Puszcza Sandomierska PLB180005
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Puszcza Sandomierska PLB180005 Powierzchnia: 129 115,6 ha. Status: obszar wyznaczony rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dn. 5 wrze śnia 2007 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (DzU z 2007r., Nr 179, poz. 1275), zast ąpionym przez rozporz ądzenie Ministra Środowiska z 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (DzU z 2011 r., Nr 25, poz. 133 i Nr 67, poz. 358 z pó źn. zm.). Torfowisko „Cietrzewiec” na poligonie wojskowym w Nowej D ębie (fot. Konrad Kata) Położenie administracyjne: województwo podkarpackie, powiat kolbuszowski , gmina Cmolas (m. Cmolas, Hadykówka, Jagodnik, Ostrowy Baranowskie, Ostrowy Tuszowskie, Por ęby Dymarskie, Toporów), gmina Dzikowiec (m. Dzikowiec, Kopcie, Lipnica, Mechowiec, Nowy Dzikowiec, Płazówka, Wilcza Wola), gmina Kolbuszowa (m. Bukowiec, Domatków, Huta Przedborska, Kłapówka, Kolbuszowa Dolna, Kupno, Por ęby Kupie ńskie, Przedbórz, Werynia, Widełka, Zar ębki), gmina Majdan Królewski (m. Brzostowa Góra, Huta Komorowska, Komorów, Krz ątka, Majdan Królewski, Rusinów, Wola Rusinowska), gmina Niwiska (m. Kosowy, Przył ęk), gmina Rani żów (m. Korczowiska, Mazury, Rani żów, Staniszewskie, Wola Rani żowska, Zielonka), powiat mielecki , gmina Mielec (m. Mielec, Szydłowiec, Trze śń , Wola Chorzelowska), gmina Padew Narodowa (m. Babule, Piechoty, Zachwiejów), gmina Tuszów Narodowy (m. Czajkowa, D ębiaki, Grochowe, Ja ślany, Józefów, Ławnica, Pluty, Sarnów, Tuszów Narodowy), powiat ni żański , gmina Je żowe (m. Cholewiana Góra, Jata, Je żowe, Nowy Nart, Sójkowa, Stary Nart, Zalesie), gmina Nisko (m. Nowosielec), powiat ropczycko-sędziszowski , gmina S ędziszów Małopolski (m. Cierpisz, Czarna S ędziszowska), powiat rzeszowski , gmina Głogów Małopolski (m. Budy Głogowskie, Huciska, Pogwizdów Stary, Przewrotne, Styków), gmina Kamie ń (m. Kamie ń), gmina Sokołów Małopolski (m. Markowizna, Trzebuska, Turza), gmina Świlcza (m. Bratkowice), powiat stalowowolski , gmina Bojanów (m. Bojanów, Cisów Las, Gwo ździec, Korabina, Laski, Maziarnia, Przyszów, Stany), gmina Stalowa Wola (m. Stalowa Wola), gmina Zaleszany (m. K ępie Zalesza ńskie, Kotowa Wola), powiat tarnobrzeski , gmina Baranów Sandomierski (m. Durdy, Marki, Knapy, Ślęzaki), gmina Gr ębów (m. Gr ębów, Jamnica, Jeziórko, Krawce, Por ęby Furma ńskie, Stale, Wydrza, Żupawa), gmina Nowa D ęba (m. Nowa D ęba, Alfredówka, Cygany, Jadachy, D ęba). Istniej ące formy ochrony: rezerwaty przyrody: „Ja źwiana Góra” (3,94 ha, 1959), „Pateraki” (58,40 ha, 2002), „Zabłocie” (539,81 ha, 1999); obszary chronionego krajobrazu: Mielecko- Kolbuszowsko-Głogowski (50 099 ha, 1992); Sokołowsko-Wilczowolski (24 240 ha, 1992). *Opis obszaru: Ostoja poło żona jest w środkowej cz ęś ci Kotliny Sandomierskiej (widły Wisły i Sanu), mi ędzy Rzeszowem a Tarnobrzegiem. Obejmuje tereny dawnej Puszczy Sandomierskiej – zwartego kompleksu le śnego porastaj ącego Kotlin ę, obecnie mocno pofragmentowanego przez zabudow ę, tereny rolnicze i g ęst ą sie ć drogow ą. Nadal jednak jest to jeden z najwi ększych obszarów le śnych w Polsce, o du żym zró żnicowaniu siedliskowym i bogactwie różnych typów ekosystemów. Lesisto