Proefschrift Wordt Het Begrip Moderniteit Almere, Gebruikt Om De Spanning En Ambivalentie Van Cergy-Pontoise, De Suburbane Stedelijkheid Te Analyseren
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Moderniteit en suburbaniteit in de nieuwe stad: Almere, Cergy-Pontoise, Milton Keynes Nio, I.H.L. Publication date 2016 Document Version Final published version Link to publication Citation for published version (APA): Nio, I. H. L. (2016). Moderniteit en suburbaniteit in de nieuwe stad: Almere, Cergy-Pontoise, Milton Keynes. General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl) Download date:07 Oct 2021 Almere, Cergy-Pontoise, Milton Keynes Keynes Milton Cergy-Pontoise, Almere, Moderniteit De nieuwe steden Almere, Cergy-Pontoise en Milton Moderniteit Keynes zijn het resultaat van pogingen om een vorm en suburbaniteit van stedelijkheid te creëren die de aantrekkelijkheid van het stedelijke en suburbane wonen combineert. in de nieuwe De combinatie van buiten wonen in een eigen huis met een tuin nabij stedelijke voorzieningen zou de stad kracht van de nieuwe steden uitmaken. In dit proefschrift wordt het begrip moderniteit Almere, gebruikt om de spanning en ambivalentie van en Cergy-Pontoise, de suburbane stedelijkheid te analyseren. Twee perspectieven staan in dit boek centraal: de planning Milton Keynes en het ontwerp van de drie nieuwe steden door suburbaniteit professionals en het dagelijks leven van bewoners in suburbane stadsdelen. Door routes, routines en rituelen eigenen bewoners zich de nieuwe stad toe en geven ze daaraan betekenis. De sociaal- ruimtelijke praktijken van de bewoners leveren het materiaal om het dagelijks leven in verschillende ruimtelijke domeinen – van de privésfeer van de woning en het collectieve domein van de buurt tot het publieke domein van de nieuwe stad en de stedelijke regio - in kaart te brengen. Zo ontstaat stad in de nieuwe inzicht in de specifieke ervaring van moderniteit en het fenomeen van de suburbane stedelijkheid. Moderniteit en suburbaniteit in de nieuwe stad Almere, Cergy-Pontoise, Milton Keynes Ivan Nio Ivan Nio Moderniteit en suburbaniteit in de nieuwe stad Almere, Cergy-Pontoise, Milton Keynes Ivan Nio Moderniteit en suburbaniteit in de nieuwe stad Almere, Cergy-Pontoise, Milton Keynes Academisch proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Universiteit van Amsterdam op gezag van de Rector Magnificus prof.dr.ir. K.I.J. Maex ten overstaan van een door het College voor Promoties ingestelde commissie, in het openbaar te verdedigen in de Agnietenkapel op dinsdag 1 november 2016, te 14.00 uur door Ivan Hsuen Lung Nio geboren te Tandjung-Pandan, Indonesië Promotiecommissie Promotores: Prof. ir. A. Reijndorp Prof. dr. R.W. Boomkens Overige leden: Prof. dr. ir. T.L.P. Avermaete, Technische Universiteit Delft Prof. dr. W.G.J. Duyvendak, Universiteit van Amsterdam Prof. dr. J.J.M. Hemel, Universiteit van Amsterdam Prof. dr. ir. H. Heynen, Katholieke Universiteit Leuven Dr. ir. C.J.M. Karsten, Universiteit van Amsterdam Prof. dr. S. Musterd, Universiteit van Amsterdam Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen Dit onderzoek is mogelijk gemaakt door financiële steun van het International New Town Institute (INTI), Amsterdam Institute for Social Science Research (AISSR), de programmagroep Urban Geographies van de Universiteit van Amsterdam, de Stichting Han Lammers Leerstoel en de Van Eesteren-Fluck & Van Lohuizen Stichting. ISBN: 978-94-028-0323-5 © 2016 Ivan Nio Lay-out: Iwan Daniëls Fotografie: Ivan Nio, tenzij anders vermeld Kaarten: Must stedebouw Druk: Ipskamp Printing 5 Inhoudsopgave Voorwoord 7 Hoofdstuk 1 Inleiding 11 Hoofdstuk 2 De nieuwe stad als stedelijk project 29 Hoofdstuk 3 De suburbane onderstroom van de nieuwe stad 60 Hoofdstuk 4 Suburbane moderniteit en moderne ervaring 85 Hoofdstuk 5 Aankomst in de nieuwe stad 113 Hoofdstuk 6 Het privé-domein van de woning 145 Hoofdstuk 7 Het collectieve domein van de buurt 175 Hoofdstuk 8 Routines en routes in de stedelijke regio 209 Hoofdstuk 9 Publiek domein 241 Hoofdstuk 10 Conclusie: Moderniteit, comfort en suburbane stedelijkheid 277 Literatuur 297 Appendix I: Statistische gegevens geselecteerde gebieden 317 Appendix II: Methodische verantwoording 318 Appendix III: Lijst met respondenten 323 Appendix IV: Itemlijst interviews bewoners 327 Summary 333 6 Moderniteit & suburbaniteit in de nieuwe stad - Almere, Cergy-Pontoise, Milton Keynes Voorwoord 7 Voorwoord Dit proefschrift is het resultaat van een wat minder gebruikelijk traject voor een promotie- onderzoek. Tussen mijn afstuderen en de start van dit proefschrift ligt bijna 20 jaar. Als sociaal-geograaf heb ik in deze jaren diverse thema’s verkend op het grensvlak van ontwerpende en sociaalwetenschappelijke disciplines. Toen in 2009 de