen në në medresetë e ciklit 9-vjeçar dhe medrese atij të mesëm të lartë janë “Kur’ani Famëlartë - Komentimi i tij”, “Tradita edresetë gëzojnë profetike dhe Kultura Islame”, statusin e shkollave “Njohuri Besimi e Kulture Islame”, Mjopublike dhe i “Njohuri të Adhurimit Islam”, zhvillojnë veprimtaritë e tyre sipas “Modul Profesional: Civilizimi dispozitave1 dhe rregulloreve zyrtare, Islam”, “Njohuri të Traditës të përcaktuara prej Ministrisë së Profetike dhe të Predikimit”,” Arsimit në Republikën e Shqipërisë. “Besimi”, “Edukatë Islame”. Programet mësimore, që zbatohen Ato luajnë një rol të rëndësishëm në shkolla, marrin fillimisht në promovimin e atributeve, që miratimin e kësaj ministrie, pastaj kërkon formimi i një qytetari të mirë, vihen në zbatim, çka mundëson të dobishëm, aktiv dhe kontribuues që nxënësit e medreseve të kenë të për veten dhe shoqërinë. Më poshtë drejta dhe detyrime të barabarta me paraqiten tematikat e përgjithshme bashkëmoshatarët e tyre, të cilët dhe temat e përbashkëta të lëndëve shkollohen në shkollat e tjera publike fetare, që synojnë një formim a jopublike të vendit. qytetar, si: Medresetë zhvillojnë kurrikulën • Identiteti kombëtar, njohja e zyrtare për ciklet e arsimit kulturave dhe respekti ndaj tyre parauniversitar, por gjithashtu kanë • Bashkëjetesa në komunitet dhe dhe pjesën e kurrikulës me orientim respekti për të gjithë njerëzit fetar, e cila edhe kjo miratohet nga • Respekti për vlerat themelore Ministria e Arsimit. demokratike, për historinë dhe Lëndët fetare janë integruar në trashëgiminë e përbashkët dhe kurrikulat zyrtare të medreseve në njëkohësisht të ndryshme, si mënyrë të tillë, që të jenë mbështetëse dhe ndihma për vendosjen e edhe të tematikave të trajtuara nga marrëdhënieve ndërkulturore lëndët e edukatës qytetare. Meqenëse paqësore njeriu, që jeton në sistemin • Respektimi i ligjeve të vendit ku demokratik ka shumë përputhje jetojmë, zbatimi i tyre me rigorozitet, si dhe përçimi i këtij mesazhi tek të 1. VKM, Nr. 654, të datës 29.11.1995 për tjerët funksionimin e Medreseve (burime arkivore në KMSH). 6 Studime • Të drejtat e njeriut dhe Këto lëndë synojnë të formojnë përgjegjësitë besimtar dhe qytetar të mirë. Një • E drejta e votës dhe respekti individ, që ruan në maksimum ndaj përfaqësuesve të çdo niveli marrëdhënien me Krijuesin e tij • Vetëdija për unitetin dhe dhe njeriun. Një njeri që respekton diversitetin e kulturës evropiane normat e ligjit dhe të moralit, dhe mbarë botërore atdheun dhe shoqërinë ku jeton, • Të mësuarit për të jetuar në njeh të drejtat dhe përgjegjësitë e një kontekst evropian dhe mbarë tij, tolerant, dialogues, garantues botëror i paqes dhe rendit, punëtor, i • Mirinformimi i nxënësve rreth dobishëm, aktiv dhe kontribuues negativiteteve të ksenofobisë, për veten dhe shoqërinë. dhunës, racizmit, nacionalizmit Me të dhënat që janë përftuar nga agresiv dhe intolerancës Drejtoria e Arsimit në Komunitetin • Sigurimi dhe formimi i Mysliman të Shqipërisë, si dhe në kohezionit shoqëror dhe drejtësisë analizën e programeve mësimore, sociale që janë përdorur gjatë vitit mësimor • Rëndësia e arsimimit, studimit