ść w granicach Obszaru si ęga 45%. Z uwagi na ubogie, piaszczyste gleby, przewa żaj ą bory sosnowe i bory mieszane, które na siedliskach żyźniejszych zast ępowane s ą przez ró żne postacie gr ądów. Bezodpływowe obni żenia zajmuj ą olsy lub bory bagienne, a doliny cieków – ł ęgi. Poza lasami mozaika siedlisk jest jeszcze wi ększa – obejmuje zarówno śródl ądowe wydmy poro śni ęte ro ślinno ści ą pioniersk ą, jak te ż ł ąki, pola uprawne, bagna, torfowiska oraz ró żnego rodzaju zbiorniki wodne: starorzecza, wyrobiska pokopalniane i zagospodarowane kompleksy stawów rybnych. Dwa najwi ększe znajduj ą si ę w północnej cz ęś ci ostoi. S ą to: „Buda Stalowska” i „Gr ębów” licz ące odpowiednio ok. 710 i 160 ha. Na uwag ę zasługuje poligon wojskowy koło Nowej D ęby, z bogat ą mozaik ą terenów zalesionych, muraw, wrzosowisk oraz du żym torfowiskiem „Cietrzewiec”. Sie ć wodna nie jest zbyt bogata. Głównym ciekiem jest Łęg, b ędący prawobrze żnym dopływem Wisły, do którego uchodzi wi ększo ść rzek odwadniaj ących obszar. Koryto w cz ęści jest uregulowane, jednak na znacznych odcinkach zachowało naturalny charakter. Zbli żone do naturalnego s ą równie ż koryta wi ększo ści jego dopływów. *Przedmioty ochrony obszaru: Puszcza Sandomierska jest jedn ą najwa żniejszych w Polsce ostoi kraski (15 par) i podgorzałki (do 20 par) - ok. 20 % krajowej populacji. W skali lokalnej to obszar wa żny dla lelka (do. 200 par), dzi ęcioła średniego (do. 100 par) i lerki (do. 150 par).Liczna jest równie ż populacja derkacza (do 300 par), a tak że populacje g ąsiorka, jarz ębatki i ortolana. Istotnym gatunkiem jest tak że cietrzew – w latach 2008–2010, po zaniku naturalnej populacji, na terenie poligonu przeprowadzono jego reintrodukcj ę (60 samców, 40 samic). Z rzadkich ptaków szponiastych gniazduje tu kilka par bielika i orlika krzykliwego, a z sów – puszczyk uralski. W roku 2010, po powodzi, odnotowano tu najwi ększ ą na Podkarpaciu koloni ę rybitwy rzecznej (220 par) oraz l ęgi 5 par mewy czarnogłowej. Ogółem w Puszczy Sandomierskiej odnotowano wyst ępowanie 245 gatunków ptaków, w tym 161 l ęgowych, co czyni j ą obszarem o najbogatszej awifaunie w województwie podkarpackim. W zał ączniku I Dyrektywy ptasiej uj ętych jest 65 gatunków, z których 36 to ptaki l ęgowe (b ąk, b ączek, bocian czarny, bocian biały, podgorzałka, trzmielojad, bielik, kania czarna, błotniak stawowy, błotniak ł ąkowy, orlik krzykliwy, jarz ąbek, cietrzew, kropiatka, zielonka, derkacz, żuraw, mewa czarnogłowa, rybitwa rzeczna, rybitwa białoczelna, puszczyk uralski, lelek, zimorodek, kraska, dzi ęcioł zielonosiwy, dzi ęcioł czarny, dzi ęcioł białoszyi, dzi ęcioł średni, lerka, świergotek polny, podró żniczek, jarz ębatka, muchołówka mała, muchołówka białoszyja, g ąsiorek, ortolan). 