mogelijkheid zich voordeed om een promotieonderzoek te verrichten naar nieuwe steden ging mijn belangstelling direct uit naar de relatie tussen de geplande stad van de professionals en de geleefde stad van de bewoners. Ik heb twee complexe begrippen gekozen als uitgangspunt om de nieuwe steden te onderzoeken: moderniteit en suburbane stedelijkheid. De beslissing om drie nieuwe steden in drie landen als casussen te nemen was ook niet zonder risico. Zeker een casus in Frankrijk is weinig gebruikelijk in het sterk Angelsaksisch georiënteerde geografische en stadssociologische empirische onderzoek. Deze dissertatie maakte het voor mij mogelijk om de theoretische diepgang te zoeken die ik in mijn praktijkonderzoek begon te missen. Ik heb mijn horizon kunnen verbreden door in drie landen onderzoek te doen. Met een veelomvattende benadering heb ik een route uitgezet waar ik even mee voort kon, maar die ook gepaard ging met de mogelijkheid dat ik wel eens kon gaan verdwalen. Het schrijven van een proefschrift gaat gepaard met pieken en dalen, maar als praktijkonderzoeker en parttime buitenpromovendus levert een terugkeer naar de universiteit nog andere dilemma’s op. De snelheid en urgentie van praktijk gerelateerd onderzoek staat in contrast met de traagheid en zwaarte van een academisch proefschrift. En dat vereist volharding in een tijd waarin er veel meningen zijn, maar steeds minder boeken en proefschriften worden gelezen. Het dilemma van de keuze tussen promoveren op artikelen of een monografie heb ik ook ervaren. Ik besloot een monografie te schrijven, me later beseffend dat het misschien toch verstandiger is om op artikelen te promoveren. Door de ambitieuze opzet en het verkennende karakter van het kwalitatieve onderzoek leverde een lijvig Engelstalig proefschrift te veel vertraging op. Om vaart te maken heb ik besloten om het geheel eerst in het Nederlands te schrijven om het later te bewerken tot artikelen en een boekpublicatie in het Engels. Het onderzoek dat aan dit proefschrift ten grondslag ligt is gefinancierd door het International New Town Institute en de Universiteit van Amsterdam, afdeling Urban Geographies. Ik ben Michelle Provoost van het INTI zeer erkentelijk dat ze dit onderzoek mogelijk heeft gemaakt. Sako Musterd van de UvA ben ik veel dank verschuldigd voor het blijvende vertrouwen in de goede afloop van dit project. De Van Eesteren-Fluck & Van Lohuizen Stichting heeft met een subsidie het veldwerk in Milton Keynes en Cergy-Pontoise mogelijk gemaakt. Dat het tot een goed einde is gekomen is mede te danken aan mijn promotoren Arnold Reijndorp en René Boomkens. Van Arnold heb ik geleerd hoe veerkrachtig mensen zijn, dat ze eigenzinnige betekenissen aan de ruimte geven en dat je daar vooral achter kan komen met kwalitatief onderzoek. Met hem heb ik in de afgelopen twintig jaar dit perspectief op het snijvlak van stedenbouw en sociaal-culturele ontwikkelingen al kunnen uitwerken in diverse onderzoeken en publicaties. Met dit promotie-onderzoek heeft hij me uitgedaagd om nog een stap verder te zetten door de suburbane stedelijkheid in een internationaal perspectief te doorgronden. René heeft me begeleid in mijn denken over moderniteit en mij altijd scherp gehouden door eraan te herinneren dat een suburbane levenswijze ook een schaduwzijde heeft. Het proefschrift was voor mij een gelegenheid om rekening te houden met beide werkelijkheden van de suburb. Arnold ben ik nog extra dank verschuldigd omdat hij initiatiefnemer is van dit project. Hij heeft naarmate het vorderde mij met zachte dwang aangespoord het ook af te ronden. Zonder zijn inzet was dit proefschrift er niet gekomen. 8 Moderniteit & suburbaniteit in de nieuwe stad - Almere, Cergy-Pontoise, Milton Keynes Het onderzoek in Cergy en Milton Keynes moest ik ‘from scratch’ starten en is mogelijk gemaakt dankzij een aantal cruciale ontmoetingen met mensen die voor mij van grote betekenis bleken te zijn. Het veldwerk in Cergy-Pontoise en Milton Keynes was niet gelukt zonder de onmisbare hulp van de interviewers die me niet alleen bij het veldwerk, maar ook bij het vinden van respondenten hebben geholpen. Vooral Dorien Kouijzer wil ik bedanken voor het afnemen van een groot aantal interviews in Cergy-Pontoise. Dankzij onze gesprekken heb ik kennis gemaakt met het alledaagse leven in de Parijse regio. Adeline Legal heeft als studente aan de Université de Cergy-Pontoise ook een aantal interviews afgenomen. Jamie Kesten – destijds als sociaal-geograaf verbonden aan de Open University - ben ik dank verschuldigd voor het afnemen van veel interviews in Milton Keynes. Zonder hem was het me niet gelukt om zulke vertrouwelijke interviews met bewoners in Engeland af te nemen. Saskia Naafs wil ik bedanken voor het afnemen van een deel van de interviews in Almere.