13 gatunków (ohar, świstun, ro żeniec, hełmiatka, szlachar, ostrygojad, sieweczka obro żna, kulik wielki, brodziec pławny, rybitwa białoskrzydła, żołna, w ąsatka, czeczotka) wpisano do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierz ąt. Za przedmioty ochrony obszaru nale ży uzna ć gatunki spełniaj ące kryteria wyznaczania ostoi ptaków o znaczeniu mi ędzynarodowym (IBA) wprowadzone przez BirdLife International (23 gatunki: bąk, b ączek, bocian czarny, bocian biały, podgorzałka, trzmielojad, bielik, błotniak stawowy, cietrzew, kropiatka, zielonka, derkacz, żuraw, mewa czarnogłowa, rybitwa rzeczna, lelek, zimorodek, kraska, dzi ęcioł zielonosiwy, dzi ęcioł białoszyi, dzi ęcioł średni, muchołówka białoszyja, g ąsiorek) oraz g ęś g ęgaw ą, której populacja przekracza próg 1% reprezentacji populacji krajowej. Zało żenia: 1. Plan zada ń ochronnych dotyczy ć b ędzie całego obszaru Natura 2000 – nie stwierdzono by zachodziły przesłanki okre ślone w art. 28 ust. 11 ustawy o ochronie przyrody; 2. Jego głównym celem b ędzie okre ślenie działa ń i sformułowanie zapisów pozwalaj ących na skuteczn ą ochron ę siedlisk i gatunków wskazanych jako przedmioty ochrony; wykonane zostan ą równie ż ekspertyzy słu żą ce uzupełnieniu informacji o obszarze; 3. Lista przedmiotów ochrony mo że ulec zmianie w toku prac nad projektem planu. Projekt sporz ądza sprawuj ący nadzór nad obszarem, którym w przypadku obszaru jest Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Rzeszowie. Plan zada ń ochronnych (PZO) jest narz ędziem ochrony siedlisk i gatunków stanowi ących przedmiot ochrony obszaru Natura 2000. Ustalenia planu mog ą jednak dotyczy ć równie ż terenów znajduj ących si ę poza granicami obszaru, je śli s ą istotne dla zachowania lub przywrócenia wła ściwego stanu ochrony przedmiotów ochrony oraz zachowania spójno ści sieci Natura 2000, w tym utrzymania korytarzy migracyjnych. Podstawowym celem opracowania projektu PZO jest szybkie podj ęcie działa ń, niezb ędnych do zachowania przedmiotów ochrony. Obowi ązek sporz ądzenia planu zada ń ochronnych dla obszaru Natura 2000 wynika z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody (DzU z 2009 r.; Nr 151; poz. 1220, z pó źn. zm.).Szczegółowy zakres dokumentu okre śla rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporz ądzania projektu planu zada ń ochronnych dla obszaru Natura 2000 (DzU z 2010 r.; Nr 34; poz.186 z pó źn. zm.). Zakres prac koniecznych dla sporz ądzania projektu planu zada ń ochronnych dla obszaru obejmuje: − opisanie granic obszaru w formie wektorowej warstwy informacyjnej; − zgromadzenie, zweryfikowanie i uzupełnienie informacji o obszarze i przedmiotach ochrony, istotnych dla ich ochrony; − ocen ę stanu ochrony przedmiotów ochrony; − ocen ę istniej ących i potencjalnych zagro żeń; − ustalenie celów działa ń ochronnych; − ustalenie działa ń ochronnych wynikaj ących z ustalonych celów działa ń ochronnych; − ustalenie koniecznych zmian obowi ązuj ących studiów uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin i miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego; − ocenę potrzeby sporz ądzenia planu ochrony dla cz ęś ci lub cało ści obszaru oraz terminu jego sporz ądzenia; − sporz ądzenie dokumentacji projektu planu zada ń ochronnych w formie elektronicznej, opracowanej w formie opisu tekstowego, zestawie ń tabelarycznych, przedstawie ń graficznych, map, baz danych, w tym cyfrowych warstw informacyjnych. PZO sporz ądza si ę w oparciu o istniej ącą i mo żliw ą do szybkiego zebrania wiedz ę na temat obszaru Natura 2000. W ramach procesu planistycznego nale ży przeprowadzi ć niezb ędne badania terenowe i ustali ć czy szczegółowe inwentaryzacje